T×m hiÓu vµ x©y dùng hÖ thèng ®iÒu khiÓn

thang m¸y nhê bé ®iÒu khiÓn khả tr×nh PLC S7-

300 CPU314

Tủ sách Free4vn.org

lythanhthuan@free4vn.org

11
 Ch­¬ng i
Tæng quan vÒ thiÕt bÞ vµ ph­¬ng ph¸p ®IÒu khiÓn thang m¸y
I. Giíi thiÖu thiÕt bÞ hîp thµnh thang m¸y
I.1. Më ®Çu
Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn c«ng nghiÖp,
t¹i c¸c trung t©m c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i ph¸t sinh nhu cÇu
lín vÒ x©y dùng c¸c nhµ cao tÇng. Bëi lÏ t¹i c¸c khu c«ng
nghiÖp vµ th­¬ng m¹i tËp trung nhiÒu c¬ quan, xÝ nghiÖp, thªm
vµo ®ã lµ sù gia t¨ng d©n sè vµ lùc l­îng lao ®éng tËp trung vÒ
®©y lín, tèc ®é ®« thÞ ho¸ ngµy cµng nhanh. §Êt ®ai th× ngµy
cµng thu hÑp l¹i do nhu cÇu vÒ x©y dùng vµ s¶n xuÊt qu¸ lín.
ChÝnh v× vËy mµ viÖc x©y dùng nh÷ng toµ nhµ cao tÇng t¹i
thµnh phè vµ c¸c khu c«ng nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt. §i ®«i víi
viÖc x©y dùng nh÷ng toµ nhµ cao tÇng th× thang m¸y lµ bé phËn
kh«ng thÓ t¸ch rêi, chóng ta gi¶ sö r»ng víi mét toµ nhµ cao
tÇng mµ kh«ng cã thang m¸y th× n¨ng xuÊt lao ®éng sÏ gi¶m ®i
rÊt nhiÒu, cßn vÒ mÆt thêi gian th× kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc,
trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc hiÖn nay th× yÕu tè
thêi gian quyÕt ®Þnh ®Õn thµnh c«ng. Thang m¸y kh«ng nh÷ng
sö dông trong c¸c toµ nhµ cao tÇng mµ cßn ®­îc sö dông réng
r·i trong c¸c nghµnh c«ng nghiÖp nh­ viÖc n©ng h¹, vËn chuyÓn
hµng ho¸ tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c…
Trªn thÕ giíi thang m¸y ®­îc sö dông tõ rÊt sím, kh«ng
nh÷ng nã ®­îc sö dông trong c¸c toµ nhµ cao tÇng mµ nã cßn
®­îc sö dông nhiÒu trong c¸c lÜnh vùc kh¸c. C¸c h·ng thang
m¸y næi tiÕng trªn thÕ giíi nh­ OTIS cña Mü, MITSUBISHI
cña NhËt. Trong ®ã h·ng OTIS cña Mü cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u
®êi. N¨m 1852 Elishavraves Otis lÇn ®Çu tiªn thö ®é an toµn
cña thang m¸y(®óng h¬n lµ cÇn trôc), ®Õn n¨m 1853 c«ng ty
thang m¸y OTIS ®­îc thµnh lËp, mét n¨m sau ®ã «ng thuyÕt
minh ph¸t minh cña m×nh t¹i Crýtal Plece vµ göi ph¸t minh vÒ
xËy dùng toµ nhµ cao tÇng vµ tiÕt kiÖm ®Êt trång trät cho c¸c
khu c«ng nghiÖp. Ngµy nay c¸c h·ng thang m¸y lÇn l­ît ra ®êi
vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, c¸c thang m¸y ngµy cµng ®­îc cØa tiÕn
12
vµ hoµn thiÖn h¬n nh»m n©ng cao chÊt l­îng phôc vô. Sù ph¸t
triÓn nhanh vÒ c«ng nghÖ ®· cho ra ®êi c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i
phôc vô cho qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn thang m¸y mét
c¸ch tèt nhÊt,c¸c thiÕt bÞ nµy ®· du nhËp vµo ViÖt nam gióp cho
c¸c kü s­ ViÖt Nam cã thÓ tiÕp cËn vµ lµm chñ c¸c thiÕt bÞ nµy.
Lµ mét sinh viªn nghµnh ®iÒu khiÓn häc t«i cã ý ®Þnh t×m hiÓu
vµ x©y dùng hÖ thèng ®iÒu khiÓn thang m¸y nhê bé ®iÒu khiÓn
khr tr×nh PLC S7-300 CPU314 do h·ng SIEMENS cña §øc
cung cÊp

13
I.2. Kh¸i niÖm chung vÒ thang m¸y
Thang m¸y lµ lo¹i thiÕt bÞ vËn t¶i dïng ®Ó vËn chuyÓn
ng­êi vµ hµng theo ph­¬ng th¼ng ®øng. Thang m¸y nãi riªng
vµ m¸y n©ng nãi chung ngµy cµng ®­îc sö dông réng r·i víi
c¸c yªu cÇu kh¾t khe vÒ kü thuËt nh»m ®¶m b¶o cho thang m¸y
cã tÝnh phôc vô cao. Trong qu¸ tr×nh c¬ giíi ho¸ th× ®ßi hái
thang m¸y ph¶i n©ng cao n¨ng xuÊt vµ gi¶m ®­îc thêi gian vËn
chuyÓn gi÷a c¸c bé phËn kh¸c nhau trong cïng mét qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, ®èi víi thang m¸y dïng trong c¸c toµ nhµ cao tÇng th×
®ßi hái ph¶i phôc vô hµng kh¸ch mét c¸ch toãt nhÊt vµ thuËn
lîi nhÊt, ®¶m b¶o an toµn tèt nhÊt cho hµnh kh¸ch.
I.2.1. C¸c thiÕt bÞ hîp thµnh thang m¸y
I.2.2.1 C¸c thiÕt bÞ c¬ khÝ
1. C¸p thÐp:
C¸p thÐp lµ chi tiÕt rÊt quan träng ®­îc sö dông hÇu hÕt
trong c¸c m¸y n©ng nãi chung vµ thang m¸y nãi riªng.
Yªu cÇu chung ®èi víi c¸p ph¶i lµ:
- An toµn trong sö dông
- §é mÒm cao dÔ uèn cong, ®¶m b¶o nhá gän cña c¬ cÊu vµ
m¸y, ®¶m b¶o ®é ªm dÞu kh«ng g©y ån khi lµm viÖc trong c¬
cÊu vµ m¸y nãi chung.
- Träng l­îng riªng nhá, gi¸ thµnh thÊp, ®¶m b¶o ®é bÒn l©u,
thêi h¹n sö dông lín.
C¸p thÐp ®­îc chÕ t¹o tõ sîi thÐp c¸c bon tèt (Ýt l­u huúnh vµ
phèt pho), ®­îc chÕ t¹o b»ng c«ng nghÖ kÐo nguéi cã ®­êng
kÝnh tõ 0.5 ¸ 2.3mm. C¸c sîi nµy ®­îc bÖn thµnh c¸p chuyªn
dïng. §Ó chèng rØ, ng­êi ta tr¸ng líp kÏm, b«i dÇu mì, sau khi
tr¸ng kÏm th× dé bÒn cña c¸p gi¶m 10%. Trong thang m¸y th×
ng­êi ta dïng tõ 3¸5 sîi lµm c¸p treo, treo buång thang.
2. Puly-Puly ma s¸t.
Puly lµ chi tiÕt dïng ®Ó dÉn c¸p b»ng ma s¸t(gäi t¾t lµ Puly
ma s¸t), th­êng ®­îc dïng phæ biÕn trong thang m¸y. Puly ma
s¸t cã c¸c r·nh riªng biÖt mµ kh«ng theo h×nh xo¾n èc. Sè r·nh
c¸p trªn Puly ma s¸t tuú thuéc vµo sè sîi c¸p dÉn ®éng trong

14
m¸y vµ c¸ch m¾c c¸p. Mét sè Puly ma s¸t cã phñ chÊt dÎo ®Ó
t¨ng ma s¸t. R·nh Puly vµ c¸p cã cïng ®é cøng sÏ ®¶m b¶o ®é
mßn Ýt nhÊt ®èi víi c¶ c¸p vµ r·nh Puly. H×nh d¹ng mÆt c¾t
r·nh c¸p trªn Puly cã ¶nh h­ëng lín ®Õn kh¶ n¨ng kÐo vµ tuæi
thä cña nã.
Cã ba lo¹i r·nh: r·nh trßn, r·nh trßn cã xÎ d­íi vµ r·nh
h×nh thang.
§èi víi Puly ma s¸t, hÖ sè ma s¸t trong c«ng thøc Euler lµ hÖ
sè ma s¸t tÝnh to¸n ft, nã lín h¬n hÖ sè ma s¸t gi÷a vËt liÖu c¸p
víi r·nh Puly f vµ phô thuéc vµo d¹ng r·nh c¸p:
Fmax = Fmin. eft.q
Trong ®ã:
q :gãc «m cña c¸p trªn Puly ma s¸t.
§èi víi Puly ma s¸t, mét sîi c¸p cã thÓ cuèn nèi tiÕp lªn
nhiÒu Puly ma s¸t dÉn ®éng ®ång thêi ®Ó t¨ng gãc «m th­êng
trong thang m¸y cã gãc «m b»ng p vµ sè r·nh c¸p kh«ng nhá
h¬n 3.
3. Tang cuèn c¸p:
Ng­êi ta th­êng sö dông tang cuèn c¸p ®èi víi thang m¸y
chë hµng(kh«ng cã ®èi träng), lo¹i nµy cã kÝch th­íc cång kÒnh
vµ ®ßi hái c«ng suÊt ®éng c¬ lín so víi c«ng su©t ®éng c¬ dïng
Puly ma s¸t. Trong m¸y n©ng nãi chung ng­êi ta dïng tang
cuèn c¸p mét líp, trong tr­êng hîp dung l­îng cuèn c¸p trªn
tang lín ®Ó gi¶m dung l­îng cña tang ng­êi ta dïng tang nhiÒu
líp c¸p. Khi tang quay ®· biÕn chuyÓn ®éng quay thµnh chuyÓn
®éng tÞnh tiÕn vµ truyÒn lùc dÉn ®éng tíi c¸p vµ c¸c bé phËn
kh¸c.
Tang ma s¸t lµ mét lo¹i tang cã ®Æc ®iÓm lµ kh«ng cè ®Þnh
®Çu c¸p trªn tang mµ cuèn lªn tang mét sè vßng, khi tang quay
th× th× mét nh¸nh c¸p cuèn vµo víi lùc c¨ng Fc = Fmax vµ
nh¸nh kia nh¶ ra víi lùc c¨ng Fn = Fmin.
Tang truyÒn chuyÓn ®éng nhê ma s¸t gi÷a c¸p vµ tang. Tang
ma s¸t gåm lo¹i h×nh trô vµ lo¹i cã ®­êng kÝnh thay ®æi.

15
 Kh¶ n¨ng kÐo cÇn thiÕt cña tang ma s¸t U ®Ó dÞch chuyÓn t¶i
träng ®­îc tÝnh tõ lùc c¶n dÞch chuyÓn t¶i träng vµ c¸c ®iÒu
kiÒn lµm viÖc víi hÖ sè an toµn cÇn thiÕt. Lùc c¨ng c¸p nhá nhÊt
Fmin trªn nh¸nh nh¶ ®­îc tÝnh tõ ®iÒu kiÖn lùc c¨ng ban ®Çu
®Ó truyÒn lùc b»ng ma s¸t hoÆc tõ ®iÒu kiÖn ®é vâng cho phÐp
cña c¸p. VËy lùc c¨ng c¸p lín nhÊt Fmax trªn nh¸nh cuèn cÇn
thiÕt ®Ó dÞch chuyÓn t¶i träng lµ:
Fmax = U + Fmin
Sèvßng c¸p cÇn thiÕt cuèn lªn tang ma s¸t ®­îc tÝnh tõ ®iÒu
kiÖn c¸p kh«ng bÞ tr­ît trªn tang theo c«ng thøc Euler :
Fmax = Fmin. ef2p n
Trong ®ã:
f: hÖ sè ma s¸t gi÷a c¸p vµ tang.

HÖ sè an toµn:
n = lg F max - lg F min
2p . f . lg e
Tang ma s¸t h×nh trô th­êng d­îc xÎ r·nh c¸p theo h×nh
xo¾n èc. §Ó t¨ng hÖ sè ma s¸t, ngoµi r·nh trßn ng­êi ta cã thÓ
lµm c¸c r·nh c¸p ®Æc biÖt kh¸c, tuy nhiªn víi c¸c r·nh c¸p nµy
sÏ lµm tuæi thä cña c¸p bÞ gi¶m.
Tang ma s¸t h×nh trô cã chiÒu dµi tang ®­îc tÝnh theo c«ng
thøc sau:

l.t
Lt = + (n+4).t
p .D
Trong ®ã :
L : chiÒu dµi vËn chuyÓn t¶i träng
t : b­íc c¸p
D : ®­êng kÝnh tang tÝnh ®Õn t©m c¸p
4t : c¸c vßng thõa ë hai ®Çu tang
V× c¸p di chuyÓn däc theo trôc tang trong qu¸ tr×nh lµm viÖc,
nªn víi chiÒu dµi vËn chuyÓn lín, chiÒu dµi tang rÊt lín. Khi ®ã
cã thÓ dïng tang ma s¸t cã ®­¬ng kÝnh thay ®æi. Khi c¸p di
chuyÓn theo chiÒu trôc tang, nã sÏ bÞ tr­ît vÒ vÞ trÝ cò vµ v× thÕ
tang rÊt gän song c¸p sÏ rÊt chãng mßn. §iÒu kiÖn ®Ó c¸p cã thÓ

16
tr­ît vÒ vÞ trÝ cò lµ gãc nghiªng thay ®æi ®­êng kÝnh j ph¶i lín
h¬n gãc ma s¸t r gi÷a tang vµ c¸p;
tgj > tgr hay j > r trong ®ã f= tgj
§Ó cã hai tèc ®é ng­êi ta dïng tang ma s¸t cã ®­êng kÝnh
thay ®æi víi hai bËc kh¸c nhau.
C¸c ®­êng kÝnh Dmax vµ Dmin cña lo¹i tang nµy x¸c ®Þnh
tõ c¸c tèc ®é cho tr­íc vmzx , vmin . §Ó thay c¸p ®­îc tiÖn lîi vµ
do tang ng¾n, tang ma s¸t cã ®­êng kÝnh thay ®æi th­êng ®­îc
l¾p c«ngx«n víi trôc dÉn ®éng cña nã.
§Ó t¨ng lùc b¸m gi÷a c¸p vµ tang, cã thÓ lµm c¸c g©n nhá
trªn bÒ mÆt tang däc theo trôc tang.
4. Phanh an toµn.
§Ó tr¸nh cho ca bin r¬i trong giÕng thang khi ®øt c¸p hoÆc
h¹ víi tèc ®é v­ît qu¸ gi¸ trÞ cho phÐp, phanh an toµn tù ®éng
dõng vµ gi÷ ca bin tùa trªn c¸c ray dÉn h­íng. Ca bin cña tÊt
c¶ c¸c lo¹i thang m¸y ®Òu ph¶i ®­îc trang bÞ phanh an toµn.
Phanh an toµn cßn ®­îc ®­îc trang bÞ cho ®èi träng khi ®èi
träng n»m trªn lèi ®i hoÆc phÇn diÖn tÝch cã ng­êi ®øng. Theo
nguyªn t¾c lµm viÖc cã lo¹i phanh dõng ®ét ngét vµ phanh
dõng ªm dÞu, phanh dõng ®ét ngét th­êng ®­îc ¸p dông ®èi víi
lo¹i thang m¸y cã vËn tèc cì 0.71m/s, theo kÕt cÊu cã c¸c lo¹i
phanh nh­ phanh kiÓu nªm vµ kiÓu cam. §èi víi lo¹i thang
m¸y cã tèc ®é trªn 1m/s vµ c¸c lo¹i thang m¸y ®­îc sö dông
trong bÖnh viÖn th× th­êng dïng lo¹i phanh dõng ªm dÞu víi bé
phËn c«ng t¸c lµ nªm hoÆc kÑp. Phanh an toµn th­êng l¾p víi
c¸p n©ng(®­îc sö dông cho thang m¸y dïng tang cuèn c¸p) vµ
m¾c víi bé h¹n chÕ tèc ®é(dïng cho thang m¸y sö dông Puly
ma s¸t)
a> Phanh dõng ®ét ngét m¾c víi c¸p n©ng:
Lo¹i phanh nµy th­êng dïng cho thang m¸y víi tang cuèn
c¸p vµ thang m¸y chë hµng. Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p dÉn ®éng
17
+Phanh an toµn kiÓu h×nh cam m¾c víi c¸p n©ng

(H×nh vÏ)

Nguyªn t¾c ho¹t ®éng :

Trªn hai ®Çu cña trôc (1) l¾p cøng c¸c b¸nh cam(2) v¸ d­íi
t¸c dông
cña lß xo(5) c¸c b¸nh cam(2) lu«n xoay quanh trôc(1) ®Ó Ðp
vµo ray dÉn h­íng cña thang m¸y. PhÝa bªn kia lµ ngµm cøng
®Ó khi b¸nh cam xoay, Ðp vµo dÉn h­íng th× ¨n hÕt khe hë vµ
cïngvíi ngµm kÑp chÆt lÊy thanh dÉn h­íng. Trôc (1) cã c¸c
gèi trôc g¾n cøng trªn khung ca bin. Gi÷a trôc(1) cã g¾n tay
®ßn(3), ®Çu cña tay ®ßn nèi víi c¸p n©ng b»ng xÝch(4). Khi ca
bin treo trªn c¸p n©ng, c¸p cã ®é c¨ng vµ qua xÝch kÐo tay
®ßn(3) lµm trôc xoay vµ t¹o ra khe hë gi÷a b¸nh cam(2) vµ ray
dÉn h­íng ®Ó ca bin cã thÓ chuyÓn ®éng b×nh th­êng. Khi ®øt
c¸p th× xÝch (4) chïng vµ lß xo(5) xoay trôc(1) ®Ó Ðp b¸nh cam
vµo ray dÉn h­íng. D­íi t¸c ®éng cña lùc ma s¸t gi÷a b¸nh
cam vµ ray, ca bin ®i xuèng lµm b¸nh cam tiÕp tôc xoay víi
®iÓm tiÕp xóc cã ®­êng kÝnh lín dÇn cho ®Õn khi ®ñ gi÷ ca bin
tùa trªn trôc dÉn h­íng. HiÖn nay lo¹i phanh nµy Ýt dïng vµ
chØ cho thang chë hµng lo¹i nhá
+Phanh dõng ®ét ngét kiÓu nªm m¾c víi c¸p n©ng

18
 (H×nh vÏ)

Nguyªn t¾c ho¹t ®éng:

ThiÕt bÞ treo(3) cã thÓ dÞch chuyÓn lªn xuèng so víi dÇm treo
cña ca bin.
Khi treo ca bin c¸p n©ng cã ®é c¨ng kÐo c¸c tay ®ßn (4) lµm c¸c
qu¶ nªm
ë ®Çu kia cña tay ®ßn ®i xuèng t¹o khe hë g÷a nªm vµ ray dÉn
h­íng vµ ca bin cã thÓ chuyÓn ®éng b×nh th­êng. Khi ®øt hoÆc
chïngc¸p n©ng, thiÕt bÞ treo cã thÓ dÞch xuèngvµ c¸c lß xo(5)
kÐo tay ®ßn(4) lµm c¸c qu¶
nªm (6) dÞch lªn trong vá cña nã, ®i hÕt khe hë vµ Ðp chÆt vµo
thanh dÉn h­íng (7),thùc hiÖn mét qu¸ tr×nh tù nªm ®Ó phanh
ca bin tùa trªn c¸c thanh dÉn h­íng.
b>Phanh dõng ®ét ngét m¾c víi bé h¹n chÕ tèc ®é:
TÊt c¶ c¸c lo¹i thang m¸y dïng Puly ma s¸t ®Òu ph¶i m¾c
phanh an toµn víi bé h¹n chÕ tèc ®é. S¬ ®å nguyªn lÝ ®¬n gi¶n
cña c¸ch m¾c nµy nh­ sau:

(H×nh vÏ)

19
 Khi lµm viÖc ë chÕ ®é b×nh th­êng lß xo (8) kÐo tay ®ßn (4)
xuèng ®Ó ®¶m b¶o cho qu¶ nªm (6) kh«ng tiÕp xóc víi ray dÉn
h­íng (7) vµ ô t× (10) ®¶m b¶o khe hë gi÷a chóng. Do ®Çu
c¸nhtay ®ßn (4) nèi víi c¸p h¹n chÕ tèc ®é mµkhi ca bin chuyÓn
®éng nã kÐo c¸p (3) vµ quay bé h¹n chÕ tèc ®é (9). Khi ca bin
h¹ víi tèc ®é lín h¬n gi¸ trÞ cho phÐp, tèc ®é quay cña bé h¹n
chÕ tèc ®é còng t¨ng vµ tù dõng lµm c¸p (3) còng dõng theo
nh­ngca bin vÉn tiÕp tôc ®i xuèng. Do vËy mµ c¸p (3) cña bé
h¹n chÕ tèc ®é qua ®Çu nèi (2) t¸c ®éng lªn tay ®ßn (4), tay treo
(5) vµ qu¶ nªm (6) lµm chóng cã chuyÓn ®éng t­¬ng ®èi ®i lªn
so víi ca bin. Qu¶ nªm ¨n hÕt khe hë víi thanh dÉn h­íng vµ
tiÕp xóc víi nã, ca bin ®­îc dõng l¹i.
5. Bé h¹n chÕ tèc ®é
Bé h¹n chÕ tèc ®é dïng ®Ó t¸c ®énglªn phanh an toµn ®Ó
dõng ca bin khi tèc ®é h¹ ca bin v­ît qu¸ gi¸ trÞ cho phÐp. Gi¸
trÞ cho phÐp nµy lín h¬n tèc ®é danh nghÜa Ýt nhÊt lµ 15% v×
NÕu lÊy gi¸ trÞ cho phÐp thÊp h¬n th× dÔ x¶y ra hiÖn t­îng dõng
ca bin mét c¸ch ngÉu nhiªn.
Bé h¹n chÕ tèc ®é cã liªn hÖ víi ca bin vµ quay khi ca bin
chuyÓn ®éng nhê c¸p cña bé h¹n chÕ tèc ®é. Bé h¹n chÕ tèc ®é
th­êng ®­îc ®Æt trong buång m¸y ë phÝa trªn vµ ®Ó c¸p kh«ng
bÞ xo¾n vµ cã ®é c¨ng ®ñ ®Ó truyÒn lùc b»ng ma s¸t ng­êi ta sö
dông mét thiÕt bÞ gäi lµ thiÕt bÞ c¨ng c¸p h¹n chÕ tèc ®é.
S¬ ®å vµ nguyªn lÝ ho¹t ®éng cña bé c¨ng c¸p h¹n chÕ tèc ®é
nh­ sau:

(H×nh vÏ)

110
 Khung (7) ®­îc g¾n cøng víi thanh dÉn h­íng (3) cña ca bin.
Däc theo khung (7) cã ®èi träng (5) víi ngµm dÉn h­íng tùa
lªn khung (7).§èi träng (5) ®­îc treo vµo trôc cñaPuly (1) ®Ó
kÐo c¨ng c¸p (2) cña bé h¹n chÕ tèc ®é. Trªn khung (7) cã vÊu
(6) cßn trªn ®èi träng (5) cã c«ng t¾c (4) ®Ó khi ®øt c¸p (2) hoÆc
hµnh tr×nh cña ®èi träng ®i qu¸ giíi h¹n th× vÊu (6) ch¹m vµo
c«ng t¾c (4) ®Ó ng¾t m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn ®éng c¬ dÉn ®éng.
Mét sè thang m¸y cßn sö dông ®èi träng d­íi d¹ng c«ng x«n ®Ó
kÐo c¨ng c¸p h¹n chÕ tèc ®é.
S¬ ®å nguyªn lÝ ho¹t ®éng cña bé h¹n chÕ tèc ®é:

(H×nh vÏ)
Trªn vá (15) cã g¾n cøngtrôc nhê ®ai èc (16). Trªn trôc cã
l¾p ®Üa (1) cïngc¸c Puly (13) vµ (14) b»ng æ bi ®Ó chóng cã thÓ
quay tù do quanh trôc. Trªn ®Üa (1) cã c¸c chèt (2) ®Ó l¾p c¸c
qu¶v¨ng (6). C¸c qu¶ v¨ng nµy liªn hÖ víi nhau b»ng thanh kÐo
(9) trªn cã l¾p lß xo chÞu nÐn (5). Lß xo (5) cã mét ®Çut× lªn vÊu
(4) g¾n trªn ®Üa (1), ®Çu kia t× lªn vßng ®Öm (7) vµ ®ai èc (8)
trªn thanh kÐo (9) ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh ®é nÐn cña lß xo. Nh­
vËy, do vÊu (4) g¾n cè ®Þnh trªn ®Üa nªn lß xo (5) lu«n cã xu
h­íng ®Èy thanh kÐo (9) sang tr¸i ®Ó ®Çu c¸c qu¶ v¨ng (6)
kh«ng ch¹m vµo c¸c vÊu (3) cña vá khi quay ®Üa. Víi tèc ®é
quay b×nh th­êng, øng víi tèc ®é danh nghÜa cña ca bin, ®Üa (1)
quay dÔ dµng vµ c¸c qu¶ v¨ng ë vÞ trÝ kh«ng ch¹m vµo vÊu (3)
trªn vá. Khi tèc ®é ca bin v­ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp, qua c¸p
h¹n chÕ tèc ®é v¾t trªn r·nh Puly (14), ®Üa (1) còng quay
nhanh øng víi tèc ®é t­¬ng øng vµ lùc li t©m cña c¸c qu¶
v¨ng t¨ng lªn, Ðp lß xo (5) vµ t¸ch c¸c qu¶ v¨ng ra xa t©m quay
lµm ®Çu qu¶ v¨ng m¾c vµo vÊu (3) vµ ®Üa cïng Puly (13), (14)
dõng l¹i. Puly cã r·nh h×nh thang nªn víi hÖ sè ma s¸t tÝnh to¸n
lín nªn khi nã dõng l¹i nã lµm cho c¸p h¹n chÕ tèc ®é v¾t qua
Puly dõng theo, cabin vÉn tiÕp tôc ®i xuèng nªn c¸p h¹n chÕ tèc
111
®é t¸c ®éng lªn hÖ tay ®ßn ®Ó phanh an toµn ho¹t ®éng. Lß xo
(5) cµng bÞ nÐn th× lùc ly t©m cÇn thiÕt ®Ó t¸ch qu¶ v¨ng ra cµng
lín, NÕu lùc nÐn lß xo nhá th× dÔ g©y ra hiÖn t­îng dõng ngÉu
nhiªn khi nã chuyÓn ®éng víi tèc ®é danh nghÜa dÉn ®Õn cÇn
ph¶i ®iÒu chØnh lß xo sao cho bé h¹n chÕ tèc ®é ho¹t ®éng víi
gi¸ trÞ tèc ®é quy ®Þnh trong quy ph¹m cña tõng lo¹i thang
m¸y.
6. Cabin, cöa cabin vµ cöa tÇng.
Cabin cã d¹ng khèi hép ®­îc lµm b»ng c¸c tÊm thÐp ghÐp
l¹i víi nhau, trong thiÕt kÕ thang m¸y th× ng­êi ta ph¶i tÝnh
to¸n diÖn tÝch sµn cabin sao cho phï hîp víi yªu cÇu, vÝ dô nh­
®èi víi thang m¸y sö dông trong bÖnh viÖn th× ph¶i thiÕt kÕ sao
cho sµn cabin cã diÖn tÝch lín ®Ó cã thÓ ®­a c¸ng vµ bÖnh nh©n
®øng trong cabin ®­îc tho¶i m¸i, hoÆc nh­ ®èi víi yªu cÇu bµi
to¸n lµ thiÕt kÕ thang m¸y lµ 320kg th× ph¶i thiÕt kÕ sao cho ®ñ
diÖn tÝch Ýt nhÊt lµ 4 ng­êi trong thang.
Cöa cabin vµ cöa tÇng: §©y lµ c¸c thiÕt bÞ yªu cÇu cã ®é
chÝnh x¸c cao. Mét vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i cã hÖ thèng liªn ®éng
gi÷a cöa cabin vµ cöa tÇng sao cho khi cabin ®Õn cöa tÇng th×
®ång thêi cöa tÇng vµ cöa cabin cïng më ra ®Ó cho hµnh kh¸ch
ra hoÆc ®Ó xÕp dì hµng ho¸, khi cabin ch­a ®Õn tÇng th× cöa
tÇng ph¶i th­êng xuyªn ®ãng l¹i.
7. §èi träng.
§èi träng lµ bé phËn ®ãng vai trß chÝnh trong hÖ thèng c©n
b»ng. §èi víi thang m¸y cã chiÒu cao n©ng kh«ng lín, ng­êi ta
chän ®èi träng sao cho träng l­îng cña nã c©n b»ng víi träng
l­îng cabin vµ mét phÇn t¶i träng n©ng, bá qua träng l­îng
c¸p n©ng, c¸p ®iÖn vµ kh«ng dïng c¸p hoÆc xÝch c©n b»ng. Khi
thang m¸y cã chiÒu cao n©ng lín h¬n 45m, träng l­îng c¸p
n©ng vµ c¸p ®iÖn lµ ®¸ng kÓ nªn ng­êi ta ph¶i dïng c¸p hoÆc
xÝch c©n b»ng vµ tÝnh chÝnh x¸c l¹i träng l­îng ®èi träng. Ng­êi
ta th­êng tÝnh khèi l­îng cña ®èi träng theo c«ng thøc:
G®t=Gbt+a.G (kg)
Trong ®ã:
Gbt:khèi l­îng buång thang.
G: khèi l­îng hµng
112
 a: HÖ sè c©n b»ng (a=0.3¸0.6)
8. Mét sè thiÕt bÞ c¬ khÝ kh¸c.
Ngoµi c¸c thiÕt bÞ c¬ khÝ ®· kÓ trªn trong thang m¸y cßn
mét sè thiÕt bÞ c¬ khÝ kh¸c nh­:
- Ray dÉn h­íng
- BÖ ®Æt ®éng c¬
- C¸c hÖ thèng liªn ®éng
I.2.1.2 ThiÕt bÞ ®iÖn trong thang m¸y
M¹ch ®iÖn cña thang m¸y bao gåm nh÷ng m¹ch sau:
1. M¹ch ®éng lùc :
Lµ hÖ thèng ®iÒu khiÓn c¬ cÊu dÉn ®éng thang m¸y ®Ó ®ãng
më ®éng c¬ dÉn ®éng vµ phanh c¬ khÝ cña c¬ cÊu. HÖ thèng
ph¶i ®¶m b¶o viÖc ®iÒu chØnh tèc ®é chuyÓn ®éng cña ca bin sao
cho qu¸ tr×nh më m¸y vµ phanh ®­îc ªm dÞu vµ dõng chÝnh x¸c
tr­íc cöa tÇng.
2. M¹ch ®iÒukhiÓn :
Lµ hÖ thèng ®iÒu khiÓn tÇng cã t¸c dông thùc hiÖn mét
ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn phøc t¹p, phï hîp víi chøc n¨ng yªu
cÇu cña thang m¸y. HÖ thèng ®iÒu khiÓn tÇng cã nhiÖm vô l­u
tr÷ c¸c lÖnh di chuyÓn tõ ca bin, c¸c lÖnh gäi tÇng cña hµnh
kh¸ch vµ thùc hiÖn c¸c lÖnh di chuyÓn hoÆc dõng theo mét thø
tù ­u tiªn nµo ®ã cña m¹ch ®iÒu khiÓn. Sau khi thùc hiÖn xong
lÖnh ®iÒu khiÓn th× xo¸ bá ; x¸c ®Þnh vµ ghi nhËn th­êng xuyªn
vÞ trÝ ca bin vµ h­íng chuyÓn ®éng cña nã.
HiÖn nay, hÖ thèng ®iÒu khiÓn b¸n tù ®éng b»ng tay g¹t cã
ng­êi ®iÒu hµnh rÊt Ýt sö dông, tÊt c¶ c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn
hiÖn nay ®Òu sö dông d¹ng nót bÊm g¾n ë trong ca bin.
3. M¹ch tÝn hiÖu :
Lµ hÖ thèng c¸c ®Ìn tÝn hiÖu víi c¸c kÝ hiÖu ®· thèng nhÊt
ho¸ ®Ó b¸o hiÖu tr¹ng th¸i cña thang m¸y, vÞ trÝ vµ h­íng
chuyÓn ®éng cña ca bin.
4. M¹ch chiÕu s¸ng vµ qu¹t th«ng giã :

113
 M¹ch chiÕu s¸ng lµ hÖ thèng ®Ìn chiÕu s¸ng cho ca
bin,buång thang m¸y, hè thang, ®¶m b¶o ®­îc ¸nh s¸ng cho
ng­êi sö dông thang m¸y
Qu¹t th«ng giã ®­îc l¾p trong cabin ®Ó ®¶m b¶o cho ng­êi
trong cabin c¶m thÊy lu«n tho¸ng m¸t, chèng g©y t©m lý khã
chÞu cho ng­êi sö dông thang m¸y, ®èi víi c¸c lo¹i thang m¸y
chë hµng th× ®¶m b¶o cho hµng ho¸ kh«ng bÞ h­ ho¶ng do t¸c
®éng cña nhiÖt ®é
5. M¹ch an toµn:
Lµ hÖ thèng c¸c c«ng t¾c, r¬ le, tiÕp ®iÓm. .. nh»m b¶o ®¶m
an toµn cho thang m¸y khi ho¹t ®éng. Cô thÓ lµ: b¶o vÖ qu¸ t¶i
cho ®éng c¬, thiÕt bÞ h¹n chÕ t¶i träng n©ng, c¸c c«ng t¾c t¬
h¹n chÕ hµnh tr×nh, c¸c tiÕp ®iÓm t¹i cöa ca bin, cöa tÇng, bé
h¹n chÕ tèc ®é...
M¹ch an toµn tù ®éng ng¾t ®iÖn ®Õn m¹ch ®éng lùc ®Ó dõng
thang hoÆc kh«ng cho thang ho¹t ®éng ®­îc trong c¸c tr­êng
hîp sau:
- MÊt ®iÖn ®iÒu khiÓn, mÊt ®­êng tiÕp ®Êt.
- Qu¸ t¶i.
- Ca bin v­ît qu¸ giíi h¹n ®Æt c«ng t¾c hµnh tr×nh.
- §øt c¸p hoÆc tèc ®é h¹ ca bin v­ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp
(bé h¹n chÕ tèc ®é vµ phanh an toµn lµm viÖc ).
- Mét trong c¸c c¸p n©ng chïng qu¸ giíi h¹n cho phÐp (bé
c¨ng c¸p ).
- Cöa ca bin hoÆc mét trong c¸c cöa tÇng kh«ng ®ãng h¼n.
Ngoµi ra, thang m¸y cßn cã cöa ®Èy, ®ãng më tù ®éng. Khi
®ãng NÕu gÆp ch­íng ng¹i vËt th× më cöa ra råi ®ãng l¹i hoÆc
qu¸ t¶i sÏ kh«ng ®ãng. Thang m¸y chë ng­êi cã nót bÊm cÊp
cøu trong tr­êng hîp khÈn cÊp nh­: khi cã ho¶ ho¹n, hµnh
kh¸ch bÞ m¾c c¸c chøng bÖnh ®ét ngét (tim, huyÕt ¸p cao…)
tøc lµ khi bÊm nót nµy th× ca bin h¹ xuèng tÇng mét vµ më cöa.
I.2.1.3 C¸c thiÕt bÞ dÉn ®éng
Ngµy nay hÖ truyÒn ®éng trong thang m¸y lµ dïng ®éng c¬
mét chiÒu vµ xoay chiÒu. Xu h­íng hiÖn nay ng­êi ta th­êng
chÕ t¹o hÖ truyÒn ®éng víi ®éng c¬ xoay chiÒu v× nã hiÖu qu¶

114
kinh tÕ h¬n vµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ ®iÒu khiÓn vµ khëi
®éng ®éng c¬. §i ®«i víi hÖ truyÒn ®éng thang m¸y b»ng ®éng
c¬ xoay chiÒu lµ c¸c bé biÕn tÇn, hÖ thèng nµy cã ­u ®iÓm lµ lµm
viÖc rÊt tin cËy v× kh«ng cã tiÕp ®iÓm vµ cã thÓ ®iÒu khiÓn ®­îc
tèc ®é ®éng c¬ ®Ó ®¹t ®­îc biÓu ®å tèc ®é tèt nhÊt cña cabin.
Yªu cÇu chung ®èi víi ®éng c¬ ®iÖn lµ Ýt ån, Roto cña ®éng c¬
cã m« men qu¸n tÝnh lín(®Ó h¹n chÕ gia tèc khi më m¸y).
* TÝnh to¸n c«ng suÊt ®éng c¬ truyÒn ®éng thang m¸y:
§Ó tÝnh chän c«ng suÊt ®éng c¬ thang m¸y cÇn ph¶i cã c¸c
th«ng sè kü thuËt sau.
- Tèc ®é vµ gia tèc lín nhÊt cho phÐp
- Träng t¶i
- Träng l­îng buång thang
Khi ®ã c«ng suÊt tÜng cña ®éng c¬ khi n©ng t¶i kh«ng dïng ®èi
träng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
(Gbt + G ).v.g .10 -3
Pc = (kw)
h
Trong ®ã :
Gbt: khèi k­îng buång thang (kg)
G : khèi l­îng hµnh kh¸ch (hµng ho¸) (kg)
v: tèc ®é n©ng cña buång thang. VËn tèc quay cña ®éng
c¬ w liªn hÖ víi v b»ng biÓu thøc: v = pD.w (m/s)
60.i
w(vßng/phót)
h : hiÖu suÊt cña c¬ cÊu n©ng.
C«ng suÊt tÜnh cña ®éng c¬ khi cã ®èi träng ®­îc tÝnh theo c«ng
thøc sau:
Khi n©ng.
é 1 ù
Pn = ê(G + Gbt ). - Gdt .h ú.v.g .k .10 -3 (kw)
ë h û
Khi h¹.
é 1ù
Ph = ê(G + Gbt ).h + Gdt . ú.v.g .k .10 -3 (kw)
ë hû
Trong ®ã:

115
 k: Lµ hÖ sè tÝnh ®Õn ma s¸t gi÷a thanh dÉn h­íng vµ
®èi träng k = 1.15 ¸ 1.3
G®t: Khèi l­îng cña ®èi träng
PhÇn lín c¸c thang m¸y chë kh¸ch chØ vËn hµnh ®Çy t¶i
träng ë nh÷ng giê cao ®iÓm, thêi gian cßn l¹i lu«n lµm viÖc non
t¶i. Cho nªn ®èi víi thang m¸y chë kh¸ch nªn chän a =0.35 –
0.4, cßn ®èi víi thang m¸y chë hµng, khi n©ng th­êng lµ ®Çy t¶i
vµ khi h¹ lµ kh«ng t¶i nªn chän a= 0.5
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n ta ph¶i tÝnh ®Õn c¸c lùc
c¶n trong qu¸ tr×nh truyÒn ®éng.
+ Lùc vßng trªn Puly ma s¸t do sù chªnh lÖch lùc c¨ng trªn 2
nh¸nh c¸p.
+ Lùc ma s¸t gi÷a ngµm dÉn h­íng vµ ray dÉn h­íng, lùc nµy
phô thuéc vµo ngµm dÉn h­íng, ®é chÝnh x¸c khi l¾p r¸p vµ b«i
tr¬n.
+ §èi víi thang m¸y tèc ®é cao xuÊt hiÖn lùc c¶n kh«ng khÝ
trong giÕng khi cabin chuyÓn ®éng.
Nh×n chung c¸c lùc nµy lµ kh«ng ®¸ng kÓ do ®ã khi chän thiÕt
bÞ ta chØ viÖc nh©n thªm víi hÖ sè gäi lµ hÖ sè dù tr÷ tõ 1.1¸1.2
lµ ®ñ.
Ngoµi ®éng c¬ dïng ®Ó dÉn ®éng cabin th× ta còng ph¶i tÝnh
to¸n ®Õn ®éng c¬ dïng ®Ó më cöa cabin vµ cöa tÇng

116
I.2.2. CÊu t¹o chung cña thang m¸y

(H×nh vÏ)
Nh÷ng lo¹i thang m¸y hiÖn ®¹i cã kÕt cÊu c¬ khÝ phøc t¹p,
hÖ truyÒn ®éng, hÖ c¬ khÝ phøc t¹p nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ
®¶m b¶o an toµn khi vËn hµnh. KÕt cÊu s¬ ®å bè trÝ cña thang
m¸y ®­îc giíi thiÖu nh­ h×nh trªn.
Buång thang 3 cã h×nh khèi hép ®­îc treo lªn Puly qu¸n c¸p
kim lo¹i (4) (th­êng tõ 1 ®Õn 5 sîi c¸p). Buång thang lu«n ®­îc
gi÷ th¼ng ®øng nhê gi¸ treo (7) vµ nh÷ng con tr­ît dÉn
h­íng(lµ lo¹i Puly cã vá bäc cao su bªn ngoµi). Con tr­ît nµy
cïng buång thang vµ ®èi träng di chuyÓn däc thµnh giÕng theo
thanh tr­ît (9). Buång thang ®­îc n©ng lªn h¹ xuèng nhê
thanh tr­ît dÉn h­íng vµ ®éng c¬ (6). §éng c¬ nµy ®­îc nèi
trùc tiÕp qua c¬ cÊu n©ng hoÆc qua hép gi¶m tèc. NÕu nèi trùc
tiÕp buång thang sÏ ®­îc treo lªn Puly quÊn c¸p. NÕu nèi gi¸n
tiÕp th× gi÷a Puly quÊn c¸p vµ ®éng c¬ cã l¾p hép gi¶m tèc (5)
víi tØ sè truyÒn 18¸120. C¸c thiÕt bÞ phô nh­ Puly truyÒn ®éng
cña ®èi träng vµ c¸c thiÕt bÞ hµnh tr×nh( b¸o thang ®Õn tÇng
thÊp nhÊt) th­êng ®­îc ®Æt trong hè giÕng (11). Hè giÕng cña
thang m¸y (11) lµ kho¶ng kh«ng gian tõ mùt b»ng sµn tÇng (1)
®Õn ®¸y giÕng. NÕu hè giÕng cã ®é s©u >2m th× ph¶i lµm thªm
cöa ra vµo. Buång thang cã trang bÞ bé phanh b¶o hiÓm. Phanh
b¶o hiÓm gi÷ buång thanh t¹i n¬i ®øt c¸p, mÊt ®iÖn vµ khi tèc
®é v­ît qu¸ tèc ®é cho phÐp, tr­íc ®©y ng­êi ta hay sö dông
lo¹i phanh b¶o hiÓm kiÓu nªm nh­ng hiÖn nay th× lo¹i phanh
kiÓu k×m ®­îc sö dông réng r·i h¬n, nã ®¶m b¶o cho buång
thang dõng ªm dÞu h¬n. Phanh b¶o hiÓm k×m ®­îc l¾p ë d­íi
buång thang. Khi tèc ®é cña thang b×nh th­êng th× 2 gäng k×m
sÏ tr­ît theo thanh dÉn h­íng cïng víi buång thang. N»m gi÷a
hai c¸nh tay ®ßn cña k×m cã mét c¸i nªm, khi tèc ®é thang m¸y
t¨ng th× nªm sÏ chin vµo gi÷a 2 c¸nh tay ®ßn cña k×m ®Ó h·m
tèc ®é nhê ®­îc g¾n víi hÖ thèng truyÒn ®éng b¸nh vit trôc vÝt.
117
 Cïng víi phanh b¶o hiÓm thang m¸y cßn bè trÝ thªm c¬ cÊu
h¹n chÕ tèc ®é. Khi buång thang di chuyÓn sÏ lµm cho c¬ cÊu
h¹n chÕ tèc ®é kiÓu ly t©m quay. Khi tèc ®é buång thang t¨ng,
c¬ cÊu truyÒn ®ai sÏ lµm cho hÖ b¸nh vÝt-trôc vÝt quay vµ gang
k×m sÏ ¸p chÆt buång thang vµo thanh dÉn h­íng do ®ã ®· lµm
h¹n chÕ ®­îc tèc ®é cña buång thang.
I.2.3. Ph©n lo¹i
Tuú thuéc vµo chøc n¨ng cña thang m¸y cã thÓ ph©n lo¹i theo
c¸c nhãm sau:
- Thang m¸y chë ng­êi trong c¸c toµ nhµ cao tÇng. §©y lµ lo¹i
thang m¸y cã yªu cÇu kü thuËt rÊt cao, nã buéc ph¶i cã nh÷ng
tÝnh n¨ng kü thuËt v­ît tréi so víi c¸c lo¹i thang m¸y kh¸c ®Ó
®¸p øng yªu cÇu ®ã. Lo¹i thang m¸y nµy cã thÓ cïng mét lóc
phôc vô nhiÒu tÝn hiÖu trong mét hµnh tr×nh.
- Thang m¸y dïng trong bÖnh viÖn: Yªu cÇu tÝnh n¨ng kü
thuËt cao. Ngoµi c¸c tÝnh n¨ng nh­ ch¹y ªm th× nã cßn ph¶i ®¸p
øng mét yªu cÇu kü thuËt kh¸c n÷a lµ kh«ng phôc vô bÊt cø tÝn
hiÖu nµo kh¸c khi ®ang phôc vô.
- Thang m¸y chë hµng cã ng­êi ®iÒu khiÓn: Lo¹i nµy yªu cÇu
kü thuËt vÒ ®¶m b¶o an toµn kh«ng cao, qu¸ trÝnh ch¹y kh«ng
cÇn ªm, c¬ cÊu Ýt phøc t¹p.
- Thang m¸y dïng trong nhµ ¨n th­ viÖn.
Ngoµi ph©n lo¹i theo chøc n¨ng ng­êi ta cßn cã thÓ dùa vµo t¶i
träng
hoÆc theo tèc ®é cña Thang m¸y ®Ó ph©n lo¹i thang m¸y.
- Thang m¸y lo¹i nhá: Q<160 kg
- Thang m¸y lo¹i trung b×nh: Q=500¸2000kg
- Thang m¸y lo¹i lín: Q>2000kg
Ph©n lo¹i thang m¸y theo tèc ®é di chuyÓn.
- Thang m¸y tèc ®é chËm: v=0.5m/s
- Thang m¸y tèc ®é trung b×nh: v=0.5¸1.5 m/s
- Thang m¸y ch¹y víi tèc ®é cao: v=(2.5¸5)m/s
I.2.4. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng kh«ng æn ®Þng cña thang m¸y.
Qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng kh«ng æn ®Þnh cña thang m¸y gåm
qu¸ tr×nh më m¸y, qu¸ tr×nh phanh, qu¸ tr×nh t¨ng gi¶m tèc
118
®é víi c¸c th«ng sè ®Æc tr­ng lµ gia tèc, thêi gian më m¸y,
thêi gian phanh, qu·ng ®­êng më m¸y, qu·ng ®­êng phanh.
ViÖc tÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ ®iÒu chØnh hîp lÝ c¸c th«ng sè trªn
cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn møc ®é chuyÓn ®éng ªm dÞu cña
ng­êi vµ hµng trong ca bin, ®Õn ®é dõng chÝnh x¸c cña ca bin
tr­íc tÇng.
Ph­¬ng tr×nh chuyÓn ®éng cña ca bin:
GD 2 dn
= M ± Mt
375 dt
Trong ®ã:
GD2 - m«men v«l¨ng t­¬ng ®­¬ng cña c¬ cÊu quy vÒ
trôc ®éng c¬ (gåm c¸c chi tiÕt m¸y quay vµ phÇn chuyÓn ®éng
tÞnh tiÕn).
n - tèc ®é quay cña trôc ®énh c¬
Mt- m«men c¶n tÜnh do träng l­îng c¸c phÇn trong hÖ
thèng c©n b»ng vµ do lùc ma s¸t gi÷a ngµm vµ ray dÉn h­íng
quy vÒ trôc ®éng c¬
M - m«men ë m¸y cña ®éng c¬ (Mm) trong qu¸ tr×nh më
m¸y hoÆc momen phanh trong qu¸ tr×nh phanh cabin (Mph)
I.2.4.1 Qu¸ tr×nh më m¸y.
Khi më m¸y, ®éng c¬ ®iÖn th­êng cã Mm ¹ const vµ khi ®ã
ph­¬ng tr×nh vi ph©n trªn cã lêi gi¶i phøc t¹p. Trong phÐp tÝnh
thùc tÕ, ng­êi ta coi Mm=const vµ qu¸ tr×nh më m¸y lµ qu¸
tr×nh chuyÓn ®éng nhanh dÇn ®Òu. Khi ®ã ph­¬ng tr×nh cã
d¹ng:
GD 2
dt m = dn
375(M m ± M t )
DÉn ®Õn thêi gian më m¸y:
GD 2
tm = no
375(M m ± M t )
Trong ®ã :
no - tèc ®é quay æn ®Þnh cña ®éng c¬ Víi tèc ®é quay no,
cabin chuyÓn ®éng víi tèc ®é danh nghÜa lµ : vo = pDn0 , m / s
60i0
Trong ®ã :
D: ®­êng kÝnh cña puly ma s¸t tÝnh ®Õn t©m c¸p ( m)

119
 no: tÝnh theo vg/ph.
io= a.i tØ sè truyÒn chung víi i lµ tØ sè truyÒn cña c¬ cÊu
vµ a lµ béi suÊt cña pal¨ng (NÕu
cã)
Nh­ vËy qu·ng ®­êng më m¸y vµ gia tèc më m¸y ®­îc tÝnh
theo c¸c c«ng thøc sau :
1 pD.GD 2 .no
Sm = t m .vo =
2 45.10 3 io (M m ± M t )
v0 2 gD(M m ± M t )
am = =
tm io GD 2
DÊu cña m« men tÜnh phô thuéc vµo tr¹ng th¸i lµm viÖc cña ca
bin.
- Më m¸y ®Ó n©ng ca bin ®Çy t¶i hoÆc h¹ ca bin kh«ng t¶i
:Mt lÊy dÊu(-)
- Më m¸y ®Ó h¹ ca bin ®Çy t¶i hoÆc n©ng ca bin kh«ng t¶i
:Mt lÊy dÊu(+)
M« men tÜnh quy vÒ trôc ®éng c¬ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc:
P.D
Mt =
2i0 .h
Trong ®ã :
h : hiÖu suÊt chung cña truyÒn ®éng.
P= F2 – F1 : lùc vßng tÜnh trªn Puly ma s¸t ®­îc x¸c
®Þnh nh­ sau

Cabin ®Çy t¶i Cabin kh«ng t¶i

Më m¸y Phanh Më m¸y Phanh ®èi
n©ng cabin cabin h¹ n©ng ®èi träng khi
ë vÞ trÝ d­íi xuèng vÞ trÝ träng ë vÞ h¹ xuèng vÞ
cïng d­íi cïng trÝ d­íi trÝ d­íi
cïng cïng
w

F2 F1

a¯
a-,v-

120
 w
ww
F1
FFF1
12 FF
2
2

a¯
a-
a¯,v-
a¯,v- a-
a-,v¯
I.2.4.2.Qu¸ tr×nh phanh.
§Ó ®¶m b¶o møc ®é ªm dÞu vµ ®é dõng chÝnh x¸c khi phanh,
trong c¸c thang m¸y chë ng­êi, tr­íc khi phanh c¬ khÝ lµm
viÖc, ng­êi ta th­êng h¹ tèc ®é quay cña ®éng c¬ xuèng tèc ®é
quay nhá n0 . Ta xÐt hai tr­êng hîp : §éng c¬ mét tèc ®é vµ
®éng c¬ hai tèc ®é. §èi víi ®éng c¬ cã thÓ ®iÒu chØnh nhiÒu tèc
®é, ta cã thÓ tÝnh víi c¸ch tÝnh t­¬ng tù.
M« men phanh c¬ khÝ cña c¬ cÊu dÉn ®éng ®­îc tÝnh tõ ®iÒu
kiÖn treo ca bin ë tr¹ng th¸i thö t¶i tÜnh:
P.D
M ph = h.k
2i0
Trong ®ã:
P : lùc vßng ë tr¹ng th¸i thö t¶i
k : hÖ sè an toµn phanh ( k =1.25 ®Õn 1.3).
+§éng c¬ mét mét tèc ®é.
Ph­¬ng tr×nh cña qu¸ tr×nh phanh cã d¹ng:
GD 2
dt ph = dn
375.( M ph ± M t' )

Ta cã:
GD 2 .n0
t ph =
375.( M ph - M t' )

pD.GD 2 .n0
S ph =
45.10 3.i0 .(M ph ± M t' )

a ph =
(
2 g.D M ph ± M t' )
i0 .GD 2

121
 DÊu cña m« men tÜnh còng lÊy theo tr¹ng lµm viÖc nh­ sau:
- Phanh ca bin ®Çy t¶i khi h¹ hoÆc ca bin kh«ng t¶i khi n©ng
M t' lÊy dÊu (-)
- Phanh ca bin ®Çy t¶i khi n©ng hoÆc ca bin kh«ng t¶i khi h¹
M t' lÊy dÊu (+).
M t' : m«men tÜnh khi phanh quy vÒ trôc ®éng c¬.
n

n0

0
tph t
H×nh : Qu¸ tr×nh phanh ®èi víi ®éng c¬ 1 tèc ®é

+§éng c¬ hai tèc ®é.

ë giai ®o¹n 1, ®éng c¬ tù sinh ra m« men phanh M ph ( h·m ®éng
n¨ng) ®Ó gi¶m tèc ®é quay tõ n0 xuèng nn
C¸c th«ng sè ®Æc tr­ng cña giai ®o¹n 1:

GD 2 .(n0 - nn )
t ph1 =
375.( M dc ± M t' )
pD.GD 2 .(n0 - nn )
S ph1 =
45.10 3.i0 .( M dc ± M t' )

2 g .D.( M dc ± M t' )
a ph1 =
i0 .GD 2

Trong ®ã :
M®c - m«men phanh cña ®éng c¬ ®Ó h¹ tèc ®é.

122
 Giai ®o¹n 2, phanh c¬ khÝ, víÝ m« men phanh Mph , ho¹t vµ
tèc ®é quay gi¶m tõ nn xuèng 0 . C¸c th«ng sè tph2, sph2 vµ aph2
®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau:
GD 2 .nn
t ph 2 =
375.( M ph ± M t' )
pD.GD 2 .nn
S ph 2 =
45.10 3.i0 .( M ph ± M t' )
2 g .D.( M ph ± M t' )
a ph 2 =
i0 .GD 2

n tph1

n0
nn

tph2
H×nh : Qu¸ tr×nh phanh ®èi víi®éng c¬ hai tèc ®é

I.2.4.3 ¶nh h­ëng cña tèc ®é, gia tèc vµ ®é dËt ®èi víi hÖ truyÒn
®éng thang m¸y.
Mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng ®èi víi hÖ truyÒn ®éng
cña thang m¸y lµ ph¶i ®¶m b¶o ®é ªm diô khi chuyÓn ®éng.
Cabin thang khi chuyÓn ®éng ªm hay kh«ng phô thuéc chÝnh
vµo gia tèc khi më m¸y vµ khi h·m m¸y(phanh). C¸c tham sè
chÝnh ®Æc tr­ng cho c¸c qu¸ tr×nh më m¸y vµ h·m lµ: tèc ®é di
chuyÓn v(m/s), gia tèc a(m/s2), ®é giËt J(m/s3)
Tèc ®é di chuyÓn cña buång thang quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt cña
thang m¸y vµ cã ý nghÜa quan träng nhÊt lµ ®èi víi c¸c nhµ cao
tÇng. §èi víi c¸c nhµ chäc trêi, tèi ­u nhÊt lµ dïng thang m¸y
cao tèc (v=3,5 m/s), gi¶m thêi gian qu¸ ®é vµ tèc ®é di chuyÓn
trung b×nh cña thang ®¹t gÇn b»ng tèc ®é ®Þnh møc. Nh­ng
123
viÖc t¨ng tèc ®é l¹i dÉn dÕn t¨ng gi¸ thµnh cña thang m¸y. NÕu
t¨ng tèc ®é cña thang m¸y v=0.75 m/s lªn v=3.5 m/s gi¸ thµnh
t¨ng lªn tõ 4 ®Õn 5 lÇn. Nh­ vËy tuú ®é cao tong nhµ vµ c¸c yªu
cÇu kü thuËt mµ ta chän tèc ®é thang m¸y sao cho phï hîp.
Tèc ®é di chuyÓn trung b×nh cña thang m¸y cã thÓ t¨ng b»ng
c¸ch gi¶m thêi gian më m¸y vµ h·m m¸y cã nghÜa lµ t¨ng gia
tèc. Nh­ng mét vÊn ®Ò khã kh¨n lµ khi gia tèc lín sÏ g©y c¶m
gi¸c khã chÞu cho hµnh kh¸ch (nh­ chãng mÆt, ng¹t thë…), bëi
vËy gia tèc tèi ­u lµ a £ 2 m/s2.
Sè liÖu gia tèc ®èi víi mçi lo¹i thang m¸y phæ biÕn ®­îc ®­a ra
ë b¶ng sau:

Tham sè HÖ truyÒn ®éng

Xoay Mét chiÒu
chiÒu
Tèc ®é thang m¸y (m/s) 0.5 0.7 1.0 1.5 2. 3.
5 5 5
2
Gia tèc cùc ®¹i (m/s ) 1.0 1.0 1.5 1.5 2. 2.
0 0
Gia tèc tÝnh to¸n trung b×nh 0.5 0.5 0.8 1.0 1. 1.
2
( m/s ) 0 5

§é giËt lµ ®¹i l­îng ®Æc tr­ng cho tèc ®é t¨ng cña gia tèc khi
më m¸y vµ ®é gi¶m cña gia tèc khi h·m, hay nãi c¸ch kh¸c ®ã
lµ ®¹o hµm bËc nhÊt cña gia tèc vµ lµ ®¹o hµm bËc 2 ®èi víi vËn
tèc J= da/dt. §é giËt cã ¶nh h­ëng lín ®Õn ®Ö ªm dÞu cña cabin.
Khi gia tèc a<2m/s2 th× ®é giËt <20m/s3.
H×nh d­íi ®©y lµ biÓu ®å lµm viÖc cña thang m¸y ë tèc ®é trung
b×nh vµ tèc ®é cao, ë biÓu ®å lµm viÖc nµy th× chia chu kú lµm
viÖc thµnh 5 giai ®o¹n theo tÝnh chÊt thay ®æi tèc ®é cña cabin:
më m¸y, chÕ ®é æn ®Þnh, h·m xuèng tèc ®é thÊp, cabin ®Õn
tÇng, h·m dõng. BiÓu ®å nµy ®¹t ®­îc khi dïng hÖ truyÒn ®éng
mét chiÒu. NÕu dïng hÖ truyÒn ®éng víi ®éng c¬ xoay chiÒu th×
chØ ®¹t ®­îc biÓu ®å gÇn gièng.

124
 H·m dõng
a, J

§Õn tÇng
S,v
H·m tèc ®é
Më m¸y ChÕ ®é æn ®Þnh xuèng thÊp

J a J

a
J

J J
H×nh : C¸c ®­êng cong biÓu diÔn sù phô thuéc v,a,J,S theo thêi gian

I.4.2.4 Dõng chÝnh x¸c buång thang.

Buång thang cña thang m¸y cÇn dõng chÝnh x¸c so víi mÆt
b»ng cña tÇng cÇn dõng sau khi Ên nót dõng ( hay gÆp lÖnh dõng
trong m¹ch ®iÒu khiÓn) lµ mét trong c¸c yÕu tè quan träng trong
yªu cÇu kü thuËt ®iÒu khiÓn thang m¸y. NÕu buång thang dõng
kh«ng chÝnh x¸c sÏ g©y ra c¸c hiÖn t­îng sau :
- §èi víi thang m¸y chë kh¸ch th× sÏ lµm cho hµnh kh¸ch ra
vµo khã kh¨n, t¨ng thêi gian ra vµo cña hµnh kh¸ch dÉn ®Õn

125
gi¶m n¨ng suÊt, g©y nªn t©m lý khã chÞu cho hµnh kh¸ch mçi khi
ra vµo cabin.
- §èi víi thang m¸y chë hµng th× sÏ g©y khã kh¨n trong viÖc
bèc xÕp hµng ho¸, cã thÓ mét sè tr­êng hîp g©y ra kh«ng thÓ bèc
gië ®­îc.
- §èi víi thang m¸y dïng trong bÖnh viÖn th× cã thÓ g©y nguy
hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng cña bÖnh nh©n, g©y khã kh¨n trong viÖc di
chuyÓn bÖnh nh©n tõ cabin lªn sµn tÇng.
§Ó kh¾c phôc hËu qu¶ ®ã, tøc lµ khi Ên nót bÊm hoÆc gÆp
lÖnh ®iÒu khiÓn th× cabin cña thang m¸y dõng ®óng sµn tÇng
nh­ng sÏ dÉn ®Õn c¸c vÊn ®Ò kh«ng mong muèn sau:
- Háng thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn.
- G©y tæn thÊt n¨ng l­îng.
- G©y háng hãc c¸c thiÕt bÞ c¬ khÝ.
- T¨ng thêi gian tõ lóc h·m ®Õn lóc dõng.
§èi víi thang m¸y hiÖn ®¹i c¸c hÖ thèng ho¹t ®éng tù ®éng
theo ch­¬ng tr×nh cña ng­êi ®iÒu khiÓn. ViÖc dõng kh«ng chÝnh
x¸c cabin g©y ra nh÷ng hËu qu¶ rÊt lín cho hµnh kh¸ch còng
nh­ hµng ho¸. Do vËy ®ßi hái ng­êi ®iÒu khiÓn ph¶i tÝnh to¸n
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy.
§Ó dõng chÝnh x¸c buång thang theo yªu cÇu ®Æt ra th× cÇn
tÝnh ®Õn mét nöa hiÖu sè hai qu·ng ®­êng tr­ît khi phanh
buång thang ®Çy t¶i vµ phanh buång thang khi kh«ng t¶i theo
cïng mét h­íng di chuyÓn. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn ®é dõng
chÝnh x¸c buång thang gåm: m«men cña c¬ cÊu phanh, m«men
qu¸n tÝnh cña buång thang vµ tèc dé khi b¾t ®Çu h·m vµ mét sè
yÕu tè phô kh¸c.
Qu¸ tr×nh h·m buång thang x¶y ra nh­ sau:
-Khi buång thang ®Õn gÇn sµn tÇng, c«ng t¾c tÇng chuyÓn
®æi tÇng cÊp lÖnh lªn hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®éng c¬ ®Ó dõng buång
thang. Trong thêi gian D t (thêi gian t¸c ®éng cña thiÕt bÞ ®iÒu
khiÓn ) buång thang ®i ®­îc mét qu·ng ®­êng lµ:
S ' = v0 .Dt (m)
Trong ®ã:
v0: tèc ®é lóc b¾t ®Çu h·m.

126
 Khi c¬ cÊu phanh t¸c ®éng lµ qu¸ tr×nh h·m buång thang,
trong qu¸ tr×nh nµy buång thang ®i ®­îc mét qu·ng ®­êng lµ:
m.v02
S" = (m)
2.(F ph ± Fc )
Trong ®ã :
m: khèi l­îng c¸c phÇn chuyÓn ®éng cña buång thang
(kg).
Fph : lùc phanh(N)
Fc :lùc c¶n tÜnh (N)
DÊu (+) khi buång thang ®i lªn, dÊu (-) khi buång thang ®i
xuèng.
Hay S " ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau:
D
J .w 0 .
S" = 2 (m)
2i.( M ph ± Mc)
Trong ®ã :
J : m« men qu¸n tÝnh hÖ qui vÒ chuyÓn ®éng cña buång
thang (kgm2)
Mph: m« men h·m do ma s¸t.
Mc : m« men c¶n tÜnh.
w0: tèc ®é quay cña ®éng c¬ lóc b¾t ®Çu phanh(rad/s)
D: ®­êng kÝnh Puly kÐo c¸p
i:tØ sè truyÒn
Qu·ng ®­êng buång thang ®i ®­îc tõ khi c«ng t¾c chuyÓn ®æi
tÇng cho lÖnh dõng ®Õn khi dõng t¹i sµn lµ:
D
J .w 0 .
S = S ' + S " = v0 .Dt + 2 (m)
2i.( M ph ± Mc)
C¸c c«ng t¾c tÇng(c¸c senser) ®Æt c¸ch sµn tÇng mét kho¶ng
c¸ch nµo ®ã lµm sao cho buång thang n»m ë hiÖu hai qu·ng
®­êng tr­ît.
Sai sè lín nhÊt (®é dõng kh«ng chÝnh x¸c lín nhÊt) lµ:
( S 2 - S1 )
DS =
2
Trong ®ã:
S1:qu·ng ®­êng tr­ît nhá nhÊt cña buång thang khi phanh.
S2 : qu·ng ®­êng tr­ît lín nhÊt cña buång thang khi phanh.
127
 Th­êng sai sè nµy n»m trong kho¶ng DS = ±5¸150(mm), sai sè
lín hay bÐ tuú thuéc vµo viÖc chóng ta sö dông lo¹i ®éng c¬ nµo
trong hÖ truyÒn ®éng. C¸c th«ng sè ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng.

HÖ truyÒn ®éng
®iÖn Ph¹m vi Tèc ®é Gia §é kh«ng
®iÒu di tèc dõng chÝnh
chØnh chuyÓn a(m/s2 x¸c khi dõng
tèc ®é v(m/s) ) DS(mm)
§éng c¬ K§B roto lång 1:1 0.8 1.5 ±120¸150
sãc 1 cÊp tèc ®é.
§éng c¬ K§B roto lång 1:4 0.5 1.5 ±10¸15
sãc 1 cÊp tèc ®é.
HÖ m¸y ph¸t ®éng 1:30 2.0 2.0 ±10¸15
c¬(F-D).
HÖ m¸y ph¸t ®éng c¬ 1:100 2.5 2.0 ±5¸10
cã khuyÕch ®¹i trung
gian.

v-
128
 Theo c¸c c«ng thøc tÝnh to¸n ta x¸c ®Þnh ®­îc vÞ trÝ ®Æt c¸c
c«ng t¾c tÇng(c¸c senser). Tuy nhiªn trong thùc tÕ cßn rÊt nhiÒu
c¸c yÕu tè kh¸c ¶nh h­ëng ®Õn viÖc dõng chÝnh x¸c buång
thang do ®ã vÒ viÖc tÝnh to¸n cã sù sai lÖch, ®Ó kh¾ch phôc viÖc
®Æt c¸c c«ng t¾c tÇng cho phï hîp, ®¶m b¶o ®­îc c¸c yªu cÇu
kü thuËt th× ng­êi ta kÕt hîp tÝnh to¸n vÞ trÝ ®Æt senser vµ thùc
nghiÖm ®Ó ®Æt c¸c c«ng t¾c tÇng.

II. C¸c ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn

II.1 C¸c yªu cÇu ®Æt ra cho bµi to¸n ®iÒu khiÓn thang m¸y
Ta ®· biÕt cã rÊt nhiÒu yªu cÇu vÒ kü thuËt ®Æt ra cho bµi
to¸n ®iÒu khiÓn, ®ßi hái ng­êi ®iÒu khiÓn thang m¸y ph¶i gi¶i
quyÕt chÝnh x¸c vµ triÖt ®Ó c¸c yªu vÒ kü thuËt nµy.
- C¸c yªu cÇu vÒ an toµn: ®©y lµ nh÷ng yªu cÇu rÊt quan
träng, vÝ dô nh­: Thang m¸y chØ ®­îc phÐp vËn hµnh khi cña
tÇng vµ cöa cabin ®· ®ãng hay khi thang m¸y qu¸ t¶i th× thang
kh«ng vËn hµnh…
- C¸c yªu cÇu vÒ ®iÒu khiÓn vÞ trÝ cabin: Khi thang dõng ®ßi
hái cabin ph¶i dõng chÝnh x¸c so víi sµn tÇng, do vËy ®ßi hái
ng­êi ®iÒu khiÓn ph¶i tÝnh to¸n vÞ trÝ ®Æt c¸c c«ng t¾c tÇng vµ

129
qu¸ tr×nh phanh h·m sao cho cabin dõng ®óng t¹i sµn tÇng víi
yªu cÇu ®é chÝnh x¸c cao nhÊt
- C¸c yªu cÇu vÒ ®iÒu khiÓn gia tèc vµ vËn tèc: Ph¶i ®¶m b¶o
sinh lý cho hµnh kh¸ch ®i trªn thang m¸y. Ng­êi ®iÒu khiÓn
ph¶i ®iÒu chØnh tèc ®é, gia tèc cña thang m¸y sao cho kh«ng
g©y nªn t©m lý ho¶ng lo¹n, thiÕu tin cËy ë hµnh kh¸ch.
- Ngoµi nh÷ng yªu cÇu ®· nªu trªn cßn mmät sè yªu cÇu kh¸c
nh­ vÒ tÝn hiÖu ho¸…
II.2 Ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn
II.2.1 §iÒu khiÓn R¬le
Víi nh÷ng yªu cÇu cña bµi to¸n ®iÒu khiÓn thang m¸y trªn
®©y th× ®ßi hái ng­êi ®iÒu khiÓn ph¶i cã tÇm nh×n bao qu¸t,
xem xÐt hÕt tÊt c¶ c¸c kh¶ n¨ng xÈy ra cña thang m¸y trong khi
vËn hµnh.
§èi víi lo¹i thang m¸y cæ ®iÓn th× ng­êi ta dïng hÖ ®iÒu
khiÓn lµ c¸c phÇn tö tiÕp ®iÓm, r¬le, c«ng t¾c t¬, ®ßi hái ph¶i cã
ng­êi vËn hµnh. Víi ph­¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn b»ng r¬le ®·
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khuyÕt ®iÓm do ®ßi hái cña ng­êi sö
dông ngµy cµng cao.
- HiÖu xuÊt phôc vô thÊp: Do hÖ ®iÒu khiÓn phøc t¹p cång
kÒnh nªn viÖc phôc vô nhiÒu tÝn hiÖu lµ rÊt khã kh¨n mÆc dï
®éng c¬ vµ c¸c thiÕt bÞ ph¶i ho¹t ®éng liªn tôc.
- ViÖc ®iÒu khiÓn b»ng c¸c hÖ tiÕp ®iÓm nh­ vËy g©y ra nhiÒu
hang hãc vµ sù cè, gi¶ nh­ vÖc han rØ c¸c thiÕt bÞ c¬ khÝ cña hÖ
®iÒu khiÓn…Khi cã sù cè t¹i hÖ ®iÒu khiÓn th× sÏ rÊt khã kh¨n
trong viÖc t×m ra chç hang ho¸ vµ g©y khã kh¨n cho viÖc söa
ch÷a. C¸c lý do ®ã ®· lµm t¨ng chi phÝ vµ thêi gian cho c«ng t¸c
söa ch÷a b¶o d­ìng g©y nªn sù ®×nh trÖ c¸c qu¸ tr×nh cã liªn
quan.
- Háng hãc c¸c thiÕt bÞ vµ sù thiÕu tin cËy trong hÖ ®iÒu khiÓn
®· g©y nªn t©m lý thiÕu tin cËy vµ sî h·i cña ng­êi sö dông.
- Khi thiÕt kÕ mét hÖ thèng ®iÒu khiÓn thang m¸y b»ng c¸c
phÇn tö tiÕp ®iÓm th× vÒ c«ng søc t¹o ra m¹ch ®iÒu khiÓn lµ lín,
chi phÝ c¸c thiÕt bÞ cao, khã thay ®æi trong c¸c hÖ thèng ®iÒu
khiÓn khi muèn thay ®æi hÖ ®iÒu khiÓn.

130
Tuy hÖ ®iÒu khiÓn R¬le ®· kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu kü
thuÖt mét c¸ch tèt nhÊt nh­ng trong mét thêi kú nµo ®ã ®· ®¸p
øng ®­îc nh÷ng nh­ cÇu bøc xóc trong viÖc tù ®éng ®iÒu khiÓn,
®ång têi ®ã còng lµ nÒn t¶ng ®Ó x©y dùng, chÕ t¹o ra c¸c m¹ch
tÝch hîp, c¸c bé ®iÒu khiÓn tù ®éng cã tÝnh n¨ng lín h¬n vµ rÎ
h¬n.
II.2.2. H­íng ¸p dông PLC
Nh­ ta ®· biÕt bµi to¸n ®iÒu khiÓn lµ rÊt phøc t¹p, ®ßi hái
ng­êi ®iÒu khiÓn ph¶i gi¶i quyÕt triÖt ®Ó c¸c yªu cÇu cña bµi
to¸n. Víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ nªn c¸c bé ®iÒu
khiÓn thang m¸y ngµy cµng ®­îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn h¬n.
§èi víi thang m¸y cæ ®iÓn ng­êi ta th­êng sö dông c¸c hÖ ®iÒu
khiÓn ®éng c¬ b»ng tiÕp ®iÓm, dÇn víi sù ph¸t triÓn cña khoa
häc ng­êi ta ®· dÇn thay thÕ c¸c phÇn tö tiÕp ®iÓm bëi c¸c phµn
tö phi tiÕp ®iÓm. C¸c hÖ ®iÒ khiÓn liªn tôc ®­îc c¶i tiÕn vµ hoµn
thiÖn h¬n vµ cho ®Õn ngµy nay ng­êi ta ®· thay thÕ hÖ thèng
®iÒu khiÓn b¸n tù ®éng bëi c¸c hÖ thèng ®iÒu khiÓn tù ®éng.
C¸c thiÕt bÞ cho phÐp kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm cña c¸c hÖ
®iÒu khiÓn tr­íc ®©y. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã lµ h­íng
¸p dông PLC. PLC(Progammable logic Control) lµ thiÕt bÞ ®iÒu
khiÓn logic kh¶ tr×nh vµ lµ thiÕt bÞ cho phÐp thùc hiÖn linh ho¹t
c¸c thuËt to¸n th«ng qua lËp tr×nh.
Tr­íc kia gi¸ thµnh PLC rÊt ®¾t nªn Ýt ®­îc sö dông. Do
gi¶m gi¸ liªn tôc vµ t¨ng c¸c tÝnh n¨ng cña PLC vµ kÕt qu¶ lµ
sù ph¸t triÓn réng r·i cña viÖc ¸p dông PLC vµo tù ®éng ho¸
c«ng nghiÖp. Sù hÊp dÉn cña PLC trªn thÞ tr­êng bëi v× nã cã
®é tin cËy cao, chiÕm Ýt chç vµ lo¹i bá ®­îc nhu cÇu nèi d©y,
ghÐp c¸c r¬le vµ bé thêi gian.
Nh÷ng ­u ®Óm cña viÖc øng dông kü thuËt PLC vµo ®iÒu khiÓn
lµ:
- ChuÈn bÞ vµo ho¹t ®éng nhanh: ThiÕt kÕ c¸c modul thÝch
nghi ®¬n gi¶n víi chøc n¨ng nhiÖm vô ®iÒu khiÓn. Khi bé ®iÒu
khiÓn vµ c¸c phô kiÖn ®­îc l¾p ghÐp th× PLC ë t­ thÕ s½n sµng
lµm viÖc.

131
- §é tin cËy cao vµ ngµy cµng t¨ng: C¸c phÇn tö ®iÖn tö cã ®é
bÒn h¬n c¸c phÇn tö c¬-®iÖn tö. B¶o d­ìng ®Þnh kú ®èi víi c¸c
bé ®iÒu khiÓn R¬le lµ cÇn thiÕt nh­ng ®èi víi bé PLC th× kh«ng.
- DÔ dµng thay ®æi so¹n th¶o ®iÒu khiÓn: Mäi thay ®æi ë
ch­¬ng tr×nh ®Òu cã thÓ thay ®æi ®­îc mµ kh«ng cÇn bÊt cø mét
thao t¸c nµo vÒ phÇn cøng.
- Sù ®¸nh gi¸ nhu cÇu ®¬n gi¶n: NÕu biÕt sè ®Çu vµo/ra cÇn
thiÕt th× cã thÓ ®¸nh gi¸ ®óng yªu cÇu kÝch cì cña bé nhí. Do
®ã dÔ dµng nhanh chãng lùa chän PLC víi yªu cÇu ®Ò ra.
- TiÕt kiÖm kh«ng gian: PLC ®ßi hái Ýt kh«ng gian h¬n so víi
so víi bé ®iÒu khiÓn R¬Le t­¬ng ®­¬ng.
- Kh¶ n¨ng t¸i t¹o: NÕu dïng nhiÒu PLC víi quy c¸ch kü
thuËt cña bé ®iÒu khiÓn gièng nhau th× lµm cho chi phÝ lao ®éng
thÊp h¬n nhiÒu so víi bé ®iÒu khiÓn R¬le. H¬n n÷a ng­êi ta ­a
dïng PLC h¬n c¸c lo¹i ®iÒu khiÓn kh¸c kh«ng chØ v× nã sö dông
thuËn lîi cho c¸c n¸y ®· lµm viÖc æn ®Þnh mµ nã cßn cã thÓ ®¸p
øng ®­îc nhu cÇu cña c¸c thiÕt bÞ m·u ®Çu tiªn mµ ng­êi ta cã
thÓ thay ®æi c¶i tiÕn trong qu¸ tr×nh vËn hµnh.
- Sù c¶i tiÕn thuËn tiÖn: NÕu muèn c¶i tiÕn mét phÇn nhá
trong d·y chøc n¨ng, cã thÓ ®­îc t¸i t¹o mét c¸ch ®¬n gi¶n
b»ng soa chÐp, c¶i biªn hoÆc thªm vµo nh÷ng phÇn míi.
- NhiÒu chøc n¨ng: Ng­êi ta th­êng sö dông PLC cho tù ®éng
linh ho¹t bëi v× dÔ dµng thuËn tiÖn trong tÝnh to¸n so s¸nh c¸c
gi¸ trÞ t­¬ng quan, thay ®æi ch­¬ng tr×nh vµ thay ®æi th«ng sè.
Ngoµi nh­ìng ­u ®iÓm næi bËt vÒ kü thuËt trªn cña bé ®iÒu
khiÓn kh¶ tr×nh so víi bé ®iÒu khiÓn R¬le th× bé ®iÒu khiÓn
PLC cßn cã ­u ®iÓm vÒ gi¸ thµnh so víi bé ®iÒu khiÓn R¬le. Gi¸
cña mét bé PLC h¹ do h¹ gi¸ hµng ®iÖn tö, do sù ph¸t triÓn cña
bé thiÕt kÕ ngµy cµng rÎ h¬n vµ t¨ng sè l­îng PLC øng dông
trong mäi lÜnh vùc. ViÖc l¾p ®Æt mét bé PLC rÎ h¬n nhiÒu so
víi bé ®iÒu khiÓn b»ng R¬le t­¬ng øng.

Gi¸ trÞ
132 Tæng gi¸ cña hÖ R¬le
Víi nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt trªn ®©y cña hÖ ®iÒu khiÓn PLC
chÝnh lµ lý do x¸c thùc ®Ó t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu gi¶i quyÕt
bµi to¸n ®iÒu khiÓn thang m¸y b»ng bé ®iÒu khiÓn logic kh¶
tr×nh PLC.

133
 Ch­¬ng II: Giíi thiÖu PLC
I. giíi thiÖu PLC.
I.1. CÊu t¹o chung cña PLC
ThiÕt bÞ ®iÒu khiÓn logic kh¶ tr×nh (Programmable Logic
Control) viÕt t¾t lµ PLC, lµ lo¹i thiÕt bÞ cho phÐp thùc hiÖn linh
ho¹t c¸c thuËt to¸n ®iÒu khiÓn sè th«ng qua 1 ng«n ng÷ lËp tr×nh
thay cho viÖc ph¶i thÓ hiÖn thuËt to¸n ®ã b»ng m¹ch sè.
§Ó cã thùc hiÖn ®­îc mét ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn, PLC ph¶i cã
tÝnh n¨ng nh­ mét m¸y tÝnh, nghÜa lµ ph¶i cã mét bé vi xö lý
(CPU), mét hÖ ®iÒu hµnh, bé nhí ®Ó l­u ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn,
d÷ liÖu vµ c¸c cæng vµo/ra ®Ó giao tiÕp ®­îc víi ®èi t­îng ®iÒu
khiÓn vµ ®Ó trao ®æi th«ng tin víi m«i tr­êng xung quanh. Bªn
c¹nh ®ã nh»m phôc vô bµi to¸n ®iÒu khiÓn sè, PLC cßn ph¶i cã
thªm c¸c khèi chøc n¨ng ®Æc biÖt kh¸c nh­: bé ®Õm (Counter), bé
thêi gian (Timer) …vµ nh÷ng khèi hµm chuyªn dông kh¸c.

CPU
Bé nhí ch­¬ng tr×nh

Khèi vi xö
lý trung Timer
Bé ®Öm t©m
+ Counter
vµo / ra
HÖ ®iÒu
hµnh BÝt cê

Cæng vµo ra Bus cña PLC

onboard
Qu¶n lý ghÐp nèi
Cæng ng¾t vµ
®Õm tèc ®é cao

H×nh : Nguyªn lý chung1vÒ

34 cÊu tróc cña bé diÒu khiÓn PLC
1. Bé xö lý trung t©m (CPU).
Bé xö lý trung t©m lµ h¹t nh©n cña PLC, nã thùc hiÖn c¸c phÐp
tÝnh logic, sè häc vµ ®iÒu khiÓn toµn bé ho¹t ®éng cña hÖ thèng.
Bé xö lý gäi c¸c lÖnh tõ bé nhí ®Ó thùc hiÖn mét c¸ch tuÇn tù.
Theo ch­¬ng tr×nh nã xö lý c¸c th«ng tin ®Çu vµo vµ chuyÓn kÕt
qu¶ xö lý ®Õn ®Çu ra. Trªn thùc tÕ, mäi PLC thÕ hÖ míi ®Òu dùa
trªn kü thuËt vi xö lý. Mét sè PLC cßn sö dông thªm c¸c bé vi xö
lý chuyªn dông ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c chøc n¨ng, phøc t¹p nh­ c¸c
phÐp tÝnh to¸n häc hay bé ®iÒu chØnh PID.
2. Bé nhí.
Mäi PLC ®Òu cã 2 lo¹i bé nhí lµ: ROM vµ RAM cã dung l­îng
tuú thuéc vµo thiÕt kÕ riªng cña tõng lo¹i PLC. ViÖc sö dông c¸c
phÇn cña bé nhí phô thuéc vµo thiÕt kÕ hÖ thèng cña nhµ s¶n
xuÊt, tuy nhiªn cã thÓ ph©n chia bé nhí cña PLC Ýt nhÊt thµnh 5
vïng sau:
- Bé nhí ®iÒu hµnh (Executive Memory)
- Bé nhí hÖ thèng (System Memory)
- B¶ng ¶nh vµo ra (I/O Image Table)
- Bé nhí sè liÖu (Data Memory)
- Bé nhí ch­¬ng tr×nh (User Program Memory)
2.1 Bé nhí ®iÒu hµnh.
Bé nhí ®iÒu hµnh (hay hÖ ®iÒu hµnh) lu«n n»m trong ROM,
do ®­îc ph¸t triÓn bëi nhµ s¶n xuÊt nªn rÊt Ýt khi cÇn thay ®æi. HÖ
®iÒu hµnh lµ mét ch­¬ng tr×nh ng«n ng÷ m¸y ®Æt biÖt ®Ó ch¹y
PLC nã chØ dÉn cho bé vi xö lý ‘®äc’ vµ ‘hiÓu’ c¸c lÖnh, biÓu t­îng
do ng­êi sö dông lËp tr×nh, theo dâi mäi tr¹ng th¸i ra vµ duy tr×
gi¸m s¸t c¸c tr¹ng th¸i hiÖn t¹i cña hÖ thèng.
2.2 Bé nhí hÖ thèng.
135
 Khi hÖ ®iÒu hµnh thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh th× cÇn mét sè
vïng ®Ó l­u gi÷ kÕt qu¶ vµ th«ng tin trung gian, do ®ã mét phÇn
cña bé nhí RAM ®­îc dïng cho môc ®Ých nµy. Th«ng th­êng
vïng bé nhí hÖ thèng chØ do hÖ ®iÒu hµnh sö dông. Mét sè PLC
dïng bé nhí hÖ thèng cho viÖc l­u gi÷ th«ng tin liªn l¹c gi÷a bé
lËp tr×nh víi hÖ ®iªï hµnh. VÝ dô nh­ hÖ ®iÒu hµnh t¹o mét m· lçi
chøa trong vïng bé nhí hÖ thèng, nh­ vËy trong qu¸ tr×nh thùc
hiÖn, ch­¬ng tr×nh sö dông cã thÓ ®äc m· lçi nµy ®Ó xö lý. MÆt
kh¸c ng­êi sö dông còng cã thÓ göi th«ng tin cho hÖ ®iÒu hµnh
tr­íc khi thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh sö dông b»ng c¸ch ghi th«ng tin
vµo vïng bé nhí nµy.
2.3 B¶ng ¶nh vµo ra.
Mét phÇn cña bé nhí RAM ®­îc dïng ®Ó l­u gi÷ tr¹ng th¸i
hiÖn t¹i cña c¸c tÝn hiÖu vµo ra hay cßn gäi lµ b¶ng ¶nh vµo ra.
Nh­ vËy tr¹ng th¸i mçi tÝn hiÖu vµo ra ®­îc l­u gi÷ t¹i mét vÞ trÝ
t­¬ng øng trong b¶ng ¶nh vµo ra vµ cã ®Þa chØ duy nhÊt x¸c ®Þnh,
mçi modul vµo ra ®¬n lÎ ®­îc g¸n mét vïng riªng trong b¶ng ¶nh
vµo ra.
2.4 Bé nhí sè liÖu.
Bé nhí sè liÖu ®­îc dïng ®Ó l­u gi÷ c¸c sè liÖu cÇn thiÕt trong
ch­¬ng tr×nh nh­ tr¹ng th¸i bé ®Õm, bé thêi gian, c¸c tham sè
to¸n h¹ng hay c¸c qu¸ tr×nh cÇn l­u gi÷ sè liÖu t¹m thêi. Mét sè
nhµ chÕ t¹o chia vïng bé nhí sè liÖu thµnh 2 vïng: 1 cho sè liÖu cè
®Þnh vµ 1 cho sè liÖu thay ®­îc. Vïng sè liÖu cè ®Þnh chØ cã thÓ lËp
tr×nh th«ng qua thiÕt bÞ lËp tr×nh, CPU kh«ng cho phÐp ghi sè liÖu
vµo vïng nµy mµ chØ ®­îc ghi sè liÖu vµo vïng sè liÖu thay ®æi
®­îc.
2.5 Bé nhí ch­¬ng tr×nh
136
 Vïng cuèi cña bé nhí trong PLC ®­îc dïng ®Ó chøa ch­¬ng
tr×nh cña ng­êi sö dông. §©y lµ vïng nhí mµ hÖ ®iÒu hµnh sÏ chØ
cho CPU ®äc vµ thùc hiÖn c¸c lÖnh cña ch­¬ng tr×nh. Vïng nhí
ch­¬ng tr×nh cã thÓ ®­îc chia nhá tiÕp NÕu CPU dïng mét phÇn
cña bé nhí nµy ®Ó l­u gi÷ c¸c th«ng b¸o m· ASCII, c¸c ch­¬ng
tr×nh con hay c¸c hµm ®Æc biÖt kh¸c.
PhÇn lín c¸c PLC l­u gi÷ c¸c sè liÖu vµ ch­¬ng tr×nh sö dông
trong RAM. Mét sè hÖ thèng cho phÐp l­u gi÷ c¶ ch­¬ng tr×nh vµ
vïng sè liÖu cè ®Þnh trong bé nhí EPROM, khi ®ã ng­êi sö dông
cã thÓ lËp tr×nh ch¹y thö trong RAM cho ho¹t ®éng ®óng tr­íc
khi n¹p vµo EPROM. L­u ý r»ng, bé nhí RAM cã ®Æc ®iÓm lµ néi
dung bé nhí thay ®æi nhanh nh­ng bé nhí sÏ bÞ xo¸ khi cã lçi
nguån cung cÊp vµ kh«ng cã nguån backup. §Ó l­u gi÷ an toµn
ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn ph¶i ghi vµo bé nhí EPROM hoÆc
EEROM. Tuy nhiªn c¸c bé nhí ROM cã thêi gian truy cËp lín
nªn khi khëi t¹o PLC c¸c ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn trªn bé nhí
phô (EPROM or EEROM) nµy th­êng ®­îc sao chÐp vµo RAM
nh»m t¨ng tèc ®é ho¹t ®éng cña hÖ thèng.

3. Khèi vµo ra.

Khèi vµo ra cña PLC thùc hiÖn c«ng viÖc ghÐp nèi gi÷a c¸c
thiÕt bÞ c«ng nghiÖp c«ng suÊt lín víi m¹ch ®iÖn tö c«ng suÊt nhá,
chøa vµ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn. PhÇn lín c¸c PLC
thùc hiÖn víi c¸c ®iÖn ¸p trong tõ 5¸15v, trong khi tÝn hiÖu tõ
thiÕt bÞ vµo cã thÓ lín h¬n rÊt nhiÒu, th­êng tõ 24¸240v víi dßng
vµo mét vµi ampe.

137
 Nh­ vËy khèi vµo ra lµ bé ghÐp nèi gi÷a m¹ch ®iÖn tö cña PLC
víi thÕ giíi bªn ngoµi do ®ã ®¶m b¶o ®­îc tr¹ng th¸i tÝn hiÖu cÇn
thiÕt víi tÝnh chÊt c¸ch ly. §iÒu nµy cho phÐp PLC ®­îc nèi trùc
tiÕp víi c¸c c¬ cÊu chÊp hµnh, c¸c thiÕt bÞ vµo ra mµ kh«ng cÇn
m¹ch ®iÖn hoÆc r¬le trung gian.
Mét tiªu chuÈn ®Ò ra ®èi víi tÊt c¶ c¸c kªnh I/O lµ ph¶i ®­îc
c¸ch ly víi hÖ ®iÒu khiÓn vi xö lý ®¾t tiÒn b»ng viÖc sö dông m¹ch
Optoilator trªn c¸c modul vµo ra.
ë PLC cì nhá cã c¸c ®Çu vµo ra trong cïng mét khèi víi CPU
th× c¸c ®Çu vµo còng nh­ c¸c ®Çu ra th­êng chuÈn cïng mét lo¹i
®Ó kinh tÕ cho nhµ s¶n xuÊt. C¸c PLC kiÓu modul gióp ng­êi sö
dông linh ho¹t trong viÖc lùa chän, kÕt hîp c¸c khèi vµo ra cã møc
tÝn hiÖu thÝch hîp.

138
I.2. Giíi thiÖu PLC S7-300.
SIMATIC S7 lµ lo¹i PLC dïng ®Ó ®iÒu khiÓn c¸c hÖ thèng
c«ng nghiÖp. S7-300 rÊt thuËn tiÖn vµ kinh tÕ cho nh÷ng hÖ cã
nhiÒu d©y nèi, cho nh÷ng nhiÖm vô kh¸c nhau. CPU cña S7-300 cã
5 lo¹i, tuú theo nhiÖm vô cô thÓ mµ chän cho thÝch hîp : CPU312
IFM, CPU313, CPU314, CPU315, CPU315-2DP.
I.2.1 §Æc ®iÓm chung cña S7-300.

1 2 3 4
Pin Pin Pin Pin

5
Pin
6
7Pin
Pin

8 9 10 11
Pin Pin Pin Pin
H×nh :CÊu t¹o PLC S7-300
1- Nguån cung cÊp; 2- CPU; 3- §Æt card nhí; 4- Module tÝn
hiÖu; 5- HiÓn thÞ tr¹ng th¸i; 6- C«ng t¾c chän nguån cung
cÊp; 7- C«ng t¾c ®ãng ng¾t; 8-Nguån nu«i; 9- L¾p pin;
10- C«ng t¾c chän chÕ ®é; 11- Giao diÖn MPI

C¸c thµnh phÇn trong cÊu tróc cña S7-300 gåm

- Bé xö lý trung t©m CPU: Module CPU lµ Module trªn ®ã chøa
bé vi xö lý hÖ ®iÒ hµnh, bé nhí, bé ®Õm, cæng truyÒn th«ng… Nã
®­îc l¾p r¸p víi c¸c phÇn tö ë mÆt tr­íc thiÕt bÞ.
139
 - Modul tÝn hiÖu vµo ra (SMs): §­îc lùa chän tuú theo tÝn hiÖu
vµo ra, nã cã thÓ lµ sè hoÆc t­¬ng tù, mçi Module cã thªm mét
bus ®Ó t¹o ra kh¶ n¨ng më réng tiÕp.
- Modul chøc n¨ng (FMs) ®Ó ®Õm nhanh.
- M¹ch nguån (PSs) cung cÊp: Cã kh¶ n¨ng nèi víi dßng 2A, 5A,
10A vµ ®iÖn ¸p ra lµ 24vDC. §iÖn ¸p ra ph¶i c¸ch biÖn, b¶o vÖ khi
ng¾n m¹ch vµ æn ®Þnh khi lµm viÖc, ®Ìn b¸o khi lµm viÖc ë chÕ ®é
b×nh th­êng vµ nhÊp nh¸y khi qu¸ t¶i, cã thÓ qua c«ng t¾c chän
l­íi ®iÖn cung cÊp 120V hay 230 VAC.
- Modul giao diÖn (IMs): Dïng ®Ó ghÐp nèi c¸c Module më réng
kh¸c l¹i víi nhau tuú theo yªu cÇu cña bµi to¸n ®iÒu khiÓn.
- Ray l¾p ghÐp: Module nguån, c¸c Module më réng vµ c¸c ®¬n
vÞ bus ®Òu ®­îc g¸ trªn ray.

140
 CPU cña S7-300 cã 5 lo¹i, mçi lo¹i cã nh÷ng tÝnh n¨ng riªng,
víi nh÷ng ­u ®iÓm riªng.
- CPU312 IFM : dïng ®Ó ®o l­êng tÇn sè tíi 10KHz ng¾t ®Çu
vµo vµ xö lý nhanh (xö lý mét sù kiÖn ng¾t trong 1ms hoÆc Ýt
h¬n).
- CPU313 : dïng cho nh÷ng øng dông nhá, yªu cÇu cÇn xö lý
nhanh.
- CPU314 : dïng cho nh÷ng øng dông yªu cÇu cÇn xö lý nhanh.
- CPU315 vµ CPU315-2DF : dïng cho nh÷ng nhiÖm vô phøc
t¹p vµ cho hÖ cã cÊu tróc phøc t¹p.
1) Tæ chøc bé nhí CPU

I/O ngo¹i vi

System memory
Accumulator
ACCU1 Bé ®Öm ra sè Q
Bé ®Öm vµo sè I
ACCU2 Vïng nhí cê M
Address register Timer T
Counter
AR1

AR2 Work memory

· Logic block
Data block register · Data block
· Local block, Stack
DB (share)

DI (instance)
Load memory
Status word · user program (RAM)
· User program (EEPROM)
Status

H×nh : Tæng quan vÒ c¸ch ph©n chia bé nhí cho c¸c vïng nhí kh¸c nhau.
141
 Bao gåm c¸c vïng nhí sau:
- Vïng System memory
- Vïng Load memory
- Vïng Work memory
KÝch th­íc cña c¸c vïng nhí nµy phô thuéc vµo chñng lo¹i cña
tõng modul CPU.
Load memory : Lµ vïng nhí chøa ch­¬ng tr×nh øng dông (do
ng­êi sö dông viÕt) bao gåm tÊt c¶ c¸c khèi ch­¬ng tr×nh øng
dông OB, FC, FB, c¸c khèi ch­¬ng tr×nh trong th­ viÖn hÖ thèng
®­îc sö dông (SFC,SFB). Vïng nhí nµy ®­îc t¹o bëi mét phÇn bé
nhí RAM cña CPU vµ EPROM (NÕu cã EPROM). Khi thùc hiÖn
®éng t¸c xo¸ bé nhí (MRES) toµn bé c¸c khèi ch­¬ng tr×nh n»m
trong RAM sÏ bÞ xo¸. Còng nh­ vËy, khi ch­¬ng tr×nh hay khèi
d÷ liÖu ®­îc ®æ (down load), tõ thiÕt bÞ lËp tr×nh (PG, m¸y tÝnh)
vµo modul CPU, chóng sÏ ®­îc ghi lªn phÇn RAM cña vïng nhí
Load memory.
Work memory : Lµ vïng nhí chøa c¸c khèi DB ®ang ®­îc
më, khèi ch­¬ng tr×nh (OB, FC, FB, SFC hoÆc SFB) ®ang ®­îc
CPU thùc hiÖn vµ phÇn bé nhí cÊp ph¸t cho nh÷ng tham sè h×nh
thøc ®Ó c¸c khèi ch­¬ng tr×nh nµy trao ®æi tham trÞ víi hÖ ®iÒu
hµnh vµ víi c¸c khèi ch­¬ng tr×nh kh¸c (local block). T¹i mét thêi
®iÓm nhÊt ®Þnh vïng Work memory chØ chøa mét khèi ch­¬ng
142
tr×nh. Sau khi khèi ch­¬ng tr×nh ®ã ®­îc thùc hiÖn xong th× hÖ
®iÒu hµnh sÏ xo¸ nã khái Work memory vµ n¹p vµo ®ã khèi
ch­¬ng tr×nh kÕ tiÕp ®Õn l­ît ®­îc thùc hiÖn.
System memory : lµ vïng nhí chøa c¸c bé ®Öm vµo/ra sè
(I,Q), c¸c biÕn cê (M), thanh ghi C-Word,PV, T-bit cña Timer,
thanh ghi C-Word,PV,C-bit cña Counter. ViÖc truy cËp, söa ®æi
d÷ liÖu nh÷ng « nhí thuéc vïng nhí nµy ®­îc ph©n chia hoÆc bëi
hÖ ®iÒu hµnh cña CPU hoÆc do ch­¬ng tr×nh øng dông.
Ngoµi ra cßn cã :
- 2 thanh ghi 32 bits (ACCU1 vµ ACCU2) : dïng ®Ó n¹p vµ thùc
hiÖn c¸c phÐp to¸n.
- - 2 thanh ghi ®Þa chØ 32 bits (AR1 vµ AR2) : dïng ®Ó chØ dÉn ®Þa
chØ.
- Tõ tr¹ng th¸i 16 bits (STW) : dïng ®Ó chøa kÕt qu¶ RLO, OV,
OS, CCO, CC1.
2) Ho¹t ®éng cña CPU.
Ho¹t ®éng cña CPU S7-300 ®­îc chia ra thµnh c¸c b­íc sau :
- CPU quÐt tr¹ng th¸i cña modul cËp nhËt vµo thanh ghi
¶nh.
- CPU thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cña ng­êi sö dông.
- - CPU ®­a kÕt qu¶ tõ thanh ghi ¶nh ra c¸c modul ra. Sau
khi ghi kÕt qu¶ lªn ®Çu ra th× CPU thùc hiÖn tiÕp c¸c b­íc
cña chu kú tiÕp theo.
Chu kú quÐt cña CPU ®­îc miªu t¶ trong s¬ ®å d­íi ®©y :

Khëi ®éng ch­¬ng tr×nh

OB100 (Start-up)

KiÓm tra thêi gian quÐt,

chu kú quÐt
143
§äc tr¹ng th¸i ®Çu vµo
 CPU S7-300 ho¹t ®«ng theo 3 chÕ ®é: ChÕ ®é START_UP,
ChÕ ®é STOP, ChÕ ®é RUN
- ChÕ ®é STOP
+ §Æt I/O ë tr¹ng th¸i x¸c ®Þnh tr­íc ®ã.
+ Kh«ng thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh.
- ChÕ ®é START_UP
+ Thùc hiÖn khëi ®éng l¹i.
+ Xo¸ nh÷ng phÇn duy tr× cña bÝt nhí, bé thêi gian, bé
®Õm …
+ Lo¹i bá tÊt c¶ c¸c th«ng b¸o dù tr÷ xö lý vµ th«ng b¸o
chuÈn bÞ lµm viÖc.
144
 + Néi dung danh s¸ch ®Þa chØ vµ b¶ng ¶nh I/O.
+ N¹p th«ng sè c¸c modul vµo.
+ §äc cÊu h×nh I/O vµ so s¸nh tr¹ng th¸i thùc tÕ cña I/O
vËt lý víi tr¹ng th¸i x¶y ra.
- ChÕ ®é RUN
Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cña ng­êi sö dông, cËp nhËt I/O, xö lý
c¸c tÝn hiÖu vµo ra ®­a ra.
Ho¹t ®éng cña CPU S7-300 ®­îc m« t¶ nh­ h×nh sau :
+Tr¹ng th¸i 1 : Khi bËt nguån
+Tr¹ng th¸i 2 : Khi lùa chän RUN or RUN_P, lóc nµy CPU
trong chÕ ®é START_UP.
+ Tr¹ng th¸i 3 : NÕu cã lçi CPU chuyÓn sang chÕ ®é STOP.
+Tr¹ng th¸i 4 : NÕu START_UP xö lý thµnh c«ng th× CPU
chuyÓn
sang chÕ ®é RUN.
+Tr¹ng th¸i 5 : NÕu cã lçi th× CPU chuyÓn sang chÕ ®é
STOP.

2 4
START_
UP
3
1
STOP RUN

3) C¸ch ®äc vµ ghi d÷ liÖu cña CPU.

a. C¸ch ®oc d÷ liÖu tõ ®Çu vµo.
145
 - CPU ®äc gi¸ trÞ tõ ®Çu vµo nh­ mét phÇn cña chu kú quÐt.
Gi¸ trÞ cña mçi ®Çu vµo ®­îc n¹p xuèng b¶ng ¶nh vµo (b¶ng ¶nh
cã 128 byte).
- Dùa trªn viÖc x¸c ®Þnh ®Þa chØ b»ng lÖnh, ch­¬ng tr×nh ®äc
gi¸ trÞ ®Çu vµo hoÆc th«ng qua b¶ng ¶nh hoÆc vïng nhí ®Çu vµo
ngo¹i vi (truy cËp trùc tiÕp tíi modul ®Çu vµo).
b. C¸ch viÕt d÷ liÖu ®Çu ra
- C¸ch viÕt tíi ®Çu ra 1 c¸ch tuÇn tù. Ch­¬ng tr×nh chuyÓn d÷
liÖu hoÆc lµ tíi vïng nhí hoÆc lµ tíi ®Çu ra ngo¹i vi (truy cËp trùc
tiÕp tíi modul ®Çu ra). ViÖc chuyÓn d÷ liÖu cã thÓ lµ bits, byte, tõ.
- CPU cËp nhËt ®Çu ra nh­ mét phÇn cña chu kú quÐt. Gi¸ trÞ
trong b¶ng xö lý ¶nh ra ®­îc chuyÓn tíi ®Çu ra vËt lý.
II. G¸n ®Þa chØ cho Module S7-300
II.1 C¸c Module cña s7-300
§Ó t¨ng tÝnh mÒm d¶i trong øg dông thùc tÕ, mµ ë ®ã phÇn lín
c¸c ®èi t­îngcã sè tÝn hiÖu ®Çu vµo ra còng nh­ chñng lo¹i tÝn
hiÖu vµo ra kh¸c nhau mµ bé PLC kh«ng bÞ cøng ho¸ vÒ cÊu h×nh.
Chóng ®­îc chia thµnh c¸c Module. Sè c¸c Module ®­îc sö dông
nhiÒu hay Ýt tuú thuéc vµo tõng bµi to¸n ®iÒu khiÓn mµ ta l¾p ghÐp
c¸c Module. Tuy nhiªn tèi thiÓu ph¶i cã mét Module chÝnh lµ
CPU, c¸c Module cßn l¹i lµ c¸c Module nhËn/truyÒn tÝn hiÖu víi
®èi t­îng ®iÒu khiÓn, c¸c Module chøc n¨ng chuyªn dông nh­
PID… chóng ®­îc gäi chung lµ c¸c Module më réng. C¸c Module
më réng ®­îc g¸ trªn c¸c thanh ray(Rack). Mét Module cã thÓ
qu¶n lý 4 thanh ray, víi mçi thanh ray cã thÓ g¸ tèi ®a lµ 8
Module më réng. Nh­ vËy ®èi víi mmét Module cã thÓ qu¶n lý
®­îc tèi ®a lµ 4x8= 32 Module më réng
II.1.1 Module CPU
Module CPU lµ Module trªn ®ã chøa bé vi xö lý hÖ ®iÒ hµnh, bé
nhí, bé ®Õm, cæng truyÒn th«ng… vµ cã thÓ cã mét vµi cæng vµo
ra sè gäi lµ cæng ra onboad. Trong hä PLC S7-300 cã nhiÒu lo¹i

146
Module kh¸c nhau, chóng ®­îc ®Æt tªn theo bé vi xö lý ®Æt träng
Module ®ã.VÝ dô nh­ Module CPU 312, Module CPU314…
Nh÷ng Module cïng sö dông mét lo¹i bé vi xö lý, nh­ng kh¸c
nhau vÒ cæng vµo ra onboad còng nh­ khèi hµm ®Æc biÖt ®­îc tÝch
hîp s½n trong hÖ ®iÒu hµnh phôc vô viÖc sö dông cæng vµo ra
onboad ®­îc ph©n biÖt víi nhau trong tªn gäi b»ng c¸ch thªm
côm ch÷ c¸i IFM (Intergrated Function Module). VÝ dô: Module
CPU312IFM, Module CPU314IFM…
Ngoµi ra cßn cã lo¹i Module víi 2 cæng truyÒn th«ng, ®èi víi
cæng truyÒn th«ng thø 2 chØ sö dông vµo viÖc phôc vô nèi m¹ng.
KÌm theo cæng truyÒn th«ng thø 2 nµy lµ c¸c phÇn mÒm ®· ®­îc
cµi s½n trong hÖ ®iÒu hµnh. C¸c lo¹i Module nµy ®­îc ph©n lo¹i
víi c¸c lo¹i Module kh¸c bëi côm tõ DP(Ditributed Port). VÝ dô
nh­: CPU315DP…
II.1.2 C¸c Module më réng
Module më réng cã nhiÒu lo¹i, mçi lo¹i ®¶m nhiÖm mét chøc
n¨ng riªng phôc vô cho bµi to¸n ®iÒu khiÓn, cã lo¹i ®¶m nhiÖm
viÖc truyÒn sè liÖu vµo ra hoÆc cã lo¹i ®¶m nhiÖm viÖc ghÐp nèi.
C¸c Module më réng ®­îc chia thµnh 5 lo¹i chÝnh sau ®©y.
1. PS(Power Supply): Module nguån nu«i, cã 3 lo¹i 2A, 5A,
10A
2. SM (Sigrnal Module ):Module më réng cæng tÝn hiÖu vµo ra
- DI(Digital Input): Module më réng cæng vµo sè. Sè c¸c cæng
vµo tuú thuéc vµo tõng lo¹i Module cã thÓ lµ 8 cæng, 16 cæng
hoÆc 32 cæng
- DO(Digital output): Module më réng cæng ra sè. Sè c¸c cæng
vµo ra tuú thuéc vµo tõng lo¹i Module cã thÓ lµ 8 cæng, 16 cæng
hoÆc 32 cæng
- DI/DO(Digital Input/ Digital Output): Module mö ræng vµo
ra sè. Sè c¸c cæng vµo cã thÓ lµ 8vµo/ 8 ra hoÆc 16vµo/16 ra.
- AI(Analog Input): Module më réng cæng vµo t­¬ng tù. Sè
c¸c cæng vµo ra tuú thuéc vµo tõng lo¹i Module cã thÓ lµ 2,4 hoÆc
8 cæng. B¶n chÊt cña bé Module nµy lµ bé chuyÓn ®æi t­¬ng tù 12
bit(AD), ®æi tÝn hiÖu t­¬ng tù thµnh tÝn hiÖu sè 12 bÝt.
- AO(Analog Onput): Module më réng cæng ra t­¬ng tù. Sè
c¸c cæng vµo ra tuú thuéc vµo tõng lo¹i Module cã thÓ lµ 2 hoÆc4.
147
- AI/AO(Analog Input/Analog Output): Module më réng cæng
vµo/ra t­¬ng tù. Sè c¸c cæng vµo ra tuú thuéc vµo tõng lo¹i
Module cã thÓ lµ 2vµo/2ra hoÆc 4vµo/4ra.
3. IM(Interface Module ): Module ghÐp nèi. §©y lµ lo¹i Module
cã t¸c dông ghÐp nèi c¸c Module l¹i ví nhau thµnh mét khèi
®­îc qu¶n lý bëi Module CPU.
4. FM(Function Module ): Module ®iÒu khiÓn riªng.
5. CP(Communication Module ): Module truyÒn th«ng rong
m¹ng PLC hoÆc gi÷a PLC víi m¸y tÝnh.
II.2. G¸n ®Þa chØ cho c¸c Module më réng.
Mét tr¹m PLC ®­îc hiÓu lµ gåm mét Module CPU ghÐp nèi
víi c¸c Module më réng nh­ Module DI, DO, AI… C¸c Module
®­îc g¾n trªn thanh c¸c rack vµ ®­îc liªn kÕt víi nhau bëi
Module IM(Interace Module: Module ghÐp nèi ). ViÖc truy cËp
cña CPU vµo c¸c Module më réng ®­îc thùc hiÖn th«ng qua ®Þa
chØ cña chóng. Tuú thuéc vµo viÖc l¾p ®Æt c¸c Module më réng
trªn thanh rack mµ chóng ®­îc g¸n c¸c ®Þa chØ kh¸c nhau.
IM
Rack 3 nhËn

IM
Rack 2
nhËn
IM
Rack 1
nhËn
CPU+ IM
Rack 0 nguån
Göi

H×nh : CÊu tróc l¾p ghÐp cña mét tr¹m PLC

148
 IM 640 656 672 688 704 720 736 752
Rack 3 nhËn ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸
655 671 687 703 719 735 751 767

IM 512 528 544 560 576 592 608 624

Rack 2 ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸
nhËn 527 543 559 575 591 607 623 639
IM 384 400 416 432 448 464 480 496
Rack 1 ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸
nhËn 399 415 447 463 479 495 511
431
CPU+ IM 256 272 288 304 320 336 352 368
Rack 0 nguån ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸
Göi 271 287 303 319 335 351 367 3832

Slot 4¸ Slot 11

H×nh : Quy t¾c x¸c ®Þnh ®Þa chØ cho c¸c Module t­¬ng tù

IM 96.0 100.0 104.0 108.0 112.0 116.0 120.0 124.0

Rack 3 nhËn ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸127.
99.7 103.7 107.7 111.7 115.7 119.7 123.7 7

IM 64.0 68.0 72.0 76.0 80.0 84.0 88.0 92.0

Rack 2 ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸
nhËn 67.7 71.7 75.7 79.7 83.7 87.7 91.7 95.7
IM 32.0 36.0 40.0 44.0 48.0 52.0 56.0 60.0
Rack 1 ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸
nhËn 35.7 39.7 43.7 47.7 51.7 55.7 59.7 63.7
CPU+ IM 0.0 4.0 8.0 12.0 16.0 20.0 24.0 28.0
Rack 0 nguån ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸ ¸31.7
Göi 3.7 7.7 11.7 15.7 19.7 23.7 27.7

Slot 4¸ Slot 11

H×nh : Quy t¾c x¸c ®Þnh ®Þa chØ cho c¸c Module sè

Mét trËm PLC cã 4 thanh Rack vµ trªn mçi thanh Rack cã mét
Module IM(Interface Module ) lµ Module ghÐp nèi dïng ®Ó liªn
kÕt c¸c Module më réng l¹i víi nhau t¹o thµnh mét khèi. Víi PLC
cã ghÐp c¸c Module më réng th× ®Þa chØ ®­îc x¸c ®Þnh cho c¸c
149
Module më réng tö 0.0 ¸127.7, mçi Module ®­îc g¸n ®Þa chØ
riªng. VÝ dô t¹i thanh rack o cã ghÐp tÊt c¶ 10 Module trong ®ã
gåm mét Module nguån nu«i + CPU, mét Module ghÐp nèi IM
göi, t¹i Slot 4 ®­îc ghÐp nè Module DI víi 32 ®Çu vµo sè, ®¹i chØ
cña ®Çu vµo nµy tõ I0.0 ¸I3.7. T¹i Slot 5 cã Module DO víi 32 ®Çu
ra sè víi ®Þa chØ lµ Q4.0¸Q4.7. §Þa chØ cña c¸c Module më réng
®­îc thÓ hiÖn qua h×nh

Slot 7: Module AI víi 2 ®Çu vµo

Slot 6: Module DI/DO 8 ®Çy vµo, 8 ®Çura
Slot 5: Module DO víi 32 ®Çu ra

Slot 4: Module DI víi 32 ®Çu vµo

Slot 2: Module CPU
Slotcho
H×nh : Minh ho¹ c¸ch x¸c ®Þnh ®Þa chØ 1: Module
Modulenguån
më réng

II.3 Trao ®æi gi÷ liÖu gi÷a CPU vµ Module më réng.

ViÖc trao ®æi gi÷ liÖu gi÷a CPU vµ c¸c Module më réng ®­îc
thùc hiÖn qua bó néi bé. ë ®Çu väng quÐt gi÷ liÖu t¹i cæng vµo sè
DI ®­îc Cpu chuyÓn tíi bé ®Öm vµo sè, t¹i cuèi vßng quÐt tai bé
®Öm ra sè l¹i ®­îc CPU chuyÓn tíi cæng ra DO. Kh¸c víi viÖc vµo
ra sè, viÖc vµo ra t­îng tù l¹i ®­îc thùc hiÖn tùc triÕp víi Module
më réng (AI/AO), nh­ vËy mçi lÇn ®äc gi¸ trÞ t¹i vïng ®Þa chØ
PI(Periphera Input) sÏ thu ®­îc mét gi¸ trÞ thùc cã ë cáng t¹i thêi
®iÓm thùc hiÖn lÖnh, khi thùc hiÖn lÖnh göi ®Þa chØ ®Õn vïng PQ
gi¸ trÞ ®ã ®­îc göi ngay ®Õn cæng ra cña Module.
Sù kh¸c nhau vÒ mÆt trao ®æi d÷ liÖu t­¬ng tî vµ sè ®ã lµ do
®Æc thï vÒ sù tæ chøc bé nhí vµ ph©n chia ®Þa chØ cña S7-300. ChØ
150
cã c¸c ®Þa chØ vµo ra sè míi cã bé dÖm cßn Module vµo ra t­¬ng tù
th× kh«ng cã mµ chØ ®­îc cung cÊp ®Þa chØ ®Ó truy cËp(PI vµ PQ).
III. Ph­¬ng ph¸p lËp tr×nh.
C¸c lo¹i PLC nãi chung th­êng cã nhiÒu ng«n ng÷ lËp tr×nh
nh»m phôc c¸c ®èi t­îng sö dông kh¸c nhau. PLC S7-300 cã 3
ng«n ng÷ lËp tr×nh c¬ b¶n :
- Ng«n ng÷ 'liÖt kª lÖnh' , ký lµ STL (Statement list) . §©y lµ
d¹ng ng«n ng÷ lËp tr×nh th«ng th­êng cña m¸y tÝnh . Mét ch­¬ng
tr×nh ®­îc ghÐp bëi nhiÒu c©u lÖnh theo mét thuËt to¸n nhÊt ®Þnh,
mçi lÖnh chiÕm mét hµng vµ ®Òu cã cÊu tróc 'tªn lÖnh' + 'to¸n
h¹ng' .
- Ng«n ng÷ 'h×nh khèi' , ký hiÖu lµ FBD (Function block
diagram) . §©y còng lµ kiÓu ng«n ng÷ ®å häa dµnh cho ng­êi cã
thãi quen thiÕt kÕ m¹ch ®iÒu khiÓn sè .
- Ng«n ng÷ 'h×nh thang' , ký hiÖu lµ LAD (Ladder logic) . §©y
lµ d¹ng nh«n ng÷ ®å ho¹ thÝch hîp víi nh÷ng ng­êi quen thiÕt kÕ
m¹ch ®iÒu sè
- Ng«n ng÷ 'h×nh thang' , ký hiÖu lµ LAD (Ladder logic) .
§©y lµ d¹ng nh«n ng÷ ®å ho¹ thÝch hîp víi nh÷ng ng­êi
quen thiÕt kÕ m¹ch ®iÒu khiÓn logic .
Mét ch­¬ng tr×nh viÕt trªn LAD hoÆc FBD cã thÓ chuyÓn sang
®­îc d¹ng STL, nh­ng ng­îc l¹i th× kh«ng ®­îc . Trong STL cã
nhiÒu lÖnh kh«ng cã trong LAD hay FBD . ChÝnh v× lý do ®ã ,
trong ®å ¸n nµy em chØ giíi thiÖu ng«n ng÷ STL ®Ó lËp tr×nh minh
häa.
Nh­ ®· nãi ë trªn , cÊu tróc cña mét lÖnh STL cã d¹ng : 'tªn
lÖnh' + 'to¸n h¹ng'

151
VÝ dô : Nh·n : L PIW304 // §äc néi dung cæng vµo cña
modul analog

tªn lÖnh to¸n h¹ng

trong ®ã to¸n h¹ng cã thÓ lµ mét d÷ liÖu hoÆc mét ®Þa chØ « nhí
.
Khi thùc hiÖn lÖnh , CPU sÏ ghi nhËn l¹i tr¹ng th¸i cña ph¸p
tÝnh trung gian còng nh­ cña kÕt qu¶ vµo mét thanh ghi ®Æc biÖt
16 bits ,®­îc gäi lµ thanh ghi tr¹ng th¸i (Status word) . MÆc dï
thanh ghi tr¹ng th¸i nµy cã ®é dµi 16 bits nh­ng chØ sö dông 9 bits
víi cÊu tróc nh­ sau :
8 7 6 5 4 3 2 1
0
BR CC CC OV OS OR ST RL FC
1 0 A O

- FC (First check) : Khi ph¶i thùc hiÖn mét d·y lÖnh logic liªn
tiÕp nhau gåm c¸c phÐp tÝnh Ù,Ú vµ nghÞch ®¶o , bit FC cã
gi¸ trÞ b»ng 1 . Nãi c¸ch kh¸c , FC=0 khi d·y lÖnh logic tiÕp
®iÓm võa ®­îc kÕt thóc .
- RLO (Result of logic operation) : KÕt qu¶ tøc thêi cña phÐp
tÝnh logic võa ®­îc thùc hiÖn .
- STA (Status bit) : BÝt tr¹ng th¸i nµy lu«n cã gi¸ trÞ logic cña
tiÕp ®iÓm ®­îc chØ ®Þnh trong lÖnh .
- OR : Ghi l¹i gi¸ trÞ cña phÐp tÝnh logic Ù cuèi cïng ®­îc thùc
hiÖn ®Ó phô gióp cho viÖc thùc hiÖn phÐp to¸n Ú sau ®ã .
§iÒu nµy lµ cÇn thiÕt v× trong mét biÓu thøc hµm hai trÞ ,

152
 phÐp tÝnh Ù bao giê còng ph¶i ®­îc thùc hiÖn tr­íc c¸c phÐp
tÝnh Ú .
- OS (Stored overflow bit) : Ghi l¹i gi¸ trÞ bÝt bÞ trµn ra ngoµi
m¶ng « nhí .
- OV (Overflow bit) : BÝt b¸o kÕt qu¶ phÐp tÝnh bÞ trµn ra
ngoµi m¶ng « nhí .
- CC0 vµ CC1 (Condition code) : Hai bÝt b¸o tr¹ng th¸i cña
kÕt qu¶ phÐp tÝnh víi sè nguyªn , sè thùc , phÐp dÞch chuyÓn
hoÆc phÐp tÝnh logic trong ACCU
- BR (Binary result bit) : BÝt tr¹ng th¸i cho phÐp liªn kÕt hai
lo¹i ng«n ng÷ lËp tr×nh STL vµ LAD . Ch¼ng h¹n cho phÐp
ng­êi sö dông cã thÓ viÕt mét khèi ch­¬ng tr×nh FB hoÆc FC
trªn ng«n ng÷ STL nh­ng gäi vµ sö dông chóng trong mét
ch­¬ng tr×nh kh¸c viÕt trªn LAD . §Ó t¹o ra mét mèi liªn kÕt
®ã , ta cÇn ph¶i kÕt thóc mét khèi ch­¬ng tr×nh trong FB ,
FC b»ng lÖnh ghi .
1. C¸c lÖnh logic .
A : quÐt gi¸ trÞ to¸n h¹ng víi '1' , kÕt qu¶ kÕt hîp
víi RLO qua phÐp to¸n AND .
AN : quÐt gi¸ trÞ to¸n h¹ng víi '0' , kÕt qu¶ kÕt hîp
víi RLO qua phÐp to¸n AND .
O : quÐt gi¸ trÞ to¸n h¹ng víi '1' , kÕt qu¶ kÕt hîp
víi RLO qua phÐp to¸n or .
ON : quÐt gi¸ trÞ to¸n h¹ng víi '0' , kÕt qu¶ kÕt hîp
víi RLO qua phÐp to¸n or .
2. Lªnh SET vµ RESET .
S : g¸n gi¸ trÞ '1' cho to¸n h¹ng NÕu RLO = '1' .
R : xo¸ to¸n h¹ng vÒ '0' NÕu RLO = '1' .
153
 SET : g¸n gi¸ trÞ '1' cho c¸c bÝt .
CLR : xo¸ gi¸ trÞ c¸c bÝt vÒ '0' .
3. C¸c lÖnh n¹p vµ chuyÓn .
L : n¹p néi dung to¸n h¹ng vµo thanh ghi ACC1 .
T : chuyÓn néi dung cña thanh ghi ACC1 ®Õn to¸n
h¹ng .
4. C¸c lÖnh so s¸nh néi dung cña 2 thanh ghi ACC1 vµ ACC2 .
a. So s¸nh b»ng :
== I : so s¸nh b»ng nhau gi÷a 2 sè nguyªn chøa trong 2
thanh ghi .
== D : so s¸nh b»ng nhau gi÷a 2 sè nguyªn d­íi d¹ng tõ
kÐp chøa trong 2 thanh ghi .
== R : so s¸nh b»ng nhau gi÷a 2 sè thùc chøa trong 2
thanh ghi .
b. So s¸nh kh¸c :
<> I : so s¸nh kh¸c nhau gi÷a 2 sè nguyªn chøa trong
2 thanh ghi .
<> R : so s¸nh kh¸c nhau gi÷a 2 sè thùc chøa trong 2
thanh ghi .
<> D : so s¸nh kh¸c nhau gi÷a 2 sè nguyªn d­íi d¹ng
tõ kÐp chøa trong 2 thanh ghi .
c. So s¸nh h¬n :
>I , >D , >R : gi¸ trÞ néi dung chøa trong thanh ghi thø nhÊt lín
h¬n gi¸ trÞ néi dung chøa trong thanh ghi thø hai (d­íi
d¹ng sè nguyªn , tõ kÐp , sè thùc) .
d. So s¸nh nhá h¬n :

154
<I , <D , <R : gi¸ trÞ néi dung chøa trong thanh ghi thø nhÊt nhá
h¬n gi¸ trÞ néi dung chøa trong thanh ghi thø hai (d­íi
d¹ng sè nguyªn , tõ kÐp , sè thùc) .
e. So s¸nh lín h¬n hoÆc b»ng :
>=I, >=D, >=R : gi¸ trÞ néi dung chøa trong thanh ghi thø nhÊt
lín h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ néi dung chøa trong thanh
ghi thø hai (d­íi d¹ng sè nguyªn , tõ kÐp , sè thùc) .
f. So s¸nh nhá h¬n hoÆc b»ng :
<=I, <=D, <=R : gi¸ trÞ néi dung chøa trong thanh ghi thø nhÊt
nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ néi dung chøa trong thanh
ghi thø hai (d­íi d¹ng sè nguyªn , tõ kÐp , sè thùc) .
5. C¸c lÖnh nh¶y .
JC < nh·n > :nh¶y ®Õn nh·n khi kÕt qu¶ cña RLO = '1'
.
JU < nh·n > : nh¶y ®Õn nh·n kh«ng phô thuéc vµo
RLO .
Ngoµi ra cßn cã c¸c lÖnh nh¶y kh¸c nh­ : JZ , JN , JP , JPZ ,
JPM .
6. C¸c lÖnh gäi .
CALL < khèi > : ch­¬ng tr×nh quÐt tiÕp tôc ë khèi ®­îc
gäi .
CC < khèi > : gäi khèi khi RLO = '1' .
UC < khèi > : gäi khèi kh«ng phô thuéc vµo RLO .
7. C¸c lÖnh to¸n häc .
C¸c lÖnh to¸n häc ( +, - , * , / ) ®­îc thùc hiÖn gi÷a 2 thanh ghi
ACC1 vµ ACC2 kÕt qu¶ ®­îc göi vµo ACC1 .
a. §èi víi sè nguyªn :

155
 +I , -I , *I , /I : céng , trõ , nh©n , chia néi dung cña 2
thanh ghi d­íi d¹ng sè nguyªn .
b. §èi víi d÷ liÖu ghi d­íi d¹ng tõ kÐp :
+D , -D , *D , /D : céng , trõ , nh©n , chia néi dung cña 2
thanh ghi d­íi d¹ng tõ kÐp .
c. §èi víi sè thùc :
+R , -R , *R , /R : céng , trõ , nh©n , chia néi dung cña 2
thanh ghi d­íi d¹ng sè thùc .
8. C¸c bé thêi gian .
Trong S7-300 cã 5 lo¹i bé thêi gian lµ :SP ,SE ,SD ,SS ,SF .
- SP : bé thêi gian d¹ng xung , bé nµy khëi ®éng ngay sau
khi RLO chuyÓn tõ '0' lªn '1' vµ bÞ xo¸ vÒ '0' khi RLO vÒ '0'
. Tr¹ng th¸i ®Çu ra lµ '1' trong suèt thêi gian ho¹t ®éng .
- SE : bé thêi gian xung më réng , bé nµy ®­îc khëi ®éng
theo s­ên lªn cña RLO vµ kh«ng phô thuéc vµo RLO trong
suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng .
- SD : bé thêi gian khëi ®éng ph¸t trÔ , bé nµy ®­îc khëi
®éng theo s­ên lªn cña RLO vµ bÞ xo¸ vÒ '0' khi RLO vÒ '0'
.
- SS : bé thêi gian khëi ®éng cã gi÷ , bé nµy ®­îc khëi ®éng
theo s­ên lªn cña RLO vµ kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi RLO
trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®«ng .
- SF : bé thêi gian t¾t trÔ , bé nµy khëi ®éng theo s­ên xuèng
cña RLO .
9. Bé ®Õm .
Gièng nh­ STEP5 th× STEP7 còng cã c¸c bé ®Õm lµ :
- CU : lµ bé ®Õm lªn (t¨ng ) .
- CD : lµ bé ®Õm xuèng (lïi) .
156
10. LÖnh kÕt thóc khèi .
BE : lµ lÖnh kÕt thóc mét khèi .
11. Mét sè lÖnh kh¸c .
Ngoµi c¸c nhãm lÖnh trªn th× cßn mét sè lÖnh kh¸c nh­ lÖng
quay , lÖnh trÔ …
VÝ dô : NOP0 : 16 bÝt trong RAM bÞ xo¸ vÒ '0' , lÖnh nµy
th­êng ®­îc dïng ®Ó t¹o trÔ .
NOP1 : 16 bÝt trong RAM ®­îc ®Æt lªn '1' .

157