1

MUKAVEMET



FORMLLER,
TABLOLAR VE
EKLLER.









2008/09





2D Statik Denge Denklemleri:

= = + = + 0 M 0 F 0 F
y x


Eksenel Gerilme

A
P
=

Normal gerilme
P Kuvvet
A Kesit Alan

Ortalama Kayma Gerilmesi


A
V
ort
=
.
, Kayma Gerilmesi
V kesme kuvveti
A - kesit alan

Emniyetli Gerilme (Allowable Stress) Emniyet Katsays (s)

s
; Snr gerilme, malzemenin hasarlanmadan tayabilecei en
byk gerilme ( standart deneylerle saptanr)
; d yklerin etkisinde elemanda oluan gerilme (hesaplanan)
(veya msaade edilen tasarm gerilmesi =emniyetli gerilme)





Genleme (strain)

0
L

=
genleme (birim ekil deitirme)
uzunluktaki deiim
L
0
ilk (original) uzunluk

Kayma genlemesi (shear strain)

=
2

kayma genlemesi
L / -kk alar iin

Hooke Kanunu

E = , Normal gerilme
E Elastisite modl
- genleme

Rezilyans Modl

E u
r
/
2
1
2
1
2
pl pl pl
= =

Tokluk (Modulus of Toughness), u
t
gerilme-genleme erisi altnda
kalan toplam alan.


Poisson oran
boyuna
enine

=
Kayma gerilmesi ile Hooke Kanunu

= G , kayma gerilmesi
G - rijidlik modl
- kayma genlemesi

sabitler arasndaki iliki ;
( ) +
=
1 2
E
G


Eksenel Ykleme-Deformasyon
( )
( )

=
L
dx
E x A
x P
0


Uzunluktaki deiim (A=sabit ve E=sabit ise)
AE
PL
=

Deiik ksmlardan oluan eksenel ykler etkisinde uzunluktaki deiim

=
=

i
i i
i i
E A
L P
1

uzunluktaki deiim
P belirli bir ksmdaki yk
L belirli bir ksmn uzunluu
A belirli bir ksmn kesit alan
E belirli bir ksmn elastisite modl
N belirli ksm says

Isl genleme ve ekil deitirmeler

= .T. L
uzunluktaki deiim
sl genleme katsays
T scaklktaki deiim
L belirli bir ksmn uzunluu

Scaklk nedeniyle iki ekilde genleme oluabilir ;
1. Gerilme olmakszn genleme
2. Gerilmeli genleme


Statike belirsiz eksenel ykler
1. Durum 1 :
2 1
=

2. Durum 2: geometric artlar

2 1
2
1
1
L L L +
=


3. Durum 3:
At
+
Bt

boluk
=
A
+
B



Eksenel elemanlarn integrasyonu

( )
( ) 0 = + x q
dx
x dF
[ 1 ]
( ) ( )
(

= x T
dx
du
AE x F
[ 2 ] (here,
dx
du
=
)
. em
s
s

=

3
Burulma (Torsion)

Kayma Gerilmesi (Shear Stress)

J
Tr
=
kayma gerilmesi
r d yarap
T Burulma momenti (TORK, torque (F-L))
J polar atalet momenti


| | mil bo ii r r J
mil dolu ici r J
i o
4 4
4
2
2
=
=

G

N = T = 2 f,

N g (kuvvet-uzunluk/zaman)
T Tork (Burulma Momenti)
asal hz rad/s
f frekans Hz.


Burulma As


( )
( )

=
L
dx
G x J
x T
0

Sabit kesit iin

JG
TL
=

Deiik kesitlerden oluan elemanlar iin

=
=

i
i i
i i
G J
L T
1

burulma as (radians)
T belirli bir ksmdaki tork
L belirli bir ksmdaki
J belirli bir ksmn polar atalet momenti
G belirli bir ksmn rijitlik modl
N belirli blm says


Statike belirsiz Tork

Uygunluk artlar
1. Case 1 :
1
+
2
= 0 &
1
+ =
2

2. Case 2:
1
=
2
&
1
+
2
=

Kesme kuvveti (KK) ve Eilme Momenti (EM) Diy.

1. mesnet tepki kuvvetlerini bulun
2. Find V(x)
3. Find M(x) , which is the area under the shear diagram
( ) ( )

= = dx x V M & dx x w V
4. Slope on the moment diagram is the value of the shear diagram.
( ) ( ) x V
dx
dM
x w
dx
dV
= = &


Deiik ykler iin SNGLARTE FONKSYONLARI.

Kuvvet Function F(x)
Moment
< x a >
-2
-M < x a>
-2

Tekil kuvvet
< x a >
-1
-F < x a>
-1

Yayl yk
< x a >
0
-w < x a>
0

gen yayl
yk
< x a >
1
-(w/L) < x a>
1


Kuvvet V(x) M(x)
Moment
-M < x a >
-1
-M < x a>
0

Tekil kuvvet
- F < x a >
0
-F < x a>
1

Yayl yk
-w < x a >
1
-(w/2) < x a>
2

gen yayl
yk
-(w/2L)< x a >
2
-(w/6L) < x a>
3



Atalet Momenti

Atalet momenti ve arlk merkezi bulmak iin tablo

niAi yi niAiyi niIi di di
2
niAi



A
i
Kesit alan
y
i
Belirli bir blgenin arlk merkezi
I
i
atalet momenti
Prizmatik kesitler iin ,
3
12
1
bh I =

Ii dolu dairesel kesit,
4
4
r I

=

Ii bo dairesel kesit,
| |
4 4
4
i o
r r I =

d
i
arlk merkezinden olan uzaklk ( ) y y
i


n
i
Elastisite modulleri oran
|

\
|
j
i
E
E



Arlk Merkezi(T.E. nin yeri )

=
=
=

i
i i

i
i i i
A n
y A n
y
1
1


Atalet Momenti ;

= =
+ =

i
i i i

i
i i
d A n I n I
1
2
1

m
dak d n
kW
T .....
.) / (
) (
9550 =

4
Elastik Eilme gerilmesi (Flexural Stress)

n
I
My
=

eilme gerilmesi
M eilme momenti
I atalet momenti
y T.E. den uzaklk
n elastisite modulleri oran


Kesit modl Section Modulus

max
y
I
S
zz
zz
=

I
zz
z eksenine gore atalet momenti
y
max
T.E. den uzaklk




Kayma (kesme) gerilmesi

Ib
VQ
=
V KK diy. dan alnan kesme kuvveti
I moment of inertia
b kesilen kesit kalnl
Q birinci moment

( )

= =
= =

i
i i

i
i i
y y A d A Q
1 1

| |
3 3
3
2
i o
r r Q =
-- hollow cylinder at neutral axis

Kayma aks

I
VQ
q =
q kayma aks (kuvvet/uzunluk )
V kesme kuvveti
Q birinci moment (can include n*A)
I moment of inertia


Balant elemanlar aras mesafe

q
F n
s
.
=

s Balant elemanlar aras mesafe
n balant eleman says
F bir elemana gelen kuvvet
q kayma aks

Basnl kaplar
1. kresel kaplar
t
ek t
2
Pr
.
= =
2. silindirik kaplar
t t
t ek
Pr
&
2
Pr
.
= =

ek.
eksenel (boyuna ) gerilme

t
teetsel gerilme
P i basn
r i yarap
t cdar kalnl


Bileik ykleme

1. Eksenel Ykleme
A
P
=

2. Burulma
J
Tr
=

3. Eilme Gerilmesi
I
My
=

4. Kesme gerilmesi,
Ib
VQ
=
5. Basn
t t
t ek
Pr
&
2
Pr
.
= =

Sperpozisyon prensibi

1. Her bir yk iin ayr ayr gerilme hesaplayn
2. Sonra bulduunuz gerilmeleri toplayn


Dzlem gerilme (2D) Dnm fadeleri


aret Kural

A (+) SYT ( - ) SY

Kayma gerilmesi
xy
(+) SYT (Dey Dz. de) ( - ) SY (Dy Dz. de)

Normal gerilme (+) ekme ( - ) Basma



5
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )

2 cos 2 sin
2
2 sin 2 cos
2 2
2 sin 2 cos
2 2
xy
y x
xy
xy
y x y x
y
xy
y x y x
x
+
|
|

\
|
=

|
|

\
|

+
=
+
|
|

\
|
+
+
=



Asal Gerilmeler

2
2
2 1
2 2
,
xy
y x y x
p p

+
|
|

\
|

+
=
or 0
3
P
p
=


Asal Dzlem ve EBK dzlemi Alar
( ) ( )
|
|
|

\
|

=
|
|
|

\
|

=
xy
y x
s
y x
xy
p

2
2 tan ,
2
2 tan

x
Dsey dz. de x ynnde etki eden normal gerilme

y
Yatay dz. de y ynnde etki eden normal

xy
Dey dz. de etki eden kayma gerilmesi

x
,
y
,
xy
; Dntrlm gerilmeler
(Note
xy
is acting on the Dey Dz.)

p
Asal gerilme dz. lerini elde etmek iin dndrlmesi gereken a

s
max. Kayma gerilmesi. dz. lerini elde etmek iin dndrlmesi
gereken a

p1,p2
Asal gerilmeler


Mohr Dairesi

Grafik Yntem.

yarap ,
2
2
2
xy
y x
R

+
|
|

\
|
=
2
) (
.
y x
ort
erkez m

+
=

p1
= merkez (
ort
) + R

p2
= merkez (
ort
)- R

n
= merkez (
ort
) + Rcos()

n
= Rsin()

max.(2D)
= R







En Byk Kayma (EBK) Gerilmesi

2
,
2
.
min max
3 max
y x
ort
p p
D

+
=

where,
3
or
z
=0 dr basnl kabn i yzeyi hari, i yzeyde

3
= - p = i basn.


Mohr Dairesinin izimi

1. Dairenin merkezinin koordinatlarn (
ort.
; 0) bulun
2. Dairenin yarapn bulun (R= ..)
3. Daireyi izin.
4. Dairenin yarap en byk kayma gerilmesi, dairenin
yatay ekseni kestii noktalar asal gerilmelerdir.

Genel Hooke Yasas














bu ifadelerde ;


Birim Hacmdaki deiim

( )
| |

2 1
0

+ +
= + + =

=
E V
V
e
z y x
z y x



Dzlem Gerilme (2D) Hali

Gerilmeler yardmyla genlemelerin bulunmas


( ) | |
( ) | |
( )
xy xy
xy
xy
z
y x
x
x y y x y y
y x x y x x
G
G
E
E
E
E
E

= =
=
+
=
+

= =
+

= =
0
1
1
1
1
2
2

E E E
E E E
E E E
z
y
x
z
z
y
x
y
z
y
x
x

+ =
+ =
+ =
zx zx yz yz xy xy
G G G = = = , ,
( ) +
=
1 2
E
G

6

Elastik Eri ve Eim -Sehim Hesaplar

Sehimi bulmak iin integre edilecek moment ifadesi


( ) ( ) x M x y
dx
d
EI
erilik
I E
M
=
= =
2
2
(
1

elastik eri denklemi

y(x) x deki yer deitirme
M (x) x deki moment
E Modulus of elasticity
I Moment of inertia

Snr artlar kullanlarak problem zlr
Using the slope or deflection.














v(x) Displacement at location x
w (x) Force at location x
V (x) Shear at location x
M (x) Moment at location x
E Modulus of elasticity
I Moment of inertia







Kiriin sehimini hesaplamak iin sperpozisyon

Kiriin herhangi bir noktasndaki eimi ve sehimi hesaplamak iin
tablolar kullanlr.

Statike belirsiz kiriler
ki yntem var;

1. Moment ifadesinin integrasyomu
(a) yayl yk fonksiyonundan balanabilir
(b) ntegrasyon sabitlerini bulmak iin snr deer artlar
uyugulanr.


2. Superposition Yntemi;
(a) Problem static olarak belirli paralara blnr.
(b) Ve snr deer zmlerinden faydalanarak asl problem
zlr.
Kirilerin Burkulmas

2
2
2
2
2
2
|

\
|
=
|

\
|
= =
r
L
E
r
L
EA
L
EI
P
e
kr
e
e
kr

P
kr
kritik burkulma yk
L
e
Efektif uzunluk

kr
kritik burkulma gerilmesi
A kesit alan
E Modulus of elasticity
I Atalet Momenti (Moment of inertia)
r atalet yarap (radius of gyration)

A
I
r =
L/r narinlik oran




Efektif uzunluklar

Efektif uzunluk kolonun snr artlarna baldr.





Fixed Fixed translation Le=1.0L


















Bir ucu sabit, bir
ucu serbest
Her iki ucu
pimli
Bir ucu sabit,
bir ucu pimli
Her iki ucu sabit
) ( ) (
) ( ) ( .
) ( .
) (
4
4
3
3
2
2
sabit EI y EI
dx
y d
EI q Yk
sabit EI y EI
dx
y d
EI V Kuvveti K
y EI
dx
y d
EI M Momenti E
dx
dy
eim
y sehim okme
= =
= =
= =
=
=

7
Standart Katsaylar Baz malzemelerin fiziksel zellikleri:













TEORK GERLME YIILMA FAKTR (K
t
) TABLOLARI ;






SABT KALINLIKLI EKMEYE ALIAN DELKL LEVHA SABT KALINLIKLI ELMEYE ALIAN DELKL LEVHA










8



SABT KALINLIKLI EKMEYE ALIAN ENTKL LEVHA SABT KALINLIKLI ELMEYE ALIAN ENTKL LEVHA







SABT KALINLIKLI EKMEYE ALIAN FATURALI LEVHA SABT KALINLIKLI ELMEYE ALIAN FATURALI LEVHA






DARESEL KESTL EKMEYE ALIAN FATURALI ML DARESEL KESTL BURULMAYA ALIAN FATURALI ML


9



DARESEL KESTL ELMEYE ALIAN ML PML BALANTI PM DELK ETKS







DARESEL KESTL EKMEYE ALIAN ML DARESEL KESTL ELMEYE ALIAN ML




























10

Kesme Kuvveti ve Eilme Moment Diyagramlarnn Grafik Yntem ile izimi iin birka kural :

M
U
K
A
V
E
M
E
T

M
U
K
A
V
E
M
E
T

M
U
K
A
V
E
M
E
T

- --
I II
: ::
MUKAVEMET MUKAVEMET MUKAVEMET - --I II : :: 08/09 8. Hafta 08/09 8. Hafta 08/09 8. Hafta
2008 NM 1 11
w
dx
dV
=
V
dx
dM
=

= =
D
C
x
x
C D
dx V M M M

= =
D
C
x
x
C D
dx w V V V

M
U
K
A
V
E
M
E
T

M
U
K
A
V
E
M
E
T

M
U
K
A
V
E
M
E
T

- --
I II
: ::
MUKAVEMET MUKAVEMET MUKAVEMET - --I II : :: 08/09 8. Hafta 08/09 8. Hafta 08/09 8. Hafta
2008 NM 27 27 27
V F (V + V) = 0
V = F
M + M M
0
V x M = 0
M = M
0
F aa doru etki ettiinde V negatiftir,
bu nedenle KK diy. aa doru rar, F
yukar doru ise KK diy. da yukar srar.
M
0
, SY (saat ynnde) ise M pozitiftir ve EM diy. yukar doru rar, M
0
SYT (saat ynnn tersi) ise EM diy. da aa doru srar.



1- Kiriin herhangi bir kesidindeki kesme kuvveti diy. eimi o kesitteki yayl ykn iddetine eittir (-w=dV/dx). Kesme kuvveti diy.
deiim; tekil ykler nedeniyle sabit, dzgn yayl yk nedeniyle lineer olur (eimi yayl ykn bykl ve iaretine baldr)
2- Kiriin herhangi bir kesidindeki eilme momentinin x e gre deiimi o kesitteki kesme kuvvetinin deerine eittir.
(V=dM/dx).Moment diy. deiim; tekil ykler nedeniyle lineer, dzgn yayl yk nedeniyle 2. dereceden eri eklinde (parabolic)
olur.
3- Kesme kuvveti erisi kiri zerinde herhangi bir noktada tekil yk olmad mddete sreklidir. Eer tekil yk varsa tekil ykn
bykl kadar srama olur. (+ yk yukar doru)
4- Eilme momenti erisi kiri zerinde herhangi bir noktada tekil moment olmad mddete sreklidir. Eer tekil moment varsa
tekil momentin bykl kadar srama olur. (+ (SDYT) moment negatif ynde )
5- Kiriin u noktalarnda tekil yk yoksa bu noktalarda kesme kuvveti sfrdr.
6- Kiriin u noktalarnda tekil moment yoksa bu noktalarda eilme momenti sfrdr.
- Eer kesme kuvveti pozitif ise moment diy. eimi de pozitif, eer kesme kuvveti negatif ise moment diy. eimi de negatif eime
sahiptir..
- Kesme kuvveti diyagramnn sfr olduu yerde moment diy. eimi deiir. (yani negatif veya pozitif en byk moment
deerleri vardr)






























11








12








13



S Tipi I-Kiriler (SI Units)
(DAR BALIKLI I KRLER)

kalnlk x-x axis y-y axis
Tip No
Birim A.
kg/m
Alan
mm
2

Yk.
mm
Genilik
mm
Web
mm
Flan
mm
Ix
10
6
mm
4

Sx
10
3
mm
3

rx
mm
Iy
10
6
mm
4

Sy
10
3
mm
3

ry
mm
S610 x 180 180.0 22,900 622 204 20.3 27.7 1,310 4,220 239 34.7 218 38.9
x 158 157.8 20,100 622 200 15.7 27.7 1,220 3,940 246 32.4 324 40.1
x 149 148.7 18,900 610 184 18.9 22.1 996 3,270 230 20.1 218 32.6
x 134 134.4 17,100 610 181 15.9 22.1 939 3,080 234 18.9 209 33.2
x 119 119.1 15,200 610 178 12.7 22.1 879 2,880 240 17.9 201 34.3
S510 x 143 143.3 18,300 516 183 20.3 23.4 702 2,720 196 21.1 231 34.0
x 128 128.9 16,400 516 179 16.8 23.4 660 2,560 201 19.6 219 34.6
x 112 111.4 14,200 508 162 16.1 20.2 532 2,090 194 12.5 155 29.7
x 98.2 98.4 12,500 508 159 12.8 20.2 497 1,960 199 11.7 148 30.6
S460 x 104 104.7 13,300 457 159 18.1 17.6 387 1,690 171 10.3 129 27.8
x 81.4 81.6 10,400 457 152 11.7 17.6 335 1,470 179 8.77 115 29.0
S380 x 74 74.6 9,500 381 143 14.0 15.8 203 1,060 146 6.60 92.3 26.4
x 64 63.9 8,150 381 140 10.4 15.8 187 980 151 6.11 87.3 27.4
S310 x 74 74.4 9,470 305 139 17.4 16.7 127 833 116 6.60 94.9 26.4
x 60.7 60.6 7,730 305 133 11.7 16.7 113 744 121 5.67 85.3 27.1
x 52 52.2 6,650 305 129 10.9 13.8 95.8 629 120 4.16 64.5 25.0
x 47 47.4 6,040 305 127 8.9 13.8 91.1 597 123 3.94 62.1 25.5
S250 x 52 52.3 6,660 254 126 15.1 12.5 61.6 485 96.2 3.56 56.5 23.1
x 38 37.8 4,820 254 118 7.9 12.5 51.4 405 103 2.84 48.2 24.3
S200 x 34 34.3 4,370 203 106 11.2 10.8 27.0 266 78.6 1.81 34.2 20.4
x 27 27.5 3,500 203 102 6.9 10.8 24.0 237 82.8 1.59 31.1 21.3
S180 x 30 29.9 3,800 178 98 11.4 10.0 17.8 200 68.4 1.34 27.3 18.8
x 22.8 22.9 2,910 178 93 6.4 10.0 15.4 173 72.7 1.12 24.0 19.6
S150 x 26 25.7 3,270 152 91 11.8 9.1 10.9 144 57.7 0.981 21.6 17.3
x 19 18.6 2,370 152 85 5.9 9.1 9.19 121 62.3 0.776 18.2 18.1
S130 x 22 21.9 2,790 127 83 12.5 8.3 6.33 99.6 47.6 0.690 16.6 15.7
x 15 14.8 1,890 127 76 5.4 8.3 5.12 80.6 52.0 0.508 13.4 16.4
S100 x 14.1 14.2 1,800 102 71 8.3 7.4 2.85 55.8 39.8 0.376 10.6 14.5
x 11 11.4 1,450 102 68 4.8 7.4 2.55 50.1 41.9 0.324 9.52 14.9
S75 x 11 11.2 1,430 76 64 8.9 6.6 1.22 32.0 29.2 0.249 7.77 13.2
x 8 8.4 1,070 76 59 4.3 6.6 1.04 27.4 31.2 0.190 6.43 13.3











14































C tipi Kiriler

15











ok kullanlan baz kesitlerin geometrik zellikleri











16




AKASTRE (KOSOL) KRLER CATILEVER BEAMS
KR Beam EM Slope SEHM Deflection ELASTK ER Elastic Curve


17










BASIT DESTEKLI KIRILER SIMPLY SUPPORTED BEAMS
KR Beam EM Slope SEHM Deflection ELASTK ER Elastic Curve


18

T TE EM ME EL L Y Y K KL LE EM ME E H HA AL LL LE ER R V VE E B BU UN NL LA AR RA A K KA AR R I IL LI IK K K KE ES SM ME E K KU UV VV VE ET T , , E E L LM ME E
M MO OM ME EN NT T N N N N S S N NG G L LA AR R T TE E F FO ON NK KS S Y YO ON NL LA AR RI I C C N NS S N ND DE EN N F FA AD DE ES S ; ;




nm-09