Chng 1

H thng s v m
Hc xong Chng ny, hc vin c kh nng:
Hiu c cc h m thp phn, nh
phn, bt phn v thp lc phn,
Chuyn i c cc s t h thp phn
sang cc h nh phn, bt phn v thp lc
phn v ngc li.
Tnh c cc gi tr ca cc s phn nguyn
v phn phn t cc h nh phn, bt phn v
thp lc phn sang cc s tng ng ca h
thp phn v ngc li,
Hiu c cc cu trc mt s m thng thng
dng trong k thut digital

Tng quan
Khi ni n s m, mi ngi u ngh ngay n h thp phn vi
10 con s: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. My vi tnh hin i khng x l s thp
phn. Thay vo l h thng s nh phn s dng 2 con s: 1 v 0. Nh ng
khi s dng s nh phn, mun th hin mt s thp phn c tr s tng
i ln bng s nh phn th s nh phn kh di. Do , ngi ta thng
s dng cc s bt phn v thp lc phn rt ngn chui s nh phn.
Chng ny trnh by cc h nh phn, bt phn v thp lc phn vi
mc ch khng ch m c cc s theo cc h m trn y m cn
nghin cu cch chuyn i t h m thp phn sang cc h m nh
phn, bt phn v thp lc phn v ngc li. Chng ny cng cp n
cc m nh phn thng c s dng trong cc h thng digital.

1.1. s nh phn

Cc my vi tnh v cc h thng digital u da trn c s hot ng

nh phn
(2 trng thi). V d, kha chuyn mch trong Hnh 1.1a c
th c ng li hoc m ra. Do , kha chuyn mch l mt v d v thit
b nh phn n gin nht.
Tranzito trong cc mch in t dng trong cc h thng v cc my tnh
digital c thit k hot ng tng hp vi h thng nh phn, l hin
tng ngng dn hoc dn bo ha ca tranzito. Kt qu l ng ra ca mch
tranzito c mt trong hai trng thi mc in p cao hoc mc in p thp.
Khi quan st tn hiu digital trn my hin sng thy in p hoc mc
thp hoc mc cao. Cc tn hiu digital ny thay i mc in p khi my
vi tnh hot ng, cc in p ny xut hin nh l cc xung (Hnh1.1b)
5V
+V

5V
+V

+5V

0V
a)

b)

Hnh 1.1. Cc v d v s dng s nh phn

Tm li, cc kha chuyn mch, cc tranzito v cc linh kin digital khc
u da trn c s h nh phn. iu ni ln rng s nh phn rt thun
tin khi dng vo vic phn tch v tng hp cc mch digital. Ngoi ra, cn
bit cch m s nh phn v chuyn i s nh phn ra thp phn v
ngc li.

1.2. chuyn i nh phn thp phn

C th biu din s nguyn bt k thnh cc s n v, chc, trm,
nghn...
V d, s thp phn 2945 c th vit thnh:
2945 = 2000 + 900 + 40 + 5
(1.1)
Biu din di dng ly tha ca c s 10, biu thc (1.1) c th vit li l:
2945 = 2.103 + 9. 102 + 4. 101 + 5. 100
(1.2)
V tr cc con s
Mi v tr con s trong dy s 2945 c mt trng s v h s.
Cc lu tha c s 10 103, 102,, 101, 100 l cc trng s.
Cc s 2, 9, 4 v 5 l cc h s.
Tch trng s v h s cho gi tr ca mi v tr con s.
Tng tt c cc tch cho gi tr ca s thp phn .
v d trn, 2 nhn vi trng s 1000, 9 nhn vi trng s 100, 4 nhn vi
trng s 1, tng s l:

2000 + 900 + 40 + 5 = 2945,

- Trng s nh phn
Bng cch tng t, ta c th vit li mt s nh phn no vi cc
trng s.
V d: s nh phn 111 c vit l:
111 = 100 + 10 + 1
(1.3)
Biu thc (1.3) vit di dng thp phn:
7=4+2+1
(1.4)
Khi vit s nh phn nh trong biu thc (1.3) ta s lm mt vic tng t
phn on s thp phn thnh n v, 2s v 4s nh trong biu thc (1.4).
S c trng s nh nht c gi l LSD, s 1 bn phi, c trng s nh
nht; s c trng s ln nht c gi l MSD, s 4 bn tri dy s c trng s
ln nht.
Ni cch khc, mi v tr s ca s nh phn c mt trng s. V tr th
nht bn tri, s 1, (trng s nhi nht. V tr th hai t bn phi c trng s
2, s bn tri lin bn c trng s 4.
Cc trng s ny c s m ca ly tha 2 tng ln, do , c th vit phng trnh (1.4) nh sau:
7 = 1. 22 + 1. 21 + 1. 20
Mi khi gp s nh phn ta c th xc nh c mt s thp phn tng
ng nh sau:
1. Khi c s 1 mt v tr con s, hy cng trng s ca v tr .
2. Khi c s 0 mt v tr con s, b qua trng s ca v tr .
V d, s nh phn 101 tng ng vi s thp phn l:
4+0+1=5
Mt v d khc, s nh phn 1011 tng ng vi s thp phn l:
8 + 0 + 2 + 1 = 11
- Phng php i s nh phn ra thp phn theo th tc sau:
1. Vit s nh phn.
2. Vit trc tip di s nh phn cc s 1, 2, 4, 8, 16...v vit t phi qua
tri.
3. Nu c s 0 mt v tr con s, xa b trng s v tr .
4. Cng cc trng s cn li ta c s thp phn tng ng.
V d: Hy chuyn i s nh phn 101 thnh s thp phn tng ng:
Bc 1: 1 0 1
Bc 2: 4 2 1
Bc 3: 4 (2) 1
Bc 4: 4 + 1 = 5.
V d: Hy chuyn i nhanh s nh phn di y thnh s thp phn
tng ng:
1
0
1
0
1
16 (8) 4
(2) 1 = 21
7

- Phn phn ca s nh phn

Ta nghin cu phn nguyn. Vy phn phn ca s nh phn c
chuyn i thnh s thp phn tng ng nh th no?
V d, s thp phn no tng ng vi s nh phn 0, 101? Trong trng
hp ny cc trng s ca cc v tr t pha phi du phy ca s nh phn l:
1/2; 1/4, 1/8, 1/16 v.v...
Nu vit di dng ly tha ca 2, cc trng s l:
2--1 , 2--2 , 2--3 , 2--4 , v.v......
hoc di dng thp phn l:
0,5; 0,25; 0,125; 0,0625; v.v....
v d ny, phn phn ca s nh phn 0,101 l:
0 ,
1
0
1
0,5
(0)
0,125 = 0,625
V d khc, s thp phn tng ng ca 0,1101 l:
0,
1
1
0
1
0,5
0,25
0
0,0625
=
0,8125
- S nh phn hn hp
i vi cc s hn hp (cc s c c phn nguyn ln phn phn) ta thc
hin cc qui tc chuyn i tho lun trn cho cc phn nguyn v
phn phn. Cc trng s ca cc s hn hp l:
v.v....23
22
21
20,
2--1
2--2
2--3 v.v....
du phy nh phn
- Biu my vi tnh
Khi nghin cu cc s nh phn, ta hiu bit su sc thm v cu to
bn trong ca mt my vi tnh. Hnh 1.2 l cc phn c bn ca mt my vi
tnh c gii thiu nh sau:
Ng vo: l ni a chng trnh v s liu vo my, my vi tnh ng
vo bao gm bn phm chuyn i k t (ch v s) thnh chui cc s
liu nh phn.
B nh: l ni chng trnh v s liu c lu tr trc khi tnh ton. Cng
vy, khi tnh tan, b nh lu tr cc tr li trung gian, tng t nh cch ta vn
lm khi tnh tan. B nh ca my vi tnh gm c ROM (b nh ch c) v
RAM (b nh vit v c).
iu khin: phn ny ca my vi tnh trong qu trnh tnh tan khng
nh con ngi can thip vo. Phn iu khin ni cho cc phn ca my vi
tnh cch x l s liu nh th no.
Php tnh s hc v logic: phn ny l cng, tr, nhn v chia. Phn ny
cng thc hin cc php tnh logic nh OR, AND, NOR, NAND v.v...
Ng ra: l phn chuyn li gii cui cng ra bn ngoi. Phn ngi ra
ca my vi tnh l mn hnh cho php ngi s dng thy c cc s liu
c x l.
B iu khin

Ng vo

b nh

Khi s hc v logic

ng ra

Hnh 1.2: Cc phn c bn ca mt my vi tnh

Trong bng di y thng k cc ly tha ca 2 v s thp phn tng ng ca chng, cng cc s K. K hiu K thay cho 1024. Do , 1 K bng 1024,
2K bng 2048,
4 K bng 4096 v.v...Nhiu my vi tnh c nhn (PC) c cc
b nh 64 K, iu c ngha l chng c th lu tr 65.536 byte trong phn
b nh ch ra Hnh 1.2.
Bng 1.1: Cc lu tha ca 2
Cc lu tha

S thp
phn tng
ng

Cc lu tha

ca 2

Ca 2

S thp phn
tng ng

20

28

256

21

29

512

K hiu

10

1024

1K

23

211

2048

2K

24

16

212

4096

4K

32

13

8192

8K

26

64

214

16384

16K

15

65536

32K

128

1.3. chuyn i thp phn - nh phn

Cch chuyn i s thp phn thnh s nh phn tng ng l cch
tin hnh ngc vi cch chuyn i c m t trn.
+ V d, mun chuyn i s thp phn 9 thnh s nh phn tng ng, iu chng ta cn thc hin l lm sao biu th c 9 l tng ca cc
ly tha ca 2, ri vit 1 v 0 cc v tr ca cc con s:
S thp phn
9 = 8 + 0 + 0 + 1
S nh phn
1
0
0
1
+ Mt v d khc: chuyn i s thp phn 25 thnh s nh phn tng
ng:
S thp phn:
25 = 16 + 8 + 0 + 1
S nh phn:
1
1
0
1
- Phng php chia tun t cho 2
Phng php ph bin chuyn i cc s thp phn sang nh phn
l cch chia tun t s thp phn cho 2, vit s d sau mi php chia. Cc s

d c sp xp theo th t ngc s cho ta s nh phn tng ng. Cch tt

nht hiu phng php ny l thc hin v d di y:
Cch chuyn i s thp phn 53 ra s nh phn nh th no?
Phn d

53:2 = 26

26:2 = 13

13:2 = 6

6:2 = 3

3:2 = 1

1:2 = 0

Chiu c

Thc hin chia

S c trng s nh nht (LSD)

S c trng s ln nht (MSD)

Kt qu l: 5310 = 1101012
- Phng php tr
thc hin vic chuyn i s thp phn sang s nh phn, ngoi
phng php chia lin tip s thp phn cho 2, cn c phng php tr bng
cch n gin vit cc gi tr ca cc s lu tha 2 cho n s c gi tr gn
vi s thp phn cn chuyn i. Sau , tr lin tip s thp phn cho cc
s lu tha 2. Nu php tr c thc hin v s lu tha nh hn s thp
phn, ta vit s nh phn 1 vo v tr bit tng ng vi s lu tha 2. Nu s
lu tha ln hn s thp phn phn d, ta vit s 0 vo v tr tng ng ca
s lu tha v tip tc thc hin cc bc cho cc s lu tha 2 k bn.
bit cch chuyn i s thp phn sang s nh phn bng cch tr, tt hn
ht ta lm v d sau y.
V d, hy chuyn i s thp phn 50 sang s nh phn. S lu tha 2
ln nht nh hn s 50 l 32. Vit cc s lu tha 2 t 2 5 tr xung. Phng
php tr c thc hin nh sau:
32

16

50
- 32
18
- 16
2
- 2
0

Kt qu l: 5010 = 1100102
- Phn phn
Ta nhn phn phn ca s thp phn vi 2, ghi li s nh v tr nguyn.
Cc s nh c theo chiu xung l phn phn ca s nh phn.
V d: Chuyn i s 0,95 ra s nh phn nh sau:

10

x 2

1,9 = 0,9 vi s nh l

1,8 = 0,8

1,6 = 0,6

1,2 = 0,2

0,4 = 0,4

0,8 = 0,8

Chiu c xung

0,95
1
0,9
1
0,8
1
0,6
1
0,2
0
0,4
0
0,8

= 1,6 = 0,6

c cc s nh theo chiu t trn xung cho ta phn phn ca s nh

phn 0,1111001. Trong trng hp ny, ta dng php chuyn i sau khi nhn
c 7 con s nh phn. V l do , li gii ny c xem l gn ng. Nu
cn chnh xc hn na, ta tip tc nhn cho 2 n khi c nhiu con s v
t mc chnh xc cn thit.
Kt qu l: 0,9510 = 0,11110012
- i s nh phn gm ton s 1
Khi no mt s nh phn c ton s 1, c th tm s thp phn tng ng bng cch dng cng thc sau: s thp phn = 2 n - 1, y n l s
bit.
+ V d: 1111 c 4 bit, do , s thp phn tng ng l:
S thp phn 24 - 1 = 15.
Kta qu l: 11112 = 1510
+ Mt v d khc: 1111 1111 c 8 bit, nn:
S thp phn tng ng = 28 - 1 = 255.
Kt qu l: 1111 11112 = 25510

1.4. S bt phn
C s ca mt h thng s bng s cc con s m h thng s dng.
H thng s thp phn c c s l 10 v h thng ny c cc con s t 0
n 9. H nh phn c c s 2 v n ch dng s 0 v s 1. H bt phn c
c s 8. Ta c th s dng 8 con s thng thng, l 8 con s u tin:
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
(khng c con s 8 v 9 trong h thng s bt phn)
Cc con s trong h bt phn c cng ngha vt l nh cc s thp phn.
- S chuyn i bt phn - thp phn
S chuyn i t bt phn sang thp phn nh th no? Trong h bt
phn mi v tr con s tng ng vi lu tha c s 8 nh sau:
83
82
81
80 ,
8--1
8--2
8---3

11

0
2
21
8) 175

2
5
7

Chiu c uxung

du phy bt phn
Do , chuyn t bt phn sang thp phn, ta nhn mi s bt
phn vi trng s ca n v cng tt c cc tch li:
V d: s bt phn 23 chuyn i sang thp phn nh sau:
2 x (81) + 3 x (80) = 16 + 3 = 19
Mt v d khc, i s bt phn 257 thnh thp phn:
2 x (82) + 5 x (81) + 7 x (80) = 128 + 40 + 7 =
175
- Chuyn i thp phn sang bt phn
S chuyn i thp phn - bt phn c thc hin nh th no?
y, thay th cho php chia cho 2, ta chia cho 8 (c s 8), ghi li phn
d sau mi php chia. Cc s d theo mt trt t ngc to nn s bt phn.
V d, chuyn i sang bt phn s thp phn 175 nh sau:
0
2 (s d th 3)
8) 2
5 (s d th 2)
8) 21
7 (s d th nht)
8)175
Vit gn li nh sau:

Kt qu l: 17810 = 2578

0,23 x 8 = 1,84 = 0,84 vi s nh l

1
0,84 x 8 = 6,72 = 0, 72 vi s nh l
6
0,72 x 8 = 5,76 = 0,76 vi s nh l
5
v.v...

Chiu c

- Phn phn
Vi cc s phn ca h bt phn, php nhn thay th cho php chia v
vit s nh vo phn nguyn. V d, chuyn i phn phn ca s thp
phn 0,23 thnh phn phn ca s bt phn:

Cc s nh c theo chiu xung cho phn phn ca s bt phn. Nu

i hi c chnh xc cao hn, ta tip tc nhn s c nhiu con s bt
phn hn.
Kt qu l: 0,2310 = 0,1658
- Chuyn i bt phn - nh phn
12

V 8 (c s ca h bt phn) l lu tha 3 ca 2 (c s ca h nh
phn), nn ta c th chuyn i t bt phn sang nh phn bng cch
chuyn mi s bt phn sang s nh phn tng ng.
+ V d, chuyn s bt phn 43 thnh s nh phn tng ng nh sau:
S bt phn
4
3
S nh phn
100
011
y, mi s bt phn chuyn sang nh phn tng ng (4 tr thnh
100, 3 tr thnh 011). S nh phn 100 011 tng ng vi s bt phn 43.
thng th b khong trng gia cc nhm 3 bit, iu lm cho vic c
s nh phn d dng hn.
+ Mt v d khc, mt s bt phn c chuyn thnh nh phn nh sau:
S bt phn
3
5
7
4
S nh phn
011
101
111
100
Kt qu l: 35748 = 0111 0111 11002.
+ Mt v d khc: khng kh khn g khi chuyn s bt phn hn hp (c
phn nguyn ln phn phn) sang s nh phn tng ng. S bt phn
34,562 tr thnh:
S bt phn
3
4
,
5
6
2
S nh phn

011

100

101

110

010
Kt qu l: 34,5628 = 011100,1011100102
- Chuyn i nh phn - bt phn
Chuyn i t nh phn sang bt phn l thc hin ngc li th tc trc
y. D dng nh li rng mi nhm gm 3 bt, bt u tnh t du phy
nh phn, ri chuyn mi nhm thnh s bt phn tng ng (thm s 0
vo mi u ca dy nh phn cho y nhm nu cn thit). V d, s nh
phn 1011,01101 chuyn nh sau:
1011 , 01101
001
011
,
011
010

S bt phn hn hp
1
3
,
3
2
Bt u t du phy nh phn, thc hin theo hai hng, tch cc bit
thnh nhm 3. Trong trng hp ny, thm cc s 0 cc nhm bn ngoi
cng c y 3 bit. Chuyn mi nhm thnh s bt phn tng ng.
Kt qu l: 1011,011012 = 13,328
Vic chuyn i d dng t bt phn thnh nh phn v ngc li c
nhiu u vit v ly tin ra hoc cho tin vo h thng digital t i hi v cu
trc mch v chng d dng c v in ra s bt phn hn l s nh phn.
Mt u vit khc na l cc s thp phn ln c chuyn i d dng
sang nh phn nu trc ht chuyn sang bt phn, ri sau chuyn sang
nh phn.

13

0
5
45
8) 363

5
5
3

Chiu c

V d: chuyn i s thp phn 363 thnh s nh phn.

Trc ht i sang bt phn

Tip theo, i s bt phn 553 thnh s nh phn tng ng:

S bt phn
5
5
3
S nh phn
101
101
011
Kt qu l: 36310 = 5538 = 1011010112

1.5. S thp lc phn

S thp lc phn c s dng rng ri i vi P. Trc ht, s thp lc
phn ngn hn s thp phn. iu lm cho d vit v d nh cc s
thp lc phn. Hn na, ta c th nhm mi khi chuyn sang h nh phn
H thp lc phn c c s 16, c tt c 16 con s, t s 0 n s 9, t A
n F. Ni mt cch khc, sau khi m n s 9 trong h thp lc phn, ta
tip tc m nh sau:
A,
B,
C,
D,
E,
F
- Chuyn i thp lc phn - nh phn
Mun chuyn i mt s thp lc phn sang s nh phn, ta chuyn
i mi con s thp lc phn thnh 4 bit tng ng khi dng m ghi trong
Bng 1.2: S thp lc phn v cc s thp phn, nh phn tng ng"
V d, chuyn s thp lc phn 9 A F thnh nh phn, ta thc hin nh
sau:
9
A
F
s thp lc phn
1001

1010

1111

s nh phn

- Chuyn i nh phn - thp lc phn

Chuyn i ngc li, t nh phn sang thp lc phn, ta li dng m trong
Bng 1.2. y c 2 v d,
+ s nh phn 1000 1100 chuyn sang thp lc phn nh sau:
1000
1100
8

+ s nh phn: 1110 1000 0110 chuyn sang thp lc phn nh sau:

1110 1000 1101 0110

14

E
8
D
6
Trong 2 v d trn, ta u bt u bng s nh phn v kt thc bng
s thp lc phn tng ng.
Bng 1.2: S thp phn v
cc s thp lc phn, nh phn tng ng
S Thp
phn
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

S thp lc
phn
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
B
C
D
E
F

S nh
phn
0 0 0 0
0 0 0 1
0 0 1 0
0 0 1 1
0 1 0 0
0 1 0 1
0 1 1 0
0 1 1 1
1 0 0 0
1 0 0 1
1 0 1 0
1 0 1 1
1 1 0 0
1 1 0 1
1 1 1 0
1 1 1 1

- Chuyn i thp lc phn - thp phn:

Chuyn i s thp lc phn sang thp phn nh th no? Trong h
thp lc phn, mi v tr con s tng ng vi lu tha c 16. trng s ca cc
v tr s trong h thp lc phn nh sau:
163
162
161
160
,
16--1
16--2
16--3

0
9
154
16) 2479

9
10
15

9
A
F

15

Chiu

Du phy thp lc phn

Do , chuyn i t thp lc phn sang thp phn, ta nhn mi
con s thp lc phn vi trng s ca n, ri cng tt c cc tch li vi nhau.
V d, s thp lc phn F 8 E 6 , 3 9 chuyn sang thp phn nh sau:
F 8 E 6 , 3 9 = F x (163) + 8 x (162) + E x (161) + 6 x (160)+ 3 x (16--1)+ 9
--2
x (16 )
= 15 x (163) + 8 x (162) +14 x (161)+ 6 x (160)+ 3 x (16--1)+
9 x (16--2)
= 61.440 + 2048
+ 224
+
6
+ 0,1875 +
0,0352
=
63.718, 2227
- Chuyn i thp phn - thp lc phn
Cch chuyn i thp phn - thp lc phn bng cch chia lin tip
cho 16, ghi li cc s d tng t nh cc cch i thp phn sang nh phn v
bt phn trn y.
V d, chuyn i s thp phn 2479 thnh s thp lc phn nh sau:

Kt qu l: 247910 = 9AF16

1.6. m ascii
xut nhp tin t my vi tnh, ta cn vi loi m s alpha (loi m cho cc
ch, cc s v cc k t khc). C mt thi, cc nh sn xut dng cc m s
alpha ring ca mnh, dn n s ri lon trong vic sn xut, v nhiu loi
m khc nhau c dng vo vic xut nhp tin. Trong cng nghip tin hc, ngi
ta thng nht dng m ASCII (ASCII: American Standard Code for Information
Interchange). M ny cho php nh sn xut tiu chun ho phn cng ca
my vi tnh nh bn phm, my in v mn hnh.
- S dng m ASCII
M ASCII (c l as-ki) l m 7 bit x 6, x5, x4, x5, x4, x3, x2, x1, x0, trong , x
l s 0 hoc s 1. V d, ch A c m ho l: 1000001, d c, ta vit
100 0001.
Bng 1.3 gii thiu m ASCII. c Bng 1.3. tng t nh c Bng graph.
V d, ch A c dy bit x6 x5 x4 l 100 v dy bit x3 x2 x1 x0 l 0001. Do , m
ASCII l: 100 0001 (A)
Bng 1.3 c s m cho ch thng. Ch a c m l: 110 0001 (ch a)
Cc v d khc l: 110 0010 (ch b); 110 0011 (ch c) v.v....
Trong Bng 1.3 cm SP thay cho khong trng (space). G vo thanh SP
ca bn phm ASCII l np vo my vi tnh m 010 0000 (space)
- Bit chn l
M ASCII c dng truyn trn ng dy in thoi. Nh vy c th
khi truyn dn gy ra sai li. Mt bit chn l thng c s dng truyn
dn cng vi cc bit gc pht hin cc sai li. Mt b kim tra bit chn l
u thu c th kim tra bit chn v bit l xem c trng hp vi bit chn bit l
c sp xp trc my pht v my thu hay khng.
V m ASCII c 7 bit, thm mt bit chn l to nn s liu c truyn
i l 8 bit, c kch c sau:

x 7 x6 x 5 x 4 x 3 x 2 x 1 x 0
bit chn, bit l
y l di l tng v hu ht thit b digital c xc lp truyn
i cc byte (8 bit) s liu.
1.7. m d 3

16

M d 3 l m 4 bit quan trng, thng uc dng vi m BCD. chuyn i

s thp phn no thnh dng m d 3, thm 3 vo mi con s thp phn,
ri chuyn i tng thnh s nh phn 4 bit.
V d, chuyn i s thp phn 12 thnh m d 3. Trc ht cng thm 3
vo mi con s thp phn:
1
2
+3
+ 3
4
5
Bng 1.3: M ASCII
x3x2x1x0

0
0
0
0
0
0
0
0
1
1
1
1
1
1
1
1

0
0
0
0
1
1
1
1
0
0
0
0
1
1
1
1

0
0
1
1
0
0
1
1
0
0
1
1
0
0
1
1

0
1
0
1
0
1
0
1
0
1
0
1
0
1
0
1

010

011

SP
!
"
#
$
%
&
,
(
)
*
+
'
.
/

0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
:
;
<
=
>
?

x6x5x4
100
101

@
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M
N
O

110

P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z

a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l
m
n
o

111

p
q
r
s
t
u
v
w
x
y
z

Sau , chuyn i cc tng ny thnh m BCD

4
5
0100
0101
Nh vy, 0100 001 l m d 3 thay th cho s thp phn 12. Mt v d
khc, chuyn i s 29 thnh m d 3:
2
9
+3
+3
5
12
0101
1100
Sau khi cng 9 vi 3, khng nh 1 vo ct bn m chuyn i nh
tin hnh trn. Do , 0101 1100 l m d 3 thay th cho s thp phn 29.
Mch tch hp dng chuyn i m d 3 thnh thp phn thng c
dng l 7443. IC TTL ny c 4 ng vo cho m d 3 v 10 ng ra cho s thp
phn (xem thng s ca IC 7443)

1.8. M gray

17

Bng 1.4 gii thiu m GRAY, tng ng vi s nh phn. Mi s ca m

GRAY khc vi s trc 1 bit. V d, s thp phn t 7 n 8, s m GRAY thay
i t 0100 n 1100, cc s ny ch khc bit c trng s ln nht (MSB).
Nh trong mt v d khc, s thp phn 13 v 14 c chuyn i thnh m
GRAY l 1011 v 1001; cc s ny ch khc mt v tr s (v tr th hai k t
bn phi). Nh vy, trong ton b m GRAY, mi s ch khc 1 bit vi s trc.
Ngoi m d 3 v m GRAY, cn c nhiu loi dng m nh phn, nh m BCD,
m ny cn c gi l m 8 4 2 1.
Bng 1.4: M Gray
Thp phn

M gray

Nh phn

Thp phn

M gray

Nh phn

0000

0000

1100

1000

0001

0001

1101

1001

0011

0010

10

1111

1010

0010

0011

11

1110

1011

0110

0100

12

1010

1100

0111

0101

13

1011

1101

0101

0110

14

1001

1110

0100

0111

15

1000

1111

18

Cu hi v bi tp
Cc h thng s:
1.1. Biu din mt s trong h m thp phn di dng lu tha.
1.2. Trng s l g?
1.3. V tr cc con s trong dy s l g?
1.4. Cho v d v h m thp phn di dng lu tha. Xc nh v tr
cc con s, trng s v h s ca dy s .
1.5. Cho v d v h m nh phn.
1.6. Biu din h m nh phn trong cu hi 5 di dng lu tha c
s 2.
1.7. Nu u im v nhc im ca h nh phn.
1.8. Mt Nibble c bao nhiu bit?
1.9. Hai Byte c bao nhiu bit?
1.10. Th no l LSD v MSD, cho v d?
1.11. Trong ngn ng dng h nh phn, 1K, 2M, 1G l g?
Chuyn i qua li gia cc h thng s:
1.12. C th i s nh phn sang bt phn bng cch ghp cc k s
thnh nhm, mi nhm c bao nhiu bit?
1.13. C th i s nh phn sang thp lc phn bng cch ghp cc
k s thnh nhm, mi nhm c bao nhiu bit?
1.14. biu din cng mt gi tr ca s thp phn, v d s 2004, s
c c s ln hay nh cn t con s nht ( di s ngn nht)?
1.15. Chuyn i nh phn sang thp phn v ngc li, vic chuyn
i no d thc hin hn?
1.16. Hai k s thp lc phn l biu din s nh phn bao nhiu
bit?
1.17. My tnh th h hin i hot ng theo h bao nhiu bt?
1.18. S nh phn di y c bao nhiu bit, bao nhiu Nibble v bao
nhiu Byte:
a) 1001
b) 1100 1010
c) 0010 1100 0111
d) 1010 0111 1100 1000
1.19*. i cc s thp phn trong bng di y ra cc s thp lc phn,
bt phn v nh phn:
Nh phn
i ra cc s thp phn

3579
246810
86420
45678910
97531
19

Bt phn

Thp lc phn

1.20*. i cc s nh phn trong bng di y ra cc s thp lc phn,

thp phn v bt phn:
i ra

Bt phn

Thp phn

Thp LC phn

cc s
S NH phn

1010 1100
0001 0000 1010
0111 1010 0110
0101 1111 0100 1110
0010 1010 0011 1011 0100
1100
1.21. i cc s thp phn di y ra cc s nh phn:
a)15,4
b)254,12
c) 511,015
1.22. i cc s nh phn di y ra cc s thp phn:
a) 10,1110
b) 110,101011
c) 1101,11001001
Cc m
1.23. Cc k t c m ho trong h thng m ASCII nh th no?

20