You are on page 1of 68

Cyfrowa Wielka Cichy

przyszłość strona 27 gra strona 37 Orzeł strona 50


w w w . p o l s k a - z b r o j n a . p l
T Y G O D N I K

NR 15 (638) 12 kwietnia 2009 Cena 3 zł (w tym 7% VAT) INDEKS 337 374 ISSN 0867-4523

Żołnierski
szyk
Przez ostatnie dwa lata w umundurowaniu
strona 8

trwa prawdziwa rewolucja technologiczna.


J A S N O W I Z O R

FOT. TOMASZ SZULEJKO


MIĘDZYRZECZ, 2008 ROK

I D E O L O
MAREK
Z nieba do nieba SARJUSZ-WOLSKI
Nasi piloci biorą udział w prawdziwej
wojnie. I szczęśliwie z niej wracają.

C
hoć coraz częściej giną w kraju podczas do Paryża, by paść w objęcia Édith Piaf, że wy- reporter zawsze miałem więcej wątpliwości,
rutynowych, wydawałoby się, lotów błagał od pary młodej, udającej się w podróż po- aniżeli gotowych tez. Współcześnie jest ina-
i ćwiczeń. Nie mnie rozwiązywać ów ślubną, by odstąpiła mu bilety. Nikt nie przy- czej. Bo dziś redaktor musi wiedzieć wszyst-
zaskakujący paradoks. Niecierpliwi mnie inny puszczał, że ratuje im życie, bo przeznaczeniem ko. A jeśli przypadkiem spotka gościa, który
szczegół. Głównym tematem żarliwego (czy też samolotu był upadek do Atlantyku. Dziś new- wykaże niekompetencję przesłuchującego?
raczej żarłocznego) dziennikarstwa przed kilku- sem jest to, co można pokazać. A ponieważ każ- I na to jest gotowa puenta: „Nasz czas dobiega
nastoma miesiącami były loty ministra Bogdana dy jest posiadaczem telefonu komórkowego, końca.”
Klicha z pracy do domu, a nie… powiedzmy… oglądamy oglądaczy rowerzysty, po którym prze- Ale to wszystko mały kaliber. Gorsze jest to,
do Gabonu. Bezkompromisowa publicystyka jechał traktor. Oczywiście w interesie publicz- że dziennikarskie szczury muszą się między so-
(występująca, jakżeby inaczej, w imieniu intere- nym; informacja ta ma mnie przekonać, by nie bą ścigać tak szybko, że dostrzegają tylko drze-
su publicznego, a nie jakiejś tam banalnej oglą- wracać z gospody na bicyklu. wa, a nie widzą już całego lasu. Dziś larum gra-
dalności) przeprowadziła na fruwającego mini- Nie zmienię biegu Wisły z Gdańska do Kra- ją, że piloci nie latają, bo brakuje pieniędzy na
stra zmasowany atak, jak świetnie zorganizowa- kowa, lecz niech wolno mi będzie zeznać, że paliwo. Czy nie płynie stąd, do licha, wniosek,
ne protiwwozdusznyje wajska. Ponieważ Klich dziennikarstwo ponowoczesne jest nieredago- że gdyby Bogdan Klich latał do Krakowa, nalo-
nie latał F-16 ani nawet Air Force One, bez trudu walne. Podpisało już pakt z diabłem, czyli roz- ty byłyby większe, a piloci lepiej wyszkoleni?
udało im się go strącić na ziemię. Hula sobie za- rywką (entertainment journalism). A zatem, jak I nie chodzi tu nawet o ministra. Do Warszawy
tem autostradą Kraków–Warszawa (w planach), u Andrzeja Wajdy, wszystko na sprzedaż. Jeże- mógłby latać Lajkonik, a do Krakowa mogłaby
a że ma świetnych kierowców, nadal może słu- li najlepszym towarem są gwiazdy na lodzie Syrenka. Chodzi o umiejętność kojarzenia wę-
żyć Rzeczypospolitej, choć zajmuje mu to wię- i nieuleczalnie chore dzieci, to dajemy je na złowych faktów. Żeby nie było, jak u Tuwimow-
cej czasu i bardziej męczy. wystawę. A wzorem Williama Randolpha skich „Strasznych mieszczan”, którzy patrząc,
To nie jest à propos, ale odnoszę wrażenie, że Hearsta oraz Josepha Pulitzera, w każdym widzą wszystko oddzielnie.
dzięki tym samym dziennikarzom, którzy wma- wydaniu ich gazet (nazywało się to wówczas Zginęli kolejni oficerowie polskiego lotnic
wiają nam, że „mamy prawo do informacji”, „yellow press”) obowiązywała żelazna zasada: twa. Prosimy o ciszę, bez tak dumnie nazywa-
powszednieje wszelaka śmierć. Nie ma nas „Krew na pierwszą stronę!”. A jeżeli brakowa- nych „śledztw dziennikarskich”. Bo i u nas może
w epoce RMS „Titanic” czy SS „Andrea Do- ło krwi? Wystarczyło wywołać wojnę z Kubą. skończyć się tak, jak z Peterem Nielsenem, kon-
ria”, Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury Uczciwość dziennikarska, moim nieskrom- trolerem lotów z Zurichu, którego zabił Witalij
(zdjęcia ich ciał z miejsca katastrofy właśnie ktoś nym zdaniem, polega także na pokorze i goto- Kałojew, witany potem w Moskwie jak bohater
próbuje sprzedać). Zapomnieliśmy o Marcelu wości przyznania się do błędu. To również jest narodowy i nagrodzony posadą wiceministra bu-
Cerdan, który tak śpieszył się z Nowego Jorku już passé. W ciągu trzydziestu lat pracy jako downictwa w Osetii Północnej. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 3


K R Ó T K A S E R I A

ARMIA 40 | ANDRZEJ JONAS


Szczyt szczytów,
8 | TADEUSZ WRÓBEL czyli wielki tydzień
Żołnierski szyk 41 | MAREK
16 | PIOTR BERNABIUK ORZECHOWSKI
Śmigła i skrzydła Zranione serce Serbii
20 | LECH MATYSZCZYK, 44 | MAREK PIELACH
ROMAN SICIŃSKI Nie wszystko
Pierwsza kwalifikacja zrobią strażacy
JAKUB CZERMIŃSKI
22 | ROMAN 46 | MARCIN
Debiut PRZECISZEWSKI
Nie tylko na pokaz
KACZMARSKI
Bożeny 34 25 | TOMASZ GOS
Kłopotliwa Czeczenia
47 | TADEUSZ WRÓBEL
PO WIELU MIESIĄCACH spędzonych Test rekruta
w magazynie przeciwminowa Bożena zaczęła
Przełomowa zmiana
27 | BOGUSŁAW
wreszcie robić to, do czego została stworzona. 50 | PAWEŁ HENSKI
POLITOWSKI
Cichy Orzeł
Cyfrowa przyszłość
30 | TOMASZ GOS
Wylądować na chustce HORYZONTY
32 | JAKUB CZERMIŃSKI
Debiut Bożeny 55 | MAŁGORZATA
34 | ANTONI SCHWARZGRUBER
TUNKIEWICZ Nowocześni barbarzyńcy
Gdzie jest Święty Antoni 60 | ZDZISŁAW NAJDER
36 | BOGUSŁAW PACEK Pieśń o Rolandzie
MAŁGORZATA SCHWARZGRUBER Rozterki TW 61 | MAREK PIELACH,
Nowocześni BEZPIECZEŃSTWO
TADEUSZ WRÓBEL
Niezniszczalny
barbarzyńcy 55 mit żołnierza
WOJNA zawsze niszczy gospodarkę, 37 | TOMASZ OTŁOWSKI 66 | ANDRZEJ FĄFARA
środowisko naturalne, skarby kultury.
Wielka gra Piłkarski prima aprilis

tel.: +4822 684 52 30, CA MON 845 230; FOTOREPORTER


Aneta Wiśniewska, +4822 684 52 13, Jarosław Wiśniewski, ZDJĘCIE
CA MON 845 213; tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; NA OKŁADCE
DYREKTOR REDAKCJI WOJSKOWEJ polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl WSPÓŁPRACOWNICY Jarosław
REDAKTOR NACZELNY Norbert Bączyk, Andrzej Jonas, Wiśniewski
Marek Sarjusz-Wolski, KIEROWNICY DZIAŁÓW Robert Czulda, Marek Orzechowski,
tel.: +4822 684 53 65, 684 56 85, Anna Dąbrowska, ppłk Artur Goławski, Andrzej Fąfara, Bogusław Pacek, Marek
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, Tadeusz Wróbel, tel. +4852 684 03 55, Przybylik, Krzysztof Głowacki, Paweł Henski,
845 685, faks: 845 503; CA MON 840 355; Mariusz Jędrzejko, Marcin Kaczmarski,
sekretariat@redakcjawojskowa.pl Włodzimierz Kaleta, Roman Kuźniar, Redaktor
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa PUBLICYŚCI Damian Markowski wydania
WARSZAWA: Piotr Bernabiuk, Paulina Gliń- KATARZYNA
ZASTĘPCA DYREKTORA ska, Marek Pielach, Łukasz Puchalski, Ro- DZIAŁ GRAFICZNY PIETRASZEK
REDAKCJI WOJSKOWEJ man Przeciszewski, Małgorzata Schwarzgru- tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170;
SEKRETARZ REDAKCJI „POLSKI ZBROJNEJ” ber, Aaron Welman, Marcin Dmowski (kierownik), Monika PRENUMERATA: RUCH SA, KOLPORTER SA,
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 52 44, CA MON 845 244; , Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski Garmond PRESS, GLM.
tel.: +4822 684 02 22, CA MON 840 222; tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229; Informacja: +4822 684 04 00
wko@redakcjawojskowa.pl BYDGOSZCZ: Krzysztof Wilewski, OPRACOWANIE STYLISTYCZNE
tel. +4852 378 25 90, CA MON 415 200; tel.: +4822 684 03 55, CA MON 840 355; KOLPORTAŻ I REKLAMACJE
ZASTĘPCA DYREKTORA GDYNIA: Tomasz Gos, tel.: +4858 626 24 Renata Gromska (kierownik), Małgorzata Bellona SA +4822 457 04 37,
REDAKCJI WOJSKOWEJ 13, CA MON 262 413; Mielcarz, Aleksandra Ogłoza 6879 041, CA MON 879 041
ppłk Lech Mleczko KRAKÓW: Magdalena Kowalska-Sendek,
„Kwartalnik Bellona”, przeglądy rodzajów sił Jacek Szustakowski, BIURO REKLAMY I MARKETINGU DRUK
zbrojnych, lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl, tel.: +4812 455 17 80, CA MON 131 780; Adam Niemczak (kierownik), Interak Drukarnia Sp z o.o., Czarnków
tel.: +4822 684 56 85; POZNAŃ: Piotr Laskowski, CA MON 572 446, Anita Kwaterowska (tłumacz), Numer zamknięto: 06.04.2009 r.
mjr Tomasz Szulejko, Małgorzata Szustkowska,
REDAKTORZY PROWADZĄCY tel.: +4861 857 52 40, CA MON 572 240; tel. +4822 684 53 87, 684 51 80,
Katarzyna Pietraszek, tel.: +4822 684 02 WROCŁAW: Bogusław Politowski, 684 55 03, faks: +4822 CA MON 845 387;
27, CA MON 840 227; Joanna Rochowicz tel.: +4871 765 38 53, CA MON 653 853; reklama@redakcjawojskowa.pl
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.

4 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


M E L D U N E K
F L E S Z
W O J S K A L Ą D O W E

Pożegnanie
WARSZAWA. 31 marca gene-
rał dywizji Andrzej Baran zakoń-
czył zawodową służbę wojskową.
W kaponierze Cytadeli odbyła się
z tej okazji zbiórka kierowniczej ka-
dry Dowództwa Wojsk Lądowych.
Generał Baran, dyrektor Departa-
mentu Kontroli Ministerstwa Obro-
ny Narodowej, rozstał się z mun-
durem po 40 latach służby.

Szkolenie

FOT. MARIAN KLUCZYŃSKI


ŻAGAŃ–ŚWIĘTOSZÓW. Pod-
oddziały sulechowskich artylerzy-
stów szkoliły się w Ośrodku Szkolenia
Poligonowego Wojsk Lądowych. Był
to ostatni element zgrywania podod-
działów po zmianach organizacyj-

Tragedia w Babich Dołach nych i etatowych pułku. Dla żołnierzy


dywizjonu artylerii samobieżnej, do-
wodzonego przez majora Jarosława
Cztery osoby zginęły w wypadku samolotu An-28. Do tragedii doszło podczas ćwiczeń Pisarczyka, którzy w kwietniu prze-
na lotnisku w Gdyni-Babich Dołach. chodzą do rezerwy, poligon był ostat-
nim i najważniejszym etapem

P iloci ćwiczyli na lotnisku woj-


skowym Marynarki Wojennej
manewr lądowania przy jednym
Komisja rozpoczyna zazwyczaj ostatniego dziewięciolecia. Jak po-
prace od oględzin miejsca katastro- informował szef MON, średni po-
fy, sporządzenia dokumentacji fo- ziom nalotu na Bryzach waha się
szkolenia.

F L E S Z

M A R Y N A R K A W O J E N N A
włączonym silniku. Jak mówią tograficznej, zebrania oraz skatalo- – w zależności od rodzaju sił zbroj-
świadkowie, samolot nagle obrócił
się o 180 stopni i runął na ziemię.
gowania wszystkich szczątków roz- nych – od 82 do 84 godzin rocznie.
bitej maszyny i zebrania ich w han- „To jest naprawdę wystarczająco, Jubileusz
Natychmiast interweniowały Woj- garze do szczegółowych by poznać ten samolot i kiero- GDYNIA. Minęło 25 lat od
skowa Straż Pożarna, wojskowe ekspertyz. Zgromadzo- wać nim w sposób właści- pierwszego podniesienia biało-
jednostki medyczne oraz zabezpie- na zostanie też doku- Wyjaśnianie wy”, ocenił Bogdan -czerwonej bandery na trałowcu
przyczyn
czenia lotów. Nikogo nie udało się mentacja dotycząca wypadku Bryzy
Klich. W związku z kata-
Klich ORP „Gardno”. Do dzisiaj jubilat
jednak uratować. tego lotu oraz prze- potrwa strofą na polecenie mini- przepłynął ponad 83 tysiące mil
Zginął komandor podporucznik analizowany zapis prawdopodobnie stra wstrzymano loty morskich, uczestniczył też w naj-
pilot Roman Berski, kapitan ma- rejestratora parame- kilka miesięcy. wszystkich maszyn typu większych międzynarodowych ma-
rynarki pilot Marek Sztabiński, trów lotu, zwany po- Bryza w siłach zbrojnych. newrach na Bałtyku.
porucznik marynarki pilot tocznie czarną skrzynką. Szef Sztabu Generalnego
Przemysław Dudzik, chorąży szta- Minister Bogdan Klich zapo- Wojska Polskiego generał Franci-
bowy marynarki Ireneusz Rajew- wiedział, że wyniki prac komisji szek Gągor podczas konferencji Szkoła ognia
ski. Minister Bogdan Klich za- będą upublicznione. Wyjaśnianie prasowej 1 kwietnia powiedział, że WICKO MORSKIE. Obsługa
pewnił, że rodziny ofiar otrzymają przyczyn wypadku potrwa praw- największy kryzys w szkoleniu pi- systemów łączności i dowodzenia
należne wsparcie i wszelkie prze- dopodobnie kilka miesięcy. Śledz- lotów wojsko odnotowało w 2001 oraz doskonalenie umiejętności do-
widziane prawem świadczenia. two w tej sprawie wszczęła też roku. Później sytuacja się poprawia- wódczych były elementami szkole-
Samolot, który się rozbił, miał Wojskowa Prokuratura Okręgowa ła i rok 2008 był najlepszy pod nia przeciwlotników z Marynarki Wo-
numer 1007. Nazywano go „Pary- w Poznaniu. względem wielkości nalotu uzyska- jennej przeprowadzonego na Cen-
żanka”, a należał do 28 Eskadry Poseł Ludwik Dorn chce powo- nego przez pilotów. Szef SGWP tralnym Poligonie Sił Powietrznych.
Lotniczej Marynarki Wojennej. łania w ramach sejmowej Komisji podał średnie naloty na poszcze- Sprawdzianem bojowego przygoto-
Rozpoczął służbę w marcu 1997 Obrony Narodowej „podkomisji gólnych rodzajach statków po- wania było ostre strzelanie z 57-mili-
roku; jego łączny nalot wynosił nadzwyczajnej do spraw zbadania wietrznych w rodzajach sił zbroj- metrowych armat i 23-milimetro-
1500 godzin. Przyczyny tragedii koncepcji planów szkoleniowych, nych w 2008 roku. W Marynarce wych zestawów przeciwlotniczych do
wyjaśnia Komisja Badania Wypad- realizacji wykonania tych planów Wojennej średnia wynosi powyżej celów powietrznych. Strzelali artyle-
ków Lotniczych. Jej szefem jest oraz zbadania jakości i efektywno- 70 godzin, a dla Bryz – 82 godziny. rzyści 8 Dywizjonu Przeciwlotnicze-
pułkownik Zbigniew Drozdowski. ści procesu szkolenia lotników Szef Sztabu Generalnego powie- go z Dziwnowa, 9 Dywizjonu
Składa się ona z 30 osób, podzielo- w siłach zbrojnych”. Minister Klich dział też, że Bryza to samolot do- Przeciwlotniczego z Ustki oraz pod-
nych na dwa zespoły. Jeden z nich wyjaśnia, że 2008 rok był jednym bry i niezawodny. (TG)  oddział przeciwlotników Centrum
zajmie się zagadnieniami pilotażu, z najintensywniejszych, jeśli cho- Więcej o Bryzie i wypadku w Babich Wsparcia Teleinformatycznego
drugi – sprawami technicznymi. dzi o szkolenie lotnicze w ciągu Dołach można przeczytać na stronie 30. i Dowodzenia MW. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 5


M E L D U N E K
NOWA DĘBA

Iriba III
OCHRONĘ KONWOJU
z pomocą humanitar-
ną, ewakuację medycz-
ną, użycie bezzałogo-
wych środków rozpo-
znania oraz działanie
sił szybkiego reagowa-
nia ćwiczono od
31 marca do 3 kwiet-
nia na poligonie
w Ośrodku Szkolenia
Wojsk Lądowych w No-
wej Dębie. W szkole-
niu, które było ostat-
nim etapem przygoto-
wania kolejnej, III zmia-
ny Polskiego Kontyn-
gentu Wojskowego
MINURCAT przed misją
w Republice Czadu,
wzięło udział prawie
300 żołnierzy. Podczas
ćwiczeń sprawdzono
także zasady prowa-
dzenia patrolu i reak-
cję na atak z użyciem
improwizowanych ła-
dunków wybuchowych
oraz odpieranie napa-
du na bazę. (ATU) 

Pieniądze Podwójna odpowiedzialność


za rezerwistów W obecnej ustawie o dyscyplinie nie ma możliwości łączenia odpowiedzialności
J edyną formą służby wojskowej
będzie służba zawodowa, peł-
dyscyplinarnej z innymi rodzajami odpowiedzialności za popełnienie czynu zabronionego.
niona jako służba stała oraz kon-
traktowa. Takie między innymi
zmiany wprowadza przyjęty przez
K olejne zapisy projektu nowej
ustawy o dyscyplinie wojsko-
wej omawiali 31 marca posłowie
Oficerów Zawodowych Wojska zwłocznie w przypadku naruszenia
Polskiego, uważa natomiast, że dyscypliny przez żołnierza i podjąć
przepis nie musi wcale dotyczyć ar- decyzję o wszczęciu postępowania
rząd 31 marca projekt nowelizacji sejmowej podkomisji powołanej mii, jeśli nawet obowiązuje w in- dyscyplinarnego. To rozwiązanie
ustawy z 21 listopada 1967 roku przez Komisję Obrony Narodowej. nych służbach. „Autorzy pro- ograniczy częste przypadki braku
o powszechnym obowiązku obrony Największe kontrowersje wzbudził jektu nie tylko nie wyar- reakcji przełożonych bądź
Rzeczypospolitej Polskiej. Projekt artykuł 17 ustęp 1, który brzmi: tykułowali celu, ale Zapis zwlekanie z nią do czasu
zostanie skierowany do rozpatrze- „Żołnierz ponosi odpowiedzialność również nie przeana- o podwójnej rozpatrzenia sprawy w in-
nia przez sejm. Nowelizacja zakła- dyscyplinarną za popełnienie prze- lizowali możliwych odpowiedzialności nym trybie. Wielokrotnie
wprowadzono
da także utworzenie Narodowych winienia dyscyplinarnego, posiada- skutków regulacji. na wniosek kończyło się to uniknię-
Sił Rezerwy. Kontrakty z ochotni- jącego jednocześnie znamiona in- Od początku prac za- dowódców. ciem odpowiedzialności
kami do służby w NSR zawierane nego czynu zabronionego, jeżeli to pis był negatywnie za naruszenie prawa zwią-
mają być na okres od dwóch do naruszenie prawa miało związek ze oceniany przez środowi- zane ze służbą wojskową”.
sześciu lat. Otrzymają oni przydział służbą wojskową, niezależnie od sko żołnierzy zawodowych”, Jednak dla konwentu tak przed-
kryzysowy, który zobowiązywać odpowiedzialności ponoszonej na czytamy w stanowisku konwentu. stawiony cel nowelizacji jest nie do
ma do odbycia ćwiczeń wojsko- podstawie innych przepisów”. Pułkownik Stanisław Piwowar, przyjęcia, przede wszystkim dlate-
wych trwających do 30 dni w ciągu Według autorów projektu, zasad- szef Oddziału Dyscypliny Wojsko- go, że – ich zdaniem – przerzuca
roku lub okresowej służby wojsko- ne jest, aby takie rozwiązanie zosta- wej Departamentu Wychowania skutki zaniechania organów na żoł-
wej. Dla pracodawców żołnierzy ło wprowadzone na wzór przepi- i Promocji Obronności MON, ar- nierza. Podkomisja postanowiła
NSR projekt przewiduje rekompen- sów stosowanych w innych służ- gumentował: „Zapis wprowadzono odłożyć prace nad artykułem 17 do
saty finansowe za wydatki związa- bach mundurowych. Pułkownik na wniosek dowódców, którzy nie następnego posiedzenia i zasięgnąć
ne z zastępstwem pracownika po- Anatol Tichoniuk, przewodniczą- mają zwykle wykształcenia praw- opinii prawnej w Biurze Analiz
wołanego na ćwiczenia. (ANN)  cy Konwentu Dziekanów Korpusu niczego, a muszą działać nie- Sejmowych. (AD) 

6 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


Sprawiedliwe F L E S Z
S I Ł Y P O W I E T R Z N E

Delegacja
ograniczenie emerytur WARSZAWA. W Dowództwie
Sił Powietrznych gościli przedsta-
MON na wojskowe emerytury i renty oraz świadczenia
wiciele ministerstwa obrony oraz
towarzyszące przeznaczy w tym roku 5 miliardów złotych. sztabu generalnego Republiki

P osłowie komisji: Obrony Na-


rodowej oraz Polityki Spo-
łecznej i Rodziny, jednomyślnie
turach i rentach z Funduszu Ubez-
pieczeń Społecznych, nie więcej
jednak niż o 25 procent wysoko-
Macedonii. Przewodniczącym de-
legacji był szef departamentu
– C4 ministerstwa obrony Republi-
przyjęli 2 kwietnia przedstawiony ści tej emerytury (renty). Zyskają ki Macedonii Gjoko Vanchov.
przez Rządowe Centrum Legisla- na tym wojskowi mający niskie Delegaci poznali historię i tradycje
cji wniosek w sprawie noweliza- świadczenie, a sytuacja osób polskich Sił Powietrznych,
cji ustawy o zaopatrzeniu emery- otrzymujących wysokie świad- a także organizację systemów
talnym żołnierzy i ich rodzin. Na czenie się nie zmieni. łączności i informatyki w Siłach
poprawieniu prawa zyska 460 Prezes Berek zauważył, że Zbrojnych RP oraz koncepcję ich
emerytowanych wojskowych obecnie obowiązujący mecha- rozwoju w następnych latach. Go-
– będą mogli dorobić więcej bez nizm potrącania części świadcze- ściom przedstawiono również za-
groźby dużego zmniejszenia ich nia w przypadku zarobkujących gadnienia związane z taktyczną
świadczeń przez wojskowe biuro emerytów mundurowych sprawia, transmisją danych. 
emerytalne. Prezes RCL Maciej
Berek wskazał, że nowelizację wy- F L E S Z
musza wyrok Trybunału Konstytu- Ż A N D A R M E R I A W O J S K O W A
FOT. SŁAWOMIR RATYŃSKI/GRZEGORZ LITWIN

cyjnego z 15 kwietnia 2008 roku,


dotyczący – skorelowanej z wojsko- Kurs pomocy
wymi unormowaniami – ustawy WARSZAWA. Żołnierze Dyżur-
o zaopatrzeniu emerytalnym funk- nej Służby Operacyjnej (DSO) Żan-
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

cjonariuszy podległych Minister- darmerii Wojskowej 31 marca


stwu Spraw Wewnętrznych i Admi- uczyli się udzielania pierwszej po-
nistracji. Strona rządowa uznała, że mocy przedmedycznej. „W żan-
wprawdzie wyrok TK dotyczy usta- darmskiej służbie posiadanie
wy o zaopatrzeniu emerytalnym umiejętności udzielania pierwszej
funkcjonariuszy Policji, lecz zasad- pomocy przedmedycznej jest bar-
ne jest odniesienie go także do re- dzo ważne. Nie ukrywam, że
gulacji dotyczących zaopatrzenia że zbyt dużo tracą za jego sprawą
Eksmisja chorych emerytalnego żołnierzy. osoby dorabiające od 70 do 130
chciałbym, aby wszyscy żołnierze
Żandarmerii Wojskowej przeszli ta-

A dministracyjna eksmisja
z mieszkań Wojskowej Agen-
cji Mieszkaniowej od 1 kwietnia
„W pełni popieramy ten pro-
jekt”, zadeklarował podczas
pierwszego czytania nowelizacji
procent przeciętnego miesięczne-
go wynagrodzenia. Potrąca się im
ze świadczenia kwotę nadwyżki
kie szkolenie”, powiedział podpuł-
kownik Artur Czarnecki, szef Dy-
żurnej Służby Operacyjnej Żandar-
nie może być stosowana wobec ob- Czesław Piątas, sekretarz stanu stanowiącą ponad 70 procent. Jeśli merii Wojskowej. 
łożnie chorych. Weszła w życie w MON. Jeśli proponowany prze- natomiast emeryt zarabia i osiąga
nowelizacja ustawy o zakwatero- pis zostanie przyjęty przez parla- przychód powyżej 130 procent F L E S Z
L O G I S T Y K A
waniu Sił Zbrojnych RP. ment i zatwierdzony przez prezy- przeciętnego miesięcznego wyna-
Decyzję o przymusowym wy-
kwaterowaniu z lokali Wojskowej
denta, w sytuacji osiągania przy-
chodu z tytułu działalności podle-
grodzenia, to potrącenie nie może
być wyższe niż 25 procent otrzy- Narada
Agencji Mieszkaniowej podejmu- gającej obowiązkowi ubezpiecze- mywanego przezeń świadczenia. SZCZECIN. Funkcjonowanie
je dyrektor oddziału regionalnego nia społecznego emerytura (renta Szacuje się, że wprowadzenie systemu oczyszczania terenu
agencji. W wyjątkowych wypad- inwalidzka) byłego żołnierza bę- zmiany zasady rozliczania świad- z materiałów wybuchowych
kach, gdy chodzi o kobiety cię- dzie zmniejszona na zasadach czeń z tytułu dodatkowych do- i niebezpiecznych w rejonie odpo-
żarne, małoletnich, niepełno- określonych w przepisach artyku- chodów będzie kosztowało rocz- wiedzialności Wojewódzkiego
sprawnych oraz część emerytów łu 104 ustępy 1a–6 i 8 punkty nie 385 861 złotych. (AG)  Sztabu Wojskowego w Szczecinie
i rencistów, dyrektor oddziału 1 i 2 oraz ustępy 9 i 10 ustawy Więcej o emeryturach było tematem spotkania, które od-
musi wystąpić do sądu o wydanie z 17 grudnia 1998 roku o emery- czytaj na stronie 32 było się 30 marca. W naradzie
wyroku eksmisyjnego oraz orze- wzięli udział między innymi
czenie prawa do lokalu socjalne-
go. Teraz takie same zasady
Czy warto dorabiać przedstawiciele starostw powiato-
wych z terenu województwa za-
obowiązują również wobec ob-
łożnie chorych. Do spraw wsz-
czętych na podstawie dotychcza-
W przypadku
osiągnięcia
przychodu w kwocie
nia za kwartał, ogło-
szonego ostatnio
przez prezesa Głów-
emerytura (renta)
będzie zmniejszana
o kwotę przekrocze-
chodniopomorskiego oraz
Zachodniopomorskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Szczecinie,
sowych zasad, a niezakończo- przekraczającej nego Urzędu Staty- nia, nie większą Komendy Wojewódzkiej Policji
nych do dnia wejścia w życie no- 70 procent prze- stycznego, nie wyż- jednak niż 25 pro- oraz Komendy Wojewódzkiej
welizacji, stosowane będą już no- ciętnego miesięcz- szej jednak niż 130 cent emerytury Państwowej Straży Pożarnej
we przepisy. (ATD)  nego wynagrodze- procent tej kwoty, (renty).  w Szczecinie. (PG) 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 7


P E R Y S K O P

TADEUSZ WRÓBEL
specjalizuje się
w tematyce związanej
z misjami pokojowymi
i konfliktami zbrojnymi

Żołnierski
Modernizacja naszej armii to nie tylko Rosomak
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

czy F-16. Przez ostatnie lata prawdziwa technologiczna


rewolucja trwa także w umundurowaniu.
8 POLSKA ZBROJNA NR 12 | 22 MARCA 2009
ARMIA ARMIA
ARMIA Redaktor działu ARTUR GOŁAWSKI

W
ystarczy zajrzeć do żoł-
nierskiego plecaka,
a zobaczymy tam oddy-
chające buty, ochronne
spodnie i kurtkę z gore-
teksu czy cztery komplety mundurów polo-
wych wykonane z różnych materiałów. Jed-
no zastrzeżenie. Żołnierz, któremu lustruje-
my plecak, musi być albo przed wyjazdem
na zagraniczną misję, albo po powrocie
z niej.

ZAWODOWI
KONTRA POBÓR
Wojskowi, którzy rozpoczynali służbę
w „brązowych butach”, doskonale pamiętają
skórzane pasy z pozłacanymi klamrami
i mapniki, odróżniające kadrę od szerego-
wych. Na stalowych hełmach lśniły wyma-
lowane orły. Dwadzieścia lat temu hitem
w parkach sprzętu technicznego były oliw-
kowa koszula i krawat noszone pod kombi-
nezonem czołgisty. Wszystkie rozwiązania
przeszły już do historii. Do lamusa odeszło
też kultowe moro, najdłużej utrzymały się
kurtki. Znika również umundurowanie pu-
ma. Nie zyskało ono uznania i szybko zosta-
ło wyparte przez wzór 93 – panterę.
Wymiana sortów mundurowych w naszej
armii od samego początku przebiegała dwu-
torowo. Osobno żołnierze zawodowi, osob-
no służba zasadnicza i rezerwiści. Pierwsi
pozbyli się moro w 1999 roku, a pumy
w 2002 roku. Dwie ostatnie grupy wpraw-
dzie moro już nie noszą, ale z pumą poże-
gnać się jeszcze nie mogą. Widać to dosko-

szyk
nale podczas ćwiczeń rezerwistów. Na poli-
gonie dominuje wtedy specyficzne masko-
wanie puma. Odpowiedzialny za logistykę
naszej armii Inspektorat Wsparcia Sił Zbroj-
nych wyjaśnia, że taka sytuacja potrwa jesz-
cze jakiś czas, bo armii nie stać, aby każde-
go żołnierza wyposażyć w najnowszy typ
umundurowania. „Inspektorat jest zobligo-
wany do dbania o wojskowe finanse. Dlate-
go, skoro mamy w magazynach mundury
starszego typu, nie możemy ich wycofać
i zniszczyć. Trzeba zużyć to, co jest”, wyja-
śnia podpułkownik Andrzej Lis, rzecznik
IW SZ w Bydgoszczy. I dodaje, że nawet
w zamożniejszych armiach nie wszyscy mo-
gą dostać najnowszy wzór ubioru czy bu-
tów. Do dziś w Afganistanie i Iraku można
spotkać żołnierzy amerykańskich w mundu-
rach starszej generacji.
W wojsku we wszystkim obowiązuje hie-
rarchia. „Wchodzące do naszej armii nowe

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 9


P E R Y S K O P
FOT. EWA KORSAK

Typy umundurowania
 polowe letnie – bluza i spodnie strowej. W okresie zimowym do-
polowe wykonane z oddychają- chodzi do tego kurtka ochronna
cej tkaniny, wykonana z wodoszczelnej tka-
 polowe na okres jesienno-zi- niny z polarową podpinką,
mowy – bluza i spodnie wykona-  polowe w kamuflażu pustyn-
ne z tkaniny bawełniano-polie- nym – dla żołnierzy PKW. 

Misyjne przyspieszenie
Wiele rodzajów umundurowania i jego elementów nie pojawiłoby się
w polskim wojsku, gdyby nie nasz udział w misjach.

W połowie lat dziewięćdzie-


siątych, gdy przygotowy-
wano 16 Batalion Powietrzno-
wszechnie używać lepszego ja-
kościowo, a nieznanego wtedy
u nas, wyposażenia zagranicz-
luszy. Udział w zagranicznych
operacjach jest też doskonałą
okazją do przetestowania no-
desantowy do sił NATO w Bo- nego, chociażby kurtek z gore- wych projektów i podpatrzenia
śni i Hercegowinie, okazało teksu. Jednak przełomem oka- tego, co mają inni. Z drugiej
się, że nie mamy dobrej jako- zał się Irak. Warunki klimatycz- strony, podczas misji nieco
ści kurtek polowych. Zastoso- ne tam panujące – znacznie swobodniej traktowane są
wano prowizorkę – spadochro- różne od tych w naszej części przepisy ubiorcze. Dlatego zda-
niarzom wydano kurtki od Europy – wymusiły stworzenie rza się, że mundur żołnierza
mundurów wyjściowych kadry. mundurów tropikalnych, w tym jest mieszanką elementów
Wtedy też nasi żołnierze, nie- w kamuflażu pustynnym, oraz wziętych z własnej i obcych
zależnie od stopnia, zaczęli po- nowych nakryć głowy – kape- armii. 

typy umundurowania w pierwszej kolejności Pancernej w Żaganiu ubrania z goreteksu Zarządu Planowania Logistyki – P4 w Szta-
trafiają do polskich kontyngentów wojsko- mają już wszyscy żołnierze zawodowi. Tego bie Generalnym Wojska Polskiego.
wych i jednostek, które wydzielają żołnie- rodzaju sorty nie przysługują jednak żołnie- Armia cały czas zbiera wnioski, w jakim
rzy do PKW i sił odpowiedzi NATO”, wyja- rzom służby zasadniczej. kierunku powinny iść prace nad kolejną ge-
śnia jeden z logistyków. Przedstawiciele in- neracją mundurów. Zajmują się tym Szefo-
spektoratu potwierdzają, że ponieważ misjo- NOWY KRÓJ stwo Służby Mundurowej Inspektoratu
narze pierwsi byli wyposażani w najnowsze Kiedy zaczęto używać umundurowania Wsparcia Sił Zbrojnych i Wojskowy Ośrodek
typy mundurów, na placach apelowych pantera, szybko odkryto jego mankamenty. Badawczo-Wdrożeniowy Służby Munduro-
w jednostkach bardzo łatwo można było roz- Jednak krój zmieniono tylko w dwóch wer- wej (WOBWSM) w Łodzi. „W Szefostwie
poznać, kto był w Iraku czy Kosowie, a kto sjach – letniej i pustynnej, które powstały na Służby Mundurowej skupiło się grono ludzi,
nie. Zdradzała to najczęściej kurtka z gore- potrzeby misji zagranicznych. Między inny- którzy chcą coś zmienić. Jednocześnie słu-
teksu, obiekt westchnień wielu żołnierzy. mi zlikwidowano ściągacz w bluzie i dodano chają głosów z jednostek i reagują na postu-
Dziś sytuacja się normuje. Nowe mundu- zapięcia kieszeni na rzepy. „Wprowadzono no- laty”, zapewnia generał Szymański.
ry zaczynają trafiać także do jednostek nie- we typy umundurowania, które były w miarę Początkowo modyfikacje w wojskowym
szczycących się mianem priorytetowych. proste do wdrożenia. Teraz trwają prace nad ubiorze inicjowali sami żołnierze. Zainspiro-
Choć sytuacja tych ostatnich ciągle jest naj- zupełnie nowymi modelami”, informuje ge- wani rozwiązaniami sojuszników, postulowa-
lepsza. Na przykład w 11 Dywizji Kawalerii nerał brygady Krzysztof Szymański, szef li stworzenie całkowicie nowego modelu.

10 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

FOT. ALEKSANDER RAWSKI

Pierwsza taka próba miała miejsce przed pię- pułkownik Lis. Część tych wniosków skosem i niżej niż dotychczas. No-
ciu laty, jednak owoc współpracy ośrodka W PRZYPADKU wdrożono w testowanych obecnie wością są też mieszki zwiększające
łódzkiego i komandosów z Lublińca pozostał kombinezonów ubiorach. pojemność kieszeni, bez których by-
dla załóg
w fazie prototypu. Oficjalne prace nad udo- pojazdów W nowej bluzie wzór 2008 wzmoc- łyby one tylko mało użytecznymi
skonaleniem umundurowania rozpoczęły się pancernych niono rękawy w części łokciowej, ozdobnikami. Ponadto, dzięki do-
w 2007 roku z inicjatywy dowódcy Wojsk kluczowe wszywając tam specjalne kieszenie świadczeniom z misji, dodano po
Lądowych generała broni Waldemara znaczenie, na dodatkowe wkłady ochronne. Po- jednej kieszeni na każdym rękawie.
poza krojem
Skrzypczaka. Przed rokiem zaprezentowano i kolorystyką, jawiła się też postulowana przez woj- Testowane są też różnego rodzaje za-
wynik tych starań – wzór 2008. „Żołnierze ma też materiał, skowych stójka. Spodnie wzmocnio- pięcia. Na przykład, spodnie mają
wskazywali na potrzebę udoskonalenia kroju który musi być no w miejscach najbardziej narażo- sześć kieszeni w nowym układzie:
mundurów, między innymi zastosowania koł- niepalny. nych na przetarcia i uszkodzenia me- dwie wewnętrzne, dwie na wysoko-
nierza w formie stójki z możliwością jego chaniczne. Zmieniono również układ ści ud – zapinane na guziki, i dwie
wykładania, zmianę układu i liczby kieszeni, kieszeni na bluzach polowych. Uzna- na wysokości łydek – zapinane na
w tym zastosowanie kieszeni skośnych w blu- no, że zbędne są te dolne, ponieważ rzepy. Bluza jest na guziki kryte li-
zie, zmianę umiejscowienia oznaki stopnia żołnierze w warunkach bojowych stwą, a jej mankiety są na rzepy. Co
i rezygnację z naramienników oraz zastąpie- zwykle noszą kamizelki, zachowano ważne, mundury wykonano z nowej
nie szelek do spodni paskiem”, wylicza pod- tylko dwie górne, ale wszyte pod tkaniny – mieszanki bawełny i polie-

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 11


P E R Y S K O P
PRODUCENCI wszechnie używać siły zbrojne USA. W Polsce
MUNDURÓW DLA WOJSKA: na razie ewolucja umundurowania zachodzi tyl-
 Z.O. Wybrzeże S.I. Gdynia ko w kroju. Jest jednak wyjątek – jednostka
 P.P.H. Kama – K. Miękina
Ostrów Mazowiecka specjalna GROM. Jej mundury, choć pod wie-
 Arlen S.A. Warszawa loma względami podobne do wzoru 2008,
 S.I. Elrement znacznie się różnią. Między innymi uszyto je
Biała Podlaska z innej tkaniny, a ubiór polowy gromowców ma
 P.H.P.U. Ima ZPCh.
I. Szumańska-Wrona, dwie wersje kolorystyczne – oliwkową oraz
M. Wrona Sp. J. Limanowa w kamuflażu, ale innym niż pantera. Ponadto
FOT. EWA KORSAK

 Z.P.O. Nowa Ruda na życzenie użytkowników zastosowano dwa


Sp. z o.o. Nowa Ruda odrębne dostępy w kieszeni bluzy.
 P.O. Modus S.A.
Bydgoszcz Poza umundurowaniem polowym w wojsku
używane są też ubiory specjalne i kombinezo-
ny. Trwają prace nad zmianą czarnych mundu-
stru (pół na pół). Przygotowano też nianej. Ma też wstawki boczne rów czołgistów. Co prawda, jak podkreślają
wariant z materiału o właściwo- z dzianiny o właściwościach bioak- WYMIANA niektórzy, kolor ten jest praktyczny, bo nie wi-
sortów
ściach trudnopalnych. tywnych, które zapewniają odpo- mundurowych
dać na nim smarów, nie ma jednak żadnych
wiednią wentylację ciała. Dodatko- w naszej armii walorów ochronnych, a wręcz ściąga ogień
DLA KAŻDEGO wo wyposażono ją w wewnętrzny od samego przeciwnika, ponieważ w warunkach polowych
COŚ INNEGO wkład o właściwościach chłodzących, początku bardzo wyraźnie go widać. W przypadku kom-
przebiegała
Zupełnie nowym elementem wykonany z włókniny z kapsułkami dwutorowo. binezonów dla załóg pojazdów pancernych
umundurowania są – nieużywane PCM (Phase Change Material – ma- Osobno żołnierze kluczowe znaczenie, poza krojem i kolorysty-
dotąd w naszych siłach zbrojnych teriał fazowo zmienny). Rękawy wy- zawodowi, ką, ma materiał, który musi być niepalny. Z my-
– koszulobluzy (w innych armiach konano z tkaniny US-21, z której szy- osobno służba ślą o czołgistach zaprojektowano też kurtkę zi-
zasadnicza
jest to coraz popularniejszy strój po- te są letnie mundury. i rezerwiści. mową o podobnych właściwościach. Nowy
lowy). Sprawdza się szczególnie, je- W zagranicznych armiach można kombinezon czołgisty testuje 10 BKPanc
żeli nosi się je pod kamizelkami obserwować nieustanne zmiany w Świętoszowie. Zebrano już uwagi użytkow-
ochronnymi. Zwykle są wykonane w wojskowej modzie. Powstają nowe ników i przesłano je do Inspektoratu Wsparcia
z materiałów termoaktywnych, po- kroje, pojawiają się nowoczesne mate- SZ. Zaczęto też przykładać większą wagę do
prawiających komfort użytkowania. riały i udoskonalone kamuflaże. Coraz drobnych elementów ubioru. W tym wypadku
Przód, tył i stójkę koszulobluzy popularniejsze stają się tak zwane pik- jednak, mimo postępu, w różnego rodzaju „ga-
uszyto z elastycznej tkaniny baweł- sele, których jako pierwsze zaczęły po- lanterię” żołnierze najchętniej zaopatrują się

12 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

na zewnątrz, chociażby w sklepach PX na mi-


sjach w Afganistanie czy na Bałkanach.

POŻEGNANIE
Z NARAMIENNIKIEM
Na starych mundurach polowych gdzie
niegdzie są jeszcze białe oznaczenia stopni.
Stanowią one znakomitą wskazówkę dla
strzelców wyborowych, ułatwiając im iden-
tyfikację żołnierza. Na szczęście udało się
przeforsować zmianę koloru tych oznaczeń
– wojskowi dostają teraz naramienniki z czar-
nym haftem, który nie kontrastuje z mundu-
rem i spełnia podstawowe warunki maskowa-
nia. Z tego samego powodu coraz częściej

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI


w innych armiach oznaczenia stopni, odznaki
jednostki czy narodowe flagi przyczepione są
rzepami. Pozwala to na ich szybkie zdjęcie,
gdy zachodzi taka potrzeba.
Także u nas sporo uwagi podczas prowa-
dzonych ostatnio prac poświęcono nowemu
umiejscowieniu oznaki stopnia na mundurze
polowym. Żołnierze prosili o to od lat, bo ANNA DĄBROWSKA

Paragraf na mundur
obecne naramienniki przeszkadzają w nosze-
niu plecaka lub karabinu. Sugerowali, żeby
umieścić oznaczenia z przodu kurtki, ale
oponenci twierdzili, że byłoby to wbrew pol-
skiej tradycji. Ostatecznie zwyciężył pogląd,
że tradycja jest ważna, ale należy ją kultywo- Niełatwo jest rozeznać się w przepisach, szczególnie kiedy przewidują
wać w mundurach wyjściowych i galowych. ponad trzydzieści dopuszczalnych kombinacji umundurowania.

W
O kroju ubioru polowego natomiast powinna
decydować jego funkcjonalność. Dlatego we zory, zasady, okoliczności teraz ponad trzydzieści takich możliwości,
wzorze 2008 pozostawiono dotychczasowy i sposób noszenia umunduro- w tym ponad dziesięć zasadniczych zesta-
naramiennik, jednak przymocowano go rze- wania oraz oznak wojsko- wów wyjściowych dla panów i dwanaście dla
pem na wysokości piersi. To kompromisowe wych przez żołnierzy i słu- pań. „Mimo wielości przepisów i ich zmian,
rozwiązanie pozwala wykorzystać zasoby na- chaczy szkół wojskowych regulują dwa roz- musimy znać je na bieżąco”, tłumaczy puł-
ramienników zgromadzone w magazynach porządzenia ministra obrony narodowej. kownik Jerzy Żygadło, szef Zarządu Pre-
i nie wymaga dodatkowych nakładów finan- Przepisy te zmieniano już kilkakrotnie wencji Komendy Głównej Żandarmerii Woj-
sowych. Napierśnik jest dobrze widoczny dla – ostatnie nowelizacje są z 10 i 29 grud- skowej. I dodaje: „Gdyby patrol zareago-
przyjaciół i można go łatwo ukryć przed nia 2008 roku. Publiczne
wał, nie znając zapisów rozporządze-
przeciwnikiem. noszenie munduru nia, naraziłby żandarmerię na
Nowe rozwiązanie powinno przypaść do ZMIANY W PLAMY przez nieuprawnionych ośmieszenie”. Dlatego, jak mówi,
gustu żołnierzom, nie przeszkadza bowiem Grudniowe zmiany polegają, cywilów jest, zgodnie po ostatnich zmianach zrobił ko-
z kodeksem wykroczeń,
przy wkładaniu oporządzenia taktycznego. między innymi, na wprowadzeniu zagrożone grzywną mendantom oddziałów ŻW telefo-
Jest jednak konstrukcją przejściową, ponie- do zestawu galowego i służbowe- lub naganą. niczny egzamin ze znajomości no-
waż docelowo projektanci zakładają jego mi- go dla żołnierzy 11 Dywizji Kawa- wych przepisów.
niaturyzację. lerii Pancernej czarnych beretów, a dla
„Rozumiem zniecierpliwienie wielu żołnie- żołnierzy Żandarmerii Wojskowej – szkarłat- RĘKAWICZKI I ODZNAKI
rzy, ale zanim nowe umundurowanie trafi do li- nych, w Siłach Powietrznych natomiast Pozostali żołnierze nie są chyba jednak tak
nii, musi przejść testy w wybranych jednost- – ubioru wieczorowego w kolorze granato- dobrze obeznani z przepisami dotyczącymi
kach. Wymaga to czasu, abyśmy za chwilę nie wym. Ustalono też, że spodnie polowe i polo- ubioru, ponieważ w 2007 roku ŻW interwe-
musieli znowu zmieniać wszystkiego, bo to we letnie nosi się wpuszczone w cholewki niowała ponad 1100 razy w zawiązku z ich
kosztuje”, stwierdza szef P4. Doświadczenia trzewików lub butów specjalnych. Wyjątko- naruszeniem. „Dlatego od poprzedniego ro-
z testów mogą zaowocować zmianami, tak jak wo żołnierze pełniący służbę na misjach lub ku położono szczególny nacisk na przestrze-
to się stało z rozmieszczeniem kieszeni i ich za- biorący udział w ćwiczeniach międzynarodo- ganie dyscypliny ubiorczej i dzięki temu
pięciami. Jednak prawdziwą próbą dla nowych wych mogą wykładać je na cholewki. Wydłu- w 2008 roku liczba naszych interwencji spa-
mundurów będą misje. Dopiero tamtejsze cięż- żono także do 1 kwietnia 2012 roku okres tak dła poniżej ośmiuset”, wyjaśnia pułkownik
kie warunki mogą wykazać walory lub niedo- zwanego donaszania dotychczasowych przed- Żygadło. Jak tłumaczy, najważniejsze zada-
statki ubioru. Nie należy mieć złudzeń, że miotów mundurowych. nie spoczywa w tym wypadku na dowódcach
z dnia na dzień powstanie mundur idealny, bo W obowiązujących przepisach munduro- – to oni ustalają ubiór żołnierzy na określoną
jak dotąd nikomu się to nie udało.  wych nie jest łatwo się rozeznać, nie tylko okoliczność oraz ponoszą odpowiedzialność
z powodu zmian, ale też liczby dopuszczal- za przestrzeganie tych przepisów w jednostce.
Współpraca: ANNA DĄBROWSKA, nych kombinacji, zestawów umundurowania. Według danych ŻW, najczęstsze przypadki
KRZYSZTOF WILEWSKI, TOMASZ SZULEJKO Rozporządzenia i ich nowelizacje przewidują ich naruszeń to łączenie cywilnych elemen-

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 13


P E R Y S K O P

Interwencje
Liczba interwencji żandarmerii
w 2008 roku spadła poniżej
ośmiuset.

W 2008 roku patrole Żandarmerii Wojsko-


wej interweniowały 765 razy w związku
z naruszeniem przepisów ubiorczych:
 515 razy w stosunku do żołnierzy służby
zasadniczej,
 245 razy – służby zawodowej,
 5 razy w odniesieniu do cywili noszących
mundur wojskowy lub jego część.
Trzydzieści pięć razy patrol doprowadził żoł-
nierza do oficera inspekcyjnego; 602 razy
żandarmi pouczyli żołnierza; 128 żołnierzy
zostało wylegitymowanych. 

MUNDURY mogą zakładać między innymi


uczniowie klas wojskowych lub studenci z Legii
Akademickiej.

Jaki wzór

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)


R ozporządzenia ministra
obrony narodowej: z 2 grud-
nia 2004 roku w sprawie wzorów
rzy zawodowych i kandydatów na
żołnierzy zawodowych; z 14 grud-
nia 2004 roku w sprawie wzo-
uzbrojenia przez żołnierzy w czyn-
nej służbie wojskowej; z 19 paź-
dziernika 2005 roku w sprawie
oraz noszenia umundurowania rów, noszenia umundurowania, zakazu używania munduru woj-
i oznak wojskowych przez żołnie- odznak i oznak wojskowych oraz skowego lub jego części. 

tów stroju z mundurem – na przykład no- W 2005 roku ówczesny minister obro- nego, obozów i podczas uroczystości
szenie do munduru cywilnych półbutów ny Jerzy Szmajdziński podpisał roz- patriotycznych, czyli na przykład
czy kurtki, niekompletne umundurowanie porządzenie, zgodnie z którym nosze- uczniów klas wojskowych lub studen-
– brak nakrycia głowy lub rękawiczek nie przez cywilów choćby części tów z Legii Akademickiej.
w stroju galowym, noszenie oznak innych munduru (paska czy beretu) znajdują- Nadal jednak publiczne noszenie
krajów lub oznak rozpoznawczych jedno- cego się w polskiej armii było niele- munduru przez nieuprawnionych cy-
stek, w których żołnierz już nie służy. Szef galne. Uderzyło to przede wszystkim wilów jest, zgodnie z kodeksem wy-
prewencji ostrzega: „W przypadku narusze- w harcerzy i członków Strzelca. kroczeń, zagrożone grzywną lub na-
nia przepisów możemy zareagować na trzy Na szczęście kolejny szef resortu ganą. „W takich wypadkach bardzo
sposoby – jeśli żołnierz jest ubrany w nie- NAJCZĘSTSZE obrony Radosław Sikorski w 2006 rzadko interweniuje żandarmeria, to
odpowiedni sposób i nie może tego na miej- PRZYPADKI roku zmienił tamto rozporządzenie, raczej rola policji”, mówi podpułkow-
scu naprawić, patrol doprowadza go do ofi- naruszeń dodając zapis, według którego zakaz nik Marcin Wiącek, rzecznik Ko-
przepisów
cera inspekcyjnego garnizonu lub macie- mundurowych nie dotyczy używania munduru lub mendy Głównej Żandarmerii Wojsko-
rzystej jednostki. W wypadku drobnego na- to łączenie jego części, pozbawionych oznak wej. Wyjątkiem są misje wojskowe,
ruszenia przepisów żandarmi legitymują cywilnych wojskowych, przez młodzież i in- na których zdarza się, że włożenie
elementów
lub pouczają żołnierza”. struktorów ze stowarzyszeń lub orga- przez przebywających tam cywilów
stroju
z mundurem nizacji, które zawarły porozumienia munduru jest konieczne ze względów
MORO NIE DLA CYWILÓW – na przykład o współpracy z ministrem obrony bezpieczeństwa. Warto pamiętać, że
Inaczej wygląda sytuacja cywilów, któ- noszenie i działają na rzecz obronności pań- zakaz dotyczy tylko publicznego no-
do munduru
rzy chcieliby włożyć polski mundur wojsko- cywilnych
stwa, oraz młodzieży szkolnej i aka- szenia munduru. W domowym zaci-
wy. Zgodnie z prawem umundurowanie jest półbutów demickiej wykonującej przedsięwzię- szu można chodzić nawet w oficer-
bowiem prawnie zastrzeżone dla żołnierzy. czy kurtki. cia w ramach przysposobienia obron- skim ubiorze galowym. 

14 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

Z głębokim smutkiem przyjęliśmy Wiadomość o śmierci naszych lotników wstrząsnęła Marynarką Wojenną.
wiadomość o tragicznej śmierci W sercach nosimy cierpienie po stracie załogi samolotu An-28.
żołnierzy Brygady Lotnictwa Marynarki Łączymy się w bólu z RODZINAMI i BLISKIMI naszych lotników morskich,
Wojennej RP: wspólnie przeżywając wielką żałobę, jaka ogarnęła polskie siły morskie.

kmdr. ppor. pil. Romana BERSKIEGO Pan komandor podporucznik pilot Roman BERSKI
kpt. mar. pil. Marka Pan kapitan marynarki pilot Marek SZTABIŃSKI
SZTABIŃSKIEGO Pan porucznik marynarki pilot Przemysław DUDZIK
por. mar. pil. Przemysława DUDZIKA Pan chorąży sztabowy marynarki Ireneusz RAJEWSKI
chor. sztab. mar. Ireneusza
RAJEWSKIEGO Odeszliście od nas na wieczną, lotniczą wachtę…
Na zawsze pozostaniecie w naszych sercach.
Rodzinie i Bliskim Zmarłych Cześć Waszej pamięci!
składamy wyrazy głębokiego
współczucia. dowódca Marynarki Wojennej wiceadmirał Andrzej Karweta

Bogdan Klich,
minister obrony narodowej
Wyrazy najgłębszego współczucia RODZINOM i NAJBLIŻSZYM
generał Franciszek Gągor, RODZINOM i NAJBLIŻSZYM tragicznie zmarłych
szef Sztabu Generalnego WP tragicznie poległych lotników Komandora podporucznika pilota
Marynarki Wojennej Romana BERSKIEGO
kmdr ppor. pilota Kapitana marynarki pilota
Romana BERSKIEGO Marka SZTABIŃSKIEGO
RODZINOM i BLISKIM tragicznie kpt. mar. pilota Porucznika marynarki pilota
zmarłych żołnierzy Marynarki Wojennej: Marka SZTABIŃSKIEGO Przemysława DUDZIKA
Kmdr. ppor. pil. Romana BERSKIEGO, por. mar. pilota Chorążego sztabowego marynarki
kpt. pil. Marka SZTABIŃSKIEGO, Przemysława DUDZIKA Ireneusza RAJEWSKIEGO
por. pil. Przemysława DUDZIKA oraz chor. szt. mar. wyrazy szczerego,
chor. sztab. Ireneusza RAJEWSKIEGO Ireneusza RAJEWSKIEGO głębokiego żalu i współczucia
wyrazy głębokiego żalu i współczucia dowódcy Marynarki Wojennej
z powodu tragicznej straty wybitnych składają dowódca, kadra i pracownicy
składają dowódca Sił Powietrznych Lotników – Marynarzy wojska 22 Ośrodka Dowodzenia
gen. broni pil. Andrzej Błasik i Naprowadzania w Bydgoszczy.
wraz z kadrą, żołnierzami składają dowódca operacyjny sił
i pracownikami Sił Powietrznych. zbrojnych, żołnierze i pracownicy
Dowództwa Operacyjnego.
RODZINOM i BLISKIM
pilotów 28 Eskadry Lotniczej
Z wielkim żalem żołnierze i pracownicy Marynarki Wojennej
4 Skrzydła Lotnictwa Szkolnego W głębokim żalu łączymy się z powodu tragicznej śmierci
w Dęblinie przyjęli wiadomość z RODZINAMI i BLISKIMI Pana komandora podporucznika pilota
o tragicznej katastrofie ofiar katastrofy samolotu wojskowego Romana BERSKIEGO
samolotu M-28 Bryza, An-28 Bryza. Pana kapitana marynarki pilota Marka
w której śmierć poniosło czterech Z bólem żegnamy się z tymi, którzy SZTABIŃSKIEGO
żołnierzy – lotników z Jednostki odeszli od nas 31 marca 2009 roku. Pana porucznika marynarki pilota
Wojskowej 4647. Pozostaną jednak na zawsze Przemysława DUDZIKA
Wyrazy współczucia i szczere w naszej pamięci. Pana chorążego sztabowego marynarki
kondolencje Wyrazy współczucia Ireneusza RAJEWSKIEGO
wyrazy głębokiego współczucia
składają składają komendant główny Żandarmerii
dowódcza kadra i pracownicy wojska Wojskowej oraz kadra, żołnierze składają dowódca,
4 Skrzydła Lotnictwa Szkolnego. i pracownicy wojska ŻW. kadra i pracownicy dZH MW.

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 15


N A C E L O W N I K U

Śmigła i skrz
16 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009
A R M I A

Z generałem brygady IRENEUSZEM


BARTNIAKIEM o rozwoju wojsk
aeromobilnych, nowej brygadzie
i problemach z tarą rozmawia
PIOTR BERNABIUK
POLSKA ZBROJNA: Po powrocie IX zmia- szkolenia pododdziałów zawodowych, ponadto
ny PKW z Iraku z dużymi jeszcze emocjami broszury informacyjne „Śmigłowce w Afgani-
rozmawialiśmy o dramatycznych wydarze- stanie”, „Koncepcja użycia Samodzielnej Gru-
niach podczas tej misji, a także o planach na py Powietrznej PKW Afganistan” oraz „Pro-
najbliższą przyszłość generała Ireneusza gram szkolenia specjalistycznego w Ośrodku
Bartniaka, nowo mianowanego szefa wojsk Szkolenia Aeromobilno-Spadochronowego”.
aeromobilnych, który powiedział: „IX zmia- Zawarliśmy w tych dokumentach dotychczaso-
na PKW Irak potwierdziła, że zmierzamy we doświadczenia i wnioski z misji w Iraku,
w dobrym kierunku. Między innymi chcę iść Czadzie i Afganistanie. Jest to dzieło bez koń-
w stronę połączenia ognia z powietrza ca, bowiem dynamika zdarzeń wymusza ciągłą
z ogniem z lądu. Nasze szkolenie w kraju, na aktualizację materiałów.
strzelnicach, jest dziś bez sensu”. Czy po ro-
ku to szkolenie nabrało sensu? POLSKA ZBROJNA: Wojska aeromobilne
IRENEUSZ BARTNIAK: Odpowiedzią na to budzą nieustannie emocje. Mówi się zarów-
pytanie były epizody taktyczne rozgrywane nie- no o zmęczeniu materii w eksploatowanych
dawno na centralnym poligonie Wojsk Lądo- nadmiernie jednostkach, jak i rozwoju oraz
wych w Wędrzynie, podczas ćwiczeń pod kryp- zmianach strukturalnych.
tonimem „Bagram V”. IRENEUSZ BARTNIAK: Wojska aeromobil-
ne składają się z 25 Brygady Kawalerii Po-
POLSKA ZBROJNA: Czym różniły się od wietrznej i 6 Brygady Desantowo-Szturmowej,
dotychczasowych? dwóch jednostek zaliczanych do elitarnych,
IRENEUSZ BARTNIAK: Dziś podstawą a przez to rzeczywiście niezwykle intensywnie
wspólnego szkolenia pododdziałów lądowych eksploatowanych w najtrudniejszych, najbar-
i powietrznych jest realizm pola walki. Odbywa dziej niebezpiecznych misjach. 25 BKPow jest
się ono na wszystkich szczeblach. Wprowadzi- w pełni brygadą kawalerii powietrznej, przygo-
liśmy do programu zajęć nieodzowne procedu- towaną do działań powietrznomanewrowych,
ry ratownicze i bojowe, w tym ratownictwa do rajdów dwoma taktycznymi ugrupowaniami
z powietrza (Medevac i Casevac), uproszczone bojowymi. Ma znakomitą manewrowość, po-
procedury wsparcia przez śmigłowce bojowe zwalającą wykonać od czterech do sześciu ude-
(Close Combat Attack), specjalistyczne proce- rzeń na dobę siłami wzmocnionego batalionu.
dury bezpośredniego wsparcia lotniczego przez Może także działać mniejszymi elementami,
samoloty (Close Air Support), działania sił ugrupowaniem szwadronowym. I to zarówno
szybkiego reagowania (Quick Reaction Force). w dzień, jak i w nocy, odkąd zaczęliśmy stoso-
W Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia wać noktowizję w śmigłowcach. Sztukę wojen-
w Toruniu planujemy ponadto prowadzenie ną brygady można przyrównać do historycznej
kursu wysuniętych obserwatorów ognia (Joint kawalerii – wypad, uderzenie, zadanie ciosu
Forward Observer) dla żołnierzy ze szczebla przeciwnikowi i odwrót.
drużyny i plutonu.
POLSKA ZBROJNA: Czy o 6 Brygadzie
POLSKA ZBROJNA: Znów zacytuję Pana Desantowo-Szturmowej można już mówić
wypowiedź sprzed roku: „Nie nadążaliśmy jako o powietrznodesantowej?

zydła
dotąd, żeby zdobytą w trudzie i tak wielkim IRENEUSZ BARTNIAK: „Szósta” w latach
kosztem wiedzę ubrać w odpowiednie ramy, 2009–2012 zmieni zarówno swój charakter, jak
w instrukcje, w metodykę. Nie ma się tym i nazwę, będzie brygadą powietrznodesantową
kto zająć”. Czy nadal bezcenna wiedza składającą się z trzech batalionów. Pierwszy,
jest przekazywana ustnie, z pokolenia na lekki, będzie służył do uchwycenia obiektów
FOT. PIOTR BERNABIUK

pokolenie? i umożliwienia wejścia drugiemu. Ten zaś rów-


IRENEUSZ BARTNIAK: Wspólnym wysił- nież wyląduje na spadochronach, ale z cięż-
kiem wielu ludzi udało nam się wydać pod ko- szym wyposażeniem, z pojazdami, artylerią,
niec 2008 roku nowe programy szkolenia lotni- „opelotką”, specjalnymi maszynami inżynieryj-
czego lotnictwa Wojsk Lądowych, programy nymi, zapleczem logistycznym. A to pozwoli

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 17


N A C E L O W N I K U
działać ze znacznie większą siłą i w dłuższym nie obsługi śmigłowców, przygotowanie do wal-
czasie, ustabilizować sytuację i przygotować wa- ki tego doskonałego narzędzia.
runki dla trzeciego, ciężkiego batalionu, niosąc
na pokładach samolotów potężną siłę uderzenio- POLSKA ZBROJNA: Czy będzie to jakaś
wą, łącznie z opancerzonymi pojazdami bojowy- radykalna zmiana w podejściu do dowodze-
mi. Będzie to narzędzie spójne i skuteczne. nia?
IRENEUSZ BARTNIAK: Skądże, tak jest te-
POLSKA ZBROJNA: Czy w aeromobilnym raz, gdy w działaniach koalicyjnych tworzymy
komplecie nie zabrakło nam kogoś? samodzielne grupy, przygotowywane do Afga-
IRENEUSZ BARTNIAK: Wkrótce, po zinte- nistanu; wybierając niezbędne elementy,
growaniu w jedną całość pułków śmigłowców konfigurujemy zespoły o określonych możli-
bojowych, 56. z Inowrocła- wościach.
wia, i 49. z Pruszcza Gdań-
skiego, w Inowrocławiu po-
Jesteśmy POLSKA ZBROJNA: Dla-
wstanie 1 Brygada Lotnictwa
Wojsk Lądowych. Następnie
w trakcie prac czego na Ośrodek Szkole-
nia Aeromobilno-Spado-
pułki zostaną przekształcone nad wdrażaniem chronowego została wybra-
w bazy lotnicze. W struktu-
rach znajdą się również dywi- tary desantowej, na Leźnica Wielka, miej-
sce, gdzie diabeł mówi do-
zjon bezpilotowych środków
rozpoznawczych, który już
która umożliwi branoc?
IRENEUSZ BARTNIAK:
istnieje w Pruszczu Gdań- zrzuty ładunków Dowódca Wojsk Lądowych
skim, oraz Centralna Grupa
TZKOP, czyli taktycznych ze- z samolotów doszedł do wniosku, że to jest
jedyne rozsądne rozwiązanie.
społów kontroli obszaru po-
wietrznego.
CASA i C-130 W bezpośredniej bliskości,
do stu kilometrów, są trzy lot-
Hercules niska, na których można wy-
POLSKA ZBROJNA: Czy konywać skoki w dzień
takie uformowanie lotnictwa również jest i w nocy. Wreszcie mamy bazę pozwalającą na
efektem doświadczeń z misji w Iraku i Afga- szkolenie własnych wojsk oraz kontynuowanie
nistanie? dotychczasowej współpracy z Brytyjczykami,
IRENEUSZ BARTNIAK: Z tych właśnie do- Niemcami, Holendrami i Amerykanami.
świadczeń wyłoniła się przed rokiem koncepcja
połączenia dwóch „kadłubkowych” jednostek POLSKA ZBROJNA: Brygady aeromobilne
w jedną, silną strukturę. A także konieczność szkolą się w znacznym stopniu we własnym
rozdzielenia zadań, bowiem kto inny powinien zakresie, czy ośrodek będzie więc w pełni
szkolić personel latający, przygotowywać sprzęt wykorzystany?
do działania, a ktoś inny dowodzić tymi ele- IRENEUSZ BARTNIAK: Ośrodek jest prze-
mentami w operacjach bojowych. znaczony dla całych sił zbrojnych, dla pułków IRENEUSZ BARTNIAK: Ogromnie ważna
rozpoznawczych, jednostek specjalnych. Bę- jest współpraca między żołnierzami znajdują-
POLSKA ZBROJNA: Kto będzie dowodzić dziemy tam uczyli zarówno najwyższego cymi się na ziemi a komponentem powietrz-
w walce? kunsztu w działaniach aeromobilnych, jak i zu- nym. Najłatwiej jest zobrazować sytuację na
IRENEUSZ BARTNIAK: Całością sił zaan- pełnie podstawowych procedur współdziałania przykładzie Afganistanu, gdzie przeciwnik
gażowanych w operację będzie dowodził prze- ze śmigłowcami i skoków ze spadochronem. działa z zaskoczenia, z różnych rubieży i miejsc,
łożony szczebla operacyjnego, używając modu- często w górach, na różnych wysokościach. Po-
łów potrzebnych do wykonania zadania niczym POLSKA ZBROJNA: Nie da się chyba już za tym jest trudny do zidentyfikowania, bo po
klocków lego. Na niższym szczeblu eskadrami podzielić naszej armii na wojska lotnicze, czym z daleka odróżnić bojowników od grupki
lotniczymi będzie dysponował dowódca bryga- wojska aeromobilne i specjalne oraz resztę przypadkowych cywilów? A po chwili, tam
dy, a na dowódcy bazy lotniczej spocznie odpo- lądową, „przylepioną” do ziemi? skąd zaatakowali, może już nikogo nie być.
wiedzialność za szkolenie pilotów, wykonywa- IRENEUSZ BARTNIAK: W każdym pluto- W działaniach aeromobilnych musimy więc
nie czy drużynie, niezależnie od formacji, po- mieć na ziemi swoje uszy i oczy, czyli wyszko-
WIZYTÓWKA winien być przygotowany co najmniej jeden lonych i wyposażonych ludzi, którzy będą to
żołnierz potrafiący wybrać i oznakować lądo- lotnictwo naprowadzać.
wisko, wezwać śmigłowiec i posadzić go bez-
Generał brygady piecznie na ziemię. Bo to się przecież wiąże POLSKA ZBROJNA: Czy to mało, gdy
IRENEUSZ BARTNIAK z wcześniej omówionymi procedurami, cho- w każdej jednostce jest czteroosobowy zespół
szef wojsk aeromobilnych ciażby z ratowniczą Medevac. A marzę o tym, specjalistów?
Dowództwa Wojsk Lądowych. Przez trzyna- by każdy żołnierz potrafił to robić. IRENEUSZ BARTNIAK: Konieczne jest wy-
ście lat, od stopnia kapitana do generała, ciągnięcie tych ludzi z batalionów i brygad,
związany był z 25 Brygadą Kawalerii Po- POLSKA ZBROJNA: Wróćmy do TZKOP. sformowanie zintegrowanego pododdziału pod
wietrznej. Dowodził tą formacją przed wylo- Czyżby taktyczne zespoły kontroli obszaru jednym dowództwem, w jednym systemie szko-
tem na IX zmianę PKW Irak, gdzie pełnił
powietrznego, powołane z potrzeby chwili po lenia. Specjaliści z jednostek aeromobilnych
funkcję zastępcy generała dywizji Tadeusza
doświadczeniach drugiej zmiany PKW Irak, byli już po kilka razy w ogniu, ale gdzie in-
Buka, dowódcy Wielonarodowej Dywizji
Centrum-Południe. się nie sprawdziły? dziej... Dowódca, który nie był w Iraku lub

18 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

FOT. ROMAN PRZECISZEWSKI


Afganistanie, nie wiedział, do czego ci ludzie kościowo-ratowniczego, w Mary- jak i zadaniom wspólnym w ramach
są mu potrzebni. IDZIEMY narce Wojennej jest odpowiednik NATO. Dlatego między innymi
w całkiem sekcji spadochronowej, Wojska Spe- dyslokacja 1 Brygady Lotnictwa
nowym kierunku,
POLSKA ZBROJNA: Do Polski przyleciał wykorzystując cjalne mają wydział, a w Wojskach Wojsk Lądowych w sercu Polski,
pierwszy C-130 Hercules. Mamy wreszcie w praktyce wizje Lądowych nie ma specjalisty od de- w Inowrocławiu, skąd mniej więcej
samolot transportowy z prawdziwego zda- budowane santu i spadochronów! Również do każdego miejsca w kraju jest taka
rzenia. Co więc będzie z tarą desantową, bez na podstawie w Zarządzie Szkolenia Sztabu Ge- sama odległość.
pięcioletnich
której koncepcja brygady powietrznodesan- doświadczeń neralnego, tam gdzie wszystkie
towej nie ma żadnego sensu? bojowych działania powinny być koordyno- POLSKA ZBROJNA: Czy w cza-
IRENEUSZ BARTNIAK: Jesteśmy w trakcie w Iraku, Czadzie wane, nie ma takich osób. Tak jest sach kryzysu taki rozmach w dzia-
prac nad wdrażaniem tary desantowej, która i Afganistanie. od kilku lat. łaniu nie odbywa się kosztem roz-
umożliwi zrzuty ładunków z samolotów CASA IRENEUSZ BARTNIAK: Nie ma woju innych dziedzin w wojskach
i C-130 Hercules. W Dowództwie Wojsk Lądo- mowy, żeby tak ważnymi sprawami aeromobilnych?
wych dążymy do sformowania oddziału łączą- nadal zajmował się ktoś z doskoku. IRENEUSZ BARTNIAK: Idziemy
cego szkolenie spadochronowe, profilaktykę, Do zjawiska trzeba podejść komplek- w całkowicie nowym kierunku, wy-
bezpieczeństwo oraz odpowiedzialność za spa- sowo, rozpoczynając od utworzenia korzystując w praktyce wizje budowa-
dochrony i tarę desantową do samolotów trans- w Wojskach Lądowych niezbędnych ne na podstawie pięcioletnich do-
portowych, która powinna być ulokowana struktur. świadczeń bojowych w Iraku, w Cza-
u nas. Niestety, wszystko wskazuje na to, że zo- dzie, a także najpoważniejszej, naj-
stanie ona upchnięta w wydziale transportu lot- POLSKA ZBROJNA: Dużo mówi- trudniejszej i nieustannie rozwijającej
niczego Sił Powietrznych, co naszym zdaniem my o misjach, ale czy nowe rozwią- się misji w Afganistanie. Nie jest to
kłóci się z logiką. zania uwzględniają również obronę niczyją fantazją, lecz wynikającą
kraju? z doświadczenia koniecznością. Za-
POLSKA ZBROJNA: Pozostańmy przy IRENEUSZ BARTNIAK: Koncep- pewniam, że tworząc nowe struktury
problemach spadochronowych; w Siłach Po- cja rozwojowa ma służyć w równym lotnicze, niczego nie robimy kosztem
wietrznych są spadochroniarze pionu wyso- stopniu obronie własnego terytorium, 25 BKPow i 6 BDSz. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 19


G E N E R A L N Y P U N K T W I D Z E N I A

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI


LECH MATYSZCZYK, ROMAN SICIŃSKI

Pierwsza kwalifikacja
Zawieszony pobór zastępuje kwalifikacja wojskowa. Wszystkie osoby, o zdolności do tej służby w stosunku do żołnie-
które się do niej stawią, otrzymają książeczki wojskowe i zostaną rzy rezerwy.
W 2009 roku obowiązkowi stawiennictwa do
wciągnięte do ewidencji.

K
kwalifikacji wojskowej podlegają również kobie-
onstytucja Rzeczypospoli- wiązku obrony Rzeczypospolitej Pol- ty urodzone w latach 1981–1990, które w roku
tej Polskiej między innymi skiej, na mocy którego ministrowie LUDZIE szkolnym 2008/2009 kończą naukę w szkołach
artykułem 85 nakłada obo- spraw wewnętrznych i administracji zakwalifikowani medycznych i weterynaryjnych oraz na kierun-
jako zdolni
wiązek obrony ojczyzny oraz obrony narodowej rozporządze- do służby zasilą kach psychologicznych, o których mowa w para-
na wszystkich Polaków. Po odstąpieniu niem z 23 lutego 2009 roku w sprawie zasoby osobowe grafie 2 rozporządzenia Rady Ministrów
od powoływania do obowiązkowej służ- przeprowadzenia kwalifikacji wojsko- szeroko pojętego z 16 maja 2006 roku w sprawie poddania kobiet
systemu
by wojskowej – zgodnie z przepisami wej w 2009 roku (DzU nr 33, obowiązkowi stawienia się do poboru (DzU
obronnego
ustawy z 9 stycznia 2009 roku o zmia- poz. 263) określili, że kwalifikacja ta państwa nr 95, poz. 660). Ponadto wezwaniu do kwalifi-
nie ustawy o powszechnym obowiązku zostanie przeprowadzona na terenie na czas pokoju kacji podlegają także kobiety będące studentka-
obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz całego kraju w terminie od 1 kwietnia oraz mobilizacji mi wyższych szkół morskich, które złożyły pi-
i wojny.
o zmianie niektórych innych ustaw do 30 czerwca bieżącego roku. Obo- semny wniosek do wójta (burmistrza, prezyden-
(DzU nr 22, poz. 120) – młodzież bę- wiązkowi stawienia się do niej podle- ta miasta) o wezwanie ich do kwalifikacji woj-
dzie zobowiązana do stawienia się do gają wszyscy mężczyźni urodzeni skowej wraz z zaświadczeniem rektora wyższej
kwalifikacji wojskowej, mającej na celu w 1990 roku (19-letni) oraz w latach szkoły morskiej o pobieraniu nauki w tej szkole
przede wszystkim weryfikację młodych 1985–1989, którzy wcześniej nie sta- oraz z jego zgodą na odbywanie zajęć wojsko-
ludzi pod kątem predyspozycji i stanu wili się do poboru. Obowiązek ten
zdrowia psychofizycznego do czynnej
służby wojskowej. Zakwalifikowani
spoczywa również na tych, którzy zo-
stali uznani ze względu na stan zdro- Potrzebni ludzie
w jej toku jako zdolni do służby zasilą
zasoby osobowe szeroko pojętego sys-
temu obronnego państwa na czas poko-
wia za czasowo niezdolnych do odby-
cia służby wojskowej, oraz na tych,
którzy złożyli wnioski o ponowne
Z apewnienie bezpieczeń-
stwa państwu i jego oby-
watelom to nadrzędny obo-
wyznania, przekonań politycz-
nych służą powołane do tego
celu instytucje, organizacje
ju oraz mobilizacji i wojny. ustalenie zdolności do czynnej służby wiązek każdej władzy pań- oraz służby. Lecz nie będą
wojskowej, pod warunkiem, że nie zo- stwowej nie tylko dziś, ale tak- one skuteczne, jeśli nie zasilą
KOGO DOTYCZY stali wcześniej przeniesieni do rezer- że w bliższym i dalszym hory- ich ludzie zdolni do wykony-
Podstawę prawną do przeprowadze- wy. Ten warunek jest bardzo ważny, zoncie czasowym. Zapewnie- wania zadań obronnych, zgod-
nia kwalifikacji wojskowej stanowi ar- gdyż powiatowe komisje lekarskie nie niu tego wszystkim Polakom nie z ich kompetencjami
tykuł 5 ustawy o powszechnym obo- są właściwe w zakresie orzekania niezależnie od ich wieku, płci, i możliwościami. 

20 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

Życzenia
wych. Powyższy wniosek zainteresowane stu-
dentki składają za pośrednictwem wojskowego
komendanta uzupełnień właściwego ze wzglę-
du na siedzibę wyższej szkoły morskiej. Do
kwalifikacji wojskowej przystąpić mogą rów-
nież ochotnicy, którzy ukończyli 18 rok życia
(również kobiety).
Wielkanocne
Kwalifikację wojskową przeprowadzają woje-

W
wodowie – każdy na terenie przez siebie admini- ielkanoc to czas szczególny w polskiej tradycji. Czas zadumy, rozmyślań
strowanym – przy współudziale szefów woje- o rzeczach ostatecznych, ale i czas radości, oczekiwania na nowy początek.
wódzkich sztabów wojskowych oraz starostów, Z okazji nadchodzących Świąt Zmartwychwstania Pańskiego chciałbym
wójtów, burmistrzów (prezydentów miast). Bez- życzyć żołnierzom i pracownikom wojska, aby te chwile były wypełnione szczęściem
pośrednio prowadzą ją autonomicznie i niezależ- dzielonym z najbliższymi w ciepłej rodzinnej atmosferze. Niech to będzie czas refleksji
nie od siebie działające wojewódzkie i powiato- nad tym, co minęło i nadziei na lepszą przyszłość.
we komisje lekarskie, które nie są częścią resortu Pamiętajmy o tych, którzy spędzą te dni z dala od rodzinnego domu, w miejscach, gdzie
obrony. Zgodnie z przepisami wspomnianej usta- trudno o odpoczynek, wyciszenie i kultywowanie polskiej tradycji. Wam, drodzy żołnierze
wy oraz wydanego na jej podstawie rozporzą- i pracownicy wojska, służącym Ojczyźnie poza jej granicami, ślę szczególne życzenia
dzenia Rady Ministrów z 24 stycznia 2006 roku i podziękowania za wypełnianie tak trudnych, odpowiedzialnych i niebezpiecznych za-
w sprawie komisji lekarskich oraz wynagradza- dań. Oby te święta upłynęły spokojnie, a smutek rozłąki z Najbliższymi ukoiło poczucie
nia za udział w ich pracy (DzU nr 18, poz. 142, więzi łączącej wspólnotę wojskową.
z późn. zm.) badania lekarskie osób podlegają- Wszystkim sympatykom Wojska Polskiego: żołnierzom służby czynnej i rezerwistom,
cych kwalifikacji oraz ocena ich stopnia zdolno- pracownikom wojska, kombatantom, weteranom i emerytom, a także Ich Rodzinom
ści do służby wojskowej należą do powiatowych i Bliskim, życzę wiele szczęścia w ten świąteczny czas i beztroskiej radości w poniedzia-
komisji lekarskich. Powoływane są one przez łek wielkanocny.
wojewodów zarządzeniem określającym ich Bogdan Klich
skład osobowy, siedziby oraz zasięg terytorialny. minister obrony narodowej
W skład tych komisji wchodzi trzech lekarzy cy-
wilnych: specjalista chorób wewnętrznych, chi-
rurg oraz lekarz innej specjalności.
Orzeczenie kategorii zdolności do czynnej

Z
służby wojskowej, będące decyzją administracyj- nadzieją oczekujemy Świąt Wielkanocnych. To czas wzmocnienia więzi rodzinnych
ną, jest wykonywane według rozporządzenia mi- i dostrzeżenia rzeczy ważnych, których nie zauważamy w natłoku codziennych obo-
nistra obrony narodowej (wydanego w porozu- wiązków. To czas wzajemnego okazywania sobie przyjaźni i życzliwości.
mieniu z ministrem zdrowia) z 25 czerwca 2004 Nie wszyscy z Nas spędzą te święta w gronie najbliższych. Niezależnie od daty w kalen-
roku w sprawie orzekania o zdolności do czyn- darzu, zadaniem żołnierzy jest strzec pokoju i bezpieczeństwa zarówno we własnym kra-
nej służby wojskowej oraz właściwości i trybu ju, jak również poza jego granicami. Dlatego szczególne myśli i słowa kieruję do żołnie-
postępowania wojskowych komisji lekarskich rzy i pracowników wojska pełniących służbę w ramach naszych sojuszniczych zobowią-
w tych sprawach (DzU nr 151, poz. 1595, zań. Niechaj ten świąteczny czas spędzony z dala od najbliższych upłynie Wam i Waszym
z późn. zm.). W przypadku braku możliwości tęskniącym Rodzinom w spokoju i radości.
ustalenia stopnia zdolności do czynnej służby Żołnierzom Wojska Polskiego i pracownikom wojska pełniącym służbę w kraju życzę
wojskowej osoby stawiające się do kwalifikacji nowych osiągnięć zawodowych, dobrego zdrowia oraz rodzinnego szczęścia, harmonii
wojskowej kierowane są na badania specjali- i wszelkiej pomyślności.
styczne lub obserwację szpitalną do wyznaczo- Kombatantom i żołnierzom rezerwy przesyłam najlepsze życzenia nieustającego zdro-
nych przez wojewodę dla każdej z tych komisji wia, pogody ducha oraz satysfakcji z żołnierskich dokonań.
zakładów opieki zdrowotnej. Z okazji nadchodzących Świąt Wielkanocnych życzę wszystkim, aby przy świątecznych
stołach znaleźli prawdziwie rodzinną atmosferę oraz wiosenną radość i optymizm, tak po-
DO REZERWY trzebne nam wszystkim zarówno w służbie, jak i w życiu prywatnym.
W trakcie kwalifikacji wojskowej wszystkim Niech spełnią się wszystkie plany, a służba Ojczyźnie pozostanie źródłem satysfakcji.
osobom, które się do niej stawiały, jest zakładana Wesołego Alleluja!
ewidencja wojskowa i wydawane są wojskowe generał Franciszek Gągor
dokumenty osobiste – książeczki wojskowe. szef Sztabu Generalnego WP
Zgodnie z artykułem 18 ustęp 1 ustawy z 9 stycz-
nia 2009 roku o zmianie ustawy o powszechnym
obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej
oraz o zmianie niektórych innych ustaw wszyscy
stawiający się w bieżącym roku do kwalifikacji

N
wojskowej z mocy prawa zostaną przeniesieni do aszym wiernym Czytelnikom, Przyjaciołom, wszystkim żołnierzom oraz pracow-
rezerwy z dniem, w którym orzeczenia właści- nikom Wojska Polskiego z okazji Świąt Wielkanocnych życzymy zdrowia, pogo-
wej komisji lekarskiej o ich zdolności do czynnej dy ducha, optymizmu na co dzień, tak nierozerwalnego z wiosenną aurą.
służby wojskowej staną się ostateczne.  Niech spełnią się wraz z nadchodzącymi świętami wasze najskrytsze marzenia, niech
przy świątecznych stołach panuje zgoda, poczucie więzi, rodzinna atmosfera.
Pułkownik LECH MATYSZCZYK
i pułkownik ROMAN SICIŃSKI są oficerami
To są święta radości, która niech towarzyszy nam jak najdłużej.
Zarządu Organizacji i Uzupełnień – P1 Redakcja Wojskowa
Sztabu Generalnego WP.

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 21


P R O F E S J O N A L I Z A C J A

ROMAN PRZECISZEWSKI

Nie tylko na pokaz


Tak naprawdę 1 Brygada Pancerna teraz pancerna jest tylko z nazwy.

D
wa i pół roku temu. Rozmowa „Chyba nie była to najszczęśliw- bu 20 Brygady Zmechanizowanej
kwalifikacyjna na najwyższym sza wypowiedź”, z perspektywy cza- awansował na zastępcę dowódcy
szczeblu. Z jednej strony, mini- su zauważa generał brygady Jerzy 1 BPanc, podaje konkrety: „Brygada
ster obrony, szef Sztabu General- Biziewski, któremu po tamtej rozmo- w Wesołej zmieniła oblicze, stała się
nego WP, dowódca Wojsk Lądo- wie kadrowej, jakby na przekór, powie- bardziej mobilna. Obecnie ma prze-
wych i dyrektor Departamentu Kadr MON, rzono dowodzenie 1 Brygadą Pancerną cież tylko jeden batalion czołgów
a z drugiej, on – kandydat na wyższe stanowi- w Wesołej. Z tym że dzisiaj ta brygada z PT-91 Twardy oraz dwa bataliony
sko. Jakie – sam jeszcze nie wie. Słyszy pytanie: już tylko z nazwy pozostała pancerna, zmechanizowane na BWP-1”.
„Jak by się pan czuł w roli dowódcy brygady ponieważ od prawie roku faktycznie „Czołgi może i nie są najnowszej ge-
pancernej?”. „Pancernej?”, upewnia się i prze- jest brygadą zmechanizowaną. neracji, ale przy ukształtowaniu terenu
chodzi do szczerej wypowiedzi – ten rodzaj naszego kraju, które sprawia, że wi-
wojsk ocenia co najmniej sceptycznie. Ponadto OJCOWIZNA doczność ograniczona jest do dwóch–
w terenie zurbanizowanym oraz lesisto-jezior- Pułkownik Janusz Wiatr, który –trzech kilometrów, dobrze się spraw-
nym jednostki ciężkie to już chyba przeszłość. dziewięć miesięcy temu z szefa szta- dzają. Wozy bojowe natomiast, w któ-

22 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

Generał Biziewski chciałby też zerwać kownik Arkadiusz Siwak, szef sztabu, sta-
z wciąż pokutującymi stereotypowymi opinia- wia sprawę jasno: w sierpniu w brygadzie
mi o 1 BPanc i dlatego ma jeszcze jedno ma- nie będzie już żołnierzy z poboru. I niektó-
rzenie: „Chciałbym, aby raz po raz nie mówio- rzy obawiają się, że mogą być problemy. Na
no o nas jako o brygadzie pokazowej. To jest przykład teraz największy kłopot jest ze
krzywdzące. Jesteśmy dobrze wyszkoloną jed- służbami, które dotychczas w większości
nostką bojową i nie ograniczamy się do poka- były obstawiane przez żołnierzy ze służby
zowych strzelań na przykoszarowym placu zasadniczej. W sztabie wyliczają, że co-
ćwiczeń czy wystawiania kilka bądź kilkana- dziennie 90 żołnierzy zawodowych i z pobo-
ście razy w miesiącu «szczytowych» kompanii ru zdaje służbę, tylu samo ją przyjmuje i ty-
lub asyst honorowych”. luż się do niej przygotowuje. W brygadzie
Tworzymy uzawodowionej nie ma mowy o takim ob-
dobrze wyszkoloną
jednostkę bojową i nie
BEZ LIPY ciążeniu żołnierzy. „Dlatego przeprowadzi-
ograniczamy się do pokazowych Co prawda są miesiące, w których na- liśmy grę decyzyjną i zrobiliśmy przymiarkę
strzelań na przykoszarowym wet 40 delegacji wizytuje brygadę, jed- do nowych, zawodowych realiów”, mówi
placu ćwiczeń czy wystawiania nakże – jak podpowiadają żołnierze z jej podpułkownik Siwak.
kilka bądź kilkanaście razy
w miesiącu ,,szczytowych”
pododdziałów – „tu nie ma żadnej lipy, W wyniku tej gry zadecydowano między in-
kompanii lub asyst bo gdyby okazało się, że wojsko jest nie- nymi, że jedno biuro przepustek zostanie za-
honorowych. wyszkolone, a sprzęt niesprawny, to dopie- mknięte, planuje się także redukcję służb we-
ro byłby cyrk na całe wojsko”. Cyrku nato- wnętrznych. „Dzięki tym zmianom zamiast 90
miast nie było i nie ma. Mało tego – w ostatnich będzie się do służby przygotowywać 36 żołnie-
dniach inspektorzy Departamentu Kontroli rzy”, liczy szef sztabu. Rozwinięcie systemu
MON dokładnie prześwietlili brygadę i okazało monitoringu częściowo rozwiązałoby problem.
rych planowana jest modernizacja wieży i uzbro- się, że mimo niedoinwestowania i braku najno- Na razie na to się jednak nie zanosi. Również
jenia – łatwe do ukrycia w tutejszym terenie – są wocześniejszego sprzętu pod względem wy- wprowadzenie ochrony przez wartę cywilną od-
po prostu dobrym, sprawdzonym sprzętem bojo- szkolenia mogłaby ona konkurować z jednost- ciążyłoby żołnierzy zawodowych.
wym i dobrze wykonają to, czego się od nich kami, w których profesjonalizacja jest już bar- A kto za kilka miesięcy pójdzie na obierak?
oczekuje”, analizuje zastępca dowódcy brygady. dzo zaawansowana. Dlatego pułkownik Wiatr Też żołnierze zawodowi? Major Zbigniew
I jeszcze jedno: „Naszym głównym zadaniem przedstawia wyniki uzyskane podczas ćwiczeń Marcinkowski, pełniący obowiązki logisty-
jest i będzie obrona ojcowizny, wyjazd na misję na poligonie w Bemowie Piskim, gdzie w cza- ka brygady, wylicza: „Po odejściu szerego-
natomiast wynika z naszych zobowiązań sojusz- sie kontroli przebywały, między innymi, bata- wych z poboru na etacie stołówki zostanie
niczych i koalicyjnych”. lion zmechanizowany, dywizjon artylerii prze- pięciu pracowników wojska i jeden kucharz.
Tymczasem w innych pokojach sztabu bry- ciwlotniczej i kompania saperów. Strzelanie Czy poradzą sobie, żeby zapewnić wyżywie-
gady o niektórych „pokojowych obowiązkach z BWP żołnierze zaliczyli na mocną czwórkę. nie dla całej kadry? Muszą sobie poradzić”,
wobec ojcowizny” można dowiedzieć się nieco Ze strzelania z karabinu wyborowego dostali przekonuje Marcinkowski, choć i w jego
więcej. Usłyszałem na przykład, że jeszcze kil- wyłącznie czwórki i piątki, ze strzelania bojo- głosie słychać nutę niepokoju.
ka tygodni temu brygada pod parą musiała trzy- wego z beryla 35 żołnierzy dostało 34 piątki Podpułkownik Siwak twierdzi: „Zrobimy
mać prawie 500 ludzi i ponad 40 środków trans- i jedną czwórkę. Ogólne przygotowanie ze wszystko, by brygada była zawodowa w całym
portowych, ponieważ zapewniała wsparcie an- szkoleń: taktycznego, ogniowego, inżynieryjne- tego słowa znaczeniu”. Z kolei generał
tykryzysowe w Warszawie i okolicach. go, łączności, z obrony przed bronią masowego Biziewski odkrywa nieznaną dotychczas dla
W związku z tym zajmowała się zarówno od- rażenia, inspektorzy z departamentu ocenili na wielu kartę: „Kolejna, siódma zmiana PKW
śnieżaniem, jak i ochroną mostu w Tonkielach. 4,3. „Jeżeli ktoś znajdzie jednostkę, która spro- w operacji ISAF będzie tworzona właśnie na
Teraz, po weryfikacji niebojowych zadań, sta tym normom, stawiam mu dobrą kawę”, bazie naszej brygady. W tym kontekście pro-
1 BPanc ma pomagać cywilom przede wszyst- żartuje dowódca brygady. ces uzawodowienia powinien być przeprowa-
kim w czasie powodzi, wystawiając 180 dobrze Jeszcze większe jakościowe przemiany dzony jak najszybciej, bowiem szybkimi kro-
przygotowanych żołnierzy. 1 Brygada ma dopiero przed sobą. Podpuł- kami zbliża się czas szkolenia do misji”. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 23


P R O F E S J O N A L I Z A C J A
POLSKA ZBROJNA: Nie jest to zbyt opty-
mistyczny scenariusz?
JERZY BIZIEWSKI: Ten system skopiowa-
liśmy od Amerykanów, którzy mają roczny
cykl przygotowania, i zmodyfikowaliśmy, wy-
korzystując własne doświadczenia. Powiem
panu więcej – my, żołnierze, zrobimy to, co do
nas należy. Jednakże brakowało mi i nadal bra-
kuje zaangażowania resortów cywilnych
w operację ISAF.

POLSKA ZBROJNA: Pamiętam, że jako


dowódca II zmiany PKW w Afganistanie
często mówił Pan, że operacja ISAF nie po-
winna być domeną wyłącznie resortów
obrony...

FOT. ROMAN PRZECISZOWSKI


JERZY BIZIEWSKI: Ale to nie jest mój
wymysł. To nie tylko moja ocena. Problem
można zawrzeć przecież w jednym podsta-
wowym pytaniu: w jakim stopniu potrafimy
– jako NATO – wesprzeć rząd afgański? Po-
za tym, skoro mamy nowoczesne technolo-
gie, dobrze wyszkolone wojsko i doskonały

Afganistan za rok sprzęt, a Afgańczycy mają ludzi dobrze


znających miejscowe środowiska, chętnych
do walki z talibami i przestępcami, to dla-
czego nie osiągamy zakładanych efektów?
Z generałem brygady JERZYM BIZIEWSKIM Czemu w gazetach wciąż czytamy, że opty-
mizm Afgańczyków gaśnie?
o wyzwaniach misyjnych rozmawia POLSKA ZBROJNA: Retorycznie pytać
ROMAN PRZECISZEWSKI każdy potrafi...
JERZY BIZIEWSKI: To nie jest tylko reto-
POLSKA ZBROJNA: Czy ktoś może prze- się operacją w Afganistanie, będą bowiem tam ryka. Wiemy dobrze, że nie wszystko zależy
widzieć, jak będzie wyglądała operacja działać. od wyszkolenia naszych żołnierzy, ich odwa-
ISAF za dwanaście miesięcy? gi. Bardziej istotne jest to, jakie skutki niesie
JERZY BIZIEWSKI: Myślę, że nikt. Jest POLSKA ZBROJNA: Ilu ma Pan teraz sze- ta operacja. Prosty Afgańczyk zapyta od ra-
wiele czynników wpływających na zmiany regowych zawodowych? zu, dlaczego wciąż żyje w biedzie i nie może
w Afganistanie. Ale w życiu codziennym JERZY BIZIEWSKI: Setkę. czuć się bezpiecznie w swoim kraju. Dlacze-
też robimy plany i potem wprowadzamy do go nie ma nawodnionych pól i nie może ko-
nich korekty. POLSKA ZBROJNA: Tylko setkę? rzystać z urodzaju ziemi? Czemu w XXI wie-
JERZY BIZIEWSKI: Brygada ma już odblo- ku prąd jest tylko marzeniem? Wyobraża pan
POLSKA ZBROJNA: Lecz z ponadrocz- kowane etaty i w najbliższych tygodniach po- sobie, że szpital w Szaranie zasilany jest wy-
nym wyprzedzeniem postanowiono już, witam kolejnych 250 żołnierzy zawodowych. łącznie z generatora?
że siódma polska zmiana ISAF będzie W najbardziej potrzebnych specjalnościach.
tworzona na bazie 1 Brygady Pancernej. POLSKA ZBROJNA: Jak więc wyjść z tego
Dlaczego? POLSKA ZBROJNA: Chyba Pan nie po- kręgu niemożności?
JERZY BIZIEWSKI: Powiedzmy, że zade- wie, że wśród nich będą kierowcy Roso- JERZY BIZIEWSKI: Afganistan to bogaty
cydowały o tym standardy NATO i nasze do- maków? Bo rezerwiści chcący zostać sze- kraj. Amerykanie wiele już w nim zrobili:
tychczasowe doświadczenia. Mam nadzieję, regowymi zawodowymi nie mają takich zbudowali drogi, otworzyli szkoły. Myślą
że będą to planowe przygotowania do misji specjalności. również o poprowadzeniu rurociągu gazowe-
i wykonywania zadań w Afganistanie. JERZY BIZIEWSKI: Już rozpocząłem szko- go z Uzbekistanu. Chińczycy zdecydowali
lenie załóg opancerzonych transporterów koło- się tam na budowę olbrzymiej kopalni mie-
POLSKA ZBROJNA: Jakich zadań? wych. Pierwsze grupy zakończyły odpowiednie dzi. Lecz to wszystko za mało. Trzeba zwięk-
JERZY BIZIEWSKI: Przede wszystkim, kursy w Siemianowicach, niebawem pojadą ko- szonego, międzynarodowego wysiłku – nie
mających na celu utrzymanie strefy bezpie- lejne. Dzięki temu przed rozpoczęciem szkole- tylko militarnego, lecz także gospodarczego.
czeństwa w prowincji Ghazni. Dowództwo nia siódmej zmiany będę miał przygotowane Jestem więc dumny, że moja brygada wniesie
Operacyjne stawia ogólne zadanie, dające do- załogi wozów. Gdy dołączą do nich piechociń- dzięki siódmej zmianie ISAF wkład w przy-
wódcy kontyngentu możliwości wypracowa- cy, rozpoczniemy dwuipółmiesięczne przeszko- szłość tego regionu. Wiem zarazem jednak,
nia koncepcji działania. Na podstawie infor- lenie zgrywania drużyny. Następnie dowódcy że i najlepsze wyszkolenie, i Rosomaki nie
macji napływających z prowincji dowódca de- plutonów, podporucznicy, którzy są najważniej- zapewnią mieszkańcom tego kraju spokojnej
cyduje, gdzie należy angażować się z pomocą si w tamtych warunkach, przeprowadzą certyfi- przyszłości. 
humanitarną i z kim trzeba współpracować. kację żołnierzy. Na koniec nastąpi zgrywanie
Dziś dowódcy pododdziałów żywo interesują plutonów. Bez emocji i pośpiechu. Rozmawiał ROMAN PRZECISZEWSKI

24 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

FOT. ROBERT BIERNACZYK


TOMASZ GOS

Test rekruta
Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej wzięło pod lupę przyszłych
zawodowców. Tak powstał obraz statystycznego ochotnika.

S
zkolenie podstawowe w Ust- działu Dydaktycznego CSMW. „Tylko nad młodymi żołnierzami i stosować „fali” lub
ce ukończyło właśnie 98 sze- niecałe 11 procent młodych żołnierzy mobbingu. Umożliwi im to również szybką ada-
regowych zawodowych, któ- dostrzega znaczenie awansu i chciało- ptację do służby w jednostkach po zakończeniu
rzy w listopadzie na ochotni- by w przyszłości dowodzić”. szkolenia w CSMW. Wbrew obiegowym opi-
ka włożyli mundur. Kilkunastu ich Grono szeregowych zawodowych, niom empatia i chęć pomagania innym nie ce-
kolegów się wykruszyło. Specjaliści z którego można by dobierać kandyda- chuje wcale żołnierza fajtłapy, lecz jest skutkiem
z Centrum Szkolenia Marynarki Wo- tów do szkół podoficerskich, nie jest oczekiwania na korzyści wynikające z działania
jennej (CSMW) postanowili dokład- zatem duże. Co w takim razie przesą- grupowego. Wzajemne zrozumienie i pomoc za-
nie przyjrzeć się wszystkim kandyda- dziło o tym, że przyszli zawodowcy STATYSTYCZNY wsze są podstawą sukcesu w takiej sytuacji.
OCHOTNIK
tom. Oprócz obserwacji na treningach zdecydowali się włożyć mundur? Pra- lubi pracować
„Empatia świadczy o wysokim poziomie roz-
i zajęciach teoretycznych młodzi żoł- ca w zespole. Dla ponad połowy an- w zespole, umie woju społecznego i rozumienia świata. Jest
nierze zostali poddani różnym testom. kietowanych osób prawidłowe stosunki uważnie słuchać, również cechą pożądaną u dobrych dowód-
Wyniki są zaskakujące. międzyludzkie mają kluczowe znacze- nie przywiązuje ców”, ocenia kapitan Robert Biernaczyk, ofi-
wagi do awansu
nie. Tego typu motywacja jest bardzo i zarobków.
cer prasowy CSMW. „Z czasem odkryją w so-
BYĆ W ZESPOLE ważna, bo wojsko to przede wszystkim bie inne cechy, które w wojsku są pożądane. Po
Pierwszą niespodzianką dla prze- działanie w grupie. Zastanawia jednak to się szkolą, by poznać siebie i zrozumieć isto-
prowadzających ankietę specjalistów słabe zainteresowanie możliwością tę bycia żołnierzem zawodowym”.
z CSMW było odkrycie, że dla więk- awansu.
szości ochotników głównym powo- Drugim zaskoczeniem, w tym wy- OSWAJANIE TECHNIKI
dem wstąpienia w szeregi armii nie by- padku pozytywnym, jest to, że młodzi Za to z wyobraźnią młodych wojaków nie
ły zachęty finansowe ani możliwość ochotnicy są empatyczni, emocjonalni jest najlepiej. Są mało pomysłowi. Nie intere-
awansu. Zaledwie co trzeci badany dał i wrażliwi. Potrafią zrozumieć inną oso- sują ich innowacyjność, szukanie nowych roz-
się wcielić z przyczyn finansowych. bę, pomagać oraz uważnie i dokładnie wiązań, nie mają dużego potencjału twórcze-
Tych, których skusiła wizja kariery słuchać. „Cechy te są niezmiernie przy- go. Wykazują tak zwany wysoki i średni po-
wojskowej, było mniej. „Ochotnicy nie datne w służbie wojskowej”, uważa ko- ziom zainteresowań typu konwencjonalnego.
aspirują do sprawowania formalnego mandor Urbanek. Wrażliwość na dru- Potocznie powiedzielibyśmy, że lubią działać
przywództwa”, ocenia komandor po- giego człowieka może oznaczać, że według jasnych zasad i sprawdzonych metod
rucznik Andrzej Urbanek, szef Wy- osoby te nie będą dążyć do dominacji czy instrukcji – wtedy czują się pewnie w swo-

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 25


P R O F E S J O N A L I Z A C J A

FOT. MARIAN KLUCZYŃSKI


DLA PONAD POŁOWY ankietowanych osób prawidłowe stosunki międzyludzkie mają znaczenie kluczowe.

jej roli. Najlepiej, żeby było rutynowo i jak Ochotnicy uzyskali całkiem przy- z miejscem docelowej służby. Legity-
najmniej niespodzianek. WBREW zwoite wyniki. Aż 78 procent stano- muje się średnim wykształceniem
Co ciekawe, tylko 15 procent przebadanych OBIEGOWYM wiły oceny bardzo dobre i dobre. i wywodzi z rodziny robotniczej,
OPINIOM,
ochotników preferuje pracę z użyciem maszyn empatia i chęć
Gdyby jednak specjaliści z CSMW w której wysokość dochodów oscylu-
i urządzeń. Wynika z tego, że przed kadrą dy- pomagania ocenili ich według testów dla żołnie- je blisko minimum socjalnego. Poza
daktyczną stoi wyzwanie – rozwijanie zainte- innym nie rzy zawodowych, to jedna trzecia nie tym, mieszka na wsi lub w małym
resowań i kompetencji technicznych rekrutów. cechuje wcale zdałaby tego egzaminu. „Wynika z te- mieście. Nie pracował zawodowo
żołnierza fajtłapy,
Szkolenie we wszystkich specjalnościach opie- lecz jest
go jasno, że ocena sprawności fizycz- przed podjęciem decyzji o służbie
ra się przecież w dużym stopniu na opanowa- skutkiem nej ochotników wymaga formalno- wojskowej, czyli do armii trafił prosto
niu umiejętności posługiwania się zaawanso- oczekiwania prawnego rozwiązania. Osoby two- po szkole.
wanym sprzętem. Komandor Urbanek prze- na korzyści rzące przepisy muszą jednoznacznie Są oczywiście wyjątki, o których
wynikające
konuje: „Mamy bazę dydaktyczną dobrze wy- z działania
określić, jakiego typu testom podda- także warto pisać. Łukasz Kubisz nie
posażoną w urządzenia szkolno-treningowe grupowego. wać przyszłych zawodowych szerego- pochodzi z małego miasteczka, lecz
i symulatory, gdzie z dużą pewnością rozbudzi- Wzajemne wych”, wyjaśnia komandor Urbanek. z Warszawy. Interesuje się filozofią
my w młodzieży zainteresowanie sprzętem, bo zrozumienie „Większość ochotników osiągnęła za- i muzyką, jest bardzo wysportowany.
i pomoc zawsze
nauka w takich warunkach to przyjemność”. są podstawą
dowalające wyniki sprawnościowe. W cywilu trenował jujitsu brazylijskie
sukcesu w takiej Ale do służby wcielono także kilka i boks tajski. Najciekawsze jest jed-
PODCIĄGANIE NA DRĄŻKU sytuacji. osób, których poziom sprawności nak to, że do armii trafił w trakcie stu-
Jednym z wyznaczników zdolności wszyst- jest tak niski, że nie będą one w sta- diów. Był na trzecim roku psycholo-
kich żołnierzy do służby wojskowej jest spraw- nie nawet w ciągu roku osiągnąć norm gii, kiedy uznał, że jego powołaniem
ność fizyczna. Początkowo oczekiwano, że przewidzianych dla żołnierzy zawo- jest armia. Zrezygnował z nauki
ochotnicy będą zdawać egzamin sprawnościo- dowych”. i zgłosił się do wojskowej komendy
wy według testów dla żołnierzy zawodowych. Dlatego warto się zastanowić, czy uzupełnień. „Marzę o tym, by służyć
Ale okazało się, że zgodnie z obowiązującymi kandydatów do służby wojskowej nie w Formozie”, deklaruje przyszły za-
przepisami po odbyciu szkolenia podstawowe- objąć wstępnym testem sprawnościo- wodowiec. „Nie chcę być naukow-
go zostaną najpierw wyznaczeni na stanowi- wym, zanim jeszcze zostaną skiero- cem. A psychologia może być też
ska żołnierzy służby nadterminowej. Dlatego wani na szkolenie podstawowe. przydatna w wojsku”, mówi, zapew-
poddano przyszłych zawodowców testom niając, że nie żałuje wyboru. Mamy
przeznaczonym dla żołnierzy służby zasadni- PRZYPADEK ŁUKASZA nadzieję, że nie żałują go także pozo-
czej, którzy trzeci miesiąc odbywają szkole- Aby mieć całościowy obraz staty- stali ochotnicy.
nie. Składały się one z dwóch konkurencji: stycznego rekruta, trzeba dodać, że Pierwszy krok w stronę zawodow-
marszobiegu na 3 tysiące metrów i podciąga- jest to młodzieniec w wieku do 25 lat, stwa został zrobiony. Czekamy na
nia na drążku. niekoniecznie związany terytorialnie następne. 

26 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

P
odpisany 3 marca przez ministra
Bogdana Klicha „Plan moderni-
zacji technicznej Sił Zbrojnych
RP w latach 2009–2010” nie speł-
nia wszystkich oczekiwań prze-
mysłu obronnego. Zamówień rządowych bę-
dzie w tym roku mniej aż o 2,3 miliarda zło-
tych. W wielu zakładach Grupy Bumar zwol-
nienia części załogi wydają się już przesądzo-
ne. Organizacje związkowe tych firm zaczęły
protesty.
Nie całemu jednak sektorowi zbrojeniowe-
mu grozi paraliż. W Wojskowych Zakładach
Łączności nr 2 SA (WZŁ-2) w Czernicy koło
Wrocławia, jednym z dwunastu przedsię-
biorstw, nad którymi nadzór właścicielski

FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI


sprawuje minister obrony, nie wyczuwa się
nerwowej atmosfery. Mimo trudnej sytuacji
wszyscy z optymizmem patrzą w przyszłość.
Dzieje się tak z kilku powodów.

BOGUSŁAW POLITOWSKI

Cyfrowa przyszłość
W Czernicy, małej wiosce pod Wrocławiem, powstaje centrum produkcji
C O M M E N T
RYSZARD
SZABLEWSKI,
członek zarządu – dyrektor
finansowy WZŁ-2:
najnowocześniejszych wojskowych systemów łączności.

Po pierwsze, 220-osobowa załoga do NATO. Przygotowane zostały do zapewnienia


C hcemy stać się firmą produkującą nie
tylko dla wojska. Ostatnie miesiące po-
kazują, że uzależnienie się jedynie od bu-
czerwca będzie produkować, mając zapewnio- komunikacji na szczeblu batalion–kompania. dżetu MON może być kłopotliwe. Gdybyśmy
ny zbyt. Umożliwiają wymianę informacji data/voice musieli nagle zaprzestać produkcji, to aby
Po drugie, zarząd firmy przygotował plan w ruchu i na postoju. Zapewniają łączność ra- nie zwalniać pracowników, zatrudnimy ich,
awaryjny na wypadek zmniejszenia zamówień. diową i przewodową, pozwalają monitorować zamiast firmy zewnętrznej, do wykonania
Po trzecie, pracownicy liczą na to, że uno- i sygnalizować zagrożenia powodowane uży- prac modernizacyjnych i remontowych, któ-
wocześniająca się armia z modernizacji syste- ciem broni masowego rażenia. re już od dawna planowaliśmy. Taki wariant
mów łączności i dowodzenia nie zrezygnuje. da oszczędności. Zwolnienia pracowników
Po czwarte, WZŁ-2 już od kilku lat ma po- BIORCY OFFSETU to ostateczność.
ważnego partnera zza oceanu, którego wyroby Krótko po tym, gdy ćwiczenia „Partnerstwa
cieszą się uznaniem na świecie. dla pokoju” unaoczniły, że nasze systemy ko-
W firmie słyszy się często, że choć Czerni- munikacji nie współpracują ze sprzętem przy- C O M M E N T
ca jest małą wioską, to tu zaczyna się dowo- szłych sojuszników, zakład zaczął kooperację Pułkownik LESZEK STYPIK,
dzenie całą polską armią. Coś w tym jest, sko- z uznaną na rynku telekomunikacyjnym ame- szef Zarządu Dowodzenia i Łączności
ro większość najnowocześniejszych cyfro- rykańską firmą Harris Corporation. Partner – G6 DWL:
wych systemów łączności i środków dowodze-
nia pola walki używanych w jednostkach po-
wstała właśnie w WZŁ-2. Gdy gdziekolwiek
najpierw przeszkolił u siebie kilku inżynie-
rów z Czernicy. Później do polskich węzłów
łączności zaczęły trafiać kilowatowe urzą-
W ZŁ-2 ma dobrze przygotowane zaplecze
organizacyjno-techniczne oraz wysoko
wykwalifikowany i doświadczony personel. Na
na poligonie padają nazwy: Jaśmin, Irys, dzenia radiowe, dzięki którym utrzymujemy zamówienie Ministerstwa Obrony Narodowej
Baryton, ZWD-3 (zautomatyzowany wóz do- łączność między innymi z naszymi kontyn- wykonuje wiele zadań związanych z projekto-
wodzenia), AWRS (aparatownia wielodostęp- gentami. Serwisantami tego sprzętu są specja- waniem, produkcją, remontem i moderniza-
nego radiowego simpleksu) czy mowa jest liści z Czernicy. cją sprzętu łączności. Głównym odbiorcą są
o systemach telekomunikacyjnych lub cyfro- Kontrahenci, którzy dostarczają do Polski Wojska Lądowe, którym zakłady dostarczają
wych transmisjach danych w zakresach KF towary o wartości powyżej 5 milionów euro, zautomatyzowane wozy dowodzenia, radio-
i UKF, każdy specjalista wie, że wykonawca- zobowiązani są do offsetowych świadczeń stacje KF średniej mocy oraz aparatownie ra-
mi lub współwykonawcami tych urządzeń są kompensacyjnych. We wrześniu 2006 roku diodostępu AWRS. Ten sprzęt służy dowód-
inżynierowie z Czernicy. przedstawiciele Harrisa podpisali odpowied- com, sztabom i żołnierzom jednostek do wy-
Wizytówką zakładu jest unowocześnienie nie umowy z Ministerstwem Gospodarki. miany informacji w systemach dowodzenia
systemu dowodzenia i łączności 18 Bielskiego Głównym ich beneficjentem zostały Wojsko- i kierowania środkami walki. Dzięki dobrej
Batalionu Desantowo-Szturmowego. Wozy we Zakłady Łączności numer 2. współpracy WZŁ-2 z naszymi jednostkami
dowodzenia na podwoziu HMMWV, które Od tego momentu małe przedsiębiorstwo sprzęt jest unowocześniany, poprawiana jest
żołnierze z Bielska-Białej odebrali z Czernicy, zaczęło wypełniać cztery duże zobowiązania jego niezawodność oraz podatność na użycie
są kompatybilne z systemami innych armii offsetowe. Jedno już wykonało. Drugie skoń- najnowszych technologii.

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 27


Ł Ą C Z N O Ś Ć

WIĘKSZOŚĆ CYFROWYCH SYSTEMÓW ŁĄCZNOŚCI


I ŚRODKÓW DOWODZENIA POLA WALKI UŻYWANYCH
W JEDNOSTKACH POWSTAŁA WŁAŚNIE W WZŁ-2

C O M M E N T
JERZY SURMA,
prezes zarządu
– dyrektor naczelny
PRZYGOTOWUJĄC
zakładów:
DLA ARMII
sprzęt składany

Z ałoga jest naszym największym poten-


cjałem, który musimy chronić. Mamy
wielu wysokiej klasy specjalistów, których
z urządzeń
Harrisa,
zakład sięga
znalezienie nie było łatwe. Wielu z nich do- po najnowsze
techniki
kształcało się z pomocą zakładu. Niektó- transmisji oparte
rych wysyłaliśmy na kursy zagraniczne. Za- na protokołach
rząd wie, że na załogę może liczyć i bardzo TCP/IP
ją za to szanuje. Sądzimy, że kroki zarad- oraz systemy
szerokopasmowe
cze, które planujemy wykonać, pozwolą pozwalające
nam łagodnie przejść przez obecny, kryzy- przesyłać obraz
sowy rok. w czasie
rzeczywistym.

czy w czerwcu. Dzięki kilkuletniej współpra- we. Sami projektują, wdrażają i produkują bo- diowej dla zespołów kontroli obszaru po-
cy zakład stał się jedynym autoryzowanym gaty asortyment sprzętu. W wielu projektach wietrznego, wielofunkcyjny mikrotelefon do
przedsiębiorstwem serwisowym Harrisa do współpracy zaprosili firmy krajowe. Sami wymiany informacji fonicznych i transmisji
w Polsce. Kooperacja odbywa się na podsta- także stali się partnerami dla polskich zakła- danych czy głośnomówiący polowy aparat te-
wie umów zaakceptowanych nie tylko przez dów i chcą tę współpracę kontynuować. lefoniczny GATel i zestawy prądotwórcze.
nasz resort obrony, ale także Departament Sta- Produktem własnym WZŁ-2 jest na przykład Ciekawym produktem jest również integrator
nu USA. I jest bardzo rozwojowa. W czerwcu kontenerowa kabina szczelna elektromagne- systemów łączności, automatycznie przetwa-
w WZŁ-2 w Czernicy powstanie nowoczesne tycznie, służąca do przetwarzania informacji rzający sygnał bez względu na to, czy pocho-
centrum szkoleniowe systemów radiowych fir- niejawnych do klauzuli „tajne” w polowym lub dzi on z systemu KF, UKF, sieci przewodo-
my Harris. Przedsiębiorstwo kończy również stacjonarnym systemie teleinformatycznym. wych czy innych. Odbiorca – dowódca za po-
starania o uzyskanie upoważnienia do wyko- Kontener 15-stopowy, przystosowany do trans- mocą jednej słuchawki może odbierać każdy
nywania przeglądów i napraw gwarancyjnych portu różnymi pojazdami, spełnia ostre wymogi rodzaj sygnału i przekazywać polecenia do
wyrobów tego producenta. szczelności elektromagnetycznej i otrzymał podwładnych, nie zmieniając urządzenia
certyfikat bezpieczeństwa Służby Kontrwywia- nadawczego.
NA WŁASNĄ RĘKĘ du Wojskowego. Pierwsze takie kabiny trafiły Różnorodność wytwarzanego sprzętu spra-
Obecnie zakłady nie tylko importują urzą- już do naszej armii. Teraz inżynierowie szykują wia, że jeśli nawet zabraknie zamówień na je-
dzenia zza oceanu i je serwisują, lecz także pro- się do zaprojektowania kabiny 40-stopowej – naj- den rodzaj urządzeń, to produkowane mogą tu
dukują do nich niektóre podzespoły. W krótkim większej z możliwych do transportu środkami być inne.
czasie w niedużej wiosce powstanie zatem cen- kołowymi po drogach publicznych. Zarząd
trum produkcji najnowocześniejszych wojsko- spółki ma nadzieję, że stanie się ona jednym Z SYRENKI DO MERCEDESA
wych systemów łączności. z ważniejszych produktów eksportowych. Najbardziej wiarygodną opinię zawsze wy-
Inżynierowie z Czernicy nie czekają na pro- W Czernicy wymyślono i zbudowano także stawiają sprzętowi użytkownicy. W Czernicy
fity z kooperacji z potentatem i zlecenia rządo- rejestrator korespondencji telefonicznej i ra- na trzydniowym szkoleniu i odbieraniu wo-

28 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

C O M M E N T
Podpułkownik
GRZEGORZ MAJCHRZAK,
szef Regionalnego
Węzła Łączności Wrocław:

U rządzenia z Czernicy dostarczone do na-


szego węzła kilka lat temu są bardzo do-
bre, choć nie mielibyśmy nic przeciwko ich wy-
mianie na nowsze. Postęp w dziedzinie tele-
komunikacji jest bardzo duży i to, co było no-
woczesne kiedyś, szybko jest wypierane przez
urządzenia nowszej generacji. Inżynierowie
z WZŁ-2 serwisują dostarczone radiostacje
i niektóre elementy systemu antenowego.
Z ich usług jesteśmy zadowoleni. Wszelkie na-
prawy czy przeglądy są zawsze terminowe
i wykonane na najwyższym poziomie.

Akcja komercjalizacja
FOT. BOGUSŁAW POLITOWSKI (3)

D o 31 marca 2008 roku zakład działał


jako przedsiębiorstwo państwowe, dla
którego organem założycielskim był minister
obrony. 1 kwietnia 2008 nastąpiła komer-
cjalizacja. WZŁ jest teraz spółką akcyjną
Skarbu Państwa, a funkcje nadzoru właści-
cielskiego objął szef resortu obrony.

zów dowodzenia na podwoziu honkera, wy- no porozumienie o współpracy wojsk mi, zmiany w technologii produkcji
posażonych w radiostacje Harrisa o mocy specjalnych Polski i Stanów Zjedno- związane z miniaturyzacją i automa-
400 W oraz cyfrowe urządzenia do transmisji czonych. Skutki tego memorandum tyzacją. Kierownictwo firmy uznało
danych, przebywali żołnierze 6 Batalionu Do- odczuje także zakład z Czernicy. Już też, że można zrezygnować z części
wodzenia ze Śremu. Jeden z nich, sierżant niedługo z zagranicy zacznie napły- powierzchni i przeznaczyć niektóre
Maciej Nowak, obsługiwał do tej pory radio- wać nowoczesny sprzęt łączności dla hale pod wynajem. Planuje się ogra-
stację R-140. Miał kłopoty z porównaniem PARTNER
naszych jednostek specjalnych, po- niczanie zatrudnienia, lecz nie przez
starego urządzenia do nowinek. „Teraz otrzy- ZAKŁADU, cząwszy od radiotelefonów osobi- zwolnienia, ale niezatrudnianie kolej-
mujemy sprzęt o kilka kategorii lepszy. Czu- firma Harris stych, przez radiostacje plecakowe, po nych pracowników w miejsce zwal-
jemy się jak kierowca syrenki przesiadający Corporation, radiostacje montowane na wozach do- niających się lub odchodzących na
zaprojektował
się nagle do mercedesa najwyższej klasy. Ten oraz zainstalował
wodzenia. Będą to urządzenia wypo- emeryturę. Innym sposobem WZŁ-2
sprzęt dopiero poznajemy, ale już widzimy, słynne dwa sażone w moduły kryptograficzne, na kryzys jest zwiększenie wydajno-
że jego obsługa w warunkach poligonowych czerwone telefony umożliwiające szyfrowanie przekazy- ści pracy przy obniżaniu kosztów
czy koszarowych będzie przyjemnością”. łączące Kreml wanych danych i głosu. Jednym z wa- produkcji.
i Biały Dom
Każdorazowo przekazanie sprzętu z zakła- w okresie
runków realizacji tego kontraktu było Zarząd spółki chce zintensyfiko-
du do jednostki łączone jest z przygotowa- zimnej wojny. zapewnienie serwisu gwarancyjnego wać poszukiwanie nowych rynków
niem obsług. Szkoli się dowódców radiosta- na terenie Polski. W myśl porozu- zbytu, by już w tym roku zacząć
cji, którzy następnie uczą podwładnych. Co mień, będą się tym zajmowali inży- uniezależniać się stopniowo od za-
roku do obsługi różnych urządzeń przygoto- nierowie z Czernicy. mówień wyłącznie z Ministerstwa
wuje się tutaj około stu specjalistów z jedno- Choć ubiegły rok firma zakończy- Obrony Narodowej. Tej strategii ma-
stek wszystkich rodzajów wojsk. ła dodatnim wynikiem finansowym, ją sprzyjać zdobyta renoma oraz na-
W lutym podczas spotkania ministrów w obecnym poddana zostanie restruk- grody, uprawnienia i certyfikaty uzy-
obrony państw NATO w Krakowie podpisa- turyzacji. Wymusiły ją, między inny- skane przez WZŁ-2. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 29


M A R Y N A R K A W O J E N N A

TOMASZ GOS

Wylądować na chustce
Potrafi zadziwić ostrym startem i niemal śmigłowcowym
lądowaniem. Nie jest jednak łatwy w sterowaniu.
Piloci mówią, że trzeba go trzymać za pysk.

S
amolot An-28 to przewaga solidno- Transportowiec z Mielca ma za to bogatą me- nę, a więc całkiem sporą jak na tego typu ma-
ści nad finezją. „Mocna konstruk- chanizację skrzydeł. Swobodę sterowania samo- szynę ze stałym (niechowanym) podwoziem.
cja”, ocenia komandor Jarosław lotem zapewniają klapy dwu- i jednoszczelino- „Antki” mają też bardzo dobrą instalację prze-
Andrychowski, dowódca 30 Eskadry we, lotki, sloty czy spoilery. Ich konstrukcja po- ciwoblodzeniową, co jest ważne w lotach nad
Lotniczej Marynarki Wojennej w Siemirowi- zwala na podejście do lądowania z prędkością morzem jesienią, zimą i wiosną.
cach. Sterowanie maszyną i jej silnikami od- 140 kilometrów na godzinę. Jak na samolot to
bywa się tu bez wzmacniaczy, to znaczy jest bardzo mało, pozwala na precyzyjne lądowanie. OSTRY START,
wyłącznie mechaniczno-aerodynamiczne. Piloci mówią, że An-28 można wylądować na MIĘKKIE LĄDOWANIE
Przypomina to jazdę małą ciężarówką, pozba- chustce do nosa. Samolot potrafi rozwinąć w po- Samolot ten wymaga ciągłej uwagi przy po-
wioną wspomagania układu kierowniczego. wietrzu prędkość do 350 kilometrów na godzi- dejściu do lądowania. „W naszym lotniczym

30 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

Komandor podporucznik Kapitan marynarki Porucznik marynarki Chorąży sztabowy


pilot Roman Berski pilot Marek Sztabiński pilot Przemysław Dudzik marynarki
Ireneusz Rajewski

Niepowetowana strata
Na pokładzie „Paryżanki” znajdowało się czterech członków załogi.

K apitan marynarki pilot


Marek Sztabiński pełnił
funkcję szefa szkolenia
spędził 1500 godzin. W Bryga-
dzie Lotnictwa MW zajmował
stanowisko szefa sekcji rozpo-
Dudzik cztery lata temu skoń-
czył Wyższą Szkołę Oficerską
Sił Powietrznych. W powietrzu
28 Eskadry Lotniczej MW. Pod- znawczej. Koledzy wspominają spędził 260 godzin. Zajmował
czas lotu był dowódcą załogi go jako osobę wyjątkowo spo- stanowisko oficera sekcji roz-
i pilotem szkolącym. Miał kojną, uprzejmą i opanowaną. poznawczej. Podczas lotu był
1134 godziny nalotu. „Był Chorąży sztabowy marynarki pilotem szkolonym. Koledzy
świetnym dowódcą i organiza- Ireneusz Rajewski w powietrzu mówią, że był młody i ambitny.
torem”, mówi Mariusz, kolega spędził 1900 godzin – najwięcej Bardzo chciał latać. Lotnictwo
kapitana Sztabińskiego. „Ce- z całej załogi. Podczas feralnego było jego pasją. Interesował się
chowała go otwartość na ludzi. lotu był technikiem pokłado- też żeglarstwem.
Był dla nas jak starszy brat”. wym. W 28 Eskadrze Lotniczej Ministerstwo Obrony Narodowej
Funkcję pilota kontrolującego MW był jednym z najbardziej do- powołało komisję do zbadania
podczas tragicznego lotu pełnił świadczonych fachowców. przyczyny tragedii. Podjęto też
komandor podporucznik pilot Najmłodszy w załodze – porucz- decyzje o wstrzymaniu wszyst-
Roman Berski. W samolocie nik marynarki pilot Przemysław kich lotów tego typu maszyn. 

PZL-10S. Te pierwsze mają trzyło- kład szklana kabina pilota i system


patowe śmigła, a te drugie pięcioło- zarządzania lotem, integrujący
FOT. GLENN BEASLEY

patowe. Siły Powietrzne używają platformę bezwładnościową z GPS


trzeciej, najnowszej wersji „ant- oraz autopilotem. Pozwalało to na
ków”, z silnikiem kanadyjskim zaprogramowanie trasy lotu przed
PWC PT6A-65B. Zmieniono im startem”.
jednak nazwy z An-28 na M-28B. Najważniejsze jednak jest to, że
żargonie mówimy, że trzeba go «trzymać za Popularnie każdą maszynę An-28 „Paryżanka” była bardzo lekka, co
pysk»”, wyjaśnia komandor Andrychowski. określa się mianem „Bryza”. wynikało głównie z oszczędnego
„Bo jest to wiercipięta, reagujący na każdy wyposażenia samolotu. Jego nie-
podmuch wiatru czy lekką nawet zmianę NA JEDNYM SILNIKU wielka waga pozwalała zachować
mocy silników. Trzeba go bardzo kontrolo- Samolot, który rozbił się w Ba- duży zapas mocy. Ten samolot jako
wać, aż do zatrzymania się lub co najmniej bich Dołach, był najbardziej rozpo- jedyny na lotnisku w Babich Dołach
powolnego kołowania. Powyższe cechy są znawalny ze wszystkich An-28 miał też silnik typu TWD-10B
oczywiście wynikiem takiej, a nie innej kon- w Brygadzie Lotnictwa Marynarki i trzypłatowe śmigła.
cepcji aerodynamicznej samolotu”, dodaje Wojennej. Na pokładzie tej maszy- 31 marca na lotnisku w Babich
komandor. ny kilkanaście lat temu admirał Dołach piloci na pokładzie „Pary-
Turbośmigłowiec potrafi pozostać manew- Ryszard Łukasik, jako dowódca żanki” ćwiczyli podejście do lądo-
rowy na niebywale małych prędkościach i tak SAMOLOT, który MW, złożył swą pierwszą oficjalną wania przy wyłączonym jednym sil-
zwanych dużych kątach ślizgu. „To z pozoru rozbił się zagraniczną wizytę. Poleciał wtedy niku. Kapitan pilot Sławomir Knap
«muł», ale potrafi zadziwić ostrym startem w Babich Dołach, do Paryża. To właśnie po tej wizy- z 28 Puckiej Eskadry Lotniczej
był najbardziej
i nieomal helikopterowym lądowaniem”, rozpoznawalny cie do „antka” o numerze burto- w Gdyni-Babich Dołach był kilka
opowiada dowódca 30 ELMW. „Niestety, ze wszystkich wym 1007 przylgnęła nazwa „Pa- lat temu w sytuacji, kiedy to pod-
w trakcie swojej ewolucji trochę zyskał na An-28 ryżanka”. Maszyna ta wyróżniała czas lotu wyłączył się jeden silnik.
wadze i nowsze wersje nie są już tak ostre, w Brygadzie się spośród innych An-28 nie tylko „Na szczęście samolot ten doskonale
Lotnictwa
ale nadal są niezłe”. Marynarki przydomkiem. „Miała zupełnie in- radzi sobie nawet na jednym silni-
Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej Wojennej. ne przyrządy pokładowe niż pozo- ku”, wyjaśnia oficer. Tym razem
eksploatuje samoloty An-28 z silnikiem stałe samoloty”, mówi komandor jednak lądowanie na jednym silniku
TWD-10B oraz nowsze wersje z silnikiem Andrychowski. „Były tam na przy- skończyło się tragicznie. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 31


E M E R Y T U R Y

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI


ANTONI TUNKIEWICZ

Gdzie jest święty Antoni?


Nie daliśmy się porwać fali bezzasadnych żądań. Na podstawie przeanalizowania dokumentów emerytalnych przez
mądrych ludzi domagamy się, żeby wojskowe biura emerytalne razem z ministerstwem obrony naprawiły swój błąd.

W
lutym 2009 roku, według in- wali podwładnych. Tymczasem pano- prawa, ba – nawet ustawa z 17 grudnia
formacji podanych przez wie Czesław Piątas i pułkownik Sła- 1998 roku o emeryturach i rentach
Czesława Piątasa, sekretarza womir Filipczak w pismach (postano- z FUS w artykule 1 wyklucza emery-
stanu w resorcie obrony, już wienia 11/DSS z 7 stycznia 2009 r. tów i rencistów wojskowych spod swo-
ponad 19 tysięcy moich kolegów złożyło i 516/DSS z 16 lutego 2009 r.) informu- ich rządów, jako że odnosi się do osób
wnioski o zmianę systemu waloryzacji emery- ją, że „minister obrony narodowej nie pobierających emerytury i renty z FUS,
tur! Emeryci wojskowi, mimo spadku realnej jest organem właściwym do rozpozna- a także żołnierzy zawodowych, którzy
wartości świadczeń za sprawą działań urzędni- nia sprawy”. Ciekawe dlaczego, skoro wstąpili do wojska po 1 stycznia 1999
ków państwowych (MON, WBE), żyją i szu- przepisy zawarte w Dzienniku Urzędo- roku.
kają „świętego Antoniego”, który wskaże tym EMERYCI wym Ministra Obrony Narodowej nu- Nie trzeba być wielkim specjalistą od
urzędnikom właściwą drogę postępowania. WOJSKOWI, mer 3 z 2002 roku (zarządzenie 5/MON prawa, aby z analizy wymienionych
mimo spadku
Nie podważamy wyroku Trybunału Konstytu- realnej wartości z 20 lutego 2002 r.), odnoszące się do ustaw wysnuć następujące wnioski:
cyjnego, nie podważamy ustawy o Funduszu świadczeń regulaminu organizacyjnego MON, 1) Ustawa z 17 grudnia 1998 roku
Ubezpieczeń Społecznych. Ośmielamy się tyl- za sprawą mówią co innego! Szczególnie punkt o emeryturach i rentach z FUS poprzez
ko kwestionować analizę prawa przez ustawo- działań 11 w rozdziale 2 i paragraf 32 w części swój tytuł reguluje tylko i wyłącznie
urzędników
dawców i później sposób jego interpretacji państwowych, dotyczącej Departamentu Spraw So- sprawy z zakresu systemu ubezpieczeń
przez urzędników. żyją i szukają cjalnych i Rekonwersji. społecznych, a nie z zakresu zaopatrze-
Nie daliśmy się porwać fali bezzasadnych żą- „świętego Ustawodawca w ustawie z 10 grud- nia emerytalnego żołnierzy zawodo-
dań. Na podstawie przeanalizowania dokumen- Antoniego”, nia 1993 roku (DzU z 1994 r. numer 10, wych bądź zmiany innych ustaw.
który wskaże
tów emerytalnych przez ludzi mądrych, którzy tym urzędnikom pozycja 36) dążył, aby wszyscy żołnie- 2) Zmiany ustawy o zaopatrzeniu
dostrzegli nieprawidłowości w sposobie nalicza- właściwą drogę rze odchodzący z danego stanowiska emerytalnym żołnierzy zawodowych
niu naszych emerytur w okresie od 1 stycznia postępowania. zawsze mieli jednakową podstawę eme- ujęte w artykule 159 dotyczą tylko i wy-
1999 roku do 1 października 2003 roku, a w na- rytalną, i to zachęciło wówczas ludzi łącznie żołnierzy rozpoczynających
stępstwie do dzisiaj, domagamy się, żeby woj- młodych do odejścia na emeryturę. By- służbę po 1 stycznia 1999 roku.
skowe biura emerytalne razem z ministerstwem ła taka potrzeba i redaktor Artur 3) Ustawa z 17 grudnia 1998 roku o
obrony naprawili swój błąd. Walczymy o to, by Goławski powinien to wiedzieć. Żadna emeryturach i rentach z FUS nie ma
prawo było prawem, a przełożeni zawsze szano- następna ustawa nie „wyrzuciła” tego mocy wstecznej i nie ingeruje w sprawy

32 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

uregulowane decyzjami emerytalnymi wydany- O D R E D A K C J I


mi przed 31 grudnia 1998 roku przez wojskowe
biura emerytalne.
4) Przepis uchylający tej ustawy, artykuł 195,
nie określa, że traci moc artykuł 6 ustawy eme- Stary portfel z dziurą
rytalnej w brzmieniu z 1993 roku. ARTUR GOŁAWSKI
5) Zakres przedmiotowy ustawy określony jej
tytułem nie zawiera w swojej treści zwrotu: Z wnioskami o ponowne naliczenie emerytur
„o zmianie ustaw”.
6) W obwieszczeniu z 2004 roku jednolitego i wypłatę „niedopłaty” wystąpiło do wojskowych
tekstu wojskowej ustawy emerytalnej nie ma biur emerytalnych 28 tysięcy świadczeniobiorców.
wzmianki: „Podany w załączniku do niniejszego
obwieszczenia jednolity tekst ustawy z dnia…

Ż
o… nie obejmuje przepisów art… ustawy ądając, tak jak dwaj moi polemiści, stron sporu, bo wpływu na prawodawstwo
z dnia… jako wygasłych”. Dlatego w załączniku zmiany sposobu waloryzacji emery- raczej nie mam. Za drobne uchybienia
do obwieszczenia artykuł 6 ustępy 1, 2, 3 powi- tur, powołują się oni – oprócz ustaw w wyliczeniach (45 procent zamiast 40,
nien mieć brzmienie takie jak w 1993 roku, – na wyrok Trybunału Konstytucyjnego 1,6 miliarda zamiast 2 miliardów) prze-
a zmiany poczynione na rzecz żołnierzy świad- z 20 grudnia 1999 roku. Niestety, czynią praszam – opierałem się na własnych
czeniobiorców FUS od 1999 roku powinny być to wybiórczo – przywołując w argumenta- szacunkach.
zawarte w punkcie 2 obwieszczenia. cji tylko te fragmenty przepisów i wyroku, Przypomnę polemistom, że sędziowie Try-
7) Zachowuje moc rozporządzenie MON z 18 które odpowiadają ich interesowi. Dlate- bunału Konstytucyjnego zauważyli, że
listopada 1994 roku w sprawie szczegółowych go ich starania są skazane na porażkę. istotna podmiotowo różnica statusu praw-
zasad waloryzacji emerytur i rent wojskowych Piszę to przy całej sympatii dla byłych żoł- nego między cywilami i mundurowymi ma
(DzU nr 126, poz. 625), ponieważ nigdzie nie nierzy i ze świadomością, że kiedyś też miejsce do czasu pozostawania przez nas
został uchylony artykuł 6 wojskowej ustawy będę emerytowanym żołnierzem i mnie w służbie (co wyraża się budżetowym sys-
emerytalnej w brzmieniu z 1993 roku (DzU także obejmie stary portfel, choć może temem zaopatrzenia emerytalnego i od-
nr 10, poz. 36). w mniejszym zakresie niż poprzedni- rębnymi warunkami nabycia prawa do
Ponadto jako rzecz świętą należy traktować ków, którzy mieli pecha odejść ze świadczeń), natomiast później sta-
obowiązującą konstytucję z 1997 roku, która służby przed zmianą systemu Sądy jemy się emerytami i powinni-
w artykule 2 stanowi, że nie wolno naruszać na- płacowego w 2004 roku i zna- okręgowe, śmy podlegać ogólnym regula-
apelacyjne i Sąd
bytego prawa. My nabyliśmy w 1993 roku prawo czącymi podwyżkami uposa- Najwyższy cjom dotyczącym tej grupy
do emerytury, które zostało sformułowane w usta- żeń. badały już kilka osób. Co więcej, w zmianie
wie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawo- Sądy okręgowe, apelacyjne skarg i je odrzucały. sposobu waloryzacji emerytur
dowych i ich rodzin (głównie artykuły 5, 6, i 7). i Sąd Najwyższy badały już kilka wojskowych TK nie dopatrzył się
Popierają nas i twierdzą, że mamy rację, osoby skarg i je odrzucały. Trybunał już niezgodnego z konstytucją arbitral-
„państwowe”: rzecznik praw obywatelskich (pi- w 1999 roku zgodził się ze stanowiskiem nego ograniczenia zasady ochrony praw
smo RPO-559037-IX-909/07/ZS); prokurator przedstawionym przez marszałka sejmu, nabytych, stanowiącej element zasady
generalny (wyrok TK z 20 grudnia 1999 sygna- który wyjaśnił, że celem zmian dokona- państwa prawnego. Innymi słowy – spo-
tura K.4/99), czy minister pracy i polityki spo- nych artykułem 159 i artykułem 160 sób waloryzacji można było zmienić i nie
łecznej (odpowiedź na zapytania posłów Artura ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi to złamania prawa. Nie odwołuj-
Górskiego – nr 214 i Janusza Dzięcioła w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym my się do sprawiedliwości społecznej
– nr 1063 czy Zdzisława Gągalskiego – DUS- żołnierzy i ustawie o zaopatrzeniu funk- – żyjemy na świecie zbyt długo, by wie-
053-5-2-BB/09/). Dlaczego tak robią? Odpo- cjonariuszy było ujednolicenie sposobu rzyć w takie „coś”.
wiedź jest prosta: oni znają prawo i jego zastoso- waloryzowania pobieranych przez emery- Co z tego wynika? Nawet porównanie
wanie w życiu! Minister pracy wie doskonale, że tów i rencistów świadczeń, bez względu z rolnikami i KRUS nie zmienia Waszej
żołnierze zawodowi pobierają emerytury z bu- na przynależność zawodową uprawnio- i mojej sytuacji. Nadziei możecie Panowie
dżetu, a nie z FUS. Nasze emerytury są nalicza- nych do nich osób (takimi samymi zasa- upatrywać w tym, że system uposażenio-
ne zgodnie z ustawą z 10 grudnia 1993 roku, zaś dami waloryzacji objęto także świadcze- wy w wojsku już się ustabilizował i płace
wypłacane według ustawy z 17 grudnia 1998 ro- nia dla rolników z Kasy Rolniczego Ubez- żołnierzy nie będą waloryzowane w spo-
ku. Ja co roku dostaję „decyzję” z macierzystego pieczenia Społecznego). Sędziowie Trybu- sób znacząco lepszy od świadczeń eme-
WBE, która odwołuje się do ustawy z 10 grudnia nału Konstytucyjnego potwierdzili, że rytalno-rentowych. W tym roku emeryci
1993 roku, a nie z 17grudnia 1998 roku. kompetencja wyboru najbardziej trafnych zyskali – procentowo – więcej niż żołnie-
Proszę redaktora Goławskiego, żeby zastano- rozwiązań emerytalnych i rentowych nale- rze. Ponadto w grudniu 2008 roku zmie-
wił się nad moimi uwagami. Może zrozumie, że ży do parlamentu, który ponosi odpowie- niły się – na korzyść żołnierzy – przepisy
„święty Antoni” istnieje i że należy nam się pra- dzialność polityczną za sposób wykona- emerytalne. Teraz, gdy byłemu żołnierzo-
widłowa waloryzacja naszych emerytur, zgodnie nia kompetencji prawotwórczych. I to wi, mającemu cząstkową emeryturę, uda
z prawem i sprawiedliwością społeczną. Gdyby tam, ewentualnie na ręce ministra obro- się pracować długo w cywilu i odprowa-
miało być inaczej, po co byłyby potrzebne WBE? ny narodowej, a nie pod adresem wojsko- dzać duże składki na ubezpieczenie spo-
Ich rolę spełniłby ZUS.  wych biur emerytalnych, powinny być kie- łeczne, po ukończeniu 65. roku życia bę-
Autor jest pułkownikiem w stanie spoczynku.
rowane pretensje, uwagi, petycje. To par- dzie mógł on wystąpić o wyliczenie eme-
lamentarzyści, rząd i prezydent mają rytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-
Powyższy tekst jest repliką na artykuł ARTURA kompetencje ustawodawcze – są władni nych. Jeśli okaże się ona większa niż wa-
GOŁAWSKIEGO „Łańcuszek świętego Antoniego”, zmienić prawo tego poziomu. W „Polsce loryzowane cenowo wojskowe świadcze-
który ukazał się w „Polsce Zbrojnej” 5/2009. Zbrojnej” mogę przedstawiać racje obu nie, będzie mógł o nią wystąpić. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 33


A F G A N I S T A N

JAKUB CZERMIŃSKI

Debiut
Bożeny
Po wielu miesiącach spędzonych bezczynnie
w magazynie przeciwminowa Bożena zaczęła
wreszcie robić to, do czego została stworzona.

S
aperzy z FOB Ghazni za pomocą tra- dzinną kwarantannę”, usłyszeliśmy w Gha-
łu sprawdzili teren pod budowę no- zni. Pod koniec zeszłego roku żołnierze
FOT. JAKUB CZERMIŃSKI (4)

wego parkingu. „Stary parking przed z Grupy Wsparcia Inżynieryjnego kilka go-
bazą jest zbyt mały, a w myśl naszych prze- dzin dziennie pracowali poza bazą. Prace,
pisów każdy cywilny pojazd, zanim wje- zawieszone z powodu zimy, miały ponow-
dzie na teren FOB-u, musi odbyć 24-go- nie ruszyć wiosną. 

34 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


A R M I A

Sterowany trał

Bożenie
najbardziej
przeszkadzał piasek
– wdzierał się do TRAŁ JEST ZDALNIE STEROWANY. Produ-
wnętrza maszyny cent oferuje operatorowi maszyny odłam-
i zapychał filtry. koodporną kabinę. Polacy mają taką, ale
jej nie używają. „Codziennie musielibyśmy
wywozić za bazę ważącą ponad tonę kabi-
nę, a po kilku godzinach ją zabierać”, mówią
saperzy z Ghazni. W Afganistanie operator trału
siedzi w wieżyczce hummera lub idzie za trałem,
zachowując odległość gwarantującą mu bezpie-
czeństwo. Pilot do Bożeny ma – według producen-
ta – sprawdzony zasięg sięgający 1,5 kilometra.
Na zdjęciach: sierżant Krzysztof Kiełbus, operator
trału.

BOŻENA spraw-
dza teren za po-
mocą bijaka. Gdy
wirujące wokół
wału łańcuchy
natrafią na minę,
powodując deto-
nację ładunku,
energię eksplozji
przejmie maszy-
na. Podczas te-
stów poligono-
wych Bożena
przetrwała wy-
buch miny.
„Lepiej poświę-
cić sześć maszyn
niż jednego sape-
ra”, mówi jeden
z operatorów
trału.

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 35


W samo sedno
F E L I E T O N
BOGUSŁAW
PACEK
zastępca
dowódcy Pierwszą nienaruszalną zasadą wszystkich
operacji EUFOR służb specjalnych świata jest nieujawnianie
w Czadzie
informatora w żadnej sytuacji.

Rozterki TW
A
gent, TW, tajny współ- „Solidarność” oraz Kościół i tych, któ- sto informacje od jednego agenta mają większe
pracownik, kontakt ope- rzy rozpracowywali przestępczość zor- znaczenie dla likwidacji zagrożenia niż praca
racyjny – słowa sponie- ganizowaną oraz działali na rzecz pol- stu policjantów. Ktoś, kto godzi się na pomaga-
wierane, wyświechtane, skiego wywiadu. „TW to TW, zdrajca nie naszym służbom, naszemu państwu, dobrze
używane w Polsce od narodu i państwa” – do tego sprowadza służy dobrej sprawie. W większości krajów
kilku lat jedynie w negatywnym kon- się atak na każdą osobę, gdy tylko współpraca ze służbami traktowana jest jako
tekście. Ileż dramatycznych przeżyć znajdzie się cokolwiek potwierdzają- wspieranie państwa. Bywa powodem dumy
musieli doświadczać zarówno ci, któ- cego, że ktoś współpracował ze służ- i chwały.
rzy współpracowali ze służbami spe- bami. Ujawnianie tajnych źródeł służb Nadszedł czas, aby i polski TW mógł być
cjalnymi w PRL, jak i ci, którzy zwią- specjalnych ma swoją cenę i znaczenie przekonany, że jeżeli podpisze deklarację
zali się z nowymi, po 1990 roku, przy dla bezpieczeństwa państwa. współpracy, to naprawdę nikt nigdy tego nie
każdej medialnej informacji o kolej- Nie wymyślono jeszcze lepszej me- ujawni. Ma to znaczenie również dla obronno-
nym ujawnionym TW. tody zdobywania wyprzedzających in- ści. Nasze siły zbrojne aktywnie uczestniczą
Pierwszą nienaruszalną zasadą formacji o istotnych zagrożeniach niż w wielu operacjach poza granicami kraju. Za-
wszystkich służb specjalnych świata działania agentów. Największe sukce- równo wywiad, jak i kontrwywiad odgrywają
jest nieujawnianie informatora w żad- sy w rozpoznawaniu mafii, gangów, w nich kolosalną rolę.
nej sytuacji. Każdy kandydat od po- a także terrorystów osiąga się nie tyl- Potwierdziły to działania w Iraku, gdzie do-
czątku zapewniany jest, że nikt nigdy ko dzięki wnikliwej kontroli technicz- wódcy bardzo wysoko cenili sobie otrzymywa-
nie dowie się o tej współpracy. To pro- nej, ale także informacjom od TW ne od tych służb informacje. Często decydo-
blem zaufania nie tylko do służb, ale tkwiących głęboko w przestępczych wały one o czyimś życiu. A nie ma przecież
także do państwa. strukturach. ani wywiadu, ani kontrwywiadu bez ludzi,
Polska historia agentów jest bardzo Wyobrażam sobie, jakie problemy którzy z nimi współpracują. Byłoby dobrze,
złożona. Wydaje się zrozumiałe, że mają teraz służby specjalne z pozyski- żeby przestali się bać o to, że po jakimś dzie-
zwycięzcy polityczni poszukiwali tych, waniem nowych współ- jowym zakręcie ktoś ujawni ich dane. 
którzy im przeszkadzali na drodze do pracowników i wyko-
wolności. Winnych znajdowali często rzystaniem starych.
wśród kolegów, którzy jeszcze niedaw- Chyba tylko desperatów
no donosili na nich do „bezpieki”. można namówić do ta-
Oczekiwano rachunku krzywd, żalu kiej „pomocy”.
i pokuty. Poszukiwali także wśród pra- Potrzebne są
cowników etatowych służb. To prawo przewartościo-
zmian politycznych. wania. Czę-
Problem Polski polega na tym, że
wszystko wrzucono do jednego worka,
często nie widząc istotnych różnic.
Służba Bezpieczeństwa, wywiad
i kontrwywiad zajmowały się rozpo-
znaniem bardzo wielu zagadnień.
Tymczasem, głosząc hasło „ścigaj
FOT. WWW.SXC.HU

ubeka”, na równi potraktowano tych


agentów, którzy rozpoznawali

36 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
BEZPIECZEŃSTWO
STEPHEN
TOMASZ OTŁOWSKI
LARRABEE
ekspert do spraw bezpieczeństwa
Redaktor działu TADEUSZ WRÓBEL

narodowego, specjalizuje się


w problematyce bliskowschodniej
i związanej z terroryzmem islamskim
FOT. USAF

Wielka gra
Prawdopodobnie operacja sił NATO i USA w Afganistanie
wejdzie w tym roku w decydującą fazę.

N
iekorzystne położenie geopoli- strefie wpływów. Jest niemal pewne, że Mo- Rozwój sytuacji w Afganistanie i Pakistanie
tyczne Afganistanu powoduje, skwa zażąda od Zachodu bardzo wysokiej ce- w ostatnich trzech latach sprawił, że zarówno ta-
że w poszukiwaniu alternatywy ny za swoją zgodę na korzystanie z jej geopo- libowie, jak i Al-Kaida odzyskali siły i zdolno-
dla tras zaopatrzenia sił ISAF, litycznego dominium. ści operacyjne, utracone po obaleniu w 2001 ro-
wiodących przez Pakistan, logi- Operacja sił NATO i USA w Afganistanie ku władzy islamskich fundamentalistów w Ka-
stycy natowscy i amerykańscy są w zasadzie wejdzie w tym roku w decydującą fazę. Od ob- bulu. A tak niewiele brakowało, aby ostatecznie
skazani na drogi zaopatrzeniowe prowadzące rotu wydarzeń i sytuacji militarnej oraz politycz- rozprawić się z pokonanymi wtedy talibami
albo bezpośrednio przez terytorium Federacji nej w Afganistanie w bieżącym roku zależeć bę- – wystarczyło wiosną 2003 roku wzmocnić siły
Rosyjskiej, albo w najlepszym razie przez ob- dzie nie tylko przyszłość samych misji ISAF międzynarodowe w Afganistanie o kilkanaście
szar państw położonych w Azji Centralnej i na i OEF, ale też perspektywa całej wojny z islam- tysięcy żołnierzy i poprowadzić je do decydują-
Zakaukaziu, znajdujących się w rosyjskiej skim ekstremizmem. cej ofensywy na pograniczu z Pakistanem.

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 37


A F G A N I S T A N
Wiele wskazuje na to, że Rosja udzieli Stanom Zjednoczonym
i europejskim członkom NATO daleko idącej pomocy w logistyce afgańskiej.
Pytanie, jaki będzie tego koszt.

Niestety, zmiana polityki i strategicz- ku miesięcy stanu bezpieczeństwa i za- efektywnej i stabilnej (a więc długotrwałej
nych priorytetów Waszyngtonu sprawi- grożonej ciągłości dostaw zaopatrzenia i przewidywalnej) alternatywy dla „drogi paki-
ła, że w marcu 2003 roku ofensywa ru- dla sił ISAF i OEF na terenie północne- stańskiej” to zadanie niezwykle trudne. Sytu-
szyła – tyle że nie na obszar Tora Bora go i zachodniego Pakistanu. Ponad ację pogarsza fakt, że część państw sąsiadują-
i sąsiednie regiony wschodniego Afga- 70 procent logistyki sił koalicyjnych cych bezpośrednio z Afganistanem lub położo-
nistanu, lecz na Bagdad w Iraku. transportuje się koleją z portu w Kara- nych na trasie ewentualnych nowych szlaków
Dziś położenie strategiczne sił koali- czi do Peszawaru i dalej ciężarówkami transportowych ISAF/OEF jest nieprzychylna
cji międzynarodowej w Afganistanie do Afganistanu. Coraz częstsze przy- bądź wręcz wroga wobec Zachodu, a szczegól-
jest dużo gorsze niż sześć lat temu: padki atakowania i niszczenia konwo- nie Stanów Zjednoczonych.
przeciwnik jest znacznie silniejszy, le- jów zaopatrzeniowych przez pakistań-
piej zmotywowany i przygotowany do skich ekstremistów muzułmańskich SKAZANI NA ROSJAN
walki, cieszy się też dużo większą niż oraz zamykania trasy dostaw, wraz Niekorzystne geopolityczne położenie Afga-
wówczas sympatią zwykłych Afgań- z ogólnym systematycznym pogarsza- nistanu sprawia więc, że w poszukiwaniu alter-
czyków, rozczarowanych wydarzenia- niem się sytuacji wewnętrznej w Paki- natywy dla trasy pakistańskiej natowscy i ame-
mi ostatnich kilku lat w ich kraju. Co stanie, powodują konieczność poszuki- rykańscy logistycy są skazani w zasadzie wy-
gorsza, islamscy ekstremiści mułły wania nowych, zastępczych szlaków łącznie na drogi zaopatrzeniowe wiodące albo
Omara i Usamy Ibn Ladina dyspo- dla logistyki ISAF oraz OEF. Tym bar- bezpośrednio przez terytorium Federacji Rosyj-
nują dziś dobrze rozwiniętym zaple- dziej że nowa administracja USA uczy- skiej, albo w najlepszym razie przez obszar
czem logistyczno-organizacyjnym niła z operacji afgańskiej oś swej ak- państw położonych w Azji Centralnej i na Za-
i szkoleniowym na przygranicznych tywności w wojnie z islamskim ekstre- ZARÓWNO kaukaziu, znajdujących się w rosyjskiej strefie
obszarach Pakistanu, niekontrolowa- mizmem i terroryzmem, planując TALIBOWIE, JAK wpływów (lub uważanych za takowe przez Ro-
I AL-KAIDA odzy-
nych przez coraz słabszy rząd w Isla- w tym roku niemal podwojenie liczeb- sjan). Sytuacja taka oznacza, że w każdym przy-
skali siły i zdol-
mabadzie. Zlikwidowanie tego zaple- ności amerykańskiego kontyngentu ności operacyj- padku korzystanie przez siły koalicji afgańskiej
cza, wraz z ustabilizowaniem sytuacji w Afganistanie. ne, utracone po z tych szlaków zaopatrzeniowych będzie wyma-
politycznej w samym Pakistanie, jest Położenie geograficzne Afganista- obaleniu w 2001 gać bezpośredniej lub pośredniej zgody Mo-
roku władzy is-
więc głównym warunkiem osiągnięcia nu – w głębi masywu lądowego Azji, lamskich funda-
skwy, a także jej bliskiej współpracy z Brukselą
sukcesu w kampanii afgańskiej. z dala od akwenów morskich i głów- mentalistów i Waszyngtonem.
nych centrów gospodarczo-politycz- w Kabulu. W teorii, na mapie, istnieją dwie główne trasy
PIĘTA ACHILLESOWA nych kontynentu – oraz niezwykle zaopatrzeniowe do Afganistanu przez zachod-
Zależność tę widać coraz wyraźniej uboga infrastruktura transportowa ca- nią i środkową Azję. Pierwsza – z portów atlan-
w kontekście pogarszającego się od kil- łego regionu sprawiają, że znalezienie tyckich lub bałtyckich w Europie, przez Ukrainę

38 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

C O M M E N T A R I U M Wschodzie – dotychczasową rolę zamykanej


(na ewidentne polecenie Moskwy) bazy lotni-
czej w Manas w Kirgistanie będą musiały bo-

Musimy być czujni wiem, przynajmniej częściowo, przejąć amery-


kańskie centra logistyczne w Kuwejcie, Katarze
i Bahrajnie. Zwiększy to wrażliwość Waszyng-
Dziś położenie strategiczne sił tonu na sytuację w regionie Bliskiego Wschodu
koalicji międzynarodowej i w sensie geopolitycznym znacznie zmniejszy
spodziewane korzyści z wycofania sił amery-
w Afganistanie jest dużo gorsze kańskich z Iraku.
niż sześć lat temu.
KOSZTY POMOCY

P
ilne rozstrzygnięcie kwe- dotychczas w dobrych i bli- Wiele wskazuje na to, że Rosja faktycznie
stii stabilnych dostaw skich relacjach ze Stanami udzieli Stanom Zjednoczonym i europejskim
do Afganistanu zaopa- Zjednoczonymi dodatkowych członkom sojuszu północnoatlantyckiego dale-
trzenia wojennego może stać gwarancji dla swego bezpie- ko idącej pomocy w logistyce afgańskiej. Zasad-
się katalizatorem wielu proce- czeństwa narodowego w kon- niczym celem tego wsparcia będzie jednak wy-
sów, które wpłyną na zmianę tekście coraz bardziej agre- łącznie dążenie do pogorszenia położenia geo-
ogólnego stanu relacji strate- sywnej polityki Moskwy. Polska politycznego NATO oraz USA, uważanych
gicznych między USA a Rosją. byłaby w takiej skrajnie nieko- w Moskwie za głównych przeciwników i rywali
Relacje te stałyby się bardziej rzystnej sytuacji zmuszona do na obszarze Eurazji. Z perspektywy geopolityki
wyrównane poprzez umocnie- przeorientowania swej polityki rosyjskiej, przedłużające się i pogłębiające zaan-
nie pozycji FR i dalsze osłabie- względem NATO i Europy. Oczy- gażowanie Zachodu w Afganistanie jest bowiem
nie położenia Stanów Zjedno- wistym działaniem powinno niezwykle korzystne.
czonych. W takiej jakościowo stać się wówczas dążenie do Po pierwsze, odwraca uwagę Ameryki
nowej sytuacji geopolitycznej „rewitalizacji” i wzmocnienia i Europy od Zakaukazia czy wschodnich pery-
poważnemu pogorszeniu ule- sojuszu północnoatlantyckiego ferii Starego Kontynentu, które mają funda-
głoby jednak położenie strate- w celu podtrzymania jego sta- mentalne znaczenie geopolityczne dla Rosji.
giczne wielu państw Europy tusu rzeczywistego i realnego Po drugie, wiąże też znaczne siły i środki
Środkowej i Wschodniej gwaranta bezpieczeństwa na- USA oraz europejskich państw sojuszu pół-
FOT. ISAF

– w tym Polski – upatrujących rodowego Polski.  nocnoatlantyckiego, osłabiając je i wystawia-


jąc na wewnętrzne wstrząsy społeczno-poli-
tyczne, wynikające z przedłużającego się za-
(ewentualnie Białoruś), Rosję, Kazachstan nie. Generał David Petraeus, szef amerykań- angażowania w wojnę afgańską.
i Turkmenistan (lub Uzbekistan). Druga – ze skiego Dowództwa Centralnego (CENTCOM), Uzależnienie stabilności i ciągłości dostaw
śródziemnomorskich portów w Turcji, przez Ar- oraz generał Duncan McNabb, szef Dowódz- zaopatrzenia dla sił ISAF/OEF od Rosji (lub
menię, do Azerbejdżanu, gdzie ponownie prze- twa Transportowego Sił Zbrojnych USA obszaru przez nią kontrolowanego) będzie
ładowywano by dostawy na statki i przez Morze (TRANSCOM), prowadzili już w ostatnich mie- w istocie oznaczało, że cała operacja afgańska
Kaspijskie transportowano do Turkmenistanu. siącach wiele rozmów w tej sprawie z władzami zostanie zdana na łaskę Rosji. W takiej sytu-
Skróconym i ulepszonym wariantem tej trasy kilku państw Azji Centralnej. Według niepo- acji od stanu relacji między Waszyngtonem
jest umiejscowienie jej punktu wyjściowego twierdzonych informacji, także i Rosja miała już a Moskwą zależeć będzie los misji w Afgani-
w gruzińskim porcie Batumi nad Morzem Czar- wstępnie zgodzić się na pomoc w poszukiwaniu stanie, która w sensie obiektywnym (przy-
nym, co skracałoby jej długość i pozwalało omi- alternatywnych tras zaopatrzeniowych dla sił szłość wojny z islamskim fundamentalizmem)
nąć prorosyjską Armenię. międzynarodowych w Afganistanie, włącznie i subiektywnym (obietnice przedwyborcze
Każdy z tych szlaków ma plusy i minusy. z perspektywą transportu „niebojowych” mate- prezydenta Baracka Obamy) ma dla Stanów
Pierwszy jest bardzo długi i przebiega bezpo- riałów przez własne terytorium. Zjednoczonych fundamentalne znaczenie.
średnio przez terytorium Rosji oraz państw Zgoda Rosji na uratowanie operacji ISAF/
w mniejszym lub większym stopniu od niej za- SKUTKI GEOPOLITYCZNE OEF przed katastrofą będzie mieć jednak bardzo
leżnych, ale nie wymaga kosztownego i czaso- Konieczność poszukiwania przez NATO wysoką geopolityczną cenę. Należy się obawiać,
chłonnego wielokrotnego przeładunku towarów i USA bezpośredniego oparcia w Rosji dla za- że w najgorszym scenariuszu (załamanie trans-
ze statków na kolej i odwrotnie. Drugi wariant pewnienia stabilności i ciągłości dostaw zaopa- portu przez Pakistan i całkowite oparcie logisty-
trasy, choć bardziej skomplikowany i kosztow- trzenia do Afganistanu rodzi szereg skutków ki afgańskiej na kierunku wschodnim) zarówno
niejszy, daje możliwość ograniczenia do mini- geopolitycznych, z których najważniejszym jest Ameryka, jak i NATO zmuszeni będą zaakcep-
mum transportu zaopatrzenia dla sił ISAF/OEF dalsze umocnienie pozycji Moskwy względem tować w zasadzie wszystkie warunki postawione
przez rosyjskie dominia, co nie jest bez znacze- Waszyngtonu oraz faktyczne przypieczętowa- przez Moskwę. Rosjanie zdają sobie sprawę, że
nia w kontekście spodziewanego „rachunku”, nie jej strategicznej dominacji w regionie Azji czas gra na ich korzyść. Wystawiony przez Ro-
wystawionego Zachodowi przez Moskwę. Centralnej. Z punktu widzenia USA, koniecz- sjan Zachodowi „rachunek” może obejmować
W praktyce wykorzystanie tych tras może być ność skorzystania z bezpośredniej lub pośred- spektrum spraw ważnych dla Moskwy, w tym
problematyczne, nie tylko ze względów czysto niej pomocy Moskwy oznaczać będzie faktycz- zwłaszcza amerykańską rezygnację z rozmiesz-
logistycznych (między innymi odległość, czas ny kres strategii wciągania państw Azji Central- czenia w Europie Środkowej lądowego kompo-
i warunki transportu oraz jego koszty). Głów- nej w zachodnią orbitę wpływów. Utrata do- nentu systemu Missile Defense czy uznanie ist-
nym problemem będzie uzyskanie politycznej tychczasowych strategicznych pozycji w tej czę- nienia rosyjskich wyłącznych stref wpływów
zgody władz państw, przez które ma być trans- ści świata będzie też skutkować wzrostem uza- w Europie Wschodniej (Ukraina), na Zakauka-
portowane zaopatrzenie dla wojsk w Afganista- leżnienia USA od ich sojuszników na Bliskim ziu (Gruzja) i w Azji Centralnej. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 39


M i g a w k i z e ś w i a ta
F E L I E T O N

ANDRZEJ
JONAS
redaktor naczelny
„The Warsaw Voice”
Wszyscy chcą zobaczyć Baracka Obamę,
Barack Obama też chce wszystkich zobaczyć.

Szczyt szczytów,
czyli wielki tydzień
P
ierwsza wizyta prezy- również moment. Dwadzieścia lat te- tywne, pojawia się, mniej więcej wszędzie,
denta Baracka Obamy mu wraz z wyborami w Polsce zaczął przekonanie o konieczności stworzenia nowej
w Europie i ciąg zdarzeń się finał starej ery i początek nowej. konstrukcji. Wielki Tydzień stanowi próbę
niezwyczajny. Szczyt I jak zwykle życie wyprzedziło teorię. zdefiniowania listy inwestorów i wstępnego
G-20 w Londynie, szczyt Tydzień Wielkich Szczytów stanowi określenia ich gotowości do zaangażowania
NATO we Francji wracającej do próbę nadrobienia zaległości. się w projekt.
struktur wojskowych sojuszu i w Niem- Polityczni architekci są daleko Kryzys jest dobrym stymulatorem działań.
czech, szczyt Unia Europejska–Stany przed ukończeniem swego dzieła. Na- To, co w normalnym czasie wydaje się nie-
Zjednoczone w Pradze, szczyt USA– wet projekt nie jest jeszcze gotowy. możliwe, pod ciśnieniem kryzysu staje się wy-
–Turcja w Istambule. Wszyscy wielcy Znane są niektóre przesłanki, tak zwa- konalne. Jeszcze nigdy w historii konsultacje
świata pakują dyplomatyczne walizy, ne okoliczności obiek- nie obejmowały tak wielu państw.
wsiadają do samolotów i pędzą na Po raz pierwszy ob-
miejsca spotkań. Wszyscy chcą zoba- jawiło się i takie ob-
czyć Obamę, a Barack Obama licze globalizacji.
też chce wszystkich zoba- Nie ma żadnej gwa-
czyć. rancji, że Wielki Tydzień
Do tej pory skłonność Szczytów położy fundament
do zobaczenia na własne pod nowe rozwiązania. Opuszcza-
oczy prezydenta Stanów nie starej ery i wchodzenie w nową od-
Zjednoczonych, a także bywa się płynnie, choć nie bez wstrzą-
zrobienia sobie z nim zdję- sów, więc trudno postawić granicę. Do-
cia była namiętnością po- piero po latach będzie można ustalić, czy
wszechną. Do Białego Do- był nią właśnie pierwszy tydzień 2009
mu zawsze ustawiały się roku. Z pewnością jednak wnosi on nową
kolejki, również posłań- wartość do naszej cywilizacji. Jest nią
ców z zaproszeniami, ale świadomość, że istniejące powiązania
tym razem osiągnięto międzynarodowe wykluczają poszukiwa-
prawdziwy szczyt. Czy nie wielkich rozwiązań indywidualnie
chodzi tylko o pierwsze- bądź w małych grupach. Droga wiodąca
go w historii niebiałego do celu ma dziś, i tak też będzie jutro, for-
prezydenta USA, o jego wy- mat autostrady biegnącej przez wiele sto-
jątkową osobowość, czy lic. Zawartość Tygodnia Wielkich Szczy-
może szczególny moment tów potwierdza, i tu także w wymiarze
w historii? globalnym, pełną spójność czterech wek-
Idzie o jedno, o drugie, torów: społecznego, gospodarczego, poli-
a zwłaszcza o trzecie. tycznego i bezpieczeństwa. Muszą wska-
Barack Obama i jego żona zywać przynajmniej zbliżone kierunki.
Michelle to rzeczywiście postaci Jeśli są rozbieżne, do żadnych rozwiązań
wyjątkowe. Wyjątkowy jest jednak nie prowadzą. 

40 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Centrum Belgradu – pomnik tragedii miasta. Wciąż


widać ślady bombardowania przez samoloty NATO.

MAREK ORZECHOWSKI

Zranione serce Serbii


Wojna z NATO kosztowała kraj 30 miliardów
ro dla Serbii, pozbawionej surowców i zapa-
sów. Bieda piszczy w każdym kącie.

euro. To niewyobrażalna suma dla Holandii POKOLENIOWY ROZZIEW


albo Belgii, a co dopiero dla Serbii. Branko ma syna, który na temat przeszłości

W
i przyszłości w ogóle z ojcem nie rozmawia.
restauracji Orient Kilka przecznic dalej widać ruiny Młodemu pokoleniu w Serbii trudno odnaleźć
Express w hotelu po niedawnej wojnie – poszczerbio- się w nowej rzeczywistości. Branko czuł się
Bałkan w sercu Bel- ny gmach ministerstwa obrony Ser- ZACHODNI wolny, jeździł po świecie – zwiedził Paryż,
gradu czas stanął bii i Czarnogóry. Te wielkie dziury ŚWIAT wydaje Londyn, Rzym. Był dumny, kiedy w Belgra-
w miejscu. Może to i dobrze. Cho- w betonowym szkielecie gmachów sporo pieniędzy, dzie otwierano pierwszy pasaż handlowy w tej
żeby młode poko-
ciaż zza rogu pobliskiego hotelu Mo- wyrwały natowskie rakiety. W wyni- lenie serbskich części Europy. Dzisiaj kupuje już tylko uży-
skwa, sławnego z secesyjnych foteli ku wojny zginęło 4,5 tysiąca Ser- dziewczyn wane rzeczy, a jego syn modne buty w bel-
i kanap, widać logo McDonald’s, bów. „Mamy ten zaszczyt, że stali- i chłopców na- gradzkiej Zarze ogląda tylko na witrynie – jest
a spacerujące ulicą młode dziewczy- śmy się pierwszymi ofiarami bom- uczyło się odpo- naukowcem, ale na niewiele go stać. Branko
wiedzialności.
ny dałyby wiele, aby nie odróżniać bardowań NATO w jego historii”, ma już telefon komórkowy, ale od ponad dzie-
się od swoich rówieśniczek w Berli- mówi Branko, dumny przewodnik, sięciu lat nigdzie poza Serbię nie wyjeżdżał.
nie czy Amsterdamie, atmosfera który jeździł po całym świecie już I nie pamięta też, kiedy był na obiedzie z przy-
przełomu wieków w Orient Expressie za prezydenta Tito. „Jaki kraj w Eu- jaciółmi w dobrej restauracji.
pozwala wierzyć jeszcze w dobroć ropie może powiedzieć, że na jego Zaraz po wylądowaniu na belgradzkim lot-
ludzi z czasów, kiedy wszystko to- terytorium spadały natowskie bom- nisku jadę prosto do biura Komisji Europej-
czyło się swoim właściwym rytmem. by? Te rany muszą więc pozostać, skiej we wschodniej dzielnicy Belgradu, w tak
Nawet na Bałkanach. Tyle że to aby ci wszyscy z Europy, kiedy już zwanym Nowym Belgradzie. Wzniesiono tu
wszystko teraz podupada, a kuchnia tu są, widzieli i wiedzieli, że stali- prawdziwe „szklane domy”, ale o tej części sa-
oferuje coś, co można zjeść w każ- śmy naprzeciw olbrzymiej siły i że mi belgradczycy mówią, że jest bez serca i du-
dym innym miejscu na świecie. Hotel złamano nam kręgosłup...”. Wojna szy. Ochrona budynku, w którym przedstawi-
mógłby wyglądać jednak znacznie z NATO kosztowała kraj 30 miliar- cielstwo komisji ma siedzibę, jest nadgorliwa.
gorzej, zwłaszcza że po wojnie nie dów euro. To niewyobrażalna suma „To są Bałkany”, tłumaczą trochę zażenowani
ma ani turystów, ani pieniędzy. dla Holandii albo Belgii, a co dopie- strażnicy. Muszę oddać paszport, który znika

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 41


B A Ł K A N Y
W TAK ZWANYM NOWYM
BELGRADZIE wzniesiono
prawdziwe „szklane domy”,
ale o tej części miasta
belgradczycy mówią, że jest
bez serca i duszy.

Wojna z NATO
kosztowała kraj
30 miliardów euro. To
niewyobrażalna suma dla
Holandii albo Belgii, a co
dopiero dla Serbii. Bie-
da piszczy w każ-
dym kącie.

Młodemu pokoleniu w Serbii trudno


FOT. MICHAEL ANGELKOVICH, BORA.LA odnaleźć się w nowej rzeczywistości.

i trzeba czekać. Pytam, kiedy go dostanę? „Jak sponsibility... Hasła, nazwy progra- gą bez obawy o restrykcje spotykać
będzie pan wychodził”, pada odpowiedź. ODWAGA, aby mów czy akcji brzmią jak zaklęcia. się we własnym gronie i korzystać
sprzeciwić się Opisują żmudne godziny nauki de- z finansowego wsparcia z Zachodu.
władzy, okazuje
NAUKA DEMOKRACJI się pierwszym mokracji, podczas których młodzi Jest to czas, w którym ulotka, plakat,
W sali czekają ci, którzy przyjechali stopniem do ludzie malują plakaty i dmuchają ba- długopis, niebieski unijny balonik
z wolnej Europy do Belgradu, żeby budować demokratycznego loniki ze złotymi gwiazdkami Euro- uczą odwagi do wyrażania własnych
tu demokrację. „Trochę potrwa to budowa- wtajemniczenia. py. A potem? Potem – jak mówią przekonań.
„Czy my, Polacy,
nie”, mówią już przy powitaniu, ale są do- wyglądaliśmy – będą już lepsi. Zachodni świat wy- My jesteśmy już znudzeni debata-
brej myśli. W przywiezionych z Brukseli dwadzieścia lat daje sporo pieniędzy, żeby młode po- mi o akcesji, o wejściu do Unii,
laptopach mają koncepcje i wykresy poka- wcześniej kolenie serbskich dziewcząt i chłop- a przedmioty z jej znakami nie ro-
zujące, jak zbudować społeczeństwo obywa- podobnie?”. ców nauczyło się odpowiedzialności. bią na nas wrażenia. Zupełnie ina-
telskie, które jest fundamentem prawdziwej Na razie przekładają kupki ulotek czej jest w Niszu, tysiąc dwieście
demokracji. Społeczeństwo, które potrafi z jednego miejsca w inne. kilometrów na południe od Warsza-
być także czasem wobec władzy nieposłusz- wy. Grupa młodych aktywistów
ne. Potem w Niszu, na południu Serbii, prze- SYMBOLE UNII z pomalowanymi na niebiesko twa-
konam się na własne oczy, że takich niepo- Komitet, w którym mam okazję po- rzami i rękoma niosła niedawno zło-
słusznych ludzi nie brakuje. Zobaczę mło- rozmawiać z młodymi Serbami szu- te unijne gwiazdy, a niektórzy z mi-
dzież, dla której jest to nawet pewien sposób kającymi drogi do demokratycznej jających ich ludzi myśleli, że to ja-
na życie – podczas seminariów i spotkań Europy, powstał z inicjatywy grupy kaś religijna sekta, która zapowiada
uczą siebie i innych elementarnych zacho- profesorów uniwersytetu w Niszu, bliski koniec świata.
wań wolnego obywatela. Odwaga, aby sprze- którzy w 1996 roku obudzili się do
ciwić się władzy, okazuje się pierwszym nowego życia w demokracji i przez POMNIK MEMENTO
stopniem do demokratycznego wtajemni- trzy miesiące protestowali na ulicach Na małym skwerze przed twierdzą
czenia. „Czy my, Polacy, wyglądaliśmy dwa- przeciw ówczesnemu serbskiemu rzą- w Niszu, na targowisku z polowymi
dzieścia lat wcześniej podobnie?”. dowi. Dwanaście lat później komitet łóżkami, które przypomina warszaw-
Pokrenimo sadasnjost, jacine i obim civil- liczy 27 stałych, aktywnych człon- skie ulice z początkowego okresu ka-
nosti u drustvu, etc, etc. Education for Demo- ków, głównie profesorów socjologii, pitalizmu lat dziewięćdziesiątych, stoi
cracy, Local Self-Government, School of Free filozofii, lingwistyki i politologii, mały, ledwie widoczny pomnik. Pa-
and Responsible Journalism, School for oraz ponad trzystu wolontariuszy. De- miętacie? Pociąg osobowy zaatako-
Young Roma Leaders, Road to the Future, mokracja staje się dla nich czymś wany przez samoloty NATO, spalony,
The Question of Guilt and the Answer of Re- oczywistym. Na przykład tym, że mo- zniszczony, unicestwiony. Pomylony

42 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Targowisko w Niszu
roki 40 lat więzienia dla dwóch politolog z uniwersytetu w Belgra-
głównych sprawców – do dzisiaj zaś dzie, wymienia trzy powody. Być
uważa się, że za zbrodnią stał może policja naprawdę nie wie,
mieszkający obecnie w Moskwie gdzie on się ukrywa. Z reguły wie
syn Miloszewicia, Marko. ona, gdzie Mladić już był, ale nie ma
pojęcia, gdzie jest teraz. Poza tym
SERBSCY BOHATEROWIE policja może wiedzieć, ale nie chce
Nazwisko Dindicia, ucznia nie- ryzykować wielkiej strzelaniny,
mieckiego filozofa Habermasa, wy- w której życie mogłoby stracić wiele
pisane jest dzisiaj na sztandarach niewinnych osób. Rząd ujawnił nie-
serbskich ruchów obywatelskich. dawno, że Mladicia, inaczej niż
Sonja Licht, czołowa bojowniczka Karadżicia, pilnuje spora grupa
o prawa obywatelskie, jest zdania, że uzbrojonych po zęby ochroniarzy.
najwyższy czas, aby Unia Europej- „Trzeci powód wynika z taktyki rzą-
ska zrozumiała, iż większość Serbów du”, tłumaczy Markowić. „Rząd Ser-
jednoznacznie opowiada się przeciw bii chce za Mladicia po prostu «coś»
powrotowi do nacjonalistycznej poli- dostać, i na to «coś» Zachód nie wy-
tyki, i zwróciła się w stronę przy- raził jeszcze zgody”. Markowić
szłości opartej na europejskich war- przypomina, że Bruksela obiecała
tościach. Gdyby nie to, nie byłoby sporo za Karadżicia, ale niczego nie
ekstradycji Karadżicia. Także aresz- dostała, więc teraz chce realnych gwa-
SONJA LICHT, towanie generała Ratko Mladicia rancji. „Myśleliśmy, że zatrzymanie
bojowniczka o prawa jest, według Licht, tylko kwestią Karadżicia otworzy drogę do podpi-
obywatelskie, jest czasu. Wprawdzie na belgradzkim sania układu stowarzyszeniowego
zdania, że najwyższy
placu Slavija można kupić T-shirt z Unią, ale nic takiego się nie stało”,
czas, aby Unia
Europejska z portretem generała i napisem potwierdza opinię Markowicia
zrozumiała, że „Serbski bohater” , ale sam sprze- Milica Delewić, szefowa biura koor-
FOT. COUNCIL OF EUROPE

większość Serbów dawca Srdjan Nikolić przyznaje, że dynacyjnego Unii w Belgradzie. To


jednoznacznie
opowiada się przeciw
rzadko kto bierze koszulkę z wize- nie była prosta operacja, lecz bardzo
powrotowi do runkiem Mladicia do ręki. ryzykowna, ale jak widać Brukseli
nacjonalistycznej Sonja Licht opowiada, że w prote- Karadżić nie wystarczy i chce jesz-
polityki. ście przeciw zatrzymaniu Karadżicia cze do pary Mladicia.
wyszło na belgradzkie ulice 15 tysię- Jesteśmy skłonni ostatecznie za-
został z czymś innym, może z rakietą albo cy osób. Wystarczyło jednak, że poli- mknąć ten rozdział naszej historii
drogą, którą przemieszczała się jakaś wojsko- cja zepchnęła demonstrantów na waż- – przepisuję do notesu słowa mini-
wa kolumna. Zginęło kilkadziesiąt niewinnych ny dla ruchu w mieście plac, i powsta- stra Wuka Jeremicia, 34-letniego
osób, zwykłych podróżnych. Serbowie w pro- ły w ten sposób zator pozbawił ich absolwenta uniwersytetów w Cam-
sty sposób oszukiwali technikę NATO, stosu- wsparcia ze strony wściekłych kie- bridge i Harvarda, mówiącego płyn-
jąc starorzymskie metody mistyfikacji i ma- rowców. Demonstracja poparcia dla nie po angielsku i niemiecku. Piję
skowania. Młodzi mężczyźni w natowskich Karadżicia utknęła więc w komuni- dobrą turecką kawę w Orient
samolotach, nauczeni, że mogą polegać na kacyjnym korku... Były premier Ser- Expressie i czekam na Branko, że-
elektronicznych zabawkach, widzieli to, co bii Zoran Ziwkowić, dzisiaj jeden by opowiedział mi coś jeszcze o je-
pokazywały im zegary i displaye. A te Serbo- z największych aktywistów ruchów go ukochanym mieście. Kiedy się
wie potrafili zmylić, używając tylko folii, far- obywatelskich, tłumaczy natomiast, zjawia, staje w miejscu, podziwia
by, złomu i drewna. że pętla wokół Mladicia się zaciska. freski na ścianach, mapy i pięknie
Muszę przyznać, że mimo smutnych skut- „Zoran Dindić zapłacił życiem za namalowany nad barem odjeżdżają-
ków pomyłki samolotów NATO pod Ni- wydanie Hadze Miloszewicia”, mówi cy właśnie z dworca w Belgradzie
szem, ciarki po plecach przeszły mi dopiero Ziwkowić, „ale dzisiaj rząd ma już pociąg. „Dawno tu nie byłem”, mó-
w siedzibie serbskiego rządu, w miejscu, pod kontrolą policję, wojsko i służby wi. „Nie myślałem, że są jeszcze ta-
w którym 12 marca 2003 roku zastrzelono specjalne. Przy Mladiciu została nie- kie miejsca. Mógłbym stąd nie wy-
premiera Zorana Dindicia. Zabójstwa do- wielka grupa starych wiarusów, ale chodzić”...
konano w chwili, gdy wychodził z biura do stracił on już poparcie struktur, które Pytam Branko, czy stowarzysze-
samochodu. Trwało to może trzy, cztery se- go chroniły. Może siedzi w jakiejś nie Serbii z Unią za Mladicia to był-
kundy, ale ten czas wystarczył, by dosięgły wiejskiej stodole albo gdzieś w mie- by dobry interes dla Serbii. „Oba-
go dwie kule – w brzuch i plecy – wystrze- ście w jakiejś dziurze, w piwnicy, wiam się, że w tej wielkiej izolacji,
lone ze stojącej 150 metrów dalej kamieni- i nosa nie wystawia. To nie jest życie, w jakiej od lat żyjemy, zatraciliśmy
cy. Ochrona i wojskowe warty były kom- nawet w ukryciu, zwłaszcza że krok kontakt z rzeczywistością. Coraz
pletnie bezradne. Dzisiaj budynek za pło- po kroku rząd likwiduje mu źródła fi- więcej Serbów traktuje Unię Euro-
tem stoi pusty. W policyjnej akcji ścigania nansowego wsparcia”. pejską prawie jak religię. Wiedzą, że
sprawców i zleceniodawców zbrodni zatrzy- trzeba się dobrze zachowywać, prze-
mano w całej Serbii ponad siedem tysięcy COŚ ZA COŚ strzegać reguł i zasad, że nie mogą
osób, z których dwa tysiące spędziło w wię- Dlaczego jednak mimo wszystko przeklinać i oszukiwać. Tyle że na
zieniach wiele lat. 28 grudnia 2008 najwyż- Mladiciowi udaje się uniknąć za- końcu nic się z tego nie ma, przy-
szy sąd Serbii potwierdził ostatecznie wy- trzymania? Slobodan Markowić, najmniej nie w tym życiu”. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 43


O B R O N A C Y W I L N A

Szwajcarski przykład
Pod koniec lat dziewięćdziesiątych postanowiono, że każdy z ponad
siedmiu milionów obywateli Szwajcarii będzie miał miejsce w schronie.

Z amiar ten zrealizowano,


budując pomieszczenia na
300 tysięcy osób rocznie.
dy mężczyzna po ukończeniu
20. roku życia może się spo-
dziewać wezwania do Rekru-
ło ponad 420 tysięcy karabi-
nów. Państwo zapewnia też za-
pas naboi i kursy strzeleckie
Szwajcarzy wyposażeni w słyn- tenschule, czyli szkoły rekru- zarówno dla kobiet, jak i męż-
ne czerwone scyzoryki są więc tów. Opuszcza ją nie tylko czyzn. Szwajcarzy pozostają
przygotowani na wszystko. Po- z wiedzą, ale i z porządną bro- w rezerwie do 30. roku życia
święcają obronie cywilnej tyle nią. Na ogół jest to Sig 550. (w szczególnych przypadkach
uwagi pewnie dlatego, że ich Oficerowie i personel medycz- do 50.). Nie mogą też służyć
od wieków neutralny kraj nie ny dostają z kolei półautoma- w żadnej obcej armii. Wyjąt-
ma stałej armii. Nie znaczy to tycznego Siga P220. W 2001 kiem jest Gwardia Szwajcar-
jednak, że jest bezbronny. Każ- roku w prywatnych domach by- ska w Watykanie. 

Nie wszystko
zrobią strażacy
Ze ZBIGNIEWEM PIĄTKIEM o potrzebie istnienia
specjalnej formacji Obrony Cywilnej, o polskich
drogach i schronach rozmawia MAREK PIELACH
POLSKA ZBROJNA: Rozmawiamy w Rem- tel ma zapewnione miejsce w schronie. Jeżeli ZBIGNIEW PIĄTEK: Zmiany by się przydały.
bertowie. Wie Pan, gdzie tu jest najbliższy będziemy przygotowani organizacyjnie do kon- Z pewnością istotne jest to, kto pełni funkcję sze-
schron? fliktu zbrojnego na dużą skalę, to poradzimy fa Obrony Cywilnej. Przez krótki czas był
ZBIGNIEW PIĄTEK: Tak. sobie także ze wszystkimi zagrożeniami mniej- to wiceminister spraw wewnętrznych i admini-
szej skali. stracji. Liczyłem wtedy, że Obrona Cywilna bę-
POLSKA ZBROJNA: To jest Pan chyba dzie traktowana bardziej kompleksowo. Postrze-
wyjątkiem. POLSKA ZBROJNA: Jakie są te zagrożenia ganie tych zagadnień przez pryzmat zadań jednej
ZBIGNIEW PIĄTEK: Niestety. Przynajmniej mniejszej skali? formacji nie jest bowiem dobrym rozwiązaniem.
od dziesięciu lat nie jest to wiedza powszechna. ZBIGNIEW PIĄTEK: To mogą być wielkie
Przedtem były jeszcze jakieś ćwiczenia Obrony katastrofy budowlane, katastrofy z udziałem cy- POLSKA ZBROJNA: Jednak to strażacy li-
Cywilnej. Teraz już nie ma. Schrony to szerszy stern przewożących toksyczne środki przemysło- kwidują większość zagrożeń.
problem – na przykład tylko część stacji war- we. W samej Warszawie zgłaszanych jest kilka- ZBIGNIEW PIĄTEK: Tak. Powodzie, pożary,
szawskiego metra może być użyta jako schron. set przewozów ładunków niebezpiecznych w cią- katastrofy budowlane. Większość zagrożeń nio-
Część dzielnic nie jest więc zabezpieczona. gu doby. To wszystko są czynniki ryzyka, które sących przesłanki do wprowadzenia stanu klęski
dla obywateli mogą nieść skutki porównywalne żywiołowej. Są jeszcze inne zagrożenia i dwa
POLSKA ZBROJNA: We wszystkich schro- z zagrożeniami wojennymi. Na samym końcu tej kolejne stany nadzwyczajne: wojenny i wyjątko-
nach jest miejsce dla czterech procent Pola- listy umieściłbym zagrożenie terroryzmem. wy. Co prawda nie ma u nas dużych rozruchów
ków. Co z resztą? społecznych ani symptomów zagrożenia militar-
ZBIGNIEW PIĄTEK: To naturalne, że w razie POLSKA ZBROJNA: Dlaczego na końcu? nego. Nie znaczy to jednak, że nie powinniśmy
kryzysu nie wszyscy obywatele będą znajdować ZBIGNIEW PIĄTEK: To wciąż bardziej szum być na to gotowi.
się w schronach. Musimy jednak zdawać sobie medialny niż realny problem. Na razie dla terro-
sprawę, że ewentualny kryzys polityczno-mili- rystów jesteśmy krajem drugiej kategorii, zapaso- POLSKA ZBROJNA: Najpowszechniejsze są
tarny nie wystąpi z dnia na dzień, ale będzie na- wym celem. Mówię „na razie”, bo to się może jednak zagrożenia, które likwiduje Państwo-
rastał stopniowo, co pozwoli na zaadoptowanie szybko zmienić. W 2012 roku będziemy wspól- wa Straż Pożarna. Zawodowych strażaków
części pomieszczeń na ewentualne schrony. nie z Ukrainą organizować mistrzostwa Europy jest tylko 30 tysięcy. To nie za mało?
Wydawanie ogromnych pieniędzy na schrony w piłce nożnej i wtedy możemy być celem pierw- ZBIGNIEW PIĄTEK: Zgadzam się, że to licz-
w obecnej sytuacji nie ma sensu. szoplanowym. Uderzenie na jeden ze stadionów, ba niewystarczająca. Dlatego strażacy powinni
przy trwającym na żywo przekazie medialnym, być wspierani nie tylko przez Ochotniczą Straż
POLSKA ZBROJNA: Może w ogóle schrony zapewnia rozgłos, o jaki terrorystom chodzi. Pożarną, ale i przez dobrze wyszkolone formacje
i dwudziestoletnie maski przeciwgazowe to Obrony Cywilnej, których w tej chwili nie ma.
scenografia z dawno minionej epoki? POLSKA ZBROJNA: Są służby, które sobie
ZBIGNIEW PIĄTEK: Nie do końca. Proszę z tym wszystkim poradzą? Czy musimy coś POLSKA ZBROJNA: To kto je powinien po-
zwrócić uwagę, że w Szwajcarii każdy obywa- zmienić w strukturze Obrony Cywilnej? wołać i za to zapłacić?

44 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

a 20 procent otworzy okna i będzie patrzeć, co


się dzieje. A tam jest przecież gaz lotny, który się
rozprzestrzenia i powoduje zatrucie. Informowa-
nie głosowe, a nie tylko modulowanymi lub prze-
rywanymi sygnałami, jest więc konieczne.

POLSKA ZBROJNA: Artykuł 113 Strategii


Bezpieczeństwa Narodowego zaleca nam
opracowanie „Narodowego Planu Ochrony
Infrastruktury Krytycznej”. Na czym to mia-
łoby polegać?
ZBIGNIEW PIĄTEK: Infrastruktura krytycz-
na to między innymi drogi, ale też koleje, porty,
infrastruktura związana z przesyłem gazu, elek-
trownie itd. Plan ochrony ma się przyczynić do
zwiększenia bezpieczeństwa obiektów, instalacji,
urządzeń i usług istotnych dla bezpieczeństwa
państwa i obywateli. Ważnym elementem jest
przygotowanie wariantów działania w przypadku
wystąpienia zagrożeń. Prosty przykład nawiązu-
jący do niedawnych wydarzeń w Szczecinie
– w razie awarii jednej elektrowni powinniśmy
wiedzieć, w jaki sposób zapewnić dostawy ener-

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI


gii elektrycznej do odbiorców, które elektrownie
będą to robić oraz jakimi liniami przesyłowymi.

POLSKA ZBROJNA: Wszyscy wiemy, jak


wyglądają nasze drogi. Czy reszta infrastruk-
tury krytycznej jest w podobnym stanie?
ZBIGNIEW PIĄTEK: Jest bardzo dużo rzeczy
do zrobienia, jeśli chodzi o linie kolejowe, przesył
ZBIGNIEW PIĄTEK: Ministerstwo Spraw Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Są w nim po- energii elektrycznej, gazu, ropy, wody. Tak na-
Wewnętrznych. Zdaję sobie sprawę, że ochotni- kładane duże nadzieje. Od niedawna działa też prawdę, drogi wyglądają w tej chwili najlepiej.
ków do tych służb nie byłoby wielu, ale są prze- Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Jest także
cież ludzie, którzy chcieliby się realizować w po- coraz więcej szkoleń dla pracowników admini- POLSKA ZBROJNA: To niewesołe wnioski.
dobnych zadaniach. Na tym polega fenomen stracji rządowej i samorządowej. ZBIGNIEW PIĄTEK: Problem w tym, że my
Ochotniczej Straży Pożarnej. Warto rozważyć nie wyciągamy wniosków. W 1997 roku mieli-
możliwość funkcjonowania Obrony Cywilnej na POLSKA ZBROJNA: Rządowe Centrum śmy wielką powódź, w 2001 roku mniejszą, ale
podobnej zasadzie, jako stowarzyszenia. Bezpieczeństwa jest potrzebne? też groźną. Przez te cztery lata nie podwyższono
ZBIGNIEW PIĄTEK: Tak, bo to szansa na jednak wałów przeciwpowodziowych, nie wybu-
POLSKA ZBROJNA: Może powinny je zasi- odejście od zarządzania kryzysowego na pozio- dowano nowych. Zostały naprawione tylko
lić również żołnierze? mie resortowym, poszczególnych ministerstw. zniszczenia, które powstały w 1997 roku. Patrzy-
ZBIGNIEW PIĄTEK: Nie. My udzielamy tyl- Rządowe Centrum Bezpieczeństwa ma szanse my na to, co było, nie biorąc pod uwagę tego, co
ko wsparcia. Nie można pozwolić na to, aby do stać się organem obejmującym całe spektrum za- może się przydarzyć. 
zadań pozamilitarnych wyznaczano w pierwszej grożeń kryzysowych na poziomie państwa.
kolejności żołnierzy. Od tego są wyspecjalizowa-
ne służby, straże, inspekcje. POLSKA ZBROJNA: Może przydałoby się WIZYTÓWKA
też szkolenie cywilów? Nie tylko nie mamy po-
POLSKA ZBROJNA: A samorządowcy nie jęcia, gdzie są schrony, ale nie znamy sygna- Pułkownik doktor inżynier
traktują wojska jak taniej siły roboczej, która łów alarmowych. ZBIGNIEW PIĄTEK
przyjdzie z pomocą, gdy oni coś zaniedbali? ZBIGNIEW PIĄTEK: To prawda. Nie reagu- Kierownik Zakładu Zarzą-
ZBIGNIEW PIĄTEK: Niestety bywa i tak. Sa- jemy na syreny. Duża część społeczeństwa nic dzania Kryzysowego w Aka-
morządowcy często nie znają zasad i procedur nie robi, kiedy słyszy sygnał alarmowy. demii Obrony Narodowej. W wojsku od 1986
użycia sił zbrojnych przy zagrożeniach pozamili- roku, od 1999 roku – w Sztabie Generalnym
tarnych. A wojsko wysyła się tam w ostateczno- POLSKA ZBROJNA: Pewnie nie każdy pa- Wojska Polskiego. Zajmował się planowaniem
ści. Wójtowie, starostowie i prezydenci miast na mięta, że sygnał ciągły to atak lotniczy, a prze- mobilizacyjnym, gotowością bojową sił zbroj-
ogół nie są dobrze zorientowani w zadaniach rywany to alarm o skażeniach. nych oraz zarządzaniem kryzysowym. W 2004
i możliwościach Obrony Cywilnej. ZBIGNIEW PIĄTEK: Rzeczywiście. Dlatego roku przeszedł do Akademii Obrony Narodo-
konieczne jest wprowadzenie powiadamiania wej. Jest zastępcą przewodniczącego Komite-
POLSKA ZBROJNA: Czyli zwalczamy za- głosowego, aby z głośników słychać było wyraź- tu Technicznego do spraw Bezpieczeństwa
grożenia, a nie im zapobiegamy? ną informację o rodzaju zagrożenia. Wyobraźmy Powszechnego i Ochrony Ludności Polskiego
ZBIGNIEW PIĄTEK: To się powoli zmienia. sobie, że przy jakimś budynku doszło do rozsz- Komitetu Normalizacyjnego, członkiem Rady
Prewencja zaczyna być ważna. Niedawno powo- czelnienia cysterny z gazem lotnym – 80 procent Naukowej Centrum Badań nad Terroryzmem
łano Centrum Antyterrorystyczne w Agencji ludzi nie zainteresuje się wyciem syreny, w Collegium Civitas.

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 45


C Z E C Z E N I A

Na Wsch dzie  bez zmian?


(Moskwa stopniowo rezygnowała z kolejnych
narzędzi kontroli nad republiką, przekazując
To może uprawnienia do Groznego), jak i nasilające
paradoks, ale
Czeczenia pozostaje się ze strony Kadyrowa żądania jej posze-
najspokojniejszą republiką rzenia (na przykład uruchomienia bezpo-
Kaukazu Północnego. średnich lotów międzynarodowych ze sto-
Na zdjęciu: ruiny w stolicy licy Czeczenii, przekazywania wpływów
kraju, Groznym.
podatkowych bezpośrednio do republiki,
i tym podobne). Szczególnym elementem
czeczeńskiej autonomii jest też intensyfikacja
kontaktów tego kraju ze światem islamu, tak
dyplomatycznych, jak i ekonomicznych. Po-
nadto Kadyrow nie ukrywa ambicji rozszerze-
nia swojej władzy na inne republiki Kaukazu
Północnego.
I chociaż autonomii czeczeńskiej towarzy-
szą regularne demonstracje lojalności wobec
Kremla, to uzasadnione jest pytanie, czy
w średnioterminowej perspektywie Rosji nie
grozi kolejna próba oderwania się Czeczenii
od Federacji. Zarówno zabójstwa obciążające
MARCIN KACZMARSKI konto Kadyrowa, jak i operacja antyterrory-
styczna pokazują, że przynajmniej część ro-

Kłopotliwa Czeczenia
syjskich elit uznała, iż przywódca Czeczenii
zbytnio się wyemancypował. Jednocześnie
Moskwa ma ograniczone możliwości manew-
ru. Próba pozbycia się Kadyrowa spowodo-
Sytuacja w Czeczenii i wokół niej pokazuje, że kraj ten wciąż jest wyzwaniem wałaby albo kolejną wojnę niepodległościo-
dla rosyjskiej polityki. wą, albo chaos i walkę pomiędzy konkurują-

P
cymi klanami. Prowadząc politykę „czeczeni-
od koniec marca prezydent Dmitrij Anny Politkowskiej. W związku z tym rodzą zacji” konfliktu, Rosja faktycznie uzależniła
Miedwiediew zalecił Narodowemu się dwie hipotezy, prowadzące do podobnego się od Kadyrowa jako gwaranta stabilności.
Komitetowi Antyterrorystycznemu wniosku – albo zamachy zlecał sam Kadyrow, Z jednej strony model zaproponowany dla
(NAK) rozpatrzenie możliwości za- albo rosyjskie służby specjalne, aby odpowie- Czeczenii może wskazywać kierunek ewolu-
kończenia operacji antyterrorystycznej dzialność za nie niejako „automatycznie” spa- cji polityki Kremla wobec całego Kaukazu
w Czeczenii, trwającej od 1999 roku. Jedno- dła na prezydenta Czeczenii. Niezależnie od Północnego. Z uwagi na różnorodność et-
cześnie kilka dni przed jego posiedzeniem tego, która z tych opcji jest bliższa prawdy, niczną, rosyjskie panowanie będzie kontesto-
doszło do zamachu na przebywającego w Du- obie wskazują, że Ramzan Kadyrow uzyskał wane przez część miejscowych elit politycz-
baju Sulima Jamadajewa, uważanego za bardzo silną pozycję w wewnętrznej polityce nych. Nic dziwnego, że Moskwa będzie
przeciwnika prezydenta Czeczenii, Ramzana rosyjskiej i znaczną autonomię. w takiej sytuacji szukać lojalnych namiestni-
Kadyrowa (a jednocześnie dowódcę batalio- Co może wydawać się paradoksalne, Cze- ków. Z drugiej strony jednak należy zacho-
nu GRU „Wostok”, który brał udział w opera- czenia pozostaje najspokojniejszą republiką wać dystans w ocenie dokonań Kadyrowa.
cji w Osetii Południowej). Zbieżność tych Kaukazu Północnego, zaś postępująca z Mo- Stopniowe zwiększanie autonomii Czeczenii
wydarzeń demonstruje różne wymiary kwe- skwy pomoc finansowa stopniowo przyczynia niekoniecznie musi służyć „pozytywistycz-
stii czeczeńskiej w dzisiejszej polityce Rosji. się do odbudowy republiki po kilkuletniej woj- nej” strategii wobec imperium, może być je-
Zamach na Jamadajewa (którego śmierci nie. Kadyrowowi udało się przeciągnąć na dynie wyrazem chęci zwiększenia prywatnej
wciąż oficjalnie nie potwierdzono) był kolej- swoją stronę dużą część bojowników walczą- władzy i majątku. 
nym w ciągu ostatnich miesięcy atakiem na cych wcześniej przeciwko reżimowi (i stara się
osobę uznawaną za potencjalnego przeciwnika wciąż o powrót do kraju innych, na przykład WIZYTÓWKA
Ramzana Kadyrowa. Część z tych ataków byłego ministra spraw zagranicznych, Ahmeda
miała przy tym dość spektakularny charakter Zakajewa, przebywającego w Wielkiej Bryta- MARCIN
– Rusłan Jamadajew (brat Sulima) został za- nii). W dużym stopniu stabilizacja ta jest efek- KACZMARSKI
strzelony w centrum Moskwy, egzekucji byłe- tem zastraszenia czeczeńskiej ludności przez Analityk Ośrodka Studiów
go współpracownika Kadyrowa dokonano reżim Kadyrowa, ale jednocześnie wydaje się, Wschodnich, pracuje
w Wiedniu. Ponadto ślad czeczeński był często że jego legitymizacja w społeczeństwie cze- również w Instytucie Stosunków Międzynaro-
wiązany z głośnymi zabójstwami politycznymi czeńskim rośnie. Z pewnością przyczynia się dowych Uniwersytetu Warszawskiego, autor
w Rosji, w tym opozycyjnej dziennikarki do tego realny wzrost autonomii Czeczenii książki „Rosja na rozdrożu”.

46 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

JEDNYM Z ZAMIERZEŃ REFORMY


jest podwojenie szwedzkich
zdolności militarnych do udziału
w misjach zagranicznych.

FOT. US DOD
TADEUSZ WRÓBEL

Przełomowa zmiana
W Szwecji zostanie przeprowadzona gruntowna reforma systemu obronnego równo w kraju, jak i poza nim. Zwiększy się
kraju. Jej celem jest stworzenie profesjonalnych sił zbrojnych zdolnych liczba mobilnych batalionów z trzech do ośmiu
do szybkiego przemieszczenia i działania w sytuacjach kryzysowych. (wliczając przeformowaną jednostkę amfibij-

S
ną marynarki wojennej). Jednym z zamierzeń
zwedzki minister obrony pierwszym krajem skandynawskim, reformy jest podwojenie szwedzkich zdolności
Sten Tolgfors, przedstawia- który postanowił zrezygnować z żoł- militarnych do udziału w operacjach pokojo-
jąc w parlamencie zamie- nierzy z poboru. Już pojawiły się wych, tak by jednocześnie móc utrzymać za
rzenia, które mają zmienić ostrzeżenia ze strony duńskich i fiń- granicą 1700 żołnierzy.
siły zbrojne, powiedział: „To naj- skich wojskowych o możliwych nega- W strukturze wojsk lądowych, liczących
większa reforma od kilku dekad. Na tywnych skutkach uzawodowienia. 12,7 tysiąca żołnierzy, będą dwa dowództwa
razie jesteśmy słabo przygotowani, Generał Gustav Hägglund, były brygad, czyli o jedno mniej niż dotychczas.
by stawić czoło nagłym zagroże- fiński szef obrony, przewodniczący Nastąpi też redukcja batalionów. Za kilka lat
niom. Będziemy zmierzać w kierun- Komitetu Wojskowego Unii Europej- trzonem szwedzkiej lądówki będzie siedem
SZWEDZI
ku ochotniczego zaciągu”. skiej w latach 2001–2004, wskazał przywiązują
grup bojowych, których jądro stanowić mają
Odejście od obowiązkowej służby między innymi na problemy z rekru- dużą wagę bataliony mobilne – trzy zmechanizowane,
wojskowej ma nastąpić w najbliż- tacją w wielu krajach europejskich, do zapewnienia trzy lekkie zmechanizowane i jeden lekki
szych pięciu latach. Rząd Szwecji które zdecydowały się na profesjona- jak najlepszej – wzmocnione pododdziałami artylerii, inży-
obrony Gotlandii,
zdecydował o tym, uznając, iż w osta- lizację armii. strategicznej nieryjnymi i obrony przeciwlotniczej. W razie
tecznym rozrachunku zmiana da wyspy potrzeby grupa dostanie też niezbędne wspar-
oszczędności finansowe i zwiększy ODCHUDZANIE u południowo- cie ze strony marynarki wojennej i sił po-
elastyczność sił zbrojnych. Co cieka- STRUKTUR -wschodnich wietrznych. W założeniach będzie ona zdolna
wybrzeży kraju.
we, według najnowszych sondaży Według planów, w przyszłości działać samodzielnie lub jako część większej
niemal dwie trzecie obywateli kraju szwedzkie siły zbrojne bez Obrony jednostki. Grupa bojowa będzie też mogła
nadal popiera obowiązkową służbę Krajowej (Hemvärnet) mają liczyć wejść w skład zgrupowań wielonarodowych.
wojskową, a konieczność włożenia 28 tysięcy żołnierzy w służbie stałej Dodatkowo, poza komponentem operacyj-
munduru akceptuje prawie trzy i kontraktowej. Minister Tolgfors po- nym, Szwedzi będą mieli cztery rezerwowe ba-
czwarte młodych mężczyzn. Do ar- informował, że zmiany restrukturyza- taliony zmechanizowane. Dwa powstaną z prze-
mii powoływani są teraz mężczyźni cyjne nie będą gwałtowne. Szwedzi formowania już istniejących jednostek, a pozo-
w wieku 18–24 lata. Ochotniczo do zamierzają zrezygnować z podziału stałe będą utworzone od zera. Szwedzkie media
wojska wstępować mogą też kobiety. jednostek wojskowych na przeznaczo- zauważyły, że tym samym pojawiła się nowa
Zasadnicza służba jest zwykle po- ne do działań za granicą i pozostałe. kategoria sił – „mobilna rezerwa”.
dzielona na dwie części i trwa mak- W przyszłości wszystkie mają być Zachowane zostaną czołgi Strv 122 – zmo-
symalnie 11 miesięcy. Szwecja jest przygotowane do wykorzystania za- dyfikowane dla Szwecji Leopardy 2A5. Na

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 47


S Z W E C J A
GŁÓWNĄ SIŁĄ
floty szwedzkiej,
obok okrętów podwodnych,
są małe korwety.
FOT. MON SZWECJI (2)

Reformator
Realizatorem reformy będzie
generał Sverker Göranson.

G enerał został nowym


naczelnym dowódcą
szwedzkich sił zbrojnych
ra, który od 2007 roku
(wtedy też dostał trzecią
gwiazdkę) był dyrektorem
25 marca 2009 rok. No- Połączonego Sztabu, ogło-
SZWEDZI
minację 55-letniego ofice- szono na początku ubie- są przekonani,
głego miesiąca. W trakcie że w przyszłości
długoletniej kariery woj- w razie kryzysu
skowej generał Göranson, czy wojny
nie będzie czasu
który jest czołgistą, dowo- na długotrwałą
dził sztokholmską Brygadą mobilizację.
Gwardii. Ma za sobą udział
w dwóch misjach w Bośni
i Hercegowinie. W 1996 ro-
ku był tam zastępcą do-
wódcy szwedzkiego batalio- LOTNICTWO dysponować będzie stoma
nu w Brygadzie Nordycko- samolotami wielozadaniowymi JAS 39C/D
-Polskiej IFOR.  podzielonymi pomiędzy cztery dywizjony.

początku roku pojawiły się informacje, że libru 155 milimetrów. Według autorów refor- newrowy. Przy czym zachowa on swoje do-
część Leopardów będzie poddana konserwa- my restrukturyzacja zwiększy potencjał bojo- tychczasowe zdolności do działań przybrzeż-
cji lub sprzedana. Oficjalnie zapowiedziano, wy wojsk lądowych, choć jednocześnie nych i w rejonie portów. Trzonem sił nawod-
że 14 czołgów ma zostać wysłanych na Go- zmniejszy się liczba ich żołnierzy i posiada- nych ma być siedem korwet, w tym pięć typu
tlandię. To jedno z zamierzeń mających nego uzbrojenia, szczególnie gąsienicowych Visby. Zachowanych zostanie też siedem
wzmocnić potencjał obronny tej strategicznej pojazdów pancernych. okrętów przeciwminowych i cztery podwod-
wyspy. Zredukowana będzie liczba bojowych Wielkie zmiany zajdą w Hemvärnet. Pla- ne. Podobnie jak wojska lądowe flota ma być
wozów piechoty CV90 z 550 do około 400. nuje się, że będzie liczyła 22 tysiące żołnie- przygotowana do udziału w operacjach za
Wstrzymano już program budowy samobież- rzy zorganizowanych w 40 batalionów. Ozna- granicą, często na odległych akwenach.
nego moździerza AMOS kalibru 120 milime- cza to redukcję liczebną i strukturalną Obro- Szwedzi już postanowili skierować zespół
trów na tej platformie. ny Krajowej, w której skład wchodzi teraz aż okrętów w rejon wybrzeży Somalii. Aby bez
W ubiegłym roku uruchomiono procedurę 60 batalionów. W niej również służyć mają problemów wykonywać takie zadania, po-
zakupu kołowych transporterów opancerzo- ochotnicy. Spośród nich aż 17 tysięcy będzie trzebna jest nowoczesna i duża jednostka lo-
nych. Zastąpią one gąsienicowe pojazdy intensywnie szkolonych i nowocześnie wypo- gistyczna. Na łamach tygodnika „Jane’s De-
PBV392, BV206 i MTLB oraz sześciokołowe sażonych. Przewiduje się także powoływanie fence Weekly” z 11 marca 2009 roku dowód-
XA-180/202/203. Na początek nabytych ma tych rezerwistów do czynnej służby w czasie ca szwedzkiej marynarki wojennej kontrad-
być 113 wozów w sześciu wersjach – 74 bo- pokoju. Powyższe rozwiązania spowodują, że mirał Anders Grenstad powiedział, że musi
jowe, 18 ewakuacji medycznej, 10 dowodze- pomimo zmniejszenia liczebnego, znaczenie ona pomieścić kompanię żołnierzy z wyposa-
nia, siedem naprawczych i cztery łączności. Hemvärnet w szwedzkim systemie obronnym żeniem, a z jej pokładu powinny móc opero-
W planach są następne zamówienia. W KTO wzrośnie. wać śmigłowce. Byłaby też przygotowana do
zostaną wyposażone lekkie bataliony zme- odgrywania roli okrętu dowodzenia. Problem
chanizowane. Część z nich ma trafić też do PRIORYTETEM MOBILNOŚĆ są pieniądze, a przecież to nie jedyne potrze-
„ciężkich” batalionów mających czołgi Le- Jednym z zasadniczych zamierzeń restruk- by floty. Do misji zagranicznych przydałyby
opard 2 i bojowe wozy piechoty CV90. Arty- turyzacyjnych w marynarce wojennej jest się większe okręty bojowe. Korwety, które
leria dostanie samobieżne haubice Archer ka- przekształcenie batalionu amfibijnego w ma- mają obecnie, są niewielkie, gdyż zaprojekto-

48 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

Docelowa struktura
DOWODZENIE
STRATEGICZNE I OPERACYJNE
 kwatera główna ze sztabem
 mobilne dowództwo operacyjne
 dowództwo Sztokholm
 batalion łączności
 batalion walki radioelektronicznej
 batalion stanowisk dowodzenia
 pluton działań psychologicznych
 jednostka obrony technologii informatycz-
nych (IT) wraz zespołem do spraw reago-
wania na przypadki naruszenia bezpie-
czeństwa teleinformatycznego (CERT)
 wywiad
 wspólne centrum operacyjne
 siły specjalne
WOJSKA LĄDOWE
 dwa dowództwa brygad
 siedem batalionów manewrowych
 dwa bataliony artylerii
 dwa bataliony przeciwlotnicze
 dwa bataliony saperów
 batalion strzelców (rangersów)
 batalion wywiadu
 batalion ochrony
 40 batalionów Hemvärnet
 trzy kompanie czołgów
 dwie kompanie żandarmerii
 kompania obrony przed bronią
masowego rażenia
 ciężka kompania transportowa
MARYNARKA WOJENNA
 dwa dowództwa flotylli
 flotylla okrętów podwodnych
FOT. US DOD

 dwa dywizjony korwet


 dwa dywizjony przeciwminowe
 dwa dywizjony wsparcia
wano je do działań w pobliżu szwedzkich ludzi, a czas potrzebny do osiągnięcia przez  dywizjon nurków-saperów
wybrzeży. nie gotowości operacyjnej skrócić do tygo-  okręt ratowniczy
Tradycyjnie już Szwecja przykłada dużą dnia. Ten wzrost liczebności to wynik nowe-  okręt wywiadu elektronicznego
wagę do sił powietrznych, które mają być go podejścia do Hemvärnet, która z formacji  batalion manewrowy
przygotowane do udziału w konfliktach obrony terytorialnej przekształci się w peł-  batalion bazowy
zbrojnych o różnej intensywności. Tu także nowartościową rezerwę wojsk operacyjnych.  kompania łodzi patrolowych
uwzględniana jest zdolność do działań ekspe- Tym samym upodobni się do brytyjskiej Ar- SIŁY POWIETRZNE
dycyjnych. Lotnictwo dysponować będzie mii Terytorialnej czy amerykańskiej Gwar-  cztery dywizjony samolotów bojowych
stoma samolotami wielozadaniowymi JAS dii Narodowej.  dwa dywizjony samolotów transportowych
39C/D podzielonymi pomiędzy cztery dywi- Obecnie po powołaniu pod broń rezerwi-  dywizjon wywiadu elektronicznego
zjony. Siły transportowe znajdą się w dwóch stów Szwecja może wystawić kilkaset tysięcy  grupa samolotów wczesnego ostrzegania
dywizjonach. Podstawowymi transportowca- żołnierzy. Jednak minister Tolgfors podał, że  batalion śmigłowców
mi będzie osiem zmodernizowanych C-130H potrzeba aż roku, by zaledwie około jednej  dwa bataliony bazowe
Hercules. Szwecja jest też uczestnikiem na- trzeciej tych sił osiągnęło gotowość operacyj- LOGISTYKA
towskiego programu transportu strategiczne- ną. Tymczasem Szwedzi są przekonani, że  dowództwo transportu
go. Do tego dojdzie batalion śmigłowców. w przyszłości w razie kryzysu czy wojny nie  trzy plutony dowodzenia transportem
Przy okazji pojawiła się zapowiedź dostoso- będzie czasu na długotrwałą mobilizację. Ja-  dwa bataliony logistyczne
wania dziesięciu maszyn do misji ewakuacji ko przykład uzasadniający tę tezę szef resor-  batalion techniczny
medycznej. tu obrony wskazał ubiegłoroczny konflikt  operacyjny batalion techniczny
Według Stena Tolgforsa, zmiany w armii gruzińsko-rosyjski. Wybuchł on niespodzie- systemów dowodzenia
przyczynią się do wzmocnienia zdolności wanie i trwał ledwie kilka dni. Dlatego Szwe-  trzy kompanie szpitalne
obronnych Szwecji i lepszego przygotowa- dzi starają się stworzyć system wręcz ekspre-  trzy kompanie medyczne
nia sił zbrojnych tego kraju do nowych za- sowej mobilizacji rezerwistów oraz dążą do  narodowy element wsparcia (NSE)
grożeń. Według założeń reformy, w przy- poprawy ich wyszkolenia i wyposażenia, by Źródło: Ett användbart försvar.
szłości Szwedzi chcą mieć w nich 50 tysięcy byli rzeczywistą siłą na polu walki.  Regeringens proposition 2008/09:140

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 49


M I L I T A R I A

RADAR Raytheon
APG-63(V)3 AESA

PAWEŁ HENSKI

Cichy Orzeł
Boeing zaprezentował najnowszą, eksportową wersję samolotu
myśliwsko-bombowego F-15E, oznaczoną jako F-15SE (Silent Eagle),
czyli Cichy Orzeł.

S
amolot F-15E na pierwszy Maverick, AGM-84 Harpoon, zycję samolotu na mapie cyfrowej oraz wy-
rzut oka wygląda jak dwu- AGM-130, AGM-154 JSOW, bomby biera i oznacza cele.
miejscowa wersja myśliw- CBU-87/89/97, bomby naprowadzane Boeing produkował F-15E dla USAF do
skiego F-15C. W rzeczywi- laserowo GBU-10/12/15/24/2728, 2001 roku. Dostarczył już 224 egzemplarze
stości jest zupełnie inny. bomby JDAM GBU-31/38, JDAM tych samolotów. Szybko okazało się, że są ni-
małego wagomiaru GBU-39 SDM, mi zainteresowani bogaci odbiorcy zagranicz-
WSZECHSTRONNY laserowe JDAM GBU-54 oraz bom- ni. W maju 1994 roku Izrael zakupił
Wyróżniają go przede wszystkim by atomowe B-61 i Mark 82/84. Ser- 25 F-15E, które oznaczono jako F-15I Ra’am
KONSTRUKTORZY
przylegające z obu stron kadłuba cem samolotu jest radar pokładowy BOEINGA (Grom). W 1996 roku Arabia Saudyjska za-
konforemne zbiorniki mieszczące APG-70 współpracujący z zasobni- zbudowali mówiła 72 egzemplarze F-15S, które dostar-
w sumie 6400 litrów paliwa. F-15E kami nawigacyjnymi i celowniczymi na bazie czono dwa lata później. W kwietniu 2002 roku
jest najbardziej wszechstronnym sa- typu LANTRIN, LITENING lub myśliwskiego F-15E wygrał kontrakt na nowy myśliwiec
F-15
molotem USAF. Jego udźwig wyno- Sniper XR. wielozadaniowy F-X dla Korei Południowej. Kraj ten kupił
si ponad 12 ton, może przenosić W tylnej kabinie samolotu zajmuje samolot, który 40 maszyn F-15K Slam Eagle, z których
najwięcej rodzajów uzbrojenia spo- miejsce operator systemów uzbrojenia może wykonywać ostatnia partia zostanie dostarczona w latach
misje bombowe,
śród wszystkich samolotów amery- (Weapon Systems Officer – WSO), 2010–2012. Dużym sukcesem Boeinga było
bliskiego
kańskich, między innymi rakiety który zbiera informacje z radaru wsparcia oraz wygranie we wrześniu 2005 roku trwającego
powietrze–powierzchnia AGM-65 i systemów celowniczych, ustala po- myśliwskie. siedem lat przetargu na myśliwce wielozada-

50 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O
CYFROWY system walki
radioelektronicznej
DEWS (Digital Electronic
Warfare System) PROJEKT BUDOWY F-15SE nazwany
„Project Monty” rozpoczął się we wrze-
śniu 2008 roku. Oblot i testy w powietrzu
są planowane na rok 2010. Boeing chce
zainteresować nową wersją F-15 swoich
dotychczasowych klientów, czyli Izrael,
Arabię Saudyjską, Koreę Południową,
Singapur, jak również Japonię. Nie zapro-
ponował na razie F-15SE amerykańskim
STATECZNIKI pionowe siłom powietrznym, chociaż kurtuazyjnie
rozchylone o 15 stopni poinformował o nowym projekcie agen-
cje rządowe. Jak zapewnia, każdy amery-
kański F-15E będzie można zmodernizo-
wać do standardu F-15SE.

ZBIORNIKI
konforemne
z lukami
mieszczącymi
uzbrojenie

FOT. BOEING
Samoloty F-15E Strike Eagle (uderzający orzeł) po raz pierwszy wzbiły się w powietrze
w 1986 roku. Miały zastąpić starzejącą się flotę uderzeniowych F-111F.

niowe dla Singapuru. Pierwszy z 24 egzem- modyfikacja dotyczy wyposażenia F-15SE operacja nie zajmie więcej niż dwie godziny
plarzy F-15SG został wytoczony z fabryki w kadłubowe luki mieszczące uzbrojenie. Lu- pracy. F-15SE nie będzie samolotem typu
3 listopada 2008 roku, a dostawy będą trwały ki te znajdują się nie tyle w kadłubie, ile stealth i nie będzie mógł być wykorzystywa-
od 2009 do 2012 roku. Średni koszt samolotu w zbiornikach konforemnych. Są w sumie ny do działań ofensywnych w taki sposób jak
F-15K albo F-15SG wynosi około stu milio- cztery (po dwa na zbiornik) i mogą mieścić, F-22 czy B-2, na przykład skrycie przenikać
nów dolarów, czyli ponad dwa razy więcej niż co zademonstrowano, rakiety powietrze–po- przez wrogą obronę przeciwlotniczą. Chodzi
koszt wersji amerykańskiej. Jednak są to no- wietrze typu AIM-120 AMRAAM. Boeing raczej o to, żeby zwiększyć jego skuteczność
wocześniejsze i lepiej wyposażone maszyny niż zapewnia, że w lukach mogą być również w działaniach zaczepno-obronnych.
używane przez USAF F-15E. Mają między in- przenoszone rakiety powietrze–ziemia oraz F-15SE będzie wyposażony w najnow-
nymi nowoczesne radary typu AN/APG-63(V) bomby naprowadzane laserowo. Modyfikacja szą, eksportową wersję radaru Raytheon
1 MSA (F-15K) oraz APG-63(V)3 AESA ta pozwoli F-15SE wykonywać zadania my- APG-63(V)3 AESA (z aktywną matrycą ska-
(F-15SG), silniki General Electric F110-GE- śliwsko-bombowe w tak zwanej czystej konfi- nowania elektronicznego). Rdzeniem elektro-
-129 oraz Pratt & Whitney F100-PW-229 guracji, czyli bez pylonów i podwieszonego niki ma być nowy, cyfrowy system walki ra-
(druga partia F-15K) czy nahełmowe systemy na zewnątrz uzbrojenia, co znacznie zmniej- dioelektronicznej DEWS (Digital Electronic
celowania JHMCS (F-15K). szy jego odbicie radarowe. Zbiorniki z lukami Warfare System), do którego opracowania
będą mieścić niewielką ilość paliwa, nie będą wytypowano firmę BAE Systems. Będzie
KOLEJNA ODSŁONA natomiast miały zewnętrznych punktów pod- składał się z urządzenia ostrzegającego
Pokazaną w marcu 2009 roku najnowszą czepienia uzbrojenia – normalnie jest ich o opromieniowaniu wiązką radarową, cyfro-
wersję F-15E, czyli F-15SE Silent Eagle, po- dwanaście (zamontowane z każdej strony wego transmitera zakłóceń, zintegrowane-
kryto farbą absorbującą fale radarowe. Jego w dwóch rzędach po trzy). Używanie zbior- go systemu przeciwdziałania aktywnego
stateczniki pionowe zostały rozchylone ników konforemnych z lukami znacznie ogra- oraz systemu redukowania interferencji. Bo-
o 15 stopni i przybrały kształt litery V po to, niczy liczbę przenoszonego uzbrojenia, ale eing twierdzi, że samolot będzie mógł pod-
aby odbijać pod kątem fale radarowe (podob- można będzie je demontować i instalować za- czas pracy tych urządzeń jednocześnie zakłó-
nie jak w F-22). Najbardziej spektakularna miennie „stare” zbiorniki konforemne. Cała cać radary przeciwnika. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 51


B E Z G R A N I C

FOT. NATO
Po przekonaniu polityków tureckich, którzy sprzeciwiali się kandydaturze duńskiego premiera Andersa Fogha Rasmussena, udało się podczas jubileuszowego
szczytu wybrać nowego sekretarza generalnego NATO.

Sojusz duńsko-turecki minister Bogdan Klich i ja prze-


prowadziliśmy rozmowę z prezy-
dentem Obamą, który potwierdził
Po jubileuszowym szczycie NATO w Strasburgu i Kehl wiadomo, że sojuszem będą to, co obiecał w zeszłym roku
rządzić Duńczyk Anders Fogh Rasmussen oraz tureccy politycy i generałowie. w kampanii, mianowicie, że przy-
jedzie do Polski – niezależnie od
NATO. Wiele godzin zajęło prze- Kaczyński stwierdził jednak, że pełnienie obietnic złożonych w ra- funkcji, jaką będzie sprawował”,
konanie Turków podczas jubileu- nie sprecyzowano ich dokładnie, mach wynegocjowanego przez powiedział Radosław Sikorski,
szowego szczytu z okazji 60-lecia a sam Rasmussen miał go zapew- Unię Europejską rozejmu. „Ten ko- minister spraw zagranicznych.
NATO, aby nie blokowali kandyda- nić o poparciu ze strony premiera munikat odzwierciedla wszystkie Dzień później na szczycie UE–
tury dotychczasowego premiera Da- Donalda Tuska. Polski premier sprawy, na których nam zależało; –USA w Pradze oficjalnie zapro-
nii Andersa Fogha Rasmussena wszystkiemu zaprzeczył. nasza polityka w stosunku do sąsia- szenie wystosował prezydent Lech
na nowego sekretarza generalne- Nasze postulaty znalazły jednak dów, w stosunku do Unii, w stosun- Kaczyński.
go sojuszu. Zarzucali mu między odzwierciedlenie w „Deklaracji ku do Gruzji jest potwierdzona”, Na szczycie NATO przyjęto
innymi, że nie przeprosił za publi- bezpieczeństwa sojuszniczego” ocenił minister Bogdan Klich. również nową strategię działań
kację karykatur Mahometa – dwustronicowym dokumencie Warto dodać, że jednomyślność w Afganistanie, która pozostaje
w duńskiej prasie w 2005 roku. mającym być początkiem prac nad osiągnięto w gronie 28 głów priorytetem sojuszu. Do zabezpie-
Do zmiany zdania namawiali Tur- nową koncepcją strategiczną soju- państw, 1 kwietnia do sojuszu do- czenia wyborów prezydenckich
ków przywódcy najważniejszych szu. „Artykuł V traktatu waszyng- łączyły bowiem Albania i Chorwa- w tym kraju zostanie wysłanych
państw sojuszu na czele z prezy- tońskiego, gwarantujący wzajemną cja. Do struktur wojskowych 5 tysięcy żołnierzy, 100 milio-
dentem USA Barackiem Obamą. obronę i niepodzielne bezpieczeń- NATO po 43 latach powróciła zaś nów dolarów będzie przezna-
Cena kompromisu nie była niska. stwo sojuszników, jest i będzie Francja. W tym składzie odbędzie czonych na wzmocnienie afgań-
Ustalono, że jednym z zastępców podstawą NATO”, zapisano wy- się też kolejny szczyt NATO – naj- skiej armii, a 500 milionów do-
Rasmussena będzie turecki poli- raźnie w deklaracji. Przywódcy 28 prawdopodobniej w połowie 2010 larów na cywilny program od-
tyk, a tureccy generałowie zajmą państw sojuszu zapewnili też, że roku w Lizbonie. Powinna być już budowy kraju. Te liczby szcze-
ważne stanowiska w strukturach „rozszerzenie NATO jest histo- na nim przyjęta nowa koncepcja gólnie ucieszyły amerykańskie-
wojskowych NATO. Prawdopo- rycznym sukcesem” oraz że jego strategiczna dla całego sojuszu go prezydenta, który przypo-
dobnie na podobne ustępstwa li- „drzwi pozostają otwarte”. Zade- uwzględniająca zagrożenie terro- mniał, że Stany Zjednoczone
czyła Polska, która chciała odwle- klarowano również gotowość ryzmem, bronią masowego rażenia wysyłają do Afganistanu dodat-
kać wybór przewodniczącego. Ta- współpracy z Rosją, ale zaapelo- czy cyberatakami. Jeszcze zanim kowych 21 tysięcy żołnierzy, ale
kie były przynajmniej rządowe in- wano o wycofanie żołnierzy z Ose- to nastąpi Polskę ma odwiedzić nie mogą dłużej same stawiać
strukcje na szczyt. Prezydent Lech tii Południowej i Abchazji oraz wy- Barack Obama. „W kuluarach czoła temu wyzwaniu. (MP) 

52 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


B E Z P I E C Z E Ń S T W O

R Y K O S Z E T E M
Wystrzelili Miliardy wsparcia
rakietę Prezydent Barack Obama chce przeznaczyć dodatkowo Krytyka Obamy
2,8 miliarda dolarów na pomoc wojskową dla Pakistanu. CZECHY. Część amerykańskiej
KOREA PÓŁNOCNA. Rada prasy skrytykowała prezydenta
Bezpieczeństwa Organizacji Naro- PAKISTAN. W roku budżetowym Baracka Obamę za zapowiedzi roz-
dów Zjednoczonych nie zdołała 2009 przekazano by 400 milionów mów z Rosją o redukcji broni nukle-
podczas pierwszego posiedzenia dolarów, a w następnym aż 700 mi- arnej i nacisk na rozbrojenie ato-
wypracować wspólnego stanowi- lionów. W latach 2011–2013 Isla- mowe, o czym mówił podczas wizy-
ska wobec wystrzelenia 5 kwietnia mabad dostawałby po 575 milio- ty w stolicy Czech. Jej komentatorzy
przez Koreę Północną rakiety bali- nów dolarów. Pieniądze te miałyby uważają, że zmniejszenie atomo-
stycznej. Phenian twierdzi, że wy- pomóc tamtejszej armii lepiej przy- wego arsenału leży w interesie
prowadził na orbitę okołoziemską gotować się do walki z Al-Kaidą Moskwy, gdyż broń będąca w jej
satelitę telekomunikacyjnego, któ- i talibami na pograniczu z Afgani- posiadaniu jest przestarzała. We-

FOT. TADEUSZ WRÓBEL


ry transmituje „informacje i pieśni stanem. Kupiono by za nie między dług nich, ważniejsze od rozbroje-
rewolucyjne”. Według ekspertów innymi nowe śmigłowce. Jeśli fun- nia jest zatrzymanie programu ato-
zagranicznych, jeśli był to satelita, dusze zostaną przyznane, pomoc mowego Iranu. Pojawiła się opinia,
to jego wystrzelenie się nie udało. wojskowa USA dla Islamabadu się że redukcja arsenału wielkich mo-
Jednak dominuje opinia, że w rze- podwoi. Dziś dostaje on średnio carstw może wywołać wyścig zbro-
czywistości miał miejsce nieudany 300 milionów dolarów rocznie. jeń. Prasa amerykańska poinfor-
test rakiety balistycznej dalekiego Pakistańczycy mogą też liczyć na pięć lat. Pakistan, który jest po- mowała też, że Obama nie uzyskał
zasięgu Taepodong 2. Tym samym wielkie wsparcie w sferze poza- trzebnym sojusznikiem w wojnie od Europejczyków większego
Korea Północna złamała rezolucję militarnej. Prezydent Barack z terroryzmem, otrzymał już od wsparcia militarnego dla misji af-
RB ONZ z 2006 roku, która zaka- Obama mówi o kwocie do 1,5 Waszyngtonu ogromną pomoc gańskiej. Za to mówił im to, co
zuje jej podobnych prób. (WT)  miliarda dolarów rocznie przez ekonomiczną. (T)  chcieli usłyszeć – krytykował polity-
kę swego poprzednika. (WRT)

Partia ponad państwem Starcia Nowy ambasador


Dopiero drugi raz w ostatnim dziesięcioleciu uciekinier graniczne AFGANISTAN. Senat zaakcep-
tował zaproponowaną przez admi-
z Korei Północnej przekroczył lądową granicę.
KAMBODŻA–TAJLANDIA nistrację prezydenta Baracka
Nie wygasa spór o graniczną świą- Obamy kandydaturę generała po-
tynię Preah Vihear. Premier Kam- rucznika Karla Eikenberry’ego na
bodży Hun Sen stwierdził jednak, nowego ambasadora Stanów Zjed-
że nie chce, aby przerodził się on noczonych w Afganistanie. Kandy-
w konflikt zbrojny z Tajlandią. dat jest zastępcą przewodniczące-
W ubiegłym tygodniu doszło go Komitetu Wojskowego NATO.
w tym rejonie do starć, w których Generał dwukrotnie uczestniczył
zginęło dwóch żołnierzy kambo- w misji afgańskiej. Za drugim ra-
dżańskich oraz jeden tajlandzki, zem, od maja 2005 roku, przez
a kilku zostało rannych. Poprzednio 18 miesięcy Karl Eikenberry stał
strzelanina zdarzyła się w paździer- na czele Kombinowanego Dowódz-
niku ubiegłego roku. Wówczas też twa Sił – Afganistan. (W)
FOT. US DOD

były dwie ofiary śmiertelne po stro-


nie kambodżańskiej. Historyczny
spór o kompleks świątynny sięga Nowe łowisko
CHINY. „Utrzymanie absolutne- „nacjonalizacji”. Opinia Liu jeszcze czasów kolonialnych. Po SOMALIA. Piraci somalijscy do-
go kierownictwa partii to poli- Jinaia nie jest przypadkowa. Od opuszczeniu Kambodży przez stosowali swą taktykę do nowej sy-
tyczny priorytet armii”, napisał dawna armia jest opoką komuni- Francuzów w 1954 roku zajęła go tuacji. Jako że wody w pobliżu pół-
na łamach partyjnego pisma stycznej władzy, a teraz rządzący armia tajlandzka. Osiem lat później nocnej Somalii nad Zatoką Adeńską
„Qiushi”, stanowiącego główny obawiają się, że kryzys gospodar- Międzynarodowy Trybunał Spra- są patrolowane przez okręty wojen-
teoretyczny organ Komitetu Cen- czy może wywołać niepokoje wiedliwości w Hadze przyznał ne różnych państw, zaczęli polowa-
tralnego Komunistycznej Partii społeczne. Do ich stłumienia po- świątynię stronie kambodżańskiej. nie na statki znajdujące się na
Chin, generał Li Jinai, członek trzebne będzie wojsko. Przed 20 Tajlandia nie wycofała się jednak wschód i południe od tego rejonu.
wpływowej Centralnej Komisji laty armia krwawo rozprawiła się z pięciu kilometrów kwadratowych Napadają więc na jednostki płynące
Wojskowej Chińskiej Republiki z prodemokratycznymi wystąpie- terenu wokół świątyni. Zadawnio- daleko od brzegu. Dlatego Między-
Ludowej. Lojalność wobec partii niami studentów w Pekinie. Jej ny spór nasilił się latem ubiegłego narodowe Biuro Morskie (IMB) za-
powinna stać ponad lojalnością lojalność nagrodzono potężnym roku po tym, gdy na wniosek Kam- apelowało do uczestników wielona-
wobec państwa. Generał twierdzi zwiększeniem nakładów na obro- bodży Preah Vihear została wpisa- rodowej koalicji, której okręty patro-
też, że należy przeciwstawić się nę, które w tym roku mają prze- na na Listę Światowego Dziedzi- lują wody północnej Somalii, by roz-
próbom odpolitycznienia i odpar- kroczyć równowartość 70 miliar- ctwa Kulturowego i Przyrodnicze- szerzyła ich misję na wybrzeża
tyjnienia sił zbrojnych, a także ich dów dolarów. (W)  go Ludzkości UNESCO. (WR)  wschodnie i południowe. (W) 

POLSKA ZBROJNA NR NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 53


F E L I E T O N

ROMAN Pow i ę k s ze n ie
KUŹNIAR
szef Zakładu Studiów
Strategicznych
w Instytucie Stosunków My, Zachód, dajemy światu zły przykład.
Międzynarodowych UW Źle innych uczymy.

Mamy problem
I
zraelski pisarz Etgar Keret Koszty doktryny „zero ofiar wła- mieniu. Jednak ich zabijamy. Przypomnijmy,
w znakomitym wywiadzie dla snych”, czyli ograniczenia się do nawet hitlerowscy zbrodniarze byli po II wojnie
„Gazety Wyborczej” (28–29 ostrzału rakietowego i bombardowań światowej karani, w tym karą śmierci, drogą są-
marca) tak komentuje konflikt z wysokości powyżej 5 tysięcy me- dową. W Pakistanie zabijamy bez sądu. W Ga-
zbrojny w Gazie sprzed trzech trów, ponieśli cywile – serbscy i albań- zie po stronie palestyńskiej zginęło ponad 1300
miesięcy. „Rozglądamy się wokół scy. Nawet dokładnie nie wiemy, ilu. osób, z tego dwie trzecie to cywile, w tym po-
i szukamy przykładów, że nie tylko my Później przyszedł Afganistan. Amery- nad sto dzieci i przeszło dwieście kobiet. Po
zwariowaliśmy. Popatrz na Afganistan, kanie szybko ze zdziwieniem zauwa- stronie izraelskiej zginęło 11 osób, w tym ośmiu
na Irak; ilu tam zginęło cywilów. Sko- żyli, że tracą współczucie, sympatię żołnierzy. Czy wojna w Gazie zwiększyła bez-
ro USA mogą, to Izrael też może. Za- i poparcie świata, które zyskali pieczeństwo Izraela? Czy przybliżyła szanse
częliśmy przemawiać jak George w związku z 11 września. To zdziwie- pokoju? Nawet Izraelczycy w to nie wierzą.
Bush. Tak zmienił się nasz język opi- nie wyrazili amerykańscy intelektuali- Mamy problem. Myślę, że nasze postępowa-
sujący konflikt. Żołnierze zabili cywi- ści i badacze w słynnym manifeście nie, które ma na widoku zwycięstwo na na-
la, specjalnie, niespecjalnie, to akurat „What we are fighting for”. Polemizo- szych warunkach, jest krótkowzroczne. Sama
bez znaczenia. Mówiliśmy więc: «Za- wałem z nimi na łamach „Tygodnika przewaga, a nasza nadal jest gigantyczna, nie
bito niewinnego człowieka». Teraz: Powszechnego” w marcu 2002 roku. powinna pozbawiać nas kultury powściągli-
«zginął człowiek niezaangażowany Wiedziałem, że nie można toczyć wości. My, Zachód, dajemy światu zły przy-
w walce»; zupełnie jak Amerykanie”. słusznej wojny niesłusznymi środkami. kład. Źle innych uczymy. Już nie jesteśmy
Tak, zmiana języka jest znamienna. Zresztą, można, ale bez końca… wiarygodni, gdy mówimy o prawach człowie-
Już nie mówimy, że strzelamy, tylko Nadużycie siły rodzi wrogów. O tym ka lub demokracji. Obawiam się, że gdy
„atakujemy kinetycznie”, nie zabijamy, pisali już Ksenofont i Wegecjusz. „oni” się wzmocnią, a wszystko na to wska-
tylko „neutralizujemy”. Problem jest Później przyszedł Irak. W ciągu kilku zuje, będą nam odmierzać taką miarą, jaką
i narasta. To problem ze sposobem, pierwszych lat wojny zginęło więcej my dzisiaj mierzymy. 
w jaki używamy siły przeciwko innym. ludzi niż w czasie kilku dekad rządów
My – Zachód. Wtedy, gdy używamy Saddama Husajna. Kilkaset tysięcy.
siły dla naszego bezpieczeństwa (i jak O co tam nam chodziło? O obalenie
je definiujemy) lub dla kształtowania wymachującego starą strzelbą dyktato-
porządku międzynarodowego, który ra i zapoczątkowanie demokratycznej
odpowiada naszym interesom i warto- transformacji na „szerszym Bliskim
ściom, gdy mówimy, że czynimy to Wschodzie”. Rezultaty znamy.
w imię praw człowieka lub upowszech- W wojnie afgańskiej szczególny nie-
niania demokracji. Ten problem pole- pokój muszą budzić w tym kontekście
ga na rosnącej akceptacji cywilnych, operacje wykonywane przez pojazdy
niewinnych ofiar naszej siły. Przeraża-
jąco łatwo się usprawiedliwiamy słusz-
bezpilotowe, tak zwane drony. Są wy-
posażone w rakiety i zabijają ludzi
DAJEMY ŚWIATU
nością celów: słuszną wojną czy inter- w Pakistanie. Najpewniej talibów. Nie ZŁY PRZYKŁAD – NADUŻYCIE
wencją humanitarną.
To się zaczęło już od interwencji
mamy pewności, czy ofiary
miały coś na su- SIŁY RODZI WROGÓW
NATO w 1999 roku przeciwko Jugo-
sławii w związku z konfliktem
w Kosowie. Nie zginął
ani jeden żoł-
nierz NATO.

54 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


HORYZONTY
HORYZONTY
HORYZONTY HORYZONTY
MAŁGORZATA
SCHWARZGRUBER
Redaktor działu ANNA DĄBROWSKA
W AFGANISTANIE
talibowie w 2001 roku
zniszczyli bezcenne
specjalizuje się pomniki Buddy
w tematyce w dolinie Bamjan.
niemieckiej i unijnej

Nowocześni
barbarzyńcy
Wojna zawsze niszczy gospodarkę,
środowisko naturalne, skarby kultury.
FOT. NATIONALMUSEET

POLSKA
POLSKAZBROJNA
ZBROJNANR
NR15
15||12
12KWIETNIA
KWIETNIA 2009 55
O B L I C Z A W O J N Y

Nowocześni barbarzyńcy
FOT. US DOD

E
mmerich de Vattel w „The Wojna zawsze zbiera krwawe żni- dzictwo ludzkości). Ochrona dotyczy, z jed-
Law on Nations” w 1758 wo. Niszczy gospodarkę, środowisko nej strony, zniszczenia tych dóbr lub ich ra-
roku napisał, że „bez naturalne, skarby kultury. „Ochrona bunku, z drugiej zaś, wykorzystywania ich do
względu na przyczynę, ja- zabytków kultury w czasie konflik- wsparcia wysiłku wojskowego. Zniszczenia
ka powoduje spustoszenie danego tów zbrojnych stanowi przedmiot za- dóbr kultury bywają niekiedy uzasadnione
kraju, powinniśmy oszczędzić te bu- interesowania od dawnych czasów, koniecznością wojskową, tak jak w przypad-
dowle, które stanowią chlubę ludzkiej przy czym początkowo dotyczyła ku zburzenia klasztoru na Monte Cassino
społeczności i nie przyczyniają się do głównie obiektów religijnych”, mówi w czasie II wojny światowej, najczęściej są
wzmocnienia siły nieprzyjaciela – jak Jerzy Kranz, profesor prawa mię- jednak wynikiem przemyślanego zamiaru,
świątynie, grobowce, gmachy uży- dzynarodowego w Akademii Leona czego doświadczyła między innymi Polska”.
teczności publicznej oraz wszystkie Koźmińskiego w Warszawie. „Za-
dzieła cechujące się wybitnym pięk- bytki te podlegają specjalnej ochro- ROZKRADZIONE MUZEUM
nem… Wrogiem ludzkości deklaruje nie jako obiekty cywilne, a ponadto Pod koniec lutego, sześć lat po amerykań-
się ten, kto bez skrupułów pozbawia jako dobra o szczególnym, często skiej inwazji na Irak, Muzeum Narodowe
ją arcydzieł sztuki”. międzynarodowym znaczeniu (dzie- w Bagdadzie znów jest dostępne dla zwie-

56 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


H O R Y Z O N T Y

P O D O S T R Z A Ł E M

problem konieczności ochrony

Piąte koło u wozu światowego kulturowego dzie-


dzictwa przed atakami terrory-
stycznymi. W zamachu bombo-
Trzy pytania do wym przeprowadzonym w czerw-
JANUSZA KACZMARKA, cu 1978 roku w Wersalu ładunek
byłego prokuratora krajowego wybuchowy uszkodził dziesięć
sal pałacowych i zniszczył cenne
eksponaty. Podobna sytuacja mia-
POLSKA ZBROJNA: Pracuje opisane są cztery przestępstwa ła miejsce w 1993 roku we
Pan nad książką o prawnej i dziesięć wykroczeń godzących Florencji, gdzie eksplozja w mu-
ochronie zabytków. Jak ona w zabytki. Artykuł 108 tej ustawy zeum Uffizi zniszczyła malowi-
wygląda? za umyślne zniszczenie lub uszko- dła Caravaggia. Wzajemne nisz-
JANUSZ KACZMAREK: De- dzenie zabytku przewiduje karę po- czenie religijnego i historycznego
finicja zabytku jest zawarta zbawienia wolności od trzech mie- dziedzictwa można było zauwa-
w ustawie o ochronie zabytków sięcy do pięciu lat. Pojęcie „umyśl- żyć w czasie współczesnego kon-
z 23 lipca 2003 roku. O ile w pra- nego uszkodzenia” może dotyczyć fliktu bałkańskiego, czego wy-
wie krajowym szerszą ochroną są na przykład robót budowlanych mownym aktem było zniszczenie
objęte obiekty, które zostały wpi- prowadzonych bez zezwolenia zabytkowego Dubrownika. Tema-
sane do rejestru, o tyle przedmio- władz konserwatorskich. W wyko- tyka ochrony dóbr kultury na
tem przestępstwa może być każ- naniu postanowień konwencji ha- płaszczyźnie międzynarodowej
dy zabytek. Pojęciem szerszym skiej w kodeksie karnym możemy doczekała się wielu umów, zapi-
jest „dobro kultury” także podle- znaleźć przepis artykułu 125, który sów ustawowych, publikacji czy
gające ochronie, a mające swoje przewiduje karę pozbawienia wol- też konferencji. W naszym kraju
odzwierciedlenie w konwencji ności od roku do lat dziesięciu dla jest traktowana przez organy ści-
haskiej o ochronie dóbr kultury tego, kto na obszarze okupowanym, gania jak piąte koło u wozu. Wy-
w razie konfliktu zbrojnego zajętym lub na którym toczą się razem tego jest umarzanie postę-
z 1954 roku. działania zbrojne, naruszając prawo powań karnych z uwagi na niską
międzynarodowe, niszczy, uszka- społeczną szkodliwość czynu
POLSKA ZBROJNA: Jakie dza lub zabiera dobro kultury. czy też niemożność wykrycia
sankcje są przewidziane za nie- sprawców zniszczenia kapliczek,
przestrzeganie tych przepisów? POLSKA ZBROJNA: Jakie są pomników oraz cmentarzy, a za-
Czy są one skuteczne? najgłośniejsze przykłady „barba- tem małych obiektów stanowią-
JANUSZ KACZMAREK: rzyństwa” człowieka w odniesie- cych zabytki, ale praktycznie
Ustawa z 2003 roku o ochronie niu do zabytków? w ogóle niechronionych. 
zabytków i opiece nad nimi za- JANUSZ KACZMAREK: Rozmawiała MAŁGORZATA
wiera przepisy karne, w których W ostatnich latach zauważalny jest SCHWARZGRUBER

konwencji haskiej z 1954 roku o ochronie


ONZ powinna uznać niszczenie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojne-
go. Konwencja zabrania walczącym stronom
zabytków za zbrodnię przeciw uderzać w miejsca, gdzie są zabytki, o ile nie
ludzkości, by sprawców takich czynów znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie
można było stawiać przed obiektów wojskowych. Stany Zjednoczone
podpisały to porozumienie, ale nigdy go nie
Międzynarodowym Trybunałem Karnym ratyfikowały.

dzających. Jego zbiory – sumeryjskie posą- Według informacji z ministerstwa do spraw SPROFANOWANA
gi, asyryjskie płaskorzeźby, tabliczki sprzed turystyki i archeologii, z około 15 tysięcy za- SKARBNICA
5 tysięcy lat z pismem klinowym oraz złote bytkowych przedmiotów, które ukradziono McGuire Gibson, profesor zajmujący się
i srebrne hełmy i naczynia z cmentarza w Ur z sal wystawienniczych i magazynów, odzy- archeologią mezopotamską na Uniwersytecie
– porównywano z bezcennymi kolekcjami skano do tej pory około czterech tysięcy. Ra- w Chicago, przedstawił listę czterech tysięcy
British Museum czy Luwru. W 2003 roku te busiów, którzy splądrowali muzeum, nazwa- miejsc, które powinny być chronione podczas
jedne z najbogatszych na świecie zbiorów no „wrogami cywilizacji”. nalotów: „W rzeczywistości takich miejsc jest
sztuki starożytnego Wschodu padły ofiarą Gdy w Waszyngtonie trwały przygotowa- 20 tysięcy. Cały Irak jest jednym wielkim ar-
rabusiów. „Katastrofę kulturalną” w Iraku nia do interwencji wojskowej, w minister- cheologicznym placem. Ale jak wytłumaczyć
po wojnie w 2003 roku naukowcy porówny- stwie obrony spotkała się grupa 40 eksper- żołnierzom, że wzgórza na południu kraju to
wali do pożaru Biblioteki Aleksandryjskiej tów, aby opracować archeologiczną mapę Ira- kopce kryjące pozostałości starożytnych
lub do najazdu tatarskiego w XIII wieku, ku i wskazać żołnierzom, gdzie znajdują się osad?”.
gdy wymordowano dwa miliony mieszkań- najważniejsze zabytki z czasów starożytnych. Większość Amerykanów nie miała poję-
ców i zniszczono większość skarbów irackiej Archeolodzy tłumaczyli również, dlaczego cia, że kraj, na który w 2003 roku spadały to-
kultury i sztuki. tak ważne jest przestrzeganie postanowień mahawki i bomby laserowe, przez który prze-

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 57


O B L I C Z A W O J N Y

C O M M E N T
Generał broni
MIECZYSŁAW BIENIEK,
dowódca II zmiany
PKW Irak:

G dy Amerykanie przekazali nam bazę


wojskową w rejonie Babilonu, natych-
miast skatalogowaliśmy wszystkie zabytki,
wprowadziliśmy do naszej dywizji archeolo-
gów. Obecność wojska sprawiła, że nie do-

FOT. SAM GARZA


szło do grabieży i rozkradania. Pod koniec
2004 roku przekazaliśmy Babilon irackie-
mu ministerstwu kultury i zabytków. Niektó-
rzy archeolodzy oskarżali nas o rujnowanie
zabytków Babilonu – na przykład o to, że
nasze stanowiska obronne wypełnialiśmy
piaskiem wykopywanym spod ruin, co było
bzdurą, bo piasek przywoziliśmy ze żwirowni.
Inne oskarżenie dotyczyło korzystania z cięż-
kich pojazdów gąsienicowych. Tymczasem
nie mieliśmy ani jednego czołgu i transporte-
ra, korzystaliśmy tylko z pojazdów kołowych
o wadze do 20 ton. Nie wznieśliśmy też żad-
nego obiektu o charakterze stałym, czyli bu-
dynku murowanego.
FOT. US DOD (2)

PRACE
WYKOPALISKOWE
w Iraku
nadzorowane
ARCHEOLOG Łukasz Olędzki z polskiej grupy CIMIC przez polskich
wśród irackich żołnierzy na terenie ruin Nippur archeologów

maszerowało 250 tysięcy amerykań- głównej w Katarze”, mówił znany nie? Działali szybko – na internetowych
skich i brytyjskich żołnierzy, to sta- iracki archeolog doktor Nouajad stronach domu aukcyjnego eBay już w poło-
rożytna Mezopotamia – kolebka cy- Damerji. „Amerykanie postawili wie kwietnia (Amerykanie wkroczyli do
wilizacji starszej niż Egipt, Grecja czołgi przed ministerstwem do Bagdadu 8 kwietnia) pojawiło się pod ha-
czy Rzym. To tu Sumerowie, Aka- spraw ropy, dlaczego nie chronili słem „Babilon” 18 eksponatów: monet, bi-
dowie, a później ich spadkobiercy Muzeum Narodowego?”, pytali jego żuterii i pieczęci. Handlarz zarejestrowany
– Babilończycy, Asyryjczycy i Per- zagraniczni koledzy, nie kryjąc obu- WIĘKSZOŚĆ w Libanie oferował neobabilońską rzeźbę
sowie stworzyli kiedyś potężne cen- rzenia. Z bagdadzkiego muzeum ar- AMERYKANÓW (800–600 lat przed Chrystusem) z certyfi-
nie miała
trum cywilizacji i kultury, wywiera- cheologicznego, pełnego zabytków katem autentyczności za 129,50 dolara.
pojęcia, że kraj,
jące potężny wpływ na rozwój świa- sztuki starożytnej, skradziono wiele na który w 2003 W 1943 roku w amerykańskiej armii po-
ta starożytnego. eksponatów, inne bezmyślnie znisz- roku spadały wołano specjalną jednostkę, która zajmowa-
Wbrew obawom archeologów czono. Na posadzkach leżały potłu- tomahawki ła się ochroną obiektów sztuki i archiwów.
i bomby lasero-
i historyków sztuki z całego świata czone wazy i starożytne posągi. Ob- we, przez który
Europejscy historycy na zdobytych terenach
czołgi i samoloty koalicji nie obró- rabowano słynną bagdadzką biblio- przemaszerowało zajmowali się zabezpieczeniem dzieł sztuki.
ciły w ruinę irackich muzeów. Dzie- tekę starodruków. 250 tysięcy Jednak w Iraku armia USA miała inne prio-
ła zniszczenia dokonali sami Irakij- Eksperci UNESCO wskazywali, amerykańskich rytety. Minister obrony Donald Rumsfeld
i brytyjskich
czycy. Gdy do Bagdadu wjechały że w dużej części rabunki te były żołnierzy,
tłumaczył, że plądrowanie publicznego ma-
amerykańskie czołgi, rozpoczęło się dziełem zawodowych gangsterów. to starożytna jątku jest nieuniknionym skutkiem ubocz-
plądrowanie miasta. Chaos i anar- Złodzieje wiedzieli, czego szukają. Mezopotamia nym anarchii, która zawsze następuje po
chia sprzyja grabieżom. „Odpowie- Nie ruszyli rzeźby Hammurabiego – kolebka obaleniu tyranii. Pentagon nie zgadzał się
cywilizacji
dzialności za dopuszczenie do tych ani „czarnego obelisku”. Czy wie- starszej niż
z zarzutami, że ponosi winę za te spustosze-
grabieży nie ponoszą żołnierze, lecz dzieli, że oryginały tych ekspona- Egipt, Grecja nia. Czasem zniszczeń można uniknąć. Kie-
amerykańscy dowódcy w kwaterze tów znajdują się w Paryżu i Londy- czy Rzym. dy w 1945 roku sztab prezydenta Trumana

58 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


H O R Y Z O N T Y

C O M M E N T A R I U M

Wojna o zabytki
JERZY ŻELAZOWSKI

Grabienie miast i świątyń


greckich zapoczątkowało
kolekcjonerstwo dzieł sztuki.

W
grecko-rzymskiej cywili- śnie wiedzieli jak cenna jest sztu-
zacji wojna była zjawi- ka starożytnej Grecji.
skiem niezwykle brutal- Los chciał, że pod koniec starożyt-
nym, zdobywane miasta palono, ności to Rzym stał się przedmio-
ludność sprzedawano w niewolę, tem grabieży ze strony wojsk bar-
KULTURĘ C O M M E N T zabytki łupiono. Na dużą skalę barzyńskich Alaryka w 410 roku
BUDDYJSKĄ Profesor WAWRZYNIEC działo się tak w II wieku przed na- czy Wandalów z połowy V wieku,
dewastowali szą erą, w czasach podboju przez którzy wyruszyli na południe z tere-
także Czerwoni
KONARSKI, wiceprezes
Khmerzy pod Zarządu Głównego Rzymian świata greckiego. Wów- nów dzisiejszej Polski. Na losy za-
wodzą Pol Pota. Polskiego Towarzystwa czas ze zdobywanych miast Rzy- bytków wpływały także czynniki reli-
Planowali Nauk Politycznych: mianie masowo wywozili kosztow- gijne. U schyłku starożytności w cza-

O
wysadzenie d najstarszych czasów, gdy ludzie toczą ności, arcydzieła sztuki greckiej, sach chrześcijańskich doszło do
Angkor Wat.
Ruiny ze sobą wojny, zawsze było tak, że ele- które potem trafiały do prywatnych niszczenia sztuki o zabarwieniu ide-
największej mentem ataku była substancja materialna domów rzymskiej arystokracji, ologicznym: chrześcijanie niszczyli
świątyni świata państwa. W ten sposób zniszczono wiele za- a także były wystawiane na widok świątynie w Aleksandrii – świadec-
i wielkiego bytków, na przykład Bibliotekę Aleksandryj- publiczny. Podboje te, grabienie twa kultu związane ze starą, ich
miasta
przetrwały ską. Niektóre budowle, mimo wysiłków, nie miast i świątyń greckich, zapocząt- zdaniem, już nieaktualną religią (na
dzięki temu, zostały po wojnie odbudowane. Są pałace, kowały kolekcjonerstwo dzieł przykład świątynię Serapisa pod-
że zabrakło na przykład pałac Kazanowskich, który zna- sztuki. W Rzymie u schyłku republi- czas polowania na pogan). Niszcze-
trotylu. my tylko z relacji Henryka Sienkiewicza ki powstały kolekcje dzieł Fidiasza, nie przedmiotów kultu było po-
w „Potopie”. Jednak na gruzach miast będą- Polikleta, Praksytelesa. Wszyscy wszechnym zjawiskiem. W IV i V
cych swego czasu cudami architektury po- chcieli mieć w swoich domach wieku, gdy cesarze zakazali starych
wstawały nowe budowle. Taką sytuację moż- greckie rzeźby i obrazy – malar- kultów, chrześcijanie w świątyniach
na uznać za kwadraturę koła: wojna zawsze stwo ścienne sprowadzano, wyry- rzymskich budowali kościoły.
niszczy, a na kanwie tych zniszczeń powstaje wając kawałki ścian świątyń. Rzy- 
Doktor JERZY ŻELAZOWSKI pracuje
coś, co staje się symbolem nowego życia. mianie grabili Greków dlatego, że w Instytucie Archeologii Klasycznej
takie było prawo wojny, a jednocze- Uniwersytetu Warszawskiego

zastanawiał się, na które miasto Japonii rii. Zgodnie z edyktem przywódcy talibów, mal wszystkie książki i dokumenty, które
zrzucić bombę atomową, sekretarz wojny mułły Omara, posągi przypominające po- nie były dziełami Mao, w tym starożytne
Henry L. Stipson wykreślił z listy poten- staci ludzkie w islamie są grzechem. Od- druki i manuskrypty. Zniszczono tysiące
cjalnych celów Kioto. Podobno historycy działy talibów zniszczyły również więk- budowli, posągów, obrazów na jedwabiu
sztuki przekonali go, że nie wolno zniszczyć szość z sześciu tysięcy posągów i rzeźb i papierze, bezcennych wyrobów z porcela-
skarbów średniowiecznej stolicy kraju. Buddy zgromadzonych w muzeum w stoli- ny. W Tybecie zburzono 6254 klasztory
cy Afganistanu, posiadającym jeden z naj- buddyjskie. Część zrabowanych dzieł sztu-
GRZESZNE POSĄGI większych zbiorów w całej Azji. Zamknię- ki ocalała, bo komuniści sprzedawali je na
Na listę XX-wiecznych barbarzyńców tym w muzealnym skarbcu zbiorom udało aukcjach, głównie w Hongkongu.
wpisali się rządzący w Afganistanie talibo- się przetrwać wojny w Kabulu w latach Kulturę buddyjską dewastowali także
wie, gdy, mimo światowych protestów, dziewięćdziesiątych, w których wyniku le- Czerwoni Khmerzy pod wodzą Pol Pota.
zniszczyli w 2001 roku bezcenne pomniki gła w gruzach połowa miasta uważanego za Planowano wysadzenie Angkor Wat. Ruiny
Buddy w górach Chazaradżadu. Posągi jedno z najwspanialszych na trasie staro- największej świątyni świata i wielkiego
w Bamjan, o wysokości 53 i 38 metrów, wy- żytnego Jedwabnego Szlaku. miasta przetrwały dzięki temu, że zabrakło
kuto w ścianach skalnych w pierwszych wie- Ofiarą wojny i konfliktów religijnych pa- trotylu.
kach nowej ery, gdy na ziemiach obecnego dły także najcenniejsze zabytki byłej Jugo- Kiedy świat cywilizowany wyciągnie
Afganistanu szerzył się buddyzm. Były za- sławii (most w Mostarze, Dubrownik), me- wnioski z przejawów nowoczesnego barba-
bytkiem tej samej klasy, co Ściana Płaczu, czet Babura w indyjskiej Ajodhji czy grób rzyństwa? Nie wystarczą ubolewania i listy
Akropol i terakotowa armia w Xian. W XX patriarchy Józefa w izraelskim Nablusie. z protestami. ONZ powinna uznać niszcze-
wieku zostały wpisane na listę światowego Faszyści niszczyli kulturę żydowską, palili nie dzieł sztuki i zabytków za zbrodnię prze-
dziedzictwa UNESCO. Torę, burzyli synagogi. Ogromne zniszcze- ciw ludzkości, aby sprawców takich czynów
Do tego aktu wandalizmu użyto materia- nia przyniosła w Chinach rewolucja kultu- można było stawiać przed Międzynarodo-
łów wybuchowych, czołgów i ciężkiej artyle- ralna (1966–1976). Spalono wówczas nie- wym Trybunałem Karnym. 

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 59


Rycerskie sprawy
F E L I E T O N (15)
ZDZISŁAW NAJDER

W poemacie widać wpływy trzech kultur: germańskiej


tradycji wojennej, rodzącej się właśnie literatury w języku
starofrancuskim i chrześcijańskiej duchowości.

Pieśń o Rolandzie
A
rmia króla Franków Karola o wsparcie byłaby ujmą na honorze. sza przyjaciela. Oliwier przed śmier-
(742–814) 15 sierpnia 778 roku Przez cały dzień toczy się zacięta wal- cią przebacza mu. Giną ostatni Francu-
wracała przez zachodnie Pire- ka. „Wre bitwa coraz bardziej gorąca. zi. Roland spowiada się Bogu ze swo-
neje z niezbyt udanej wyprawy Frankowie i poganie zadają sobie ich grzechów.
przeciwko Saracenom w Hisz- wzajemnie wspaniałe ciosy. Jedni na- Streszczenie gubi surowe piękno
panii. Na przełęczy Roncevaux (ponad 1000 cierają, drudzy się bronią. Tyle włócz- tekstu, pisanego rytmicznymi zdania-
metrów nad poziom morza) jej tylną straż za- ni krwawych i strzaskanych. Tylu mi, ujmującego prostym obrazowa-
atakowali Baskowie. Zginął dowódca Fran- dzielnych Francuzów traci młode ży- niem. Można jednak zobaczyć zarys
ków, prefekt Brytanii Hruodlandus. cie”. Oliwier wyrzuca przyjacielowi, tragedii. Obaj przyjaciele są tak samo
Pod koniec X wieku zaprzyjaźnione rodziny że przez swoją pychę zgubił towarzy- szlachetni i wierni, ale Roland jest
w zachodniej Francji zaczęły swoim synom szy broni. Skruszony Roland przepra- odważny i porywczy, a Oliwier roz-
nadawać imiona: Roland, Oliwier. Zapisy tropny. Opowieść ukazuje przemianę
w księgach metrykalnych dowodzą, że w tym głównego bohatera. Roland, bezrad-
czasie krążyła już po kraju opowieść, która nie opłakujący poległych towarzyszy,
stanowi wątek najsławniejszego eposu rycer- którzy giną przez niego albo dla nie-
skiego, „Pieśni o Rolandzie”. Walki w wąwo- go, nie jest już takim samym butnym
zie Roncevaux są tu przedstawione jako wiel- wojownikiem, lekceważącym życie,
ka bitwa między chrześcijanami a wyznawca- zarówno swoje, jak i innych, jakim
mi islamu. Znany nam tekst pochodzi dopiero był przed rozpoczęciem bitwy. Wy-
z końca XI wieku. Jest jednym z arcydzieł lite- znaje nawet, że z żalu po poległych
ratury europejskiej. „umrze, jeżeli go co innego nie za-
W poemacie strażą tylną wojsk bardzo sta- bije”. Świadom błędu mówi o nie-
rego, siwobrodego cesarza Karola Wielkiego szczęściu i „okrytej żałobą zie-
(który naprawdę miał wówczas 36 lat, a cesa- mi francuskiej”. Okazuje skru-
rzem został dopiero 22 lata po bitwie) dowo- chę wobec Boga i wobec ludzi.
dzi Roland. Oliwier to jego najbliższy przyja- Wielkość Rolanda widać nie
ciel. Bitwa jest wynikiem zdrady, której dopu- tylko w męstwie, ale również
ścił się jeden z wielmożów Karola, Ganelon. w pokorze. 
Pomógł pogańskiemu królowi Marsylowi
wciągnąć wojska Rolanda w zasadzkę.
Kiedy okazuje się, że niewierni mają ogrom-
ną przewagę, Oliwier namawia Rolanda, by
zadął w róg i wezwał na pomoc główne siły Wielkość
cesarskie. Roland się nie zgadza. Prośba
Rolanda widać
nie tylko w męstwie,
WIZYTÓWKA
ale również
Profesor ZDZISŁAW NAJDER
W 1976 roku założył podziemne Polskie w pokorze
Porozumienie Niepodległościowe. W latach
1982–1987 był dyrektorem Rozgłośni
Polskiej Radia Wolna Europa. Skazany
w 1983 roku zaocznie na śmierć przez
Sąd Wojskowy w Warszawie. W 1991 roku
założył Klub Atlantycki, postulujący wejście Pol-
ski do NATO, i został jego pierwszym prezesem.

60 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


H O R Y Z O N T Y

FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI


Niezniszczalny
mit żołnierza
Z profesorem ANDRZEJEM PACZKOWSKIM o symbolach wojskowych
silniejszych niż komunizm i nie do końca tajnej broni nuklearnej
rozmawiają MAREK PIELACH i TADEUSZ WRÓBEL
POLSKA ZBROJNA: Czy w PRL to par- tach osiemdziesiątych w tym gremium zasia- ne” w politykę pod wpływem Moskwy. W re-
tia rządziła wojskiem, czy wojsko rządziło dali generałowie Wojciech Jaruzelski, komendacjach dla Warszawy z września 1980
partią? Florian Siwicki i Czesław Kiszczak, ale cały roku sugerowano przecież, aby wzmocnić ad-
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Z dokumentów czas wojsko było podporządkowane partii. To nie ministrację państwową oficerami. Bo oni są
partyjnych wynika, że to jednak partia rządzi- było tak jak z Ministerstwem Spraw Wewnętrz- zdyscyplinowani, lojalni, a więc godni zaufa-
ła wojskiem. W czasach stalinowskich stano- nych, które Mieczysław Moczar przez parę lat nia. Najmocniejszym sygnałem było oczywi-
wiska aż do dowódcy pułku podlegały nomen- wykorzystywał jako swoje oparcie polityczne. ście mianowanie generała Jaruzelskiego
klaturze partyjnej. I musiały być przez nią za- premierem w lutym 1981 roku. Z wojska do
akceptowane. POLSKA ZBROJNA: Zatem wojsko nie rządu przeszli też minister górnictwa, minister
mieszało się w politykę? spraw wewnętrznych, minister administracji,
POLSKA ZBROJNA: Nawet w latach ANDRZEJ PACZKOWSKI: Nie mieszało a nawet szef departamentu kadr i kierownik
osiemdziesiątych? się w sensie dosłownym, ale, po pierwsze, by- kancelarii Komitetu Centralnego PZPR.
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Tak było aż do ło ważnym elementem indoktrynacji politycz-
końca PRL. Oczywiście w Biurze Politycznym nej społeczeństwa, a po drugie, w czasie kry- POLSKA ZBROJNA: Nawet desant wojsko-
zawsze był co najmniej jeden wojskowy, a w la- zysu zostało – można powiedzieć – „wmiesza- wych nie uratował jednak socjalizmu.

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 61


P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I

ANDRZEJ PACZKOWSKI: Starano się zro- więc chodzić na zebrania, wygłaszać ska? Szczególnie po 1956 roku, kie-
bić cokolwiek, ale sprawa była – jak się później WOJSKO jakieś referaty lub ich wysłuchiwać. dy pożegnaliśmy kilkuset radziec-
okazało – beznadziejna. A do wojskowych – jak W POLSCE, chyba Przez lata żył, wraz z rodziną, w za- kich doradców?
w odróżnieniu
mówiłem – po prostu było zaufanie. W latach mkniętym świecie. ANDRZEJ PACZKOWSKI: Najsil-
od innych krajów
1981–1982 Sowieci nie ufali już polskiemu kie- socjalistycznych, niejsze narzędzie kontroli dawała
rownictwu partii i ono samo nie w pełni sobie miało wyjątkowo POLSKA ZBROJNA: Cała kadra oczywiście przynależność Polski do
ufało. Jedna trzecia członków PZPR była prze- duży autorytet bardzo łatwo pożegnała się jednak Układu Warszawskiego. Te jednostki
w społeczeństwie.
cież w „Solidarności”. Wojsko natomiast było z socjalizmem w 1989 roku. Chyba naszej armii, które stanowiły część
„zdrowe”. Szczególnie korpus oficerski. ta indoktrynacja nie była skuteczna. zjednoczonych sił Układu Warszaw-
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Jedni skiego, były przezroczyste dla Sowie-
POLSKA ZBROJNA: Zatem to oficerowie się pożegnali łatwo, innym przy- tów. Przedstawicielstwo Układu było
bardziej niż szeregowi ulegali indoktrynacji? szło to trudniej. Tak było wszędzie, też przy Sztabie Generalnym i sądzę,
ANDZREJ PACZKOWSKI: Tak. Szerego- gdzie ustrój upadł. Oczywiście lu- że również przy poszczególnych ro-
wy był przecież w wojsku dwa lata. W tym dzie zostali, ich zasoby zostały, ale dzajach wojsk. Ponadto bardzo duża
czasie jeździł na przepustki, a na pogadan- ideologia faktycznie „rozpłynęła część wyższej kadry oficerskiej koń-
kach ideologicznych zasypiał. Potem wycho- się” najłatwiej. czyła szkoły w ZSRR. Przez parę lat
dził do cywila i gwizdał na to wszystko. Ofi- pobytu tam byli więc pod obserwacją
cer natomiast był indoktrynowany nie tylko POLSKA ZBROJNA: Czy Rosjanie i kontrolą, nawiązali kontakty, które
w szkole oficerskiej, ale przez cały czas służ- poza ideologią mieli jeszcze jakieś zawsze można było wykorzystać. Nie
by. Z reguły był też członkiem partii, musiał inne sposoby kontroli naszego woj- znaczy to, że automatycznie pracowa-

62 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


H O R Y Z O N T Y

zakończenia II wojny światowej do 1989 roku ANDRZEJ PACZKOWSKI: Pamiętam, że


„wychodziło w pole” w zasadzie tylko jako gdy odbywałem szkolenie wojskowe studen-
żandarm. Zaczęło się już w 1945 roku, kiedy tów latem 1959 roku w 4 Pułku Piechoty
skierowano je do walk z partyzantką antyko- w Kielcach, do jednostki ściągnięto rezerwi-
munistyczną. Potem był Poznań, następnie stów, którzy notabene stawili się prawie wszy-
– w innej skali – rok 1968, gdy brano karnie scy pijani jak bela. Powołano ich teoretycznie
do wojska, była agresja na Czechosłowację na ćwiczenia, ale w rzeczywistości ściągnięto
(przecież operacja pacyfikacyjna), był gru- na żniwa. Była to stuprocentowa głupota, gdyż
dzień 1970 i w końcu stan wojenny. Zawsze zabrano przede wszystkim chłopów z ich wła-
jednak powstawały mity wybielające wojsko snych gospodarstw, aby pomagali przy zbio-
– że na pewno polscy żołnierze nie dokonali rach w państwowych gospodarstwach rolnych.
niczego złego, że to byli przebrani milicjanci
albo wręcz sowieci w polskich mundurach. POLSKA ZBROJNA: À propos chłopów.
Czy tak jak przed wojną wojsko było ele-
POLSKA ZBROJNA: Może działo się tak mentem awansu społecznego?
dlatego, że zachowaliśmy pewne symbole. ANDRZEJ PACZKOWSKI: Oczywiście.
Na czapkach żołnierzy był orzeł, chociaż W polskiej kulturze ludowej, a do niedawna
bez korony. Na sztandarach nie było czer- przecież byliśmy narodem chłopskim, żoł-
wonych gwiazd. nierz to był ktoś. Chłopak jak szedł do woj-
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Owszem. Nie ska, to otarł się o świat, czegoś nauczył. Wło-
tylko symbole: wojsko w Polsce, chyba w od- żenie munduru nie było uważane za karę, jak
różnieniu od innych krajów socjalistycznych, w XIX wieku za cara, gdy służba trwała
miało wyjątkowo duży autorytet w społeczeń- 25 lat. Wręcz przeciwnie – wojsko było
stwie. W Polsce pamięć o powstaniach była ży- ucieczką od biedy, od bezrobocia. Oficer
wa, mówiono o nich z dumą – od Kościuszki i ksiądz to były najprostsze i najdostępniejsze
poczynając. Pamiętano o Grunwaldzie, Wied- drogi awansu dla młodzieży chłopskiej. I po
niu. Karmieni byliśmy patriotyczną literatu- 1945 roku niewiele się zmieniło. Można po-
rą, w tym głównie powieściami Henryka wiedzieć, że Wojsku Polskiemu nic nie za-
Sienkiewicza. Do tej tradycji przykładano szkodziło. Ani Poznań 56, ani Grudzień 70,
wielką wagę nie tylko w okresie międzywo- ani stan wojenny. Nic. Taka była siła tradycji.
jennym, lecz także po 1956 roku. Tej wielkiej narodowej i tej mniejszej – zwią-
zanej z awansem społecznym.
POLSKA ZBROJNA: Tradycja okazała się
silniejsza od komunizmu? POLSKA ZBROJNA: A jaka była pozycja
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Raczej komu- oficerów przedwojennych i tych z Polskich
nizm wykorzystał tradycję do własnych celów. Sił Zbrojnych na Zachodzie?
FOT. JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

Na tym polegała operacja intelektualno-propa- ANDZEJ PACZKOWSKI: Większość przed-


gandowa pułkownika Zbigniewa Załuskiego, wojennych oficerów, którzy służyli po 1945
który wcielił do tradycji ludowego Wojska roku to byli ludzie z oflagów, niemieckich
Polskiego całe chwalebne dzieje naszego orę- obozów jenieckich. Zgłaszali się do komend
ża od Kozietulskiego po Monte Cassino. Nie uzupełnień, przefiltrowano ich i spora część
było wprawdzie mowy o wojnie polsko-bol- podjęła czynną służbę wojskową. Ci, którzy
szewickiej, ale nawet o tym półgębkiem moż- byli w Polskich Siłach Zbrojnych na Zacho-
na było wspomnieć. W końcu członkiem Biu- dzie często indywidualnie negocjowali, jesz-
li dla sowieckich służb specjalnych. Ich obec- ra Politycznego KC PPR, a potem PZPR był cze przed przyjazdem, stanowiska w Wojsku
ność w Polsce nie była tak jednoznaczna, jak Franciszek Jóźwiak pseudonim „Witold”, Polskim. Przyciągano ich, bo wojsko potrze-
się wydaje, i to nie tylko dlatego, że w 1949 który był legionistą. Tak samo zresztą jak mar- bowało fachowców, a te tysiące sowieckich
roku Stalin uznał, że należy unikać werbowa- szałek Michał Rola-Żymierski.
nia obywateli państw zaprzyjaźnionych. Co in- WIZYTÓWKA
nego wiązać kogoś, na przykład udzielając mu POLSKA ZBROJNA: Wojsko było też ele-
poparcia, i przez takie osoby wywierać wpływ, mentem codzienności Polaków. Profesor
a co innego robić z kogoś normalnego agenta. ANDRZEJ PACZKOWSKI: Tak. Tym bar- ANDRZEJ PACZKOWSKI
dziej że mocno rozbudowane były obrona te- Zajmuje się historią PRL.
POLSKA ZBROJNA: Może to właśnie in- rytorialna kraju i Obrona Cywilna. Na przy- Przewodniczący Kolegium
doktrynacja ułatwiała wykorzystanie woj- kład w końcu lat siedemdziesiątych w ogólno- IPN i pracownik Instytutu Studiów Poli-
ska do tłumienia protestów społecznych? polskich ćwiczeniach OC wzięło udział ponad tycznych PAN. Z zamiłowania alpinista.
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Nie tylko ona, 700 tysięcy osób. W każdym zakładzie pracy W 1959 roku na studiach odbył dwumie-
sięczne szkolenie wojskowe w 4 Pułku
ale i sam charakter wojska, które z natury rze- był ktoś za to odpowiedzialny, wisiały gazetki
Piechoty w Kielcach. Opowiada, że tylko
czy jest organizmem bardzo zwartym. ścienne, w szkołach był przedmiot przysposo-
trzy razy strzelał na ćwiczeniach, bo na-
bienie obronne. Wszystkim tym formom towa- boje były drogie. Rok później ukończył
POLSKA ZBROJNA: Mimo to wojsko cie- rzyszyła ideologiczna indoktrynacja. Wydział Historyczny UW. W 1966 roku
szyło się sporym szacunkiem? obronił doktorat, a dziewięć lat później
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Tak. Z tym że ja POLSKA ZBROJNA: Armia dostarczała habilitację. W 1990 roku otrzymał tytuł
mam dość brutalną ocenę: wojsko polskie od także darmową siłę roboczą. profesorski.

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 63


P O W R Ó T D O P R Z E S Z Ł O Ś C I
oficerów nie mogły bez końca służyć w Pol- POLSKA ZBROJNA: Czyli nam ufano? jennego, kiedy nasza gospodarka wyglądała
sce. Sądzę, że ściągano ich bez złych zamia- ANDRZEJ PACZKOWSKI: A skąd. Sowieci rozpaczliwie, Układ Warszawski nic nam nie
rów. Ani Władysław Gomułka, ani Marian nie ufali Polakom ani nikomu innemu. Nawet odpuścił, ani o kopiejkę, gdy chodzi o realiza-
Spychalski nie zakładali, że w 1949 roku pra- samym sobie nie ufali. Przecież bez przerwy cję naszych planów wojskowych. Wszystkie
wie cała kadra przedwojenna zostanie wyrzu- się sprawdzali, dymisjonowali, a na początku zamierzenia dotyczące zakupów uzbrojenia,
cona, że będą setki aresztowanych, a wielu bę- nawet rozstrzeliwali. Jeżeli się ogląda plany modernizacji, utrzymania gotowości et cetera
dzie straconych. O ile wiem, to nawet w wy- tego frontu, to uderza, że jest na nich tylko musiały być wykonywane.
wiadzie było paru oficerów przedwojennych. Wojsko Polskie. Nie ma jednostek sowieckich
W czasach stalinizmu jednak szybko wszyst- czy enerdowskich, a przecież w tym pasie mu- POLSKA ZBROJNA: Czyli decyzje nie tyl-
kich się pozbyto. Nieliczni po 1956 roku wró- siały istnieć jakieś inne wojska. Na południe ko o użyciu Wojska Polskiego, lecz także
cili do wojska – byli zmaltretowani, uważano, od linii rozgraniczenia z Frontem Centralnym o jego liczebności oraz uzbrojeniu zapadały
że są już niepotrzebni, bo powstały nowe ka- na tych mapach jest biała plama. Wynika z te- poza Polską?
dry. Większość z nich osiągnęła też po prostu go, że polscy dowódcy nie mieli pojęcia, co ANDRZEJ PACZKOWSKI: Formalnie naj-
wiek emerytalny. w razie wojny będzie się działo dosłownie ważniejsze decyzje zapadały w ramach poro-
o łokieć od nich i z kim będą walczyli na tym zumienia państw Układu Warszawskiego. Pa-
POLSKA ZBROJNA: A kto był najwięk- samym terenie. miętajmy jednak, że to był układ, w którym
szą indywidualnością w ludowym Woj- było supermocarstwo i parę mniejszych kra-
sku Polskim? POLSKA ZBROJNA: Jak bardzo wiary- jów. Wiadomo więc było, kto ma najwięcej do
godna jest odtajniona już gra strategicz- powiedzenia. Nie znaczyło to jednak, że pol-
na z 1979 roku, która zakładała, że kontr- skie kierownictwo zgadzało się na wszystko
bez mrugnięcia okiem.
W POLSKIEJ KULTURZE LUDOWEJ,
POLSKA ZBROJNA: Potrafiliśmy posta-
A DO NIEDAWNA PRZECIEŻ BYLIŚMY NARODEM wić się Moskwie?
CHŁOPSKIM, ŻOŁNIERZ TO BYŁ KTOŚ ANDRZEJ PACZKOWSKI: Tak. Bardzo
często kłóciliśmy się, zwłaszcza gdy chcie-
atak atomowy NATO zniszczy 43 polskie liśmy coś dostać – nowe technologie albo
miasta, a zabitych i rannych będzie ponad samoloty na kredyt. Władysław Gomułka
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Trudno powie- dwa miliony ludzi? wykłócał się z Moskwą dosłownie o wszyst-
dzieć. Na pewno indywidualnością był ANDRZEJ PACZKOWSKI: Nie widziałem ko. Edward Gierek robił to już bardziej
Wojciech Jaruzelski i na pewno Konstanty planów przewidujących to kontruderzenie nu- dyplomatycznie. Zasada „wyrwać od Ro-
Rokossowski. Ten drugi nie miał ambicji po- klearne. Te, które widziałem, rysowały od- sjan jak najwięcej, a dać jak najmniej” obo-
litycznych. Był tu jako dowódca i zarazem mienną sytuację – były na nich zaznaczone wiązywała jednak cały czas. Oni byli świa-
nadzorca wojska. Cieszył się nawet swoistym miejsca polskich ataków jądrowych na terenie domi naszego podejścia i nie palili się do
autorytetem, był wybitnym dowódcą w cza- Niemiec. W 1967 roku podpisano umowę datków. Szczególnie że mieli kilku partne-
sie wojny, zwycięzcą wielu bitew. Ale też ba- między Moskwą a Warszawą o składowaniu rów do wyboru, więc rozgrywali ich mię-
no się go. Zresztą to były lata, kiedy strach na naszym terytorium ponad dwustu taktycz- dzy sobą. Na ogół w trójkącie Polska, NRD
był bardzo powszechny. Indywidualnością nych ładunków nuklearnych. i Czechosłowacja.
był Jaruzelski, ale chyba dopiero od 1980–
–1981 roku, kiedy zaczął się prawdziwy kry- POLSKA ZBROJNA: Te plany to była POLSKA ZBROJNA: Musieliśmy więc pro-
zys i wtedy on okazał się zręcznym polity- największa tajemnica ludowego Wojska dukować wiele rzeczy sami i rozwijać po-
kiem. Było też zapewne wiele indywidualno- Polskiego? nad miarę przemysł ciężki kosztem produk-
ści na niższych szczeblach albo postaci barw- ANDRZEJ PACZKOWSKI: To była tajem- cji dóbr cywilnych.
nych, jak generał Józef Kuropieska. nica poliszynela. Domyślano się, że skoro ANDRZEJ PACZKOWSKI: To wynikało
w armii są wojska rakietowe, to na terytorium z dwóch powodów. Pierwszy był ideologicz-
POLSKA ZBROJNA: Rosjanie mieli więc Polski znajdują się głowice. Było to jednak ny – najważniejszy był przecież proletariat.
zaufanie do oficerów, ale czy mieli zaufanie niezgodne z umowami międzynarodowymi, Po to, żeby był on odpowiednio liczny, mu-
do wojska jako całości? Niektórzy byli woj- więc bardzo dbano, aby nie znaleziono żad- siał być rozwinięty przemysł, musiały ist-
skowi pisali, że w początkowych planach in- nych dowodów. Zresztą wówczas tajne było nieć wielkie zakłady. Inaczej ludzie, zamiast
wazji na Zachód Rosjanie nie zakładali uży- wszystko – liczebność armii, budżet wojska, robotnikami, zostaliby samodzielnymi skle-
cia frontowego Wojska Polskiego. który ukrywano w części również w minister- pikarzami, rzemieślnikami albo innym, po-
ANDRZEJ PACZKOWSKI: Według mojej stwach cywilnych. Tajna była liczba samolo- dejrzanym elementem. Drugim powodem
wiedzy, jeszcze przed powstaniem Układu tów, okrętów i czołgów. było faktycznie zbrojenie wojska. To też jed-
Warszawskiego plany wojenne przewidywa- nak wynikało z ideologii. Rewolucja prze-
ły, że naszą „specjalnością” będzie pas pół- POLSKA ZBROJNA: Jaki wpływ na go- cież miała być światowa. Komunizm miał
nocny. Wojsko Polskie miało atakować pół- spodarkę miało utrzymywanie w porywach być wszędzie, trzeba więc było być goto-
nocne Niemcy i Danię. Nazywano to Fron- nawet ponad 400-tysięcznej armii? Czy wym, aby taką rewolucję poprzeć lub wręcz
tem Nadmorskim, ale Polacy usilnie dążyli zbrojenia na jej potrzeby nie powodowały ją wywołać. A przemysł ciężki był podstawą
do tego, żeby używać nazwy Front Polski. permanentnego kryzysu socjalizmu? do produkcji tradycyjnego uzbrojenia, po-
I ów Front Polski istnieje we wszystkich zna- ANDRZEJ PACZKOWSKI: Rzeczywiście, jazdów pancernych, dział. Dlatego za komu-
nych mi planach wojennych Układu War- to były gigantyczne sumy. Wydawaliśmy na nizmu ważniejszym przelicznikiem niż ilość
szawskiego. Dosyć skromny, co prawda, bo armię nawet 8–10 procent dochodu narodowe- sprzedanej żywności była ilość stali wypro-
składający się z dwóch armii w pierwszym go, Sowieci jeszcze więcej , bo 10–15 procent. dukowanej na głowę mieszkańca. Takie to
rzucie i trzeciej rezerwowej, ale jest. W dodatku nawet po wprowadzeniu stanu wo- były czasy. 

64 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009


H O R Y Z O N T Y

Panu mjr. Panu Ryszardowi


Józefowi KOWALCZUKOWI SKRAJNOWSKIEMU Wyrazy szczerego współczucia
oraz Jego RODZINIE i głębokiego żalu
szczere wyrazy żalu Dziekanowi Inspektoratu
wyrazy żalu i głębokiego i współczucia z powodu śmierci Wsparcia Sił Zbrojnych
współczucia z powodu śmierci i Pomorskiego Dekanatu Wojskowego
ŻONY
OJCA składają księdzu prałatowi
składają komendant, kadra i pracownicy wojska pułkownikowi
dowództwo, kadra oraz pracownicy wojska Szkoły Podoficerskiej Wojsk Lądowych Józefowi
1 Śląskiej Brygady Rakietowej OP. w Zegrzu. KUBALEWSKIEMU
z powodu śmierci

OJCA
„Im droższy człowiek, tym większy ból, lecz wolą Boga jest rozstanie...” składają
Dziekanowi Inspektoratu Wsparcia SZ i Pomorskiego Dekanatu Wojskowego dowódca wraz z kadrą
i pracownikami wojska
Księdzu Prałatowi płk. Józefowi KUBALEWSKIEMU 2 Bazy Lotniczej „Bydgoszcz”.

wyrazy szczerego, głębokiego żalu i współczucia z powodu śmierci

OJCA Z głębokim żalem


składają i smutkiem przyjęliśmy
dowódca, kadra i pracownicy wojska wiadomość o śmierci
22 Ośrodka Dowodzenia i Naprowadzania w Bydgoszczy. zasłużonego i cenionego
żołnierza, dowódcy
Zgrupowania Jednostek
Zabezpieczenia MON
Panu Panu ppłk. w latach 1987–1991
ppłk. Zbigniewowi PAWŁOWSKIEMU Wojciechowi MAŻULOWI
oraz Jego RODZINIE gen. bryg. Kazimierza
wyrazy głębokiego żalu i szczerego BOGDANOWICZA
wyrazy głębokiego współczucia współczucia RODZINIE i BLISKIM
i szczerego żalu z powodu śmierci
z powodu śmierci wyrazy szczerego współczucia
OJCA
MATKI składają składają
składają kadra i pracownicy dowódca Garnizonu Warszawa,
kadra i pracownicy Departamentu Spraw Obronnych kadra i pracownicy DGW.
Szefostwa Służby Mundurowej i Ochrony Informacji Niejawnych
Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Wyrazy szczerego współczucia


i głębokiego żalu
Wyrazy szczerego współczucia Panu
i głębokiego żalu Koledze, kpt. Robertowi KOKOĆ Panu kpt. Markowi
BRZOZOWSKIEMU
płk. rez. Janowi HAJDAKOWI wyrazy współczucia z powodu śmierci
z powodu śmierci i szczere kondolencje z powodu śmierci
MATKI
MATKI OJCA składają
składają składają dowódca, kadra zawodowa
koleżanki i koledzy żołnierze i pracownicy wojska i pracownicy wojska
z Departamentu Polityki Bezpieczeństwa 16 Pomorskiego Pułku Artylerii 13 Elbląskiego Pułku Przeciwlotniczego
Międzynarodowego MON. w Braniewie. w Elblągu.

POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009 65


Strefa sportu
F E L I E T O N

ANDRZEJ
FĄFARA
dziennikarz
sportowy
Przez kilkadziesiąt lat, gdy ktoś w sportowych
mediach mówił lub pisał „Wojskowi”,
nie było wątpliwości, o jaką drużynę chodzi.

Piłkarski prima aprilis


W
meczu rozegranym skiej reprezentacji mistrzostwach miast w 1970 roku wydawała się zawrotna.
1 kwietnia piłkarska świata w Niemczech. Aby Grotyński i Żmijewski (obaj cywile)
reprezentacja Polski W drużynie Wojskowych grali więc mogli pojechać do Berlina, a potem do Rotter-
pokonała San Marino również cywile, o których jednak ar- damu, potrzebna była interwencja ówczesnego
10:0. Przed laty byłem na primaaprili- mia (ludowa) dbała jak o swoich. szefa Legii generała Zygmunta
sowym meczu poważniejszym niż ten, Świadczy o tym hi- Huszczy. Interwencja to mało po-
w którym podopieczni Leo wiedziane. Generał pojechał za pił-
Beenhakkera roz- karzami do Holandii, chcąc w ten
gromili amatorów sposób dać przełożonym gwaran-
z państewka w Ape- cję, że winowajcy wrócą do kraju.
ninach. 1 kwietnia W charakterze wsparcia wysłano
1970 roku Legia też do Rotterdamu dwa autokary
Warszawa grała wypełnione ubranymi po cywil-
w półfinale Pucharu nemu żołnierzami WSW. Gdy-
Europy (tak się wów- by Grotyński i Żmijewski
czas nazywała Liga chcieli uciec, nie pomogłoby
Mistrzów) z Feyenoor- nawet dziesięciu generałów
dem Rotterdam. Żaden i tyleż autokarów z fałszywymi
polski klub nigdy nie kibicami. Legia przegrała
awansował tak wysoko rewanż z Feyenoordem 0:2,
w tych prestiżowych winowajcy wrócili do kraju,
rozgrywkach. Na Ła- gdzie dali się przykładnie
zienkowską przyszło ukarać. Żmijewskiego po-
30 tysięcy osób. Trolej- traktowano surowiej, bo
busy, które wtedy dowo- miał przy sobie większą
ziły ludzi na stadion, pę- sumę dolarów. Gdy jednak
kały w szwach. w następnych rozgrywkach
Choć spotkanie skoń- pucharowych okazał się po-
czyło się wynikiem bez- trzebny drużynie, karę anulowano.
bramkowym, widzowie na Nie da się ukryć, że 39 lat temu bramkarze
pewno nie mieli wrażenia, że uczest- storia, która wydarzyła się po pierw- i napastnicy miewali trochę inne problemy niż
niczą w primaaprilisowym żarcie. szym meczu z Feyenoordem. Był bo- dziś. Generałowie również. 
Oglądali wielką europejską drużynę, wiem jeszcze mecz rewanżowy, do
z którą Wojskowi, jak wtedy nazywa- którego legioniści przygotowywali się WIZYTÓWKA
no Legię, stoczyli wyrównaną walkę. w ośrodku bratniego klubu enerdow-
Prawdziwych wojskowych w zespole skiego (też wojskowego) Vorwaerts. ANDRZEJ FĄFARA
stołecznym było niewielu. Najwyższy Na Okęciu, przed odlotem do Berlina, Wybrał zawód dziennikarza sportowego,
stopień miał Lucjan Brychczy (ma- znaleziono u dwóch piłkarzy, bram- gdyż wydawał mu się najłatwiejszy.
jor, potem awansowany na podpuł- karza Władysława Grotyńskiego Po co zatem przez pięć lat studiował ekono-
FOT. WWW.SXC.HUI

kownika). Legendarny Kazimierz i napastnika Janusza Żmijewskiego, mię? Tę zagadkę próbuje rozwiązać do dziś.
Deyna nie był nawet oficerem. Nomi- „zagraniczne środki płatnicze”, a kon- Oprócz tego gra w tenisa i ogląda na żywo
wyścigi konne. Z komend wojskowych naj-
nację na podporucznika dostał kilka kretnie około 3 tysięcy dolarów. Dziś
bardziej lubi „spocznij”.
lat później po wspaniałych dla pol- taka suma nie robi wrażenia, nato-

66 POLSKA ZBROJNA NR 15 | 12 KWIETNIA 2009

You might also like