Professional Documents
Culture Documents
NR 15 (638) 12 kwietnia 2009 Cena 3 zł (w tym 7% VAT) INDEKS 337 374 ISSN 0867-4523
Żołnierski
szyk
Przez ostatnie dwa lata w umundurowaniu
strona 8
I D E O L O
MAREK
Z nieba do nieba SARJUSZ-WOLSKI
Nasi piloci biorą udział w prawdziwej
wojnie. I szczęśliwie z niej wracają.
C
hoć coraz częściej giną w kraju podczas do Paryża, by paść w objęcia Édith Piaf, że wy- reporter zawsze miałem więcej wątpliwości,
rutynowych, wydawałoby się, lotów błagał od pary młodej, udającej się w podróż po- aniżeli gotowych tez. Współcześnie jest ina-
i ćwiczeń. Nie mnie rozwiązywać ów ślubną, by odstąpiła mu bilety. Nikt nie przy- czej. Bo dziś redaktor musi wiedzieć wszyst-
zaskakujący paradoks. Niecierpliwi mnie inny puszczał, że ratuje im życie, bo przeznaczeniem ko. A jeśli przypadkiem spotka gościa, który
szczegół. Głównym tematem żarliwego (czy też samolotu był upadek do Atlantyku. Dziś new- wykaże niekompetencję przesłuchującego?
raczej żarłocznego) dziennikarstwa przed kilku- sem jest to, co można pokazać. A ponieważ każ- I na to jest gotowa puenta: „Nasz czas dobiega
nastoma miesiącami były loty ministra Bogdana dy jest posiadaczem telefonu komórkowego, końca.”
Klicha z pracy do domu, a nie… powiedzmy… oglądamy oglądaczy rowerzysty, po którym prze- Ale to wszystko mały kaliber. Gorsze jest to,
do Gabonu. Bezkompromisowa publicystyka jechał traktor. Oczywiście w interesie publicz- że dziennikarskie szczury muszą się między so-
(występująca, jakżeby inaczej, w imieniu intere- nym; informacja ta ma mnie przekonać, by nie bą ścigać tak szybko, że dostrzegają tylko drze-
su publicznego, a nie jakiejś tam banalnej oglą- wracać z gospody na bicyklu. wa, a nie widzą już całego lasu. Dziś larum gra-
dalności) przeprowadziła na fruwającego mini- Nie zmienię biegu Wisły z Gdańska do Kra- ją, że piloci nie latają, bo brakuje pieniędzy na
stra zmasowany atak, jak świetnie zorganizowa- kowa, lecz niech wolno mi będzie zeznać, że paliwo. Czy nie płynie stąd, do licha, wniosek,
ne protiwwozdusznyje wajska. Ponieważ Klich dziennikarstwo ponowoczesne jest nieredago- że gdyby Bogdan Klich latał do Krakowa, nalo-
nie latał F-16 ani nawet Air Force One, bez trudu walne. Podpisało już pakt z diabłem, czyli roz- ty byłyby większe, a piloci lepiej wyszkoleni?
udało im się go strącić na ziemię. Hula sobie za- rywką (entertainment journalism). A zatem, jak I nie chodzi tu nawet o ministra. Do Warszawy
tem autostradą Kraków–Warszawa (w planach), u Andrzeja Wajdy, wszystko na sprzedaż. Jeże- mógłby latać Lajkonik, a do Krakowa mogłaby
a że ma świetnych kierowców, nadal może słu- li najlepszym towarem są gwiazdy na lodzie Syrenka. Chodzi o umiejętność kojarzenia wę-
żyć Rzeczypospolitej, choć zajmuje mu to wię- i nieuleczalnie chore dzieci, to dajemy je na złowych faktów. Żeby nie było, jak u Tuwimow-
cej czasu i bardziej męczy. wystawę. A wzorem Williama Randolpha skich „Strasznych mieszczan”, którzy patrząc,
To nie jest à propos, ale odnoszę wrażenie, że Hearsta oraz Josepha Pulitzera, w każdym widzą wszystko oddzielnie.
dzięki tym samym dziennikarzom, którzy wma- wydaniu ich gazet (nazywało się to wówczas Zginęli kolejni oficerowie polskiego lotnic
wiają nam, że „mamy prawo do informacji”, „yellow press”) obowiązywała żelazna zasada: twa. Prosimy o ciszę, bez tak dumnie nazywa-
powszednieje wszelaka śmierć. Nie ma nas „Krew na pierwszą stronę!”. A jeżeli brakowa- nych „śledztw dziennikarskich”. Bo i u nas może
w epoce RMS „Titanic” czy SS „Andrea Do- ło krwi? Wystarczyło wywołać wojnę z Kubą. skończyć się tak, jak z Peterem Nielsenem, kon-
ria”, Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury Uczciwość dziennikarska, moim nieskrom- trolerem lotów z Zurichu, którego zabił Witalij
(zdjęcia ich ciał z miejsca katastrofy właśnie ktoś nym zdaniem, polega także na pokorze i goto- Kałojew, witany potem w Moskwie jak bohater
próbuje sprzedać). Zapomnieliśmy o Marcelu wości przyznania się do błędu. To również jest narodowy i nagrodzony posadą wiceministra bu-
Cerdan, który tak śpieszył się z Nowego Jorku już passé. W ciągu trzydziestu lat pracy jako downictwa w Osetii Północnej.
Pożegnanie
WARSZAWA. 31 marca gene-
rał dywizji Andrzej Baran zakoń-
czył zawodową służbę wojskową.
W kaponierze Cytadeli odbyła się
z tej okazji zbiórka kierowniczej ka-
dry Dowództwa Wojsk Lądowych.
Generał Baran, dyrektor Departa-
mentu Kontroli Ministerstwa Obro-
ny Narodowej, rozstał się z mun-
durem po 40 latach służby.
Szkolenie
F L E S Z
M A R Y N A R K A W O J E N N A
włączonym silniku. Jak mówią tograficznej, zebrania oraz skatalo- – w zależności od rodzaju sił zbroj-
świadkowie, samolot nagle obrócił
się o 180 stopni i runął na ziemię.
gowania wszystkich szczątków roz- nych – od 82 do 84 godzin rocznie.
bitej maszyny i zebrania ich w han- „To jest naprawdę wystarczająco, Jubileusz
Natychmiast interweniowały Woj- garze do szczegółowych by poznać ten samolot i kiero- GDYNIA. Minęło 25 lat od
skowa Straż Pożarna, wojskowe ekspertyz. Zgromadzo- wać nim w sposób właści- pierwszego podniesienia biało-
jednostki medyczne oraz zabezpie- na zostanie też doku- Wyjaśnianie wy”, ocenił Bogdan -czerwonej bandery na trałowcu
przyczyn
czenia lotów. Nikogo nie udało się mentacja dotycząca wypadku Bryzy
Klich. W związku z kata-
Klich ORP „Gardno”. Do dzisiaj jubilat
jednak uratować. tego lotu oraz prze- potrwa strofą na polecenie mini- przepłynął ponad 83 tysiące mil
Zginął komandor podporucznik analizowany zapis prawdopodobnie stra wstrzymano loty morskich, uczestniczył też w naj-
pilot Roman Berski, kapitan ma- rejestratora parame- kilka miesięcy. wszystkich maszyn typu większych międzynarodowych ma-
rynarki pilot Marek Sztabiński, trów lotu, zwany po- Bryza w siłach zbrojnych. newrach na Bałtyku.
porucznik marynarki pilot tocznie czarną skrzynką. Szef Sztabu Generalnego
Przemysław Dudzik, chorąży szta- Minister Bogdan Klich zapo- Wojska Polskiego generał Franci-
bowy marynarki Ireneusz Rajew- wiedział, że wyniki prac komisji szek Gągor podczas konferencji Szkoła ognia
ski. Minister Bogdan Klich za- będą upublicznione. Wyjaśnianie prasowej 1 kwietnia powiedział, że WICKO MORSKIE. Obsługa
pewnił, że rodziny ofiar otrzymają przyczyn wypadku potrwa praw- największy kryzys w szkoleniu pi- systemów łączności i dowodzenia
należne wsparcie i wszelkie prze- dopodobnie kilka miesięcy. Śledz- lotów wojsko odnotowało w 2001 oraz doskonalenie umiejętności do-
widziane prawem świadczenia. two w tej sprawie wszczęła też roku. Później sytuacja się poprawia- wódczych były elementami szkole-
Samolot, który się rozbił, miał Wojskowa Prokuratura Okręgowa ła i rok 2008 był najlepszy pod nia przeciwlotników z Marynarki Wo-
numer 1007. Nazywano go „Pary- w Poznaniu. względem wielkości nalotu uzyska- jennej przeprowadzonego na Cen-
żanka”, a należał do 28 Eskadry Poseł Ludwik Dorn chce powo- nego przez pilotów. Szef SGWP tralnym Poligonie Sił Powietrznych.
Lotniczej Marynarki Wojennej. łania w ramach sejmowej Komisji podał średnie naloty na poszcze- Sprawdzianem bojowego przygoto-
Rozpoczął służbę w marcu 1997 Obrony Narodowej „podkomisji gólnych rodzajach statków po- wania było ostre strzelanie z 57-mili-
roku; jego łączny nalot wynosił nadzwyczajnej do spraw zbadania wietrznych w rodzajach sił zbroj- metrowych armat i 23-milimetro-
1500 godzin. Przyczyny tragedii koncepcji planów szkoleniowych, nych w 2008 roku. W Marynarce wych zestawów przeciwlotniczych do
wyjaśnia Komisja Badania Wypad- realizacji wykonania tych planów Wojennej średnia wynosi powyżej celów powietrznych. Strzelali artyle-
ków Lotniczych. Jej szefem jest oraz zbadania jakości i efektywno- 70 godzin, a dla Bryz – 82 godziny. rzyści 8 Dywizjonu Przeciwlotnicze-
pułkownik Zbigniew Drozdowski. ści procesu szkolenia lotników Szef Sztabu Generalnego powie- go z Dziwnowa, 9 Dywizjonu
Składa się ona z 30 osób, podzielo- w siłach zbrojnych”. Minister Klich dział też, że Bryza to samolot do- Przeciwlotniczego z Ustki oraz pod-
nych na dwa zespoły. Jeden z nich wyjaśnia, że 2008 rok był jednym bry i niezawodny. (TG) oddział przeciwlotników Centrum
zajmie się zagadnieniami pilotażu, z najintensywniejszych, jeśli cho- Więcej o Bryzie i wypadku w Babich Wsparcia Teleinformatycznego
drugi – sprawami technicznymi. dzi o szkolenie lotnicze w ciągu Dołach można przeczytać na stronie 30. i Dowodzenia MW.
Iriba III
OCHRONĘ KONWOJU
z pomocą humanitar-
ną, ewakuację medycz-
ną, użycie bezzałogo-
wych środków rozpo-
znania oraz działanie
sił szybkiego reagowa-
nia ćwiczono od
31 marca do 3 kwiet-
nia na poligonie
w Ośrodku Szkolenia
Wojsk Lądowych w No-
wej Dębie. W szkole-
niu, które było ostat-
nim etapem przygoto-
wania kolejnej, III zmia-
ny Polskiego Kontyn-
gentu Wojskowego
MINURCAT przed misją
w Republice Czadu,
wzięło udział prawie
300 żołnierzy. Podczas
ćwiczeń sprawdzono
także zasady prowa-
dzenia patrolu i reak-
cję na atak z użyciem
improwizowanych ła-
dunków wybuchowych
oraz odpieranie napa-
du na bazę. (ATU)
Delegacja
ograniczenie emerytur WARSZAWA. W Dowództwie
Sił Powietrznych gościli przedsta-
MON na wojskowe emerytury i renty oraz świadczenia
wiciele ministerstwa obrony oraz
towarzyszące przeznaczy w tym roku 5 miliardów złotych. sztabu generalnego Republiki
A dministracyjna eksmisja
z mieszkań Wojskowej Agen-
cji Mieszkaniowej od 1 kwietnia
„W pełni popieramy ten pro-
jekt”, zadeklarował podczas
pierwszego czytania nowelizacji
procent przeciętnego miesięczne-
go wynagrodzenia. Potrąca się im
ze świadczenia kwotę nadwyżki
kie szkolenie”, powiedział podpuł-
kownik Artur Czarnecki, szef Dy-
żurnej Służby Operacyjnej Żandar-
nie może być stosowana wobec ob- Czesław Piątas, sekretarz stanu stanowiącą ponad 70 procent. Jeśli merii Wojskowej.
łożnie chorych. Weszła w życie w MON. Jeśli proponowany prze- natomiast emeryt zarabia i osiąga
nowelizacja ustawy o zakwatero- pis zostanie przyjęty przez parla- przychód powyżej 130 procent F L E S Z
L O G I S T Y K A
waniu Sił Zbrojnych RP. ment i zatwierdzony przez prezy- przeciętnego miesięcznego wyna-
Decyzję o przymusowym wy-
kwaterowaniu z lokali Wojskowej
denta, w sytuacji osiągania przy-
chodu z tytułu działalności podle-
grodzenia, to potrącenie nie może
być wyższe niż 25 procent otrzy- Narada
Agencji Mieszkaniowej podejmu- gającej obowiązkowi ubezpiecze- mywanego przezeń świadczenia. SZCZECIN. Funkcjonowanie
je dyrektor oddziału regionalnego nia społecznego emerytura (renta Szacuje się, że wprowadzenie systemu oczyszczania terenu
agencji. W wyjątkowych wypad- inwalidzka) byłego żołnierza bę- zmiany zasady rozliczania świad- z materiałów wybuchowych
kach, gdy chodzi o kobiety cię- dzie zmniejszona na zasadach czeń z tytułu dodatkowych do- i niebezpiecznych w rejonie odpo-
żarne, małoletnich, niepełno- określonych w przepisach artyku- chodów będzie kosztowało rocz- wiedzialności Wojewódzkiego
sprawnych oraz część emerytów łu 104 ustępy 1a–6 i 8 punkty nie 385 861 złotych. (AG) Sztabu Wojskowego w Szczecinie
i rencistów, dyrektor oddziału 1 i 2 oraz ustępy 9 i 10 ustawy Więcej o emeryturach było tematem spotkania, które od-
musi wystąpić do sądu o wydanie z 17 grudnia 1998 roku o emery- czytaj na stronie 32 było się 30 marca. W naradzie
wyroku eksmisyjnego oraz orze- wzięli udział między innymi
czenie prawa do lokalu socjalne-
go. Teraz takie same zasady
Czy warto dorabiać przedstawiciele starostw powiato-
wych z terenu województwa za-
obowiązują również wobec ob-
łożnie chorych. Do spraw wsz-
czętych na podstawie dotychcza-
W przypadku
osiągnięcia
przychodu w kwocie
nia za kwartał, ogło-
szonego ostatnio
przez prezesa Głów-
emerytura (renta)
będzie zmniejszana
o kwotę przekrocze-
chodniopomorskiego oraz
Zachodniopomorskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Szczecinie,
sowych zasad, a niezakończo- przekraczającej nego Urzędu Staty- nia, nie większą Komendy Wojewódzkiej Policji
nych do dnia wejścia w życie no- 70 procent prze- stycznego, nie wyż- jednak niż 25 pro- oraz Komendy Wojewódzkiej
welizacji, stosowane będą już no- ciętnego miesięcz- szej jednak niż 130 cent emerytury Państwowej Straży Pożarnej
we przepisy. (ATD) nego wynagrodze- procent tej kwoty, (renty). w Szczecinie. (PG)
TADEUSZ WRÓBEL
specjalizuje się
w tematyce związanej
z misjami pokojowymi
i konfliktami zbrojnymi
Żołnierski
Modernizacja naszej armii to nie tylko Rosomak
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
W
ystarczy zajrzeć do żoł-
nierskiego plecaka,
a zobaczymy tam oddy-
chające buty, ochronne
spodnie i kurtkę z gore-
teksu czy cztery komplety mundurów polo-
wych wykonane z różnych materiałów. Jed-
no zastrzeżenie. Żołnierz, któremu lustruje-
my plecak, musi być albo przed wyjazdem
na zagraniczną misję, albo po powrocie
z niej.
ZAWODOWI
KONTRA POBÓR
Wojskowi, którzy rozpoczynali służbę
w „brązowych butach”, doskonale pamiętają
skórzane pasy z pozłacanymi klamrami
i mapniki, odróżniające kadrę od szerego-
wych. Na stalowych hełmach lśniły wyma-
lowane orły. Dwadzieścia lat temu hitem
w parkach sprzętu technicznego były oliw-
kowa koszula i krawat noszone pod kombi-
nezonem czołgisty. Wszystkie rozwiązania
przeszły już do historii. Do lamusa odeszło
też kultowe moro, najdłużej utrzymały się
kurtki. Znika również umundurowanie pu-
ma. Nie zyskało ono uznania i szybko zosta-
ło wyparte przez wzór 93 – panterę.
Wymiana sortów mundurowych w naszej
armii od samego początku przebiegała dwu-
torowo. Osobno żołnierze zawodowi, osob-
no służba zasadnicza i rezerwiści. Pierwsi
pozbyli się moro w 1999 roku, a pumy
w 2002 roku. Dwie ostatnie grupy wpraw-
dzie moro już nie noszą, ale z pumą poże-
gnać się jeszcze nie mogą. Widać to dosko-
szyk
nale podczas ćwiczeń rezerwistów. Na poli-
gonie dominuje wtedy specyficzne masko-
wanie puma. Odpowiedzialny za logistykę
naszej armii Inspektorat Wsparcia Sił Zbroj-
nych wyjaśnia, że taka sytuacja potrwa jesz-
cze jakiś czas, bo armii nie stać, aby każde-
go żołnierza wyposażyć w najnowszy typ
umundurowania. „Inspektorat jest zobligo-
wany do dbania o wojskowe finanse. Dlate-
go, skoro mamy w magazynach mundury
starszego typu, nie możemy ich wycofać
i zniszczyć. Trzeba zużyć to, co jest”, wyja-
śnia podpułkownik Andrzej Lis, rzecznik
IW SZ w Bydgoszczy. I dodaje, że nawet
w zamożniejszych armiach nie wszyscy mo-
gą dostać najnowszy wzór ubioru czy bu-
tów. Do dziś w Afganistanie i Iraku można
spotkać żołnierzy amerykańskich w mundu-
rach starszej generacji.
W wojsku we wszystkim obowiązuje hie-
rarchia. „Wchodzące do naszej armii nowe
Typy umundurowania
polowe letnie – bluza i spodnie strowej. W okresie zimowym do-
polowe wykonane z oddychają- chodzi do tego kurtka ochronna
cej tkaniny, wykonana z wodoszczelnej tka-
polowe na okres jesienno-zi- niny z polarową podpinką,
mowy – bluza i spodnie wykona- polowe w kamuflażu pustyn-
ne z tkaniny bawełniano-polie- nym – dla żołnierzy PKW.
Misyjne przyspieszenie
Wiele rodzajów umundurowania i jego elementów nie pojawiłoby się
w polskim wojsku, gdyby nie nasz udział w misjach.
typy umundurowania w pierwszej kolejności Pancernej w Żaganiu ubrania z goreteksu Zarządu Planowania Logistyki – P4 w Szta-
trafiają do polskich kontyngentów wojsko- mają już wszyscy żołnierze zawodowi. Tego bie Generalnym Wojska Polskiego.
wych i jednostek, które wydzielają żołnie- rodzaju sorty nie przysługują jednak żołnie- Armia cały czas zbiera wnioski, w jakim
rzy do PKW i sił odpowiedzi NATO”, wyja- rzom służby zasadniczej. kierunku powinny iść prace nad kolejną ge-
śnia jeden z logistyków. Przedstawiciele in- neracją mundurów. Zajmują się tym Szefo-
spektoratu potwierdzają, że ponieważ misjo- NOWY KRÓJ stwo Służby Mundurowej Inspektoratu
narze pierwsi byli wyposażani w najnowsze Kiedy zaczęto używać umundurowania Wsparcia Sił Zbrojnych i Wojskowy Ośrodek
typy mundurów, na placach apelowych pantera, szybko odkryto jego mankamenty. Badawczo-Wdrożeniowy Służby Munduro-
w jednostkach bardzo łatwo można było roz- Jednak krój zmieniono tylko w dwóch wer- wej (WOBWSM) w Łodzi. „W Szefostwie
poznać, kto był w Iraku czy Kosowie, a kto sjach – letniej i pustynnej, które powstały na Służby Mundurowej skupiło się grono ludzi,
nie. Zdradzała to najczęściej kurtka z gore- potrzeby misji zagranicznych. Między inny- którzy chcą coś zmienić. Jednocześnie słu-
teksu, obiekt westchnień wielu żołnierzy. mi zlikwidowano ściągacz w bluzie i dodano chają głosów z jednostek i reagują na postu-
Dziś sytuacja się normuje. Nowe mundu- zapięcia kieszeni na rzepy. „Wprowadzono no- laty”, zapewnia generał Szymański.
ry zaczynają trafiać także do jednostek nie- we typy umundurowania, które były w miarę Początkowo modyfikacje w wojskowym
szczycących się mianem priorytetowych. proste do wdrożenia. Teraz trwają prace nad ubiorze inicjowali sami żołnierze. Zainspiro-
Choć sytuacja tych ostatnich ciągle jest naj- zupełnie nowymi modelami”, informuje ge- wani rozwiązaniami sojuszników, postulowa-
lepsza. Na przykład w 11 Dywizji Kawalerii nerał brygady Krzysztof Szymański, szef li stworzenie całkowicie nowego modelu.
Pierwsza taka próba miała miejsce przed pię- pułkownik Lis. Część tych wniosków skosem i niżej niż dotychczas. No-
ciu laty, jednak owoc współpracy ośrodka W PRZYPADKU wdrożono w testowanych obecnie wością są też mieszki zwiększające
łódzkiego i komandosów z Lublińca pozostał kombinezonów ubiorach. pojemność kieszeni, bez których by-
dla załóg
w fazie prototypu. Oficjalne prace nad udo- pojazdów W nowej bluzie wzór 2008 wzmoc- łyby one tylko mało użytecznymi
skonaleniem umundurowania rozpoczęły się pancernych niono rękawy w części łokciowej, ozdobnikami. Ponadto, dzięki do-
w 2007 roku z inicjatywy dowódcy Wojsk kluczowe wszywając tam specjalne kieszenie świadczeniom z misji, dodano po
Lądowych generała broni Waldemara znaczenie, na dodatkowe wkłady ochronne. Po- jednej kieszeni na każdym rękawie.
poza krojem
Skrzypczaka. Przed rokiem zaprezentowano i kolorystyką, jawiła się też postulowana przez woj- Testowane są też różnego rodzaje za-
wynik tych starań – wzór 2008. „Żołnierze ma też materiał, skowych stójka. Spodnie wzmocnio- pięcia. Na przykład, spodnie mają
wskazywali na potrzebę udoskonalenia kroju który musi być no w miejscach najbardziej narażo- sześć kieszeni w nowym układzie:
mundurów, między innymi zastosowania koł- niepalny. nych na przetarcia i uszkodzenia me- dwie wewnętrzne, dwie na wysoko-
nierza w formie stójki z możliwością jego chaniczne. Zmieniono również układ ści ud – zapinane na guziki, i dwie
wykładania, zmianę układu i liczby kieszeni, kieszeni na bluzach polowych. Uzna- na wysokości łydek – zapinane na
w tym zastosowanie kieszeni skośnych w blu- no, że zbędne są te dolne, ponieważ rzepy. Bluza jest na guziki kryte li-
zie, zmianę umiejscowienia oznaki stopnia żołnierze w warunkach bojowych stwą, a jej mankiety są na rzepy. Co
i rezygnację z naramienników oraz zastąpie- zwykle noszą kamizelki, zachowano ważne, mundury wykonano z nowej
nie szelek do spodni paskiem”, wylicza pod- tylko dwie górne, ale wszyte pod tkaniny – mieszanki bawełny i polie-
POŻEGNANIE
Z NARAMIENNIKIEM
Na starych mundurach polowych gdzie
niegdzie są jeszcze białe oznaczenia stopni.
Stanowią one znakomitą wskazówkę dla
strzelców wyborowych, ułatwiając im iden-
tyfikację żołnierza. Na szczęście udało się
przeforsować zmianę koloru tych oznaczeń
– wojskowi dostają teraz naramienniki z czar-
nym haftem, który nie kontrastuje z mundu-
rem i spełnia podstawowe warunki maskowa-
nia. Z tego samego powodu coraz częściej
Paragraf na mundur
obecne naramienniki przeszkadzają w nosze-
niu plecaka lub karabinu. Sugerowali, żeby
umieścić oznaczenia z przodu kurtki, ale
oponenci twierdzili, że byłoby to wbrew pol-
skiej tradycji. Ostatecznie zwyciężył pogląd,
że tradycja jest ważna, ale należy ją kultywo- Niełatwo jest rozeznać się w przepisach, szczególnie kiedy przewidują
wać w mundurach wyjściowych i galowych. ponad trzydzieści dopuszczalnych kombinacji umundurowania.
W
O kroju ubioru polowego natomiast powinna
decydować jego funkcjonalność. Dlatego we zory, zasady, okoliczności teraz ponad trzydzieści takich możliwości,
wzorze 2008 pozostawiono dotychczasowy i sposób noszenia umunduro- w tym ponad dziesięć zasadniczych zesta-
naramiennik, jednak przymocowano go rze- wania oraz oznak wojsko- wów wyjściowych dla panów i dwanaście dla
pem na wysokości piersi. To kompromisowe wych przez żołnierzy i słu- pań. „Mimo wielości przepisów i ich zmian,
rozwiązanie pozwala wykorzystać zasoby na- chaczy szkół wojskowych regulują dwa roz- musimy znać je na bieżąco”, tłumaczy puł-
ramienników zgromadzone w magazynach porządzenia ministra obrony narodowej. kownik Jerzy Żygadło, szef Zarządu Pre-
i nie wymaga dodatkowych nakładów finan- Przepisy te zmieniano już kilkakrotnie wencji Komendy Głównej Żandarmerii Woj-
sowych. Napierśnik jest dobrze widoczny dla – ostatnie nowelizacje są z 10 i 29 grud- skowej. I dodaje: „Gdyby patrol zareago-
przyjaciół i można go łatwo ukryć przed nia 2008 roku. Publiczne
wał, nie znając zapisów rozporządze-
przeciwnikiem. noszenie munduru nia, naraziłby żandarmerię na
Nowe rozwiązanie powinno przypaść do ZMIANY W PLAMY przez nieuprawnionych ośmieszenie”. Dlatego, jak mówi,
gustu żołnierzom, nie przeszkadza bowiem Grudniowe zmiany polegają, cywilów jest, zgodnie po ostatnich zmianach zrobił ko-
z kodeksem wykroczeń,
przy wkładaniu oporządzenia taktycznego. między innymi, na wprowadzeniu zagrożone grzywną mendantom oddziałów ŻW telefo-
Jest jednak konstrukcją przejściową, ponie- do zestawu galowego i służbowe- lub naganą. niczny egzamin ze znajomości no-
waż docelowo projektanci zakładają jego mi- go dla żołnierzy 11 Dywizji Kawa- wych przepisów.
niaturyzację. lerii Pancernej czarnych beretów, a dla
„Rozumiem zniecierpliwienie wielu żołnie- żołnierzy Żandarmerii Wojskowej – szkarłat- RĘKAWICZKI I ODZNAKI
rzy, ale zanim nowe umundurowanie trafi do li- nych, w Siłach Powietrznych natomiast Pozostali żołnierze nie są chyba jednak tak
nii, musi przejść testy w wybranych jednost- – ubioru wieczorowego w kolorze granato- dobrze obeznani z przepisami dotyczącymi
kach. Wymaga to czasu, abyśmy za chwilę nie wym. Ustalono też, że spodnie polowe i polo- ubioru, ponieważ w 2007 roku ŻW interwe-
musieli znowu zmieniać wszystkiego, bo to we letnie nosi się wpuszczone w cholewki niowała ponad 1100 razy w zawiązku z ich
kosztuje”, stwierdza szef P4. Doświadczenia trzewików lub butów specjalnych. Wyjątko- naruszeniem. „Dlatego od poprzedniego ro-
z testów mogą zaowocować zmianami, tak jak wo żołnierze pełniący służbę na misjach lub ku położono szczególny nacisk na przestrze-
to się stało z rozmieszczeniem kieszeni i ich za- biorący udział w ćwiczeniach międzynarodo- ganie dyscypliny ubiorczej i dzięki temu
pięciami. Jednak prawdziwą próbą dla nowych wych mogą wykładać je na cholewki. Wydłu- w 2008 roku liczba naszych interwencji spa-
mundurów będą misje. Dopiero tamtejsze cięż- żono także do 1 kwietnia 2012 roku okres tak dła poniżej ośmiuset”, wyjaśnia pułkownik
kie warunki mogą wykazać walory lub niedo- zwanego donaszania dotychczasowych przed- Żygadło. Jak tłumaczy, najważniejsze zada-
statki ubioru. Nie należy mieć złudzeń, że miotów mundurowych. nie spoczywa w tym wypadku na dowódcach
z dnia na dzień powstanie mundur idealny, bo W obowiązujących przepisach munduro- – to oni ustalają ubiór żołnierzy na określoną
jak dotąd nikomu się to nie udało. wych nie jest łatwo się rozeznać, nie tylko okoliczność oraz ponoszą odpowiedzialność
z powodu zmian, ale też liczby dopuszczal- za przestrzeganie tych przepisów w jednostce.
Współpraca: ANNA DĄBROWSKA, nych kombinacji, zestawów umundurowania. Według danych ŻW, najczęstsze przypadki
KRZYSZTOF WILEWSKI, TOMASZ SZULEJKO Rozporządzenia i ich nowelizacje przewidują ich naruszeń to łączenie cywilnych elemen-
Interwencje
Liczba interwencji żandarmerii
w 2008 roku spadła poniżej
ośmiuset.
Jaki wzór
tów stroju z mundurem – na przykład no- W 2005 roku ówczesny minister obro- nego, obozów i podczas uroczystości
szenie do munduru cywilnych półbutów ny Jerzy Szmajdziński podpisał roz- patriotycznych, czyli na przykład
czy kurtki, niekompletne umundurowanie porządzenie, zgodnie z którym nosze- uczniów klas wojskowych lub studen-
– brak nakrycia głowy lub rękawiczek nie przez cywilów choćby części tów z Legii Akademickiej.
w stroju galowym, noszenie oznak innych munduru (paska czy beretu) znajdują- Nadal jednak publiczne noszenie
krajów lub oznak rozpoznawczych jedno- cego się w polskiej armii było niele- munduru przez nieuprawnionych cy-
stek, w których żołnierz już nie służy. Szef galne. Uderzyło to przede wszystkim wilów jest, zgodnie z kodeksem wy-
prewencji ostrzega: „W przypadku narusze- w harcerzy i członków Strzelca. kroczeń, zagrożone grzywną lub na-
nia przepisów możemy zareagować na trzy Na szczęście kolejny szef resortu ganą. „W takich wypadkach bardzo
sposoby – jeśli żołnierz jest ubrany w nie- NAJCZĘSTSZE obrony Radosław Sikorski w 2006 rzadko interweniuje żandarmeria, to
odpowiedni sposób i nie może tego na miej- PRZYPADKI roku zmienił tamto rozporządzenie, raczej rola policji”, mówi podpułkow-
scu naprawić, patrol doprowadza go do ofi- naruszeń dodając zapis, według którego zakaz nik Marcin Wiącek, rzecznik Ko-
przepisów
cera inspekcyjnego garnizonu lub macie- mundurowych nie dotyczy używania munduru lub mendy Głównej Żandarmerii Wojsko-
rzystej jednostki. W wypadku drobnego na- to łączenie jego części, pozbawionych oznak wej. Wyjątkiem są misje wojskowe,
ruszenia przepisów żandarmi legitymują cywilnych wojskowych, przez młodzież i in- na których zdarza się, że włożenie
elementów
lub pouczają żołnierza”. struktorów ze stowarzyszeń lub orga- przez przebywających tam cywilów
stroju
z mundurem nizacji, które zawarły porozumienia munduru jest konieczne ze względów
MORO NIE DLA CYWILÓW – na przykład o współpracy z ministrem obrony bezpieczeństwa. Warto pamiętać, że
Inaczej wygląda sytuacja cywilów, któ- noszenie i działają na rzecz obronności pań- zakaz dotyczy tylko publicznego no-
do munduru
rzy chcieliby włożyć polski mundur wojsko- cywilnych
stwa, oraz młodzieży szkolnej i aka- szenia munduru. W domowym zaci-
wy. Zgodnie z prawem umundurowanie jest półbutów demickiej wykonującej przedsięwzię- szu można chodzić nawet w oficer-
bowiem prawnie zastrzeżone dla żołnierzy. czy kurtki. cia w ramach przysposobienia obron- skim ubiorze galowym.
Z głębokim smutkiem przyjęliśmy Wiadomość o śmierci naszych lotników wstrząsnęła Marynarką Wojenną.
wiadomość o tragicznej śmierci W sercach nosimy cierpienie po stracie załogi samolotu An-28.
żołnierzy Brygady Lotnictwa Marynarki Łączymy się w bólu z RODZINAMI i BLISKIMI naszych lotników morskich,
Wojennej RP: wspólnie przeżywając wielką żałobę, jaka ogarnęła polskie siły morskie.
kmdr. ppor. pil. Romana BERSKIEGO Pan komandor podporucznik pilot Roman BERSKI
kpt. mar. pil. Marka Pan kapitan marynarki pilot Marek SZTABIŃSKI
SZTABIŃSKIEGO Pan porucznik marynarki pilot Przemysław DUDZIK
por. mar. pil. Przemysława DUDZIKA Pan chorąży sztabowy marynarki Ireneusz RAJEWSKI
chor. sztab. mar. Ireneusza
RAJEWSKIEGO Odeszliście od nas na wieczną, lotniczą wachtę…
Na zawsze pozostaniecie w naszych sercach.
Rodzinie i Bliskim Zmarłych Cześć Waszej pamięci!
składamy wyrazy głębokiego
współczucia. dowódca Marynarki Wojennej wiceadmirał Andrzej Karweta
Bogdan Klich,
minister obrony narodowej
Wyrazy najgłębszego współczucia RODZINOM i NAJBLIŻSZYM
generał Franciszek Gągor, RODZINOM i NAJBLIŻSZYM tragicznie zmarłych
szef Sztabu Generalnego WP tragicznie poległych lotników Komandora podporucznika pilota
Marynarki Wojennej Romana BERSKIEGO
kmdr ppor. pilota Kapitana marynarki pilota
Romana BERSKIEGO Marka SZTABIŃSKIEGO
RODZINOM i BLISKIM tragicznie kpt. mar. pilota Porucznika marynarki pilota
zmarłych żołnierzy Marynarki Wojennej: Marka SZTABIŃSKIEGO Przemysława DUDZIKA
Kmdr. ppor. pil. Romana BERSKIEGO, por. mar. pilota Chorążego sztabowego marynarki
kpt. pil. Marka SZTABIŃSKIEGO, Przemysława DUDZIKA Ireneusza RAJEWSKIEGO
por. pil. Przemysława DUDZIKA oraz chor. szt. mar. wyrazy szczerego,
chor. sztab. Ireneusza RAJEWSKIEGO Ireneusza RAJEWSKIEGO głębokiego żalu i współczucia
wyrazy głębokiego żalu i współczucia dowódcy Marynarki Wojennej
z powodu tragicznej straty wybitnych składają dowódca, kadra i pracownicy
składają dowódca Sił Powietrznych Lotników – Marynarzy wojska 22 Ośrodka Dowodzenia
gen. broni pil. Andrzej Błasik i Naprowadzania w Bydgoszczy.
wraz z kadrą, żołnierzami składają dowódca operacyjny sił
i pracownikami Sił Powietrznych. zbrojnych, żołnierze i pracownicy
Dowództwa Operacyjnego.
RODZINOM i BLISKIM
pilotów 28 Eskadry Lotniczej
Z wielkim żalem żołnierze i pracownicy Marynarki Wojennej
4 Skrzydła Lotnictwa Szkolnego W głębokim żalu łączymy się z powodu tragicznej śmierci
w Dęblinie przyjęli wiadomość z RODZINAMI i BLISKIMI Pana komandora podporucznika pilota
o tragicznej katastrofie ofiar katastrofy samolotu wojskowego Romana BERSKIEGO
samolotu M-28 Bryza, An-28 Bryza. Pana kapitana marynarki pilota Marka
w której śmierć poniosło czterech Z bólem żegnamy się z tymi, którzy SZTABIŃSKIEGO
żołnierzy – lotników z Jednostki odeszli od nas 31 marca 2009 roku. Pana porucznika marynarki pilota
Wojskowej 4647. Pozostaną jednak na zawsze Przemysława DUDZIKA
Wyrazy współczucia i szczere w naszej pamięci. Pana chorążego sztabowego marynarki
kondolencje Wyrazy współczucia Ireneusza RAJEWSKIEGO
wyrazy głębokiego współczucia
składają składają komendant główny Żandarmerii
dowódcza kadra i pracownicy wojska Wojskowej oraz kadra, żołnierze składają dowódca,
4 Skrzydła Lotnictwa Szkolnego. i pracownicy wojska ŻW. kadra i pracownicy dZH MW.
Śmigła i skrz
16 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009
A R M I A
zydła
dotąd, żeby zdobytą w trudzie i tak wielkim IRENEUSZ BARTNIAK: „Szósta” w latach
kosztem wiedzę ubrać w odpowiednie ramy, 2009–2012 zmieni zarówno swój charakter, jak
w instrukcje, w metodykę. Nie ma się tym i nazwę, będzie brygadą powietrznodesantową
kto zająć”. Czy nadal bezcenna wiedza składającą się z trzech batalionów. Pierwszy,
jest przekazywana ustnie, z pokolenia na lekki, będzie służył do uchwycenia obiektów
FOT. PIOTR BERNABIUK
Pierwsza kwalifikacja
Zawieszony pobór zastępuje kwalifikacja wojskowa. Wszystkie osoby, o zdolności do tej służby w stosunku do żołnie-
które się do niej stawią, otrzymają książeczki wojskowe i zostaną rzy rezerwy.
W 2009 roku obowiązkowi stawiennictwa do
wciągnięte do ewidencji.
K
kwalifikacji wojskowej podlegają również kobie-
onstytucja Rzeczypospoli- wiązku obrony Rzeczypospolitej Pol- ty urodzone w latach 1981–1990, które w roku
tej Polskiej między innymi skiej, na mocy którego ministrowie LUDZIE szkolnym 2008/2009 kończą naukę w szkołach
artykułem 85 nakłada obo- spraw wewnętrznych i administracji zakwalifikowani medycznych i weterynaryjnych oraz na kierun-
jako zdolni
wiązek obrony ojczyzny oraz obrony narodowej rozporządze- do służby zasilą kach psychologicznych, o których mowa w para-
na wszystkich Polaków. Po odstąpieniu niem z 23 lutego 2009 roku w sprawie zasoby osobowe grafie 2 rozporządzenia Rady Ministrów
od powoływania do obowiązkowej służ- przeprowadzenia kwalifikacji wojsko- szeroko pojętego z 16 maja 2006 roku w sprawie poddania kobiet
systemu
by wojskowej – zgodnie z przepisami wej w 2009 roku (DzU nr 33, obowiązkowi stawienia się do poboru (DzU
obronnego
ustawy z 9 stycznia 2009 roku o zmia- poz. 263) określili, że kwalifikacja ta państwa nr 95, poz. 660). Ponadto wezwaniu do kwalifi-
nie ustawy o powszechnym obowiązku zostanie przeprowadzona na terenie na czas pokoju kacji podlegają także kobiety będące studentka-
obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz całego kraju w terminie od 1 kwietnia oraz mobilizacji mi wyższych szkół morskich, które złożyły pi-
i wojny.
o zmianie niektórych innych ustaw do 30 czerwca bieżącego roku. Obo- semny wniosek do wójta (burmistrza, prezyden-
(DzU nr 22, poz. 120) – młodzież bę- wiązkowi stawienia się do niej podle- ta miasta) o wezwanie ich do kwalifikacji woj-
dzie zobowiązana do stawienia się do gają wszyscy mężczyźni urodzeni skowej wraz z zaświadczeniem rektora wyższej
kwalifikacji wojskowej, mającej na celu w 1990 roku (19-letni) oraz w latach szkoły morskiej o pobieraniu nauki w tej szkole
przede wszystkim weryfikację młodych 1985–1989, którzy wcześniej nie sta- oraz z jego zgodą na odbywanie zajęć wojsko-
ludzi pod kątem predyspozycji i stanu wili się do poboru. Obowiązek ten
zdrowia psychofizycznego do czynnej
służby wojskowej. Zakwalifikowani
spoczywa również na tych, którzy zo-
stali uznani ze względu na stan zdro- Potrzebni ludzie
w jej toku jako zdolni do służby zasilą
zasoby osobowe szeroko pojętego sys-
temu obronnego państwa na czas poko-
wia za czasowo niezdolnych do odby-
cia służby wojskowej, oraz na tych,
którzy złożyli wnioski o ponowne
Z apewnienie bezpieczeń-
stwa państwu i jego oby-
watelom to nadrzędny obo-
wyznania, przekonań politycz-
nych służą powołane do tego
celu instytucje, organizacje
ju oraz mobilizacji i wojny. ustalenie zdolności do czynnej służby wiązek każdej władzy pań- oraz służby. Lecz nie będą
wojskowej, pod warunkiem, że nie zo- stwowej nie tylko dziś, ale tak- one skuteczne, jeśli nie zasilą
KOGO DOTYCZY stali wcześniej przeniesieni do rezer- że w bliższym i dalszym hory- ich ludzie zdolni do wykony-
Podstawę prawną do przeprowadze- wy. Ten warunek jest bardzo ważny, zoncie czasowym. Zapewnie- wania zadań obronnych, zgod-
nia kwalifikacji wojskowej stanowi ar- gdyż powiatowe komisje lekarskie nie niu tego wszystkim Polakom nie z ich kompetencjami
tykuł 5 ustawy o powszechnym obo- są właściwe w zakresie orzekania niezależnie od ich wieku, płci, i możliwościami.
Życzenia
wych. Powyższy wniosek zainteresowane stu-
dentki składają za pośrednictwem wojskowego
komendanta uzupełnień właściwego ze wzglę-
du na siedzibę wyższej szkoły morskiej. Do
kwalifikacji wojskowej przystąpić mogą rów-
nież ochotnicy, którzy ukończyli 18 rok życia
(również kobiety).
Wielkanocne
Kwalifikację wojskową przeprowadzają woje-
W
wodowie – każdy na terenie przez siebie admini- ielkanoc to czas szczególny w polskiej tradycji. Czas zadumy, rozmyślań
strowanym – przy współudziale szefów woje- o rzeczach ostatecznych, ale i czas radości, oczekiwania na nowy początek.
wódzkich sztabów wojskowych oraz starostów, Z okazji nadchodzących Świąt Zmartwychwstania Pańskiego chciałbym
wójtów, burmistrzów (prezydentów miast). Bez- życzyć żołnierzom i pracownikom wojska, aby te chwile były wypełnione szczęściem
pośrednio prowadzą ją autonomicznie i niezależ- dzielonym z najbliższymi w ciepłej rodzinnej atmosferze. Niech to będzie czas refleksji
nie od siebie działające wojewódzkie i powiato- nad tym, co minęło i nadziei na lepszą przyszłość.
we komisje lekarskie, które nie są częścią resortu Pamiętajmy o tych, którzy spędzą te dni z dala od rodzinnego domu, w miejscach, gdzie
obrony. Zgodnie z przepisami wspomnianej usta- trudno o odpoczynek, wyciszenie i kultywowanie polskiej tradycji. Wam, drodzy żołnierze
wy oraz wydanego na jej podstawie rozporzą- i pracownicy wojska, służącym Ojczyźnie poza jej granicami, ślę szczególne życzenia
dzenia Rady Ministrów z 24 stycznia 2006 roku i podziękowania za wypełnianie tak trudnych, odpowiedzialnych i niebezpiecznych za-
w sprawie komisji lekarskich oraz wynagradza- dań. Oby te święta upłynęły spokojnie, a smutek rozłąki z Najbliższymi ukoiło poczucie
nia za udział w ich pracy (DzU nr 18, poz. 142, więzi łączącej wspólnotę wojskową.
z późn. zm.) badania lekarskie osób podlegają- Wszystkim sympatykom Wojska Polskiego: żołnierzom służby czynnej i rezerwistom,
cych kwalifikacji oraz ocena ich stopnia zdolno- pracownikom wojska, kombatantom, weteranom i emerytom, a także Ich Rodzinom
ści do służby wojskowej należą do powiatowych i Bliskim, życzę wiele szczęścia w ten świąteczny czas i beztroskiej radości w poniedzia-
komisji lekarskich. Powoływane są one przez łek wielkanocny.
wojewodów zarządzeniem określającym ich Bogdan Klich
skład osobowy, siedziby oraz zasięg terytorialny. minister obrony narodowej
W skład tych komisji wchodzi trzech lekarzy cy-
wilnych: specjalista chorób wewnętrznych, chi-
rurg oraz lekarz innej specjalności.
Orzeczenie kategorii zdolności do czynnej
Z
służby wojskowej, będące decyzją administracyj- nadzieją oczekujemy Świąt Wielkanocnych. To czas wzmocnienia więzi rodzinnych
ną, jest wykonywane według rozporządzenia mi- i dostrzeżenia rzeczy ważnych, których nie zauważamy w natłoku codziennych obo-
nistra obrony narodowej (wydanego w porozu- wiązków. To czas wzajemnego okazywania sobie przyjaźni i życzliwości.
mieniu z ministrem zdrowia) z 25 czerwca 2004 Nie wszyscy z Nas spędzą te święta w gronie najbliższych. Niezależnie od daty w kalen-
roku w sprawie orzekania o zdolności do czyn- darzu, zadaniem żołnierzy jest strzec pokoju i bezpieczeństwa zarówno we własnym kra-
nej służby wojskowej oraz właściwości i trybu ju, jak również poza jego granicami. Dlatego szczególne myśli i słowa kieruję do żołnie-
postępowania wojskowych komisji lekarskich rzy i pracowników wojska pełniących służbę w ramach naszych sojuszniczych zobowią-
w tych sprawach (DzU nr 151, poz. 1595, zań. Niechaj ten świąteczny czas spędzony z dala od najbliższych upłynie Wam i Waszym
z późn. zm.). W przypadku braku możliwości tęskniącym Rodzinom w spokoju i radości.
ustalenia stopnia zdolności do czynnej służby Żołnierzom Wojska Polskiego i pracownikom wojska pełniącym służbę w kraju życzę
wojskowej osoby stawiające się do kwalifikacji nowych osiągnięć zawodowych, dobrego zdrowia oraz rodzinnego szczęścia, harmonii
wojskowej kierowane są na badania specjali- i wszelkiej pomyślności.
styczne lub obserwację szpitalną do wyznaczo- Kombatantom i żołnierzom rezerwy przesyłam najlepsze życzenia nieustającego zdro-
nych przez wojewodę dla każdej z tych komisji wia, pogody ducha oraz satysfakcji z żołnierskich dokonań.
zakładów opieki zdrowotnej. Z okazji nadchodzących Świąt Wielkanocnych życzę wszystkim, aby przy świątecznych
stołach znaleźli prawdziwie rodzinną atmosferę oraz wiosenną radość i optymizm, tak po-
DO REZERWY trzebne nam wszystkim zarówno w służbie, jak i w życiu prywatnym.
W trakcie kwalifikacji wojskowej wszystkim Niech spełnią się wszystkie plany, a służba Ojczyźnie pozostanie źródłem satysfakcji.
osobom, które się do niej stawiały, jest zakładana Wesołego Alleluja!
ewidencja wojskowa i wydawane są wojskowe generał Franciszek Gągor
dokumenty osobiste – książeczki wojskowe. szef Sztabu Generalnego WP
Zgodnie z artykułem 18 ustęp 1 ustawy z 9 stycz-
nia 2009 roku o zmianie ustawy o powszechnym
obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej
oraz o zmianie niektórych innych ustaw wszyscy
stawiający się w bieżącym roku do kwalifikacji
N
wojskowej z mocy prawa zostaną przeniesieni do aszym wiernym Czytelnikom, Przyjaciołom, wszystkim żołnierzom oraz pracow-
rezerwy z dniem, w którym orzeczenia właści- nikom Wojska Polskiego z okazji Świąt Wielkanocnych życzymy zdrowia, pogo-
wej komisji lekarskiej o ich zdolności do czynnej dy ducha, optymizmu na co dzień, tak nierozerwalnego z wiosenną aurą.
służby wojskowej staną się ostateczne. Niech spełnią się wraz z nadchodzącymi świętami wasze najskrytsze marzenia, niech
przy świątecznych stołach panuje zgoda, poczucie więzi, rodzinna atmosfera.
Pułkownik LECH MATYSZCZYK
i pułkownik ROMAN SICIŃSKI są oficerami
To są święta radości, która niech towarzyszy nam jak najdłużej.
Zarządu Organizacji i Uzupełnień – P1 Redakcja Wojskowa
Sztabu Generalnego WP.
ROMAN PRZECISZEWSKI
D
wa i pół roku temu. Rozmowa „Chyba nie była to najszczęśliw- bu 20 Brygady Zmechanizowanej
kwalifikacyjna na najwyższym sza wypowiedź”, z perspektywy cza- awansował na zastępcę dowódcy
szczeblu. Z jednej strony, mini- su zauważa generał brygady Jerzy 1 BPanc, podaje konkrety: „Brygada
ster obrony, szef Sztabu General- Biziewski, któremu po tamtej rozmo- w Wesołej zmieniła oblicze, stała się
nego WP, dowódca Wojsk Lądo- wie kadrowej, jakby na przekór, powie- bardziej mobilna. Obecnie ma prze-
wych i dyrektor Departamentu Kadr MON, rzono dowodzenie 1 Brygadą Pancerną cież tylko jeden batalion czołgów
a z drugiej, on – kandydat na wyższe stanowi- w Wesołej. Z tym że dzisiaj ta brygada z PT-91 Twardy oraz dwa bataliony
sko. Jakie – sam jeszcze nie wie. Słyszy pytanie: już tylko z nazwy pozostała pancerna, zmechanizowane na BWP-1”.
„Jak by się pan czuł w roli dowódcy brygady ponieważ od prawie roku faktycznie „Czołgi może i nie są najnowszej ge-
pancernej?”. „Pancernej?”, upewnia się i prze- jest brygadą zmechanizowaną. neracji, ale przy ukształtowaniu terenu
chodzi do szczerej wypowiedzi – ten rodzaj naszego kraju, które sprawia, że wi-
wojsk ocenia co najmniej sceptycznie. Ponadto OJCOWIZNA doczność ograniczona jest do dwóch–
w terenie zurbanizowanym oraz lesisto-jezior- Pułkownik Janusz Wiatr, który –trzech kilometrów, dobrze się spraw-
nym jednostki ciężkie to już chyba przeszłość. dziewięć miesięcy temu z szefa szta- dzają. Wozy bojowe natomiast, w któ-
Generał Biziewski chciałby też zerwać kownik Arkadiusz Siwak, szef sztabu, sta-
z wciąż pokutującymi stereotypowymi opinia- wia sprawę jasno: w sierpniu w brygadzie
mi o 1 BPanc i dlatego ma jeszcze jedno ma- nie będzie już żołnierzy z poboru. I niektó-
rzenie: „Chciałbym, aby raz po raz nie mówio- rzy obawiają się, że mogą być problemy. Na
no o nas jako o brygadzie pokazowej. To jest przykład teraz największy kłopot jest ze
krzywdzące. Jesteśmy dobrze wyszkoloną jed- służbami, które dotychczas w większości
nostką bojową i nie ograniczamy się do poka- były obstawiane przez żołnierzy ze służby
zowych strzelań na przykoszarowym placu zasadniczej. W sztabie wyliczają, że co-
ćwiczeń czy wystawiania kilka bądź kilkana- dziennie 90 żołnierzy zawodowych i z pobo-
ście razy w miesiącu «szczytowych» kompanii ru zdaje służbę, tylu samo ją przyjmuje i ty-
lub asyst honorowych”. luż się do niej przygotowuje. W brygadzie
Tworzymy uzawodowionej nie ma mowy o takim ob-
dobrze wyszkoloną
jednostkę bojową i nie
BEZ LIPY ciążeniu żołnierzy. „Dlatego przeprowadzi-
ograniczamy się do pokazowych Co prawda są miesiące, w których na- liśmy grę decyzyjną i zrobiliśmy przymiarkę
strzelań na przykoszarowym wet 40 delegacji wizytuje brygadę, jed- do nowych, zawodowych realiów”, mówi
placu ćwiczeń czy wystawiania nakże – jak podpowiadają żołnierze z jej podpułkownik Siwak.
kilka bądź kilkanaście razy
w miesiącu ,,szczytowych”
pododdziałów – „tu nie ma żadnej lipy, W wyniku tej gry zadecydowano między in-
kompanii lub asyst bo gdyby okazało się, że wojsko jest nie- nymi, że jedno biuro przepustek zostanie za-
honorowych. wyszkolone, a sprzęt niesprawny, to dopie- mknięte, planuje się także redukcję służb we-
ro byłby cyrk na całe wojsko”. Cyrku nato- wnętrznych. „Dzięki tym zmianom zamiast 90
miast nie było i nie ma. Mało tego – w ostatnich będzie się do służby przygotowywać 36 żołnie-
dniach inspektorzy Departamentu Kontroli rzy”, liczy szef sztabu. Rozwinięcie systemu
MON dokładnie prześwietlili brygadę i okazało monitoringu częściowo rozwiązałoby problem.
rych planowana jest modernizacja wieży i uzbro- się, że mimo niedoinwestowania i braku najno- Na razie na to się jednak nie zanosi. Również
jenia – łatwe do ukrycia w tutejszym terenie – są wocześniejszego sprzętu pod względem wy- wprowadzenie ochrony przez wartę cywilną od-
po prostu dobrym, sprawdzonym sprzętem bojo- szkolenia mogłaby ona konkurować z jednost- ciążyłoby żołnierzy zawodowych.
wym i dobrze wykonają to, czego się od nich kami, w których profesjonalizacja jest już bar- A kto za kilka miesięcy pójdzie na obierak?
oczekuje”, analizuje zastępca dowódcy brygady. dzo zaawansowana. Dlatego pułkownik Wiatr Też żołnierze zawodowi? Major Zbigniew
I jeszcze jedno: „Naszym głównym zadaniem przedstawia wyniki uzyskane podczas ćwiczeń Marcinkowski, pełniący obowiązki logisty-
jest i będzie obrona ojcowizny, wyjazd na misję na poligonie w Bemowie Piskim, gdzie w cza- ka brygady, wylicza: „Po odejściu szerego-
natomiast wynika z naszych zobowiązań sojusz- sie kontroli przebywały, między innymi, bata- wych z poboru na etacie stołówki zostanie
niczych i koalicyjnych”. lion zmechanizowany, dywizjon artylerii prze- pięciu pracowników wojska i jeden kucharz.
Tymczasem w innych pokojach sztabu bry- ciwlotniczej i kompania saperów. Strzelanie Czy poradzą sobie, żeby zapewnić wyżywie-
gady o niektórych „pokojowych obowiązkach z BWP żołnierze zaliczyli na mocną czwórkę. nie dla całej kadry? Muszą sobie poradzić”,
wobec ojcowizny” można dowiedzieć się nieco Ze strzelania z karabinu wyborowego dostali przekonuje Marcinkowski, choć i w jego
więcej. Usłyszałem na przykład, że jeszcze kil- wyłącznie czwórki i piątki, ze strzelania bojo- głosie słychać nutę niepokoju.
ka tygodni temu brygada pod parą musiała trzy- wego z beryla 35 żołnierzy dostało 34 piątki Podpułkownik Siwak twierdzi: „Zrobimy
mać prawie 500 ludzi i ponad 40 środków trans- i jedną czwórkę. Ogólne przygotowanie ze wszystko, by brygada była zawodowa w całym
portowych, ponieważ zapewniała wsparcie an- szkoleń: taktycznego, ogniowego, inżynieryjne- tego słowa znaczeniu”. Z kolei generał
tykryzysowe w Warszawie i okolicach. go, łączności, z obrony przed bronią masowego Biziewski odkrywa nieznaną dotychczas dla
W związku z tym zajmowała się zarówno od- rażenia, inspektorzy z departamentu ocenili na wielu kartę: „Kolejna, siódma zmiana PKW
śnieżaniem, jak i ochroną mostu w Tonkielach. 4,3. „Jeżeli ktoś znajdzie jednostkę, która spro- w operacji ISAF będzie tworzona właśnie na
Teraz, po weryfikacji niebojowych zadań, sta tym normom, stawiam mu dobrą kawę”, bazie naszej brygady. W tym kontekście pro-
1 BPanc ma pomagać cywilom przede wszyst- żartuje dowódca brygady. ces uzawodowienia powinien być przeprowa-
kim w czasie powodzi, wystawiając 180 dobrze Jeszcze większe jakościowe przemiany dzony jak najszybciej, bowiem szybkimi kro-
przygotowanych żołnierzy. 1 Brygada ma dopiero przed sobą. Podpuł- kami zbliża się czas szkolenia do misji”.
Test rekruta
Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej wzięło pod lupę przyszłych
zawodowców. Tak powstał obraz statystycznego ochotnika.
S
zkolenie podstawowe w Ust- działu Dydaktycznego CSMW. „Tylko nad młodymi żołnierzami i stosować „fali” lub
ce ukończyło właśnie 98 sze- niecałe 11 procent młodych żołnierzy mobbingu. Umożliwi im to również szybką ada-
regowych zawodowych, któ- dostrzega znaczenie awansu i chciało- ptację do służby w jednostkach po zakończeniu
rzy w listopadzie na ochotni- by w przyszłości dowodzić”. szkolenia w CSMW. Wbrew obiegowym opi-
ka włożyli mundur. Kilkunastu ich Grono szeregowych zawodowych, niom empatia i chęć pomagania innym nie ce-
kolegów się wykruszyło. Specjaliści z którego można by dobierać kandyda- chuje wcale żołnierza fajtłapy, lecz jest skutkiem
z Centrum Szkolenia Marynarki Wo- tów do szkół podoficerskich, nie jest oczekiwania na korzyści wynikające z działania
jennej (CSMW) postanowili dokład- zatem duże. Co w takim razie przesą- grupowego. Wzajemne zrozumienie i pomoc za-
nie przyjrzeć się wszystkim kandyda- dziło o tym, że przyszli zawodowcy STATYSTYCZNY wsze są podstawą sukcesu w takiej sytuacji.
OCHOTNIK
tom. Oprócz obserwacji na treningach zdecydowali się włożyć mundur? Pra- lubi pracować
„Empatia świadczy o wysokim poziomie roz-
i zajęciach teoretycznych młodzi żoł- ca w zespole. Dla ponad połowy an- w zespole, umie woju społecznego i rozumienia świata. Jest
nierze zostali poddani różnym testom. kietowanych osób prawidłowe stosunki uważnie słuchać, również cechą pożądaną u dobrych dowód-
Wyniki są zaskakujące. międzyludzkie mają kluczowe znacze- nie przywiązuje ców”, ocenia kapitan Robert Biernaczyk, ofi-
wagi do awansu
nie. Tego typu motywacja jest bardzo i zarobków.
cer prasowy CSMW. „Z czasem odkryją w so-
BYĆ W ZESPOLE ważna, bo wojsko to przede wszystkim bie inne cechy, które w wojsku są pożądane. Po
Pierwszą niespodzianką dla prze- działanie w grupie. Zastanawia jednak to się szkolą, by poznać siebie i zrozumieć isto-
prowadzających ankietę specjalistów słabe zainteresowanie możliwością tę bycia żołnierzem zawodowym”.
z CSMW było odkrycie, że dla więk- awansu.
szości ochotników głównym powo- Drugim zaskoczeniem, w tym wy- OSWAJANIE TECHNIKI
dem wstąpienia w szeregi armii nie by- padku pozytywnym, jest to, że młodzi Za to z wyobraźnią młodych wojaków nie
ły zachęty finansowe ani możliwość ochotnicy są empatyczni, emocjonalni jest najlepiej. Są mało pomysłowi. Nie intere-
awansu. Zaledwie co trzeci badany dał i wrażliwi. Potrafią zrozumieć inną oso- sują ich innowacyjność, szukanie nowych roz-
się wcielić z przyczyn finansowych. bę, pomagać oraz uważnie i dokładnie wiązań, nie mają dużego potencjału twórcze-
Tych, których skusiła wizja kariery słuchać. „Cechy te są niezmiernie przy- go. Wykazują tak zwany wysoki i średni po-
wojskowej, było mniej. „Ochotnicy nie datne w służbie wojskowej”, uważa ko- ziom zainteresowań typu konwencjonalnego.
aspirują do sprawowania formalnego mandor Urbanek. Wrażliwość na dru- Potocznie powiedzielibyśmy, że lubią działać
przywództwa”, ocenia komandor po- giego człowieka może oznaczać, że według jasnych zasad i sprawdzonych metod
rucznik Andrzej Urbanek, szef Wy- osoby te nie będą dążyć do dominacji czy instrukcji – wtedy czują się pewnie w swo-
jej roli. Najlepiej, żeby było rutynowo i jak Ochotnicy uzyskali całkiem przy- z miejscem docelowej służby. Legity-
najmniej niespodzianek. WBREW zwoite wyniki. Aż 78 procent stano- muje się średnim wykształceniem
Co ciekawe, tylko 15 procent przebadanych OBIEGOWYM wiły oceny bardzo dobre i dobre. i wywodzi z rodziny robotniczej,
OPINIOM,
ochotników preferuje pracę z użyciem maszyn empatia i chęć
Gdyby jednak specjaliści z CSMW w której wysokość dochodów oscylu-
i urządzeń. Wynika z tego, że przed kadrą dy- pomagania ocenili ich według testów dla żołnie- je blisko minimum socjalnego. Poza
daktyczną stoi wyzwanie – rozwijanie zainte- innym nie rzy zawodowych, to jedna trzecia nie tym, mieszka na wsi lub w małym
resowań i kompetencji technicznych rekrutów. cechuje wcale zdałaby tego egzaminu. „Wynika z te- mieście. Nie pracował zawodowo
żołnierza fajtłapy,
Szkolenie we wszystkich specjalnościach opie- lecz jest
go jasno, że ocena sprawności fizycz- przed podjęciem decyzji o służbie
ra się przecież w dużym stopniu na opanowa- skutkiem nej ochotników wymaga formalno- wojskowej, czyli do armii trafił prosto
niu umiejętności posługiwania się zaawanso- oczekiwania prawnego rozwiązania. Osoby two- po szkole.
wanym sprzętem. Komandor Urbanek prze- na korzyści rzące przepisy muszą jednoznacznie Są oczywiście wyjątki, o których
wynikające
konuje: „Mamy bazę dydaktyczną dobrze wy- z działania
określić, jakiego typu testom podda- także warto pisać. Łukasz Kubisz nie
posażoną w urządzenia szkolno-treningowe grupowego. wać przyszłych zawodowych szerego- pochodzi z małego miasteczka, lecz
i symulatory, gdzie z dużą pewnością rozbudzi- Wzajemne wych”, wyjaśnia komandor Urbanek. z Warszawy. Interesuje się filozofią
my w młodzieży zainteresowanie sprzętem, bo zrozumienie „Większość ochotników osiągnęła za- i muzyką, jest bardzo wysportowany.
i pomoc zawsze
nauka w takich warunkach to przyjemność”. są podstawą
dowalające wyniki sprawnościowe. W cywilu trenował jujitsu brazylijskie
sukcesu w takiej Ale do służby wcielono także kilka i boks tajski. Najciekawsze jest jed-
PODCIĄGANIE NA DRĄŻKU sytuacji. osób, których poziom sprawności nak to, że do armii trafił w trakcie stu-
Jednym z wyznaczników zdolności wszyst- jest tak niski, że nie będą one w sta- diów. Był na trzecim roku psycholo-
kich żołnierzy do służby wojskowej jest spraw- nie nawet w ciągu roku osiągnąć norm gii, kiedy uznał, że jego powołaniem
ność fizyczna. Początkowo oczekiwano, że przewidzianych dla żołnierzy zawo- jest armia. Zrezygnował z nauki
ochotnicy będą zdawać egzamin sprawnościo- dowych”. i zgłosił się do wojskowej komendy
wy według testów dla żołnierzy zawodowych. Dlatego warto się zastanowić, czy uzupełnień. „Marzę o tym, by służyć
Ale okazało się, że zgodnie z obowiązującymi kandydatów do służby wojskowej nie w Formozie”, deklaruje przyszły za-
przepisami po odbyciu szkolenia podstawowe- objąć wstępnym testem sprawnościo- wodowiec. „Nie chcę być naukow-
go zostaną najpierw wyznaczeni na stanowi- wym, zanim jeszcze zostaną skiero- cem. A psychologia może być też
ska żołnierzy służby nadterminowej. Dlatego wani na szkolenie podstawowe. przydatna w wojsku”, mówi, zapew-
poddano przyszłych zawodowców testom niając, że nie żałuje wyboru. Mamy
przeznaczonym dla żołnierzy służby zasadni- PRZYPADEK ŁUKASZA nadzieję, że nie żałują go także pozo-
czej, którzy trzeci miesiąc odbywają szkole- Aby mieć całościowy obraz staty- stali ochotnicy.
nie. Składały się one z dwóch konkurencji: stycznego rekruta, trzeba dodać, że Pierwszy krok w stronę zawodow-
marszobiegu na 3 tysiące metrów i podciąga- jest to młodzieniec w wieku do 25 lat, stwa został zrobiony. Czekamy na
nia na drążku. niekoniecznie związany terytorialnie następne.
P
odpisany 3 marca przez ministra
Bogdana Klicha „Plan moderni-
zacji technicznej Sił Zbrojnych
RP w latach 2009–2010” nie speł-
nia wszystkich oczekiwań prze-
mysłu obronnego. Zamówień rządowych bę-
dzie w tym roku mniej aż o 2,3 miliarda zło-
tych. W wielu zakładach Grupy Bumar zwol-
nienia części załogi wydają się już przesądzo-
ne. Organizacje związkowe tych firm zaczęły
protesty.
Nie całemu jednak sektorowi zbrojeniowe-
mu grozi paraliż. W Wojskowych Zakładach
Łączności nr 2 SA (WZŁ-2) w Czernicy koło
Wrocławia, jednym z dwunastu przedsię-
biorstw, nad którymi nadzór właścicielski
BOGUSŁAW POLITOWSKI
Cyfrowa przyszłość
W Czernicy, małej wiosce pod Wrocławiem, powstaje centrum produkcji
C O M M E N T
RYSZARD
SZABLEWSKI,
członek zarządu – dyrektor
finansowy WZŁ-2:
najnowocześniejszych wojskowych systemów łączności.
C O M M E N T
JERZY SURMA,
prezes zarządu
– dyrektor naczelny
PRZYGOTOWUJĄC
zakładów:
DLA ARMII
sprzęt składany
czy w czerwcu. Dzięki kilkuletniej współpra- we. Sami projektują, wdrażają i produkują bo- diowej dla zespołów kontroli obszaru po-
cy zakład stał się jedynym autoryzowanym gaty asortyment sprzętu. W wielu projektach wietrznego, wielofunkcyjny mikrotelefon do
przedsiębiorstwem serwisowym Harrisa do współpracy zaprosili firmy krajowe. Sami wymiany informacji fonicznych i transmisji
w Polsce. Kooperacja odbywa się na podsta- także stali się partnerami dla polskich zakła- danych czy głośnomówiący polowy aparat te-
wie umów zaakceptowanych nie tylko przez dów i chcą tę współpracę kontynuować. lefoniczny GATel i zestawy prądotwórcze.
nasz resort obrony, ale także Departament Sta- Produktem własnym WZŁ-2 jest na przykład Ciekawym produktem jest również integrator
nu USA. I jest bardzo rozwojowa. W czerwcu kontenerowa kabina szczelna elektromagne- systemów łączności, automatycznie przetwa-
w WZŁ-2 w Czernicy powstanie nowoczesne tycznie, służąca do przetwarzania informacji rzający sygnał bez względu na to, czy pocho-
centrum szkoleniowe systemów radiowych fir- niejawnych do klauzuli „tajne” w polowym lub dzi on z systemu KF, UKF, sieci przewodo-
my Harris. Przedsiębiorstwo kończy również stacjonarnym systemie teleinformatycznym. wych czy innych. Odbiorca – dowódca za po-
starania o uzyskanie upoważnienia do wyko- Kontener 15-stopowy, przystosowany do trans- mocą jednej słuchawki może odbierać każdy
nywania przeglądów i napraw gwarancyjnych portu różnymi pojazdami, spełnia ostre wymogi rodzaj sygnału i przekazywać polecenia do
wyrobów tego producenta. szczelności elektromagnetycznej i otrzymał podwładnych, nie zmieniając urządzenia
certyfikat bezpieczeństwa Służby Kontrwywia- nadawczego.
NA WŁASNĄ RĘKĘ du Wojskowego. Pierwsze takie kabiny trafiły Różnorodność wytwarzanego sprzętu spra-
Obecnie zakłady nie tylko importują urzą- już do naszej armii. Teraz inżynierowie szykują wia, że jeśli nawet zabraknie zamówień na je-
dzenia zza oceanu i je serwisują, lecz także pro- się do zaprojektowania kabiny 40-stopowej – naj- den rodzaj urządzeń, to produkowane mogą tu
dukują do nich niektóre podzespoły. W krótkim większej z możliwych do transportu środkami być inne.
czasie w niedużej wiosce powstanie zatem cen- kołowymi po drogach publicznych. Zarząd
trum produkcji najnowocześniejszych wojsko- spółki ma nadzieję, że stanie się ona jednym Z SYRENKI DO MERCEDESA
wych systemów łączności. z ważniejszych produktów eksportowych. Najbardziej wiarygodną opinię zawsze wy-
Inżynierowie z Czernicy nie czekają na pro- W Czernicy wymyślono i zbudowano także stawiają sprzętowi użytkownicy. W Czernicy
fity z kooperacji z potentatem i zlecenia rządo- rejestrator korespondencji telefonicznej i ra- na trzydniowym szkoleniu i odbieraniu wo-
C O M M E N T
Podpułkownik
GRZEGORZ MAJCHRZAK,
szef Regionalnego
Węzła Łączności Wrocław:
Akcja komercjalizacja
FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI (3)
zów dowodzenia na podwoziu honkera, wy- no porozumienie o współpracy wojsk mi, zmiany w technologii produkcji
posażonych w radiostacje Harrisa o mocy specjalnych Polski i Stanów Zjedno- związane z miniaturyzacją i automa-
400 W oraz cyfrowe urządzenia do transmisji czonych. Skutki tego memorandum tyzacją. Kierownictwo firmy uznało
danych, przebywali żołnierze 6 Batalionu Do- odczuje także zakład z Czernicy. Już też, że można zrezygnować z części
wodzenia ze Śremu. Jeden z nich, sierżant niedługo z zagranicy zacznie napły- powierzchni i przeznaczyć niektóre
Maciej Nowak, obsługiwał do tej pory radio- wać nowoczesny sprzęt łączności dla hale pod wynajem. Planuje się ogra-
stację R-140. Miał kłopoty z porównaniem PARTNER
naszych jednostek specjalnych, po- niczanie zatrudnienia, lecz nie przez
starego urządzenia do nowinek. „Teraz otrzy- ZAKŁADU, cząwszy od radiotelefonów osobi- zwolnienia, ale niezatrudnianie kolej-
mujemy sprzęt o kilka kategorii lepszy. Czu- firma Harris stych, przez radiostacje plecakowe, po nych pracowników w miejsce zwal-
jemy się jak kierowca syrenki przesiadający Corporation, radiostacje montowane na wozach do- niających się lub odchodzących na
zaprojektował
się nagle do mercedesa najwyższej klasy. Ten oraz zainstalował
wodzenia. Będą to urządzenia wypo- emeryturę. Innym sposobem WZŁ-2
sprzęt dopiero poznajemy, ale już widzimy, słynne dwa sażone w moduły kryptograficzne, na kryzys jest zwiększenie wydajno-
że jego obsługa w warunkach poligonowych czerwone telefony umożliwiające szyfrowanie przekazy- ści pracy przy obniżaniu kosztów
czy koszarowych będzie przyjemnością”. łączące Kreml wanych danych i głosu. Jednym z wa- produkcji.
i Biały Dom
Każdorazowo przekazanie sprzętu z zakła- w okresie
runków realizacji tego kontraktu było Zarząd spółki chce zintensyfiko-
du do jednostki łączone jest z przygotowa- zimnej wojny. zapewnienie serwisu gwarancyjnego wać poszukiwanie nowych rynków
niem obsług. Szkoli się dowódców radiosta- na terenie Polski. W myśl porozu- zbytu, by już w tym roku zacząć
cji, którzy następnie uczą podwładnych. Co mień, będą się tym zajmowali inży- uniezależniać się stopniowo od za-
roku do obsługi różnych urządzeń przygoto- nierowie z Czernicy. mówień wyłącznie z Ministerstwa
wuje się tutaj około stu specjalistów z jedno- Choć ubiegły rok firma zakończy- Obrony Narodowej. Tej strategii ma-
stek wszystkich rodzajów wojsk. ła dodatnim wynikiem finansowym, ją sprzyjać zdobyta renoma oraz na-
W lutym podczas spotkania ministrów w obecnym poddana zostanie restruk- grody, uprawnienia i certyfikaty uzy-
obrony państw NATO w Krakowie podpisa- turyzacji. Wymusiły ją, między inny- skane przez WZŁ-2.
TOMASZ GOS
Wylądować na chustce
Potrafi zadziwić ostrym startem i niemal śmigłowcowym
lądowaniem. Nie jest jednak łatwy w sterowaniu.
Piloci mówią, że trzeba go trzymać za pysk.
S
amolot An-28 to przewaga solidno- Transportowiec z Mielca ma za to bogatą me- nę, a więc całkiem sporą jak na tego typu ma-
ści nad finezją. „Mocna konstruk- chanizację skrzydeł. Swobodę sterowania samo- szynę ze stałym (niechowanym) podwoziem.
cja”, ocenia komandor Jarosław lotem zapewniają klapy dwu- i jednoszczelino- „Antki” mają też bardzo dobrą instalację prze-
Andrychowski, dowódca 30 Eskadry we, lotki, sloty czy spoilery. Ich konstrukcja po- ciwoblodzeniową, co jest ważne w lotach nad
Lotniczej Marynarki Wojennej w Siemirowi- zwala na podejście do lądowania z prędkością morzem jesienią, zimą i wiosną.
cach. Sterowanie maszyną i jej silnikami od- 140 kilometrów na godzinę. Jak na samolot to
bywa się tu bez wzmacniaczy, to znaczy jest bardzo mało, pozwala na precyzyjne lądowanie. OSTRY START,
wyłącznie mechaniczno-aerodynamiczne. Piloci mówią, że An-28 można wylądować na MIĘKKIE LĄDOWANIE
Przypomina to jazdę małą ciężarówką, pozba- chustce do nosa. Samolot potrafi rozwinąć w po- Samolot ten wymaga ciągłej uwagi przy po-
wioną wspomagania układu kierowniczego. wietrzu prędkość do 350 kilometrów na godzi- dejściu do lądowania. „W naszym lotniczym
Niepowetowana strata
Na pokładzie „Paryżanki” znajdowało się czterech członków załogi.
W
lutym 2009 roku, według in- wali podwładnych. Tymczasem pano- prawa, ba – nawet ustawa z 17 grudnia
formacji podanych przez wie Czesław Piątas i pułkownik Sła- 1998 roku o emeryturach i rentach
Czesława Piątasa, sekretarza womir Filipczak w pismach (postano- z FUS w artykule 1 wyklucza emery-
stanu w resorcie obrony, już wienia 11/DSS z 7 stycznia 2009 r. tów i rencistów wojskowych spod swo-
ponad 19 tysięcy moich kolegów złożyło i 516/DSS z 16 lutego 2009 r.) informu- ich rządów, jako że odnosi się do osób
wnioski o zmianę systemu waloryzacji emery- ją, że „minister obrony narodowej nie pobierających emerytury i renty z FUS,
tur! Emeryci wojskowi, mimo spadku realnej jest organem właściwym do rozpozna- a także żołnierzy zawodowych, którzy
wartości świadczeń za sprawą działań urzędni- nia sprawy”. Ciekawe dlaczego, skoro wstąpili do wojska po 1 stycznia 1999
ków państwowych (MON, WBE), żyją i szu- przepisy zawarte w Dzienniku Urzędo- roku.
kają „świętego Antoniego”, który wskaże tym EMERYCI wym Ministra Obrony Narodowej nu- Nie trzeba być wielkim specjalistą od
urzędnikom właściwą drogę postępowania. WOJSKOWI, mer 3 z 2002 roku (zarządzenie 5/MON prawa, aby z analizy wymienionych
mimo spadku
Nie podważamy wyroku Trybunału Konstytu- realnej wartości z 20 lutego 2002 r.), odnoszące się do ustaw wysnuć następujące wnioski:
cyjnego, nie podważamy ustawy o Funduszu świadczeń regulaminu organizacyjnego MON, 1) Ustawa z 17 grudnia 1998 roku
Ubezpieczeń Społecznych. Ośmielamy się tyl- za sprawą mówią co innego! Szczególnie punkt o emeryturach i rentach z FUS poprzez
ko kwestionować analizę prawa przez ustawo- działań 11 w rozdziale 2 i paragraf 32 w części swój tytuł reguluje tylko i wyłącznie
urzędników
dawców i później sposób jego interpretacji państwowych, dotyczącej Departamentu Spraw So- sprawy z zakresu systemu ubezpieczeń
przez urzędników. żyją i szukają cjalnych i Rekonwersji. społecznych, a nie z zakresu zaopatrze-
Nie daliśmy się porwać fali bezzasadnych żą- „świętego Ustawodawca w ustawie z 10 grud- nia emerytalnego żołnierzy zawodo-
dań. Na podstawie przeanalizowania dokumen- Antoniego”, nia 1993 roku (DzU z 1994 r. numer 10, wych bądź zmiany innych ustaw.
który wskaże
tów emerytalnych przez ludzi mądrych, którzy tym urzędnikom pozycja 36) dążył, aby wszyscy żołnie- 2) Zmiany ustawy o zaopatrzeniu
dostrzegli nieprawidłowości w sposobie nalicza- właściwą drogę rze odchodzący z danego stanowiska emerytalnym żołnierzy zawodowych
niu naszych emerytur w okresie od 1 stycznia postępowania. zawsze mieli jednakową podstawę eme- ujęte w artykule 159 dotyczą tylko i wy-
1999 roku do 1 października 2003 roku, a w na- rytalną, i to zachęciło wówczas ludzi łącznie żołnierzy rozpoczynających
stępstwie do dzisiaj, domagamy się, żeby woj- młodych do odejścia na emeryturę. By- służbę po 1 stycznia 1999 roku.
skowe biura emerytalne razem z ministerstwem ła taka potrzeba i redaktor Artur 3) Ustawa z 17 grudnia 1998 roku o
obrony naprawili swój błąd. Walczymy o to, by Goławski powinien to wiedzieć. Żadna emeryturach i rentach z FUS nie ma
prawo było prawem, a przełożeni zawsze szano- następna ustawa nie „wyrzuciła” tego mocy wstecznej i nie ingeruje w sprawy
Ż
o… nie obejmuje przepisów art… ustawy ądając, tak jak dwaj moi polemiści, stron sporu, bo wpływu na prawodawstwo
z dnia… jako wygasłych”. Dlatego w załączniku zmiany sposobu waloryzacji emery- raczej nie mam. Za drobne uchybienia
do obwieszczenia artykuł 6 ustępy 1, 2, 3 powi- tur, powołują się oni – oprócz ustaw w wyliczeniach (45 procent zamiast 40,
nien mieć brzmienie takie jak w 1993 roku, – na wyrok Trybunału Konstytucyjnego 1,6 miliarda zamiast 2 miliardów) prze-
a zmiany poczynione na rzecz żołnierzy świad- z 20 grudnia 1999 roku. Niestety, czynią praszam – opierałem się na własnych
czeniobiorców FUS od 1999 roku powinny być to wybiórczo – przywołując w argumenta- szacunkach.
zawarte w punkcie 2 obwieszczenia. cji tylko te fragmenty przepisów i wyroku, Przypomnę polemistom, że sędziowie Try-
7) Zachowuje moc rozporządzenie MON z 18 które odpowiadają ich interesowi. Dlate- bunału Konstytucyjnego zauważyli, że
listopada 1994 roku w sprawie szczegółowych go ich starania są skazane na porażkę. istotna podmiotowo różnica statusu praw-
zasad waloryzacji emerytur i rent wojskowych Piszę to przy całej sympatii dla byłych żoł- nego między cywilami i mundurowymi ma
(DzU nr 126, poz. 625), ponieważ nigdzie nie nierzy i ze świadomością, że kiedyś też miejsce do czasu pozostawania przez nas
został uchylony artykuł 6 wojskowej ustawy będę emerytowanym żołnierzem i mnie w służbie (co wyraża się budżetowym sys-
emerytalnej w brzmieniu z 1993 roku (DzU także obejmie stary portfel, choć może temem zaopatrzenia emerytalnego i od-
nr 10, poz. 36). w mniejszym zakresie niż poprzedni- rębnymi warunkami nabycia prawa do
Ponadto jako rzecz świętą należy traktować ków, którzy mieli pecha odejść ze świadczeń), natomiast później sta-
obowiązującą konstytucję z 1997 roku, która służby przed zmianą systemu Sądy jemy się emerytami i powinni-
w artykule 2 stanowi, że nie wolno naruszać na- płacowego w 2004 roku i zna- okręgowe, śmy podlegać ogólnym regula-
apelacyjne i Sąd
bytego prawa. My nabyliśmy w 1993 roku prawo czącymi podwyżkami uposa- Najwyższy cjom dotyczącym tej grupy
do emerytury, które zostało sformułowane w usta- żeń. badały już kilka osób. Co więcej, w zmianie
wie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawo- Sądy okręgowe, apelacyjne skarg i je odrzucały. sposobu waloryzacji emerytur
dowych i ich rodzin (głównie artykuły 5, 6, i 7). i Sąd Najwyższy badały już kilka wojskowych TK nie dopatrzył się
Popierają nas i twierdzą, że mamy rację, osoby skarg i je odrzucały. Trybunał już niezgodnego z konstytucją arbitral-
„państwowe”: rzecznik praw obywatelskich (pi- w 1999 roku zgodził się ze stanowiskiem nego ograniczenia zasady ochrony praw
smo RPO-559037-IX-909/07/ZS); prokurator przedstawionym przez marszałka sejmu, nabytych, stanowiącej element zasady
generalny (wyrok TK z 20 grudnia 1999 sygna- który wyjaśnił, że celem zmian dokona- państwa prawnego. Innymi słowy – spo-
tura K.4/99), czy minister pracy i polityki spo- nych artykułem 159 i artykułem 160 sób waloryzacji można było zmienić i nie
łecznej (odpowiedź na zapytania posłów Artura ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi to złamania prawa. Nie odwołuj-
Górskiego – nr 214 i Janusza Dzięcioła w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym my się do sprawiedliwości społecznej
– nr 1063 czy Zdzisława Gągalskiego – DUS- żołnierzy i ustawie o zaopatrzeniu funk- – żyjemy na świecie zbyt długo, by wie-
053-5-2-BB/09/). Dlaczego tak robią? Odpo- cjonariuszy było ujednolicenie sposobu rzyć w takie „coś”.
wiedź jest prosta: oni znają prawo i jego zastoso- waloryzowania pobieranych przez emery- Co z tego wynika? Nawet porównanie
wanie w życiu! Minister pracy wie doskonale, że tów i rencistów świadczeń, bez względu z rolnikami i KRUS nie zmienia Waszej
żołnierze zawodowi pobierają emerytury z bu- na przynależność zawodową uprawnio- i mojej sytuacji. Nadziei możecie Panowie
dżetu, a nie z FUS. Nasze emerytury są nalicza- nych do nich osób (takimi samymi zasa- upatrywać w tym, że system uposażenio-
ne zgodnie z ustawą z 10 grudnia 1993 roku, zaś dami waloryzacji objęto także świadcze- wy w wojsku już się ustabilizował i płace
wypłacane według ustawy z 17 grudnia 1998 ro- nia dla rolników z Kasy Rolniczego Ubez- żołnierzy nie będą waloryzowane w spo-
ku. Ja co roku dostaję „decyzję” z macierzystego pieczenia Społecznego). Sędziowie Trybu- sób znacząco lepszy od świadczeń eme-
WBE, która odwołuje się do ustawy z 10 grudnia nału Konstytucyjnego potwierdzili, że rytalno-rentowych. W tym roku emeryci
1993 roku, a nie z 17grudnia 1998 roku. kompetencja wyboru najbardziej trafnych zyskali – procentowo – więcej niż żołnie-
Proszę redaktora Goławskiego, żeby zastano- rozwiązań emerytalnych i rentowych nale- rze. Ponadto w grudniu 2008 roku zmie-
wił się nad moimi uwagami. Może zrozumie, że ży do parlamentu, który ponosi odpowie- niły się – na korzyść żołnierzy – przepisy
„święty Antoni” istnieje i że należy nam się pra- dzialność polityczną za sposób wykona- emerytalne. Teraz, gdy byłemu żołnierzo-
widłowa waloryzacja naszych emerytur, zgodnie nia kompetencji prawotwórczych. I to wi, mającemu cząstkową emeryturę, uda
z prawem i sprawiedliwością społeczną. Gdyby tam, ewentualnie na ręce ministra obro- się pracować długo w cywilu i odprowa-
miało być inaczej, po co byłyby potrzebne WBE? ny narodowej, a nie pod adresem wojsko- dzać duże składki na ubezpieczenie spo-
Ich rolę spełniłby ZUS. wych biur emerytalnych, powinny być kie- łeczne, po ukończeniu 65. roku życia bę-
Autor jest pułkownikiem w stanie spoczynku.
rowane pretensje, uwagi, petycje. To par- dzie mógł on wystąpić o wyliczenie eme-
lamentarzyści, rząd i prezydent mają rytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
Powyższy tekst jest repliką na artykuł ARTURA kompetencje ustawodawcze – są władni nych. Jeśli okaże się ona większa niż wa-
GOŁAWSKIEGO „Łańcuszek świętego Antoniego”, zmienić prawo tego poziomu. W „Polsce loryzowane cenowo wojskowe świadcze-
który ukazał się w „Polsce Zbrojnej” 5/2009. Zbrojnej” mogę przedstawiać racje obu nie, będzie mógł o nią wystąpić.
JAKUB CZERMIŃSKI
Debiut
Bożeny
Po wielu miesiącach spędzonych bezczynnie
w magazynie przeciwminowa Bożena zaczęła
wreszcie robić to, do czego została stworzona.
S
aperzy z FOB Ghazni za pomocą tra- dzinną kwarantannę”, usłyszeliśmy w Gha-
łu sprawdzili teren pod budowę no- zni. Pod koniec zeszłego roku żołnierze
FOT. JAKUB CZERMIŃSKI (4)
wego parkingu. „Stary parking przed z Grupy Wsparcia Inżynieryjnego kilka go-
bazą jest zbyt mały, a w myśl naszych prze- dzin dziennie pracowali poza bazą. Prace,
pisów każdy cywilny pojazd, zanim wje- zawieszone z powodu zimy, miały ponow-
dzie na teren FOB-u, musi odbyć 24-go- nie ruszyć wiosną.
Sterowany trał
Bożenie
najbardziej
przeszkadzał piasek
– wdzierał się do TRAŁ JEST ZDALNIE STEROWANY. Produ-
wnętrza maszyny cent oferuje operatorowi maszyny odłam-
i zapychał filtry. koodporną kabinę. Polacy mają taką, ale
jej nie używają. „Codziennie musielibyśmy
wywozić za bazę ważącą ponad tonę kabi-
nę, a po kilku godzinach ją zabierać”, mówią
saperzy z Ghazni. W Afganistanie operator trału
siedzi w wieżyczce hummera lub idzie za trałem,
zachowując odległość gwarantującą mu bezpie-
czeństwo. Pilot do Bożeny ma – według producen-
ta – sprawdzony zasięg sięgający 1,5 kilometra.
Na zdjęciach: sierżant Krzysztof Kiełbus, operator
trału.
BOŻENA spraw-
dza teren za po-
mocą bijaka. Gdy
wirujące wokół
wału łańcuchy
natrafią na minę,
powodując deto-
nację ładunku,
energię eksplozji
przejmie maszy-
na. Podczas te-
stów poligono-
wych Bożena
przetrwała wy-
buch miny.
„Lepiej poświę-
cić sześć maszyn
niż jednego sape-
ra”, mówi jeden
z operatorów
trału.
Rozterki TW
A
gent, TW, tajny współ- „Solidarność” oraz Kościół i tych, któ- sto informacje od jednego agenta mają większe
pracownik, kontakt ope- rzy rozpracowywali przestępczość zor- znaczenie dla likwidacji zagrożenia niż praca
racyjny – słowa sponie- ganizowaną oraz działali na rzecz pol- stu policjantów. Ktoś, kto godzi się na pomaga-
wierane, wyświechtane, skiego wywiadu. „TW to TW, zdrajca nie naszym służbom, naszemu państwu, dobrze
używane w Polsce od narodu i państwa” – do tego sprowadza służy dobrej sprawie. W większości krajów
kilku lat jedynie w negatywnym kon- się atak na każdą osobę, gdy tylko współpraca ze służbami traktowana jest jako
tekście. Ileż dramatycznych przeżyć znajdzie się cokolwiek potwierdzają- wspieranie państwa. Bywa powodem dumy
musieli doświadczać zarówno ci, któ- cego, że ktoś współpracował ze służ- i chwały.
rzy współpracowali ze służbami spe- bami. Ujawnianie tajnych źródeł służb Nadszedł czas, aby i polski TW mógł być
cjalnymi w PRL, jak i ci, którzy zwią- specjalnych ma swoją cenę i znaczenie przekonany, że jeżeli podpisze deklarację
zali się z nowymi, po 1990 roku, przy dla bezpieczeństwa państwa. współpracy, to naprawdę nikt nigdy tego nie
każdej medialnej informacji o kolej- Nie wymyślono jeszcze lepszej me- ujawni. Ma to znaczenie również dla obronno-
nym ujawnionym TW. tody zdobywania wyprzedzających in- ści. Nasze siły zbrojne aktywnie uczestniczą
Pierwszą nienaruszalną zasadą formacji o istotnych zagrożeniach niż w wielu operacjach poza granicami kraju. Za-
wszystkich służb specjalnych świata działania agentów. Największe sukce- równo wywiad, jak i kontrwywiad odgrywają
jest nieujawnianie informatora w żad- sy w rozpoznawaniu mafii, gangów, w nich kolosalną rolę.
nej sytuacji. Każdy kandydat od po- a także terrorystów osiąga się nie tyl- Potwierdziły to działania w Iraku, gdzie do-
czątku zapewniany jest, że nikt nigdy ko dzięki wnikliwej kontroli technicz- wódcy bardzo wysoko cenili sobie otrzymywa-
nie dowie się o tej współpracy. To pro- nej, ale także informacjom od TW ne od tych służb informacje. Często decydo-
blem zaufania nie tylko do służb, ale tkwiących głęboko w przestępczych wały one o czyimś życiu. A nie ma przecież
także do państwa. strukturach. ani wywiadu, ani kontrwywiadu bez ludzi,
Polska historia agentów jest bardzo Wyobrażam sobie, jakie problemy którzy z nimi współpracują. Byłoby dobrze,
złożona. Wydaje się zrozumiałe, że mają teraz służby specjalne z pozyski- żeby przestali się bać o to, że po jakimś dzie-
zwycięzcy polityczni poszukiwali tych, waniem nowych współ- jowym zakręcie ktoś ujawni ich dane.
którzy im przeszkadzali na drodze do pracowników i wyko-
wolności. Winnych znajdowali często rzystaniem starych.
wśród kolegów, którzy jeszcze niedaw- Chyba tylko desperatów
no donosili na nich do „bezpieki”. można namówić do ta-
Oczekiwano rachunku krzywd, żalu kiej „pomocy”.
i pokuty. Poszukiwali także wśród pra- Potrzebne są
cowników etatowych służb. To prawo przewartościo-
zmian politycznych. wania. Czę-
Problem Polski polega na tym, że
wszystko wrzucono do jednego worka,
często nie widząc istotnych różnic.
Służba Bezpieczeństwa, wywiad
i kontrwywiad zajmowały się rozpo-
znaniem bardzo wielu zagadnień.
Tymczasem, głosząc hasło „ścigaj
FOT. WWW.SXC.HU
Wielka gra
Prawdopodobnie operacja sił NATO i USA w Afganistanie
wejdzie w tym roku w decydującą fazę.
N
iekorzystne położenie geopoli- strefie wpływów. Jest niemal pewne, że Mo- Rozwój sytuacji w Afganistanie i Pakistanie
tyczne Afganistanu powoduje, skwa zażąda od Zachodu bardzo wysokiej ce- w ostatnich trzech latach sprawił, że zarówno ta-
że w poszukiwaniu alternatywy ny za swoją zgodę na korzystanie z jej geopo- libowie, jak i Al-Kaida odzyskali siły i zdolno-
dla tras zaopatrzenia sił ISAF, litycznego dominium. ści operacyjne, utracone po obaleniu w 2001 ro-
wiodących przez Pakistan, logi- Operacja sił NATO i USA w Afganistanie ku władzy islamskich fundamentalistów w Ka-
stycy natowscy i amerykańscy są w zasadzie wejdzie w tym roku w decydującą fazę. Od ob- bulu. A tak niewiele brakowało, aby ostatecznie
skazani na drogi zaopatrzeniowe prowadzące rotu wydarzeń i sytuacji militarnej oraz politycz- rozprawić się z pokonanymi wtedy talibami
albo bezpośrednio przez terytorium Federacji nej w Afganistanie w bieżącym roku zależeć bę- – wystarczyło wiosną 2003 roku wzmocnić siły
Rosyjskiej, albo w najlepszym razie przez ob- dzie nie tylko przyszłość samych misji ISAF międzynarodowe w Afganistanie o kilkanaście
szar państw położonych w Azji Centralnej i na i OEF, ale też perspektywa całej wojny z islam- tysięcy żołnierzy i poprowadzić je do decydują-
Zakaukaziu, znajdujących się w rosyjskiej skim ekstremizmem. cej ofensywy na pograniczu z Pakistanem.
Niestety, zmiana polityki i strategicz- ku miesięcy stanu bezpieczeństwa i za- efektywnej i stabilnej (a więc długotrwałej
nych priorytetów Waszyngtonu sprawi- grożonej ciągłości dostaw zaopatrzenia i przewidywalnej) alternatywy dla „drogi paki-
ła, że w marcu 2003 roku ofensywa ru- dla sił ISAF i OEF na terenie północne- stańskiej” to zadanie niezwykle trudne. Sytu-
szyła – tyle że nie na obszar Tora Bora go i zachodniego Pakistanu. Ponad ację pogarsza fakt, że część państw sąsiadują-
i sąsiednie regiony wschodniego Afga- 70 procent logistyki sił koalicyjnych cych bezpośrednio z Afganistanem lub położo-
nistanu, lecz na Bagdad w Iraku. transportuje się koleją z portu w Kara- nych na trasie ewentualnych nowych szlaków
Dziś położenie strategiczne sił koali- czi do Peszawaru i dalej ciężarówkami transportowych ISAF/OEF jest nieprzychylna
cji międzynarodowej w Afganistanie do Afganistanu. Coraz częstsze przy- bądź wręcz wroga wobec Zachodu, a szczegól-
jest dużo gorsze niż sześć lat temu: padki atakowania i niszczenia konwo- nie Stanów Zjednoczonych.
przeciwnik jest znacznie silniejszy, le- jów zaopatrzeniowych przez pakistań-
piej zmotywowany i przygotowany do skich ekstremistów muzułmańskich SKAZANI NA ROSJAN
walki, cieszy się też dużo większą niż oraz zamykania trasy dostaw, wraz Niekorzystne geopolityczne położenie Afga-
wówczas sympatią zwykłych Afgań- z ogólnym systematycznym pogarsza- nistanu sprawia więc, że w poszukiwaniu alter-
czyków, rozczarowanych wydarzenia- niem się sytuacji wewnętrznej w Paki- natywy dla trasy pakistańskiej natowscy i ame-
mi ostatnich kilku lat w ich kraju. Co stanie, powodują konieczność poszuki- rykańscy logistycy są skazani w zasadzie wy-
gorsza, islamscy ekstremiści mułły wania nowych, zastępczych szlaków łącznie na drogi zaopatrzeniowe wiodące albo
Omara i Usamy Ibn Ladina dyspo- dla logistyki ISAF oraz OEF. Tym bar- bezpośrednio przez terytorium Federacji Rosyj-
nują dziś dobrze rozwiniętym zaple- dziej że nowa administracja USA uczy- skiej, albo w najlepszym razie przez obszar
czem logistyczno-organizacyjnym niła z operacji afgańskiej oś swej ak- państw położonych w Azji Centralnej i na Za-
i szkoleniowym na przygranicznych tywności w wojnie z islamskim ekstre- ZARÓWNO kaukaziu, znajdujących się w rosyjskiej strefie
obszarach Pakistanu, niekontrolowa- mizmem i terroryzmem, planując TALIBOWIE, JAK wpływów (lub uważanych za takowe przez Ro-
I AL-KAIDA odzy-
nych przez coraz słabszy rząd w Isla- w tym roku niemal podwojenie liczeb- sjan). Sytuacja taka oznacza, że w każdym przy-
skali siły i zdol-
mabadzie. Zlikwidowanie tego zaple- ności amerykańskiego kontyngentu ności operacyj- padku korzystanie przez siły koalicji afgańskiej
cza, wraz z ustabilizowaniem sytuacji w Afganistanie. ne, utracone po z tych szlaków zaopatrzeniowych będzie wyma-
politycznej w samym Pakistanie, jest Położenie geograficzne Afganista- obaleniu w 2001 gać bezpośredniej lub pośredniej zgody Mo-
roku władzy is-
więc głównym warunkiem osiągnięcia nu – w głębi masywu lądowego Azji, lamskich funda-
skwy, a także jej bliskiej współpracy z Brukselą
sukcesu w kampanii afgańskiej. z dala od akwenów morskich i głów- mentalistów i Waszyngtonem.
nych centrów gospodarczo-politycz- w Kabulu. W teorii, na mapie, istnieją dwie główne trasy
PIĘTA ACHILLESOWA nych kontynentu – oraz niezwykle zaopatrzeniowe do Afganistanu przez zachod-
Zależność tę widać coraz wyraźniej uboga infrastruktura transportowa ca- nią i środkową Azję. Pierwsza – z portów atlan-
w kontekście pogarszającego się od kil- łego regionu sprawiają, że znalezienie tyckich lub bałtyckich w Europie, przez Ukrainę
P
ilne rozstrzygnięcie kwe- dotychczas w dobrych i bli- Wiele wskazuje na to, że Rosja faktycznie
stii stabilnych dostaw skich relacjach ze Stanami udzieli Stanom Zjednoczonym i europejskim
do Afganistanu zaopa- Zjednoczonymi dodatkowych członkom sojuszu północnoatlantyckiego dale-
trzenia wojennego może stać gwarancji dla swego bezpie- ko idącej pomocy w logistyce afgańskiej. Zasad-
się katalizatorem wielu proce- czeństwa narodowego w kon- niczym celem tego wsparcia będzie jednak wy-
sów, które wpłyną na zmianę tekście coraz bardziej agre- łącznie dążenie do pogorszenia położenia geo-
ogólnego stanu relacji strate- sywnej polityki Moskwy. Polska politycznego NATO oraz USA, uważanych
gicznych między USA a Rosją. byłaby w takiej skrajnie nieko- w Moskwie za głównych przeciwników i rywali
Relacje te stałyby się bardziej rzystnej sytuacji zmuszona do na obszarze Eurazji. Z perspektywy geopolityki
wyrównane poprzez umocnie- przeorientowania swej polityki rosyjskiej, przedłużające się i pogłębiające zaan-
nie pozycji FR i dalsze osłabie- względem NATO i Europy. Oczy- gażowanie Zachodu w Afganistanie jest bowiem
nie położenia Stanów Zjedno- wistym działaniem powinno niezwykle korzystne.
czonych. W takiej jakościowo stać się wówczas dążenie do Po pierwsze, odwraca uwagę Ameryki
nowej sytuacji geopolitycznej „rewitalizacji” i wzmocnienia i Europy od Zakaukazia czy wschodnich pery-
poważnemu pogorszeniu ule- sojuszu północnoatlantyckiego ferii Starego Kontynentu, które mają funda-
głoby jednak położenie strate- w celu podtrzymania jego sta- mentalne znaczenie geopolityczne dla Rosji.
giczne wielu państw Europy tusu rzeczywistego i realnego Po drugie, wiąże też znaczne siły i środki
Środkowej i Wschodniej gwaranta bezpieczeństwa na- USA oraz europejskich państw sojuszu pół-
FOT. ISAF
ANDRZEJ
JONAS
redaktor naczelny
„The Warsaw Voice”
Wszyscy chcą zobaczyć Baracka Obamę,
Barack Obama też chce wszystkich zobaczyć.
Szczyt szczytów,
czyli wielki tydzień
P
ierwsza wizyta prezy- również moment. Dwadzieścia lat te- tywne, pojawia się, mniej więcej wszędzie,
denta Baracka Obamy mu wraz z wyborami w Polsce zaczął przekonanie o konieczności stworzenia nowej
w Europie i ciąg zdarzeń się finał starej ery i początek nowej. konstrukcji. Wielki Tydzień stanowi próbę
niezwyczajny. Szczyt I jak zwykle życie wyprzedziło teorię. zdefiniowania listy inwestorów i wstępnego
G-20 w Londynie, szczyt Tydzień Wielkich Szczytów stanowi określenia ich gotowości do zaangażowania
NATO we Francji wracającej do próbę nadrobienia zaległości. się w projekt.
struktur wojskowych sojuszu i w Niem- Polityczni architekci są daleko Kryzys jest dobrym stymulatorem działań.
czech, szczyt Unia Europejska–Stany przed ukończeniem swego dzieła. Na- To, co w normalnym czasie wydaje się nie-
Zjednoczone w Pradze, szczyt USA– wet projekt nie jest jeszcze gotowy. możliwe, pod ciśnieniem kryzysu staje się wy-
–Turcja w Istambule. Wszyscy wielcy Znane są niektóre przesłanki, tak zwa- konalne. Jeszcze nigdy w historii konsultacje
świata pakują dyplomatyczne walizy, ne okoliczności obiek- nie obejmowały tak wielu państw.
wsiadają do samolotów i pędzą na Po raz pierwszy ob-
miejsca spotkań. Wszyscy chcą zoba- jawiło się i takie ob-
czyć Obamę, a Barack Obama licze globalizacji.
też chce wszystkich zoba- Nie ma żadnej gwa-
czyć. rancji, że Wielki Tydzień
Do tej pory skłonność Szczytów położy fundament
do zobaczenia na własne pod nowe rozwiązania. Opuszcza-
oczy prezydenta Stanów nie starej ery i wchodzenie w nową od-
Zjednoczonych, a także bywa się płynnie, choć nie bez wstrzą-
zrobienia sobie z nim zdję- sów, więc trudno postawić granicę. Do-
cia była namiętnością po- piero po latach będzie można ustalić, czy
wszechną. Do Białego Do- był nią właśnie pierwszy tydzień 2009
mu zawsze ustawiały się roku. Z pewnością jednak wnosi on nową
kolejki, również posłań- wartość do naszej cywilizacji. Jest nią
ców z zaproszeniami, ale świadomość, że istniejące powiązania
tym razem osiągnięto międzynarodowe wykluczają poszukiwa-
prawdziwy szczyt. Czy nie wielkich rozwiązań indywidualnie
chodzi tylko o pierwsze- bądź w małych grupach. Droga wiodąca
go w historii niebiałego do celu ma dziś, i tak też będzie jutro, for-
prezydenta USA, o jego wy- mat autostrady biegnącej przez wiele sto-
jątkową osobowość, czy lic. Zawartość Tygodnia Wielkich Szczy-
może szczególny moment tów potwierdza, i tu także w wymiarze
w historii? globalnym, pełną spójność czterech wek-
Idzie o jedno, o drugie, torów: społecznego, gospodarczego, poli-
a zwłaszcza o trzecie. tycznego i bezpieczeństwa. Muszą wska-
Barack Obama i jego żona zywać przynajmniej zbliżone kierunki.
Michelle to rzeczywiście postaci Jeśli są rozbieżne, do żadnych rozwiązań
wyjątkowe. Wyjątkowy jest jednak nie prowadzą.
MAREK ORZECHOWSKI
W
i przyszłości w ogóle z ojcem nie rozmawia.
restauracji Orient Kilka przecznic dalej widać ruiny Młodemu pokoleniu w Serbii trudno odnaleźć
Express w hotelu po niedawnej wojnie – poszczerbio- się w nowej rzeczywistości. Branko czuł się
Bałkan w sercu Bel- ny gmach ministerstwa obrony Ser- ZACHODNI wolny, jeździł po świecie – zwiedził Paryż,
gradu czas stanął bii i Czarnogóry. Te wielkie dziury ŚWIAT wydaje Londyn, Rzym. Był dumny, kiedy w Belgra-
w miejscu. Może to i dobrze. Cho- w betonowym szkielecie gmachów sporo pieniędzy, dzie otwierano pierwszy pasaż handlowy w tej
żeby młode poko-
ciaż zza rogu pobliskiego hotelu Mo- wyrwały natowskie rakiety. W wyni- lenie serbskich części Europy. Dzisiaj kupuje już tylko uży-
skwa, sławnego z secesyjnych foteli ku wojny zginęło 4,5 tysiąca Ser- dziewczyn wane rzeczy, a jego syn modne buty w bel-
i kanap, widać logo McDonald’s, bów. „Mamy ten zaszczyt, że stali- i chłopców na- gradzkiej Zarze ogląda tylko na witrynie – jest
a spacerujące ulicą młode dziewczy- śmy się pierwszymi ofiarami bom- uczyło się odpo- naukowcem, ale na niewiele go stać. Branko
wiedzialności.
ny dałyby wiele, aby nie odróżniać bardowań NATO w jego historii”, ma już telefon komórkowy, ale od ponad dzie-
się od swoich rówieśniczek w Berli- mówi Branko, dumny przewodnik, sięciu lat nigdzie poza Serbię nie wyjeżdżał.
nie czy Amsterdamie, atmosfera który jeździł po całym świecie już I nie pamięta też, kiedy był na obiedzie z przy-
przełomu wieków w Orient Expressie za prezydenta Tito. „Jaki kraj w Eu- jaciółmi w dobrej restauracji.
pozwala wierzyć jeszcze w dobroć ropie może powiedzieć, że na jego Zaraz po wylądowaniu na belgradzkim lot-
ludzi z czasów, kiedy wszystko to- terytorium spadały natowskie bom- nisku jadę prosto do biura Komisji Europej-
czyło się swoim właściwym rytmem. by? Te rany muszą więc pozostać, skiej we wschodniej dzielnicy Belgradu, w tak
Nawet na Bałkanach. Tyle że to aby ci wszyscy z Europy, kiedy już zwanym Nowym Belgradzie. Wzniesiono tu
wszystko teraz podupada, a kuchnia tu są, widzieli i wiedzieli, że stali- prawdziwe „szklane domy”, ale o tej części sa-
oferuje coś, co można zjeść w każ- śmy naprzeciw olbrzymiej siły i że mi belgradczycy mówią, że jest bez serca i du-
dym innym miejscu na świecie. Hotel złamano nam kręgosłup...”. Wojna szy. Ochrona budynku, w którym przedstawi-
mógłby wyglądać jednak znacznie z NATO kosztowała kraj 30 miliar- cielstwo komisji ma siedzibę, jest nadgorliwa.
gorzej, zwłaszcza że po wojnie nie dów euro. To niewyobrażalna suma „To są Bałkany”, tłumaczą trochę zażenowani
ma ani turystów, ani pieniędzy. dla Holandii albo Belgii, a co dopie- strażnicy. Muszę oddać paszport, który znika
Wojna z NATO
kosztowała kraj
30 miliardów euro. To
niewyobrażalna suma dla
Holandii albo Belgii, a co
dopiero dla Serbii. Bie-
da piszczy w każ-
dym kącie.
i trzeba czekać. Pytam, kiedy go dostanę? „Jak sponsibility... Hasła, nazwy progra- gą bez obawy o restrykcje spotykać
będzie pan wychodził”, pada odpowiedź. ODWAGA, aby mów czy akcji brzmią jak zaklęcia. się we własnym gronie i korzystać
sprzeciwić się Opisują żmudne godziny nauki de- z finansowego wsparcia z Zachodu.
władzy, okazuje
NAUKA DEMOKRACJI się pierwszym mokracji, podczas których młodzi Jest to czas, w którym ulotka, plakat,
W sali czekają ci, którzy przyjechali stopniem do ludzie malują plakaty i dmuchają ba- długopis, niebieski unijny balonik
z wolnej Europy do Belgradu, żeby budować demokratycznego loniki ze złotymi gwiazdkami Euro- uczą odwagi do wyrażania własnych
tu demokrację. „Trochę potrwa to budowa- wtajemniczenia. py. A potem? Potem – jak mówią przekonań.
„Czy my, Polacy,
nie”, mówią już przy powitaniu, ale są do- wyglądaliśmy – będą już lepsi. Zachodni świat wy- My jesteśmy już znudzeni debata-
brej myśli. W przywiezionych z Brukseli dwadzieścia lat daje sporo pieniędzy, żeby młode po- mi o akcesji, o wejściu do Unii,
laptopach mają koncepcje i wykresy poka- wcześniej kolenie serbskich dziewcząt i chłop- a przedmioty z jej znakami nie ro-
zujące, jak zbudować społeczeństwo obywa- podobnie?”. ców nauczyło się odpowiedzialności. bią na nas wrażenia. Zupełnie ina-
telskie, które jest fundamentem prawdziwej Na razie przekładają kupki ulotek czej jest w Niszu, tysiąc dwieście
demokracji. Społeczeństwo, które potrafi z jednego miejsca w inne. kilometrów na południe od Warsza-
być także czasem wobec władzy nieposłusz- wy. Grupa młodych aktywistów
ne. Potem w Niszu, na południu Serbii, prze- SYMBOLE UNII z pomalowanymi na niebiesko twa-
konam się na własne oczy, że takich niepo- Komitet, w którym mam okazję po- rzami i rękoma niosła niedawno zło-
słusznych ludzi nie brakuje. Zobaczę mło- rozmawiać z młodymi Serbami szu- te unijne gwiazdy, a niektórzy z mi-
dzież, dla której jest to nawet pewien sposób kającymi drogi do demokratycznej jających ich ludzi myśleli, że to ja-
na życie – podczas seminariów i spotkań Europy, powstał z inicjatywy grupy kaś religijna sekta, która zapowiada
uczą siebie i innych elementarnych zacho- profesorów uniwersytetu w Niszu, bliski koniec świata.
wań wolnego obywatela. Odwaga, aby sprze- którzy w 1996 roku obudzili się do
ciwić się władzy, okazuje się pierwszym nowego życia w demokracji i przez POMNIK MEMENTO
stopniem do demokratycznego wtajemni- trzy miesiące protestowali na ulicach Na małym skwerze przed twierdzą
czenia. „Czy my, Polacy, wyglądaliśmy dwa- przeciw ówczesnemu serbskiemu rzą- w Niszu, na targowisku z polowymi
dzieścia lat wcześniej podobnie?”. dowi. Dwanaście lat później komitet łóżkami, które przypomina warszaw-
Pokrenimo sadasnjost, jacine i obim civil- liczy 27 stałych, aktywnych człon- skie ulice z początkowego okresu ka-
nosti u drustvu, etc, etc. Education for Demo- ków, głównie profesorów socjologii, pitalizmu lat dziewięćdziesiątych, stoi
cracy, Local Self-Government, School of Free filozofii, lingwistyki i politologii, mały, ledwie widoczny pomnik. Pa-
and Responsible Journalism, School for oraz ponad trzystu wolontariuszy. De- miętacie? Pociąg osobowy zaatako-
Young Roma Leaders, Road to the Future, mokracja staje się dla nich czymś wany przez samoloty NATO, spalony,
The Question of Guilt and the Answer of Re- oczywistym. Na przykład tym, że mo- zniszczony, unicestwiony. Pomylony
Targowisko w Niszu
roki 40 lat więzienia dla dwóch politolog z uniwersytetu w Belgra-
głównych sprawców – do dzisiaj zaś dzie, wymienia trzy powody. Być
uważa się, że za zbrodnią stał może policja naprawdę nie wie,
mieszkający obecnie w Moskwie gdzie on się ukrywa. Z reguły wie
syn Miloszewicia, Marko. ona, gdzie Mladić już był, ale nie ma
pojęcia, gdzie jest teraz. Poza tym
SERBSCY BOHATEROWIE policja może wiedzieć, ale nie chce
Nazwisko Dindicia, ucznia nie- ryzykować wielkiej strzelaniny,
mieckiego filozofa Habermasa, wy- w której życie mogłoby stracić wiele
pisane jest dzisiaj na sztandarach niewinnych osób. Rząd ujawnił nie-
serbskich ruchów obywatelskich. dawno, że Mladicia, inaczej niż
Sonja Licht, czołowa bojowniczka Karadżicia, pilnuje spora grupa
o prawa obywatelskie, jest zdania, że uzbrojonych po zęby ochroniarzy.
najwyższy czas, aby Unia Europej- „Trzeci powód wynika z taktyki rzą-
ska zrozumiała, iż większość Serbów du”, tłumaczy Markowić. „Rząd Ser-
jednoznacznie opowiada się przeciw bii chce za Mladicia po prostu «coś»
powrotowi do nacjonalistycznej poli- dostać, i na to «coś» Zachód nie wy-
tyki, i zwróciła się w stronę przy- raził jeszcze zgody”. Markowić
szłości opartej na europejskich war- przypomina, że Bruksela obiecała
tościach. Gdyby nie to, nie byłoby sporo za Karadżicia, ale niczego nie
ekstradycji Karadżicia. Także aresz- dostała, więc teraz chce realnych gwa-
SONJA LICHT, towanie generała Ratko Mladicia rancji. „Myśleliśmy, że zatrzymanie
bojowniczka o prawa jest, według Licht, tylko kwestią Karadżicia otworzy drogę do podpi-
obywatelskie, jest czasu. Wprawdzie na belgradzkim sania układu stowarzyszeniowego
zdania, że najwyższy
placu Slavija można kupić T-shirt z Unią, ale nic takiego się nie stało”,
czas, aby Unia
Europejska z portretem generała i napisem potwierdza opinię Markowicia
zrozumiała, że „Serbski bohater” , ale sam sprze- Milica Delewić, szefowa biura koor-
FOT. COUNCIL OF EUROPE
Szwajcarski przykład
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych postanowiono, że każdy z ponad
siedmiu milionów obywateli Szwajcarii będzie miał miejsce w schronie.
Nie wszystko
zrobią strażacy
Ze ZBIGNIEWEM PIĄTKIEM o potrzebie istnienia
specjalnej formacji Obrony Cywilnej, o polskich
drogach i schronach rozmawia MAREK PIELACH
POLSKA ZBROJNA: Rozmawiamy w Rem- tel ma zapewnione miejsce w schronie. Jeżeli ZBIGNIEW PIĄTEK: Zmiany by się przydały.
bertowie. Wie Pan, gdzie tu jest najbliższy będziemy przygotowani organizacyjnie do kon- Z pewnością istotne jest to, kto pełni funkcję sze-
schron? fliktu zbrojnego na dużą skalę, to poradzimy fa Obrony Cywilnej. Przez krótki czas był
ZBIGNIEW PIĄTEK: Tak. sobie także ze wszystkimi zagrożeniami mniej- to wiceminister spraw wewnętrznych i admini-
szej skali. stracji. Liczyłem wtedy, że Obrona Cywilna bę-
POLSKA ZBROJNA: To jest Pan chyba dzie traktowana bardziej kompleksowo. Postrze-
wyjątkiem. POLSKA ZBROJNA: Jakie są te zagrożenia ganie tych zagadnień przez pryzmat zadań jednej
ZBIGNIEW PIĄTEK: Niestety. Przynajmniej mniejszej skali? formacji nie jest bowiem dobrym rozwiązaniem.
od dziesięciu lat nie jest to wiedza powszechna. ZBIGNIEW PIĄTEK: To mogą być wielkie
Przedtem były jeszcze jakieś ćwiczenia Obrony katastrofy budowlane, katastrofy z udziałem cy- POLSKA ZBROJNA: Jednak to strażacy li-
Cywilnej. Teraz już nie ma. Schrony to szerszy stern przewożących toksyczne środki przemysło- kwidują większość zagrożeń.
problem – na przykład tylko część stacji war- we. W samej Warszawie zgłaszanych jest kilka- ZBIGNIEW PIĄTEK: Tak. Powodzie, pożary,
szawskiego metra może być użyta jako schron. set przewozów ładunków niebezpiecznych w cią- katastrofy budowlane. Większość zagrożeń nio-
Część dzielnic nie jest więc zabezpieczona. gu doby. To wszystko są czynniki ryzyka, które sących przesłanki do wprowadzenia stanu klęski
dla obywateli mogą nieść skutki porównywalne żywiołowej. Są jeszcze inne zagrożenia i dwa
POLSKA ZBROJNA: We wszystkich schro- z zagrożeniami wojennymi. Na samym końcu tej kolejne stany nadzwyczajne: wojenny i wyjątko-
nach jest miejsce dla czterech procent Pola- listy umieściłbym zagrożenie terroryzmem. wy. Co prawda nie ma u nas dużych rozruchów
ków. Co z resztą? społecznych ani symptomów zagrożenia militar-
ZBIGNIEW PIĄTEK: To naturalne, że w razie POLSKA ZBROJNA: Dlaczego na końcu? nego. Nie znaczy to jednak, że nie powinniśmy
kryzysu nie wszyscy obywatele będą znajdować ZBIGNIEW PIĄTEK: To wciąż bardziej szum być na to gotowi.
się w schronach. Musimy jednak zdawać sobie medialny niż realny problem. Na razie dla terro-
sprawę, że ewentualny kryzys polityczno-mili- rystów jesteśmy krajem drugiej kategorii, zapaso- POLSKA ZBROJNA: Najpowszechniejsze są
tarny nie wystąpi z dnia na dzień, ale będzie na- wym celem. Mówię „na razie”, bo to się może jednak zagrożenia, które likwiduje Państwo-
rastał stopniowo, co pozwoli na zaadoptowanie szybko zmienić. W 2012 roku będziemy wspól- wa Straż Pożarna. Zawodowych strażaków
części pomieszczeń na ewentualne schrony. nie z Ukrainą organizować mistrzostwa Europy jest tylko 30 tysięcy. To nie za mało?
Wydawanie ogromnych pieniędzy na schrony w piłce nożnej i wtedy możemy być celem pierw- ZBIGNIEW PIĄTEK: Zgadzam się, że to licz-
w obecnej sytuacji nie ma sensu. szoplanowym. Uderzenie na jeden ze stadionów, ba niewystarczająca. Dlatego strażacy powinni
przy trwającym na żywo przekazie medialnym, być wspierani nie tylko przez Ochotniczą Straż
POLSKA ZBROJNA: Może w ogóle schrony zapewnia rozgłos, o jaki terrorystom chodzi. Pożarną, ale i przez dobrze wyszkolone formacje
i dwudziestoletnie maski przeciwgazowe to Obrony Cywilnej, których w tej chwili nie ma.
scenografia z dawno minionej epoki? POLSKA ZBROJNA: Są służby, które sobie
ZBIGNIEW PIĄTEK: Nie do końca. Proszę z tym wszystkim poradzą? Czy musimy coś POLSKA ZBROJNA: To kto je powinien po-
zwrócić uwagę, że w Szwajcarii każdy obywa- zmienić w strukturze Obrony Cywilnej? wołać i za to zapłacić?
Kłopotliwa Czeczenia
syjskich elit uznała, iż przywódca Czeczenii
zbytnio się wyemancypował. Jednocześnie
Moskwa ma ograniczone możliwości manew-
ru. Próba pozbycia się Kadyrowa spowodo-
Sytuacja w Czeczenii i wokół niej pokazuje, że kraj ten wciąż jest wyzwaniem wałaby albo kolejną wojnę niepodległościo-
dla rosyjskiej polityki. wą, albo chaos i walkę pomiędzy konkurują-
P
cymi klanami. Prowadząc politykę „czeczeni-
od koniec marca prezydent Dmitrij Anny Politkowskiej. W związku z tym rodzą zacji” konfliktu, Rosja faktycznie uzależniła
Miedwiediew zalecił Narodowemu się dwie hipotezy, prowadzące do podobnego się od Kadyrowa jako gwaranta stabilności.
Komitetowi Antyterrorystycznemu wniosku – albo zamachy zlecał sam Kadyrow, Z jednej strony model zaproponowany dla
(NAK) rozpatrzenie możliwości za- albo rosyjskie służby specjalne, aby odpowie- Czeczenii może wskazywać kierunek ewolu-
kończenia operacji antyterrorystycznej dzialność za nie niejako „automatycznie” spa- cji polityki Kremla wobec całego Kaukazu
w Czeczenii, trwającej od 1999 roku. Jedno- dła na prezydenta Czeczenii. Niezależnie od Północnego. Z uwagi na różnorodność et-
cześnie kilka dni przed jego posiedzeniem tego, która z tych opcji jest bliższa prawdy, niczną, rosyjskie panowanie będzie kontesto-
doszło do zamachu na przebywającego w Du- obie wskazują, że Ramzan Kadyrow uzyskał wane przez część miejscowych elit politycz-
baju Sulima Jamadajewa, uważanego za bardzo silną pozycję w wewnętrznej polityce nych. Nic dziwnego, że Moskwa będzie
przeciwnika prezydenta Czeczenii, Ramzana rosyjskiej i znaczną autonomię. w takiej sytuacji szukać lojalnych namiestni-
Kadyrowa (a jednocześnie dowódcę batalio- Co może wydawać się paradoksalne, Cze- ków. Z drugiej strony jednak należy zacho-
nu GRU „Wostok”, który brał udział w opera- czenia pozostaje najspokojniejszą republiką wać dystans w ocenie dokonań Kadyrowa.
cji w Osetii Południowej). Zbieżność tych Kaukazu Północnego, zaś postępująca z Mo- Stopniowe zwiększanie autonomii Czeczenii
wydarzeń demonstruje różne wymiary kwe- skwy pomoc finansowa stopniowo przyczynia niekoniecznie musi służyć „pozytywistycz-
stii czeczeńskiej w dzisiejszej polityce Rosji. się do odbudowy republiki po kilkuletniej woj- nej” strategii wobec imperium, może być je-
Zamach na Jamadajewa (którego śmierci nie. Kadyrowowi udało się przeciągnąć na dynie wyrazem chęci zwiększenia prywatnej
wciąż oficjalnie nie potwierdzono) był kolej- swoją stronę dużą część bojowników walczą- władzy i majątku.
nym w ciągu ostatnich miesięcy atakiem na cych wcześniej przeciwko reżimowi (i stara się
osobę uznawaną za potencjalnego przeciwnika wciąż o powrót do kraju innych, na przykład WIZYTÓWKA
Ramzana Kadyrowa. Część z tych ataków byłego ministra spraw zagranicznych, Ahmeda
miała przy tym dość spektakularny charakter Zakajewa, przebywającego w Wielkiej Bryta- MARCIN
– Rusłan Jamadajew (brat Sulima) został za- nii). W dużym stopniu stabilizacja ta jest efek- KACZMARSKI
strzelony w centrum Moskwy, egzekucji byłe- tem zastraszenia czeczeńskiej ludności przez Analityk Ośrodka Studiów
go współpracownika Kadyrowa dokonano reżim Kadyrowa, ale jednocześnie wydaje się, Wschodnich, pracuje
w Wiedniu. Ponadto ślad czeczeński był często że jego legitymizacja w społeczeństwie cze- również w Instytucie Stosunków Międzynaro-
wiązany z głośnymi zabójstwami politycznymi czeńskim rośnie. Z pewnością przyczynia się dowych Uniwersytetu Warszawskiego, autor
w Rosji, w tym opozycyjnej dziennikarki do tego realny wzrost autonomii Czeczenii książki „Rosja na rozdrożu”.
FOT. US DOD
TADEUSZ WRÓBEL
Przełomowa zmiana
W Szwecji zostanie przeprowadzona gruntowna reforma systemu obronnego równo w kraju, jak i poza nim. Zwiększy się
kraju. Jej celem jest stworzenie profesjonalnych sił zbrojnych zdolnych liczba mobilnych batalionów z trzech do ośmiu
do szybkiego przemieszczenia i działania w sytuacjach kryzysowych. (wliczając przeformowaną jednostkę amfibij-
S
ną marynarki wojennej). Jednym z zamierzeń
zwedzki minister obrony pierwszym krajem skandynawskim, reformy jest podwojenie szwedzkich zdolności
Sten Tolgfors, przedstawia- który postanowił zrezygnować z żoł- militarnych do udziału w operacjach pokojo-
jąc w parlamencie zamie- nierzy z poboru. Już pojawiły się wych, tak by jednocześnie móc utrzymać za
rzenia, które mają zmienić ostrzeżenia ze strony duńskich i fiń- granicą 1700 żołnierzy.
siły zbrojne, powiedział: „To naj- skich wojskowych o możliwych nega- W strukturze wojsk lądowych, liczących
większa reforma od kilku dekad. Na tywnych skutkach uzawodowienia. 12,7 tysiąca żołnierzy, będą dwa dowództwa
razie jesteśmy słabo przygotowani, Generał Gustav Hägglund, były brygad, czyli o jedno mniej niż dotychczas.
by stawić czoło nagłym zagroże- fiński szef obrony, przewodniczący Nastąpi też redukcja batalionów. Za kilka lat
niom. Będziemy zmierzać w kierun- Komitetu Wojskowego Unii Europej- trzonem szwedzkiej lądówki będzie siedem
SZWEDZI
ku ochotniczego zaciągu”. skiej w latach 2001–2004, wskazał przywiązują
grup bojowych, których jądro stanowić mają
Odejście od obowiązkowej służby między innymi na problemy z rekru- dużą wagę bataliony mobilne – trzy zmechanizowane,
wojskowej ma nastąpić w najbliż- tacją w wielu krajach europejskich, do zapewnienia trzy lekkie zmechanizowane i jeden lekki
szych pięciu latach. Rząd Szwecji które zdecydowały się na profesjona- jak najlepszej – wzmocnione pododdziałami artylerii, inży-
obrony Gotlandii,
zdecydował o tym, uznając, iż w osta- lizację armii. strategicznej nieryjnymi i obrony przeciwlotniczej. W razie
tecznym rozrachunku zmiana da wyspy potrzeby grupa dostanie też niezbędne wspar-
oszczędności finansowe i zwiększy ODCHUDZANIE u południowo- cie ze strony marynarki wojennej i sił po-
elastyczność sił zbrojnych. Co cieka- STRUKTUR -wschodnich wietrznych. W założeniach będzie ona zdolna
wybrzeży kraju.
we, według najnowszych sondaży Według planów, w przyszłości działać samodzielnie lub jako część większej
niemal dwie trzecie obywateli kraju szwedzkie siły zbrojne bez Obrony jednostki. Grupa bojowa będzie też mogła
nadal popiera obowiązkową służbę Krajowej (Hemvärnet) mają liczyć wejść w skład zgrupowań wielonarodowych.
wojskową, a konieczność włożenia 28 tysięcy żołnierzy w służbie stałej Dodatkowo, poza komponentem operacyj-
munduru akceptuje prawie trzy i kontraktowej. Minister Tolgfors po- nym, Szwedzi będą mieli cztery rezerwowe ba-
czwarte młodych mężczyzn. Do ar- informował, że zmiany restrukturyza- taliony zmechanizowane. Dwa powstaną z prze-
mii powoływani są teraz mężczyźni cyjne nie będą gwałtowne. Szwedzi formowania już istniejących jednostek, a pozo-
w wieku 18–24 lata. Ochotniczo do zamierzają zrezygnować z podziału stałe będą utworzone od zera. Szwedzkie media
wojska wstępować mogą też kobiety. jednostek wojskowych na przeznaczo- zauważyły, że tym samym pojawiła się nowa
Zasadnicza służba jest zwykle po- ne do działań za granicą i pozostałe. kategoria sił – „mobilna rezerwa”.
dzielona na dwie części i trwa mak- W przyszłości wszystkie mają być Zachowane zostaną czołgi Strv 122 – zmo-
symalnie 11 miesięcy. Szwecja jest przygotowane do wykorzystania za- dyfikowane dla Szwecji Leopardy 2A5. Na
Reformator
Realizatorem reformy będzie
generał Sverker Göranson.
początku roku pojawiły się informacje, że libru 155 milimetrów. Według autorów refor- newrowy. Przy czym zachowa on swoje do-
część Leopardów będzie poddana konserwa- my restrukturyzacja zwiększy potencjał bojo- tychczasowe zdolności do działań przybrzeż-
cji lub sprzedana. Oficjalnie zapowiedziano, wy wojsk lądowych, choć jednocześnie nych i w rejonie portów. Trzonem sił nawod-
że 14 czołgów ma zostać wysłanych na Go- zmniejszy się liczba ich żołnierzy i posiada- nych ma być siedem korwet, w tym pięć typu
tlandię. To jedno z zamierzeń mających nego uzbrojenia, szczególnie gąsienicowych Visby. Zachowanych zostanie też siedem
wzmocnić potencjał obronny tej strategicznej pojazdów pancernych. okrętów przeciwminowych i cztery podwod-
wyspy. Zredukowana będzie liczba bojowych Wielkie zmiany zajdą w Hemvärnet. Pla- ne. Podobnie jak wojska lądowe flota ma być
wozów piechoty CV90 z 550 do około 400. nuje się, że będzie liczyła 22 tysiące żołnie- przygotowana do udziału w operacjach za
Wstrzymano już program budowy samobież- rzy zorganizowanych w 40 batalionów. Ozna- granicą, często na odległych akwenach.
nego moździerza AMOS kalibru 120 milime- cza to redukcję liczebną i strukturalną Obro- Szwedzi już postanowili skierować zespół
trów na tej platformie. ny Krajowej, w której skład wchodzi teraz aż okrętów w rejon wybrzeży Somalii. Aby bez
W ubiegłym roku uruchomiono procedurę 60 batalionów. W niej również służyć mają problemów wykonywać takie zadania, po-
zakupu kołowych transporterów opancerzo- ochotnicy. Spośród nich aż 17 tysięcy będzie trzebna jest nowoczesna i duża jednostka lo-
nych. Zastąpią one gąsienicowe pojazdy intensywnie szkolonych i nowocześnie wypo- gistyczna. Na łamach tygodnika „Jane’s De-
PBV392, BV206 i MTLB oraz sześciokołowe sażonych. Przewiduje się także powoływanie fence Weekly” z 11 marca 2009 roku dowód-
XA-180/202/203. Na początek nabytych ma tych rezerwistów do czynnej służby w czasie ca szwedzkiej marynarki wojennej kontrad-
być 113 wozów w sześciu wersjach – 74 bo- pokoju. Powyższe rozwiązania spowodują, że mirał Anders Grenstad powiedział, że musi
jowe, 18 ewakuacji medycznej, 10 dowodze- pomimo zmniejszenia liczebnego, znaczenie ona pomieścić kompanię żołnierzy z wyposa-
nia, siedem naprawczych i cztery łączności. Hemvärnet w szwedzkim systemie obronnym żeniem, a z jej pokładu powinny móc opero-
W planach są następne zamówienia. W KTO wzrośnie. wać śmigłowce. Byłaby też przygotowana do
zostaną wyposażone lekkie bataliony zme- odgrywania roli okrętu dowodzenia. Problem
chanizowane. Część z nich ma trafić też do PRIORYTETEM MOBILNOŚĆ są pieniądze, a przecież to nie jedyne potrze-
„ciężkich” batalionów mających czołgi Le- Jednym z zasadniczych zamierzeń restruk- by floty. Do misji zagranicznych przydałyby
opard 2 i bojowe wozy piechoty CV90. Arty- turyzacyjnych w marynarce wojennej jest się większe okręty bojowe. Korwety, które
leria dostanie samobieżne haubice Archer ka- przekształcenie batalionu amfibijnego w ma- mają obecnie, są niewielkie, gdyż zaprojekto-
Docelowa struktura
DOWODZENIE
STRATEGICZNE I OPERACYJNE
kwatera główna ze sztabem
mobilne dowództwo operacyjne
dowództwo Sztokholm
batalion łączności
batalion walki radioelektronicznej
batalion stanowisk dowodzenia
pluton działań psychologicznych
jednostka obrony technologii informatycz-
nych (IT) wraz zespołem do spraw reago-
wania na przypadki naruszenia bezpie-
czeństwa teleinformatycznego (CERT)
wywiad
wspólne centrum operacyjne
siły specjalne
WOJSKA LĄDOWE
dwa dowództwa brygad
siedem batalionów manewrowych
dwa bataliony artylerii
dwa bataliony przeciwlotnicze
dwa bataliony saperów
batalion strzelców (rangersów)
batalion wywiadu
batalion ochrony
40 batalionów Hemvärnet
trzy kompanie czołgów
dwie kompanie żandarmerii
kompania obrony przed bronią
masowego rażenia
ciężka kompania transportowa
MARYNARKA WOJENNA
dwa dowództwa flotylli
flotylla okrętów podwodnych
FOT. US DOD
RADAR Raytheon
APG-63(V)3 AESA
PAWEŁ HENSKI
Cichy Orzeł
Boeing zaprezentował najnowszą, eksportową wersję samolotu
myśliwsko-bombowego F-15E, oznaczoną jako F-15SE (Silent Eagle),
czyli Cichy Orzeł.
S
amolot F-15E na pierwszy Maverick, AGM-84 Harpoon, zycję samolotu na mapie cyfrowej oraz wy-
rzut oka wygląda jak dwu- AGM-130, AGM-154 JSOW, bomby biera i oznacza cele.
miejscowa wersja myśliw- CBU-87/89/97, bomby naprowadzane Boeing produkował F-15E dla USAF do
skiego F-15C. W rzeczywi- laserowo GBU-10/12/15/24/2728, 2001 roku. Dostarczył już 224 egzemplarze
stości jest zupełnie inny. bomby JDAM GBU-31/38, JDAM tych samolotów. Szybko okazało się, że są ni-
małego wagomiaru GBU-39 SDM, mi zainteresowani bogaci odbiorcy zagranicz-
WSZECHSTRONNY laserowe JDAM GBU-54 oraz bom- ni. W maju 1994 roku Izrael zakupił
Wyróżniają go przede wszystkim by atomowe B-61 i Mark 82/84. Ser- 25 F-15E, które oznaczono jako F-15I Ra’am
KONSTRUKTORZY
przylegające z obu stron kadłuba cem samolotu jest radar pokładowy BOEINGA (Grom). W 1996 roku Arabia Saudyjska za-
konforemne zbiorniki mieszczące APG-70 współpracujący z zasobni- zbudowali mówiła 72 egzemplarze F-15S, które dostar-
w sumie 6400 litrów paliwa. F-15E kami nawigacyjnymi i celowniczymi na bazie czono dwa lata później. W kwietniu 2002 roku
jest najbardziej wszechstronnym sa- typu LANTRIN, LITENING lub myśliwskiego F-15E wygrał kontrakt na nowy myśliwiec
F-15
molotem USAF. Jego udźwig wyno- Sniper XR. wielozadaniowy F-X dla Korei Południowej. Kraj ten kupił
si ponad 12 ton, może przenosić W tylnej kabinie samolotu zajmuje samolot, który 40 maszyn F-15K Slam Eagle, z których
najwięcej rodzajów uzbrojenia spo- miejsce operator systemów uzbrojenia może wykonywać ostatnia partia zostanie dostarczona w latach
misje bombowe,
śród wszystkich samolotów amery- (Weapon Systems Officer – WSO), 2010–2012. Dużym sukcesem Boeinga było
bliskiego
kańskich, między innymi rakiety który zbiera informacje z radaru wsparcia oraz wygranie we wrześniu 2005 roku trwającego
powietrze–powierzchnia AGM-65 i systemów celowniczych, ustala po- myśliwskie. siedem lat przetargu na myśliwce wielozada-
ZBIORNIKI
konforemne
z lukami
mieszczącymi
uzbrojenie
FOT. BOEING
Samoloty F-15E Strike Eagle (uderzający orzeł) po raz pierwszy wzbiły się w powietrze
w 1986 roku. Miały zastąpić starzejącą się flotę uderzeniowych F-111F.
niowe dla Singapuru. Pierwszy z 24 egzem- modyfikacja dotyczy wyposażenia F-15SE operacja nie zajmie więcej niż dwie godziny
plarzy F-15SG został wytoczony z fabryki w kadłubowe luki mieszczące uzbrojenie. Lu- pracy. F-15SE nie będzie samolotem typu
3 listopada 2008 roku, a dostawy będą trwały ki te znajdują się nie tyle w kadłubie, ile stealth i nie będzie mógł być wykorzystywa-
od 2009 do 2012 roku. Średni koszt samolotu w zbiornikach konforemnych. Są w sumie ny do działań ofensywnych w taki sposób jak
F-15K albo F-15SG wynosi około stu milio- cztery (po dwa na zbiornik) i mogą mieścić, F-22 czy B-2, na przykład skrycie przenikać
nów dolarów, czyli ponad dwa razy więcej niż co zademonstrowano, rakiety powietrze–po- przez wrogą obronę przeciwlotniczą. Chodzi
koszt wersji amerykańskiej. Jednak są to no- wietrze typu AIM-120 AMRAAM. Boeing raczej o to, żeby zwiększyć jego skuteczność
wocześniejsze i lepiej wyposażone maszyny niż zapewnia, że w lukach mogą być również w działaniach zaczepno-obronnych.
używane przez USAF F-15E. Mają między in- przenoszone rakiety powietrze–ziemia oraz F-15SE będzie wyposażony w najnow-
nymi nowoczesne radary typu AN/APG-63(V) bomby naprowadzane laserowo. Modyfikacja szą, eksportową wersję radaru Raytheon
1 MSA (F-15K) oraz APG-63(V)3 AESA ta pozwoli F-15SE wykonywać zadania my- APG-63(V)3 AESA (z aktywną matrycą ska-
(F-15SG), silniki General Electric F110-GE- śliwsko-bombowe w tak zwanej czystej konfi- nowania elektronicznego). Rdzeniem elektro-
-129 oraz Pratt & Whitney F100-PW-229 guracji, czyli bez pylonów i podwieszonego niki ma być nowy, cyfrowy system walki ra-
(druga partia F-15K) czy nahełmowe systemy na zewnątrz uzbrojenia, co znacznie zmniej- dioelektronicznej DEWS (Digital Electronic
celowania JHMCS (F-15K). szy jego odbicie radarowe. Zbiorniki z lukami Warfare System), do którego opracowania
będą mieścić niewielką ilość paliwa, nie będą wytypowano firmę BAE Systems. Będzie
KOLEJNA ODSŁONA natomiast miały zewnętrznych punktów pod- składał się z urządzenia ostrzegającego
Pokazaną w marcu 2009 roku najnowszą czepienia uzbrojenia – normalnie jest ich o opromieniowaniu wiązką radarową, cyfro-
wersję F-15E, czyli F-15SE Silent Eagle, po- dwanaście (zamontowane z każdej strony wego transmitera zakłóceń, zintegrowane-
kryto farbą absorbującą fale radarowe. Jego w dwóch rzędach po trzy). Używanie zbior- go systemu przeciwdziałania aktywnego
stateczniki pionowe zostały rozchylone ników konforemnych z lukami znacznie ogra- oraz systemu redukowania interferencji. Bo-
o 15 stopni i przybrały kształt litery V po to, niczy liczbę przenoszonego uzbrojenia, ale eing twierdzi, że samolot będzie mógł pod-
aby odbijać pod kątem fale radarowe (podob- można będzie je demontować i instalować za- czas pracy tych urządzeń jednocześnie zakłó-
nie jak w F-22). Najbardziej spektakularna miennie „stare” zbiorniki konforemne. Cała cać radary przeciwnika.
FOT. NATO
Po przekonaniu polityków tureckich, którzy sprzeciwiali się kandydaturze duńskiego premiera Andersa Fogha Rasmussena, udało się podczas jubileuszowego
szczytu wybrać nowego sekretarza generalnego NATO.
R Y K O S Z E T E M
Wystrzelili Miliardy wsparcia
rakietę Prezydent Barack Obama chce przeznaczyć dodatkowo Krytyka Obamy
2,8 miliarda dolarów na pomoc wojskową dla Pakistanu. CZECHY. Część amerykańskiej
KOREA PÓŁNOCNA. Rada prasy skrytykowała prezydenta
Bezpieczeństwa Organizacji Naro- PAKISTAN. W roku budżetowym Baracka Obamę za zapowiedzi roz-
dów Zjednoczonych nie zdołała 2009 przekazano by 400 milionów mów z Rosją o redukcji broni nukle-
podczas pierwszego posiedzenia dolarów, a w następnym aż 700 mi- arnej i nacisk na rozbrojenie ato-
wypracować wspólnego stanowi- lionów. W latach 2011–2013 Isla- mowe, o czym mówił podczas wizy-
ska wobec wystrzelenia 5 kwietnia mabad dostawałby po 575 milio- ty w stolicy Czech. Jej komentatorzy
przez Koreę Północną rakiety bali- nów dolarów. Pieniądze te miałyby uważają, że zmniejszenie atomo-
stycznej. Phenian twierdzi, że wy- pomóc tamtejszej armii lepiej przy- wego arsenału leży w interesie
prowadził na orbitę okołoziemską gotować się do walki z Al-Kaidą Moskwy, gdyż broń będąca w jej
satelitę telekomunikacyjnego, któ- i talibami na pograniczu z Afgani- posiadaniu jest przestarzała. We-
ROMAN Pow i ę k s ze n ie
KUŹNIAR
szef Zakładu Studiów
Strategicznych
w Instytucie Stosunków My, Zachód, dajemy światu zły przykład.
Międzynarodowych UW Źle innych uczymy.
Mamy problem
I
zraelski pisarz Etgar Keret Koszty doktryny „zero ofiar wła- mieniu. Jednak ich zabijamy. Przypomnijmy,
w znakomitym wywiadzie dla snych”, czyli ograniczenia się do nawet hitlerowscy zbrodniarze byli po II wojnie
„Gazety Wyborczej” (28–29 ostrzału rakietowego i bombardowań światowej karani, w tym karą śmierci, drogą są-
marca) tak komentuje konflikt z wysokości powyżej 5 tysięcy me- dową. W Pakistanie zabijamy bez sądu. W Ga-
zbrojny w Gazie sprzed trzech trów, ponieśli cywile – serbscy i albań- zie po stronie palestyńskiej zginęło ponad 1300
miesięcy. „Rozglądamy się wokół scy. Nawet dokładnie nie wiemy, ilu. osób, z tego dwie trzecie to cywile, w tym po-
i szukamy przykładów, że nie tylko my Później przyszedł Afganistan. Amery- nad sto dzieci i przeszło dwieście kobiet. Po
zwariowaliśmy. Popatrz na Afganistan, kanie szybko ze zdziwieniem zauwa- stronie izraelskiej zginęło 11 osób, w tym ośmiu
na Irak; ilu tam zginęło cywilów. Sko- żyli, że tracą współczucie, sympatię żołnierzy. Czy wojna w Gazie zwiększyła bez-
ro USA mogą, to Izrael też może. Za- i poparcie świata, które zyskali pieczeństwo Izraela? Czy przybliżyła szanse
częliśmy przemawiać jak George w związku z 11 września. To zdziwie- pokoju? Nawet Izraelczycy w to nie wierzą.
Bush. Tak zmienił się nasz język opi- nie wyrazili amerykańscy intelektuali- Mamy problem. Myślę, że nasze postępowa-
sujący konflikt. Żołnierze zabili cywi- ści i badacze w słynnym manifeście nie, które ma na widoku zwycięstwo na na-
la, specjalnie, niespecjalnie, to akurat „What we are fighting for”. Polemizo- szych warunkach, jest krótkowzroczne. Sama
bez znaczenia. Mówiliśmy więc: «Za- wałem z nimi na łamach „Tygodnika przewaga, a nasza nadal jest gigantyczna, nie
bito niewinnego człowieka». Teraz: Powszechnego” w marcu 2002 roku. powinna pozbawiać nas kultury powściągli-
«zginął człowiek niezaangażowany Wiedziałem, że nie można toczyć wości. My, Zachód, dajemy światu zły przy-
w walce»; zupełnie jak Amerykanie”. słusznej wojny niesłusznymi środkami. kład. Źle innych uczymy. Już nie jesteśmy
Tak, zmiana języka jest znamienna. Zresztą, można, ale bez końca… wiarygodni, gdy mówimy o prawach człowie-
Już nie mówimy, że strzelamy, tylko Nadużycie siły rodzi wrogów. O tym ka lub demokracji. Obawiam się, że gdy
„atakujemy kinetycznie”, nie zabijamy, pisali już Ksenofont i Wegecjusz. „oni” się wzmocnią, a wszystko na to wska-
tylko „neutralizujemy”. Problem jest Później przyszedł Irak. W ciągu kilku zuje, będą nam odmierzać taką miarą, jaką
i narasta. To problem ze sposobem, pierwszych lat wojny zginęło więcej my dzisiaj mierzymy.
w jaki używamy siły przeciwko innym. ludzi niż w czasie kilku dekad rządów
My – Zachód. Wtedy, gdy używamy Saddama Husajna. Kilkaset tysięcy.
siły dla naszego bezpieczeństwa (i jak O co tam nam chodziło? O obalenie
je definiujemy) lub dla kształtowania wymachującego starą strzelbą dyktato-
porządku międzynarodowego, który ra i zapoczątkowanie demokratycznej
odpowiada naszym interesom i warto- transformacji na „szerszym Bliskim
ściom, gdy mówimy, że czynimy to Wschodzie”. Rezultaty znamy.
w imię praw człowieka lub upowszech- W wojnie afgańskiej szczególny nie-
niania demokracji. Ten problem pole- pokój muszą budzić w tym kontekście
ga na rosnącej akceptacji cywilnych, operacje wykonywane przez pojazdy
niewinnych ofiar naszej siły. Przeraża-
jąco łatwo się usprawiedliwiamy słusz-
bezpilotowe, tak zwane drony. Są wy-
posażone w rakiety i zabijają ludzi
DAJEMY ŚWIATU
nością celów: słuszną wojną czy inter- w Pakistanie. Najpewniej talibów. Nie ZŁY PRZYKŁAD – NADUŻYCIE
wencją humanitarną.
To się zaczęło już od interwencji
mamy pewności, czy ofiary
miały coś na su- SIŁY RODZI WROGÓW
NATO w 1999 roku przeciwko Jugo-
sławii w związku z konfliktem
w Kosowie. Nie zginął
ani jeden żoł-
nierz NATO.
Nowocześni
barbarzyńcy
Wojna zawsze niszczy gospodarkę,
środowisko naturalne, skarby kultury.
FOT. NATIONALMUSEET
POLSKA
POLSKAZBROJNA
ZBROJNANR
NR15
15||12
12KWIETNIA
KWIETNIA 2009 55
O B L I C Z A W O J N Y
Nowocześni barbarzyńcy
FOT. US DOD
E
mmerich de Vattel w „The Wojna zawsze zbiera krwawe żni- dzictwo ludzkości). Ochrona dotyczy, z jed-
Law on Nations” w 1758 wo. Niszczy gospodarkę, środowisko nej strony, zniszczenia tych dóbr lub ich ra-
roku napisał, że „bez naturalne, skarby kultury. „Ochrona bunku, z drugiej zaś, wykorzystywania ich do
względu na przyczynę, ja- zabytków kultury w czasie konflik- wsparcia wysiłku wojskowego. Zniszczenia
ka powoduje spustoszenie danego tów zbrojnych stanowi przedmiot za- dóbr kultury bywają niekiedy uzasadnione
kraju, powinniśmy oszczędzić te bu- interesowania od dawnych czasów, koniecznością wojskową, tak jak w przypad-
dowle, które stanowią chlubę ludzkiej przy czym początkowo dotyczyła ku zburzenia klasztoru na Monte Cassino
społeczności i nie przyczyniają się do głównie obiektów religijnych”, mówi w czasie II wojny światowej, najczęściej są
wzmocnienia siły nieprzyjaciela – jak Jerzy Kranz, profesor prawa mię- jednak wynikiem przemyślanego zamiaru,
świątynie, grobowce, gmachy uży- dzynarodowego w Akademii Leona czego doświadczyła między innymi Polska”.
teczności publicznej oraz wszystkie Koźmińskiego w Warszawie. „Za-
dzieła cechujące się wybitnym pięk- bytki te podlegają specjalnej ochro- ROZKRADZIONE MUZEUM
nem… Wrogiem ludzkości deklaruje nie jako obiekty cywilne, a ponadto Pod koniec lutego, sześć lat po amerykań-
się ten, kto bez skrupułów pozbawia jako dobra o szczególnym, często skiej inwazji na Irak, Muzeum Narodowe
ją arcydzieł sztuki”. międzynarodowym znaczeniu (dzie- w Bagdadzie znów jest dostępne dla zwie-
P O D O S T R Z A Ł E M
dzających. Jego zbiory – sumeryjskie posą- Według informacji z ministerstwa do spraw SPROFANOWANA
gi, asyryjskie płaskorzeźby, tabliczki sprzed turystyki i archeologii, z około 15 tysięcy za- SKARBNICA
5 tysięcy lat z pismem klinowym oraz złote bytkowych przedmiotów, które ukradziono McGuire Gibson, profesor zajmujący się
i srebrne hełmy i naczynia z cmentarza w Ur z sal wystawienniczych i magazynów, odzy- archeologią mezopotamską na Uniwersytecie
– porównywano z bezcennymi kolekcjami skano do tej pory około czterech tysięcy. Ra- w Chicago, przedstawił listę czterech tysięcy
British Museum czy Luwru. W 2003 roku te busiów, którzy splądrowali muzeum, nazwa- miejsc, które powinny być chronione podczas
jedne z najbogatszych na świecie zbiorów no „wrogami cywilizacji”. nalotów: „W rzeczywistości takich miejsc jest
sztuki starożytnego Wschodu padły ofiarą Gdy w Waszyngtonie trwały przygotowa- 20 tysięcy. Cały Irak jest jednym wielkim ar-
rabusiów. „Katastrofę kulturalną” w Iraku nia do interwencji wojskowej, w minister- cheologicznym placem. Ale jak wytłumaczyć
po wojnie w 2003 roku naukowcy porówny- stwie obrony spotkała się grupa 40 eksper- żołnierzom, że wzgórza na południu kraju to
wali do pożaru Biblioteki Aleksandryjskiej tów, aby opracować archeologiczną mapę Ira- kopce kryjące pozostałości starożytnych
lub do najazdu tatarskiego w XIII wieku, ku i wskazać żołnierzom, gdzie znajdują się osad?”.
gdy wymordowano dwa miliony mieszkań- najważniejsze zabytki z czasów starożytnych. Większość Amerykanów nie miała poję-
ców i zniszczono większość skarbów irackiej Archeolodzy tłumaczyli również, dlaczego cia, że kraj, na który w 2003 roku spadały to-
kultury i sztuki. tak ważne jest przestrzeganie postanowień mahawki i bomby laserowe, przez który prze-
C O M M E N T
Generał broni
MIECZYSŁAW BIENIEK,
dowódca II zmiany
PKW Irak:
PRACE
WYKOPALISKOWE
w Iraku
nadzorowane
ARCHEOLOG Łukasz Olędzki z polskiej grupy CIMIC przez polskich
wśród irackich żołnierzy na terenie ruin Nippur archeologów
maszerowało 250 tysięcy amerykań- głównej w Katarze”, mówił znany nie? Działali szybko – na internetowych
skich i brytyjskich żołnierzy, to sta- iracki archeolog doktor Nouajad stronach domu aukcyjnego eBay już w poło-
rożytna Mezopotamia – kolebka cy- Damerji. „Amerykanie postawili wie kwietnia (Amerykanie wkroczyli do
wilizacji starszej niż Egipt, Grecja czołgi przed ministerstwem do Bagdadu 8 kwietnia) pojawiło się pod ha-
czy Rzym. To tu Sumerowie, Aka- spraw ropy, dlaczego nie chronili słem „Babilon” 18 eksponatów: monet, bi-
dowie, a później ich spadkobiercy Muzeum Narodowego?”, pytali jego żuterii i pieczęci. Handlarz zarejestrowany
– Babilończycy, Asyryjczycy i Per- zagraniczni koledzy, nie kryjąc obu- WIĘKSZOŚĆ w Libanie oferował neobabilońską rzeźbę
sowie stworzyli kiedyś potężne cen- rzenia. Z bagdadzkiego muzeum ar- AMERYKANÓW (800–600 lat przed Chrystusem) z certyfi-
nie miała
trum cywilizacji i kultury, wywiera- cheologicznego, pełnego zabytków katem autentyczności za 129,50 dolara.
pojęcia, że kraj,
jące potężny wpływ na rozwój świa- sztuki starożytnej, skradziono wiele na który w 2003 W 1943 roku w amerykańskiej armii po-
ta starożytnego. eksponatów, inne bezmyślnie znisz- roku spadały wołano specjalną jednostkę, która zajmowa-
Wbrew obawom archeologów czono. Na posadzkach leżały potłu- tomahawki ła się ochroną obiektów sztuki i archiwów.
i bomby lasero-
i historyków sztuki z całego świata czone wazy i starożytne posągi. Ob- we, przez który
Europejscy historycy na zdobytych terenach
czołgi i samoloty koalicji nie obró- rabowano słynną bagdadzką biblio- przemaszerowało zajmowali się zabezpieczeniem dzieł sztuki.
ciły w ruinę irackich muzeów. Dzie- tekę starodruków. 250 tysięcy Jednak w Iraku armia USA miała inne prio-
ła zniszczenia dokonali sami Irakij- Eksperci UNESCO wskazywali, amerykańskich rytety. Minister obrony Donald Rumsfeld
i brytyjskich
czycy. Gdy do Bagdadu wjechały że w dużej części rabunki te były żołnierzy,
tłumaczył, że plądrowanie publicznego ma-
amerykańskie czołgi, rozpoczęło się dziełem zawodowych gangsterów. to starożytna jątku jest nieuniknionym skutkiem ubocz-
plądrowanie miasta. Chaos i anar- Złodzieje wiedzieli, czego szukają. Mezopotamia nym anarchii, która zawsze następuje po
chia sprzyja grabieżom. „Odpowie- Nie ruszyli rzeźby Hammurabiego – kolebka obaleniu tyranii. Pentagon nie zgadzał się
cywilizacji
dzialności za dopuszczenie do tych ani „czarnego obelisku”. Czy wie- starszej niż
z zarzutami, że ponosi winę za te spustosze-
grabieży nie ponoszą żołnierze, lecz dzieli, że oryginały tych ekspona- Egipt, Grecja nia. Czasem zniszczeń można uniknąć. Kie-
amerykańscy dowódcy w kwaterze tów znajdują się w Paryżu i Londy- czy Rzym. dy w 1945 roku sztab prezydenta Trumana
C O M M E N T A R I U M
Wojna o zabytki
JERZY ŻELAZOWSKI
W
grecko-rzymskiej cywili- śnie wiedzieli jak cenna jest sztu-
zacji wojna była zjawi- ka starożytnej Grecji.
skiem niezwykle brutal- Los chciał, że pod koniec starożyt-
nym, zdobywane miasta palono, ności to Rzym stał się przedmio-
ludność sprzedawano w niewolę, tem grabieży ze strony wojsk bar-
KULTURĘ C O M M E N T zabytki łupiono. Na dużą skalę barzyńskich Alaryka w 410 roku
BUDDYJSKĄ Profesor WAWRZYNIEC działo się tak w II wieku przed na- czy Wandalów z połowy V wieku,
dewastowali szą erą, w czasach podboju przez którzy wyruszyli na południe z tere-
także Czerwoni
KONARSKI, wiceprezes
Khmerzy pod Zarządu Głównego Rzymian świata greckiego. Wów- nów dzisiejszej Polski. Na losy za-
wodzą Pol Pota. Polskiego Towarzystwa czas ze zdobywanych miast Rzy- bytków wpływały także czynniki reli-
Planowali Nauk Politycznych: mianie masowo wywozili kosztow- gijne. U schyłku starożytności w cza-
O
wysadzenie d najstarszych czasów, gdy ludzie toczą ności, arcydzieła sztuki greckiej, sach chrześcijańskich doszło do
Angkor Wat.
Ruiny ze sobą wojny, zawsze było tak, że ele- które potem trafiały do prywatnych niszczenia sztuki o zabarwieniu ide-
największej mentem ataku była substancja materialna domów rzymskiej arystokracji, ologicznym: chrześcijanie niszczyli
świątyni świata państwa. W ten sposób zniszczono wiele za- a także były wystawiane na widok świątynie w Aleksandrii – świadec-
i wielkiego bytków, na przykład Bibliotekę Aleksandryj- publiczny. Podboje te, grabienie twa kultu związane ze starą, ich
miasta
przetrwały ską. Niektóre budowle, mimo wysiłków, nie miast i świątyń greckich, zapocząt- zdaniem, już nieaktualną religią (na
dzięki temu, zostały po wojnie odbudowane. Są pałace, kowały kolekcjonerstwo dzieł przykład świątynię Serapisa pod-
że zabrakło na przykład pałac Kazanowskich, który zna- sztuki. W Rzymie u schyłku republi- czas polowania na pogan). Niszcze-
trotylu. my tylko z relacji Henryka Sienkiewicza ki powstały kolekcje dzieł Fidiasza, nie przedmiotów kultu było po-
w „Potopie”. Jednak na gruzach miast będą- Polikleta, Praksytelesa. Wszyscy wszechnym zjawiskiem. W IV i V
cych swego czasu cudami architektury po- chcieli mieć w swoich domach wieku, gdy cesarze zakazali starych
wstawały nowe budowle. Taką sytuację moż- greckie rzeźby i obrazy – malar- kultów, chrześcijanie w świątyniach
na uznać za kwadraturę koła: wojna zawsze stwo ścienne sprowadzano, wyry- rzymskich budowali kościoły.
niszczy, a na kanwie tych zniszczeń powstaje wając kawałki ścian świątyń. Rzy-
Doktor JERZY ŻELAZOWSKI pracuje
coś, co staje się symbolem nowego życia. mianie grabili Greków dlatego, że w Instytucie Archeologii Klasycznej
takie było prawo wojny, a jednocze- Uniwersytetu Warszawskiego
zastanawiał się, na które miasto Japonii rii. Zgodnie z edyktem przywódcy talibów, mal wszystkie książki i dokumenty, które
zrzucić bombę atomową, sekretarz wojny mułły Omara, posągi przypominające po- nie były dziełami Mao, w tym starożytne
Henry L. Stipson wykreślił z listy poten- staci ludzkie w islamie są grzechem. Od- druki i manuskrypty. Zniszczono tysiące
cjalnych celów Kioto. Podobno historycy działy talibów zniszczyły również więk- budowli, posągów, obrazów na jedwabiu
sztuki przekonali go, że nie wolno zniszczyć szość z sześciu tysięcy posągów i rzeźb i papierze, bezcennych wyrobów z porcela-
skarbów średniowiecznej stolicy kraju. Buddy zgromadzonych w muzeum w stoli- ny. W Tybecie zburzono 6254 klasztory
cy Afganistanu, posiadającym jeden z naj- buddyjskie. Część zrabowanych dzieł sztu-
GRZESZNE POSĄGI większych zbiorów w całej Azji. Zamknię- ki ocalała, bo komuniści sprzedawali je na
Na listę XX-wiecznych barbarzyńców tym w muzealnym skarbcu zbiorom udało aukcjach, głównie w Hongkongu.
wpisali się rządzący w Afganistanie talibo- się przetrwać wojny w Kabulu w latach Kulturę buddyjską dewastowali także
wie, gdy, mimo światowych protestów, dziewięćdziesiątych, w których wyniku le- Czerwoni Khmerzy pod wodzą Pol Pota.
zniszczyli w 2001 roku bezcenne pomniki gła w gruzach połowa miasta uważanego za Planowano wysadzenie Angkor Wat. Ruiny
Buddy w górach Chazaradżadu. Posągi jedno z najwspanialszych na trasie staro- największej świątyni świata i wielkiego
w Bamjan, o wysokości 53 i 38 metrów, wy- żytnego Jedwabnego Szlaku. miasta przetrwały dzięki temu, że zabrakło
kuto w ścianach skalnych w pierwszych wie- Ofiarą wojny i konfliktów religijnych pa- trotylu.
kach nowej ery, gdy na ziemiach obecnego dły także najcenniejsze zabytki byłej Jugo- Kiedy świat cywilizowany wyciągnie
Afganistanu szerzył się buddyzm. Były za- sławii (most w Mostarze, Dubrownik), me- wnioski z przejawów nowoczesnego barba-
bytkiem tej samej klasy, co Ściana Płaczu, czet Babura w indyjskiej Ajodhji czy grób rzyństwa? Nie wystarczą ubolewania i listy
Akropol i terakotowa armia w Xian. W XX patriarchy Józefa w izraelskim Nablusie. z protestami. ONZ powinna uznać niszcze-
wieku zostały wpisane na listę światowego Faszyści niszczyli kulturę żydowską, palili nie dzieł sztuki i zabytków za zbrodnię prze-
dziedzictwa UNESCO. Torę, burzyli synagogi. Ogromne zniszcze- ciw ludzkości, aby sprawców takich czynów
Do tego aktu wandalizmu użyto materia- nia przyniosła w Chinach rewolucja kultu- można było stawiać przed Międzynarodo-
łów wybuchowych, czołgów i ciężkiej artyle- ralna (1966–1976). Spalono wówczas nie- wym Trybunałem Karnym.
Pieśń o Rolandzie
A
rmia króla Franków Karola o wsparcie byłaby ujmą na honorze. sza przyjaciela. Oliwier przed śmier-
(742–814) 15 sierpnia 778 roku Przez cały dzień toczy się zacięta wal- cią przebacza mu. Giną ostatni Francu-
wracała przez zachodnie Pire- ka. „Wre bitwa coraz bardziej gorąca. zi. Roland spowiada się Bogu ze swo-
neje z niezbyt udanej wyprawy Frankowie i poganie zadają sobie ich grzechów.
przeciwko Saracenom w Hisz- wzajemnie wspaniałe ciosy. Jedni na- Streszczenie gubi surowe piękno
panii. Na przełęczy Roncevaux (ponad 1000 cierają, drudzy się bronią. Tyle włócz- tekstu, pisanego rytmicznymi zdania-
metrów nad poziom morza) jej tylną straż za- ni krwawych i strzaskanych. Tylu mi, ujmującego prostym obrazowa-
atakowali Baskowie. Zginął dowódca Fran- dzielnych Francuzów traci młode ży- niem. Można jednak zobaczyć zarys
ków, prefekt Brytanii Hruodlandus. cie”. Oliwier wyrzuca przyjacielowi, tragedii. Obaj przyjaciele są tak samo
Pod koniec X wieku zaprzyjaźnione rodziny że przez swoją pychę zgubił towarzy- szlachetni i wierni, ale Roland jest
w zachodniej Francji zaczęły swoim synom szy broni. Skruszony Roland przepra- odważny i porywczy, a Oliwier roz-
nadawać imiona: Roland, Oliwier. Zapisy tropny. Opowieść ukazuje przemianę
w księgach metrykalnych dowodzą, że w tym głównego bohatera. Roland, bezrad-
czasie krążyła już po kraju opowieść, która nie opłakujący poległych towarzyszy,
stanowi wątek najsławniejszego eposu rycer- którzy giną przez niego albo dla nie-
skiego, „Pieśni o Rolandzie”. Walki w wąwo- go, nie jest już takim samym butnym
zie Roncevaux są tu przedstawione jako wiel- wojownikiem, lekceważącym życie,
ka bitwa między chrześcijanami a wyznawca- zarówno swoje, jak i innych, jakim
mi islamu. Znany nam tekst pochodzi dopiero był przed rozpoczęciem bitwy. Wy-
z końca XI wieku. Jest jednym z arcydzieł lite- znaje nawet, że z żalu po poległych
ratury europejskiej. „umrze, jeżeli go co innego nie za-
W poemacie strażą tylną wojsk bardzo sta- bije”. Świadom błędu mówi o nie-
rego, siwobrodego cesarza Karola Wielkiego szczęściu i „okrytej żałobą zie-
(który naprawdę miał wówczas 36 lat, a cesa- mi francuskiej”. Okazuje skru-
rzem został dopiero 22 lata po bitwie) dowo- chę wobec Boga i wobec ludzi.
dzi Roland. Oliwier to jego najbliższy przyja- Wielkość Rolanda widać nie
ciel. Bitwa jest wynikiem zdrady, której dopu- tylko w męstwie, ale również
ścił się jeden z wielmożów Karola, Ganelon. w pokorze.
Pomógł pogańskiemu królowi Marsylowi
wciągnąć wojska Rolanda w zasadzkę.
Kiedy okazuje się, że niewierni mają ogrom-
ną przewagę, Oliwier namawia Rolanda, by
zadął w róg i wezwał na pomoc główne siły Wielkość
cesarskie. Roland się nie zgadza. Prośba
Rolanda widać
nie tylko w męstwie,
WIZYTÓWKA
ale również
Profesor ZDZISŁAW NAJDER
W 1976 roku założył podziemne Polskie w pokorze
Porozumienie Niepodległościowe. W latach
1982–1987 był dyrektorem Rozgłośni
Polskiej Radia Wolna Europa. Skazany
w 1983 roku zaocznie na śmierć przez
Sąd Wojskowy w Warszawie. W 1991 roku
założył Klub Atlantycki, postulujący wejście Pol-
ski do NATO, i został jego pierwszym prezesem.
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Starano się zro- więc chodzić na zebrania, wygłaszać ska? Szczególnie po 1956 roku, kie-
bić cokolwiek, ale sprawa była – jak się później WOJSKO jakieś referaty lub ich wysłuchiwać. dy pożegnaliśmy kilkuset radziec-
okazało – beznadziejna. A do wojskowych – jak W POLSCE, chyba Przez lata żył, wraz z rodziną, w za- kich doradców?
w odróżnieniu
mówiłem – po prostu było zaufanie. W latach mkniętym świecie. ANDRZEJ PACZKOWSKI: Najsil-
od innych krajów
1981–1982 Sowieci nie ufali już polskiemu kie- socjalistycznych, niejsze narzędzie kontroli dawała
rownictwu partii i ono samo nie w pełni sobie miało wyjątkowo POLSKA ZBROJNA: Cała kadra oczywiście przynależność Polski do
ufało. Jedna trzecia członków PZPR była prze- duży autorytet bardzo łatwo pożegnała się jednak Układu Warszawskiego. Te jednostki
w społeczeństwie.
cież w „Solidarności”. Wojsko natomiast było z socjalizmem w 1989 roku. Chyba naszej armii, które stanowiły część
„zdrowe”. Szczególnie korpus oficerski. ta indoktrynacja nie była skuteczna. zjednoczonych sił Układu Warszaw-
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Jedni skiego, były przezroczyste dla Sowie-
POLSKA ZBROJNA: Zatem to oficerowie się pożegnali łatwo, innym przy- tów. Przedstawicielstwo Układu było
bardziej niż szeregowi ulegali indoktrynacji? szło to trudniej. Tak było wszędzie, też przy Sztabie Generalnym i sądzę,
ANDZREJ PACZKOWSKI: Tak. Szerego- gdzie ustrój upadł. Oczywiście lu- że również przy poszczególnych ro-
wy był przecież w wojsku dwa lata. W tym dzie zostali, ich zasoby zostały, ale dzajach wojsk. Ponadto bardzo duża
czasie jeździł na przepustki, a na pogadan- ideologia faktycznie „rozpłynęła część wyższej kadry oficerskiej koń-
kach ideologicznych zasypiał. Potem wycho- się” najłatwiej. czyła szkoły w ZSRR. Przez parę lat
dził do cywila i gwizdał na to wszystko. Ofi- pobytu tam byli więc pod obserwacją
cer natomiast był indoktrynowany nie tylko POLSKA ZBROJNA: Czy Rosjanie i kontrolą, nawiązali kontakty, które
w szkole oficerskiej, ale przez cały czas służ- poza ideologią mieli jeszcze jakieś zawsze można było wykorzystać. Nie
by. Z reguły był też członkiem partii, musiał inne sposoby kontroli naszego woj- znaczy to, że automatycznie pracowa-
OJCA
„Im droższy człowiek, tym większy ból, lecz wolą Boga jest rozstanie...” składają
Dziekanowi Inspektoratu Wsparcia SZ i Pomorskiego Dekanatu Wojskowego dowódca wraz z kadrą
i pracownikami wojska
Księdzu Prałatowi płk. Józefowi KUBALEWSKIEMU 2 Bazy Lotniczej „Bydgoszcz”.
ANDRZEJ
FĄFARA
dziennikarz
sportowy
Przez kilkadziesiąt lat, gdy ktoś w sportowych
mediach mówił lub pisał „Wojskowi”,
nie było wątpliwości, o jaką drużynę chodzi.
kownika). Legendarny Kazimierz i napastnika Janusza Żmijewskiego, mię? Tę zagadkę próbuje rozwiązać do dziś.
Deyna nie był nawet oficerem. Nomi- „zagraniczne środki płatnicze”, a kon- Oprócz tego gra w tenisa i ogląda na żywo
wyścigi konne. Z komend wojskowych naj-
nację na podporucznika dostał kilka kretnie około 3 tysięcy dolarów. Dziś
bardziej lubi „spocznij”.
lat później po wspaniałych dla pol- taka suma nie robi wrażenia, nato-