You are on page 1of 13

UNIVERSIDADE EDUARDO MONDLANE FACULDADE DE EDUCAO CURSO DE MESTRADO EM EDUCAO DE ADULTOS MDULO DE EDUCAO BSICA DE ADULTOS E DESENVOLVIMENTO

ENSAIO

DOCENTES: MSC. DOMINGOS BUQUE MSC. ANTNIO ESPADA

DISCENTE: ANDR JOAQUIM GONALVES XAVIER

MAPUTO, SETEMBRO DE 2 !

NDICE
I. INTRODUO ............................................................................................................................3 1.1. Objectivo.......................................................................................................................................3 1.2. Metodologia..................................................................................................................................3 1.3. Descrio do contexto...................................................................................................................4 II. REVISO DA LITERATURA....................................................................................................5 2.1. O conceito de Adulto....................................................................................................................5 2.2. O conceito de Educao de Adultos.............................................................................................5 2.2.1. Andragogia.................................................................................................................................5 2.3. onceito de !"nero.......................................................................................................................# 2.3.1. !"nero e educao.....................................................................................................................# 2.3.2. $ers%ectivas &e'inistas..............................................................................................................( III. A ALFABETIZAO DE MULHERES NA CIDADE DE XAI-XAI...................................9 3.1. $rogra'as de Al&abeti)ao.........................................................................................................* 3.1.1. O %rogra'a Al&a +egular...........................................................................................................* 3.1.2. O %rogra'a Al&a +,dio..............................................................................................................* 3.2. As%ectos lingu-sticos do %rocesso de ensino.a%rendi)age' .......................................................* 3.3. O a%roveita'ento escolar...........................................................................................................1/ 3.4. +a)0es do abandono escolar de 'ul1eres...................................................................................1/ 3.5. Os as%ectos 'otivacionais..........................................................................................................11 IV. CONCLUSO............................................................................................................................12 REFERNCIAS BIBLIOGR FICAS...........................................................................................13

I.

INTRODUO

O %resente ensaio constitui a avaliao &inal do M2dulo de Educao 3,sica de Adultos e Desenvolvi'ento4 corres%onde a &ase de di%lo'a do Adultos. O te'a e' estudo " a &uncionalidade da al&abeti)ao de 'ul1eres na idade de 5ai.5ai. O ensaio co'%reende 6uatros %artes &unda'entais4 a saber7 a %ri'eira " a introduo4 onde o estudante a%resenta os objectivos4 'etodologia e a descrio do contexto do local89 a segunda " a reviso da literatura4 onde consta' v,rias abordagens sobre os as%ectos te2ricos relevantes9 a terceira " a a%resentao dos as%ectos relevantes do %rocesso de al&abeti)ao de 'ul1eres na idade de 5ai.5ai9 e a 6uarta dedica.se a a%resentao de conclus0es. 1.1. O!"#$%&'( O objectivo do %resente ensaio " estudar a &uncionalidade da al&abeti)ao de 'ul1eres na idade de 5ai.5ai. 1.2. M#%()(*(+&, :endo e' conta os objectivos do trabal1o4 a %es6uisa " descritiva4 na 'edida e' 6ue se descreve o %rocesso de al&abeti)ao de 'ul1eres na idade de 5ai.5ai4 se' inter&erir nele ou 'odi&ica.lo. Ou seja4 a %es6uisa descritiva i'%lica 6ue o %es6uisador no 'ani%ula os &en2'enos do 'undo &-sico e 1u'ano e' estudo ;Andrade4 2//48. A %o%ulao abrangida " co'%osta %or al&abeti)adores e al&abeti)andos. A a'ostra " co'%osta %or 1( al&abeti)andas e /5 al&abeti)adores. De 'odo a garantir 6ue cada 'e'bro da %o%ulao ten1a a 'es'a %robabilidade de ser escol1ido4 a a'ostra deve ser %robabil-stica4 ou seja4 a escol1a de cada 'e'bro ocorre de &or'a aleat2ria ;Marconi < =a>atos4 2//58. ?este sentido4 durante o %rocesso de seleco da a'ostra usou.se a t"cnica da lotaria. @uanto aos '"todos de %es6uisa4 &ora' a%licados os seguintes7 a %es6uisa bibliogr,&ica e an,lise docu'ental4 a observao no %artici%ante e a entrevista no estruturada. urso de $2s.!raduao e' Educao de

1.3. D#-$.&/0( )( $(1%#2%( A idade de 5ai.5ai " a ca%ital da $rov-ncia de !a)a4 a 6ual locali)a.se no vale do +io =i'%o%o e te' u'a %o%ulao de 11# 343 1abitantes4 6ue corres%onde a *.5A da %o%ulao de toda %rov-ncia ;B?E4 2//(8. A taxa de anal&abetis'o ;'"dia %rovincial8 " de 3C.5A4 sendo 6ue 23.5A dos 1o'ens e 4C.CA das 'ul1eres so consideradas anal&abetas1. @uanto aos as%ectos lingu-sticos4 a l-ngua 'ais usada no 'eio &a'iliar " c1angana ;CC.1A84 seguida de %ortuguDs ;C.5A8 e c1o%i ;5.3A8. $ortanto4 a l-ngua %ortuguesa ;6ue " a l-ngua de ensino nos %rogra'as de al&abeti)ao8 " 'ais usada nos 'eios &or'ais.

De acordo co' o +ecensea'ento !eral a $o%ulao de 2//(4 considera.se anal&abeto a6uele indiv-duo 6ue no sabe ler e ne' escrever e' l-ngua %ortuguesa. 4

II. REVISO DA LITERATURA 2.1. O $(1$#&%( )# A)3*%( De &or'a si'%li&icada e resu'ida4 Oliveira ;1**C8 de&ine adulto co'o sendo u' indiv-duo 'aduro o su&iciente %ara assu'ir as res%onsabilidades %or seus actos diante da sociedade. Adulto " a6uele indiv-duo 6ue ocu%a o status de&inido %ela sociedade4 %or ser 'aduro o su&iciente %ara a continuidade da es%"cie e auto.ad'inistrao cognitiva4 sendo ca%a) de res%onder %elos seus actos diante dela. 2.2. O $(1$#&%( )# E)3$,/0( )# A)3*%(Eegundo a F?EE O ;1**(84 a educao de adultos engloba todo o %rocesso de a%rendi)age'4 &or'al ou in&or'al4 onde %essoas consideradas GadultasG %ela sociedade desenvolve' suas 1abilidades4 enri6uece' seu con1eci'ento e a%er&eioa' suas 6uali&ica0es t"cnicas e %ro&issionais4 direccionando as %ara a satis&ao de suas necessidades e as de sua sociedade. A educao de adultos inclui a educao &or'al4 a educao no.&or'al e o es%ectro da a%rendi)age' in&or'al e incidental dis%on-vel nu'a sociedade 'ulticultural4 onde os estudos baseados na teoria e na %ratica deve' ser recon1ecidos. 2.2.1. A1).,+(+&, A Andragogia signi&ica4 H#1-&1( 4,., ,)3*%(-I. F' ca'in1o educacional 6ue busca co'%reender o adulto desde todos os co'%onentes 1u'anos4 e decidir co'o u' ente %sicol2gico4 biol2gico e social. 3usca %ro'over o a%rendi)ado atrav"s da ex%eriDncia4 &a)endo co' 6ue a vivDncia esti'ule e trans&or'e o conteJdo4 i'%ulsionando a assi'ilao. $ara =arrosa e Ko1an ;cit in Mar6ue)4 1**C84 a experincia, e no a verdade, o que d sentido educao. Educamos para transformar o que sabemos, no para transmitir o que sabido. $or seu turno4 Mar6ue) ;1**C8 a&ir'a 6ue a Andragogia " u' estilo de vida sustentado a %artir de conce%0es de co'unicao4 res%eito e "tica4 atrav"s de u' alto n-vel de consciDncia e co'%ro'isso social. Ou seja4 " %reciso recon1ecer 6ue H Ningum educa ningum, nem ningum aprende so in!o, n"s !omens #mu$!eres% aprendemos atravs do mundo& ;Lreire4 1*C(8. E 6ue Ensinar no transferir con!ecimento, mas criar as possibi$idades para a sua produo ou a sua construo& ;Lreire4 1**#8.

2.3. C(1$#&%( )# G51#.( Eegundo Ostergaard ;cit in ?a&u>1o4 A'utabi < Otuane4 2//584 g"nero constitui a interde%endDncia das caracter-sticas 6ualitativas de 1o'ens e 'ul1eres 6ue deter'ina' a sua %osio social. ?a 'aior %arte das sociedades a&ricanas4 as rela0es de g"nero redu)e' o %oder e a do'inao4 onde o 1o'e' " considerado su%erior e a 'ul1er in&erior. O g"nero 'asculino " associado a 'asculinidade4 liderana4 %oder decis2rio4 su%erioridade e controle dos recursos econ2'icos4 tais co'o7 a terra4 as &inanas e %roduo. $or outro lado4 o g"nero &e'inino " associado a &e'inidade4 subordinao ;sub'isso8 e dese'%en1o de actividades no lucrativas4 tais co'o a %rocriao4 a'a'entao4 educao das crianas4 e' su'a " a res%ons,vel %elas actividades do'esticas. $ara Euar") ;cit in :edesc1i4 2//(8 g"nero " u'a categoria e'%-rica 6ue se re&ere Ms classi&ica0es ;%essoas4 arte&actos4 eventos4 etc.8 baseadas e' 'et,&oras sexuais. Bsto "4 trata.se da %r2%ria classi&icao e' si4 6ue ordena as %essoas4 os arte&actos ou os eventos co' base nas categorias %ri'ordiais 'asculinoN&e'inino. $or seu turno4 Oeilborn ;1**58 de&ende 6ue g"nero " u' conceito das ciDncias sociais 6ue se re&ere M construo social do sexo4 isto "4 u' conceito 6ue serve %ara distinguir a di'enso biol2gica da social. O racioc-nio 6ue a%oia essa distino baseia.se na ideia de 6ue 1, 'ac1os e &D'eas na es%"cie 1u'ana4 'as a 6ualidade de ser 1o'e' e ser 'ul1er " reali)ada %ela cultura. :edesc1i ;2//(8 c1a'a a ateno 6ue4 na acade'ia4 a %alavra Hg"neroI ve' sendo usada co' de'asiada &re6uDncia co'o sin2ni'o da %alavra H'ul1erI4 o 6ue revela &al1as %or %arte das ciDncias sociais. 2.3.1. G51#.( # #)3$,/0( De acordo co' Eilva ;1***84 a %redo'inPncia de 'ul1eres anal&abetas entre as %essoas co' 4/ anos ou 'ais se deve ao &ato de 6ue H a educao forma$ at bem pouco tempo, priori ava o ensino do !omem. 'ara as mu$!eres os cuidados com a fam($ia, as responsabi$idades com a reproduo era sua tarefa principa$, por isso a esco$a para e$as era a$go dispensve$I. ?o 'es'o sentido4 Q1itelaR ;cit in Mene)es4 2//58 a&ir'a 6ue as 'ul1eres das classes %o%ulares so as 'ais des&avorecidas e' relao M escola4 devido Ms suas condi0es s2cio.econ2'icas e culturais4 aliadas a %roble',tica do g"nero. $or tratar.se de u'a criao cultural4 constru-da social'ente4 o g"nero " u' ele'ento 6ue estrutura a identidade dos indiv-duos e 6ue " anterior M escola.

Assi'4 co'o u' &actor constitutivo da individualidade4 in&lui sobre a co'%reenso 6ue cada indiv-duo te' a res%eito de si 'es'o e ta'b"' sobre sua sociali)ao4 na 'edida e' 6ue existe' %a%"is e lugares %r".estabelecidos %elas sociedades %ara cada g"nero 6ue %ode' ser aceitos ou rede&inidos %elos sujeitos. ?o entanto4 co'o o g"nero " social e cultural'ente constru-do4 ele vai se 'odi&icando de acordo co' o 'o'ento 1ist2rico e no interior dos diversos gru%os 6ue constitue' a sociedade 'oa'bicana. Assi'4 as 'udanas na relao 1o'e'.'ul1er 6ue &ora' se constituindo nas Jlti'as d"cadas4 &rutos da 'obili)ao &e'inina e da globali)ao 24 vo ta'b"' se re&lectindo nas v,rias co'unidades residentes na idade de 5ai.5ai. $or seu turno4 Moreno ;2//38 c1a'a ateno ao &acto de 6ue durante 'uito te'%o as ca%acidades intelectuais das 'ul1eres &ora' consideradas in&eriores Ms dos 1o'ens4 e'bora nunca ten1a sido %rovado cienti&ica'ente. ?a verdade " 'ais u' construo social 34 u' %reconceito4 6ue baixa a auto.esti'a da 'ul1er. 2.3.2. 6#.-4#$%&',- 7#8&1&-%,Eegundo La>osun4 Kata1oire e Oduaran ;2//584 a :eoria Le'inista da educao de adultos deriva do entendi'ento de di&erentes %ers%ectivas &e'inistas4 a saber7 9 F#8&1&-8( L&!#.,*7 1o'ens e 'ul1eres deve' ter direito M igualdade de o%ortunidades de a%rendi)age' e' todas sociedades. 9 F#8&1&-8( R,)&$,*7 as o%ortunidades de a%rendi)age' deve' ter e' conta os valores de %rocriao4 intuio e cuidados4 nor'al'ente associados Ms 'ul1eres4 assi' co'o agressividade e objectividade4 nor'al'ente associados aos 1o'ens. 9 F#8&1&-8( S($&,*&-%,7 os %rogra'as de educao de adultos no deve' %ro'over classes '"dias e valores de do'inao 'ac1ista sobre o con1eci'ento. :a'b"'4 os %rogra'as deve' evitar a o%resso baseada na classe social4 etnia ou a%tido &-sica. 9 F#8&1&-8( 6:--E-%.3%3.,*7 vo)es do'inantes no devero ser autori)adas ou ad'itidas a ocu%ar.se e' rotular e no'ear as di&erenas nos 'odos 6ue %arece' criar dese6uil-brio na transaco da educao de adultos e' S&rica. 9 F#8&1&-8( 6:--C(*(1&,*7 a transaco da educao de adultos e' S&rica no dever, continuar a %ro'over a discri'inao das 'ul1eres i'%osta %elo Ocidente.
2

A ex%resso globali)ao %ode ser entendida co'o u'a &or'a elegante e "tica de di)er %resso da co'unidade internacional. 3 ?o contexto 'oa'bicano4 veri&ica.se u'a baixa aderDncia de 'ul1eres aos cursos de engen1aria e de ciDncias exactas4 alegada'ente %or a%resentare' u'a co'%lexidade de o%era0es 'ate',ticas e tecnol2gicas4 6ue re6uere' u'a grande actividade intelectual 7

Destas %ers%ectivas resulta a

c1a'ada %edagogia &e'inista4 cujo objectivo " re'over a

discri'inao baseada no g"nero 6ue se veri&ica no %rocesso de ensino.a%rendi)age'.

III. A ALFABETIZAO DE MULHERES NA CIDADE DE XAI-XAI 3.1. 6.(+.,8,- )# A*7,!#%&;,/0( A Al&abeti)ao de 'ul1eres na idade de 5ai.5ai ocorre e' si'ultPneo 6ue a de 1o'ens4 isto "4 o %rocesso de al&abeti)ao envolve tanto 1o'ens assi' co'o 'ul1eres4 no existe u' %rogra'a es%ec-&ico %ara u' deter'inado g"nero. Eigni&ica 6ue4 os %rogra'as de al&abeti)ao de adultos tD' co'o %rinc-%io a igualdade de g"nero4 na 'edida e' 6uer ao n-vel dos al&abeti)adores4 6uer dos al&abeti)andos e de'ais intervenientes no %rocesso4 veri&ica'.se tanto 1o'ens co'o 'ul1eres. Actual'ente4 na idade de 5ai.5ai existe' dois %rogra'as de al&abeti)ao de adultos4 a saber7

Al&a +egular e Al&a +,dio. 3.1.1. O 4.(+.,8, A*7, R#+3*,. O %rogra'a Al&a +egular abrange 32 centros de al&abeti)ao4 os 6uais &unciona' e' igual nJ'ero de escolas situadas na idade de 5ai.5ai4 distribu-das na )ona urbana e suburbana. ?este %rogra'a4 trabal1a' #5 al&abeti)adores4 6ue na sua 'aioria dedica.se exclusiva'ente M al&abeti)ao de adultos4 ou seja4 no exerce outras actividades de docDncia. As aulas ou sess0es te' a durao di,ria de /2 1oras e decorre' na Eegunda.Leira4 :era.Leira e @uarta.Leira4 nos 1or,rios das 12O// Ms 14O//4 das 13O// Ms 15O//4 das 14O// Ms 1#O// e das 1CO// Ms 2/O//. E' 2//* &oi introdu)ido o novo curr-culo4 nu'a &ase ex%eri'ental4 abrangendo /# tur'as. Actual'ente4 estas tur'as &ora' integradas no 3o ano do antigo curr-culo. ?este ano4 existe' /3 tur'as 6ue iniciara' co' o novo curr-culo. 3.1.2. O 4.(+.,8, A*7, R<)&( O %rogra'a Al&a +,dio " constitu-do %or 1/ %ontos de escuta. O %rogra'a " orientado %or 11 &acilitadores. O %rogra'a Al&a +,dio resulta da %arceria entre o Minist"rio da Educao e a +,dio Moa'bi6ue. 3.2. A-4#$%(- *&1+3=-%&$(- )( 4.($#--( )# #1-&1(-,4.#1)&;,+#8 Os %rogra'as de al&abeti)ao decorre' e' l-ngua %ortuguesa4 o 6ue de certa 'edida di&iculta o %rocesso de ensino.a%rendi)age'4 devido ao &raco do'-nio da l-ngua %or %arte das al&abeti)andas. Da- 6ue 'uitas ve)es as al&abeti)andas %ede' ao al&abeti)ador %ara usar a l-ngua local ;o 1angane84 %ara %er'itir u' 'el1or entendi'ento das 6uest0es e' debate.
9

?o entanto4 o recurso a l-ngua local de%ende da vontade do %r2%rio al&abeti)ador e do do'-nio 6ue ele te' sobre a l-ngua4 isto "4 1, situa0es e' 6ue o al&abeti)ador no do'ina a l-ngua local e encontra di&iculdades e' %artil1ar as suas ideias co' o gru%o. De u' 'odo geral4 %ode.se a&ir'ar 6ue o recurso a l-ngua local te' contribu-do %ositiva'ente no %rocesso de ensino.a%rendi)age'. 3.3. O ,4.('#&%,8#1%( #-$(*,. ?o in-cio do %resente ano lectivo estava' inscritos 1242 al&abeti)andos4 dos 6uais 1/(4 so 'ul1eres4 o 6ue corres%onde M C#.4(A dos al&abeti)andos. $ortanto4 as 'ul1eres so os 'aiores bene&ici,rios dos %rogra'as de al&abeti)ao de adultos. ?o &i' do 2T tri'estre4 veri&icara'.se 1*( desistDncias4 das 6uais 1C2 so 'ul1eres. Ou seja4 as 'ul1eres re%resenta' *2.3*A das desistDncias. @uanto aos resultados4 veri&icou.se a a%rovao de C15 al&abeti)andos4 dos 6uais (/5 so 'ul1eres4 re%resentando C#.5/A. E'bora os resultado seja' encorajadores4 " %reciso averiguar as ra)0es 6ue esto %or detr,s da alta taxa de desistDncia das 'ul1eres. 3.>. R,;?#- )( ,!,1)(1( #-$(*,. )# 83*@#.#As ra)oes 6ue leva' as 'ul1eres a abandonare' a escola so v,rias4 sendo de destacar as seguintes7 o trabal1o4 inibio dos 'aridos e escasse) de 'aterial did,ctico. Muitas dessas 'ul1eres consegue' e'%regos 6ue a%resenta' 1or,rios inco'%at-veis co' os %rogra'a de al&abeti)ao de adultos4 co'o " o caso de 6uios6ues4 bares4 sal0es de cabeleireiro e trabal1o do'"stico. A inibio dos 'aridos " usual 6uando trata.se de u' trabal1ador na S&rica de Eul4 6ue 6uando regressa i'%ede a 'ul1er de &re6uentar o %rogra'a de al&abeti)ao de adultos. Eigni&ica 6ue durante o %er-odo e' 6ue o 'arido se encontra e' casa4 a 'ul1er %erde as sess0es 6ue estivere' a decorrer e acaba %or no retornar4 'es'o 6ue o 'arido se encontra na S&rica de Eul %or te'er re%res,lias se ele tiver con1eci'ento. Outro i'%edi'ento resulta da contraco de 'atri'2nio co' u' 1o'e' 6ue no 6uer 6ue a 'ul1er continue co' estudos. O, escasse) de 'aterial " a%ontado %elas 'ul1eres co'o sendo u'a das ra)0es %ara o abandono escolar4 na 'edida e' 6ue cria u'a des'otivao. Bsto "4 a al&abeti)anda 6uando no te' o 'aterial did,ctico en&renta di&iculdades e' aco'%an1ar as sess0es4 be' co'o no auto.estudo.

10

3.5. O- ,-4#$%(- 8(%&',$&(1,&O as%ecto de 'aior desta6ue na 'otivao das 'ul1eres4 " o desejo de con6uistar u'a %ro&isso co' 'aior %rest-gio social 6ue o e'%rego do'"stico. Ou seja4 " u'a &or'a de ca%acitar.se %ara o 'ercado de e'%rego. Outro as%ecto a to'ar e' considerao4 " o desejo de ro'%er co' a 'onotonia do'"stica. A escola surge co'o es%ao de contacto co' outros 'undos4 di&erentes da sua rotina 1abitual ;de es%osa4 dona.de.casa ou 'e84 onde elas busca' 'ais con1eci'ento e ex%eriDncias. :a'b"' se destaca a necessidade de ajudar os &il1os nas tare&as escolares4 co'o u' co'%le'ento do seu %a%el de educadora. U i'%ortante re&erir 6ue as alunas a&ir'a' 6ue o seu a%roveita'ento " su%erior 6ue a dos alunos4 o 6ue eleva a sua auto.esti'a. ?a verdade4 trata.se do e'%odera'ento da 'ul1er.

11

IV. CONCLUSO A al&abeti)ao de 'ul1eres na idade de 5ai.5ai ocorre e' si'ultPneo co' a de 1o'ens4 ou seja4 os %rogra'as de al&abeti)ao envolve' tanto 1o'ens4 assi' co'o 'ul1eres. $ortanto4 no existe u' %rogra'a es%ec-&ico %ara 'ul1eres. Atrav"s desta %es6uisa4 o estudante veri&icou 6ue as 'ul1eres constitue' a 'aioria dos bene&ici,rios dos %rogra'as de al&abeti)ao e as 'el1ores classi&icadas. ?o entanto4 as 'ul1eres constitue' o grosso dos al&abeti)andos 6ue abandona' a escola4 devido a ra)0es de car,cter social4 co'o a inco'%atibilidade de 1or,rios de e'%rego e %rogra'as de al&abeti)ao4 a inibio dos 'aridos e a escasse) de 'ateriais did,cticos. $or outro lado4 as 'ul1eres 6ue continua' co' os estudos de'onstrara' estar bastante 'otivadas4 %or6ue acredita' 6ue %or 'eio da &or'ao vo 'el1orar as suas 1abilidades e co'%etDncias e estabelece' contactos co' 'undos di&erentes. U i'%ortante re&erir 6ue o %resente trabal1o no " u' trabal1o acabado4 'as %ode servir de re&erDncia %ara &uturos estudos4 be' co'o %ara obteno de 'ais in&or'a0es sobre o %rocesso de al&abeti)ao de 'ul1eres na idade de 5ai.5ai.

12

REFERNCIAS BIBLIOGR FICAS 1. Andrade4 M.M. ;2//48. )omo preparar traba$!os para )ursos '"s *raduao+ No,es

'rcticas. #V edio. Eo $aulo7 Atlas EA. 2. La>osun4 :.9 Kata1oire4 A. < Oduaran4 A ;2//58. -frican 'erspectives on adu$t $earning+

.!e ps/c!o$og/ of adu$t $earning. a%e :oRn7 $earson Bnstitute o& Education 3. 4. 5. B3AM. #. B?E ;2//*8. -presentao dos 2esu$tados 0efinitivos e de 3ndicadores 4"cio50emogrficos Lreire4 $. ;1*C(8. 'edagogia da -utonomia. +io de Waneiro7 $a) e :erra. Lreire4 $. ;1**#8. 'edagogia da -utonomia. +io de Waneiro7 $a) e :erra. Oeilborn4 M. =. ;1**58. !"nero7 u'a breve introduo. Bn Bnstituto 3rasileiro de

Ad'inistraao Munici%al ;Ed.84 *nero e 0esenvo$vimento instituciona$ em 1N*s. +io de Waneiro7

do )enso 6778. dis%on-vel e' RRR.ine.gov.') (. Marconi4 M. < =a>atos4 E. M. ;2//58. 9etodo$ogia do .raba$!o )ient(fico+ 'rocedimentos

:sicos, 'esquisa :ib$iogrfica, 'ro;ecto e 2e$at"rios e 'ub$ica,es e .raba$!os )ient(ficos #8a Ed.%. Eo $aulo7 Editora Atlas E.A. C. Mar6ue)4 A. ;1**C8. -ndragog(a+ 'ropuesta 'o$(tica para una )u$tura 0emocrtica en

Educaci"n 4uperior. Eanto Do'ingo4 +e%Jblica Do'inicana *. Mene)es4 . X. ;2//58. - participao feminina em turmas da educao de ;ovens e adu$tos .

Bn Y ol26uio Bnternacional $aulo Lreire. 1/. Moreno4 M. ;2//38. )omo se ensina a ser menina+ sexismo na esco$a . :raduo7 Lu))ato4

A. Y. Eo $aulo7 Moderna. 11. ?a&u>1o4 L.4 A'utabi4 M. < Otuane4 +. ;2//58. <oundations of -du$t Education in -frica.

Eout1 A&rica7 $earson Education. 12. Oliveira4 A. 3. de. Educao de -du$tos. Dis%on-vel e'

1tt%7NNRRR.geocities.co'NsjuvellaNAndragogia.1t'l Acesso e' 1/N/CN2/1/ 13. Eilva4 Y. M. da. -s imp$ica,es das re$a,es de gnero no processo de evaso da educao

de ;ovens e adu$tos. 1***. C*&. Monogra&ia ;es%eciali)ao8 Z Fniversidade Lederal de $erna'buco4 +eci&e4 1***. 14. :edesc1i4 =. A. ;2//(8. !"nero7 u'a %alavra %ara desconstruir sentido e construir usos

%ol-ticos. 2evista -rtemis. Yol #. 15. F?EE O ;1**(8. 0ec$arao de =amburgo.

13

You might also like