1. Wstp teoretyczny.

Chmury to skupiska drobnych kropelek wody lub krysztakw lodu znajdujcych si

w atmosferze, a powstaych w wyniku kondensacji pary wodnej.
Tworzenie si chmur determinuj nast pujce czynniki:
- pionowy rozkad temperatury (gradient)
- stan nasycenia powietrza
-wznoszenie i przemieszczanie si mas powietrza

Przy chwiejnych gradientach temperatury powstaj chmury kbiaste, ktre mog si
wypitrza. Jeeli wystpuje rwnowaga staa oraz zjawisko wlizgu mas powietrza np.
na powierzchniach frontw atmosferycznych, powoduje powstanie chmur warstwowych.
Chmury te charakteryzuj si ma rozbudow pionow, ale za to du rozcigoci
poziom.

Chmury konwekcyjne.
Powstaj w wyniku wypromieniowania ciepa przez nagrzane podoe. Cieplejsze
powietrze unoszc si ochadza si (zgodnie z panujcym gradientem) do poziomu
kondensacji pary wodnej. Powstaje chmura kbiasta.

Chmury burzowe
To specyficzne chmury kbiaste spowodowane wypitrzaniem si chmur
cumulonimbus. Burze wystpuj przy rwnowadze chwiejnej w powietrzu o duej
wilgotnoci. Zjawisku temu towarzysz gwatowne opady, porywisty wiatr oraz
wyadowania atmosferyczne.

Chmury frontowe.
Powstawaniu tego typu chmur towarzyszy cierania si dwch mas powietrza. Front
ciepy powoduje powstawanie grubej zasony chmur warstwowych cigncych si na
przestrzeni setek kilometrw.
Frontom chodnym towarzysz w zalenoci od ich rodzaju chmury warstwowe oraz
kbiaste, powodujce opady.

Chmury orograficzne.
Powstaj w terenach grskich i przedgrskich. Tworz si przy wymuszonym
wznoszeniu si powietrza spowodowanym opywem pasma grskiego. Ich wystpowanie
zaley od wielu czynnikw: siy wiatru, uksztatowaniu pasma oraz wilgotnoci i
temperatury. Cech charakterystyczna chmur orograficznych jest to, e wystpuj
stacjonarnie i nie dryfuj z wiatrem. Czsto towarzyszy im silna turbulencja oraz prdy
wstpujce i opadajce, dlatego potrafi stwarza niebezpieczestwo dla lotnictwa.






Klasyfikacja chmur do okrelenia ich wygldu oraz wysokoci uywa okrele w
jzyku aciskim. Sposb w jaki chmury s klasyfikowane obecnie wymyli anglik Luke
Howard w 1803 roku.
aciskie sowa uyte przez chemika i ich znaczenie:
- cumulus- stos
- cirrus lok wosw
- stratus warstwa
- nimbus- ulewa

Zasadniczo chmury dzieli si na cztery grupy, okrelajce wysoko ich
wystpowania:
- chmury niskie: od 0 do 2 km nad ziemi np. Nimbostratus, Cumulus, Stratus,
Stratocumulus
- chmury rednie od 2 do 6km chmury wystpujce z przedrostkiem Alto:
Altostratus, Altocumulus
- chmury wysokie od 6 do 13 km Cirrus, Cirrocumulus, Cirrostratus
- chmury o rozwoju pionowym- chmury nie klasyfikowane na podstawie wysokoci
ze wzgldu na du rozcigo w pionie. np. Cumulonimbus oraz Cumuluscongestus.

2. Chmury pietra wysokiego:
Zbudowane z krysztakw lodu ktrego temperatura siga -40C

Cirrus:
Maj ksztat wkien ktrych kierunek ukadania si jest wskanikiem wiatru na
duych wysokociach. Chmury te nie daj opadw. S pierwszym zwiastunem
nadchodzcego frontu ciepego. Wystpuj w kilku gatunkach:
- fibratus (Ci fib) pierzaste wkniste
- uncinus (Ci unc) pierzaste haczykowate
- castellanus (Ci cas) pierzaste wieyczkowate
- spissatus (Ci spi) pierzaste gste
- floccus (Ci flo) pierzaste kaczkowate



Ci fib Ci flo



Cirrocumulus:
Chmury te wygldem przypominaj mae kbki, wystpuj na duych wysokociach
pojedynczo lub podunych awicach. Zbudowane s z krysztakw lodu. Powstaj z rozpadu
chmur cirrus lub cirrostratus.



Cirrostratus
Jednolita pprzeroczysta zasona, stworzona z krysztakw lodu. Towarzysz
frontowi ciepemu oraz chmur cumulonimbus ktrego kowado przechodzi w chmury typu
cirrostratus. Charakterystyczne jest powstawanie zjawiska halo kolorowy wietlisty
piercie widoczny wok tarczy soca lub ksiyca. Chmury te nie daj opadu.



3. Chmury pietra redniego:

Altostratus
Zbudowane z krysztakw lodu i kropel wody. Pokrywaj niebo na znacznym
obszarze. Chmury te powoduj bardzo mae opady, wikszo z nich zanim doleci go
ziemi odparowuje w powietrzu. Zwiastuj one nadejcie frontu ciepego.




Altocumulus

S to chmury biae lub biao-szare o zacienionej podstawie. Wystpuj w formie
lodowo-wodnych kbkw uoonych w rzdach.
Ze wzgldu na ksztat mona wyrni:
- stratiformis (Ac str)- czony chmury przylegaj do siebie
- lenticularis (Ac len)- soczewkowate
- castellanus (Ac cas)- o wypitrzajcych sie czonach
- floccus (Ac flo) w ksztacie kaczkw




4. Chmury pietra niskiego.

Stratus (St)
Tworz nisk warstw pokrywajc niebo a duym obszarze. Nie przepuszczaj
promieni sonecznych. Podstawa znajduje si poniej 600m. Towarzysz im lekkie opady
mawki lub drobnego deszczu. Wystpuj podczas przechodzenia frontu ciepego.
Wystpuj w kilku gatunkach:
-fractus (ST fra)- warstwowe postrzpione
- nebulosus (ST neb) chmura warstwowa mglista

Chmury te czsto powoduj zakcenia w ruchu lotniczym, poniewa niska podstawa
utrudnia starty i ldowania samolotw.


St fra

Stratocumulus (Sc)
Chmura kbiasto- warstwowa o duej rozcigoci poziomej. Towarzysz jej niewielkie
opady deszczu. Zoona z kropel wody, czsto wystpuje po przejciu obfitych opadw
deszczu. Odbijaj znaczn cz promieni sonecznych powodujc powstawanie inwersji.
Nie zapewniaj nosze termicznych.


Rozrnia si kilka gatunkw chmur Sc:
- Stratoformis (Sc str)- dua rozcigo pozioma. Wywouje opady sabego deszczu lub
niegu.
- stratocumulus lenticularis (St len)- chmury ktre nie daj opadw, zwiastuj nadejcie
frontu chodnego
- Stratocumulus castellanus (Sc cas)- gatunek charakteryzujcy si wystajcymi ponad
poziom chmury wieyczkami. Z bardzo rozwinitych chmur moe wystpi lekki opad
deszczu.

Sc cas Sc len


Sc str

Nimbostratus
Chmury tworz ciemnoszar warstw dajc cigy opad deszczu lub niegu. S grubsze
w porwnaniu do chmur stratus dlatego mog transportowa due iloci wilgoci.
Towarzysz przechodzeniu frontu ciepego, a ich grubo spowodowana jest wspinaniem
si wilgotnego powietrza co powoduje kondensacje pary wodnej. Wystpuje rwnie wraz z
chmur cumulonimbus w frontach chodnych.



5. Chmury o budowie pionowej.

Cumulus(Cu)
Chmura kbiasta o biaym kolorze i ciemnej podstawie. Zwykle wystpuj pojedynczo i
s oznak wystpowania termiki wypracowanej oraz rwnowagi chwiejnej. Czsto ukadaj
si rwnie w wielokilometrowe szlaki bdce sygnaem o wystpowaniu termiki naniesionej.
Czasem wywouj sabe miejscowe opady deszczu. S oznak wystpowania prdw
wznoszcych i opadajcych powodujcych nieprzyjemn dla pilotw i pasaerw turbulencje.
Przechodzeniu chmury Cu towarzyszy chwilowa zmiana prdkoci i kierunku wiatru.
Gatunki:
- fractus (Cu fr) chmura kbiasta o postrzpionej strukturze, bez zarysowanej wyranej
podstawy. S pocztkowym stadium rozwoju chmur kbiastych i oznak budzenia si termiki
- humilis (Cu hum)- to niewielkie oddalone od siebie chmury, o paskiej podstawie i maej
gruboci. Zapewniaj dobre noszenia termiczne oraz zwiastuj dobr pogod.
- mediocris (Cu med.) chmura kbiasta w rodkowym stadium rozwoju
- congestus (Cu con) wypitrzony Cu czsto mylony z chmur Cb, moe dawa lokalny
spokojny opad.


Cu fr Cu med.


Cu con

Cumulonimbus (Cb)
Chmura kbiasto deszczowa ktrej wierzchoek moe siga poza troposfer. W dolnej
czci skadaj si z kropelek wody, natomiast w grnej z krysztakw lodu.
Charakterystyczn cech chmury Cb jest wystpowanie kowada ktre moe siga wysoko
ponad reszt chmury. Powoduj silne opady deszczu, niegu. W pewnych przypadkach gdy
prdy konwekcyjne s na tyle silne powoduj wystpowanie gradu. Chmura przenosi due
adunki elektryczne ktrym wyadowaniu czsto towarzysz grzmoty i byskawice.
Przejcie Cb powoduje powstanie tzw. uskoku wiatru czyli gwatownej zmianie siy i
kierunku wiatru oraz silne prdy wstpujce w rodku chmury i zstpujce pod podstaw.
Silna turbulencja oraz oblodzenie wystpujce w Cb powoduje, e wikszo samolotw
omija je szerokim ukiem.
Gatunki chmur Cb:
- calvus chmura ktrej cz grna zatraca zarys chmury kbiastej. Powoduj opady
deszczu i niegu. Czsto przeksztacaj si w groniejsze Cb capillatus
- Cb capillatus chmura ktrej cze szczytowa przybiera ksztat kowada zbudowanego z
chmur pierzastych. S to najniebezpieczniejsze chmury poniewa towarzysz im gwatowne
burze z gradem, wiatry szkwaowe oraz uskoki.


Cb calvus Cb capillatus


Inne chmury:
Altocumulus lenticularis chmura soczewkowata, towarzyszca wystpowaniu fali
grskiej. Uoona rwnolegle do pasma grskiego wywoujcego zjawisko. S oznak
wystpowania nosze falowych poszukiwanych przez pilotw szybowcowych, jednoczenie
omijane przez samoloty komunikacyjne z powodu silnej turbulencji. Mog wystpowa nawet
w kilku pitrach.


Ac lenticularis

Rotor
Chmura towarzyszca zjawisku fali grskiej lub zawirowaniom spowodowanym
zaburzeniem przepywu wiatru poprzez budynki. Charakteryzuje si du turbulcj.
Po nawietrznej stronie chmury wystpuj silne prdy stpujce, natomiast po zawietrznej
prdy opadajce zdolne zniszczy samolot ktry znajdzie si w ich zasigu. Oznak rotorw
jest chmura Cu rot.


Cu rot

7. Wnioski
Analiza informacji o mechanizmie powstawania oraz zjawiskach towarzyszcych
chmurom wykazaa, e niektre rodzaje chmur mog powodowa utrudnienia w ruchu
lotniczym jak stratusy i nimbostratusy. Zjawiska towarzyszce Cu, a szczeglnie Cb mog
stwarza powane niebezpieczestwo dla statkw powietrznych. Niebezpieczestwo to
wynika z powstawania skokw wiatru oraz silnych prdw zstpujcych. Naley rwnie
wspomnie, e opady wystpujce z chmur Nb i Cb powanie ograniczaj widoczno. Innym
zjawiskiem negatywnie wpywajcym na eglug powietrzn jest oblodzenie wystpujce w
chmurach Cb.