tr$

Pengenalan
!:mantik ialah kajian yang berkaitan dengan makna kata dan ayat. Kajian
.- menumpukan pada aspek makna bentuk linguistik dan hubungannya
-:lgan
dunia rujukannya. Semantik merujuk kepada aspek makna bahasa.
r.'ak beratus-ratus tahun dahulu, ahli falsafah memperkatakan tentang
-'-,<sud'makna'tersebut.
Pada hari ini, penutur sesuatu bahasa dapat mema-
-..::ri.
apa-apa yang diujarkan kepada mereka dan menghasilkan pelbagai
:
-:rruk kata yang bermakna kepada penutur yang lain. Untuk memahami
:::asa, kita perlu mengetahui makna kata dan morlem yang membentuknya.
---,:
juga
perlu mengetahui bagaimana makna kata bergabung menjadi frasa
-::r
avat yang bermakna. Seterusnya, kita perlu menginterpretasikan makna
-
.:an berdasarkan konteks ayat yatg diujarkan.
Semantik menghubungkan makna kalimat dengan wacana atau teks.
:: .::antik bersifat gramatis yang mematuhi peraturan dalam menganalisis
,' ,:
-\nalisis
semantik memberikan penjelasan dari segi linguistik yang bersifat
::ral dan tetap. Semantik berbeza daripada sintaksis kerana sintaksis ialah
--,'r:n
tentang struktur bahasa dan bukan makna. Bidang yang berhubungan
::r:-an semantik ialah ilmu pragmatik. Pragmatik ialah kajian penggunaan
*;-, renginterpretasian uj aran berdasarkan konteks.
::rnantik merupakan sebahagian daripada ilmu linguistik, sama seperti
r
-:-blogi
dan sintaksis. Mereka yang membuat kajian semantik perlu
: :::Japatkan data konkrit seperti
juga
kajian morlologi dan sintaksis. Secara
:-;::sional, semantik melibatkan analisis denotatif dan konotatif yang ada
,.-.lnya dengan ayat. Sebagai unit makna yang tidak terbatas yang bermula
;::ada unit leksikal, semantik boleh diperluas bagi memperlihat makna
-
-
-
:.rhap yang lebih tinggi. iaitu wacana.
-':lam
memperkatakan tentang semantik atau makna sesuatu kata, perkara
-,-
-- :erlu diberikan perhatian ialah makna kata itu tidak lengkap sekiranya
l:..-o
merujuk kepada konteksnya. Sebagai contoh, perkataan
'merah'
r ::
-rerikan
makna yang hampir sama dalam kebanyakan bahasa.'Walau
t,L-rnanapun,
kata'merah'itu akan membawa makna yang berbeza pula
:;,i* ::gunakan dalam bentuk frasa seperti'buku merah','tanah merah','rambut
r : .-r' dan
'kulit merah' . Frasa
'buku
merah' mungkin merujuk kepada
j
enis
'
r-r,-:. misalnya pasport antarabangsa Malaysia yang berwarna merah, manakala
r-,:l merah' merujuk kepada tanah perkuburan bagi orang yang baru
:L*:,,::qgal
dunia. Frasa'rambut merah'pula mungkin merujuk kepada rambut
nln.-
:e1ah diwarnakan walaupun tidak semestinya benar-benar berwarna
:r r:.: sepenuhnya. Hal ini bermakna suatu kata itu mempunyai nilai makna
yang tertentu disebabkan perkataan ini berada secara berbeza antara satu
sama lain.
e
i*rr'iE,ir.r
jr!:,ai:,:i.:l
ffi
Definisi dan Konsep
Semantik berasal daripada perkataan Greek, iaitu semantikos yang bermaksud
memberikan tanda, sesuatu gejala atau tanda atau sesuatu yang bermakna.
Semantik bermula daripada perkataan sema yar'g merujuk kepada aspek
makna, iaitu makna seperti yang diungkapkan dalam sesuatu bahasa atau
sistem tanda yang lain. Dalam bahasa Inggeris, meaning, mean, meant dan
meanskesernuanya merujuk kepada makna atau maksudyang dapat digunakan
dalam pelbagai keadaan.
Perkataan semantic yang digunakan pada hari ini berasal daripada bahasa
Perancis, iaitu semantique.Perkataan ini telah digunakan oleh Michel Breal
sejak abad ke-19 lagi. Semantik berbeza daripada sintaksis kerana semantik
mengkaji makna, manakala sintaksis mengkaji struktur bagi sesuatu sistem
tanda. Dengan kata lain, sintaksis berfokus kepada bentuk dan bukan makna.
Sebaliknya, semantik ada kaitan dengan bidang pragmatik. Hal ini kerana
pragmatik mengkaji penggunaan tanda mengikut konteks oleh pengguna
atau penutur bahasa.
Semantikjuga bermakna satu kajian yang teoritikal tentang makna dalam
sistem tanda. Secara umumnya, semantik mempunyai duajenis ekspresi mak-
na. Sebagai contoh, ayat'Guru Sejarah saya Puan Rini'menunjukkan:
1 Hubungan pernyataan yang boleh dibahagikan kepada beberapa unsur
(tanda), benda dan keadaan dalam dunia sebenar
2 Hubungan pada tanda-tanda itu dengan tanda lain yang
juga
disebut
sebagai konsep
Semantik ialah bidang kajian tentang aspek makna dalam bidang ilmu
linguistik. Semantik sebahagian darrpada bidang kajian tatabahasa secara
khusus, iaitu merujuk kepada kajian yang melibatkan struktur dalam sesuatu
bahasa seperti
juga
aspek kajian fonologi, morfologi dan sintaksis. Semantik
merupakan komponen tatabahasa yang sukar difahami kerana berkaitan
dengan perkara abstrak yang memerlukan taakulan yang tinggi.Justeru. hingga
kini suatu teori makna dalam bidang linguistik yang bersifat autoritatif serta
menyeluruh belum dapat diketengahkan secara mantap.
Semantik ialah kajian tentang makna yang diaplikasikan pada aspek makna
ayat dafi segi bentuk logiknya. Sperber danWiison (1980) yang memper-
kenalkan Semantik Sistem Penuh berpendapat pada hakikatnya konsep
'd*"1-,.;,:tk
tidak dapat menerbitkan makna sebenar sesuatu ujaran
kerana ia
r:", :,'raikan
konteks dan kontekstualiti. Sebaliknya,yang
diutamakan
ialah
iirr,::-{
logik yang membentuk sebahagian daripada nahu sesuatu bahasa.
** ':i
bermakna semantik mengkaji makna dari segi pemaknaan pada
,'*i-_:-iar
linguistik tulen. Dengan kata larn, kajian semantik khusus pada
rl:-:-=:sat
tatabahasa dan nahu bentuk logik sahaja.
!
---'raker
(I972:383) menyatakan bahawa sintaksis mengkaji ayat, mana-
;;-,'.-
.;mantik
mengkaji preposisi. Beliau menjelaskan bahawa
semantik
n:
-',:erjelas
peraturan untuk menyesuaikan ayat dalam bahasa dengan
:-::
: >lsi yang diungkapkan.
Dalam banyak hal, peraturan tersebut
sebenar-
-
-
.:Jak ntendapat penyesuaian ayat secara terus dengan preposisi'
rr;,-;-ir1!?,
penyesuaian ayat dengan preposisi berkaitan dengan konteks
ir i,: ::rsebut digunakan.
l-,:lajian
et at. (1995:222) pula menyatakan dalam bidang linguistik,
.r::
':rtik
ialah kajian tentang makna dalam bahasa. Semantik
betkaitan
;::-lfn
kajian tentang unit linguistik dan prinsip gabungannya.
Dalam bidang
-:-.,.
semantik
dianggap sebagai kajian tentang rujukan linguistik atau
::.-t,if,si
dan syarat kebenaran. Kajian semantik boleh dimulakan
pada aras
n-:., .irau pada aras yang lebih tinggi, iaitu kalimat yang terbina daripada
:-,. dan ayat. Maklumat semantik
merupakan bahagian penting dalam
:--::hasa kerana tatabahasa digunakan untuk menghuraikan sesuatu bahasa.
S:mantik
ialah kajian linguistik yang menganalisis
makna baik pada
::::rlgkat
morGm,
kata, frasa, ayat atau wacana dan hubungannya
dengan
::1. konsep dan emosi. Makna diertikan sebagai maksud, idea atau konsep
,*-g
boleh dipindahkan
daripada fikiran penutur kepada fikiran pendengar.
::::ianrik
atau makna merupakan
keadaan apabila penutur
mengujarkan
r
::=
dan mendapat
gerak balas seperti yang dijangkakan
daripada pendengar'
,,,,:,<na
ujaran atau ayat bukan ditentukan
oleh makna kata semata-n1ata,
:.:rpi
juga faktor lain seperti intonasi, gaya pengucapan,
tujuan' konteks
:::tutur
dan pendengar.
Pendapat lain tentang semantik adalah seperti yang
: -:ikut:
, Sperber dan'Wilson
(1980)
Kajian tenrang
makna yang diaplikasikan
pada aspek makna ayat dari
segi benruk logiknya,
khususnya pada peringkat tatabahasa
dan nahu
bentuk
logik.
:l Harimurthi Kridalaksana
(1983)
Bahagian daripada struktur bahasa yang berkaitan dengan makna. Satu
sistem dan penyelidikan
makna dalam sesuatu bahasa'
(.)
(d)
Frank Parker (1994)
Bidang kajian tentang makna dalam bidang pengajian ilmu linguistik.
Bidang ini sebahagian daripada bidang kajian tatabahasa secara khusus
yang merujuk kepada kajian tentang struktur dalam sesuatu bahasa.
Adrian Akmajian et al. (1995)
Kajian tentang unit linguistik dan prinsip gabungannya. Kajian ini boleh
dimulakan pada aras kata atau aras yang lebih tinggi, iaitu kalimat yarrg
terbina daripada frasa dan ayat.
ffi
Teori Kaiian Semantik
Secara tradisional, semantik melibatkan kajian interpretasi konotatif, rujukan
denotatif, syarat benar, struktur argumentasi (penafian) dan peraturan tema
yang kesemuanya mempunyai pertalian dengan sintaksis atau ayat. Kajian
semantik pada aras kata misalnya, dapat dibahagikan kepada makna denotasi,
konotasi, ekstensi, intensi, kiasan, kognitif, referensial, sempit,luas, konstruksi
dan kontekstual. Walau bagaimanapun, deretan makna tersebut dapat
dikelompokkan kepada dua sahaja, iaitu makna leksikal dan makna gramatikal
atau struktural. Makna leksikal dapat dihubungkan dengan makna rujukan
dengan berdasarkan makna kamus. Sementara makna gramatikal mempunyai
keahlian yang kecil, tetap, tertutup dan dapat dikaitkan dengan perbezaan
antara subjek dengan objek; pertentangan ketentuan, kala, bilangan;perbezaan
antara kenyataan, pertanyaan dan permintaan (Lyons
,1993:483).
Semantik membekalkan kajian makna ayat untuk bahasa dengan cara
menghuraikan makna secara spesifik, iaitu berdasarkan keadaan ayat-ayat
dalam bahasa. Sebagai contoh, semua pengguna
jalan
raya mempunyai
tanggapan makna yang sama tentang warna lampu isyarat
jalan
raya, iaitu
'merah'
bermaksud berhenti,'hij au' bermaksud
jalan
dan'kuning' bermaksud
bersedia untuk berhenti.
Dalam situasi pertuturan, penutur menggunakan bahasa yang bermakna
apabila mereka menuturkan ujaran. Sebahagian besarnya berkaitan dengan
makna rujukan. Apabila penutur berkata tentang sesuatu, dia sebenarnya
merujuk kepada benda, orang, konsep atau membuat komen. Dia meng-
gunakan sumber sintektikal dan fonologikal bahasa dari segi semantik untuk
menggambarkan makna. Seterusnya, makna pertuturan dapat diperoleh
dengan berdasarkan konteks pertuturan itu berlaku.
Brown dan Yule (1983: 240) menyatakan semantik dianalisis melalui
sintaksis yang melibatkan wacana atau teks secara keseluruhan. Analisis
kakak
:
+ orang
+ dewasa
-
lelaki
+ wanita
abangi
+ orang
+ dewasa
+ lelaki
-
wanita
,,
,,'.'ad,ik
+ orang
-
dewasa
isisri
+ orang
+ dewasa
-
lelaki
+ wanita
+ ibu
+ dgwasa
+ lelaki
-
wanita
- bapa
RAJAH 5.2 Analisis fitur semantik bagi kata manusia
-'n
ibu. Hal ini bermakna ciri-ciri tersebut terdapat pada perkataan isteri
-,n
dapat digunakan bagi menjelaskan makna perkataan isteri itu dari segi
,.:trantiknya.
anahsis sedemikian memberikan manfaat kepada pengguna bahasa kerana
-':at
membantu kita memahanri makna semantik sesuatu perkataan yang
:
-:hubung
dengan makna rujukan. Dengan mengetahui ciri semantik sesuatu
:::kataan itu
juga
dapat membantu kita merrulih perkataan yang tepat da1an1
,- ,t atau ujaran, di samping memahami pelbagai kemungkinan makna bagi
,::rirtll
perkataan. Sebagai contoh, perhatikan ayat yang diujarkan ini:
-
-nsyarah saya wanita' . Orang itu dapat menggunakan perkataan 'wanita'
:.r merujuk kepada pensyarahnya dengan tepat kerana dia memahami ciri
,
,:::rantik
yang terdapat pada perkataan tersebut.
I
T'aiau bagaimanapun, terdapat keiemahan dalam analisis sedemikian kerana
|
-
,rasih tidak dapat menggambarkan ciri perbezaan secara
jitu.
Sebagai
I'
[
. :roh, tanda (+)jantan
bagi kata'manusia'dan (+)jantan bagi kata'binarang'
[
-::naksud
mereka berkongsi ciri yang sama. Namun, pada hakikatnya ciri
|
._--:atr pada manusia adalah tidak sama seperti pada binarang" Hal ini kerana
I
--
-
rantan
pada binatang merujuk kepada jantinanya,
manakala pada manusia
I
r.:ujuk kepada sifat kelelakiannya yang gagah dan berani.
I
I
lfG
struktur Makna
I
|
:::rti yang telah disebut sebelum ini, semantik ialah kajian makna dalam
I
'
-"*
linguistik. Makna diertikan sebagai maksud, idea atau konsep yang
I
, -h
dipindahkan daripada fikiran penutur kepada fikiran pendengar.
I
-:
:rrarnla. makna iru sendiri mempunyai pengcrrian yang emar luas. Sebagai
J
:oh, perkataan'dia'boleh membawa pelbagai makna, iaitu seorang lelaki,
I
r,'-=mpuan, kanak-kanak lelaki, kanak-kanak perempuan, remaja, orang tua,
I
penjenayah atau sebagainya. Hal ini bermakna perkataan'dia' mempunyai
nrlai makna yang berhubung dengan
jantina,
usia dan taraf sosial. Oleh itu,
untuk memudahkan kita melihat makna tersebut, ia perlu dilihat dalam
struktur tatabahasa.
Struktur bermaksud satu cara yang menggabungkan bahagian kecil sesuatu
yang dibentuk sehingga menjadi satu keseluruhan, misalnya tubuh manusia
merupakan satu struktur yang terdiri daripada bahagian kecil yang bergabung.
Dari segi struktur makna pula, ia merujuk kepada bagaimana sesuatu
perkataan yang membina sesuatu ayat itu berperanan dalam memberikan
makna ayat itu secara keseluruhannya, iaitu yang menunjukkan hubungan
makna arltara butir kosa kata. Dalam istilah yang lain, ia disebut sebagai
sernantik struktural, iaitu yang menjelaskan hubungan alatara makna
perkataan dalam sesuatu ayat dengan bagaimana makna tersebut dapat dicipta
daripada elemen yang lebih kecil.
lJntuk menerangkan struktur makna tersebut kita mulakan dengan melihat
sejauh mana kemungkinan kita memperoleh makna semantik dengan
memberikan penekanan pada struktur makna ayat. Kita ambil contoh
penggunaan ujaran yang menggunakan kata nafi. Kita boleh menghasilkan
dua ayat yang bercanggah antara satu sama lain dengan menggunakankata
nafi pada predikat ayat tersebut. Sebagai contoh,
jika
ayat'Mastura seekor
kucing' adalah betul, bermaksud'Mastura bukan seekor kucing' adalah salah,
palsu atau tidak benar.Apabila dua preposisi berada dalam keadaan sedemikian,
kita mengatakan preposisi tersebut bercanggah antara satu sama lain. Pada
umumnya, terdapat pasangan perkataan dalam sesuatu bahasa yang dapat
memberikan gambaran yang bercanggah seperti itu, misalnya perkataan lelaki
dan perempuan, hidup dan mati, tinggi dan rendah, baik dan
jahat,
bulan
dan nratahari dan sebagainya.
Contoh yang lain ialah
jika
ayat'Nani seorang budak perempuan' adalah
betul, bermakna'Nani seorang budak lelaki'adalah salah. Namun demikian,
ayat'Nani bukan seorang budak perempuan'yalg menggunakankata nafi
pada predikat ayat akan membawa makna yang lain pula, iaitu'bukan seorang
budak perempuan'boleh membawa makna bahawa Nani seorang'dewasa',
'wanita','isteri'
dan
'ibu'.
Berdasarkan contoh ayat tersebut menunjukkan
perkataan'lelaki' dan'perempuan' mempunyai makna rujukan yang khusus
kepada individu yang dimaksudkan. Ia mempunyai nilai makna spesifik
berbanding penggunaan kata'bukan perempuan' atau'bukan lelaki' kerana
ia menimbulkan andaian pada makna perkataan tersebut.Justeru, struktur
makna boleh membawa interpretasi yang berbeza melalui penggunaan
perkataan tertentu dalam ayat.
lro
Hubungan Kata dengan Makna
1r:,,:raan
yang terdiri daripada golongan kata nama, kata kerja dan kata
r,
:_
=i:if
kesemuanya mengandungi makna. Sebaliknya, kata hubung seperti
*-'.'dan',
jika','sambil','tetapi'dan
kata sendi nama seperti'di','ke','daripada'
i;
":ada'
tidak mernpunyai makna tersendiri. Imbuhan juga
tidak mem-
r.-:-.'ar makna, tetapi dari segi tatabahasa ia berfungsi untuk membezakan
n
,.,-ra.
Sebagai contoh,'tahun'bernaksud jangka
waktu yang lamanya dua
:r,,. br,r1an, sebaliknya'tahunan'bernraksud
sesuatu yang berlaku tiap-tiap
r
r*:i atau sekali dalanr setahun. Hal ini menunjukkan terdapat hubungan
;ri: :,:a rnakna dengan kata tersebut dan dengan itu ia tidak boieh digunakan
I
-
.:f sewenang-wenangnya.
,.'.rra-kata adaiah berhubungan antara satu dengan yang lain rnelalui pel-
r,:.: cara.Terdapat istilah yang digunakan bagi menjelaskan hubungan ter-
r: :
-.:
\-ang diakhiri oleh morGm
-nimi
seperti sinonimi, antonimi, homonimi.
L---- riponimi.
: 4.1 Sinonirni
:----nirni merujuk kepada hubungan antara sinonim. Sinonim ialah kesamaan
n
,.
:ra perkataan, iaitu kata-kata yang mernpunyai makna yang sarna atau
r-,j:-r11- sama. Secara ulnumnya, sinonim disebut sebagai perkataan seerti,
r-i-:'inya perkataan
'kereta'
dan
'motokar','sejuk'
dan
'dingin',
'suka'
dan
1--:rar','ganggu'
dan
'kacau','lupus'
dan
'luput','loncat'
dan
'lompat'
dan
::.Eainya. Dalam bahasa Melayu, terdapat kamus sinonim yang rnengan-
r ::qi senarai perkataan seerti bahasa Melayu.
lalam kehidupan seharian kita biasa tersua dengan penggunaan sinonim
r .:keliling kita. Sebagai contoh, di kawasan zoo kita akan melihat papan
:; ia yang tertulis'Tolong
jangan
usik, kacau atau ganggu binatang-binatang
r
-<alvasan
rni'. Di perpustakaan pula, terdapat kata-kata yang berbunyi
-
--arang
membuat bising, bercakap dan berbuai-bual'. Perkataan-perkataan
: ::but mempunyai makna yang hampir sama.'Waiau bagaimanapun, tidak
i::rrp?t perkataan yang bersinonim atau mempunyai makna yang benar-
r::.rr sama secara tepat. Perhatikan pula contoh ayat yang berikut:
.
Dia sedang menyiapkan kerjanya.
.
l)ia sedang menyiapkan tLlgasnya.
Pernilihan penggunaan perkataan yang bersinonim bergantung pada
l::rlrtur itu sendiri. Merujuk kepada conroh a1.at di atas, sesetengah individu
. : ih suka menggunakan p erkataan' keq a' darip ada' tugas'.Walau bagaimana
-
pun,
jika mereka tahu makna kedua-dua
perkataan tersebut
mereka akan
faham bahawa kedua-dua
ayat itu menjelaskan
perkara yang sama. Hal ini
bermakna
persamaan
semantik
antara perkataan bergantung
pada ciri
semantik yang dikongsi bersama.
Perkataan'kerja'
dan'tugas' dalam ayat
tersebut menerangkan
benda yang sama dan berkongsi sebahagian
besar
ciri semantik.
Terdapat perkataan
yang tidak bersinonim
atau mempunyai
makna yang
hampir sama, tetapi berkongsi
ciri semantik
yang sama. Sebagai contoh,
perkataan
'wanita' dan
'gadis' merujuk
kepada manusia yang sama
jantina-
nya, tetapi perkataan wanita
mengandungi
ciri semantik'dewasa'
mana-
kala perkataan
gadis mengandungi
ciri semantik'muda'.
contoh ini
juga
menjelaskan
bahawa
sukar untuk
menemukan
perkataan yang seratus
peratus bersinonim.
Terdapat pula sebilangan
perkataan
mempunyai
makna yang hampir sama
dan kelihatan bersinonim,
tetapi mempunyai
nilai rasa yang berbeza. Sebagai
contoh, perkataan
'hangat'
dan
'panas' membawa
makna yang sama
jika
merujuk
kepada air. Penggunaan
perkataan
ini dalam ayat boleh bertukar
ganti, misalnya'Air
itu hangat'membawa
makna yang sama dengan'Air
itu
panas,. Namun demikian, penggunaannya
tidak boleh bertukar ganti dalam
ayat'Hari
ini cuaca panas' dengan'Hari
ini cuaca hangat'. Hal'ini menun-
jukkan
bahawa sesetengah
perkataan
hanya memberikan
makna yang sama
dalam konteks tertentu sahaja'
5.4.2 Antonirni
Antonimi mempunyai
maksud yang berlawanan daripada sinonimi'
iaitu ia
merujuk kepada hubungan antat^ antonim. Antonim ialah pertentangan
makna perkataan atau kata-kata yang mempunyai
makna yang tidak sama.
Secara umurnnya,
antonim disebut sebagai perkataan berlawan,rnisalnya
sejuk
lawannya panas,baik
lawannyajahat,
cantik lawannya hodoh, tinggi lawannya
rendah, miskin lawannya kaya dan sebagainya.
Namun demikian,
tidak semua
perkataan
mempunyai pertentangan
makna satu lawan satu seperti contoh
tersebut. Oleh itu, kata nafi'tidak'kadangkala
digunakan bagi menunjukkan
pertentangan
makna tersebut, misalnya perkataan'lena'lawannya'tidak
lena'
ataupun
'mati' bermaksud
'tidak hidup'.
Terdapat beberapa
jenis
antonim,
misalnya perkataan tidur-jaga, hidup-
mati, duduk-b an gun, taj am-tumpul,
kembang-kuncup,
sihat-sakit, gembira
-sedih
dan sebagainya dinamakan
sebagai pasangan komplemen, iaitu
pasangan perkataan berlawan
yang saling melengkapi
^rftara
satu sama lain.
Termasuk dalam
jenis ini ialah kata-kata seperti tidak hidup-mati dan tidak
mati-hidup, tidak tidur-jaga dan tidak
jaga-tidur dan sebagainya'
-::ris
kedua ialah pasangan kata antonim yang menunjukkan hubungan
;-,1
seperti perkataan besar-kectl, tebal-nipis, tinggi-rendah, panjan5
:::-,Jek,
kurus-gemuk dan sebagainya. Makna kata adjektif yang me-
"r"-:_.'lkkan
pasangan dagah ini mempunyai hubungan rujukan dengan benda
*
.
dimaksudkan. Sebagai contoh, sebatang kayu itu dikatakan bersaiz
r-:--rng
dengan merujuk kepada kayu itu secara spesifik berbanding dengan
;,.
-r
lain yang sama
jenis.
Selain itu, perkataan itu sendiri tidaklah
r
':,ggambarkan
darjah secara mutlak. Sebagai contoh, perkataan
'kecil'
r
"-
'kerbau
kecil' sebenarnya menunjukkan darlah dan makna yang tidak
;-r pada perkataan
'tikus kecil'. Demikian
juga
perkataan
'laju'
bagi
r.:--1uk
kereta lumba tentulah tidak sama darjahnya
jika
merujuk kepada
i:::ta biasa.
-:nis
pasangan kata antonim yang ketiga dinamakan hubungan ber-
:
-:rngan.
Dalam hal ini kedua-dua pasangan kata itu dari segi semantik-
: , rnembawa makna yang setara, rnisalnya beri-terima,
jual-beli, murid*
:-:-r.
majikan-pekeqa
dan sebagainya. Sebagai contoh,
jika
A'beri' barang
.::ada B bermakna B akan'terima'barang
itu. Contoh yang lain,
jika
X
.r
'guru', jadiY
ialah
'murid'. Dalam bahasa Inggeris, terdapat bebe-
-,:l
pasangan perkataan yang menunjukkan pertentangan seperti ini.
--..i1rrya
trainer-trainee,mentor-tnentee,.employer-employee,interuiewer-interuiewee
-,:l
sebagainya.
Kita dapat memahami pertentangan
makna perkataan antonim adalah
::.]na kita mempunyai pengetahuan tentang perkataan tersebut, misalnya
:
-:kataan' cantik' dan' biru' bukanlah p erkataan b erlawan walaupun kedua-
:_,_rnya
kata adjektif. Dari segi semantik, perkataan itu dikatakan bukan
,:::onim
kerana masing-masing ntempunyai ciri semantik yang telsendili.
. ::kataan'cantik'
mempunyai ciri semantik yang berhubung dengan'rupa"
.- :nakala perkataan'biru'
mempunyai ciri semantik yang berhubung dengan
-.trna'.
Hal ini berbeza bagi perkataan'beri' dan'terima' y"tg dikatakan
-
ragai antonim kerana kedua-duanya berkongsi elemen semantik yang
: :rhubung dengan'pemindahan
barang atau perkhidmatan'.
i.4.3 Hornonirni
,.iengetahui
sesuatu perkataan bermakna kita perlu mengetahui cara
::enyebut dan maknanya sekali. Hal ini merupakan perkara penting untuk
:tembolehkan
kita mengenal pasti, sarna ada sesuatu perkataan
itu sama
,-au berbeza.
Jika
sesuatu perkataan itu berbeza dari segi sebutan, tetapi
:rempunyai
makna yang sama seperti haus dan dahaga,
jemu
dan bosan,
:-:lam dan zahrn,hadir dan datang dan sebagainva bermakna
ia merupakan
:erkataan
yang tidak sama. Demrkian
juga jika
sesuatu perkataan itu
mempunyai sebutan yang sama, tetapi berbeza dari segi makna
juga
menunjukkan bahawa ia merupakan perkataan yang tidak sama.
Dalam kajian semantik, makna lebih dipentingkan. Sebutan dan ejaan
juga
diambil kira bagi melihat perbezaan makna sesuatu kata. Homonimi
merujuk kepada hubungan antara homonim. Homonim ialah dua kata atau
lebih yang mempunyai, sama ada bunyi atau ejaan yang sama, tetapi berlainan
makna. Perk ataan yangmempunyai s ebutan yang sama, tetapi b erb e za makna
seperti yang disebutkan tadi dikatakan mempunyai hubungan hornonirni.
S ebagai contoh, p erkataan'kepala' yang membawa maksud'ketua' tidak sama
maknanya dengan
'kepala
kereta api','kepala manusia' dan
'kepala
surat'.
'Kepala kereta api'merujuk kepada sesuatu yang letaknya di bahagian hadapan,
manakala'kepala manusia' dan'kepala surat' merujuk kepada sesuatu yang
letaknya di bahagian atas.
Penggunaan homonim dalam pertuturan ata;:u ayat boleh menimbulkan
kekeliruan
jika
tidak berlatarbelakangkan konteks tertentu. Hal ini kerana
homonim mempunyai sebutan dan bentuk ejaan yang sama, tetapi betbeza
dari segi makna.Jika sesuatu
^yatataLtperkataan
itu mempunyai lebih daripada
satu interpretasi ia boleh menimbulkan kekaburan kepada pendengar atau
pembaca. Perhatikan ayat-ayat yang berikut:
1 Dia masuk ke bilik lalu rnenstup pintu.
2 Setiap petang dia lalw di hadapan rumah saya.
3 Dia tidak lalu makan kerana demam.
4 Dia mendapat keputusan cemerlang tahunlalu.
5 Setelah berehat seketika mereka lalu rneneruskan perjalanan ke kampung.
Penggunaan p erkataan'lalu' dalam ay at- a.yat di atas kesemuanya memb awa
makna yang berbeza. Dalam ayat (1),'lalu' merupakan kata hubung yang
menyambungkan dua klausa yang setara menjadi satu. Dalam ayat (2),'lalu'
membawa maksud'melintas' atau
'menempuhi'. Dalam ayat (3),'lalu'
membawa maksud'berdaya' atau'sanggup'. Dalam ayat (4),'lalu' membawa
maksud'lepas' atau'lampau'. Dalam ayat (5) pula,'lalu' membawa maksud
'sesudah
itu' atau'kemudian daripada itu'. Demikian
juga
perkataan'kuda'
yang mempunyai pelbagai makna, iaitu sejenis binatang yang berkaki empat,
ukuran kekuatan enjin atau motor dan nama buah catur.
Jika
terdapat perkataan yang mempunyai beberapa makna yang berkaitan,
sama ada secara konseptual atau sejarah, ia disebut sebagai polisemi. Dengan
kata lain, poiisemi ialah hubungan kata atau frasa yang mempunyai dua
makna atau lebih dan mempunyai etimologi yang sama. Dalam kamus,
tersenarai banyak perkataan yang mempunyai lebih daripada satu definisi,
misalnya perkataan'anak','lenguh'dan'rawa'. Perkataan ini disebut polisemi
:nuEsu prboururr
$g$Jsp
yufsls
F:rtfr
nurfrrJr 2cbcltr,-lnsfu$, gcuSsu
J<sfs
trsu8
-pruvtnuSl
'Zec
berJcsfssu zcbGtII IUI qlusursJ<e1r
PIbouIIrr'ursuvpslv
pn-
:;rs1v1r'pegets' ystrutsn'
z]].Jts' ynqs'
FeLPsn
qsrr
l<srrrPrrr?
t]'Jeutbrt]J)-sr crll
,r8r
.pnrnu8,
nfsn uJcuJbru-trsl
cItI
l+PnlfiuEl
'
peurriclsu ln8s berpv$su
::urbns'
l<sFnF
tns'
urcr.b$tl gsu
PGJsrIS
)'vu8 urcu88eulPvr'J<vu
FcJe? i<st$
:Julsr cru -LsuA ucrfibs'
Coutop
),suE
lsru
?cbcr.tl bergstssu
Fcuftrl) Ps)''eu'
':uR
ureunulnFFsu bergstssu tcr?cPnt
urcrflbsFsu
FcJe? F:tf$
)'suB ureu-I-
Jllr
268r Ssurprrsu
JcF?lFeJ) Fsfft-J<sfs
tcti?cPrlt
ureurbnu)'vr cItI
L+.1
sruel
znuiuS'u:ersp'p$n gsu
FeJspn
lqsp bergscvcu
),su8 urernlng
i<cbsgs,.lr,Jlu$,'
:tlqrrr qvrrbsqs gsls
),vu8 yIIIIznz'2epsEsi
cou{op)
Frte
tYPn
pqrszr's prlvn'
rrrts
Jsru
rsJJIr
Fste
nurnlrJ )'vuE ueurbnu)'u puEpnu8su
vqsn su88olvu-\s
-
lpnu8su gepelnsrEvsu qeu8su
Fstn-J<sts
-trsu8
leprp Fprr?n?
rfvn gsJvlx cLtI
Zccsrs
nrufiurutrs' prbourur u:ernbsgsu
Fsts
rllrrnrrJ .\su8 ureurbnu}'sl
"--e1nr'uJs1n$l'urcJsfI'peurpols
qsu ceurbsgs IsJep prbourur
Fcbsge
pnu8s'
.;lE urs6usu-),v
tersu8gnur
qelsur IrrsFUs gsgs .\su8
Jvru'2eps8sr
coutop'
-iboururr
urernlng gebsqs pnpnu8su
sutsrs pibourut'gtbourur
IsJsp
Fsts
?'t't HIbouIuJr
o ?6uJe|<
[zeurs5]-pcJnFsr FccIT
o ZGIrJsf
[zeurs5]-urcucJrfr
q6Yn
ureuSpsll
. bersuS
pervrl]-rl,eru:r urcrep .),vu8 gegruruS-gnutuEsr:
. bersuE
[bersr3]-berFGIsPIsu
stsn berteurbnrvu
--:? perrgnt ureubnu-\sr ?Gpntsu qsu IusFUv )'su8 perpess:
';::
zepntsu qsu rrrsFu$'
2eps8vr
coufop' bergYtvvu
.berYu8,
q:tu
(zcureJ<,
{-r-feu
tGr?cPrlt
rueu-rbou),st
Fc?surssu P6ufnF
e:lssu'tetsbr
tlqsF
?erug gerl
2rJslJ ?eu crrr
Foruoullrr
rvisp
lrollJoulru PGr?rLsf
pourotr's{ r:tr{n bcr-
-;
zepsEvru.Ls'
:::-inppsu zepv8sr eucu )'su8
Pc[Pcss
ureu88nusgsu uorrJPor.,L',II,',IA,
'r.::?s,zeleurz
{<$u Jsnt
(g\rusbpe$rz uutp$tsbiru$rz),'pslvur
Feurnz
bopzeurt
.,
:-i1t3o op1ou3il,o$u),'1s1n8v ureulbnu-Lsr zsp
1s8l
Ix$FUe )'su8 urernlng
r.--rbnu-trsr uJsFUy trsu8
lyru'rsito,zeleurz
tnrrrpnlJvu
sgsn bopop uroursu'lst
::--::et
gsjslrr
F$rurrz'
bcri<stseu
rur1n8s ruernbsgsu bolrzeul
i<creus
Is
{--:z etsrl prlgsF'
3'
bogop ge cq trsu8
Psur
rrruPnp
qsu zepsEslu)'e ?6bcttl
r-.:rzrs :tf$n prustsu8 )'vu8 urszrp qEsur gvugnuSsu
slvfi
Pstn l:tplt'S'F$u:tJ<-
{ r
'--'1sJ111
qrnulngyvu qeu8su ureuSSnuvgsu uourPor' zeber'tr
PGT.IFTI{: T'
,rr
-
-rr:ri<us,LsuB
perpess-pcs$
sbvpqs qr8nuspvu qsJsru strs1'pslsur
Ssurnz'
; ;:yEsr coutop'berpslygu.sUyF)
uternbv6vu porrJourrrJ
Fcrsus
r:r urenrbn-
.-r-:r :GLJ<$r[ rsbs{ sutsrv zsffl z9uJ9
Jg]U'
'r':.-.:..-:
uJcrrrbvFsu pcuffiF ps6s.\su8
ureurbnu)'fl
leprp
qsrrbsqe ?s[n lusFue
Langkah 9: Oleh itu,A boleh membuat inferens bahawa ujaran B
seluruhnya adalah untuk memberitahunya
bahawa dia
tidak boleh menerima cadangannya
itu.
Langkah 10: Kita boleh membuat
kesimpulan
bahawa hasrat
primer B dalam memberitahu
persediaannya
untuk
peperiksaan
adalah sebagai menolak cadangan atau
pelawaan
A.
Daripada penjelasan tersebut
menunjukkan
bahawa sesuatu ujaran ber-
kemungkinan
mempunyai
pelbagai
interpretasi
yang kabur dan mengeli-
rukan. Namun demikian,
pendengar dapat membuat
interpretasi yang tepat
dan
jelas
melalui bantuan pengetahuan
ciri konteks ujaran itu dilafazkan.
ffi
Kesimpulan
Memilih kata yang sesuai digunakan dalam perbualan bukanlah sesuatu yang
mudah. Oleh itu, pilihan kata atau diksi perlulah sesuai dengan konteks.
Dalam hal ini ilmu semantik amat berguna bagi membantu penutur memilih
kata dan
^yat
yarrgbetul dalam perbualan. Kita kadangkala memilih untuk
menggunakan
konotasi dibandingkan
dengan memilih denotasi.
Namun
demikian,
jika
kata itu mengandungi
konotasi yang salah, ia boleh menye-
babkan kesalahfahaman
ata]u kesalahtanggapan
pada pihak pendengar.
Ada kata yang dianggap sopan dan ada kata yang dianggap kasar, malah
ada kata tertentu yang dianggap salahjika digunakan
pada orang-orang tel-
tentu. Kata'mengandung','hamil'
dan'bunting'
mempunyai nilai emotif
dan digunakan pada orang yang tertentu.
Demikian
juga jika
kita berkata
"DiamlJangan bising!" bermakna orang yang kita hadapi itu mempunyai
sratus yang sama atau lebih rendah daripada
kita. Sebaliknya,jika
kita berkata
,,Tuan-tuan
dan puan-puan diminta bertenang"
bermakna orang yang kita
hadapi itu dianggap sedarjat tingkat sosialnya'
Bab ini telah menjelaskan makna dari sudut linguistik, iaitu makna kata,
frasa dan ayat yangmasing-masing
mempunyai makna yang berbeza-beza.
Suatu kata dengan sendirinya mempunyai makna seperti kata'teruna'yang
mempunyai ciri semantik tersendiri kerana ia merujuk kepada suatu konsep
yang abstrak. Frasa'teruna tampan itu'pula tentunya berbeza dadpada makna
kata
'teruna' secara individu kerana ia melibatkan hubungan antara kata
yang disusun
mengikut peraturan tertentu. Demikian pula ayat'Musa ialah
.ampan itu'mengandungi makna bagi seluruh ayat, di samping terang-
:irnyataan, sama ada ayat itu benar atau palsu.
:o::rusnya,
dijelaskan bagaimana sesuatu kata, frasa dan ayat itu memper-
: :rakna kerana ilmu semantik mempunyai hubungan langsung dengan
=
kata, frasa dan ayat.Justeru, dihuraikan secara khusus hubungan makna
:;:r kata yang disebut sebagai sinonimi, antonimi, homonimi dan
: ::mi. S eterusnya, hubungan makna ay at y arrg dinamakan p arafrasa, syarat
:. rangkuman dan percanggahan. Penjelasan aspek semantik dalam bab
'
,pat
membantu penutur mernilih kata, frasa atav ayat secara lebih spesifik
;:r perbualan.
:=:u aspek penting yang kurang dibincangkan oleh pengkaji bahasa ialah
t:x.r*-
-ngan
semantik dengan makna penutur dan makna ujaran. Kajian se-
,rc:::l'ian sebenarnya melampaui batas semantik formal yang hanya mengkaji
m,;-,na
pada aras kata dan ayat.Justeru, pada bahagian akhir bab ini dijelaskan
rr-:ektif
semantik yang lebih tinggi daripada kata dan ayat, iaitu yang melihat
T:;ina penutur atau rnakna ujaran. Makna ujaran penutur hanya dapat di-
u;--rui
dengan bantuan konteks pertuturan itu diujarkan.