kvrun nr.

8/2014

Skilmlar og upplsingar tengslum vi vertryggt hsnisveln slandsbanka

I. Erindi Ml etta hfst me erindi Sabrinu Casadei, dags. 24. oktber 2012, ar sem kvarta var yfir vertryggu hsnislni hennar hj slandsbanka hf. sem gefi var t hinn 9. mars 2005 en skuldskeytt og kvartandi samykktur sem nr skuldari ann 24. febrar 2006. brfinu er mlavxtum lst svo a kvartandi hafi htt a greia af vertryggu hsnislni hausti 2010 ar sem hann hafi veri mjg sttur vi a slandsbanki hafi enn ekki brugist sanngjarnan og vieigandi htt vi forsendubresti kjlfar efnahagshrunsins. Bankanum hafi veri send skrifleg yfirlsing ess efnis a kvartandi teldi sr heimilt a fresta greislum og vkja lnssamningnum til hliar og hafi veri fr lagaleg rk fyrir v en jafnframt hafi fylgt yfirlsing um a kvartandi hti v a standa vi skuldbindingar gagnvart lnssamningnum samrmi vi lg. Mia vi nverandi tlkun og framkvmd samningsins af hlfu bankans teldi kvartandi a sr vri ekki gefinn kostur a efna samninginn samrmi vi lg. Ennfremur hafi bankinn ekki sannfrandi htt veitt gild lagaleg rk fyrir tlkun sinni samningnum a ru leyti en v sem fram hafi komi tveimur svarbrfum bankans vi kvrtun kvartanda. fyrsta lagi geri kvartandi athugsemdir vi a greislutlun samningsins s srlega villandi. Me lnssamningnum fylgi greislutlun sem geri r fyrir a verblga s 0% og haldist annig fyrir allar uppgefnar greislur. ar megi sj hvernig hver greisla lkki hfustlinn og a greislurnar su allar nnast jafnar a krnutlu og litlar breytingar su afborgunum og vaxtagreislum milli mnaa. Engar upplsingar s a finna lnssamningnum um hrif verlagsvsitlu lni nnur en au a greislutlun byggi gildandi vsitlu og kvei s um a skuldin fylgi vsitlunni en ar a auki beri a greia verbtur af llum greislum. slandsbanki uppfylli ekki grundvallarskyldu sem m.a. s kvei um 2. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994, um neytendaln, a upplsa lntaka um hvernig essi kostnaarliur breytist og hversu miki vgi hann kunni a hafa heildarlntkukostnai. Srstaklega s a mlisvert ljsi ess a slandsbanki hafi vita a kvartandi s erlendur rkisborgari sem s hvorki lklegur til a ekkja almennt til vertryggingar hsnislna n runar verblgu

slandi. a greisluyfirlit sem fylgt hafi lnssamningnum hafi v veri srlega villandi fyrir kvartanda, enda hafi a virst eingngu lsa dmigeru hsnislni kjrum sem sambrileg voru kjrum heimalandi kvartanda. Bankinn hefi auveldlega geta tbi raunsja greislutlun sem tki a.m.k. mi af verblguhorfum eim tma sem skuldabrfi hafi veri gefi t. Greislutlun sem geri r fyrri 0% verblgu t lnstmann s augljslega rauns, srlega villandi og beinlnis blekkjandi. ru lagi s ger athugasemd vi rlega hlutfallstlu kostnaar og heldur kvartandi v fram a r greislur sem slandsbanki hafi fari fram su of har og mun hrri en rleg hlutfallstala kostnaar segi til um. slandsbanki hafi svara v ann htt a 12. gr. laga nr. 121/1994 megi skilja annig a kvi kvei um a vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar skuli m.a. mia vi a verlag haldist breytt t lnstmann og ennfremur a ar sem greislutlun byggi gildandi vsitlu, fylgi heildarlntkukostnaurinn breytingum vsitlunni. slandsbanki haldi v annig fram a egar hlutfallstalan s uppfr samrmi vi breyttan lntkukostna, rmi hn hkkun greislna af vldum aukinnar verbta. lgum nr. 7/1936, um samningsger, umbo og gilda lggerninga, s kvei um a samningar skuli vera skru og skiljanlegu mli. Tilskipun nr. 87/102, sem innleidd var me lgum nr. 121/1994, geri smu krfu til laganna. Neytendur eigi v a geta treyst v a hugtk sem skilgreind su lgunum hafi merkingu sem lagabkstafurinn gefi til kynna og veiti lnveitanda ekki kost v a breyta eirri merkingu eftir hans hentugleikum. 11. gr. laga nr. 121/1994 segi a rleg hlutfallstala kostnaar skuli reiknu t eim tma sem lnssamningur s gerur. Hvergi lgunum komi fram ea s gefi skyn a hlutfallstalan geti teki breytingum. ess beri a geta a tilskipun nr. 87/102 s gert r fyrir breytingum hlutfallstlunni, en urfi srstaklega a tilgreina vi hvaa astur megi breyta henni. Varla s v hgt a fallast a hlutfallstalan geti annig breyst sjlfkrafa t fr vsitlubreytingum egar ekki s um a ra nein kvi lnssamningi (og ess heldur lgum) varandi breytingar hlutfallstlunni. Ef ekki s teki fram lnssamningi hvort og hvernig hlutfallstalan geti teki breytingum, skorti heimild til ess a breyta henni og upphaflega hlutfallstalan eigi v a haldast breytt. 7. gr. smu laga komi skrt fram hva felist heildarlntkukostnai og svo fylgi tmandi upptalning v hva skuli undanskili, en essi upptalning gildi einnig fyrir hlutfallstluna. ljsi ess a verbtur su ekki undanskildar en su augljslega hluti af lntkukostnai sem neytendum s tla a greia beri a lta svo a r su metaldar uppgefnum heildarlntkukostnai.

Lnveitanda s tla a leggja raunstt mat breytilega kostnaarlii og heildarlntkukostnaur eigi a endurspegla a mat. raun megi segja a slandsbanki hafi sleppt verbtum uppgefnum heildarlntkukostnai og s ar me ekki heimilt a krefja lntaka um greislu verbta. s varla hgt a fallast a slandsbanki geti breytt heildarlntkukostnai sem beri a gefa upp samkvmt 7. gr. laga nr. 121/1994 t fr tlkun bankans v hvernig beri a standa a treikningi rlegri hlutfallstlu kostnaar. Jafnvel tt slandsbanki tlki 12. gr. ann veg a sleppa beri verbtum r heildarlntkukostnai vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar, beri bankanum samt sem ur a gefa upp heildarlntkukostna skv. 7. gr. sem gefi hvergi tilefni til ess a undanskilja verbtur. a sem skipti meira mli s a s tlkun slandsbanka a ekki skuli taka tillit til verbta vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar s rng. rleg hlutfallstala kostnaar hafi samkvmt tilskipun nr. 87/102 tt a tryggja a neytendur gtu ntt hana til ess a bera saman mismunandi lnakjr. Eina leiin til ess a neytendur geti bori saman vertrygg ln vi vertrygg ln grundvelli rlegrar hlutfallstlu kostnaar, sem s helsta upplsingagagn laganna essu tilliti, s a kostnaur vegna verbta s innifalinn hlutfallstlunni og s mia vi einhverjar raunsjar forsendur. Nverandi kvi 12. gr. laga nr. 121/1994 s svohljandi: Ef lnssamningur heimilar vertryggingu ea breytingu vxtum ea rum gjldum sem teljast hluti rlegrar hlutfallstlu kostnaar, en ekki er unnt a meta hverju nemi eim tma sem treikningur er gerur, skal reikna t rlega hlutfallstlu kostnaar mia vi forsendu a verlag, vextir og nnur gjld veri breytt til loka lnstmans. Af samhenginu megi ra a verlag, vextir og nnur gjld su kostnaarliir. S liti framhj essu samhengi s mgulegt a tlka verlagshlutann ann htt a ef verlag haldist breytt t lnstmann merki a 0% verblgu t lnstmann. a hljti a teljast algjrlega raunhf forsenda, srstaklega fyrir nokkurra ratuga hsnisln, sem skekki verulega upplsingagildi hlutfallstlunnar og vri hrplegu samrmi vi tilgang og markmi laganna og tilskipunarinnar. ar sem slandsbanki hafi vali sr essa vafasmu tlkun 12. gr. s sta til ess a kanna nnar bakgrunn lagasetningarinnar essu tilliti og eim tilgangi hafi veri stust vi ingskjl sem fengin hafi veri r Efnahags- og viskiptaruneytinu um feril lagafrumvarpsins samt tilskipuninni. 6. mgr. 1. gr. a. tilskipunar 87/102/EBE, sbr. breytingu skv. tilskipun 90/88/EBE, segi: egar um er a ra lnssamninga, sem eru kvi er heimila breytingar vaxtagjldum og upph ea stigi annars kostnaar er fellur undir rlega hlutfallstlu kostnaar en ekki er unnt a meta hverju nemi eim tma sem treikningur er gerur, skal reikna t rlega

hlutfallstlu kostnaar eirri forsendu a vextir og annar kostnaur veri breytanlegur og gildi fram til loka lnssamnings. Hr s greinilega gert r fyrir a allir breytilegir kostnaarliir su gefnir upp og v tti rttilega a gefa upp verbtarttinn mia vi verblgu ea verblguhorfur ess tma sama htt og t.d. gefa tti upp upphafsvexti tilviki breytilegra vaxta. kvi 12. gr. upphaflegra laga um neytendaln, nr. 30/1993, hafi veri efnislega nokku samhlja tilskipuninni, ar sem sagi: Ef lnssamningur heimilar breytingu vaxtagjldum, ar me tali vsitlubindingu og verlagsvimiun, ea rum gjldum sem teljast hluti rlegrar hlutfallstlu kostnaar en ekki er unnt a meta hverju nemi eim tma sem treikningur er gerur skal reikna t rlega hlutfallstlu kostnaar eirri forsendu a vextir og annar kostnaur veri breyttur til loka lnstmans. Augljslega s verbtatturinn essu kvi innifalinn rum kostnai og gefinn upp sem fastur kostnaur sama htt og vextir. Einnig s skrt gefi til kynna kvinu a vsitlubinding teljist hluti af vaxtagjldum. ljsi essa skilnings lggjafans beri a benda a upplsingar um verbtur ttu elilega a fylgja upplsingum um vaxtagjld, sbr. 3. tlul. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994. Hin umdeilda ngildandi 12. gr. laga nr. 121/1994 virist koma fyrst fram egar starfshpur sem fali var a endurskoa lgin, hafi gefi t frumvarp um breytingar lgunum desember 1993. ess beri a geta a fyrri tgfu frumvarpsins hafi 12. gr. veri samhlja fyrrnefndu frumvarpi a llu ru leyti en v a sta orsins verlag hafi veri notast vi ori vertrygging. a gefi vissulega skra vsbendingu um merkingu sem legi hafi a baki en af ljsum stum hafi a lokum veri kvei a notast vi ori verlag. athugasemdum vi einstakar greinar frumvarpsins sem starfshpurinn hafi gefi t hafi komi fram, vegna breytinga 12. gr., a ar vri eingngu lagt til a gera kvi skrara me v a kvea um vertryggingu ( sta vsitlubindingar og verlagsvimia) en ekki hafi veri geti um neinar efnislegar breytingar greinarinnar. Augljslega hefi ess veri geti og tskrt athugasemdum ef til sti a afnema verbtarkostna r rlegri hlutfallstlu kostnaar. a hefi veri grundvallarbreyting og ar a auki veri samrmi vi tilgang tilskipunarinnar. Hr hafi v augljslega veri um a ra heppilega oralagsbreytingu, en ekki efnislega breytingu vikomandi kvi. Af framansgu s alveg ljst a kvi 12. gr. beri a tlka ann veg a gefa eigi upp kostna vegna verbta mia vi verlagsrun ess tma. slandsbanki veri a bera byrg v a hafa mistlka kvi og taka afleiingum ess. Bankinn hefi auveldlega geta

leita frekari lgskringa ljsi ess vafa sem til staar hafi veri. Einnig beri a geta ess a innsendum umsgnum um frumvarpi virist enginn hafa gert athugasemdir vi etta tiltekna oralag 12. gr. og ennfremur beri a hafa huga a urnefndum starfshpi hafi veri einn fulltri fr bnkum og sparisjum. rija lagi er ger athugasemd vi heildarlntkukostna. Heildarlntkukostnaur s skilgreindur 7. gr. laga nr. 121/1994 og geti slandsbanki ekki bori fyrir sig a heildarlntkukostnaur innihaldi ekki verbtur, enda skrt kvei um a me tmandi upptalningu hvaa kostnaarliir su ar ekki metaldir. slandsbanki veri v a bera byrg eim mistkum sem ger voru vi samningsgerina a gefa upp heildarlntkukostna n verbta. rtt fyrir a slandsbanki hafi kosi a tlka 12. gr. ann htt a verbtur vru ekki inni rlegri hlutfallstlu kostnaar, s 14. gr. laganna engu a sur gildi og ar segi 2. mgr.: Lnveitanda er eigi heimilt a krefjast greislu frekari lntkukostnaar en tilgreindur er samningi skv. 4. tlul. 1. mgr. 6. gr. S rleg hlutfallstala kostnaar, sbr. 5. tlul. 1. mgr., of lgt reiknu er lnveitanda eigi heimilt a krefjast heildarlntkukostnaar sem gfi hrri rlega hlutfallstlu kostnaar. Ennfremur segi 3. mgr.: kvi 1. og 2. mgr. gilda ekki ef lnveitandi getur sanna a neytanda hefi mtt vera ljst hver lntkukostnaurinn tti a vera. a s v ljst a eim tilvikum sem lnagreislur su umfram a sem hlutfallstalan segi til um urfi lnveitandi a sanna a neytandinn hafi mtt vita um hver lntkukostnaurinn tti a vera. essu tilviki urfi slandsbanki v a sanna a bankinn hafi heimildir til ess a krefja kvartanda um greislu verbta umfram of lgt reiknaa hlutfallstlu. slandsbanka ngi ekki a sanna a kvartanda hafi mtt vera ljst hver lntkukostnaur hafi tt a vera t fr sinni eigin tlkun ef s afer stangist vi lg. slandsbanki urfi v einnig a sanna a s lntkukostnaur sem kvartandi hafi mtt vita hver tti a vera s lagalega bindandi fyrir kvartanda. snnunarbyri slandsbanka felist v a sna fram lgmti ess a uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar samrmi vi vsitlu. Einnig megi lta til ess a ef r upplsingar sem slandsbanki veitti um heildarlntkukostna hafi ekki veri r smu og su skrt skilgreindar lgum nr. 121/1994, teljist bankinn hafa broti gegn 5. og 6. gr. laganna og beri ar af leiandi btabyrg skv. 15. gr. eirra. En almennt hljti slandsbanki a teljast btaskyldur vegna allra eirra greislna sem hafi veri ofgreiddar.

a blasi reyndar nokku vi a tilskipun nr. 87/102 geri ekki r fyrir vertryggingu eins og tkist hr landi. Reyndar megi lta svo a lnveitendur vertryggra neytendalna reyni a komast fram hj lgum nr. 121/1994 me v a freista ess a breyta talnagildum lagalega skilgreindra hugtaka me tengingu vi vsitlu. a s ekki sttanlegt a lnveitendur komist upp me a fara fram hj lgunum og gera a engu megintilgang eirra um a veita neytendum lgmarksvernd gegn hflegum og takmrkuum breyttum lntkukostnai auk ess a veita eim mikilvgar upplsingar um lnakjr og tryggja elilega samkeppni fjrmlamarkai. Lgin vru gagnslaus ef lnveitendur gtu takmarka ntt sr bindingar vi vsitlu til ess a breyta lnakjrum a vild. fjra lagi er fjalla um vsitlubindingu skuldarinnar. eim tilvikum sem slandsbanki kunni mlatilbnai snum a byggja kvi lnssamningi sem kvei um a skuldin s bundin vsitlu neysluvers skuli bent a slka vsitlubindingu skorti lagasto. lgum um vexti og vertryggingu nr. 38/2001 s 13. gr. teki fram a kvi VI. kafla ni eingngu til skuldbindinga ar sem umsami ea skili s a greislur skuli vertryggar. Hvergi lgunum s ess geti ea gert r fyrir a hfustll, heildarlntkukostnaur ea eftirstvar skuldar su bundnar vsitlu. a geri hins vegar regluger Selabankans sem eigi a byggja lgunum, en augljslega s hn ekki samrmi vi lgin. Fyrir rmi ri san hafi Umbosmaur Alingis beint fyrirspurn til Selabankans um regluger sem sett hafi veri um framkvmd vertryggingar. Selabankinn hafi veri spurur um a a hvaa leyti 4. gr. reglna nr. 492/2001, eigi sr vihltandi lagasto og hvers vegna 2. mgr. 4. gr. s oru me eim htti sem gert s. svari Selabankans komi fram a hann viurkenni a lgin kvei um verbttar greislur en regluger Selabankans mii vi verbttan hfustl. Selabankinn telji a rtt fyrir a reglugerin fari t fyrir gildissvi VI. kafla laga nr. 38/2001 sem heimili einungis verbttar greislur, hafi a veri rttltanlegt af eirri einfldu stu a bar aferir gefi smu niurstu. a su auvita afar veikbura reglur sem fari t fyrir gildissvi eirra laga sem r eigi a byggja . Burt s fr rksemdafrslu Selabankans um framkvmd vertryggingar og efnislega niurstu hans, hafi a grarlega mikla ingu fyrir neytendur hvort lg heimili vsitlubindingu hfustls eur ei. tt a heyri ekki undir valdsvi Neytendastofu a kvara um brot vaxtalgum, hljti hn a urfa a taka tillit til ess a samkvmt VI. kafla laga nr. 38/2001 s einungis heimilt a vertryggja greislur en ekki hfustl ea heildarlntkukostna. etta s mikilvgt a hafa huga ar sem slandsbanki lti sig hafa heimild til ess a uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar t fr vsitlubindingu skuldarinnar. Kvartandi hafni v en vntanlega geti Neytendastofa kvara um hvort og vi hvaa skilyri megi uppfra hlutfallstluna.

a s elilegt a Neytendastofa fari fram a vi slandsbanka a hann fri tarleg rk fyrir v hvernig vsitlubinding skuldar (h reglum Selabankans) samrmist 13. gr. laga nr. 38/2001 ar sem gildissvi vertryggingarkaflans s afmarka. grundvelli ess rkstunings tti Neytendastofa a meta styrkleika mlstaar slandsbanka og hversu vel vsitlubinding hans rmist innan eirra laga sem heyri undir Neytendastofu. tt a heyri ekki beinlnis undir Neytendastofu a kvara um lgmti vsitlubindingar skulda, beri henni a vega og meta rk t fr lgmti krafna og varla s hgt a lta fram hj lgmti vsitlubindingar. ljsi ess a heimild til vertryggingar s eingngu bundin vi greislur tti kvartanda a vera htt a lta svo a vsitlubinding skuldar eigi sr ekki lagasto. ar me haldist uppgefinn hfustll og heildarlntkukostnaur breyttur og ar me komi ekki til greina fyrir slandsbanka a uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar samkvmt verlagsvsitlu. r verbtur sem hann hugist innheimta yrftu v a vera tlaar heildarlntkukostnai, en ar sem engar verbtur hafi veri tlar ar beri a lta svo a essi hluti lntkukostnaar hafi ekki veri gefinn upp og ar me s slandsbanka ekki heimilt a innheimta verbtur. fimmta lagi er fjalla um rttmta viskiptahtti slandsbanka. Segir brfinu a rf s a skoa almennt hvort vertryggingarkvi lnasamninga standist lg en kvartandi telji vertryggingarkvi samnings sns brjta grflega gegn kvi 1. mgr. 8. gr. laga nr. 57/2005, um eftirlit me viskiptahttum og markassetningu, sem hlji svo: Viskiptahttir eru rttmtir ef eir brjta bga vi ga viskiptahtti gagnvart neytendum og raska verulega ea eru lklegir til a raska verulega fjrhagslegri hegun neytenda. Viskiptahttir sem brjta bga vi kvi kafla essa eru alltaf rttmtir. egar kvartandi hafi yfirteki umrtt ln febrar 2006 hafi tln stru bankanna riggja strlega aukist og fari vaxandi. Rannsknarskrsla Alingis hafi stafest strkostlegt gleysi og jafnvel setning stjrna bankanna sem hafi falist grarlegri httuhegun. tt afleiingar efnahagshrunsins su a mrgu leyti ekktar dag, hafi stjrnarmenn bankanna mtt vita vel um r afleiingar sem httsemi eirra gti haft slenskan efnahag, .m.t. ha verblgu og atvinnu- og tekjumissi neytenda. a s skiljanlegt a bankar hafi almennt ekki vilja gera neytendum grein fyrir ess httar httu sem hafi falist stefnu og starfsemi eirra, en engu a sur hljti eir almennt a bera byrg v a hafa leynt eim upplsingum fyrir neytendum. S vertrygging borin saman vi vtryggingar s auvelt a greina sviksamlegt eli eirra og megi rttilega lkja vertryggingu vi strfelld tryggingasvik. Me v a bja neytendum upp tiltlulega lga nafnvexti me vertryggingu, samanbori vi t.d. ha vertrygga vexti, su neytendur blekktir til ess a taka sig skuldbindingar sem su mun hrri og httusamari en eir geri sr grein fyrir. beri a benda srstaklega hversu rttmtt a

s ef bankar komist upp me a a tryggja sjlfa sig fyrir eirra eigin grarlegu og gleysislegu httuhegun en lti neytendur borga trygginguna mnaarlega og velti tjninu jafnframt yfir ef illa fer. essi vertrygging s nefnilega gildi ess a lnveitandi tryggi sjlfan sig fyrir tjni af vldum verblgu h v hvort hann s sjlfur tjnvaldur, lti neytendur borga h tryggingagjld en eir eigi samt sem ur en sitja uppi me tjni. Strir bankar geti veri astu til ess a hagnast mjg af vertryggingunni me v beinlnis a auka verblgu, t.d. me strauknum tlnum og me v a taka stu gegn krnunni. ljsi essa s ekki hgt a neita v a vertrygging lna teljist til mjg rttmtra viskiptahtta. a hljti a teljast miklu elilegra a lnastofnanir vertryggi neytendalnasfn sn hj rum fjrmlastofnunum ea ailum sem hafi leyfi til ess a gera afleiusamninga. Ef lnastofnanir vertryggi lnasfn sn hj rum fjrmlafyrirtkjum myndist elilegt og tiltlulega lgt gjald fyrir vertryggingu og lnastofnanir su sur lklegar til ess a geta hagnast af verblgu. etta fyrirkomulag tryggi a lnveitendur geti ekki velt strfelldu tjni yfir neytendur auk ess a veita lnastofnunum verulegt ahald gagnvart hrari verblguvaldandi tlnaenslu. ljsi essa elilega fyrirkomulags vertryggingar s hugsanlega auveldara a sj hversu mjg rttmtir viskiptahttir felist v a lta neytendur borga vertrygginguna og sitja jafnframt uppi me tjni ar sem tjnvaldurinn hafi jafnvel veri lnveitandinn sjlfur. Hvernig sem Neytendastofa kunni a tlka hvaa tilvikum upph lnagreislna s umfram a sem rleg hlutfallstala kostnaar gefi til kynna hljti a.m.k. a koma almennt til lita a heimila lnveitendum ekki a innheimta lntkukostna sem eir valdi beinlnis sjlfir. S mikla verblga sem t.d. komi fram kjlfar efnahagshrunsins megi beinlnis rekja til gleysislegrar fjrhagslegrar hegunar slandsbanka sem og annarra banka. a hljti a vera elilegt a gera krfu til ess a neytandinn njti vafans egar gerur s greinarmunur almennum tluum verbtum vegna mealverblgu annars vegar og hins vegar vegna verblguskots sem s orsaka af httuhegun lnveitenda. Strt verblguskot vri lklegt til ess a hkka verbtur fram yfir uppgefna rlega hlutfallstlu kostnaar. En ljsi ess a slandsbanki hafi essu tilviki gert r fyrir 0% verblgu snum treikningum rlegri hlutfallstku kostnaar n ess a gefa ara tlu til vimiunar me uppgefnum verblguforsendum hljti a teljast rtt a rskura a allar greiddar lnagreislur af umrddu lni sem su hrri en hlutfallstalan sem bankinn hafi reikna feli sr ofgreislur sem nemi mismuninum og slandsbanka beri a endurgreia. brfinu er sjtta lagi fjalla um rskurarhfi Neytendastofu m.t.t. laga nr. 7/1936. Segir ar a frjunarnefnd neytendamla hafi einu mli fellt rskur um a Neytendastofa geti ekki gripi til agera, er vari kvi samninga sem su einkarttarlegs elis. Auk ess liggi fyrir opinbert mat lgfrings neytendarttarsvis Neytendastofu, skv. samtali vi umbosmann kvartanda, a samkvmt eim rskuri hafi hvorki Neytendastofa n arir ailar ea stofnanir sem hafi a hlutverk a vernda neytendur tk a grpa til agera

samkvmt lgum nr. 7/1936 til a f r v skori hvort samningsskilmlar sem tlair su til almennrar notkunar su sanngjarnir. ljsi framangreinds s ska eftir v a Neytendastofa stafesti fyrrnefnt mat a 2. mgr. 36. gr. b. laga nr. 7/1936 s ekki virk, en ar me s 1. mgr. kvisins heild sinni virk. Slkt stafesting muni veita kvartanda mjg sterka stu gagnvart slandsbanka varandi samningskvi sem su einkarttarlegs elis og heyri undir Neytendastofu. lok brfsins eru krfur kvartanda listaar upp tlf lium: 1. A fallist veri a slandsbanki hafi broti gegn upplsingaskyldu sinni, m.a. me v a lsa ekki me skrum og raunsjum htti hvernig verlagsvsitlubinding myndi hafa hrif greislur og eftirstvar lnsins. 2. A slandsbanka veri banna a innheimta verbtur lni ljsi ess hve brot hans upplsingaskyldu hafi veri alvarlegt og mefylgjandi greislutlun hafi veri srstaklega villandi. 3. A fallist veri a slandsbanka hafi ekki veri heimilt og veri banna a uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar samkvmt vsitlu ea breyta henni me rum htti. 4. A fallist veri a slandsbanka hafi ekki veri heimilt og veri banna a krefja kvartanda um verbtur ljsi ess a hvorki heildarlntkukostnai n rlegri hlutfallstlu kostnaar hafi veri gert r fyrir neinum verbtum. 5. A slandsbanka hafi veri heimilt og veri banna a innheimta greislur sem hafi veri umfram a sem upphaflega reiknu rleg hlutfallstala kostnaar hafi gefi til kynna. 6. A rtt fyrir kvi um breytilega vexti veri slandsbanka banna a hkka vexti lninu umfram a sem rleg hlutfallstala kostnaar segi til um. 7. A slandsbanka veri banna a hkka vexti lninu af eirri einfldu stu a hgra haus brfsins standi strum stfum FASTIR VEXTIR. 8. A fallist veri a heildarlntkukostnaur sem upp s gefinn vertryggum lnssamningi teljist samkvmt 7. gr. laga nr. 121/1994 innihalda allar tlaar verbtur. 9. A slandsbanki veri kvaraur btaskyldur samkvmt 15. gr. laga nr. 121/1994. 10. A stafest veri a vertygging neytendalna teljist til rttmtra viskiptahtta. 11. A stafesti veri a 2.mgr. 36. gr. b. laga nr. 7/1936 s ekki virk. 12. A stafest veri a 2. mlsl. 1. mgr. 36. gr. b. laga nr. 7/1936 s virkur. ar sem umrtt skuldabrf s nauungasluferli s ess ska a mli fi fltimefer ea a.m.k. forgangsrun.

II. Mlsmefer 1. Erindi var sent slandsbanka til umsagnar me brfi Neytendastofu, dags. 31. oktber 2012. brfinu var vakin srstk athygli v a umfjllun um rskurarhfi Neytendastofu m.t.t. samningalaga, og ar me 11. og 12. krfuliur lntaka, s beint til stofnunarinnar og telji hn ekki rf skringum ea athugsemdum bankans ar um. Svar slandsbanka barst me brfi, dags. 13. nvember 2012. brfinu segir a umrtt skuldabrf hafi veri gefi t ann 9. mars 2005 upphaflega a fjrh 10.200.000 kr. Um hafi veri a ra veskuldabrf, jafngreisluln, sem bundi vri vsitlu neysluvers me vaxtaendurskounarkvi. ann 24. febrar 2006 hafi tt sr sta skuldskeyting veskuldabrfinu en hafi kvartandi veri samykktur sem nr skuldari og hafi hann rita undir skjal sem beri heiti ritun um skuldaraskipti veskuldabrfi en a skjal hafi innihaldi yfirlsingu ess efnis a hann samykkti a gerast nr skuldari og a hann hefi kynnt sr skilmla brfsins sem vru breyttir. eim tma sem skuldskeytingin hafi tt sr sta urfi a horfa til eirra gagna sem hafi veri agengileg og sem elilegt s a nr skuldari kynni sr vi skuldskeytingu en a su: lnsumskn, greislutlun, yfirlit yfir framkvmdar greislur og fleiri fylgiggn me veskuldabrfinu en stust veri vi framangreind ggn til rkstunings vegna kvrtunar kvartanda. Kvartandi s slenskur rkisborgari og hafi veri 28 ra, fjrra einstaklingur er hann gerist skuldari a framangreindu veskuldabrfi. Fyrsti gjalddagi kvartanda hafi veri 1. mars 2006 og hafi a veri 12. gjalddagi veskuldabrfsins fr tgfudegi ess. ann 1. nvember 2010 hafi kvartandi htt a greia af skuldabrfinu og hafi ekki greitt af v san. slandsbanka hafi ekki borist tilkynningar ess efnis a kvartandi hafi geymslugreitt upph sem hann hafi tali sig eiga a greia heldur hafi kvartandi eingngu mtmlt v a honum bri a greia uppha sem slandsbanki hafi reynt a innheimta. brfinu er krfulium lntaka svara smu r og gert var lok erindis. slandsbanki mtmlir fyrsta krfuli kvartanda ar sem v er haldi fram a bankinn hafi broti gegn upplsingaskyldu sinni. Ljst s a au ggn sem kvartandi hefi geta kynnt sr og gert hafi veri r fyrir a hann hefi kynnt sr hefu veitt ngjanlegar upplsingar svo nr skuldari gti gert sr grein fyrir eli lnsins. Me einfldum samanburi greislutluninni og greislusgu samningsins hefi kvartanda tt a vera ljst a greislurnar myndu sveiflast milli mnaa en fyrsta gjalddaga hafi upphaflegur skuldari greitt 33.565 kr. og tpu ri sar hafi hann greitt 51.771 kr. annig a ljst s af greislusgu

10

lnsins a afborganirnar fru hkkandi, enda vri veskuldabrfi bundi vsitlu neysluvers. A auki undirstriki einfaldur samanburur greislusgunni og greislutluninni a sem n egar hafi komi fram, .e. a greislutlunin hafi veri bygg gildandi vsitlu og eim vxtum og verskrm sem gildi hafi veri slandsbanka vi ger greislutlunarinnar. Kvartanda hafi veri bent fyrirvara ess efnis sem fram komi forsu greislutlunarinnar en ar segi orrtt: Athugi a tlun essi er bygg ngildandi vsitlu og eim vxtum og verskrm sem gildi eru slandsbanka h.f. vi ger tlunarinnar. eir ttir geta teki breytingum samrmi vi kvi lnssamnings. Framangreind tilvitnun byggi 2. mgr. 6. gr. og 1. mgr. 12. gr. laga nr. 121/1994. Framangreint hefi einnig tt a vera augljst hefi greislutlunin veri borin saman vi greislusguna, en tlunin hafi gert r fyrir a fyrsta gjaldaga tti a greia 40.371 kr. en ekki 33.565 kr. (sem skrist a vissu leyti vntanlega af v a lni hafi veri veitt ann 9. mars 2005 en ekki byrjun mnaarins) og ann 1. febrar 2006 hafi greislutlunin gert r fyrir a greia yrfti 49.778 kr. en raun hafi fyrri skuldari greitt 51.771 kr. Ljst s a greislurnar fari hkkandi og hefi kvartanda tt a vera framangreint ljst enda hafi framangreindar upplsingar veri agengilegar tma skuldskeytingarinnar. essu til vibtar megi einnig benda a ef greislutlunin s skou s ljst a stai s vi upplsingaskyldu lnveitanda skv. lgum nr. 121/1994 enda s skjali snii a 6. gr. laganna. Af framangreindu s ljst a au ggn sem kvartandi hafi agang a eim tma sem lninu var skuldskeytt hafi leitt til ess a upplsingaskyldu slandsbanka var fullngt. slandsbanki mtmli rum krfuli me vsan til umfjllunar um r upplsingar sem lgu fyrir er kvartandi gerist nr skuldari a veskuldabrfinu. slandbanki mtmli einnig rija krfuli enda s ljst a fram kom skuldabrfinu og greislutluninni a gjld og greislur myndu taka breytingum og hafi a veri tilgreint urnefndum fyrirvara en ar komi fram a upplsingar sem fram komi greislutluninni taki breytingum vi kvenar astur. Um fjra krfuli segir a gert hafi veri r fyrir gildandi vsitlu egar lni hafi veri veitt ann 9. mars 2005 og hefi kvartandi kynnt sr au ggn sem fyrir lgu er lninu var skuldskeytt hefi honum tt a vera ljst a greislurnar myndu taka breytingum og hann hefi einnig geta s a r hefu gert a. Hva vari krfu kvartanda a slandsbanka hafi bori a reikna verblgu fyrir lnstmann s v mtmlt sem raunhfu. v til stunings s vsa a a lggjafinn hafi gert sr grein fyrir v a raunhft s a gefa t haldbra verblgusp fyrir jafn langt tmabil og um ri me umrddu veskuldabrfi enda ekki ger s undantekningarlausa krafa lnveitanda a reikna verblgu inn

11

greislutlunina, lkt og fram komi 1. mgr. 12. gr. og 2. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994. Enn sur gefi lggjafinn vsbendingar um vi hvaa prsentutlu eigi a mia hva hugsanlega verrun vari. A auki megi benda a n liggi fyrir frumvarp um breytt lg um neytendaln sem feli sr a lnveitandi urfi ekki a reikna verbtur inn greislutlunina enda hafi lggjafanum veri ljst fr byrjun a ekki vri hgt a reikna hana me vissu og a lnveitandi hafi v veri veitt undanga lgunum, undangu sem nna eigi a gera a aalreglu skv. nju frumvarpi. Veri raun ekki anna s en a allar getgtur um verrun gtu einnig ori tilefni kvartana af essu tagi sem hr su hafar uppi, t.d. ef lnveitandi hafi ofmeti hrif verbreytinga.1 Me vsan til fyrri umfjllunar mtmlir slandsbanki fimmta krfuli. Um sjtta krfuli segir brfinu a skilmlar lnsins kvei skrt um a vextirnir su breytilegir, vsa s til nafns skuldabrfsins VESKULDABRF ME VAXTAENDURSKOUNARKVI auk ess sem 5. gr. skuldabrfsins beri heiti VAXTAENDURSKOUN. kvi sem kvartandi hafi kvitta fyrir a hafa kynnt sr. Krfuli sj er einnig mtmlt me vsan til umfjllunar um sjtta li. slandsbanki mtmli einnig krfuli tta me vsan til umfjllunar um fyrirvara sem fram komi skuldabrfinu sjlfu og greislutlun. v s mtmlt a bankinn s btaskyldur skv. 15. gr. laga nr. 121/1994, sbr. nunda krfuliur, me vsan til ess a slandsbanki hafi uppfyllt upplsingaskyldu sna vi lnveitinguna og vi skuldskeytinguna og hefi kvartanda tt a vera ljs s skuldbinding sem flst v a skrifa undir skuldskeytingarskjlin. Um tunda krfuli segir a slandsbanki mtmli v a vertrygging teljist til rttmtra viskiptahtta enda geri lg nr. 121/1994 r fyrir vertryggingu, sbr. oralag 1. mgr. 12. gr. laganna ar sem segi m.a. Ef lnssamningur heimilar vertryggingu ... Hafi tlunin veri a banna lnveitendum a vertryggja neytendaln s heldur srstakt a gera r fyrir eim mguleika a lnssamningur geti innihaldi vertryggingu. A lokum segir brfinu a Neytendastofa hafi tilteki brfi snu a ekki vri rf athugasemdum slandsbanka vi 11. og 12. krfuli s v komi framfri a bankinn mtmli v a 2. mgr. 36. gr. b. laga nr. 7/1936 ea 2. mlsl. 1. mgr. 36. gr. b. smu laga eigi vi mlinu enda ljst a lnveitingin standist kvi laga nr. 121/1994 me llu.

a skal teki fram a kvum frumvarpsins var breytt mefrum ingsins eftir a brf slandsbanka barst Neytendastofu.

12

2. Brf slandsbanka var sent kvartanda til upplsingar me brfi Neytendastofu, dags. 16. nvember 2012, og tilkynnt a gagnaflun mlsins vri loki. Me brfi kvartanda, dags. 17. desember 2012, var ska eftir a koma a athugasemdum vi skringar slandsbanka. brfinu segir a bankinn hafi almennt athugasemdum snum reynt a sna fram a hann hafi uppfyllt upplsingaskyldu sna me v a vsa til eirra gagna sem hann vilji meina a hafi veri agengileg egar kvartandi stafesti skuldskeytinguna. Kvartandi viti a vsu ekki til ess a honum hafi srstaklega veri kynnt greislusaga lnsins, en dragi almennt efa styrkleika essara gagna sem slandsbanki bendi . a sem almennt liggi til grundvallar v a neytendur samykki a gangast undir vertrygga lnssamninga s a tekjur eirra fylgi grfum drttum verlagsbreytingum, enda s a einmitt algengt a starfsmenn lnastofnana minni neytendur etta atrii ef eir spyrji t hrif vertryggingar. En upplsingagjf slandsbanka s engan vegin hgt a finna neinar vsbendingar sem hefu nst kvartanda til ess a sj fyrir a vsitlubinding skuldarinnar myndi valda v a eftirstvarnar myndu hkka sta ess a lkka og ennfremur hkka hraar en vermti fasteignarinnar. a yrfti ekki ha verblgu til ess a valda neikvri eignamyndun en a s grundvallaratrii sem slandsbanki hafi leynt fyrir kvartanda, enda engin ggn sem sni fram a kvartandi hafi veri varaur vi eim hrifum vertryggra lnasamninga. eirri rakalausu fullyringu slandsbanka a kvartandi s slenskur rkisborgari s harlega mtmlt, enda kolrangt. Kvartandi s erlendur rkisborgari og hafi ekki stt um slenskan rkisborgarartt. Kvartandi hafi aeins bi fein r slandi egar lni hafi veri yfirteki og hafi veri langt fr v a uppfylla skilyri ess a hljta slenskan rkisborgarartt eim tma. etta hafi nokkra ingu mlinu ar sem kvartandi s mjg kunnugur slensku lnaumhverfi, vertryggingu og slenskri verblgusgu. Kvartandi hafi v veri mun upplstari en arir neytendur slenskum hsnislnamarkai. brfinu er athugsemdum slandsbanka svara smu r og krfuliir upphaflegu erindi. Um athugasemdir bankans vi fyrsta krfuli segist kvartandi hafa haft r vntingar a hann hafi keypt b eim eindregna setningi a eignast bina og greia niur a ln sem veitt var fyrir kaupunum. Kvartandi hafi veri gi tr um a etta vri fjrfesting me jkvri eignamyndun. a hafi engan vegin veri ljst fyrir kvartanda a um vri a ra lmskan fjrmlagjrning sem virkai annig a eftirstvar skuldarinnar hkkuu og a eignarmyndun yri neikv. slandsbanki haldi v fram a greislusaga lnsins hefi tt a gera kvartanda ljst hvernig a myndi rast. Me essu gefi bankinn skyn a kvartandi hefi tt a gera tarlega rannskn greislusgu lnsins til ess a tta sig eli ess. Bankinn geri v tilraun til ess a velta upplsingaskyldu sinni yfir kvartanda, en augljslega hafi a veri skylda

13

slandsbanka a gefa r upplsingar me beinum og skrum htti. Upplsingaskyldan s hj slandsbanka og varla s hn uppfyllt ann htt a veita ljsar vsbendingar me v a sna kvartanda greislusgu lnsins og tlast til ess a kvartandi framkvmi mjg flkna treikninga og samanbur sem lklegt s a mealneytandi kunni ea muni gera. Tilgangurinn me upplsingaskyldunni s einmitt s a neytandinn fi skrar og skiljanlegar upplsingar um lnakjr en urfi ekki sjlfur a afla eirra me mikilli fyrirhfn. Ennfremur muni kvartandi ekki til ess a slandsbanki hafi kynnt fyrir sr greislusguna og fengi vieigandi skringar og leibeiningar tengslum vi a. a s fullmikils til tlast af kvartanda a hafa tt a bera saman sna fyrstu mnaargreislu upphaflegs tgefanda skuldabrfsins og draga einhverjar lyktanir t fr mismun essara greislna a teknu tilliti til ess a fyrsta greisla miaist vi a lni var gefi t 9. dag mnaar en yfirteki ri sar 1. dag mnaar. a s nokku rvntingafullur mlatilbnaur a essu felist upplsingar um eli lnsins sem su settar fram skran htt, enda afar lklegt a etta veki almennt eftirtekt neytenda. Ennfremur s varla hgt a fallast a neytandi beri byrg a komast a v hva etta merki og framkvmi flkna treikninga til ess a tta sig eli lnsins. Kvartandi ski eftir a Neytendastofa skoi vandlega r grfu blekkingar sem slandsbanki beiti mlatilbnai snum. Bankinn reyni a gefa skyn a mnaargreislur upphaflegs tgefanda skuldabrfsins hafi hkka tpu ri r 33.565 kr. 51.771 kr. etta s auvita ekki bolegur samanburur ar sem fyrri talan s ekki fyrir fullan mnu. S hinsvegar mia vi nsta mnu eftir megi sj a hkkunin einu ri s einungis um 2.000 kr. a s alls ekki svo h upph fyrir svo langan tma og samrmi vi a sem neytendur geti vnst mia vi a greislur sveiflist ltillega vegna einhverskonar vsitlubindingu. beri einnig a geta ess a greislusgu fyrsta rsins komi a risvar fyrir a greislur lkki ltillega milli mnaa annig a kvartandi mtti tla af essari greislusgu a vsitlubindingin vri sveiflukennd en ylli ekki strvgilegum frvikum fr greislutlun. a hafi v ekki kveikt strvgilegum vivrunarmerkjum tt fyrsta mnaargreisla lntaka vri u..b. 2.000 kr. hrri en s greisla sem fram hafi komi greislutlun. a sem hafi veri kvartanda algjrlega huli og ekki komi fram greislusgunni su eftirstvar lnsins. Kvartandi hafi ekki haft stu til ess a hafa miklar hyggjur af smvgilegum sveiflum upph mnaargreislna, enda gri tr um a hann vri a greia niur lni me hverri afborgun. Greislutlunin hafi gefi a skrt til kynna a eftirstvar myndu lkka en engar skrar vsbendingar hafi veri um a eftirstvar myndu hkka sta ess a lkka. slandsbanki hafi loki rksemdafrslu vi ennan li me vsun til 2. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994. Augljslega s s lagatilvsun algjrlega gagnslaus fyrir bankann ar sem essi mlsgrein eigi einungis vi ef ekki s unnt a reikna rlega hlutfallstlu kostnaar. En ar sem slandsbanki hafi neitanlega gefi upp hlutfallstluna hafi honum greinilega veri unnt a reikna hana.

14

Sari lagatilvsun slandsbanka s einnig haldlaus ljsi tarlegs rkstunings og vsan til lgskringa og tilskipana Evrpusambandsins sem kvartandi hafi lagt fram kvrtun sinni auk frekari rkstunings. fyrsta krfuli hafi kvartandi bent a upplsingaskylda hafi ekki veri uppfyllt en rum krfuli s vsa til ess a slandsbanki hafi sett fram upplsingar sem hafi veri svo villandi a tla megi a bankinn vri vsvitandi a blekkja kvartanda. Me v a setja fram greislutlun sem geri ekki r fyrir neinni verblgu fi kvartandi enga tilfinningu fyrir eli lnsins og hvernig verblga geti haft hrif eftirstvar ess og greislubyri. Kvartandi hafi veri mjg lklegur til ess a tlka greislutlunina ann htt a eftirstvar lkkuu me hverri greislu og ekki vri von miklum hkkunum greislubyri. Bankinn hafi ekki haft neina stu til ess a gefa ekki upp greislutlun samkvmt verblgusp Selabankans ea notast vi sambrilegar vimianir. Samkvmt tilskipun 87/102 beri lnveitanda a gefa eins nkvmar upplsingar um run breytilegs lntkukostnaar og unnt s en greislutlun fyrir vertryggt ln mia vi 0% verblgu lnstmanum hafi augljslega veri villandi upplsingagjf sem virist ekki hafa jna rum tilgangi en a auka lkur v a kvartandi samykkti a gangast undir skilmla ess og hafa annig hrif fjrhagslega hegun hans, en a s brot 8. gr. laga nr. 57/2005. Um rija krfuli segir a upphaflegu erindi hafi veri tarlega rkstutt hvernig slandsbanka hafi ekki veri heimilt a uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar. Bankinn hafi engar athugasemdir gert vi lagark kvartanda en kjsi engu a sur a notast fram vi tlkun sna kvum laga nr. 121/1994 sem kvartandi hafi snt fram a standist ekki lg og stri ennfremur gegn tilskipun nr. 87/102. En jafnvel tt a komu mgulega til greina a slandbanka hefi veri heimilt a uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar, hljti bankanum a hafa veri skylt a birta nuppfra hlutfallstlu mnaarlega, .e. me hverjum greisluseli, alveg eins og honum hafi veri skylt a birta upphaflegu hlutfallstluna. Ef upprunalega hlutfallstalan s eina hlutfallstalan sem kvartanda hafi veri snd samkvmt lnssamningi og engar arar endurreiknaar hlutfallstlur hafi komi fram greisluselum ea me rum viunandi htti, s einsnt a upphaflega hlutfallstalan s s sem gildi og takmarki hkkun lntkukostnaar. Hr geti slandsbanki ekki byggt krfur snar snilegum ea reiknuum hlutfallstlum. Aftur vsi svo bankinn til 2. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994 sem eigi augljslega ekki vi eins og ur hafi veri raki. Til rttingar yki rtt a vekja srstaka athygli b. li 2. mgr. 4. gr. tilskipunar 87/102 ar sem segi a skriflegum lnssamningi skuli koma fram yfirlsing um a vi hvaa astur megi breyta rlegri hlutfallstlu kostnaar. kvinu segi ennfremur a v tilviki a ekki s unnt a gefa yfirlsingu um rlega hlutfallstlu kostnaar, skuli veita neytandanum ngjanlegar upplsingar skriflegum samningi.

15

a s alveg ljst a hvergi umrddum lnssamningi s a finna yfirlsingu um a vi hvaa astur megi breyta hlutfallstlunni. slandsbanki virist v einfaldlega gefa sr a ar sem skilmlar lnsamningsins feli sr breytilegan lnskostna jafngildi a heimild til ess a uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar. seinni hluta urnefnds b. liar 2. mgr. 4. gr. tilskipunar 87/102 s s klausa sem kvi 2. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994 byggi og slandsbanki beiti treka mlatilbnai snum n ess a gera sr grein fyrir a hn eigi ekki vi, enda hafi bankinn gefi upp essa hlutfallstlu. Um athugasemdir slandsbanka vi fjra krfuli segir brfi kvartanda a bakgrunnur laga nr. 121/1994 hafi veri tarlega rakinn upphaflegu erindi og sanna umfram allan vafa a verbtur su hjkvmilegur hluti af heildarlntkukostnai og s srstaklega ekki undanskilinn vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar. slandsbanki beri fulla byrg rangri lagatlkun og eim mistkum a sleppa verbtum bi r hlutfallstlunni og heildarlntkukostnai. a s engin mlsvrn fyrir bankann a hafa veitt tilteknar upplsingar me rum htti. essum krfuli s nefnilega srstaklega bent a a lnveitanda s stranglega skylt a gefa upp alla kostnaarlii lntkukostnaar essum mjg vel skilgreindu tlulium. Lgin su mjg skr hva etta vari og a lnveitandi geti ekki krafist lntkukostnaar sem ekki s tiltekinn heildarlntkukostnai ea rlegri hlutfallstlu kostnaar. a breyti v engu ef slkar upplsingar su gefnar upp annan htt skilmlum ea fyrirvrum skuldabrfsins. slandsbanki urfi a bera byrg eim mistkum snum a gefa verbtur hvorki upp sem hluta af heildarlntkukostnai n rlegri hlutfallstlu kostnaar. Hann hafi v ekki heimild til ess a innheimta verbtur og kvartandi eigi v rtt endurgreislu allra verbta sem hann hafi ur greitt. a s mikill misskilningur hj slandsbanka a kvartandi hafi gert krfu um a bankanum hafi bori a reikna t verblguna fyrir lnstmann. Kvartandi hafi ekki gert slka krfu og s v ekki sta til ess a taka til greina mtmli bankans gagnvart raunhfri krfu sem ekki hafi veri ger. essi misskilningur bankans afhjpi hins vegar rangan skilning 12. gr. laga nr. 121/1994 og s reyndar hrpandi mtsgn vi hvernig hann reikni rlega hlutfallstlu kostnaar mia vi breytilega vexti. ar hafi slandsbanki rttilega notast vi upphafsvexti en ekki tlaa mealvexti yfir allan lnstmann. slandsbanka tti v a hafa veri ljst a honum hafi ekki veri neitt til fyrirstu v a meta lnskostna vegna verbta me nkvmlega sama htti og hann hafi gert fyrir vaxtakostnainum, nefnilega me v a notast vi r verbtur sem fyrir lgu upphafi lnstmans. Hefi hann t.d. geta notast vi fyrirliggjandi verblgusp Selabankans. Vissulega megi segja a vieigandi leibeiningar hafi skort lgum nr. 121/1994, en a s ekki afskun fyrir v a koma sr hj eirri rku upplsingaskyldu sem kvei s um lgunum og tilskipun nr. 87/102 sem au byggja . a veri a teljast mjg bagalegt a slandsbanki reyni a nota afskun fyrir v a hafa sleppt verbtum vi treikning heildarlntkukostnai og rlegri hlutfallstlu kostnaar a raunhft hafi veri a reikna t verblgu fyrir allan lnstmann. a hefi veri lka

16

raunhft a reikna vieigandi mealgildi breytilegra vaxta fyrir sama tmabil, enda fylgi eir a miklu leyti verlagsvsitlu og rum vissuttum. slandsbanki hefi v me nkvmlega smu rkum geta sleppt breytilegum vxtum vi treikning hlutfallstlunni. a s grundvallaratrii 12. gr. laga nr. 121/1994 a taka beri tillit til breytilegra vaxta mia vi upphafsvexti en ekki samkvmt einhverskonar tluum mealvxtum yfir lnstmann. tilskipun nr. 87/102 s einmitt srstaklega tilteki a eim tilvikum ar sem lntkukostnaur er breytilegur, skuli reikna hlutfallstluna t fr v hvernig essir breytilegu kostnaarliir standi upphafi lnstmans. Verbtur rist v af eim verblguhorfum sem su vi upphaf lnstmans. Verbtur geti v aeins veri gefnar upp sem 0 kr. ef verblgusp s 0%. a skipti v engu mli vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar tt slandsbanki hafi ekki treyst sr til ess a sp fyrir hvernig breytilegir kostnaarliir breyttust yfir lnstmann. Bankanum hafi einfaldlega bori a taka alla breytilega kostnaarlii eins og eir stu upphafi lnstmans. a s alveg ljst a verbtur sem su neitanlega hluti af lntkukostnai su ekktar upphafi lnstmans og r veri ekki undanskildar. hafi slandsbanki reynt a komast hj kvum ngildandi laga nr. 121/1994 me vsun fyrirhugaar breytingar lgunum. Augljslega s engin mlsvrn v fyrir bankann a vsa fyrirhugaar lagabreytingar, enda tkt a bankinn tli a nta sr lagakvi sem ekki hafi last gildi. En jafnvel bi vri a gera lagabreytingar, gildi einungis au lg sem gildi voru egar lnssamningurinn var gerur. ljsi trekas setnings og mistlkunar bankans 12. gr. laga nr. 121/1994 s vert a benda a 6. mgr. 1. gr. a. tilskipunar nr. 87/102, eins og kvinu var breytt me tilskipun nr. 90/88, sem l til grundvallar kvi 12. gr. laga nr. 121/1994, segi: egar um er a ra lnssamninga, sem eru kvi er heimila breytingar vaxtagjldum og upph ea stigi annars kostnaar er fellur undir rlega hlutfallstlu kostnaar en ekki er unnt a meta hverju nemi eim tma sem treikningur er gerur, skal reikna t rlega hlutfallstlu kostnaar eirri forsendu a vextir og annar kostnaur veri breytanlegur og gildi fram til loka lnssamnings. v tti a blasa vi a slandsbanki hafi tt a gefa upp allan breytilegan kostna eins og hann standi upphafi lnstmans. A lokum vilji kvartandi rtta a upphaflegu erindi hafi veri raki tarlega hvernig essi tlkun haldist breytt fr v a lg um neytendaln tku fyrst gildi ri 1993 og a engin efnisleg breyting hafi ori kvinu egar lgin voru endurtgefin ri 1994. Vegna fimmta krfuliar er treka a samkvmt lgum nr. 121/1994 s lnveitendum almennt heimilt a rukka neytanda um hrri lntkukostna en ann sem rleg hlutfallstala segi til um. a s eingngu heimilt a gera a uppfylltu v skilyri a lnveitandi fri snnur a neytandinn hafi vita hver lntkukostnaurinn yri. a s alveg ljst a

17

slandsbanki hafi ekki frt neinar snnur a kvartandi hafi vita hver lntkukostnaurinn vri. Hann hafi aeins sett fram lonar og ljsar getgtur um a kvartandi hafi haft agang a ggnum sem nta mtti til treikninga og samanburar. A ru leyti s vsa til fyrri athugasemda vi rija og fjra krfuli. Um sjtta krfuli segir a eins og fram hafi komi um rija, fjra og fimmta li hafi slandsbanki ekkert rmi til ess a hkka lntkukostna. ar me hafi bankinn nnast ekkert svigrm til ess a hkka vexti lninu og honum hljti v a vera heimilt a hkka vexti umfram a sem hin rlega hlutfallstala kostnaar segi til um, ea a honum s a.m.k. ekki heimilt a innheimta . Um sjunda li segir a neytendalnamarkai s hugum neytenda skr munur fstum vxtum og breytilegum vxtum. Lnssamningur sem innihaldi tv samrmanleg kvi hljti a teljast skr og elilegt a anna kvi s rskura gilt. Vi mat v hvort kvi skuli gilda hljti rskuraraili ( essu tilfelli Neytendastofa) a rskura t fr v hva komi sr betur fyrir neytandann og me hlisjn af sjtta krfuli. Um ttunda krfuli segir a heildarlntkukostnaur neytenda s skilgreindur svo d. li 4. gr. laga nr. 121/1994 Heildarlntkukostnaur neytanda er allur kostnaur sem hlst af tku lnsins og neytanda ber a greia, ar me taldar vaxtagreislur. Me orinu hlst og oralaginu neytanda ber a greia s allur vafi tekinn af v a heildarlntkukostnaur innihaldi allan lntkukostna sem neytandi greii lnstmanum. Ef slandsbanki telji sig eiga rtt a innheimta verbtur, veri s lntkukostnaur a vera tlaur hluti heildarlntkukostnaar, enda urfi a tiltaka allan kostna sem hljtist af lninu, .e. metalinn framtarkostna. a s v alveg ljst a anna hvort muni Neytendastofa rskura um ennan krfuli a heildarlntkukostnaur innihaldi allar tlaar verbtur (sem su 0 kr. samkvmt sundurliun slandsbanka heildarlntkukostnai) ea a heildarlntkukostnaurinn innihaldi ekki verbtur, en a i a slandsbanka veri heimilt a innheimta ann kostna, sbr. umfjllun fjra krfuli. trekaar eru fyrri krfur og fyrri rk vegna nunda krfuliar. slandsbanki virist misskilja tunda krfuli kvartanda. Bankinn virist ganga t fr v a kvartandi tlki lg nr. 121/1994 ann htt a au banni vertryggingu. Bankinn hafi annig sett fram algjrlega arfa rksemdarfrslu fyrir v a lg nr. 121/1994 geri r fyrir a vertrygging s lgleg enda s a augljst og komi auk ess margtreka fram upphaflegu erindi, enda s kvartandi einmitt srstaklega a kvarta undan v a slandsbanki hafi ekki uppfyllt upplsingaskyldu samkvmt lgunum varandi verbtur af vertryggu hsnislni. Kvartandi gefi hvergi skyn a vertrygging sem slk s heimil lgum nr. 121/1994. Hins vegar hafi veri a bent erindinu a framkvmd vertryggingar

18

lnssamningum samrmist ekki lgum um vexti og vertryggingu nr. 38/2001. En a s vikomandi essum krfuli. Neytendastofa hafi heimild til ess a rskura a tilteknir viskiptahttir veri bannair, en vntanlega geti hn jafnframt kvara a viskiptahttir sem ur hafi veri heimilair lgum veri bannair ef snt s fram a eir viskiptahttir su rttmtir, enda beri henni a banna rttmta viskiptahtti. lgum nr. 57/2005 s Neytendastofu falin heimild til ess a banna viskiptahtti sem brjti gegn kvum laganna. Kvartandi hafi erindi snu snt fram a vertrygging neytendalna brjti gegn 8. og 9. gr. laganna. Neytendastofu s v bi heimilt og skylt a rskura a vertrygging neytendalna teljist til rttmtra viskiptahtta sem beri a banna. Kvartandi vilji srstaklega benda a skilyri ess a vertrygging geti hugsanlega talist sttanleg fyrir neytendur vri a eir gtu smilega treyst v a tekjur eirra hldust takt vi verlagsvsitlu samfara v a ger kjarasamninga tki mi af verblguspm. En a sem raski essum forsendum verulega su vnt verblguskot sem geti veri verulega langt umfram samsvarandi tekjuleirttingar neytenda. a s neitanlega stareynd a lnveitendur su raun astu til ess a valda slkum verblguskotum me byrgri fjrhagshegun, einkum formi mikillar tlnaenslu, en a s umdeilt a slkt hafi tt sr sta adraganda efnahagshrunsins. ar sem a vertryggum neytendalnasamningum s enginn greinarmunur gerur vsitluhkkunum af vldum byrgrar hegunar lnveitenda og rum ttum sem hrif hafi vsitluna s ljst a lnveitendur innheimti verbtur h v hvort str hluti eirra s til kominn vegna eirra eigin starfsemi og hegunar. Undir elilegum kringumstum eigi tjnvaldur a bta tjnola tjn sitt en ljst s a tilfelli slensku bankanna hafi eir innheimt verbtur af neytendum vegna ess verblguskots sem eir hafi sjlfir bori byrg . a s v alveg ljst a str hluti verbta sem neytendur greii vegna vertryggra lna s kostnaur sem s af vldum byrgrar hegunar lnveitenda. Einnig beri a nefna jafnri sem felist v a neytendur hafi sem einstaklingar enga mguleika a hafa hrif verlagsvsitlu en a geti einstakir lnveitendur gert. a s ngu slmt a neytendur beri alla httu af verlagsrun en auk ess geti lnveitendur sem su me jkvan vertryggingarjfnu beinlnis haft hag af v a valda verblgu trausti ess a lntakar greii mun hrri verbtur. Jafnframt s ljst a forsendur neytenda vi tku vertryggra neytendalna innihaldi ekki au verblguskot sem kunni a vera lnstmanum vegna byrgrar hegunar lnveitanda. Vikomandi lnakjr virist v mun hagstari en sar kunni a koma ljs vegna essara verblguskota sem neytendur hafi ekki s fyrir en lnveitendur beri byrg og hafi mtt vita a gtu komi til vegna t.d. httusamrar fjrmlastefnu eirra. a sem hr skipti mestu mli s ekki endilega a tjn sem hgt s a sanna a neytandinn hafi ori fyrir heldur a nverandi fyrirkomulag vertryggingar verji lnveitendur fyrir hugsanlegu tjni af verblgu sem eir sjlfir valdi en skuldbindi neytendur til ess a borga tjni me auknum verbtum en auk ess urfi

19

neytendur einnig a ola hkka ver vrum og jnustu n ess a hljta viunandi leirttingu tekjum. ljsi ess a vertrygging neytendalna hr landi taki ekki tillit til verlagsvsitlubreytinga sem geti ea hafi ori vegna fjrhagshegunar lnveitenda sjlfra veri ekki hj v komist a lta slka vertryggingu sem rttmta viskiptahtti. slandsbanki afhjpi afar athyglisveran htt vanekkingu og viringarleysi sitt fyrir lgum me rfum, vafasmum og haldlausum mtmlum vi krfulii 11 og 12, sem a vsu hafi ekki veri beint til bankans. a s full sta fyrir Neytendastofu a athuga vel essar athugasemdir slandsbanka, v r gefi sterka vsbendingu um hvernig bankinn reyni a tlka lg sr hag augljslega rangan htt auk ess a setja fram mtsagnakennd rk. essum krfuli hafi kvartandi vilja a Neytendastofa stafesti a stofnunin hefi ekki heimild til ess a rskura grundvelli laga nr. 7/1936. Til upplsingar fyrir slandsbanka vilji kvartandi taka fram a stafesting Neytendastofu essum krfulium komi til me a ntast kvartanda ef hann urfi a gera krfu gegn bankanum v s a tlkun neytanda lnssamningnum sem gildi eim tilfellum sem vafi um merkingu samnings s til staar og lkar tlkanir samningsaila geti bar tt vi. a breyti v engu hvort slandsbanki telji a lnveiting hans s samrmi vi lg, v a s s tlkun sem komi neytandanum betur sem gildi. a skuli rtta a bankinn taki raun undir krfuli 11 sem s skiljanlegt ef hann vilji ekki a Neytendastofa hafi heimild til ess a taka kvrun grundvelli laga nr. 7/1936, en ar me viurkenni bankinn einnig krfuli 12. lok brfsins er komi a almennum athugasemdum. Segir ar a nokku hafi bori v a lnveitendur hafi tlka kvi 12. gr. laga nr. 121/1994 ann htt a ekki skuli taka tillit til verbta egar rleg hlutfallstala kostnaar s reiknu t. Neytendastofa urfi srstaklega a hafa huga og gta ess a lnveitendur komist ekki upp me a a tlka lgin sr hag annig a hn stri gegn eirri tlkun sem samrmist eim tilskipunum sem vikomandi lg byggi og eim lgskringum sem fylgi frumvrpum til laganna. Kvartandi hafi erindi snu tarlega snt fram a hans tlkun s samrmi vi urnefndar lgskringar og tilskipanir og treysti v a Neytendastofa stafesti tlkun, enda afar mikilvgt a stafest s a Alingi hafi innleitt tilskipunina rttan htt, tt vissulega hefi innleiingin mtt vera skrari. athugasemdum slandsbanka s berandi hversu fjlglega bankinn tlki lgin sr hag og jafnvel brjti au. hljti a a teljast afar bagalegt fyrir bankann hvernig hann leggi fram fylgiskjl og rksemdafrslu sem s Neytendastofu vikomandi. Kvartandi telji a s vandai mlatilbnaur bankans, frjlsleg tlkun lgum og undanbrg sem fram komi athugasemdum hans vi erindinu su nokkru samrmi vi au vinnubrg bankans sem hann vihafi vi ger neytendalnasamninga. Kvartandi vilji ennfremur minna eindreginn brotavilja slandsbanka samt rum slenskum lnveitendum egar eir hafi veitt lgleg

20

gengistrygg ln rtt fyrir a forsvarsmaur Samtaka slenskra fjrmlafyrirtkja hafi vara vi v umsgn vi frumvarp a lgum nr. 38/2001 a gengistrygging vri lgleg. a s niurstaa kvartanda a vibrg slandsbanka vi erindi hans stafesti sk bankans enda hafi kvartandi tarlega snt fram rkstuningi snum a krfur hans su rttmtar. 3. Brfi var sent slandsbanka til umsagnar me brfi Neytendastofu, dags. 19. desember 2012. brfinu kom fram a rtt fyrir a gagnaflun mlsins hafi veri lst lokinni beri stofnuninni, me vsan til rannsknarreglu 10. gr. stjrnsslulaga nr. 37/1993, a taka vi eim ggnum sem henni berist og hrif geti haft mli og gefa ailum kost a tj sig um efni eirra gagna. Svar slandsbanka barst stofnuninni me brfi, dags. 8. janar 2013, ar segir a til a byrja me mtmli bankinn eim adrttunum sem lagar hafi veri fram brfi kvartanda ess efnis a bankinn hafi beitt blekkingum, lmskum brgum ea leynt upplsingum fyrir kvartanda egar umrdd skuldskeyting hafi tt sr sta. Hvort sem kvartandi s slenskur rkisborgari eur ei, veri ekki horft fram hj v a hann var fjrra eim tma sem lninu var skuldskeytt og s v ger s lgmarkskrafa a kvartandi kynni sr efni skjala sem hann skrifi undir. a a vilja meina a kvartandi hafi veri algjrlega grandlaus og ekki skili efnislegt inntak eirra gagna sem skrifa hafi veri undir s einnig mtmlt harlega af slandsbanka en a s frleitt a bankinn hafi me einhverju mti broti gegn kvartanda egar lninu var skuldskeytt enda komi fram skuldabrfinu sjlfu og fylgiggnum upplsingar um a hvernig skuldin muni taka breytingum samrmi vi breytingu vsitlu neysluvers og hafi a veri skrt nnar greislutluninni. Hafi kvartandi ekki skili ggnin rtt, sem su samkvmt kvartanda nnast skiljanleg og sett fram fullngjandi og skran htt, hefi kvartandi veri lfa lagi a kalla eftir nnari tskringum ur en skrifa var undir skuldskeytingarskjlin. kvi laga nr. 121/1994 geri ekki rkari krfur um upplsingaskyldu gagnvart erlendum ailum umfram innlenda. ar a auki s a ekki elilegt a gera a a krfu a bankinn hafi meiri upplsingaskyldu gagnvart erlendum rkisborgara umfram a sem elilegt telst um viskiptavini bankans. Hva vari umfjllun kvartanda um hluti sem hann telji mlinu vikomandi og slandsbanki fjalli um brfi snu hafi eingngu veri um a ra efnisleg svr vi eim fullyringum og athugasemdum sem fram hafi komi upphaflegri kvrtun sem og fullyringum ess efnis a vilji hafi stai til a greia af lninu o.fl., sem kvartandi setti fram brfi snu til a kja mlsatvik og komu raun efnislegri mefer Neytendastofu ekki vi. ar sem kvartandi hafi fundi sig kninn til a koma fram me slkar adrttanir s elilegt a bankinn svari eim tilhfulausu skunum sem kvartandi hafi sjlfur sett fram upphaflegu erindi. annig yki a heldur srstakt a kvartandi s svo hneykslaur yfir efni svars bankans egar upphafleg kvrtun hafi gefi fullt tilefni til a svara fullyringum hans a einhverju leyti, enda hn

21

uppfull af rkstuddum fullyringum sem strangt til teki komi mli hj Neytendastofu ekki vi. Vegna fyrsta krfulis kvartanda trekar slandsbanki r upplsingar sem fram komi eim skjlum sem kvartandi stafesti a hafa kynnt sr. Ekki s sjlfgefi a rtt fyrir a kvartandi s erlendur rkisborgari skilji hann ekki hvernig ln hafi veri teki ea hvaa afleiingar breytingar vsitlu neysluvers myndu hafa afborganir lnsins. Kvartandi stafesti hins vegar a hann hefi kynnt sr efnistk eirra skjala er vruu lnveitinguna egar hann skrifai undir skuldskeytingaryfirlsinguna og engar spurningar hafi komi fram ea athugasemdir gerar vi efni skjalanna. a s hsta mta elilegt a ganga t fr v a a kvartandi stafesti skriflega a hann skilji skuldbindingargildi undirritunar sinnar skilji hann a raun ekki og s v fullyringum ess efnis a slandsbanki hafi villt um fyrir kvartanda til a blekkja hann til undirritunar mtmlt harlega enda su fullyringar kvartanda ess efnis a slandsbanki hefi tt a vita a kvartandi teldi sig vera a taka ln lkt og heimalandi snu frleitar auk ess sem r komi mlinu ekkert vi. s a sem a framan greini treka, .e. a elilegt s a krefjast ess a bankinn hafi meiri upplsingaskyldu eim tilfellum ar sem um erlenda rkisborgara s a ra. Af hlfu bankans s bent tengslum vi skuldskeytingarskjal, a v komi fram a skuldabrfi s vertryggt og upphaflega hafi veri stust vi neysluversvsitlu sem hafi veri 239,7 stig. titli veskuldabrfs komi skrt fram a a s bundi vsitlu neysluvers. Rtt fyrir nean tilgreiningu lnsfjrharinnar komi fram hvaa fasteign s sett a vei til tryggingar skilvsri og skalausri greislu hfustls, verbta, vaxta, drttarvaxta og alls kostnaar. s einnig bent tengslum vi skuldabrfi sjlft a fyrsta tluli skilmla brfsins komi fram a skuldin skuli endurgreiast me jfnum greislum afborgana, jafngreisluln, a vibttum verbtum hverja greislu samkvmt vsitlu neysluvers. rum tluli skilmla brfsins komi fram a skuldin s bundin vsitlu neysluvers samkvmt framanskru og breytist samrmi vi breytingar vsitlunni fr grunnvsitlu brfs ess til gildandi vsitlu gjalddaga. fimmta tluli skuldabrfsins komi fram a komi til ess a skuldari kvei a greia skuldabrfi upp skuli s upph standa saman af fllnum vxtum, verbtum og eim vaxtagjalddaga egar vaxtaendurskoun hafi tt a taka gildi. sjtta tluli s tala um a veri vanskil greislu afborgana, verbta ea vaxta af skuldabrfinu ea arar vanefndir af hlfu tgefanda/vesala, s heimilt a fella skuldina gjalddaga fyrirvaralaust n uppsagnar. ttunda tluli komi fram a tgefanda/vesala s skylt a hafa hi vesetta vallt vtryggt a fullu. Vertturinn ni til vtryggingarfjrhar vesettra eigna og s vehafa heimilt, ef til tborgunar vtryggingafjrins komi, a krefjast ess a vtryggingaflagi greii beint til sn ann hluta vtryggingarfjrins, sem urfi til greislu skuldarinnar, auk verbta, vaxta, drttarvaxta, innheimtukostnaar og annars kostnaar og hafi vehafi jafnframt umbo til ess a taka vi vtryggingarfnu og rstafa v inn skuldina. komi 15. tluli einnig fram a egar skuldin vri gjaldfallin samkvmt framangreindu megi gera afr til fullnustu skuldinni n undangengis dms ea rttarsttar skv. 7. tlul. 1. gr. laga nr. 90/1989. Auk ess a n til hfustls skuldarinnar ni

22

afaraheimildin til verbta, vaxta, drttarvaxta, kostnaar af krfu innheimtukostnaar, mlskostnaar og alls annars kostnaar sem af vanskilum kunni a leia, endurgjaldskostnaar af gerinni sjlfri og vntanlegs kostnaar af frekari fullnustugerum. greislutlun su listu upp gjld skv. tluninni auk ess sem fram komi fyrirvari t af efnistkum skuldabrfsins. annig segi: Athugi a tlun essi er bygg ngildandi vsitlu og eim vxtum og verskrm sem gildi eru slandsbanka hf. vi ger tlunarinnar. eir ttir geta teki breytingum samrmi vi kvi lnssamnings. Ef lnsfjrh er breytileg og ea lnstmi kveinn er tlun bygg dmaskyni eingngu tilteknum upphum og eins rs lnstma. Lkt og ur hafi fram komi s kvartandi fjrra einstaklingur og hafi teki yfir ln sem ljst hafi veri a var bundi vsitlu neysluvers, vsitlu sem hafi fari hkkandi a minnsta fr rinu 2004. a komi treka fram a heildargreislur af lninu myndu standa saman af nokkrum ttum og einn af eim ttum hafi veri vegna breytinga vsitlu neysluvers. a krefjist ekki reiknikunnttu a gera sr grein fyrir v a afborganir af lni sem bundi s vi vsitlu sem hafi fari stighkkandi undanfarin r muni vntanlega sveiflast upp vi me eirri vsitlu, enda komi skrt fram skuldabrfinu sjlfu a greislurnar muni sveiflast samrmi vi neysluvsitluna. Skuldabrfi s sett fram skran htt og telji slandsbanki a au skjl sem legi hafi fyrir vi lnveitinguna og lntaki stafesti a hafa kynnt sr efnislega hafi uppfyllt upplsingaskyldu sem l herum bankans egar lni hafi veri veitt. a krefjist ekki flkinna reikniagera a sj a ef teki s ln sem taki breytingum samrmi vi vsitlu sem hkki muni greislurnar hkka lka. Bankinn mtmli v harlega a reynt hafi veri a beita blekkingum fyrra svari egar a greislur hafi veri bornar saman enda hafi veri teki fram a munurinn fyrstu greislu og sustu greislu stafi vntanlega af v a ekki hafi veri greiddur fullur mnuur. a trekist einnig a greislutlunin hafi eingngu veri tlun en tlun geti eli mlsins samkvmt ekki veri endanleg stafesting v a greislur lnsins myndu t vera samrmi vi hana. Megi um etta einnig vsa til fyrirvara eirra sem su nest greislutluninni ess efnis a tlurnar geti teki breytingum. a s teki srstaklega fram a tlunin s bygg gildandi vsitlu og a tlunin s v eingngu sett fram dmaskyni. Kvartandi telji a framangreindur fyrirvari eigi ekki vi ar sem a hlutfallstalan hafi veri sett fram greislutluninni og v skyldi s tala standa en hvergi komi fram framangreindum fyrirvara a hann eigi ekki vi um hlutfallstluna. vert mti taki fyrirvarinn til treiknings hlutfallstlu kostnaar, enda komi fram fyrirvaranum a tlunin s bygg gildandi vsitlu. Sama hversu dramatskum lsingum kvartandi beiti fyrir sig varandi ofangreint atrii veri ekki liti fram hj v a skrt hafi veri a tlur sem fram kmu greislutluninni vru ekki endanlegar, ar meal hlutfallstala kostnaar, en til ess hafi fyrirvarinn veri settur svo a neytendur myndu ekki misskilja efnislegt innihald

23

lnsskjalanna lkt og lntaki geri mli essu. A lokum s v treka a slandsbanki hafi uppfyllt allar r krfur sem lg nr. 121/1994 lgu herar honum, lkt og fyrirliggjandi ggn og umfjllun stafesti. Vegna annars krfuliar segir brfinu a kvartandi hafi haldi v fram a slandsbanki hafi vsvitandi blekkt kvartanda me v a setja fram fullngjandi upplsingar. Bankinn mtmli eirri fullyringu enda ljst a au skjl sem kvartandi hafi kynnt sr vi skuldskeytinguna hefu tt a upplsa hann ngjanlega enda hafi komi fram eim skjlum a verandi tlur byggu verandi vsitlu sem myndi taka breytingum. Kvartandi hafi veri fullupplstur um r breytingar sem greislur vegna lnsins gtu teki vegna breytinga vsitlunni og hafi s upplsingagjf veri samrmi vi gildandi neytendalggjf, enda hafi kvartandi stafest a hann hafi kynnt sr efni skjalanna. a a kvartandi hafi misskili skr ggn bankans geti ekki veri byrg bankans, srstakleg ljsi ess sem margoft hafi veri treka a kvartandi hafi kynnt sr efni skjalanna, stafest a og engar athugasemdir gert ea komi fram me spurningar. Vsa er til fyrri svara um rija krfuli og treka a r tlur sem fram hafi komi upphaflegum skuldaskjlum hafi veri settar fram me fyrirvara um breytingar vegna breytinga vsitlu neysluvers. slandsbanki hafi fylgt llu eim skyldum sem gildandi neytendalggjf hafi lagt herar lnveitanda eim tma er lni hafi upphaflega veri veitt og sar skuldskeytt. A auki komi fram a fyrirvarinn sem settur hafi veri fram me greislutluninni hafi einnig tt vi um hlutfallstlu kostnaar, sbr. ofangreinda umfjllun, og s v ljst a ar komi fram a s tala myndi taka breytingum skv. breytingum vsitlu neysluvers. annig komi ar fram vi hvaa astur megi breyta hlutfallstlunni sbr. 2. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994. A lokum megi einnig benda a kvi neytendalnalaga og tilskipunarinnar sem lg um neytendaln byggi tiltaki eingngu a hlutfallstluna skuli aeins reikna t upphafi og geri a auki beinlnis r fyrir v a hlutfallstala kostnaar geti teki breytingum, sbr. 2. mgr. 6. gr. og 12. gr. laga nr. 121/1994. Um fjra krfuli segir a a s heldur srstakt a kvartandi telji slandsbanka byggja varnir snar tgefnum lgum en treka s a sem fram komi upphaflegu svari bankans en ar hafi eingngu veri vsa til tilvonandi breytinga til hlisjnar frekar en til grundvallar mtmlum bankans. A ru leyti s vsa fyrirliggjandi ggn og fram komnar skringar eim ggnum hr a ofan auk umfjllunar um ann fyrirvara sem fylgdi greislutluninni. Vsa er til umfjllunar um fyrirvara sem fylgdi greislutlun vegna fimmta krfuliar. ar hafi komi fram a tlunin s lg fram dmaskyni og a tlur sem ar komi fram muni taka breytingum til samrmis vi breytingar vsitlu neysluvers. Vi upphaflegu lnveitinguna s gefi til kynna a hlutfallstalan komi til me a taka breytingum samrmi vi breytingar vsitlu neysluvers og v takmarki 14. gr. laga nr. 121/1994 ekki kostna sem leii af eim breytingum sem fjalla hafi veri skrlega um vi upphaflega lnveitingu.

24

Vegna sjtta krfuliar er vsa til umfjllunar a ofan um fyrirvara vi breytingar tlum eim sem settar hafi veri fram greislutlun. ar a auki komi skrlega fram skilmlum skuldabrfsins a lnveitanda s heimilt a breyta vxtum lnsins, en fjalla s um heimild slandsbanka li nr. 5 skilmlum brfsins auk ess sem teki s fram heiti skuldabrfsins a skuldabrfi innihaldi vaxtaendurskounarkvi. A auki s fjalla srstaklega um breytingar vxtum ofangreindum fyrirvara me greislutluninni en ar segi orrtt: Athugi a tlun essi er bygg ngildandi vsitlu og eim vxtum og verskrm sem gildi eru slandsbanka h.f. vi ger tlunarinnar. eir ttir geta teki breytingum samrmi vi kvi lnssamnings. Um sjunda krfuliinn segir a ef skilmlar skuldabrfsins su skoair s ljst af eirri lesningu a fastir vextir gildi til fimm ra senn en a v tmabili linu hafi slandsbanki heimild til a endurskoa vextina og breyta eim. Skuldabrfi gti ekki veri skrara hva etta vari og mtmli bankinn rangri tlkun kvartanda enda eigi hn ekki vi rk a styjast srstaklega ef fimmti tluliur skuldabrfsins s lesinn. geti texti haus skuldabrfsins ekki breytt skrum og skilmerkilegum skilmlum brfsins sjlfs en fimmti tluliur brfsins s skr og skilmerkilegur og tti ekki a valda neinum vafa hj lntaka hvert efni skuldabrfsins s a essu leyti, .e. hvernig vaxtaendurskoun s htta. Um ttunda krfuli segir a lkt og fram komi a ofan hafi veri teki fram a egar hlutfallstala kostnaar var sett fram greislutluninni hafi ar eingngu veri um tlun a ra sem sett hafi veri fram dmaskyni og myndi hn v taka breytingum samrmi vi breytingu vsitlu neysluvers enda hafi a veri skrt a hn myndi taka breytingum og gjld lnsins me. Er v aftur vsa umfjllun a ofan um fyrirvara ann er fylgdi greislutlun. Vegna nunda krfuliar segir a slandsbanki hafi tarlega fari yfir a hvernig upplsingaskylda bankans hafi veri uppfyllt og mtmli v harlega a honum beri a greia skaabtur enda hafi hann llu fylgt kvum gildandi laga lkt og fjalla hafi veri um a framan og upphaflegu svari. ar a auki hafi lntaki ekki snt fram tjn sem hann hafi ori fyrir og v ekki uppfyllt r almennu krfur sem almennar reglur skaabtarttar leggi ann sem krefjast vilji bta sbr. 1. mgr. 26. gr. laga nr. 121/1994. A lokum er vsa til fyrra svars bankans og treku egar framlg mtmli auk ess sem slandsbanki skilji sr rtt til nnari rkstunings og ea gagnaflunar ef efni yki til sar meir. 4. Brf slandsbanka var sent kvartanda til upplsingar me brfi Neytendastofu, dags. 14. janar 2013, og tilkynnt a gagnaflun mlsins vri loki.

25

5. Me brfi Neytendastofu til slandsbanka, dags. 8. febrar 2013, var ger grein fyrir v a vi vinnslu kvrunarinnar hafi komi ljs, vegna kvrtunar yfir v a vertryggingarkvi samningsins brytu bga vi kvi 1. mgr. 8. gr. laga nr. 57/2005, a samningurinn hafi veri gerur fyrir gildistku laga nr. 50/2008, um breytingu lgum nr. 57/2005, og v hafi tilvitna kvi 1. mgr. 8. gr. laganna ekki teki gildi vi samningsgerina. kvi 8. gr., sem og kvi 9. gr. sem vsa vri til sara brfi kvartanda, geti v ekki komi til lita vi mat v hvort vertryggingarkvi umrdds samnings feli sr rttmta viskiptahtti au geti komi til lita vi almennt mat v hvort vertrygging teljist rttmtir viskiptahttir eins og haldi s fram erindinu. Til lita komi v hvort vertryggingarkvi samningsins feli sr rttmta viskiptahtti skv. 5. ea 6. gr. gildandi laga nr. 57/2005, um eftirlit me rttmtum viskiptahttum og gagnsi markaarins. Me vsan til andmlareglu 13. gr. stjrnsslulaga nr. 37/1993 var slandsbanka gefinn kostur a koma a athugasemdum vi ann tt erindisins sem varai vertryggingarkvi samningsins a teknu tilliti til ofangreinds. Svar slandsbanka barst me brfi, dags. 18. febrar 2013, ar sem segir a hva vari 5. gr. komi ar skrt fram a ekki megi ahafast a sem brjti bga vi ga viskiptahtti atvinnustarfsemi eins og eir su tkair. essum tma hafi framkvmdin vertryggum lnveitingum alltaf veri me eim htti sem kvi skuldabrfsins tilgreini auk ess sem lg nr. 121/1994 hafi gilt um lnveitinguna og fari hafi veri a llum kvum eirra lkt og fyrri rkstuningur bankans sni. a geti ekki talist anna en gir viskiptahttir a fylgja eim lgum sem gildi um lggerninga sem veri s a framkvma og telji bankinn v ekki unnt a heimfra lnveitinguna undir 5. gr. gildandi laga nr. 57/2005. Hva vari 6. gr. hafi bankinn n egar tskrt tarlega a allar r upplsingar sem lg nr. 121/1994 kvei um a liggja skuli fyrir vi lnveitingu sem essa hafi legi fyrir og voru agengilegar kvartanda. Ekki hafi veri um rangar upplsingar a ra heldur hafi veri settar fram upplsingar mia vi verandi astur og a tskrt til hltar a r tlur sem birtar voru myndu taka breytingum takt vi breytta vsitlu og v vri ess a vnta a afborganir myndu sveiflast me vsitlubreytingum og breytingum gjaldskr bankans lkt og ur hafi veri raki. Bankinn telji a engan veg s unnt a heimfra lnveitingu sem um ri mlinu undir 5. ea 6. gr. gildandi laga nr. 57/2005 og telji a llum eim reglum og lagakvum er giltu um lnveitinguna hafi veri fylgt og v ekki um elilega ea slma viskiptahtti a ra. 6. Brf slandsbanka var sent kvartanda til upplsingar me brfi Neytendastofu, dags. 19. febrar 2013.

26

7. Me brfi, dags. 8. aprl 2013, skai kvartandi eftir a koma a frekari athugasemdum mlinu. brfinu segir a ljsi bendinga Neytendastofu um 10. krfuli kvartanda og ljsi nlegs lits framkvmdarstjrnar Evrpusambandsins um vertrygga lnssamninga, vilji kvartandi gera athugasemdir vi brf slandsbanka fr 19. febrar 2013. svari slandsbanka s ekki a finna nein lagark fyrir v a vertrygging teljist ekki til rttmtra viskiptahtta heldur s einungis fullyrt a bankinn fari a lgum samkvmt eigin tlkun eim. Ennfremur skuli bent a ar ur hafi bankinn ekki gert neinar efnislegar athugsemdir vi 10. krfuli, arar en r a benda a lg nr. 121/1994 geri r fyrir a vertrygging s heimil. a liggi fyrir a bankinn hafi ekki hug a halda uppi miklum vrnum fyrir vertryggingu sem rttmtum viskiptahttum. a megi skilja brfi Neytendastofu a stofnuninni yki ekki ljst hvort kvartandi s almennt a krefjast ess a stofnunin kvari vertryggingu sem rttmta viskiptahtti, ea eingngu tilviki ess skuldabrfs sem erindi kvartanda byggi . Kvartandi treki a me krfu sinni um a Neytendastofa kvari vertryggingu sem rttmta viskiptahtti, eigi hann vi a Neytendastofa skuli taka almenna kvrun, en vissulega vri einnig rtt a tiltaka hvernig s kvrun hefi hrif ann lnssamning sem ml etta byggi . Varandi komandi kvrun Neytendastofu um ennan krfuli s einnig rtt a benda a vntanlega komi til skounar hvort kvara eigi vertryggingu neytendalnum llum tilfellum sem rttmta viskiptahtti ea eingngu tiltekin form hennar. Einnig komi srstaklega til lita a Neytendastofa kvari a eir ailar sem beinlnis valdi ea geti mgulega orsaka verblgu veri banna a vertryggja ln. brfinu er vsa til lits framkvmdastjrnar Evrpusambandsins vertryggum lnum tilefni fyrirspurnar dr. Mariu Elviru Mendez-Pinedo, prfessors Evrpurtti. litinu hafi vissulega komi fram a vertrygging sem slk vri ekki andstu vi tilskipanir sambandsins neytendamlum a uppfylltum strngum skilyrum, en einmitt essi skilyri hafi ekki veri uppfyllt eins og kvartandi hafi tarlega snt fram . Niurstaa framkvmdastjrnarinnar s v efnislega samhlja mlflutningi kvartanda, .e. a upplsingaskylda lnveitenda varandi vertryggingu hafi ekki veri uppfyllt. Kvartandi vilji benda Neytendastofu srstaklega a ljsi ess a lit framkvmdastjrnarinnar byggi ngildandi tilskipun um neytendaln nr. 2008/48, sem veri ekki a fullu innleidd hr landi fyrr en sar essu ri (me gildistku laga nr. 33/2013) su r engu a sur samhljma mlflutningi kvartanda sem s fyrst og fremst byggur lgum nr. 121/1994 ar sem tilskipanir nr. 87/102 og 90/88 su hafar til hlisjnar. fylgiskjali me brfinu su kvi tilskipunar nr. 2008/48 borin saman vi kvi eldri tilskipananna og laga nr. 121/1994. essum samanburi megi sj a tt kvi tilskipun

27

nr. 2008/48 su a nokkru leyti skrari, feli au ekki sr efnislegar vibtur sem mli skipti fr fyrri tilskipunum. liti s v gtu samrmi vi fyrri tilskipanir sem egar hafi veri innleiddar hr landi. Kvartandi gerir brfinu samanbur liti framkvmdastjrnarinnar og fyrri mlflutningi snum og segir a liti styji llum meginatrium mlflutning sinn. fyrsta lagi segi litinu a lnsfjrhin, .e. s fjrh sem neytandinn fi upphaflega lnaa, s fst str og geti ekki hkka me vsitlu. Vsitlubinding hfustls geti ekki hkka upphaflega lnsfjrh og s v sambandi vsa til l. liar 3. gr. tilskipunar 2008/48. Kvartandi bendir a me essu s tt vi a lnsfjrhin s fst str a nafnviri og etta i augljslega a vertrygging geti eingngu lagst vi ln sem kostnaur sem gera urfi grein fyrir. Lnveitandi geti einungis nota vsitlubindingu hfustls sem afer vi a reikna kostna og essum lnskostnai urfi v a gera srstaka grein fyrir. Kvartandi hafi lagt rkulega herslu etta. ru lagi segi litinu um rlega hlutfallstlu kostnaar a hn skuli reiknu samrmi vi upphaflega vexti og verblgu ar sem a eigi vi, t.d. vi vsitlubindingu hfustls lnsfjrharinnar. Vsa s til kvis 4. mgr. 19. gr. tilskipunar 2008/48. Kvartandi bendi a hr fari ekki milli mla a vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar skuli taka tillit til verbta, .e. kostnaar vi vertryggingu. etta s algjrlega samrmi vi a sem kvartandi hafi margtreka bent og tarlega snt fram . Kvartandi hafi srstaklega tskrt a ar sem ori verlag komi fram 12. gr. laga nr. 121/1994 s ar um a ra kostnaarli. tt auvelt geti veri a mistlka etta, s samhengi skrt, enda ttu nnur gjld a gefa skrt til kynna a um s a ra gjld sem lntaki urfi a greia. rija lagi segi litinu a lnveitandi beri smu upplsingaskyldu um hrif vertryggingar eins og um vexti. Koma tti skrt fram a vertryggingin s hluti af vaxtakjrum ea bundin vi hfustl auk ess a gera grein fyrir hrifum hennar heildarlntkukostna og rlega hlutfallstlu kostnaar. Vsa var til kva 4. mgr. 19. gr. og f. liar 2. mgr. 10. gr. tilskipunar 2008/48. Kvartandi bendi a me essu s upplsingaskylda lnveitanda um vertryggingu treku enn frekar ar sem tlast s til a hann geri vel grein fyrir eim kostnai sem felist vertryggingunni. essi kostnaur urfi bi a koma fram heildarlntkukostnai og rlegri hlutfallstlu kostnaar. fjra og fimmta lagi segi litinu a lnveitanda s skylt a gera neytanda grein fyrir vi hvaa astur breytilegur lnskostnaur geti breyst. etta eigi a upplsa neytandann um bi ur en samningur s gerur og vi samningsger. Kvartandi hafi lagt talsvera herslu a mlflutningi snum a lnveitandi hafi hvergi teki fram hvernig verbtur ea kostnaur vegna vertryggingar tki breytingum og vi hvaa astur essi kostnaur breyttist. Ennfremur komi ekki fram lsing v hvernig vertrygging kynni a hafa hrif skuldina, t.d. me raunhfri greislutlun. Eingngu s a finna kvi um a skuldin taki breytingum samrmi vi vsitlu neysluvers.

28

 sjtta lagi segi litinu a alveg eins og vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar ar sem mia s vi upphafsgildi fyrir breytilega kostnaarlii t lnstmann (.m.t. vexti og verblgu) eigi greislutlun, sem jafnframt eigi a innihalda vsitlubindingu hfustls, a reikna allan vaxtakostna sem og annan lnskostna. Heildarlntkukostnaur s mismunur alls ess sem neytandi greii og eirrar fjrhar sem hann hafi upphaflega fengi lnaa. Reikna skuli t rlega hlutfallstlu kostnaar samkvmt essum gildum (.e. heildarlntkukostnai og upphaflegri lnsfjrh). Kvartandi bendir essu sambandi a rleg hlutfallstala kostnaar s reiknu t t fr heildarlntkukostnai. Fyrir slenska lnveitendur vertryggra lna, sem sni t r kvi 12. gr. laga nr. 121/1994, hefi v tt a vera ljst a eir hafi ekki tt kost sama trsnningi vi treikning heildarlntkukostnai. treikningana urfi a gera mia vi r forsendur a breytilegur kostnaur haldist breyttur fr upphafsgildi, .m.t. verbtur mia vi verblgu upphafi tmabilsins. a s v augljst misrmi v a lnveitendur su skyldugir til ess a taka tillit til verbta heildarlntkukostnai en ekki rlegri hlutfallstlu kostnaar. sjunda lagi s litinu um a fjalla a neytendalggjf Evrpusambandsins banni ekki vertryggingu sem slka og reyndar s hn srstaklega heimilu. Tilskipun um sanngjarna samningsskilmla nr. 93/13 veiti ekki tilefni til ess a skilgreina vertryggingu sem sanngjarna samningsskilmla. En neytendalggjf krefjist ess a neytendur su vel og tmalega upplstir um efni lnasamninga. kvi eirra urfi a vera skru og skiljanlegu mli og lsa urfi srstaklega eim aferum sem notaar su vi vertryggingu. komi fram tilskipun um rttmta viskiptahtti nr. 2005/29 a seljendur urfi a upplsa neytendur upphafi (.e. vi markassetningu ea vi tilbosgjf) um kosti og galla, m.a. tengslum vi verblgu, sem neytendur mttu vnta af vrunni. a geti v urft a meta hvert tilvik fyrir sig egar komi a v a meta lgmti einstakra viskiptahtta. Kvartandi andmli v ekki a tilskipanir Evrpusambandsins heimili og geri jafnvel r fyrir vertryggingu. Erindi kvartanda gangi einmitt t a a sna fram a au skilyri fyrir lgmti vertryggingar sem minnst hafi veri litinu hafi ekki veri uppfyllt, enda stafesti liti einmitt a. Engu a sur, hyggist kvartandi vihalda eirri krfu sinni a Neytendastofa taki kvrun um a vertrygging skuli teljast til rttmtra viskiptahtta rum forsendum en lagt hafi veri fyrir framkvmdastjrnina fyrirspurn dr. Elviru Mendez. ttunda lagi segi litinu a lnveitendur su skyldugir til ess a veita lntkum dmi um heildarlntkukostna og rlega hlutfallstlu kostnaar. Kvartandi bendir a essi skylda lnveitenda komi fram 3. gr. tilskipunar 87/102. Ef greislutlun s notu sem dmi, s augljslega afar raunstt og villandi a mia vi 0% verblgu slku dmi. Reyndar su engin vihltandi dmi gefin um heildarlntkukostna ea rlega hlutfallstlu kostnaar eim lnssamningi sem erindi kvartanda byggir .

29

 nunda lagi segi litinu a vertrygging hfustls kunni a stangast vi evrpska neytendalggjf ef reikniafer fyrir vertryggingu hfustls s ekki lst fullngjandi htt en skoa veri hvert tilvik v sambandi. Ennfremur gti a talist til villandi upplsingagjafar af hlfu lnveitanda a greina ekki fr hugsanlegum hrifum verblgu lni me fullngjandi htti. Kvartandi hafi einmitt snt fram a slandsbanki hafi veri langt fr v a uppfylla skilyri um lgmti vertryggingar. a s afdrttarlaust liti framkvmdastjrnarinnar a verbtur su hluti af lntkukostnai sem gera urfi grein fyrir heildarlntkukostnai og rlegri hlutfallstlu kostnaar, auk ess sem upplsa urfi neytendur vel um hrif verblgu og vertryggingar lni. Lnveitendur geti ekki komist upp me a nota vsitlubindingu til ess a uppfra sjlfkrafa hfustl, afborganir, heildarlntkukostna og rlega hlutfallstlu kostnaar. Vsitlubindinguna s einungis hgt a nota sem reikniafer til ess a reikna t verbtakostna sem s allur hjkvmilega hluti af heildarlntkukostnai. tt lit framkvmdastjrnarinnar miist vi tilskipun nr. 2008/48 s greinilegt a au kvi sem liggi til grundvallar litinu hafi veri efnislega til staar fyrri tilskipunum sem lg nr. 121/1994 byggi . Aalatrii s a liti stafesti au atrii sem kvartandi hafi lagt meginherslu kvrtun sinni og byggi lgum nr. 121/1994 me hlisjn af eim tilskipunum sem au byggi . liti stafesti v mlflutning og tlkun kvartanda meginatrium. Kvartandi vekur athygli v brfi snu a nlega hafi veri samykkt Alingi n lg um neytendaln, nr. 33/2013, sem taki gildi sar rinu. Kvartandi vilji benda srstaklega nokkur atrii sem fram hafi komi ferli mlsins Alingi sem stafesti enn frekar mlflutning hans. nefndarliti meirihluta efnahags- og viskiptanefndar me breytingartillgu um frumvarp til laganna, eftir 2. umru, segi m.a. um upplsingar um tlnsvexti a fundum nefndarinnar hafi veri varpa fram eirri spurningu hvort vertrygging teldist kostnaur ea vextir en sjnarmi hafi komi fram um a slk afmrkun geti haft ingu vi mat v hvort upplsingaskylda lnveitenda skv. 13. gr. frumvarpsins vegna breytinga tlnavxtum eigi vi um breytingar vsitlu. svari Neytendastofu s bent a a bi verbtur og vextir teljist til kostnaar vegna lntku og s a samrmi vi skilgreiningu heildalntkukostnai sem fram komi g. li 5. gr. frumvarpsins. Kvartandi bendir a a s reyndar nokku skrt af lgum nr. 33/2013 a verbtur su skilgreindar sem hluti af lnskostnai enda s heildarlntkukostnaar skilgreindur g. li 5. gr. sem Allur kostnaur, .m.t. vextir, verbtur, knun, skattar og nnur gjld sem neytandi arf a greia tengslum vi lnssamning [...]. Til samanburar s heildarlntkukostnaur skilgreindur svo d. li 4. gr. gildandi laga: Heildarlntkukostnaur neytanda er allur kostnaur sem hlst af tku lnsins og neytanda ber a greia, ar me taldar vaxtagreislur.

30

 hinum nju lgum su verbtur metaldar upptalningu nokkrum kostnaarlium. Ekki s um a ra mikla efnislega breytingu sjlfri skilgreiningunni heildarlntkukostnai og alveg ljst a tt verbtur su ekki taldar upp gildandi lgum, ekkert frekar en knun og skattar, hljti verbtur, knun og skattar eftir sem ur a teljast til heildarlntkukostnaar. a s a.m.k. ekki nokkur lei a sj ea lykta a verbtur falli ekki undir lntkukostna gildandi lgum. Ennfremur s ekki a sj g. li 5. gr. nrra laga a ar s ferinni grundvallarefnisbreyting sem feli sr meintu nbreytni a eftirleiis skuli verbtur skilgreindar sem hluti lntkukostnaar. Verbtur su eli snu kostnaur fyrir neytandann og hafi vallt veri a. etta mikilvga atrii s jafnframt stafest liti framkvmdastjrnar Evrpusambandsins n ess a tilskipun 2008/48 s bi srstaklega a bta vi vertryggingu ea verbtum upptalningu yfir innifalda kostnaarlii ea breyta skilgreiningum ann htt a skilja megi eldri skilgreiningar ann htt a r undanskilji verbtur. ljsi ess a slandsbanki virist gera miki r mistlkun sinni 12. gr. laga nr. 121/1994 ar sem hann haldi v fram a ekki skuli gera grein fyrir verbtum rlegri hlutfallstlu kostnaar, s mjg athyglisvert a skoa hvernig essari lagagrein hafi veri breytt me lgum nr. 33/2013, sbr. 3. mgr. 21. gr. Vi samanbur kvi 12. gr. laga nr. 121/1994 og 3. mgr. 21. gr. laga nr. 33/2013 megi sj a tt lggjafinn hafi hinum nju lgum btt vi a treikningur rlegri hlutfallstlu kostnaar skuli miast vi rsverblgu, breyti hann ekki efnislega oralaginu [...] a verlag, vextir og nnur gjld veri breytt [...]. Reyndar s a svo a kvi 12. gr. gildandi laga s teki upp breytt og orrtt 3. mgr. 21. gr. laga nr. 33/2013 og aeins s bi a bta vi a lnskostnaur vegna verlags skuli miast vi rsverblgu vi upphaf lnstma. a blasi v vi a oralagi breytt verlag s ekki mtsgn vi a mia skuli treikninga vi 12 mnaa breytingu vsitlu neysluvers. Hins vegar megi sj nefndarlitum a lggjafanum hafi veri ljst a lnveitendur hafi tlka kvi 12. gr. ann htt a eir ttu a mia vi 0% verblgu allan lnstmann, en me v a halda essu kvi breyttu s endanlega stafest a tlkun kvartanda s rtt, .e. a verlag s hr tali upp sem kostnaarliur. urnefndu nefndarliti me breytingartillgu vi frumvarp til laga um neytendaln nr. 33/2013 segi um rlega hlutfallstlu kostnaar: fundum nefndarinnar voru gerar athugasemdir vi breytingartillgu sem meiri hlutinn lagi til vi 3. mgr. 21. gr. og var samykkt vi 2. umru mlsins. Tillagan gerir r fyrir a vi treikning rlegrar hlutfallstlu kostnaar skuli mia vi rsverblgu eins og hn er vi tku lnsins samkvmt njustu mlingu Hagstofunnar. Fram kom a oralag tillgunnar gti valdi misskilningi af v a upphafsmlsli mlsgreinarinnar er mia vi a vertryggum lnssamningum skuli mia treikninginn vi a verlag haldist breytt. Meiri hlutinn leggur til breytingu til a leirtta ennan misskilning og til a undirstrika a egar lnssamningur heimilar vertryggingu skuli treikningur rlegrar hlutfallstlu kostnaar mia vi rsverblgu samkvmt tlf mnaa breytingu vsitlu neysluvers og forsendu a rsverblga veri breytt til loka lnstmans.

31

 minnisblai atvinnuvega- og nskpunarruneytisins til nefndarinnar fr 6. mars 2013 er tali rtt a taka tillit til verblgu vi treikning heildarlntkukostnai og rlegri hlutfallstlu kostnaar og v til stunings vsa til svara framkvmdastjrnar Evrpusambandsins vi fyrirspurnum dr. Mariu Elviru Mendez Pinedo. a s auvita mjg til bta a skrt s teki fram lgunum a lnveitendur urfi a taka tillit til verblgu treikningi snum hlutfallstlunni. En a veri ekki komist hj v a lykta a s skylda hafi vallt veri fyrir hendi, enda hvergi sgu laga um neytendaln hgt a benda neitt kvi ar sem verbtur vru srstaklega undanskildar fr rum lnskostnai vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar ea heildarlntkukostnai a frtldu essu eina misskilda kvi 12. gr. gildandi laga. a tti v a vera nokku augljst a r breytingar og vibtur sem hr s um a ra geri lgin skrari og takmarki mguleika lnveitenda a misskilja tilteki oralag. Vibturnar feli sr a ar sem lnveitandi s skyldugur til ess a nota 12 mnaa verblguvimi sta ess a hafa hugsanlega ur komist upp me a notast eingngu vi eins mnaar vimi, sna eigin verblgusp ea jafnvel bara verblgumarkmi Selabankans. Aalatrii s a taka urfi tillit til einhverra verblguforsendna en me lagabreytingunni s ori nokku skrt hvernig reikna eigi t verbtakostnainn. S stareynd a oralagi sem misskili var me eim htti a lnveitendur hafi ekki teki tillit til verblgu s enn orrtt fram til staar sem undirstriki merkingu sem kvartandi hafi ur treka tskrt sem kostnaarli, .e. a verlagskostnaurinn haldist breyttur t lnstmann, enda s s merking fullkomnu samhengi vi niurlag mlsgreinarinnar [...] a rsverblga veri breytt til loka lnstmans [...]. ljsi ess a fyrri tlkun slandsbanka s algjrri mtsgn vi hina augljsu merkingu sem skrara samhengi kvis 3. mgr. 21. gr. laga nr. 33/2013 gefi til kynna s sjlfsagt a treka a s tlkun s dau og hafi heldur ekki tt vi tilfelli 12. gr. laga nr. 121/1994, enda skuli tla a s setning sem enn standi breytt 3. mgr. 21. gr. laga nr. 33/2013 hljti a hafa smu merkingu bum tilvikum. Misskilningur slandsbanka s byrg bankans. Auk ess s vert a treka a slandsbanki gat ekki skjli essa misskilnings komi sr hj v a taka tillit til verbta vi treikning heildarlntkukostnai. Misskilningurinn s v alfari byrg bankans. A lokum s vert a benda a heimasu slandsbanka s reiknivl sem gefi lntakendum hsnislna kost a reikna lnakjr sn ar sem eir geta t.d. bori saman mismunandi kjr vertryggum og vertryggum lnum. bum tilfellum komi fram treiknaur heildarlntkukostnaur og rleg hlutfallstala kostnaar m.t.t. verblgu sem notandinn geti slegi inn. a s v ljst a slandsbanki hafi hr btt upplsingaskyldu sna me v a gefa neytendum upp rlega hlutfallstlu kostnaar sem taki tillit til verblgu. a s v undarlegt samrmi v a bankinn hafi stunda a a mia vi 0% verblgu treikningi heildarlntkukostnai og rlegri hlutfallstlu kostnaar vi ger lnssamninga, en bji neytendum upp a f t allt arar tlur mia vi eirra eigin verblguvimi heimasu sinni. Aalatrii s a a me v a lta reiknivl sna reikna rlega

32

hlutfallstlu kostnaar og heildarlntkukostna mia vi uppgefna verblgu, s bankinn a viurkenna a verblgan ea verbtur sem su greiddar vegna hennar s raun hluti af lntkukostnai. Reiknivlin sni grarlegan mun heildarlntkukostnai og rlegri hlutfallstlu kostnaar eftir v hvort verblgan s 0% ea t.d. 5%. Reyndar sni reiknivlin a verblgan s langstrsti lntkukostnaarliurinn. a s vissulega gtt a bankinn skuli vefsu sinni bja upp svo upplsandi reiknivl. En bankinn tti fyrst og fremst a lta lnasamninga vi neytendur innihalda slkar upplsingar, eins og lg kvei um. brfi kvartanda er vakin athygli afstumun kvartanda og framkvmdastjrnar Evrpusambandsins um a vertrygging teljist til rttmtra viskiptahtta. liti stafesti a vertrygging sem slk s heimilu me skilyrum, eins og ur hafi veri raki. rtt fyrir a standi kvartandi vi krfu sna um a Neytendastofa taki kvrun um a vertrygging skuli teljast til rttmtra viskiptahtta, en rum forsendum en framkvmdastjrnin hafi haft til grundvallar liti snu. v felist a kvartandi bendi a lnveiting viskiptabanka og sparisja s me eim htti a nju peningamagni s btt umfer sem annig beinlnis valdi verblgu. Viskiptabankar og sparisjir su v sjlfir a valda verblgu sem eir vertryggi sig fyrir me v a innheimta verbtur af lntakendum. a s landi a neytendur su ltnir borga kostna af vldum verblgu sem lnveitendur valdi sjlfir me lnastarfsemi sinni. a s v lgmarkskrafa a Neytendastofa banni viskiptabnkum og sparisjum alfari a veita vertrygg neytendaln. Vi mat v hvort vertrygging neytendalna skuli llum tilfellum teljast til rttmtra viskiptahtta beri a horfa til astumunar lnveitenda og neytenda. a s hugsandi a einstakir neytendur geti haft hrif verblgu. a sama eigi hins vegar ekki vi um einstaka lnveitendur. Strir ailar fjrmlamarkai geti a, t.d. me breyttri fjrfestingastefnu og breyttum umsvifum lnamarkai. Srstaklega beri a hafa huga aila lnamarkai sem veiti ln me eirri afer a bta peningamagni umfer. Ef Neytendastofu yki ekki augljst a lnveitendur su astu til ess a valda verblgu me v a auka vi peningamagn umfer og a.m.k. tmabundinni verblgu, t.d. me straukinni tlnastarfsemi, s sta til ess a Neytendastofa ski eftir liti fr vieigandi aila. Einnig s vi hfi a ska eftir stafestum tilfellum ar sem fjrmlastofnanir hafi valdi verblgu. Ef niurstaa ess aila stafesti a einstakar fjrmlastofnanir hafi valdi ea geti mgulega valdi verblgu me starfsemi sinni, beri a rskura a vertrygging neytendalna skuli teljast til rttmtra viskiptahtta ljsi ess a lnveitendur geti rukka neytendur um verbtur vegna verblgu sem megi rekja til httsemi bankanna. Ennfremur beri a lta til ess a verblguskot af essu tagi rri vergildi gjaldmiilsins og ar me kaupmtt neytenda sem ekki geti treyst skjtar kjara- og kaupmttarleirttingar. a s sjlfsagt a gera krfu a eim lnveitendum sem beinlnis valdi verblgu me lnastarfsemi veri banna a vertryggja neytendaln. a tti a koma til skounar a jafnvel tt arar lnastofnanir bti ekki peningamagni umfer me sinni lnastarfsemi sem valdi verblgu s vel mgulegt a essir ailar valdi

33

verblgusveiflum ar sem lnastarfsemi eirra og nnur fjrfestingastarfsemi geti ver mjg umsvifamikil og tengd lnastarfsemi banka. a sem veiti enn meira tilefni til ess a kvara vertryggingu almennt sem rttmta viskiptahtti su kejuverkandi hrif hennar sem felist v a hn hafi tilhneigingu til ess a ta enn frekar undir verblgu ea hindra hjnun hennar. Bendir kvartandi essu sambandi rannskn sem unnin hefur veri af Jacky Mallet, doktor tlvunarfri. Niurstur rannsknarinnar sni a a s ekkert sem bendi til ess a vertrygging dragi r ea hamli verblgu. vert mti, virist vertryggingin hafa au kejuverkandi hrif a auka verblgu. Rannsknin gefi enn frekar tilefni til ess a skilgreina vertryggingu almennt sem rttmta viskiptahtti, enda skai hn alla neytendur, en ekki einungis sem su me vertrygg ln. Ef Neytendastofa sji af einhverjum stum ekki tilefni til ess a rskura ll form vertryggingar sem rttmta viskiptahtti t fr urgreindum stum, beri a kanna hvort vertrygging urfi a uppfylla enn strangari skilyri en n su fyrir hendi og hvort tiltekin form vertryggingar veri rskuru sem rttmtir viskiptahttir. Neytendastofa tti auk ess a kanna srstaklega hvort hn hafi heimild og stu til ess a banna alfari lnastarfsemi sem byggi v a auka vi peningamagni umfer sem valdi verblgu sem augljslega s mjg skaleg fyrir neytendur almennt. a hljti a.m.k. a vera mgulegt fyrir Neytendastofu a banna ll verblguvaldandi neytendaln, .e. ll neytendaln sem byggi v a bta peningamagni umfer. brfinu er einnig komi a bendingu til Neytendastofu um a stofnunin skoi nnar lnafyrirkomulag allra banka me a a markmii a stva lnastarfsemi sem stuli a aukinni verblgu. Neytendastofa tti a taka til alvarlegrar skounar hvaa heimildir og leiir stofnunin hafi til ess a grpa til agera sem gtu dregi r httunni verblguskotum tengslum vi starfsemi fjrmlafyrirtkja. niurlagi brfsins segir a kvartandi bendi a hann geri sr ljst a kvrun um a vertrygging skuli teljast til rttmtra viskiptahtta muni sjlfsagt hafa umtalsverar afleiingar og jafnvel valda grarlegu uppnmi innan fjrmlaheimsins og vettvangi stjrnmla. a s sta til ess a rtta a Neytendastofa eigi a fella snar kvaranir t fr eim lgum sem um hana gilda og heyri undir hennar verksvi, en lti nnur stjrnvld um a a bregast me vieigandi htti vi afleiingum rttmtra kvarana. kvrun Neytendastofu tti ekki a litast a plitskum ea srhagsmunatengdum rstingi og treysti kvartandi v a Neytendastofa notist eingngu vi lgin, lgskringarggn, lagark, lit og almennt vandaan mlflutning vi mlsmefer.

34

8. Brf kvartanda var sent slandsbanka til umsagnar me brfi Neytendastofu, dags. 23. aprl 2013. Ekkert svar barst. Me brfi Neytendastofu, dags. 10. ma 2013, var ailum mlsins tilkynnt a gagnaflun mlsins vri loki og a mli yri teki til kvrunar stofnunarinnar. Me brfinu fylgdi listi yfir ggn mlsins.

III. Niurstaa 1. mli essu kvartar Sabrina Casadei yfir skilmlum og skorti upplsingagjf slandsbanka vi skuldskeytingu fasteignavelns dags. 24. febrar 2006 sem upphaflega var gefi t 9. mars 2005. Auk ess sem kvarta er yfir framkvmd bankans samningnum tengslum vi verbtur, rlega hlutfallstlu kostnaar og heildarlntkukostna. erindinu kemur fram a greislutlun samningsins s srlega villandi ar sem hn geri r fyrir 0% verblgu t lnstmann. Kvartandi gerir athugasemdir vi treikning bankans rlegri hlutfallstlu kostnaar og v a hlutfallstalan hafi teki breytingum lnstmanum. Verbtur su ekki eitt af eim atrium sem upptalin su, tmandi lista lgum nr. 121/1994 yfir atrii sem skuli undanskilin treikningi heildarlntkukostnai og ar me einnig rlegrar hlutfallstlu kostnaar. Kvartandi bendir a samkvmt lgum nr. 38/2001, um vexti og verbtur, s heimilt a nota vsitlubindingu og vertryggja greislur skulda en ekki hfustl og v skorti bankann lagasto til a vertryggja hfustl og heildarlntkukostna skuldarinnar. Af v leiir a a s rf til a skoa almennt hvort vertryggingarkvi lnasamninga standist lg og telur kvartandi a Neytendastofa hafi heimild til ess a rskura a slkir viskiptahttir veri bannaar ef snt er fram a eir su rttmtir og su annig brot gegn lgum nr. 57/2005, um eftirlit me viskiptahttum og markassetningu. er erindinu fjalla um rskurarhfi Neytendastofu grundvelli laga nr. 7/1936, um samningsger, umbo og gilda lggerninga. Loks eru krfur kvartanda settar upp 12 lium erindinu. Af hlfu slandsbanka hefur veri bent a hr s um a ra veskuldabrf til kvartanda sem fr fram me skuldskeytingu lni sem upphaflega var gefi t ann 9. mars 2005 en var skuldskeytt ann 24. febrar 2006. Kvartandi hafi kynnt sr og samykkt skilmla auk ess a hafa agang a greislusgu samningsins fr eim tma sem lni var greitt t og ar til v var skuldskeytt. Kvartandi htti a greia af lninu ann 1. nvember 2010. slandsbanki hafnar v a bankinn hafi ekki stai vi upplsingaskyldu sna. Greislutlun og nnur samningsggn su sniin a kvi 6. gr. laga nr. 121/1994, um neytendaln, og vieigandi upplsingar gefnar upp samt fyrirvrum vi a vextir geti breyst og a verblga geti haft hrif endurgreislu samningsins, til samrmis vi a. Me skoun ggnum samningsins

35

hefi kvartanda v tt a vera ljst a lni vri vertryggt og a a gti, og hafi, teki breytingum vegna verbta. raunhft s a tlast til ess a bankinn gti sp fyrir um verblgu t lnstmann og lggjafinn geri ekki krfu til ess a lnveitandi reikni verblgu inn greislutlun. er v mtmlt a vertrygging teljist til rttmtra viskiptahtta enda geri lg nr. 121/1994 beinlnis r fyrir vertryggingu, sbr. oralag 1. mgr. 12. gr. laganna. Samhengisins vegna vera krfuliirnir dregnir saman, eins og unnt er, og fjalla heildsttt um athugsemdir sem gerar eru fyrsta lagi vi vertryggingu og lgmti hennar, ru lagi upplsingaskyldu slandsbanka, tilgreiningu rlegri hlutfallstlu kostnaar (HK) og treikning heildarlntkukostnai, rija lagi um rttmta viskiptahtti og a lokum um kvi laga nr. 7/1936. 2. erindinu er fyrst og fremst vsa til laga nr. 121/1994, um neytendaln, en einnig til tilskipunar nr. 87/102/EBE, um samrmingu lgum og stjrnsslufyrirmlum aildarrkjanna varandi neytendaln, og tilskipunar nr. 90/88/EBE, til breytingar tilskipun nr. 87/102/EBE, en framangreind lg nr. 121/1994, er slensk innleiing kvum framangreindra tilskipana. er vsa til laga nr. 57/2005, um eftirlit me viskiptahttum og markassetningu, laga nr. 7/1936, um samningsger, umbo og gilda lggerninga, og loks til laga nr. 38/2001, um vexti og vertryggingu. Af hlfu kvartanda er vsa til framangreindra laga og tilskipana bi me almennum htti en einnig me beinni vsan til tiltekinna kva. Vsa er til laga nr. 121/1994, um neytendaln, .e. kva d. liar 4. gr., 5. gr., 6. gr. auk srstakar tilvsunar til 3. tlul. 1. mgr. og 2. mgr. 6. gr., 7. gr., 11. gr., 12. gr., 14. gr. auk srstakrar tilvsunar til 2. og 3. mgr. 14. gr. og 15. gr.. er vsa til kvis 12. gr. eins og a upphaflega leit t gildist laga nr. 30/1993 um neytendaln. d. li 4. gr. er a finna skilgreiningu heildarlntkukostnai ar sem segir a heildarlntkukostnaur s: allur kostnaur sem hlst af tku lnsins og neytanda ber a greia, ar me taldar vaxtagreislur. 5. gr. er kvei um a lnssamningur skuli gerur skriflega og fela sr upplsingar sem tilgreindar eru 6. og 8. gr. laganna. segir einnig a neytandinn skuli f hendur eintak af lnssamningi. 1. mgr. 6. gr. eru nu tlulium taldar upp r upplsingar sem lnveitandi skal gefa neytanda vi ger lnssamnings; fjrh tborgunar; vexti; heildarkostna krnum; rlega hlutfallstlu kostnaar; heildarupph sem greia skal; fjlda einstakra greislna, fjrh

36

eirra og gjalddaga; gildistma samnings og skilyri uppsagnar og heimild til a greia fyrir lokagjalddaga. kvi 2. mgr. 6. gr. er svohljandi: Ef breyta m lnskostnai, afborgunum ea rum atrium lnskjara samningstmanum skal lnveitandi greina neytanda fr v vi hvaa astur breytingarnar geta ori. Ef ekki er unnt a reikna t rlega hlutfallstlu kostnaar skal lnveitandi ess sta skra neytanda fr v hverjir vextir eru, hvaa gjld falla lni og vi hvaa astur breytingar geti ori. er 3. mgr. 6. gr. um a fjalla me hvaa htti tilkynna skuli breytingar skv. 2. mgr. 7. gr. er kvei um treikning heildarlntkukostnai .e.a.s. hvaa kostna og gjld skal teki tillit til og ar er tali upp nkvmlega hvaa liir su ar undanskildir. kvi 7. gr. er svohljandi: treikningur lntkukostnai. Heildarlntkukostnaur felur sr allan kostna af lninu, ar me talda vexti og nnur gjld sem neytandi skal greia af v, me eim undantekningum sem greinir 3. mgr. egar reiknu er t rleg hlutfallstala kostnaar skal ekki teki tillit til eftirfarandi kostnaarlia: 1. Kostnaar vegna vanskila. 2. Kostnaar sem neytandi greiir vi kaup lausaf ea jnustu, hvort heldur kaupin fara fram gegn stagreislu ea samkvmt lnssamningi. 3. Kostnaar vegna yfirfrslu fjr. 4. Kostnaar vegna viskiptareiknings sem tla er a taka vi afborgunum af lninu a undanskildum kostnai vi innheimtu endurgreislna, hvort heldur um er a ra stagreislu ea anna greislufyrirkomulag. 5. Flagsgjalda er rekja m til samninga sem ekki tengjast lnssamningnum, jafnvel tt au hafi hrif lnsskilmla. 6. Kostnaar vegna trygginga ea byrga nema r eigi a tryggja lnveitanda endurgreislu lnsins. kvi 3.4. tlul. 2. mgr. eiga v aeins vi a neytandi hafi hfilegt valfrelsi um a me hvaa htti yfirfrsla fjrins ea endurgreislan fari fram, svo og a kostnaur s ekki elilega hr. kvi 11. og 12. gr. vara treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar. kvi 11. gr. er svohljandi: rleg hlutfallstala kostnaar skal reiknu t eim tma sem lnssamningur er gerur. Vi treikning rlegrar hlutfallstlu skal gengi t fr v a lnssamningur

37

gildi umsaminn tma og a lnveitandi og neytandi standi vi skuldbindingar snar samkvmt skilmlum samningsins. er kvi 12. gr. svohljandi: Ef lnssamningur heimilar vertryggingu ea breytingu vxtum ea rum gjldum sem teljast hluti rlegrar hlutfallstlu kostnaar, en ekki er unnt a meta hverju nemi eim tma sem treikningur er gerur, skal reikna t rlega hlutfallstlu kostnaar mia vi forsendu a verlag, vextir og nnur gjld veri breytt til loka lnstmans. egar reiknu er t rleg hlutfallstala kostnaar skal gera r fyrir eftirfarandi: 1. Ef engin hmarksupph er tilgreind lnssamningi skal hmarksupph lns, sem veitt er, teljast 150.000 kr. 2. Ef ekki er tilgreindur kveinn lnstmi og ekki er unnt a ra hann af samningi skal lnstmi talinn eitt r. 3. Ef samningi er kvei um fleiri en einn greisludag skal ganga t fr endurgreislu eim tma sem samningur kveur fyrst um. kvi 12. gr. byggir tilskipun 87/102/EBE sbr. tilskipun 90/88/EBE, til breytingar tilskipun 87/102/EBE, sem orast svo: egar um er a ra lnssamninga, sem eru kvi er heimila breytingar vaxtagjldum og upph ea stigi annars kostnaar er fellur undir rlega hlutfallstlu kostnaar en ekki unnt a meta hverju nemi eim tma sem treikningur er gerur, skal reikna t rlega hlutfallstlu kostnaar eirri forsendu a vextir og annar kostnaur veri breytanlegur og gildi fram til loka lnstmans. Framangreind tilskipun nr. 90/88/EBE felldi jafnframt brott kvi 5. gr. tilskipunar 87/102/EBE. greinarger me frumvarpi v sem sar vara lgum nr. 121/1994 segir svo: Me tilskipun nr. 90/88 EBE var 5. gr. felld r gildi og aildarrkin skyldu til a taka upp lggjf srstakan treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar samkvmt nnar tilgreindum reglum og reikna lntkukostna t samkvmt henni. athugasemdum og greinarger me frumvarpi v sem sar var a lgum nr. 121/1994, um neytendaln, er ekki a finna neinar srstakar skringar ea srtlkun varandi umrdd kvi heldur er ar bent a kvi laganna svari a llu leyti til samsvarandi kvis tilskipun ESB. greinarger me v kvi frumvarpsins sem sar var a 12. gr. laga nr. 121/1994, um neytendaln, og sem innleiir framangreint kvi segir nnar tilteki:

38

 greininni segir vi hva skuli mia treikning rlegrar hlutfallstlu ef ekki er kvei um a samningi. etta kvi svarar til 6. og 7. tlul. a-liar 1. gr. tilskipun. kvi skrir sig sjlft. Af hlfu lntaka var einnig vsa til kvis 1. mgr. 12. gr. eins og a var ora gildist laga nr. 30/1993. hljai kvi svo: Ef lnssamningur heimilar breytingu vaxtagjldum, ar me tali vsitlubinding og verlagsvimiun, ea rum gjldum sem teljast hluti rlegrar hlutfallstlu kostnaar en ekki er unnt a meta hverju nemi eim tma sem treikningur er gerur skal reikna t rlega hlutfallstlu kostnaar eirri forsendu a vextir og annar kostnaur veri breyttur til loka lnstmabilsins. Samkvmt b. li 2. mgr. 4. gr. tilskipunar 87/102/EBE skal skriflegum lnsamningi koma fram: yfirlsing um a vi hvaa astur megi breyta rlegri hlutfallstlu lnskostnaar. v tilviki a ekki s unnt a gefa yfirlsingu um rlega hlutfallstlu lnskostnaar, skal veita neytandanum ngjanlegar upplsingar skriflega samningnum. Upplsingar essar skulu a.m.k. taka til ess sem kvei er um rum undirli 1. mgr. 6. gr. kvi annars undirliar 1. mgr. 6. gr. tilskipunarinnar hljar svo: ... [skal neytanda ger grein fyrir v ea ur en gengi er fr samningnum]: hverjir su rsvextir og hvaa gjld falli lni fr eim tma er gengi er fr samningnum svo og vi hvaa skilyri megi breyta eim,... 14. gr. laga nr. 121/1994, um neytendaln, er fjalla um ingu ess a vaxta ea lntkukostnaar s ekki geti samningi: N eru vextir ea annar lntkukostnaur ekki tilgreindir lnssamningi og er lnveitanda eigi heimilt a krefja neytanda um greislu eirra. A ru leyti fer um vexti af neytendalnum samkvmt kvum vaxtalaga. Lnveitanda er eigi heimilt a krefjast greislu frekari lntkukostnaar en tilgreindur er samningi skv. 4. tlul. 1. mgr. 6. gr. S rleg hlutfallstala kostnaar, sbr. 5. tlul. 1. mgr. 6. gr., of lgt reiknu er lnveitanda eigi heimilt a krefjast heildarlntkukostnaar sem gfi hrri rlega hlutfallstlu kostnaar. kvi 1. og 2. mgr. gilda ekki ef lnveitandi getur sanna a neytanda hefi mtt vera ljst hver lntkukostnaurinn tti a vera. Ef kvi 1. ea 2. mgr. leia til lkkunar eftirstva skal neytandi greia r samkvmt samningnum og lkkunin koma fram sustu afborgunum.

39

Af framangreindu kvi er v ljst a hafi lnveitandi ekki veitt lntaka r upplsingar sem kvei er um 6. gr. laganna, sbr. 5. gr., getur a skapa lnveitanda btabyrg, skv. 15. gr. laganna, enda hafi lntaki mtt tla a lnskjr vru hagstari en au sar reyndust vera. Tilgangur kvisins er s a f lnveitanda til a fullngja upplsingaskyldu sinni og er v meginreglan s a lnveitandi beri afleiingar af v ef hann fullngir ekki skyldu sinni skv. 6. gr. lgum nr. 57/2005 er fjalla um a hvaa viskiptahtti skuli viurkenna og hverja ekki. Lgin fela fyrst og fremst sr vernd fjrhagslegra hagsmuna neytenda. 5. gr. er lagt almennt bann vi rttmtum viskiptahttum, ur en, mean og eftir a viskipti me vru fer fram ea jnusta er veitt. Hva teljist til rttmtra viskiptahtta er nnar tilgreint III. V. kafla laganna. erindinu var vsa til 1. mgr. 8. gr. sem og 9. gr. laganna. kvi 1. mgr. 8. gr. er svohljandi: Viskiptahttir eru rttmtir ef eir brjta bga vi ga viskiptahtti gagnvart neytendum og raska verulega ea eru lklegir til a raska verulega fjrhagslegri hegun neytenda. Viskiptahttir sem brjta bga vi kvi kafla essa eru alltaf rttmtir. kvinu er, skv. umfjllun greinarger, tla a taka til viskiptahtta sem hafa hrif kvrun neytenda um a eiga viskipti. Vi mat v hvort um rttmta viskiptahtti s a ra skv. kvinu er liti til ess hvort httsemin geri a a verkum a hinn almenni neytandi taki kvrun um a eiga viskipti sem hann hefi ella ekki teki og raski ar me fjrhagslegum hagsmunum hans ea hafi hrif fjrhagslega hegun. 1. mgr. 9. gr. er um a fjalla a viskiptahttir teljist villandi ef eir su lklegir til a blekkja neytendur. a.-g. lium 1. mgr. eru tilgreindar r rngu upplsingar sem tt er vi: Viskiptahttir eru villandi ef eir eru lklegir til a blekkja neytendur ea eru me eim htti a neytendum eru veittar rangar upplsingar eim tilgangi a hafa hrif kvrun eirra um viskipti. Hr er tt vi rangar upplsingar um: a. eli vru ea jnustu og hvort varan s til ea jnustan fyrir hendi, b. helstu einkenni vru ea jnustu, t.d. notkun, samsetningu ea rangur sem vnta m af notkun hennar, c. jnustu vi viskiptavini, mefer kvartana, dagsetningu framleislu ea afer vi framleislu, d. ver vru ea jnustu ea afer vi treikning veri og hvort um srtilbo ea anna verhagri s a ra og hvort a s h skilyrum, e. rf fyrir jnustu, varahluti, skipti hlutum og vigerir,

40

f. rttindi, hfni ea anna sem varar astur sluaila ea fulltra hans, stu hans markai, skyldur, vrumerki og nnur hugverkarttindi, g. lgbundin rttindi neytanda. segir 2. mgr. 9. gr. Viskiptahttir eru villandi ef ekki er greint fr upplsingum sem telja m a almennt skipti mli fyrir neytendur ea eim er leynt og r eru til ess fallnar a hafa hrif kvrun neytanda um a eiga viskipti Vi mefer mlsins var af hlfu Neytendastofu bent a kvi 5. og 6. gr. laga nr. 57/2005, um eftirlit me rttmtum viskiptahttum og gagnsi markaarins, eins og au litu t fyrir gildistku breytingalaga nr. 50/2008, gtu komi til lita vi mat vertryggingarkvi umrdds samnings, ar sem au kvi voru gildi egar umrddur samningur var gerur sem og egar skuldskeyting tti sr sta. Umrdd kvi laga nr. 57/2005, eins og au litu t fyrir gildistku laga nr. 50/2008, og sem koma til lita vi mat v hvort um rttmta viskiptahtti hafi veri a ra vi ger samningsins mli essu og eftirfarandi skuldskeytingu hans. eru svo hljandi: 5. gr.: heimilt er a hafast nokku a a sem brtur bga vi ga viskiptahtti atvinnustarfsemi eins og eir eru tkair ea eitthva a sem hfilegt er gagnvart hagsmunum neytenda. 6. gr.: heimilt er a veita rangar, fullngjandi ea villandi upplsingar auglsingum ea me rum htti ea beita rum slkum viskiptaaferum sem sama marki eru brenndar, enda su upplsingar essar og viskiptaaferir fallnar til a hafa hrif eftirspurn ea frambo vara, fasteigna, jnustu ea annars ess sem haft er bostlum atvinnustarfsemi sem lg essi taka til. Auglsingar og arar viskiptaaferir skulu ekki vera sanngjarnar gagnvart keppinautum ea neytendum vegna forms eirra ea skum ess a skrskota er til vikomandi mla. Kvartandi hefur auk ess erindi snu vsa til laga nr. 7/1936, um samningsger, umbo og gilda lggerninga sem og niurstu frjunarnefndar neytendamla mli nr. 15/2009 varandi rskurarhfi Neytendastofu um notkun sanngjarnra samningsskilmla stluum samningum vi neytendur. Loks vsar kvartandi til laga nr. 38/2001, um vexti og vertryggingu, sbr. og regluger nr. 492/2001, og telur a lg essi veiti aeins heimild til ess a verbta greislur en ekki hfustl.

41

3. Vertrygging fjrskuldbindinga var heimilu hr landi me lgum nr. 13/1979. fyrstu var ar heimila a tengja ln vi lnskjaravsitlu en fr rinu 1995 voru slk ln bundin vsitlu neysluvers. Vertrygging byggir n kvum laga nr. 38/2001. Tilgangur laganna var a draga r neikvum hrifum verblgu og er markmi hennar a veita lnveitanda tryggingu annig a hann fi smu upph raunkrnum, auk umsaminna vaxta. Fr upphafi hefur veri gert r fyrir v framangreindum lgum a Hagstofa slands skuli reikna og birta umrdda vsitlu mnaarlega Lgbirtingarblai. Almennt voru v vextir af slkum lnum lgri en af vertryggum lnum enda felur etta fyrirkomulag vi lnveitingu sr a lnveitandi fkk annig tryggingu fyrir v a greislur og hfustll lnsins myndi vallt fylgja raunversrun hverjum tma. Vertrygging eli snu eru v reynd bi kostnaur og vextir sem lnegi greiir lnstmanum. egar a lg nr. 121/1994, um neytendaln voru lgfest hr landi voru gildi kvi vaxtalaga nr. 25/1987 svo og kvi urgreindra laga fr 1979 sem leggja grundvll a lgmti vertryggra fjrskuldbindinga. Til ess a undanskilja slkar upplsingar og takmarka upplsingagjf til neytenda hefi v urft a kvea srstaklega um a lgum nr. 121/1994, um neytendaln, a mati Neytendastofu. Svo var ekki gert. Neytendastofa telur a hvorki af lgum nr. 121/1994, um neytendaln, tilskipunum ESB sem eru grundvllur a framangreindum lgum og reglum settum samkvmt eim, s unnt a lykta sem svo a lnveitanda hafi veri rtt a fra inn tlu sem vri 0% vi ger greislutlunar fyrir vertrygg ln. verur ekki s a neinar srreglur, kvrun lgmtra stjrnvalda ea lgskringarggn bendi til ess a a hafi veri vilji lggjafans a undanskilja etta atrii vi upplsingagjf til neytenda. Ljst er a tarlegar reglur voru egar gildi um vertryggingu fjrskuldbindinga allt fr rinu 1979 og hrif eirra neytendaln v orin vel ekkt egar a lg um neytendaln tku gildi voru samykkt Alingi ri 1994. Tilskipun 87/102/EBE, me sari breytingum hafi fr me sr a hr landi var kvei um tarlega upplsingaskyldu lnveitanda til neytenda egar veitt eru neytendaln. a var v alfari hndum og byrg lggjafans a veita skra undangu fr upplsingaskyldu a essu leyti ef a hefi veri tali nausynlegt. a var hins vegar ekki gert og vert mti m ra af greinarger me frumvarpi sem sar var a lgum nr. 121/1994, um neytendaln a tilgangur laganna vri a innleia a fullu og n undangu kvi tilskipunarinnar. Neytendastofa telur a lnveitandi s srfrur aili sem ekki vel verblgu og hrif hennar vaxtakjr og endurgreislu vertryggra lna. slandsbanki hafi ri 2005 er ln etta var veitt langa reynslu af fyrirkomulagi vertrygginga lnsskuldbindinga og yfirbura ekkingu hvaa hrif au hafa egar bankinn upplsti og kynnti neytendum mismunandi lnaform og

42

greislubyri lntakenda eftir v hvort vali vri vertrygg ea vertrygg lnsform. Hafi a veri lit lnveitenda allt fr gildistku laga um neytendaln a a vri almennur mguleiki a geta um gildandi verblgustig eim tma sem ln var teki vi ger greislutlunar var rk sta til ess a ska eftir skrri undangu fr lgunum a essu leyti. a var hins vegar ekki gert og ekki verur s me hvaa htti eigi a tlka gildandi tilskipanir sem og lg og reglugerir sem innleia r me eim htti. Af eirri stu var lnveitanda skylt a fra inn tlaar verbtur vi ger greislutlunar. reiknivlum fjrmlafyrirtkja er einnig gert r fyrir essum li egar neytendur vilja sjlfir reikna t rlega hlutfallstlu kostnaar. Neytendastofa telur a me v a fra inn 0% fyrir ennan kostnaartt vi treikning sna hafi slandsbanki ekki uppfyllt upplsingaskyldu sna og annig broti gegn kvi laga nr. 121/1994, um upplsingagjf til neytanda vi ger greislutlunar. Hr verur a hafa verur huga a egar a lg nr. 121/1994, um neytendaln voru lgfest hr landi voru gildi kvi vaxtalaga nr. 25/1987 svo og lg nr. 13/1979, um stjrn efnahagsmla, o.fl. og me eim lgum var vertrygging fjrskuldbindinga lgleyf hr landi, .m.t. lnssamningum til neytenda. Ngildandi lg um vexti og vertryggingu eru lg nr. 38/2001 og ar er engin takmrkun ger vertryggingu lnssamninga til neytenda. Vertrygging lnssamningum til neytenda hefur v veri ekkt hr landi og leyf me lgum allt fr rinu 1979. Af framangreindu er v ljst a sem slk er vertrygging samningum vi neytendur um lnsf ekki andst lgum. Viskiptahttir s.s. lnveitingar til neytenda vera vallt hverjum tma a taka fullt tillit til almennra rttareglna sem gilda um viskiptahtti hr landi svo og kvi srlaga sem kunna a setja srstakar skorur a essu leyti vegna neytendaverndar. Eins og komi hefur skrt fram hr framar er vertrygging fjrskuldbindinga heimilu hr landi, fyrst me lgum nr. 13/1979, sbr. n lg nr. 38/2001. Viskiptahttir ar sem ln til neytenda eru bundin vsitlu neysluvers eru v lgleg slandi. Af framangreindum tum getur v Neytendastofa ekki fallist a vertrygging lnssamninga til neytenda sem slk feli sr brot lgum nr. 57/2005, me sari breytingum, eins og nnar verur fjalla um sar. 4. tengslum vi vertryggingu lnsins gerir kvartandi annars vegar krfu um a fallist veri a slandsbanki hafi broti gegn upplsingaskyldu sinni samkvmt lgum nr. 121/1994, um neytendaln, m.a. me v a lsa ekki me skrum og raunsjum htti hvernig verlagsvsitlubinding myndi hafa hrif greislur og eftirstvar lnsins svo og vi treikning HK hafi slandsbanki sett inn 0% ennan li treiknings sem gerur var og upplsingar annig afhentar til neytanda lntkudegi. Kvartandi gerir krfu um a bankanum veri banna a innheimta verbtur lni ljsi ess hve brot hans upplsingaskyldu hafi veri alvarlegt og mefylgjandi greislutlun hafi veri srlega villandi.

43

Vegna kvrtunar yfir treikningum rlegri hlutfallstlu kostnaar gerir kvartandi r krfur a slandsbanka veri banna a uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar samkvmt vsitlu ea breyta henni me rum htti, a bankanum veri banna a krefja lntaka um verbtur ljsi ess a hvorki heildarlntkukostnai n rlegri hlutfallstlu kostnaar hafi veri gert r fyrir verbtum, a bankanum veri banna a innheimta greislur umfram a sem upphaflega reiknu rleg hlutfallstala kostnaar hafi gefi til kynna, a rtt fyrir kvi um breytilega vexti veri bankanum banna a hkka vexti umfram a sem rleg hlutfallstala kostnaar segi til um. er ess krafist a Neytendastofa fallist a heildarlntkukostnaur teljist, skv. 7. gr. laga nr. 121/1994, innihalda allar tlaar verbtur. rlegri hlutfallstlu kostnaar (HK) er tla a auvelda neytendum a meta hve mikill kostnaur fylgir lninu og a bera saman mismunandi lnstilbo, ur en tekin er kvrun um lntku. 10. gr. laga nr. 121/1994, um neytendaln segir: rleg hlutfallstala kostnaar er a vaxtagildi sem jafnar nviri af greisluskuldbindingum lnveitanda annars vegar og neytanda hins vegar samkvmt lnssamningi eirra. rlegri hlutfallstlu kostnaar skal lst sem rlegri prsentu af upph hfustls lnsins. annig lsir rleg hlutfallstala kostnaar heildarlntkukostnai lnssamnings, .e. llum kostnai af lninu, og er hn gefin upp sem rleg prsenta af upph lnsins. lgunum segir ennfremur a rleg hlutfallstala kostnaar skal reiknu t eim tma sem lnssamningur er gerur og skal vi treikning ganga t fr v a lnssamningur gildi umsaminn tma og a neytandi standi vi skuldbindingar snar samkvmt samningnum. Samkvmt 12. gr. laga nr. 121/1994 skal vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar mia vi forsendu a verlag, vextir og nnur gjld haldist breytt til loka lnstmabilsins, ef um er a ra lnssamning sem heimilar vertryggingu ea breytingu vxtum ea rum gjldum. lgunum ea lgskringarggnum er ekki um a fjalla me hvaa htti teki skuli tillit til verbta treikningi hlutfallstlunni, heildarlntkukostnai ea greislutlun. Tilskipanir 87/102/EBE og 90/88/EBE, sem innleiddar hafa veri hr landi me lgum nr. 121/1994, banna ekki vertryggingu neytendalna en kvi eirra fjalla ekki srstaklega um vertryggingu og v er ar ekki a finna upplsingar um a me hvaa htti skuli teki tillit til verbta vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar ea heildarlntkukostnai, n heldur hvernig gera skuli grein fyrir henni greislutlun. Vertrygging fjrskuldbindinga lnum var hins vegar eins og ur hefur komi fram lgleidd slandi ri 1979 og hefur veri leyf a lgum allt fr eim tma. Vertrygging var v vel ekkt egar a lg nr. 121/1994, um neytendaln, voru samykkt Alingi sem og sari breytingar lgunum. Auk ess var eins og n alekkt a vextir geta teki breytingum lnstma. lgum og tilskipunum um neytendaln er kvei um a undir eim kringumstum veri lnveitandi a kvea skrt um vi hvaa astur vextir, gjld ea annar kostnaur geti teki breytingum lnstmanum. Kvartandi hefur haldi v fram a slandsbanki hefi tt a taka mi af verblgu eins og hn var vi ger samningsins ea t.d. verblguhorfum samkvmt sp Selabanka slands. Me vsan til kvis 21. gr. nrra laga nr. 33/2013, um neytendaln, hefur kvartandi einnig

44

bent a egar gera skuli r fyrir framhaldandi smu verblgu hefi slandsbanki tt a mia vi rsverblgu sustu 12 mnaa. Neytendastofa vill taka fram a kvi laga nr. 33/2013, um neytendaln og tilskipunar nr. 2008/48/EB um sama efni, geta samkvmt lgskringarreglum ekki komi til tlkunar ea fyllingar kvum laga nr. 121/1994 enda verur tlkun lgum ekki bygg sar tilkomnum lgum ea tilskipunum. hefur oralagi kvis 21. gr. laga nr. 33/2013 veri breytt fr oralagi 12. gr. laga nr. 121/1994 og v verur kvi 21. gr. laga nr. 33/2013 ea umfjllun greinarger me kvinu ekki beitt til tlkunar v hva teljist breytt verlag skv. 12. gr. laga nr. 121/1994. egar liti er til orlags kva 6., 7. og 12. gr. laga nr. 121/1994 sem og ess megintilgangs laganna a neytendum su veittar allar nausynlegar upplsingar um kostna vi samninginn, telur Neytendastofa ljst a a hafi ekki veri vilji lggjafans a upplsingum um verblgu ea vertryggingu vri haldi utan upplsingagjafarinnar. Eins og ur hefur fram komi skortir vihltandi ea nkvmar upplsingar lgunum um a hvernig verblga skuli fram sett treikningum rlegri hlutfallstlu kostnaar og heildarlntkukostnai. r essum annmrkum hefur veri btt fyrir lnssamninga sem gerir eru vi neytendur eftir gildistku laga nr. 33/2013 me kvi 21. gr. eirra, ar sem kvei er um a mia skuli vi rsverblgu samkvmt vsitlu neysluvers eim mnui sem samningurinn var gerur. Oralag laga nr. 121/1994 verur, eins og ur hefur fram komi, ekki tlka eftir kvum laga nr. 33/2013. Ljst er a megintilgangur laga nr. 121/1994 og tilskipunar nr. 87/102/EBE, me sari breytingum, var a tryggja neytendum upplsingar varandi ll atrii er vara lntkuna me sama htti og n tilskipun nr. 2008/48/EB kveur um. eldri tilskipunum sem og nverandi tilskipun sem n hefur veri lgleidd hr landi eru allar grunnreglur EB rttarins um treikning heildarlntkukostnai og hvernig birta eigi upplsingar um HK hinar smu. Neytendastofa getur ekki fallist a oralag kvis 12. gr. urgildandi laga nr. 121/1994 um a mia skuli vi breytt verlag leii tvrtt af sr a taka eigi mi af rsverblgu sastliinna 12 mnaa fyrir samningsger. A sama skapi telur stofnunin a ekki samrmast oralagi kvisins a tvrtt hefi tt a taka mi af verblgusp Selabanka slands. Neytendastofa telur hins vegar tvrtt a oralag 12. gr. undaniggi ekki lnveitanda fr v a upplsa um og reikna t rlega hlutafallstlu kostnaar eirri forsendu a vextir og annar kostnaur veri breyttur til loka lnstmabilsins. Lgskringarggn sem og kvi tilskipunar 87/102/EBE me sari breytingum styja einnig niurstu. Taka verur v afstu til ess me hvaa htti lnveitanda var skylt a uppfylla umrdda upplsingaskyldu egar lnveiting fr fram. v sambandi telur Neytendastofa rtt a lta til ess a Hagstofa slands gefur t vsitlu neysluvers fyrir hvern mnu allt fr upphafi ess a vertrygging lnaskuldbindinga var lgleyf slandi og fram til essa dags. Neytendastofa telur mia vi oralag 12. gr. laga nr. 121/1994 eiga a taka mi af vsitlu ess mnaar egar a lnveitandi leggur fram upplsingar til neytanda samrmi vi kvi
45

laganna. tilviki ess samnings sem hr er til lita var hn 0,2%. Verbtattur vertryggingar telst a mati Neytendastofu bi vextir og kostnaur, eins og ur hefur fram komi. Neytendastofa telur eins og mlum er hr htta rtt a tlka kvi 12. gr. laga nr. 121/1994 annig a verbta hefi a.m.k. tt a geta eins og um kostna vri a ra mia vi punktstu ess mnaar, .e. 0,2%. Framangreind niurstaa er jafnframt a mati stofnunarinnar samrmi vi mealhfsreglu stjrnsslulaga og tekur tillit til hagsmuna beggja aila vegna skrleika laganna. essa hlutfallstlu (prsentu) bar v lnveitanda a fra inn treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar, auk gildandi rsvaxta lntkudegi, svo og annan kostna sem ekki er srtaklega undanskilinn lgum nr. 121/1994, um neytendaln. ess m hins vegar geta a unnt er a sj n a hkkun vsitlu rsins 2005 var alls 4,4% sem reynd hefi gefi hrri niurstu essu tiltekna tilviki hefi hn legi fyrir lntkudegi fyrri hluta rsins 2005. eim tilvikum sem a mnaarleg punktstaa rinu 2005 vri hrri hefi upplsingagjfin ori nkvmari en egar teki er mi af mnui ar sem punktstaa er venju lg. a er eli jafnt vaxta og verblgu a vera breytileg fr einu tmamarki til ess nsta og gert r fyrir a svo s lgum og tilskipunum um neytendaln. etta breytir ekki neinn htt a upplsingaskyldu lnveitanda til a upplsa um ann vntanlega kostna sem fylgir lni vegna vsitlubindingar. A essu leyti hefur slandsbanki v broti gegn kvi 12. gr. laga nr. 121/1994 me v a setja inn 0% vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar vi upplsingagjf til neytanda samkvmt kvum laganna. Upplsingar um tlaa vexti og verblgu rsgrundvelli bar v lnveitanda a upplsa um samkvmt kvum laga nr. 121/1994, um neytendaln. Kvartandi hefur haldi v fram a lgunum s ekki a finna heimild til hkkunar rlegri hlutfallstlu kostnaar samningstmanum auk ess sem lnssamningi skuli felast yfirlsing um a vi hvaa astur breyta megi rlegri hlutfallstlu kostnaar, skv. b. li 2. mgr. 4. gr. tilskipunar nr. 87/102/EBE. kvi 2. mgr. 6. gr. og 9. gr. laga nr. 121/1994 gera r fyrir a vextir, verbtur og annar kostnaur geti teki breytingum. Auk ess sem oralag 1. mgr. 12. gr. gerir r fyrir a rleg hlutfallstala kostnaar geti teki breytingum. Tilskipun 87/102/EBE gerir einnig r fyrir v a rleg hlutfallstala kostnaar geti teki breytingum lnstmanum, sbr. kvi b. liar 2. mgr. 4. gr. sem kvartandi vsar til. Vi r astur arf lnssamningi a gera skrlega grein fyrir v a kostnaarforsendur su breytilegar, hvernig og vi hvaa astur r geti breyst. tilviki breytilegra vaxta skal v koma fram a vextir geti breyst, me hvaa htti og vi hvaa astur eir breytist auk ess a tilgreina vexti sem gildi eru vi samningsgerina. egar um vertryggan samning er a ra vera allar forsendur a koma fram skilmlum, .e. a samningurinn s vertryggur, hvaa vsitlu mia s vi og hver grunnvsitala samningsins s. A teknu tilliti til essa telur Neytendastofa a ekki hafa veri vilja lggjafans a lnveitanda vri heimilt a krefjast breytilegs kostnaar af lninu. Slkt bann vri einnig andstu vi kvi tilskipunar 87/102/EBE sem gerir r fyrir a neytendaln geti bori breytilega vexti ea breytilegan lnskostna, a uppfylltum skilyrum um upplsingagjf til neytenda. eim samningi sem ml etta varar er kvei um a samningurinn s vertryggur og a breyting vsitlu neysluvers komi til me a hafa hrif
46

 endurgreislu lnsins auk ess sem grunnvsitala hans er tilgreind. Auk ess eru upplsingar skilmlum samningsins um breytingar vxtum en nnar verur fjalla um a sar kvruninni. Neytendastofa telur a tilvsun til grunnvsitlu lnssamningi me vieigandi tlustfum s afar einfld lei og ltt gagns fyrir neytendur. a ber a lta a vertrygging lnaskuldbindinga hefur ekkst hr landi allt fr rinu 1979 og lng viskiptavenja a fra inn grunnvsitlu og tilgreina a um vertryggt ln s a ra og almennt vsa til lagaheimildar um vertryggingu fjrskuldbindinga. Neytendastofa telur v me hlisjn af framangreindu og eins og atvikum er htta mli essu a slandsbanki hafi ekki broti gegn kvi 2. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994 a v er vertryggingarkvi samningsins varar. Kvartandi hefur bent a jafnvel til greina komi a slandsbanka hafi veri heimilt a uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar hljti bankanum a hafa veri skylt a birta uppfra rlega hlutfallstlu kostnaar t.d. me hverjum greisluseli. Eins og ur hefur komi fram skal rleg hlutfallstala kostnaar reiknu t eim tma sem samningur er gerur, skv. 11. gr. laganna, og koma kvi laganna ekki veg fyrir a kostnaarliir sem a baki rlegri hlutfallstlu kostnaar standa geti teki breytingum. leggja lgin ekki skyldu lnveitanda a reikna rlega hlutfallstlu kostnaar a nju kostnaarforsendur hennar breytist ea tilkynna neytandanum breytta rlega hlutfallstlu kostnaar. essu samhengi skal treka a rlegri hlutfallstlu kostnaar er tla a auvelda neytendum a meta kostna vi ln og bera saman mismunandi lnstilbo ur en tekin er kvrun um lntku upphafi samningssambands neytenda og lnveitanda. Samkvmt 4. tlul. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994 skal lnssamningi tilgreina heildarlntkukostna sem reiknaur er t skv. 7. gr. laganna auk ess sem gefa skal upplsingar um fjlda einstakra greislna, fjrh eirra og gjalddaga, .e. greislutlun, skv. 7. tlul. 1. mgr. 6. gr. smu laga. Kvartandi hefur rttilega bent a 2. mgr. 7. gr. eru taldir upp kostnaarliir sem ekki skuli taka tillit til vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar og ar su verbtur ekki tilgreindar. kvi 7. gr. er engar leibeiningar a finna um a hvernig teki skuli tillit til verbta vi treikning heildarlntkukostnai. er ekki 4. tlul. 1. mgr. 6. gr., ea ru kvi laganna, a finna skringar ea leibeiningar um hvernig verbtur skuli tilgreindar ea hvernig skuli taka tillit til eirra greislutlun. 12. gr. er tilgreint a gera skuli r fyrir breyttu verlagi vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar eim lnssamningnum sem heimila vertryggingu. Neytendastofa telur a beita veri smu aferum vi treikning heildarlntkukostnai og ger greislutlunar eins og vi treikning rlegrar hlutfallstlu kostnaar, .e. a taka mi af mnaarlegri breytingu vsitlu neysluvers egar samningurinn er gerur. slandsbanki hefur v broti gegn kvum 4. og 7. tlul. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994 me v a gera ekki r fyrir kostnai vegna verbta vi treikning heildarlntkukostnai og vi ger greislutlunar. Lnveitanda er heimilt a krefjast greislu hrri lntkukostnaar en tilgreindur er samningi og s rleg hlutfallstala of lgt reiknu er honum heimilt a krefjast greislu kostnaar sem gfi hrri rlega hlutfallstlu kostnaar, sbr. 2. mgr. 14. gr. laga nr. 121/1994.
47

Banni ekki vi ef lnveitandi getur sanna a neytanda hefi mtt vera ljst hver lntkukostnaurinn tti a vera. Eins og a fram hefur komi telur Neytendastofa a slandsbanki hafi broti gegn kvum laga nr. 121/1994 vi treikning rlegrar hlutfallstlu kostnaar og heildarlntkukostnaar og vi framsetningu greislutlunar ar sem ekki var teki tillit til breytingar vsitlu neysluvers eins og hn st eim mnui sem samningurinn var gerur, sem essi tilfelli var 0,2%. a ber a lta a skilmlum samningsins koma fram allar forsendur vertryggingarinnar, og hver grunnvsitala samningsins er. Eftirlit Neytendastofu me kvum laga nr. 121/1994 er allsherjarrttarlegs elis og leysir stofnunin ekki r einkarttarlegum greiningi s.s. um uppgjr krfum ea skuldbindingum aila. a fellur v utan valdsvis Neytendastofu a taka kvrun er varar einkarttarlegt uppgjr milli kvartanda og slandsbanka vegna innheimtu verbta af umrddum samningi vegna annmarka vi treikning rlegrar hlutfallstlu kostnaar og heildarlntkukostnaar og vi framsetningu greislutlunar. Ailar mlsins vera ar af leiandi a semja um a sn milli, leggja mli fyrir rskurarnefnd um viskipti vi fjrmlafyrirtki ea f leyst r eim greiningi fyrir dmstlum. telur stofnunin ekki unnt a leggja bann vi v a rleg hlutfallstala kostnaar og heildarlntkukostnaur veri reiknu t me eim htti sem veri hefur ea greislutlun sett fram me sama htti enda hafa lg nr. 121/1994 veri felld r gildi og ljst a bankinn er ekki a veita n ln grundvelli eirra laga. A lokum skal teki fram a Neytendastofa telur a ekki skipti mli hvort slandsbanki reikni verbtur hfustl lnsins sta einstaka greislna ess, sbr. kvi laga nr. 38/2001. S niurstaa byggir v a hvor leiin sem notu er leiir til smu niurstu og styst einnig vi lit Selabanka slands. 5. Kvartandi gerir krfu um a sbandsbanka veri banna a breyta vxtum lnsins ar sem hgri haus brfsins segi: FASTIR VEXTIR. Eins og bent hefur veri af hlfu slandsbanka er heiti skjalsins: VESKULDABRF og undirtitill ess: JAFNGREISLULN (ANNUITET) BUNDI VSITLU NEYSLUVERS ME VAXTAENDURSKOUNARKVI. er 5. li skilmla brfsins fjalla um vaxtaendurskoun. Mikilvgt er a mati Neytendastofu a lnveitendur vandi til skjalagerar vi ger lnssamninga til neytenda. mli essu hefur kvartandi bent a hans veskuldabrfi s tilgreint a um s a ra fasta vexti en nnari kvi og skilmlar sna a svo er ekki. egar liti er heildsttt til eirra upplsinga sem fram koma veskuldabrfinu getur Neytendastofa ekki fallist a tilgreining ess a vextir su fastir hgri haus brfsins leii til ess a slandsbanki geti ekki stust vi vaxtaendurskounarkvi samrmi vi nnari skilmla veskuldabrfsins. Bi undirtitli brfsins sem og skilmlum ess er ger grein fyrir v a bankanum s heimilt a endurskoa vexti lnsins fimm ra fresti.

48

6. Af hlfu kvartanda er ger krafa um a Neytendastofa taki kvrun um a vertrygging neytendalna teljist til rttmtra viskiptahtta enda s afar rttmtt a lnveitandi innheimti verbtur egar hann getur, vissum astum, veri valdur a aukinni verblgu. lgum nr. 57/2005 eru sett kvein vimi vi a hva geri a a verkum a viskiptahttir teljist rttmtir. er regluger nr. 160/2009 a finna lista yfir viskiptahtti sem teljast undir llum kringumstum rttmtir og eru ar me bannair. Vertrygging neytendalna er ekki talin upp me viskiptahttum sem undir llum kringumstum teljast rttmtir regluger nr. 160/2009 og getur Neytendastofa v ekki kvei um a vertrygging, sem slk, og tengt tiltekinni lnveitingu teljist undir llum kringumstum rttmtir viskiptahttir. vert mti eins og ur hefur komi fram er samkvmt lgum nr. 38/2001 heimilt a veita neytendum vertryggt ln. Stofnunin getur hins vegar meti hvort vertrygging einstakra lnveitinga s me eim htti a broti hafi veri gegn gum viskiptahttum. Verur a meta astur og upplsingagjf hverju tilviki fyrir sig. Eins og ur hefur komi fram var umrddur samningur, sem og skuldskeyting hans egar kvartandi var gerur a njum skuldara, gerur gildist laga nr. 57/2005 eins og au stu vi samningsger og skuldskeytingu, .e. fyrir gildistku breytingalaga nr. 50/2008. Vi mat v hvort umrddu tilviki s um rttmta viskiptahtti a ra verur v a taka kvrun t fr eim lgum. lnssamningnum kemur fram a um vertryggan samning s a ra og a skuldin breytist samrmi vi breytingu vsitlu neysluvers auk ess sem grunnvsitala samningsins er tilgreind. Eins og a framan hefur veri raki var kvartanda hins vegar ekki veittar rttar upplsingar um rlega hlutfallstlu kostnaar, heildarlntkukostna ea einstaka greislur. Slkt telur Neytendastofa hfilegt gagnvart kvartanda og brjta annig gegn kvi 5. gr. laga nr. 57/2005, eins og a st fyrir gildistku breytingalaga nr. 50/2008. 7. erindi kvartanda er ska upplsinga um a hvort opinbert eftirlit s me kvi 36. gr. a.d. laga nr. 7/1936 me a fyrir augum hvort kvi 2. mgr. 36. gr. b. laga nr. 7/1936 s ekki virkt og a kvi 2. mlsl. 1. mgr. 36. gr. b. smu laga s virkt. Verur a mati Neytendastofu a telja a me oralagi erindinu s raun leitast eftir upplsingum um hvort neytendur geti ntt sjlfstan rtt sinn fyrir dmstlum um a skilmla stalara samninga skuli tlka neytendum hag. lgskringarggnum me 36. gr. b. laga nr. 7/1936 er til ess vsa a samkeppnisyfirvldum sem eim tma fru me eftirlit me rttmtum viskiptahttum sem n er verk- og valdsvii Neytendastofu, auk dmstla, s tla a tryggja framkvmd kva 36. gr. a.-d. sem su allsherjarrttarlegs elis. kvi gildandi samkeppnislaga nr. 8/1993 um rttmta viskiptahtti og eftirlit me eim, voru felld r gildi og efnislega fr yfir n lg nr. 57/2005, eins og au voru fyrir gildistku breytingarlaga nr. 50/2008. a var

49

mat Neytendastofu a me hlisjn af lagaskilreglum vri henni fali etta eftirlit me kvum 36. gr. a.-d. laga nr. 7/1936 og sem skili er skuli fali stjrnvaldi sem fer me mlefni neytenda, sbr. kvi tilskipunar 93/13/EBE. niurstu Neytendastofu gat frjunarnefnd neytendamla ekki fallist, sbr. rskurur nefndarinnar mli nr. 15/2009. Nausynlegt er v me breytingu lgum nr. 57/2005 a endurinnleia umrtt kvi tilskipunar 93/13/EBE og fela Neytendastofu eftirlit me kvum 36. gr. a.-d. laga nr. 7/1936. Neytendastofa bendir jafnframt a rtt fyrir a tilskipuninni s mlt fyrir um eftirlit a allsherjarrtti, sbr. oralag lgskringargagna, s ekki neinn htt komi veg fyrir a neytendur geti bori fyrir sig einstkum mlum kvi 2. mlsl. 1. mgr. 36. gr. b. laga nr. 7/1936, um a kvi stalara samningsskilmla skuli tlka neytendum hag. 8. lokabrfi kvartanda var komi a bendingu til Neytendastofu um a stofnunin skoi nnar lnafyrirkomulag allra banka me a a markmii a stva lnastarfsemi sem stuli a aukinni verblgu. Neytendastofa telur ekki forsendur til a taka bendinguna til meferar mli essu. Mun stofnunin v taka bendinguna til skounar eigin forsendum og eftir atvikum hefja eigi frumkvisml til slkrar skounar, telji hn stu til eftir forskoun mlsins.

50

IV. kvrunaror: slandsbanki hf., Kirkjusandi, Reykjavk, hefur broti gegn kvum 12. gr. laga nr. 121/1994, um neytendaln, og 5. gr. laga nr. 57/2005, um eftirlit me rttmtum viskiptahttum og gagnsi markaarins, me v a taka ekki tillit til verbta vi treikning rlegri hlutfallstlu kostnaar og setja inn 0% sem verbta forsendu vi treikning kvartanda. slandsbanki hf. hefur broti gegn kvum 4. tlul. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994, um neytendaln, og 5. gr. laga nr. 57/2005, um eftirlit me rttmtum viskiptahttum og gagnsi markaarins, me v a taka ekki tillit til verbta vi treikning heildarlntkukostnai. slandsbanki hf. hefur broti gegn kvi 7. tlul. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 121/1994, um neytendaln, og 5. gr. laga nr. 57/2005, um eftirlit me rttmtum viskiptahttum og gagnsi markaarins, me v a taka ekki tillit til verbta vi framsetningu greislutlunar." hlutfallstlunnar og framlagningu upplsinga vi lnveitinguna til

Neytendastofa, 27. febrar 2014

Tryggvi Axelsson forstjri runn Anna rnadttir

51