You are on page 1of 24

Engenharia Mecatrnica

Relatrio de Materiais de Construo Mecnica Aplicada

Anlise Microestrutural dos Tratamentos Trmicos

Professor: Tiago Felipe B1515A-9 B0 2!5-5 B05&'E-! B0 1(A-1 EA5P12 EA"P12 EA"P12 EA"P12 Lucas Gonalves Gouveia T#iago Peluci $eu%auer Paulo () *le+,er A%ras -o.a -arcus /inicius Pereira Alves

0a1pinas 201

Sumrio

2u13rio))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 2 1 4$T56789:6))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 2 P560E2262))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 5 5E28LTA762 E 7420822;E2))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))9 ' A$<L42E 7E 785E=A)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))1& ' 06$0L82:6))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 20 5 B4BL46G5AF4A))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))) 22

RES M! 5eali,an>o .ra.a1en.o .?r1ico e1 u1 >e.er1ina>o 1a.erial@ al.era-se a 1icroes.ru.ura >o 1es1o@ co1 is.o 1o>ifica1-se suas carac.erAs.icas)Es.a al.eraBo >a 1icroes.ru.ura ir3 >epen>er >e Cual .ra.a1en.o .?r1ico foi reali,a>o e po>er3 ser visuali,a>a u.ili,an>o 1icroscDpio) ApDs o .ra.a1en.o #3 v3rios .es.es Cue po>e1 ser reali,a>os para verificar as carac.erAs.icas o%.i>as pelo 1a.erial@ u1 >es.es .es.es ? o ensaio >e >ure,a) 8.ili,an>o-se o 7urE1e.ro verifica-se apDs o .ra.a1en.o se a >ure,a >a pea au1en.ou@ >i1inuiu ou se 1an.eve a 1es1a)

!"#ET$%! $osso o%Fe.ivo ? aplicar o con#eci1en.o o%.i>o e1 nossas aulas .eDricas co1 as aulas pr3.icas) Para a reali,aBo >es.e .ra%al#o@ fora1 u.ili,a>as cinco a1os.ras >e ao AB$T 10'5) 5eali,a1os en.Bo os .ra.a1en.os .?r1icos e an3lise >as proprie>a>es >o 1a.erial .ra.a>o)

& $'TR!( )*!


Tra.a1en.o .?r1ico ? o conFun.o >e operaGes >e aCueci1en.o e resfria1en.o >e u1 >e.er1ina>o 1a.erial@ co1 o o%Fe.ivo >e al.erar sua 1icroes.ru.ura conseguin>o assi1 carac.erAs.icas >iferen.es para es.e@ .ais co1o: Remoes de tenses internas; Aumento da resistncia mecnica; Melhora da ductilidade; Melhora da usinabilidade; Melhora da resistncia ao desgaste; Melhora das propriedades de corte; Melhora da resistncia corroso; Melhora da resistncia ao calor; Modificao das propriedades eltricas e magnticas.

6 processo >e aCueci1en.o e resfria1en.o >eve o%e>ecer a algu1as con>iGes co1o .e1pera.ura@ .e1po@ a.1osfera e veloci>a>e >e resfria1en.o) 7e acor>o co1 a al.eraBo >essas vari3veis ser3 reali,a>o u1 .ra.a1en.o .?r1ico >iferen.e no 1a.erial@ alguns eHe1plos >e .ra.a1en.os .?r1icos sBo a Tempera@ o Re+enimento@ o Reco,imento e a 'ormali,ao) As carac.erAs.icas Cue serBo ce>i>as ao 1a.erial serBo >e.er1ina>as pelo processo >e .ra.a1en.o .?r1ico reali,a>o no 1es1o) Para a >e.er1inaBo >as vari3veis u.ili,a>as e1 ca>a .ra.a1en.o@ ? necess3rio sa%er a porcen.age1 >e car%ono >o 1a.erial u.ili,a>o) 7e acor>o co1 es.a porcen.age1 .ere1os u1 7iagra1a TTT ITe1po@ Te1pera.ura@ Transfor1aBoJ >iferen.e)A.rav?s >o 7iagra1a TTT >i1ensiona-se as vari3veis >o

.ra.a1en.o@ a fi1 >e alcanar a 1icroes.ru.ura correspon>en.e Ks carac.erAs.icas >eseFa>as) A%aiHo eHe1plo >e 7iagra1a TTT)

igura !.! " #iagrama $$$ %&eral'

igura !.( " #iagrama $$$ e cur)as de transformao das microestruturas

'

- .R!CESS!S
2.1 Amostras

2erBo u.ili,a>as 5 IcincoJ a1os.ras para a analise >os .ra.a1en.os .?r1icos@ sen>o u1a se1 nen#u1 .ra.a1en.o@ para co1paraBo co1 as peas .ra.a>as@ e ca>a u1as >as ou.ras a1os.ras passarBo por u1 >os seguin.es .ra.a1en.os: T/mpera0 T/mpera seguida de Re+enimento0 Reco,imento e 'ormali,ao1

2.2 Corte da Amostra

A pri1eira e.apa >o eHperi1en.o ? o cor.e >a a1os.ra) Foi escol#i>o para esse .ra%al#o >ois .ipos >e 1a.eriais 1e.3licos co1 .ipos >e >ure,a e 1icroes.ru.uras >iferen.es@ analisa1os apenas u1 >es.es 1a.eriais) ApDs a escol#a >o 1a.erial inicia-se o processo >e cor.e >a a1os.ra Cue isso ? u.ili,a>o u1a serra circular I0or.a>or A56TE0 0or-'0@ po.Lncia >e 1@5 0/J co1 >isco >e >ure,a 1?>ia e pro.eBo con.ra fagul#as@ u.ili,a-se .a1%?1 Dleo refrigeran.e >e gran>e i1por.Mncia nes.a e.apa@ pois evi.ar3 Cue a 1icroes.ru.ura >e orige1 >o 1a.erial 1u>e >uran.e o processo >e cor.e >evi>o ao calor gera>o por a.ri.o) 6 cor.e >eve ser fei.o co1 cer.a cau.ela para nBo >anificar o >isco e ne1 a a1os.ra@ al?1 >e Cue@ se for realisa>o >e for1a r3pi>a e grosseira #3 c#ances >e Cue 1icroes.ru.ura 1u>e pela al.a geraBo >e calor) 7epois >e reali,a>o o cor.e a a1os.ra ? recol#i>a e li1pa para con.inuaBo >o eHperi1en.o)

igura (.! " *+uipamento utili,ado para corte das amostras. Arotec-or./01 !.2 -3 de potncia.

2.3 Aquecimento e Resfriamento

A a1os.ra Cue nBo sofrer3 nen#u1 .ra.a1en.o .?r1ico nBo passar3 por es.3 e.apa)$es.a par.e a a1os.ra F3 cor.a>a ser3 cola>a no forno e1 u1a .e1pera.ura superior a >a ,ona cri.ica Cue ? >e &2&N0 no caso coloca1os a nossa a a1os.ra e1 forno el?.rico na .e1pera.ura >e 1000N0 por 1eia Cue ? sua .e1pera.ura >e aus.eni.i,aBo@ co1 o o%Fe.ivo >e con>u,ir o 1e.al a u1a fase@ na Cual se o%.?1 o 1el#or arranFo possAvel >os cris.ais >o 1e.al) 7epois >o aCueci1en.o >a pea e >a espera >e 1eia #ora en.ra1os na fase >o resfria1en.o) 6 resfria1en.o ? reali,a>o >e acor>o co1 ca>a .ra.a1en.o a ser reali,a>o)

"

igura (.( " orno utili,ado para a+uecimento das amostras. Modelo .40001 temperatura m56ima de !!00 7- " 8otncia de !900:

2.4 Lixamento

6 liHa1en.o ? fei.o pela aBo pene.ran.e >e sucessivos grBos a%rasivos >a liHa na pea o%ra@ >a Cual re1ove cavacos >e 1a.erial@ co1 >i1ensGes proporcionais a sua >i1ensBo e agressivi>a>e) 0o1 a a1os.ra prepara>a para o 1anuseio ? fei.o o liHa1en.o >a superfAcie a1os.ral) Te1os Cue .er o cui>a>o >e liHar a pea >os >ois la>os e ficar giran>o a 1es1a para Cue seu liHa1en.o seFa >a>o e1 .o>as as par.es@ esse processo ? fei.o so% a refrigeraBo >a 3gua@ pois se a pea esCuen.ar po>er3 a.rapal#ar nossos resul.a>os@ co1ea1os co1 u1a liHa e >epois va1os 1u>an>o para liHas 1ais finas o%.en>o-se assi1 1el#or aca%a1en.o)

&

2.5 Polimento

5eali,a1os o processo >e poli1en.o >a pea co1 o in.ui.o >e >i1inuir a rugosi>a>e >a pea@ coloca1os peCuenas Cuan.i>a>es >e a%rasivos na superfAcie e1 Cue se vai polir a pea@ .er1ina1os o poli1en.o Cuan>o a a1os.ra es.iver se1 riscos)

2.6 Ataque qumico

$es.a par.e coloca1os a a1os.ra e1 u1 reagen.e CuA1ico >uran.e 20 segun>os@ logos apDs lava1os e1 3gua corren.e e >epois e1 3lcool@ assi1 a 1icroes.ru.ura ? revela>a)

2.7 An lise !icrosc"#ica

0oloca-se a a1os.ra no 1icroscDpio@ e en.Bo aFus.es sBo fei.os para Cue .en#a1os a 1el#or visuali,aBo@ as analises vis.as fora1 e1 50H@ 100H@ 200H e 500H) 0o1 o 1icroscDpio foi possAvel ver as 1u>anas Cue acon.ecera1 apDs o .ra.a1en.o)

2 RES 3TA(!S E ($SC SS4ES


3.1 $%m#era

A .L1pera ? u1 processo >e .ra.a1en.o .?r1ico >os aos >es.ina>os K o%.enBo >e >ure,a) 81a .L1pera fei.a corre.a1en.e garan.e vi>a longa ao 1a.erial e por conseCuLncia na ferra1en.a@ Cue nBo se >esgas.a e ne1 se >efor1a co1 facili>a>e) Para a TL1pera o resfria1en.o >eve ser %rusco@ logo >epois Cue a pea ficou 1eia #ora no for1o a 1000N0 .ira1os a a1os.ra >o forno e i1e>ia.a1en.e coloca1os a pea e1 u1 %al>e co1 3gua para Cue o resfria1en.o fosse %rusco@ fa,en>o 1ovi1en.os circulares co1 a pea para Cue o resfria1en.o seFa unifor1e@ esse resfria1en.o r3pi>o ? i1por.an.e para i1pe>ir Cue o ao 1u>e para fase >iferen.e >aCuela Cue se o%.eve na .e1pera.ura >e aus.eni,aBo@ pois@ Cuan>o a aus.eni.a ? resfria>a rapi>a1en.e@ nBo #3 .e1po para Cue se .ransfor1e e1 ferri.a@ ce1en.i.a ou perli.a) A aus.eni.a se .ransfor1ar3 nu1 cons.i.uin.e >o ao c#a1a>o >e 1ar.ensi.a)

.rtica 0oloca1os as a1os.ras no forno Cue foi pr?-aCueci>o a 1000 O0 I.e1pera.ura >e aus.eni.i,aBo u.ili,a>aJ) ApDs 0 1inu.os I.e1po para #o1ogenei,aBo >a peaPa1os.raJ a a1os.ra foi re.ira>a e resfria>a e1 3gua Ico1 1ovi1en.os circulares para Cue o resfria1en.o ocorra >e 1aneira #o1ogLneaJ)

igura 4.! " Ao A;<$ !0/21 $emperado e resfriado em 5gua. Matri,= Martensita de aspecto

agulhada ou acicular1 microestrutura t>pica de ao mdio carbono.

igura 4.( " &r5fico $$$ com temperatura de austeniti,ao de !000 7- para tmpera %resfriamento a 5gua'.

10

3.2 $%m#era se&uida de Re'enimento

ApDs >e reali,a>o a TL1pera ? inicia>o o .ra.a1en.o >e 5eveni1en.o@ es.e consis.e no reaCueci1en.o >a pea .e1pera>a Cue .e1 por o%Fe.ivo@ >i1inuir a Cuan.i>a>e >e .ensGes in.ernas@ >i1inuir a resis.Lncia K .raBo@ au1en.ar a resis.Lncia a c#oCues e alonga1en.os@ ou seFa@ corrigir aos cuFa .enaci>a>e ? fr3gil e a >ure,a eHcessiva)Para isso coloca1os a pea .e1pera>a no for1o a u1a .e1pera.ura >e 00N0 Ia%aiHo >a ,ona crA.icaJ por 1 #ora conseguin>o assi1 u1a a1os.ra co1 u1a 1aior .enaci>a>e) .rtica Para es.e .ra.a1en.o inicia1os reali,an>o a TL1pera@ ou seFa@ >eiHa1os a a1os.ra no forno a 1000 O0 >uran.e 0 1inu.os I.e1po necess3rio para a #o1ogenei,aBo >a peaJ re.ira1os >o forno e reali,a1os u1 resfria1en.o %ru.o e1 u1 %al>e co1 3gua) E1 segui>a coloca1os a pea no forno frio@ aCuece1os a.? a.ingir a .e1pera.ura >e 00 O0 e 1an.ive1os cons.an.e >uran.e u1a #ora para u1a .o.al #o1ogenei,aBo >a pea)

igura 4.4 " Ao A;<$ !0/21 $emperado e re)enido a 400 7-. Matri, martensita1 microestrutura t>pica de ao mdio carbono1 re)enido.

11

igura 4./ " &r5fico $$$ com temperatura de austeniti,ao de !000 7- para tmpera %resfriamento a 5gua' e em seguida reali,ado re)enimento a temperatura constante de 400 7-.

12

3.3 Reco(imento

A.rav?s >o reco,i1en.o ? possAvel >i1inuir sua >ure,a@ 1el#orar usina%ili>a>e@ au1en.ar >uc.i%ili>a>e e aFus.ar o .a1an#o >os grBos) Ta1%?1 sBo eli1ina>as as irregulari>a>es provenien.es >os .ra.a1en.os .?r1icosP1ecMnicos sofri>os an.erior1en.e) 6 .ra.a1en.o consis.e e1 aCuecer o ao nu1a .e1pera.ura aci1a >a ,ona crA.ica Iaus.eni.i,aBoJ e apDs cer.o .e1po >esligar o forno e >eiHar a pea resfriar nor1al1en.e >en.ro >o prDprio forno)

.rtica 6 .ra.a1en.o >e reco,i1en.o foi reali,a>o e1 u1a a1os.ra >e ao AB$T 10'5 e u.ili,a1os a .e1pera.ura >e aus.eni.i,aBo >e 1000 O0) ApDs resfria>a len.a1en.e >en.ro >o prDprio forno) 0 1inu.os I.e1po necess3rio para #o1ogenei,aBo >a peaJ o forno foi >esliga>o e a pea

igura 4.2 " Ao A;<$ !0/21 Reco,ido com temperatura de austeneti,ao de !000 7- e tempo de homogenei,ao de 40 minutos. Matri, 8erl>tica ? err>tica1 microestrutura t>pica de ao mdio carbono.

igura 4.@ " &r5fico $$$ com temperatura de austeniti,ao de !000 7- parareco,imento %amostra resfriada dentro do forno'.

1'

3.4 )ormali(a*+o

E1 al.as .e1pera.uras@ %e1 aci1a >a ,ona crA.ica I&50 O0 a 950 O0J@ os grBos >e aus.eni.a cresce1 >e1asia>a1en.e@ a%sorven>o por conseCuLncia os grBos vi,in#os Cue sBo 1enos es.3veis) Quan.o 1aior a .e1pera.ura ou o .e1po Cue a a1os.ra for >eiHa>a no forno@ 1ais r3pi>o esse processo >e au1en.o >e grBos ser3) $o processo >e resfria1en.o os grBos >e aus.eni.a .ransfor1a1-se e1 perli.a e ferri.a) 81a granulaBo grosseira fa, co1 Cue o 1a.erial seFa Cue%ra>io@ al.eran>o suas proprie>a>es 1ecMnicas) As .rincas .a1%?1 se propaga1 1ais f3cil >en.ro >os grBos gran>es Iu1 gran>e eHe1plo >isso ? a .L1peraJ@ por es.e 1o.ivo os grBos finos I1enoresJ possue1 proprie>a>es 1ecMnicas 1el#ores) A nor1ali,aBo consis.e e1 refinar I.ornar 1enoresJ a granulaBo grosseira >a pea@ faen>o co1 Cue os grBos fiCue1 nu1a faiHa >e .a1an#o consi>era>a nor1al) $o processo >e nor1ali,aBo a pea ? leva>a ao forno co1 .e1pera.ura aci1a >a ,ona crA.ica) 6 1a.erial se .ransfor1a e1 aus.eni.a e >epois >e >e.er1ina>o .e1po I#orasJ o forno ? >esliga>o e a pea ? re.ira>a para Cue resfrie na.ural1en.e ao ar livre)

.rtica 6 .ra.a1en.o .?r1ico >e nor1ali,aBo foi reali,a>o nu1a a1os.ra >e ao AB$T 10'5 e a .e1pera.ura >e aus.eni.i,aBo u.ili,a>a foi >e 1000 O0) ApDs >eiHa1os seu resfria1en.o ser na.ural na .e1pera.ura a1%ien.e) 0 1inu.os I.e1po para #o1ogenei,aBo >a a1os.raJ ela foi re1ovi>a >o forno e

15

igura 4.9 " Ao A;<$ !0/21 normali,ado1 microestrutura t>pica de ao mdio carbono. Matri, perl>tica?ferr>tica.

igura 4.A " &r5fico $$$ com temperatura de austeniti,ao de !000 7- para normali,ao %amostra resfriada ao ar li)re1 naturalmente'.

1"

5 A'63$SE (E ( RE7A Foi u.ili,a>o u1 >urE1e.ro >a -i.u.o+o para reali,aBo >os ensaios >e >ure,a) 6 .ra%al#o >e ensaio >e >ure,a 5ocRSell .e1 co1o principal funBo avaliar a >ure,a >e v3rios 1e.ais >es>e os 1ais 1oles a.e os 1ais >uros) Es.e processo ? o 1ais u.ili,a>o no 1un>o sen>o r3pi>o e pra.ico ale1 >e es.ar livre >os erros #u1anos e .a1%?1 ? capa, >e >e.ec.ar peCuenas >iferenas >e >ure,a) A carga >e ensaio ? aplica>a e1 e.apas@ efe.ua1os 10 1e>iGes e1 lugares >iferen.es >a pea@ encon.ran>o resul.a>os >iferen.es e1 ca>a pon.o >a pea)

Figura )9 T 7urE1e.ro >a -i.u.o+o para 1e>iBo >e >ure,a 5ocRSell $or1al) 0on.ra-pesos >e "0Rgf IfiHoJ@ 100Rgf e 150Rgf)

1&

(ados o8tidos nos ensaios9

1!

8.ili,a1os a 1es1a escala e1 .o>as as 1e>iGes para Cue pu>?sse1os co1par3-las en.re si@ u1a ve, Cue@ escalas >e 5ocRSell >iferen.es nBo po>e1 ser co1para>as) 0o1 os >a>os Cue o%.ive1os co1 os .es.es@ po>e1os classificar os .ra.a1en.os@ e1 or>e1 >e >ure,a: TL1pera : 5eveni1en.o : $or1ali,aBo : 5eco,i1en.o 4nfeli,1en.e@ nBo po>e1os garan.ir a precisBo >os >a>os >ispos.os@ u1a ve, Cue@ po>e #aver variaGes >epen>en>o >a precisBo >a cali%raBo >o eCuipa1en.o u.ili,a>o)

19

5 C!'C3 S*!
Tempera 0o1 os resul.a>os o%.i>os@ consegui1os o%servar Cue co1 a .e1pera o%.ive1os 1ais >ure,a no 1a.erial@ co1o consegui1os ver na .a%ela >e rocRSell a .e1pera foi o .ra.a1en.o .?r1ico Cue >eiHou a pea 1ais >ura@ co1 esse .ra.a1en.o .a1%?1 se consegue o au1en.o >o li1i.e >a resis.Lncia >o 1a.erial usa>o@ consegui1os o%servar .a1%?1 nas fo.os .ira>as pelo 1icroscDpio Cue c#ega1os a es.ru.ura >eseFa>a Cue ? a 1a.ensi.a)

Re+enimento 0o1 es.e .ra.a1en.o corrigi1os alguns inconvenien.es Cue o processo >e .L1pera causou na a1os.ra@ co1o por eHe1plo@ o au1en.o >r3s.ico >as .ensGes in.ernas >a pea) 0o1 a an3lise 1icrogr3fica consegui1os no.ar Cue real1en.e os grBos Cue #avia1 si>o for1a>os co1 a .L1pera .ivera1 seu .a1an#o re>u,i>o e por conseCuLncia as .ensGes in.ernas .a1%?1@ fa,en>o assi1 u1 1a.erial 1ais .ena,)

Reco,imento $o reco,i1en.o consegui1os o%servar Cue a >ure,a >o 1a.erial foia 1enor >e .o>os os .ra.a1en.os .?r1icos@ consegui1os verificar .a1%?1 pelo 1icroscDpio Cue a es.ru.ura encon.ra>a na pea foi a perli.a grosseira)

'ormali,ao $a nor1ali,aBo consegui1os o%servar Cue a >ure,a >o 1a.erial foi prDHi1a >a >o reco,i1en.o@ apenas u1 pouco 1aior@ a nor1ali,aBo .a1%?1 refinou a granulaBo grosseira@ .a1%?1 consegui1os verificar pelo 1icroscDpio Cue a es.ru.ura encon.ra>a na pea foi a perli.a fina)

Ten>o co1o %ase os concei.os .eDricos vis.o e1 sala >e aula no se1es.re passa>o@ concluA1os Cue ao reali,ar os .ra.a1en.os .?r1icos@ encon.ra1os es.ru.uras e >ure,as >iferen.es@ fa,en>o co1 Cue os ensina1en.os apren>i>os e1 aula seFa1 u1 sucesso)
20

Ta1%?1 po>e1os concluir Cue po>e1os al.erar a proprie>a>e 1ecMnica >a pea@ isso .u>o co1%inan>o >ois fa.ores@ aCueci1en.o e resfria1en.o)

21

; "$"3$!<RA=$A
#..p:PPSSS)pro.ola%)co1)%rPTra.a1en.osTer1icos)p>f #..p:PPSSS)spec.ru)co1)%rP-e.alurgiaP>iversosP.ra.a1en.o)p>f #..ps:PP>space)is.)u.l)p.P%i.s.rea1P2295P&5&25'P1P>iagra1asU20TTTU20eU20.ra.a1en.os U20.er1icos)p>f #..p:PPSSS)ciencia>os1a.eriais)orgPin>eH)p#pVacaoWeHi%irXcapW21X.opW1 ! #..p:PPSSS)ci11)co1)%rPpor.alP1a.erialY>i>a.icoP"' !->iagra1a-...Z)8o.C[>L[F.o

22

You might also like