dr in.

JERZY MACKOWJAK

Podstawy projektowania kolumn wypenionych usypanymi i ukadanymi

metalowymi piercieniami Biaeckiego dla ukadw gaz/ciecz
Na podstawie nowych bada w ukadach powietrze/woda, amoniakpowietrze/woda
i CO. woda/powietrze podano graficzno-analityczn metod oszacowania
podstawowych gabarytw kolumn wypenionych 50 mm piercieniami Biaeckiego
nowego typu. Przedstawiono zalenoci matematyczne na obliczenia zatrzymania
cieczy oraz objtociowych wspczynnikw wnikania masy w fazie gazowej i ciekej
a take wykresy pozwalajce wyznacza prdko gazu w warunkach zalewania
oraz spadek cinienia fazy gazowej
Wprowadzenie
W drugiej poowie lat siedemdziesitych [13] oraz w cigu lat 80. [9, 10]
opublikowano szereg prac dotyczcych hydrauliki i wymiany masy w kolumnach
wypenionych usypanymi luno [19] oraz ukadanymi [5] piercieniami Biaeckiego.
W pracach tych przedstawiono wyniki dowiadczalne oraz podano zalenoci
matematyczne na okrelenie parametrw hydrodynamicznych pracy kolumn takich
jak: prdko gazu w punkcie zalewania oraz spadek cinienia gazu w caym
zakresie obcie [2, 3]. W pracach [2, 5, 710] podano take zalenoci
pozwalajce obliczy objtociowe wspczynniki wnikania masy w fazie gazowej i
ciekej, wane w obszarze pracy kolumn poniej tzw. linii przecienia tzn. dla
wspczynnika obcienia gazem Fv 0,65* Fv,F1. [14].
W cigu lat ksztat produkowanych piercieni Biaeckiego zmieni si, std te
naleaoby oczekiwa, e dotychczas podane zalenoci musz by zmodyfikowane,
aby na tej podstawie mc poda zalenoci potrzebne do projektowania kolumn
wypenionych piercieniami Biaeckiego 50 mm najczciej stosowanymi w praktyce
przemysowej.
I tak na rys. 1a przedstawiono aktualnie produkowane piercienic Biaeckiego o
rozmiarze 50 mm i gruboci cianki 0,6 mm [10] (wariant A). Na rys. 1b pokazano
piercie produkowany w latach siedemdziesitych o rozmiarze 53,5 X 50 X 0,9 mm,
przebadany w pracach [1, 2], w dalszej czci pracy oznaczony jako wariant B. Na
rys 1c przedstawiono uoone w warstwy metalowe piercienie Biaeckiego. Rnice
wykonawcze stwierdzono rwnie dla piercieni o rozmiarach 25 i 35 mm.

Rys. 1a) Widok metalowego piercienia Biaeckiego typ A: rok produkcji 1985;
producent: Firma Multireaktor (Warszawa) [11]; d = 50 min

Rys. 1b) Widok metalowego piercienia Biaeckiego typ B: lata produkcji 1972
1975; producent: Zaklady W Wolowie. woj. wrocawskie; .d=53.5 ram

Rys. 1c) sposb ukladania piercieni Binieckiego

Dane techniczne badanych wypenie

Metalowe piercienie Biaeckiego

Parametr

Wypenienie

W tablicy 1 zestawiono parametry geometryczne rnego typu wypenie Biaeckiego

wykonanych z blachy nierdzewnej. Ze wzgldu na wikszy rozmiar wypenie typu B
wg rys. 1b, wypenienia te daj mniejsz gsto usypania ni wypenienia wg
wariantu A rys. 1a. Prowadzi to do pewnych rnic w wielkoci powierzchni
geometrycznej wypenienia a, ktra ma bardzo istotny wpyw na charakterystyk
hydrodynamiczn i na kinetyk wymiany masy [11].
Celem niniejszej pracy byo eksperymentalne okrelenie wpywu formy i ksztatu
wypenie Biaeckiego na hydrodynamik i wymian masy w fazie gazowej i ciekej
oraz podanie matematycznych zalenoci potrzebnych do obliczenia podstawowych

gabarytw kolumn wypenianych metalowymi 50 mm piercieniami Bieleckiego, tj. jej

rednicy i wysokoci. Takich bada przy zastosowaniu ukadu absorpcyjnego
amoniak.powietrze/woda na przedstawionym wyej wypenieniu do tej pory w
Polsce nie przeprowadzono.

Zakres bada
Badania hydrauliki przeprowadzono na ukadzie standardowym powietrze/woda w
warunkach otoczenia w kolumnach o rednicy ds = 0,3 i 0,45 m oraz przy wysokoci
warstwy usypanej wzgldnie ukadanej H = 1-1,45 m. Aparatur dowiadczaln
opisano w kilku pracach [1-4. 12-13]. Prdko gazu, mierzon zwk, zmieniano w
granicach od 0,4 do 4m/s [1, 2] a obcienie waciwe ciecz od 0 do 11,1*10 -3 m/s.
a w pracach [1-4, 9, 10] od 0 do 29,2*10-3 m/s. Badania hydrauliki obejmoway
okrelenie obcie granicznych faz gazow i ciek, pomiary spadku cinienia na
wypenieniu suchym i zraszanym p/H oraz pomiary zatrzymania cieczy h r, ktre to
mierzono metod rwnoczesnego odcicia strumieni gazu i cieczy dopywajcych do
i odpywajcych z kolumny.
Badania kinetyki wymiany masy w fazie gazowej i ciekej przeprowadzono w tej
samej aparaturze. Stenie amoniaku w fazie gazowej mierzono kanaowym
analizatorem gazu typu Binos-2/Herus. Stenie amoniaku na wylocie mierzono w
zakresie 01000 ppm, a stenie wlotowe w zakresie od 0 do 3% obj. Stenie
amoniaku w wodzie wyznaczano miareczkujc pH-metrycznie pobrane prbki cieczy
0,1 n roztworem kwasu solnego. Punkt rwnowanikowy miareczkowania wynosi
pH5,5. Podobnie analizowano prbki wody zdemineralizowanej o przewodnoci
<5S stosowanej w badaniach desorpcji CO2 z wod do powietrza. Dla tego ukadu
stosowano 0,1n roztwr NaOH, ktrym miareczkowano prbki cieczy o okrelonej
objtoci roztworu do wartoci pH = 8,28.
Celem rwnomiernego rozprowadzenia cieczy w warstwie wypenienia uyto
rozdzielacza rurkowego. Liczba punktw rozprowadzania cieczy wynosila ok.
430l/m2.
Do opracowania wynikw pomiarw stosowano zalenoci opisane szerzej w
pracach [2, 12, 13 14]. Do oceny zalenoci spadku cinienia p/H odniesionego do
1 m warstwy wypenionej od obcienia gazem wybrano funkcj

(1)
w ktrej Fv oznacza wspczynnik obcienia gazem, Fv = Uv v a UL oznacza
waciwe obcienie ciecz
Zatrzymanie cieczy zawieszonej dynamicznie w warstwie wypenionej V L., odniesione
do objtoci aparatu VS obliczano wedug rwnania (2)

(2)
i przedstawiono w zalenoci od obcienia ciecz

(3)
Objtociowy wspczynnik wnikania musy w fazie ciekej L*a obliczano z rwnania
(4)

(4)
i przedstawiono wg zalenoci (5)

(5)
Wymian masy w fazie gazowej opisano funkcj (6)

(6)
gdzie HTUov oznacza wysoko jednostkow przenoszenia
masy, obliczon za pomoc rwna (7) i (8) z danych eksperymentalnych.

(7)
gdzie NTU0y oznacza liczb jednostek przenoszenia masy liczon z rwnania (8)

(8)
Obliczajc wspczynnik desorpcji wg rwnania (9)

(9)
po przeksztaceniu rwnania (10) na wysoko przenoszenia masy (10)

(10)
wyznaczano eksperymentalne wartoci wspczynnikw wnikania masy w fazie
gazowe) (v*a)eksp. wg rwnania (11)

(11)
i przedstawiono w postaci zalenoci empirycznej (12)

(12)
dla ktrej sta Cv i wykadniki n, p wyznaczano oddzielnie dla kadego typu
wypenienia. Liczbowe wartoci Cv n, p zostay wyznaczone za pomoc programu
komputerowego minimalizujcego bd wzgldny (v*a). Wartoci te zastay
przedstawione w tablicy 2. Uzyskane wyniki s wane w zakresie:
103*UL (0,8-6)m/s, Fv/ Fv,FL 0,65.
Znajomo zalenoci waciwego spadku cinienia odniesionego do jednostki
przenikania masy p/NTUov przy
rnych wartociach wspczynnika obcienia gazem F v wg funkcji (13)

(13)
pozwala znale niezbdn moc wentylatora potrzebna do przetoczenia gazu w
procesie absorpcji, wzgldnie zuycie pary grzejnej w procesie rektyfikacji. Jest to
wic bardzo wany parametr, sucy do oceny kosztw eksploatacyjnych w
rozwaanych wyej procesach.

Oglne przedstawienie wynikw bada

Wyniki nada 50 mm usypanych piercieni Biaeckiego typu A i typu B wg rys. 1a i 1b

Rys. 2. Zaleno spadku cinienia p/H od wspczynnika obcienia faz gazow

Fv, dla 50 mm metalowych usypanych piercieni Biaeckiego, typ A, Parametr:
waciwe obcienie ciecz UL.

Rys. 3, Zaleno spadku cinienia p/H od wspczynnika obcienia faz gazow

Fv. dla 53,5 mm metalowych usypanych piercieni Biaeckiego typ B. Parametr:
waciwe obcienie ciecz UL.

Na rys. 2 przedstawiono wyniki bada spadkw cinie na warstwach suchej i

zraszanej dla piercieni typu A. a na rys. 3 dla piercieni typu B. Wyniki bada
absorpcji amoniaku z powietrza wod wodocigow dla obu typw wypenie
pokazano na rys. 4. Zgodnie z oczekiwaniami stwierdzono wskutek znacznie
mniejszej gstoci usypania N dla typu B o ok. 20% mniejsze opory przepywu w
caym zakresie obcie oraz wysze obcienia maksymalne ni dla typu A. Wyniki
bada kinetyki wymiany masy pokazane na rys. 4 wykazay znacznie lepsz
efektywno wymiany masy dla piercieni typu A. Waciwy spadek cinienia
p/NTUov liczony na 1 jednostk przenikania masy wg rys. 4 nie zaley od gstoci
usypania i dla obu typw A i B zaley on jedynie od wspczynnika obcienia gazem
Fv. Zaleno objtociowego wspczynnika L*a w fazie ciekej od waciwego
obcienia ciecz UL dla obu wariantw A i B przedstawiono na rys. 5. Na rys. 6
przedstawiono zaleno zatrzymania cieczy HL od obcienia waciwego ciecz UL.

Rys. 4. zaleno wysokoci jednostkowej przenikania masy HTU ov i waciwego

spadku cinienia p/NTUov od wspczynnika obcienia faz gazow Fv. dla 50 mm
piercieni Biaeckiego typu A i B. Ukad: NH3 powietrze/woda, 100 kpa 293 K

Rys. 5. Zaleno objtociowego Wspczynnika wnikania masy w fazie ciekej L.*a

od waciwego obcienia faz ciek UL. dla usypanych i ukadanych piercieni
Biaeckiego typu A i B.

Rys. 6. Zaleno zatrzymania cieczy hL od obcienia waciwego, ciecz UL, dla 50

mm usypanych i ukadanych metalowych piercieni Biaeckiego.

Rys. 7. Zaleno spadku cinienia p/H od wspczynnika obcienia faz gazow

Fv. dla ukadanych 50 mm mebtalowych piercieni Biaeckiego typu A.

Rys. 8. Zaleno wysokoci jednostkowej przenizania masy HTU ov i waciwego

spadku cinienia p/NTUov od wspczynnika obcienia faz gazow Fv, dla
usypanych i ukadanych 50 mm piercieni Biaeckiego typu A.
Wyniki badani dla piercieni ukadanych typu A i porwnanie ich wynikami bada dla
wypenie tego samego typu
Na rys. 7. przedstawiono zaleno spadku cinienia p/H od wspczynnika
obcienia gazem Fv dla 50 mm piercieni Biaeckiego typu A ukadanych w sposb
pokazany na rys. 1c. Wyniki bada absorpcji amoniaku wod przy staym obcieniu
ciecz UL = 2,8*l0-3 m/s przy zmiennych wartociach wspczynnika obcienia
gazem Fv pokazano na rys. 8. Stwierdzono o ok. 10-15% wiksz zdolno
rozdzielcz dla piercieni ukadanych i ok. 2-3 mniejszy waciwy spadek cinienia
p/NTUov
Z rys. 8. wynika te o ok. 15% wikszy zakres obcie dopuszczalnych dla
wypenie ukadanych.
Wiksz efektywno wymiany masy dla piercieni ukadanych stwierdzono take w
badaniach oporw wnikania masy w fazie ciekej - rys. 5. Tumaczy to naley nieco
wiksz geometryczn powierzchni wypenie ukadanych w porwnaniu z
wypenieniami usypanymi oraz wikszym zatrzymaniem cieczy h L..

Wskazwki projektowe
Celem zaprojektowania kolumn wypenionych usypanymi wzgldnie ukadanymi
piercieniami Biaeckiego naley najpierw z wykresu przedstawionego na rys. 9.
okreli prdko gazu w punkcie zalewania Uv,Fl

Rys. 9. Wykres do okrelania granicy zalewania si 50 mm metalowych usypanych i

ukadanych piercieni Biaeckiego typu A.
Wykres ten sporzdzono na podstawie danych przedstawionych na rys. 2, 3 i 7. Dla
zadanego parametru przepywu faz w punkcie zalewania X

(14)
okrela si wspczynnik obcienia gazem w punkcie zalewania F v,Fl wg rwnania
(15)

(15)
z ktrego przy znajomoci gstoci faz L i v znajduje si Uv,Fl. Przy maych
wartociach parametru przepywu X< 10-2 stosowanie procedury iteracyjnej nie jest
konieczne. W zalenoci od procesu (absorpcja, desorpcja, retryfikacja) dobieramy
nastpnie ruchow prdko gazu Uv

(16)
gdzie k jest to wspczynnik przyjmujcy wartoci od 0,3 do 0,8 w zalenoci od typu
procesu.
Aby oszacowa niezbdn wysoko warstwy wypenionej H wg modelu
Chiltona/Colburna stosowa naley wzr

(17)
Wysoko jednostkow przenikania masy HTUov obliczamy z rwnania (10), przy
czym objtociowe wspczynniki wnikania masy w fazie gazowej v*a i ciekej L*a
okrelamy z rwna (12) i (18)

(18)
Stae Cv i CL oraz wspczynniki n i p podano w tablicy 2. Okrelone zostay one wg
danych eksperymentalnych przedstawionych w niniejszej pracy.

W celu projektowania aparatw do absorpcji z reakcj chemiczn, a take kolumn

prniowych, konieczna jest znajomo czasu przebywania cieczy w kolumnie wg
rwnania (19)

(19)
Zatrzymanie cieczy hL mona obliczy z rwnania (20) podanego w pracy [14]

(20)
wanego m.in. dla piercieni Biaeckiego o dowolnej wielkoci d= 0,012 - 0,053 m w
obszarze obcie poniej przecienia (Fv/Fv,Fl 0,65) i dla burzliwego przepywu
cieczy (ReL 2).
Now w peni analityczn metod projektowania kolumn wypenionych dowolnym
wypenieniem, w tym piercienia- mi Biaeckiego, podano w pracy [14]. Na podstawie
podanych tam zalenoci matematycznych mona obliczy prdko gazu w punkcie
zalewania, spadek cinienia oraz zatrzymanie cieczy w caym zakresie obcie a
do zalewania wcznie.
Wnioski kocowe
I. W ramach tej pracy przebadano metalowe wypenienia Bieleckiego usypane i
ukadane, stosujc ukady po wietrze/woda, arnoniak-powietrze/woda i COwoda/powietrze. Stwierdzono znaczne rnice midzy typem A stosowanym obecnie,
a typem B produkowanym w latach siedemdziesitych. Przy takim samym waciwym
spadku cinienia p/NTUov, stwierdzono wysz zdolno rozdzielcz piercieni typu
A.
2. W istniejcych instalacjach mona uzyska znaczne oszczdnoci ruchowe (2-3
razy mniejsze opory), stosujc ukadane piercienie Biaeckiego typu A. Mona te
zwikszy przepustowo istniejcych instalacji o ok. 15-20% bez obawy o uzyskanie
produktw rozdziau gorszej jakoci.
Zastosowanie ukadanych piercieni Bieleckiego daje szczeglne efekty w pustaci
mniejszych kosztw eksploatacji przy moliwoci zwikszenia wydajnoci kolumny
zachowujc co najmniej tak sam czysto produktw.
3. W pracy podano wykresy i rwnania do oszacowaniu podstawowych gabarytw
kolumn wypenionych 50 mm piercieniami Bieleckiego, tzn. rednicy i wysokoci
kolumny. Zalenoci (12) i (18) wane s dla obszaru przecienia i dla bardzo
dokadnego rozprowadzenia cieczy na szczycie kolumny.
4. W badaniach nie stwierdzono wpywu rednicy kolumny na zdolno rozdzielcz
badanych wypenie Bieleckiego o rednicy 50 mm.

5. Badania wykazay, e niewielkie zmiany w ksztacie piercienia Bieleckiego

dodatnio wpyny na efektywno wymiany masy przy takich samych waciwych
spadkach cinienia p/NTUov.
Oznaczenia
a waciwa powierzchnia geometryczna wypenienia [m 2/m3]
Co. Cu stenie CO2 w cieczy na szczycie i dole kolumny [kmol/m3]
Cv CL. empiryczne wspczynniki
d - rednica zewntrzna wypenienia [m]
D kinematyczny wspczynnik dyfuzji [m 2/s]
ds rednica kolumny [m]
f1,2,3 - funkcja
Fv wspczynnik obcienia faz gazow
Fv,Fl - wspczynnik zalewania dla fazy gazowej [m/s]
g przyspieszenie ziemskie [m/s]
G waciwy ciar usypowy wypenienia [kg/m 3]
hL zatrzymanie cieczy odniesione do cakowitej objtoci wypenienia V s [m3/m3]
HTUov wysoko jednostkowa przenikania masy [m]
H wysoko warstwy wypenienia [m]
L molowe obcienie ciecz [kmol/s]
L obcienie faz ciek [kg/s]
N ilo sztuk w 1 m3 wypenienia, gsto usypania lub uoenia [1/m 3]
NTUov liczba jednostek przenikania masy []
n, p wykadniki potgowe []
m nachylenie linii rwnowagi [kmol/kmol]
p/H spadek cinienia gazu liczony na 1 m wysokoci warstwy wypenienia [Pa/m]
p/NTUov, waciwy spadek cinienia [Pa]
Uv prdko gazu liczona na pusty przekrj kolumny [m/s]
UL . waciwe obcienie ciecz [m/s]

VL objto cieczy w kolumnie [m3]

Vs objto wypenienia [m3]
V obcienie faz gazow [kg/s]
V molowe obcienie faz gazow kmoJsj
X parametr przepywu faz []
y uamek molowy NH3 w gazie []
*a objtociowy wspczynnik wnikania masy [1/s]
(i) bd wzgldny wielkoci i; i = L*a, v*a
objto wolna warstwy wypenienia [1
gsto [kg/m3]
v kinematyczny wspczynnik lepkoci [m 2/s]
wspczynnik desorpcji [.]
Indeksy
v dotyczy gazu,
L dotyczy cieczy
o warto na szczycie kolumny
u warto na dole kolumny
FI dotyczy warunkw zalewania kolumny
* warunki rwnowagowe
Liczby bezwymiarowe

liczba Froudea dla fazy ciekej,

liczba Feyrioldsa dla fazy ciekej.

LITERATURA
1. Z. Zikowski, J. Makowiak Prace Naukowe Inst. In. Chem. i U.C.. Poli.
Wroc., Wrocaw (1973).
2. J Makowiak Praca doktorska, Politechnika wrocawska,
3. J. Makowiak. Z. Zikowski In. Chem., 4, 703 (1974)
4. J. Makowiak, Z. Zikowski l - In. Chem., 6, 151 (1976)
5. Makowiak..S. Sudler In. Chem.. 7, 651 (1977)
6. S. Filip, Z. ugowski. 7. Makowiak -- In. Apar. Chem., 15, Nr 3, 24 (1976)
7. R. Billet, J. Makowiak Chemie Technik, 6, 415 (1977)
8. R. Billet, J. Makowiak .-- Chem. Eng. comm, 3, 1 (1979)
9. R. Billet, J. Makowiak tak Vt Verfarhrenstechnik, 17, 4, 203 (I9)
10. R. Billet, .J. Makowiak .Fette, Seifen, Anstr., 86, :149 (1984) .
11. Producent: Multircaktor. Warszawa, Smoleskiego 1
12. R. Billet, J Makowiak Vt Verfarhrenstechnik, 36, Nr 2.67 (1982)
13. R. Billet, .i. Makowiak Chemie Technik, 13, Nr 12, 37 (1984) oraz 34, Nr 4,
91 (lOBa) i 14, Nr 5, 19) (1981)
14. J. Makowiak Fluiddynamik R von Kolonnen mit modernen Fulkorpern und
Packungen, Salle-Verlag (1990)-w druku,