You are on page 1of 2

prof Marek Smolak

UAM w Poznaniu i UKSW w Warszawie

WYKŁADNIA FUNKCJONALNA I JEJ UZASADNIANIE

1. Wykładnia funkcjonalna - podstawowe ustalenia pojęciowe


 dwa sposoby ujęcia problematyki wykładni prawa: normatywny i opisowy
 wykładnia prawa w sensie pragmatycznym i apragmatycznym
 deklaratoryjna i konstytutywna koncepcja wykładni prawa
 rodzaje wykładni:

Dwie podstawowe koncepcje dyrektyw wykładni funkcjonalnych


 koncepcja J. Wróblewskiego (klaryfikacyjna)
 koncepcja Z. Ziembińskiego (derywacyjna)

Podstawowe zasady i funkcje wykładni funkcjonalnej prawa


 Podstawowe zasady wykładni funkcjonalnej
 Podstawowe funkcje wykładni funkcjonalnej: potwierdzająca, kreująca, wyboru,
modyfikująca

Ważne racje, które uzasadniają odstępstwo od oczywistych rezultatów wykładni językowej

2. Wykładnia funkcjonalna jako wykładnia refleksyjna


 Przyczyny wzrostu zainteresowania wykładnią funkcjonalną
 Sytuacja przełamania jednoznacznego rezultatu wykładni uzyskanego na podstawie
dyrektyw językowych (przypadek zastosowania dyrektyw wykładni rozszerzającej i zwężającej)
 Wykładnia heteronomiczna, autonomiczna i refleksyjna

Moralność obowiązku i moralność dążeń


 Refleksyjność wykładni funkcjonalnej

3. Uzasadnianie decyzji interpretacyjnych - podstawowe założenia

Heteronomia, autonomia i refleksyjność uzasadniania sądowego


 heteronomia, autonomia i refleksyjność uzasadniania sądowego
 przesłanki argumentacji z moralności politycznej
 zasady konstytucyjne,
 zasady moralności politycznej zaakceptowane przez społeczeństwo, które to zasady
znajdują swój przejaw w określonych demokratycznych formach instytucjonalnych
 kulturę prawną,
 filozofię polityczną danego porządku prawnego

Kryteria argumentacji z moralności politycznej


 sąd musi przedstawiać podstawy przyjęcia takiej a nie innej argumentacji oraz podać
powody nie uwzględnienia innych argumentów;
 sąd musi przedstawiać argumenty przeciwstawne;
 sąd musi eliminować niezgodności zachodzące między argumentami;
 sąd nie może swej argumentacji indywidualizować, tj. odnosić do konkretnej osoby;
 sąd musi argumentację oprzeć na normach generalnych;
 sąd musi argumentować w oparciu o fakty;
 sąd musi wyraźnie wskazać normy, na których oparł swą decyzje;
 sąd nie może w argumentacji zawrzeć twierdzeń logicznie niezgodnych;

1
prof Marek Smolak
UAM w Poznaniu i UKSW w Warszawie
 sąd nie może w argumentacji opierać się jedynie na tzw. prawdach oczywistych i zdrowym
rozsądku;
 sąd musi wyjaśniać i uzasadniać wszystkie etapy swego rozumowania;
 sąd musi przyjąć, iż porządek prawny jest porządkiem koherentnym;
 sąd nie może swej argumentacji opierać się na założeniu co do nierówności osób bądź grup
wobec innych osób bądź grup

4. Uczciwa dyksryminacja i uprzywilejowanie wyrównawcze a uzasadnianie


refleksyjne
 uprzywilejowanie wyrównawcze
  zasada równości
 co to jednak znaczy, że jednostki mają być w tej samej sytuacji traktowane tak samo?
 argumentacja wykazująca, iż zróżnicowanie nie ma charakteru arbitralnego
 cechy relewantne
 kryterium zróżnicowania

Uzasadnienie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych:


a. analiza powinna sięgać do doświadczeń historycznych danego państwa
b. argumentacja powinna opierać się na ustaleniu, czy mamy do czynienia z grupą społeczną,
która z jakichś względów jest uważana za upośledzoną i nie zasługującą bądź zasługującą na
szacunek w mniejszym stopniu niż inne grupy społeczne
c. należałoby rozważyć, czy ta grupa społeczna może wyrażać w formie demokratycznej
swoje interesy
d. każde rozstrzygnięcie dotyczące uprzywilejowania wyrównawczego powinno brać pod
uwagę jego społeczny i prawny kontekst
e. konieczne jest wzięcie pod uwagę wpływu, jaki na życie ludzi ma uprzywilejowanie
wyrównawcze
f. uwaga musi być zwrócona na sposób, w jaki nierówność wypływa z zachowań ludzi
g. rdzeniem rozstrzygnięcia musi być zawsze ustalenie, czy rzeczywista nierówność osłabia
godność i poczucie własnej wartości członków grup poszkodowanych lub zagrożonych

5. Wykładnia celowościowa – założenia

a. Wykładnia celowościowa powinna polegać na dążeniu do uzyskania jedności i zgodności


między różnorodnymi celami tekstu prawnego
b. Proces wykładni należy przeprowadzić przez wszystkie typy dyrektyw (tj. językowe,
systemowe i funkcjonalne) niezależnie od tego, czy uzyskano już wcześniej jednoznaczność
interpretowanych zwrotów czy nie
c. Przyjmuję dwie podstawowe dyrektywy: pierwsza, nakazująca zakończenie wykładni
dopiero po podjęciu ostatniej czynności interpretacyjnej wyznaczonej przez dyrektywy
funkcjonalne, w tym przez dyrektywy celowościowe; druga nakazująca uwzględnianie celu
tekstu prawnego przy zastosowaniu wszystkich typów dyrektyw, a więc także przy
realizacji dyrektyw językowych i dyrektyw systemowych, a nie tylko w sytuacji
zastosowania dyrektyw funkcjonalnych
d. Ostateczny cel tekstu prawnego (przepisu) jak i komponenty owego celu ujmuję jako
wartości
e. Neopragmatyczne teorie języka nie doceniają doniosłości cechy autorytatywności prawa i
jego normatywności
f. Typowa sytuacja wykładni celowościowej, to sytuacja konieczności odtwarzania wielości
celów w oparciu o różnorodne przesłanki.

You might also like