Paper van Maud van der Elsen

Afstudeerjaar 2015-2016
Onderwerp - Hoe moeten organisaties
omgaan met een omgeving die steeds
transparanter wordt en de dwingende
vraag van stakeholders om mee te
gaan om informatie openbaar te
maken?

Inhoudsopgave
Inleiding

blz. 3

Hoofd- en deelvragen
Antwoord op deelvragen
Wat is transparantie?
Ontstaan van transparantie (T&O)
Vier niveaus van transparantie
Bestaat transparantie als instrument
Voordelen transparant communiceren
Nadelen transparantie communiceren
Antwoord op de hoofdvraag
Inzichten
Eigen visie
Advies
Bronvermelding
Bijlage 1: interview

blz. 4
blz. 5
blz.
blz.
blz.
blz.
blz.

6
7
8
9
10

blz. 11
blz. 12
blz. 13
blz. 14
blz. 16

Inleiding
Transparantie is een woord dat mij interesseert als
communicatieprofessional. Vak-websites, zoals
Frankwatching, MarketingOnline, Marketingfacts etc.
pretenderen nog steeds dat Transparantie een trend
is en blijft in 2015 die je in de gaten moet houden.
Volgens deze websites waarop onderzoek wordt
omschreven naar dit begrip- zien steeds meer
organisaties in dat transparant zijn eigenlijk geen
trend meer te noemen is, maar een succesvolle
manier om je organisatie te runnen.
Als je verder Googled is het begrip transparantie vaak
in andere trends en ontwikkelen verweven en terug te
vinden.
Voorbeelden hiervan zijn: De wereld wordt kleiner,
Van
eenrichtingsverkeer naar dialoog en Het glazen huis.
In een notendop beschreven gaan deze trends over
verbindingen leggen tussen mensen en organisaties
die op een meer open en zichtbare manier
communiceren en hun relatie onderhouden. Met
gebruik van verschillende (elektronische)
communicatiekanalen, waardoor er de mogelijkheid is
om 24/7 in contact met elkaar te staan.
Ook wordt transparantie als instrument ingezet om
Maatschappelijk Verantwoord te Ondernemen (MVO).

Volgens MVO Nederland gaat dit instrument over

openheid, zichtbaarheid en toegankelijkheid (MVO
Nederland, 2015).
De vraag die hierbij door mijn hoofd cirkelt is: zijn
deze trends ontwikkelt door
communicatieprofessionals, marketeers, het hogere
management etc. omdat ze de voordelen inzien van
een transparante bedrijfsvoering? Of is transparantie
een
gedwongen manier van werken en leven geworden
door grotere ontwikkeling die in de wereld gaande
zijn? Ontwikkeling waar wij met zn alle weinig invloed
op hebben. Ontwikkelingen op
gebied van nieuwe communicatiekanalen die net al
kort genoemd zijn, zoals internet en mobiele devices
die als een sneeuwbal groter worden en sneller gaan
rollen.
Die de wereld met elkaar in contact brengt en mensen
de mogelijkheid geeft om alles met elkaar te delen, te
verenigen en te activeren.
De vraag die in deze paper wordt behandeld is
daarom:
Hoe moeten organisaties omgaan met een omgeving
die steeds transparanter wordt en de dwingende vraag
van stakeholders om mee te gaan om informatie
openbaar te maken?

Het woord transparantie wordt heel makkelijk in de

mond genomen en lijkt het het communicatie-woord
dat alle communicatieschapen van elkaar overnemen.
Het is lastig in te schatten wanneer organisaties
transparant zijn, omdat ze mee gaan met hun tijd en
de voordelen ervan in zien? Of omdat het een begrip is
dat veel genoemd wordt om erbij te horen in het
communicatielandschap? Waarbij je hetzelfde doet en
zegt als 10 jaar geleden, maar het woord
transparantie vaker noemt.

en
deelHoofd vragen
Laten we de komende paginas er samen achter
komen wat transparantie nou eigenlijk is en inhoudt.
En misschien nog wel belangrijker hoe je als
organisatie op een professionele manier mee kan gaan
met een transparanter wordende omgeving. Hoe
werkt dat nou allemaal? Transparant zijn?

De vraag die in deze paper centraal staat is:

Hoe moeten organisaties omgaan met een omgeving
die steeds transparanter wordt en de dwingende vraag
van stakeholders om mee te gaan om informatie
openbaar maken?
Om deze vraag zo goed mogelijk te kunnen
beantwoorden staan we stil staan bij de volgende
deelvragen:
Wat is transparantie? (begrip afbakenen)
Hoe ontstond het begrip transparantie?
(trends en ontwikkelingen)
De 4 niveaus van transparant opereren
De keerzijde en geloofwaardigheid van het
modewoord transparantie
Wat zijn de voor- en nadelen van transparant
communiceren naar je stakeholders?
Deze deelvragen zijn opgesteld om een zo nauwkeurig
mogelijk beeld te kunnen schetsen van het begrip
transparantie en daaruit overzichtelijke conclusie te
trekken. Die je kunnen helpen als organisatie om
antwoord te geven op de vraag van de omgeving en
stakeholders om transparanter te worden. Met een
mate van openbaarheid die bij jou als organisatie past.

Wat is transparantie?
Voor we verder gaan hoe je als organisatie transparant
kan zijn en wat bijbehorende voor en nadelen zijn
moeten we het begrip begrijpen. Wat is transparantie?
En wat is dan een transparante bedrijfsvoering?
Een eenduidige betekentis van het begrip
transparantie bestaat ook niet en dat maakt het mede
zon vaag en ontastbaar begrip. Door deze
betekenisvrijheid kleurt iedere organisatie het plaatje
in naar eigen standaard en laten we eerlijk zeggen
naar eigen voordeel. Om het een eenduidig leesbaar
en meetbaar verhaal te maken definiren we eerst het
begrip transparantie. Er bestaan verschillende
definities van het woord transparantie. Ook omdat het
begrip in meerdere contexten wordt gebruikt (Devion,
2014). Als je in het Nederlandse woordenboek
transparant opzoekt staat het beschreven als:

transparant (bijvoeglijk naamwoord)

1 doorzichtig; doorschijnend
2 helder van opzet, makkelijk te doorzien

waarin je gelijkwaardig bent wat vertrouwen biedt en

betrokkenheid stimuleert. (Oord. 2010).

Dit is de uitleg van het begrip transparantie,

transparant zijn. Meteen komen we dan ook op de
vraag wat dan een transparanten bedrijfsvoering is?
Volgens mij komt dat simpelweg op het zelfde neer.
Als organisatie ben je doorzichtig en helder. Op de
vraag wat is een transparanten bedrijfsvoering is het
antwoord: de mate waarin een organisatie toegang
verleent tot (interne) informatie/data aan haar
stakeholders en omgeving.
In beeldspraak zou je het kunnen omschrijven als: de
mate waarin de muren van een organisatie van glas
zijn, zodat belangengroepen rondom deze organisatie
naar binnen kunnen kijken. (Patricia van der Linden,
2015).
Als je organisaties vraagt waarom ze transparanter
worden zal je diverse antwoorden krijgen. Het
antwoordt op deze vraag is misschien nog wel vager
dat het begrip zelf. In een rapport over transparantie
door ArchiXL wordt als reden gegeven: Door toegang
te verlenen tot informatie kunnen stakeholders beter
beoordelen of zij zich willen binden aan uw bedrijf en
kan een weloverwogen en doorzichtige relatie
opgebouwd worden,

Dit is inderdaad een mooi geformuleerd gevolg van

wat er gebeurt als je als organisatie je transparant
op(en)stelt naar je stakeholders en omgeving, maar
als dit een gevolg is van transparantie wat is dan de
oorzaak? Hoe zijn we door de jaren heen hier
gekomen?

Hoe ontstond het begrip

transparantie? Trends &
Ontwikkelingen
De oorsprong van het woord transparantie is te vinden
in het Latijn: transpare. Het betekent doorschijnen.
Aanvankelijk werd de term gebruikt om de licht
doorlatende eigenschap van materiaal aan te duiden.
Vanaf de 18e eeuw maakte de onverklaarbare daden
van de almachtige God steeds meer ruimte voor de
natuur en haar wetenschappelijk verklaarbare wetten.
Deze verandering van denken door de steeds meer
alwetende mens in de tijd van de verlichting en
moderne wetenschap maakte dat God steeds meer
vervangen werd door kenbare, meetbare en
voorspelbare informatie. De gedachtegang kennis is
macht ontstond.
Kennis stond vanaf toen steeds meer centraal in de
samenleving en hiervoor moest informatie openbaar
worden om het te kunnen lezen en leren of
overbrengen op een ander.
6

Het woord transparantie werd vanaf toen steeds meer

gebruikt als het over informatie en data ging.
Sinds midden 20e eeuw krijgt het woord ook betekenis
buiten kunst, mode, materiaal en natuurwetten. Na de
twee wereldoorlogen en de wederopbouw komt er een
nieuwe transparantievlaag. Mensen vechten voor
vrijheid en openheid. Democratie wordt door iedereen
beschermt. Hier komt het belang van transparantie
om de hoek. Transparantie zorgt ervoor dat
machthebbers controleerbaar zijn door het volk.
Op deze manier wordt transparantie of doorzichtigheid
ook gebruikt in de politiek en later ook het
bedrijfsleven.
Burgers hoeven niet langer wet en regelgeving
klakkeloos aan te nemen en op te volgen, maar
moeten goed genformeerd zijn om een eigen mening
te kunnen vormen. Overheidsinformatie moest
hiervoor openbaar gemaakt worden.
Het Nederlandse begrip openbaarheid veranderd
halverwege de jaren 90 in transparantie. Dit door de
trend: internationaliseren. Steeds meer organisaties
zijn internationaal georinteerd en hebben als voertaal
Engels, waardoor het woord mee moet gaan met haar
tijd. (Lynn Berger, 2013)

groeit zo ook het begrip transparantie. De afgelopen

jaren wordt op gebied van techniek snel nieuwe
stappen gemaakt. Door de komst van mobile devices
-zoals smartphones, laptop en tablet- en verschillende
social media en andere platforms waar mensen elkaar
kunnen moeten is niet alleen de toegang tot
informatie vergemakkelijkt, maar kunnen mensen ook
zelf informatie produceren en er is de mogelijkheid
voor individuen te groeperen. De macht van
stakeholders en omgeving groeit op deze manier,
omdat ze gezamenlijk een organisatie kunnen
bevragen en onder druk zetten om informatie
openbaar te maken waar behoeften naar is en niet
(online) te vinden.
Stakeholders zijn partijen die meer macht krijgen door
de groter wordende en tegelijkertijd kleiner wordende
wereld door online mogelijkheden. (Erwin, Lima 2014)
Hierdoor verschuift de macht van organisaties die
vroeger de touwtjes in handen hadden naar
stakeholders die zelf actief opzoek gaan naar hun
eigen informatiebehoeften.

Dat de populariteit van transparantie toeneemt is

naast internationaliseren ook te verklaren door de
toename aan technologische ontwikkelingen. Door de
opkomst van de computer en het World Wide Web is
het openbaar maken van informatie en de toegang tot
informatie wereldwijd zoveel makkelijker geworden.
Doordat mensen over zoveel informatie beschikken

We hebben nu het begrip transparantie afgebakend en

bekeken wat de geschiedenis is van het begrip
transparantie.
Transparant als materiaal is eenduidig; je kan er
doorheen zien. Helaas, werkt het niet zo bij
transparantenbedrijfsvoering. Het is niet zo zwart/wit.
Tussen dit begrip zit een wereld van grijs. Om het

De 4 niveaus van transparant

opereren

begrip verder uit te kristalliseren zullen we

transparantie op verschillende niveaus bekijken. Er
wordt hier gekeken naar de manier waarop en waarom
organisaties informatie openbaar maken aan
stakeholders intern en extern.
Veel bedrijven staan nog aan het begin van de
Transparantie-revolutie. Een bedrijf was voorheen
een soort black box voor vele. Er wordt iets ingestopt
(een aanvraag, een order etc.) en over tijd kwamen er
producten en diensten uit. Door verschillende trends
en ontwikkelingen die we al hebben bekeken en met
name de komst van het internet met bijbehorende
gevolgen staan groepen rondom organisaties sterker.
Organisaties worden als het ware door haar omgeving
gedwongen om meer informatie te delen willen ze
meegaan met de tijd. Voor de ene organisatie is dit
makkelijker dan voor de ander, waardoor de mate
waarin organisaties transparant zijn en willen worden
sterk uiteen loopt.

nivea
u1

nivea
u2

nivea
u3

nivea
u4

toekomst

Figuur 1: vier niveaus van Transparantie

Niveau 1: Transparantie als een bedreiging
Organisaties zien de voordelen van transparant zijn
niet. Het wordt vooral als bedreiging gezien voor de

bedrijfsvoering. De mate van transparantie is die

afgedwongen wordt door wet- en regelgeving.
Niveau 2: Transparantie als noodzakelijk kwaad
Naast informatie die wettelijk moet worden
vrijgegeven begint een organisatie te experimenteren
met het geven van informatie over de bedrijfsvoering.
De organisatie is zich ervan bewust dat er voordelen
zijn, maar de angst (om veel kritische vragen te
krijgen) overheerst. Er is bijvoorbeeld de mogelijkheid
om de voortgang van een traject/order etc. te zien,
maar hoe daar intern mee om wordt gegaan is
afgeschermd.
Niveau 3: Transparantie als instrument
Op dit niveau ziet een organisatie in dat transparantie
een succes verhogende factor is. Het heeft een
positief effect op de relatie met stakeholders en wordt
ingezet als een controleerbaar instrument om
relatiegericht te werken. Stakeholders krijgen inzage
in processen als dit bijdraagt aan de samenwerking.
Anders niet. Elke vraag wordt wel beantwoord, maar
een vrij kijkje in de keuken nemen kan niet.
Niveau 4: Transparantie als samenwerkingsvorm
Op dit niveau zien organisaties transparantie als
middel om samen te werken met klanten en andere
partners. Dit kan alleen door open informatie te delen.
Verschillende belanghebbende groepen rondom een
organisatie werken samen met de organisatie aan een
beter resultaat. Dit betekent ook door fouten eerlijk op

tafel te leggen bij deze partijen om deze zo snel en

goed mogelijk op te lossen. (ArchiXL, 2010)

De keerzijde en geloofwaardigheid
van het modewoord transparantie
Het begrip transparantie vliegt natuurlijk ook continue
bij u om de oren. Door de haast automatische manier
dat transparantie wordt genoemd als instrument,
oplossing of bedrijfsvoering verliest het begrip ook
kracht en geloofwaardig . Er zijn dan ook verschillende
deskundigen die dit bevestigen.
Neem de Amerikaanse internetactivist Aaron Swartz
die schreef hierover: Wees sceptisch als iemand het
begrip transparantie in de mond neemt, want het kan
gebruikt worden om verantwoordelijkheid te
ontduiken. (Michael Morisy, 2013)
Dat transparantie in de praktijk minder doorzichtig en
rooskleurig is dan in theorie is ook uit verschillende
onderzoeken naar voren gekomen Als voorbeeld
wordt hier een onderzoek beschreven dat gaat over
het vertrouwen van stakeholders in een organisatie
onder 46 multinationals dat is uitgevoerd door
Effectory International. Een van de conclusies is dat
13% van de partners en medewerkers van
multinationals in Nederland (die mee hebben
gedaan aan in dit onderzoek) transparantie volledig
ervaren. Wat zou betekenen dat er van volledigetransparantie in 87% van de gevallen geen sprake
is. Bijna geen enkele organisatie heeft dus een
transparant imago, ondanks dat 100% van de

organisaties hier wel zegt actief mee bezig te zijn.

(ManagersOnline, 2015). Een andere conclusie is dat
informatie openbaar stellen niet alleen genoeg is om
betrouwbaar en transparant over te komen.
Transparantie is nooit alleen informatie openbaar
maken, maar
een houding. Het is meer een communicatieve daad
om iets anders in gang te zetten. Voorbeelden van
zon daad kunnen zijn: verantwoording afleggen d.m.v.
een jaarverslag aan stakeholders, het vertrouwen
verbeteren of het sterker maken van de relatie met de
consument.

Echt transparant zijn en meegaan met je tijd betekend

dat je als organisatie een oprechte bereidheid hebt om
informatie selectief- openbaar te stellen. Niet omdat
anderen het van je eisen of omdat je mee denkt te
moeten doen met de trend. (Bart Voorwinden, 2014)
Waarom informatie selectief openbaar stellen als we
het hebben over oprechte transparantie? Ben selectief
in wat nuttig is voor welke stakeholder. Volgens Bart
de Lange partner bij Governance University Advisorybetekent transparantie niet dat alle gegevens
openbaar moeten zijn. Het is een mythe dat als al je
gegevens op straat liggen, dit automatisch leidt tot
9

optimale kwaliteit van transparantie. Als stakeholder

moet je gegevens kunnen duiden en dat kan niet altijd
bij iedere groep. Dat wordt er bedoelt met ben
selectief in wat nuttig is voor welke stakeholder. De
machtige omgeving heeft ook nog eens een haar fijn
gevoel van de oprechtheid van een organisatie. Of
transparantie oprecht is of meedoet met de mode.
Door alle beschikbare informatie is hier snel achter te
komen en kunnen stakeholders zich groeperen en zich
tegen je keren.

maar ook foutjes, incompetente mensen, flaters van

keuzes etc. ziet Toch leer je bij organisatiepsychologie
het fenomeen vertrouwen kennen als een paradox.
Pas als vertrouwen wegvalt of geschonden wordt kun
je het pas echt gaan opbouwen. Voordat het
vertrouwen geschonden werd was het ongetoetst.
Daarna kun je het samen opbouwen. (Guido van de
Wiel, 2015)

Voordelen transparant
communiceren

Transparantie is iets wat organisaties gedeeltelijk

overkomt en waartoe ze gedwongen worden. Ze
hebben steeds minder in eigen hand en de macht
verschuift naar externe groepen rondom een
organisatie. Het bewust zijn en de mate van inzicht in
informatie van de omgeving is de afgelopen jaren
enorm toegenomen door verschillende trends (die we
al onder de loep heb genomen) Met als koploper Het
Internet. Om vertrouwen te kunnen behouden of op te
bouwen moeten organisaties zich niet afzetten tegen
transparantie.

Veranderen is natuurlijk altijd spannend. Als

organisatie ben je misschien wel 5, 10, 20 jaar gewend
om zaken op een bepaalde eigen manier te regelen en
nu steekt iedereen zijn/haar neus erin en wil alles
weten. Wil je als organisatie mee met de tijd moet je
iets met een wereld, waarin steeds meer bekend en
openbaar wordt. Om te helpen positief te denken hier
de belangrijkste voordelen op een rijtje.

Vertrouwen neemt toe

Veel consumenten en andere groepen die zich
bewegen rondom een organisatie worden steeds meer
wantrouwend over de eerlijkheid en oprechtheid van
bedrijven. Mensen weten steeds meer, dus komen ook
achter steeds meer negatieve verhalen. Dit maakt de
maatschappij kritischer en sceptischer.
Uit onderzoek blijkt ook dat door meer transparantie
vertrouwen in eerste instantie steeds minder wordt,
doordat je niet alleen gepolijste antwoorden krijgt,

Ga met je tijd mee

Door vaagheid kom je juist over of je iets te verbergen

hebt als
organisatie. Dit wekt wantrouwen. Het gevolg hiervan
is dat andere partijen meer over je gaan uitzoeken en
dat verlies je controle over beschikbare informatie.
(Rudy van Belkom, 2015)

Monitoren van de omgeving

10

Transparantie leidt tot meer inzicht. Extern kan je

beter aansluiten op je stakeholders, belangen
organisaties en doelgroepen. Doordat jij als
organisatie toegang verleent tot informatie kan jij
beter toetsen hoe je omgeving op jou organisatie
reageert. En het mooie is, omdat jij, jij bent kan je
oprechte interesse inschatten. Aan welke informatie
heeft welke groep die jij belangrijk vindt voor jou
organisatie behoeften? En wat is hun ervaring met
deze informatie? Of makkelijker gezegd kunnen zij
deze informatie vinden en eenmaal gevonden
bevredigd dit positief de behoeften? Of moet deze
persoon meer of andere informatie vinden om te
investeren/ een relatie aan te gaan met jou
organisatie? (mr. drs, T.W. Langejan, 2014)
Intern leidt het monitoren van je omgeving tot het
optimaliseren van je onderneming. Klopt je imago met
je identiteit, blijf je zelf trouw aan je identiteit,
functioneren verschillende afdelingen goed met elkaar
en werken zij optimaal samen, wat is je
bedrijfscultuur, hoe gaan communicatiestromen, staan
alle neuzen nog de zelfde kant in? Allemaal vragen die
jij jezelf kan stellen, maar d.m.v. beschikbare
informatie voor iedereen kan je antwoord krijgen op
deze vragen. (MVO, 2015)

Nadelen transparant communiceren

belangrijk om ook bewust te zijn van de keerzijde. Hier

een rijtje wat de grootste valkuilen zijn van
organisaties die transparant opereren en wat nadelige
gevolgen hiervan kunnen zijn.

Vertrouwen neemt af
Het lijkt zo makkelijk: organisaties stellen zich open
naar stakeholders. Door informatie vrij te geven neemt
het vertrouwen in die organisatie automatisch toe,
omdat je als organisatie haast geen misstap meer
durft te maken als iedereen met je mee kijkt. Het
tegendeel wordt aangetoond in verschillende
onderzoeken. We nemen hier het onderzoek van
Professor Stephan Grimmelikhuijsen. Hij stelt:
transparantie kan het vertrouwen juist doen dalen en
dit bewees hij met zijn experiment onder 1080
deelnemers. Deze mensen werden in twee groepen
verdeeld. Zij kregen een document te lezen met
daarin genomen maatregelen en resultaten van een
organisatiebeleid. De ene groep krijg het gehele
document te lezen en de tweede groep kreeg een
samenvatting van alleen de besluiten. Wat blijkt de
eerste groep die de complete informatie kregen
waardeerde de eerlijkheid, maar hun vertrouwen bleek
wel degelijk te dalen in de bekwaamheid van de
organisatie. Het echte kijkje achter de schermen
zorgde ervoor dat de organisatie minder competent
overkwam door de rompslomp eromheen.

Natuurlijk biedt transparantie niet alleen voordelen.

Iedereen kent ze wel de rijtjes met 5 voordelen van
transparantie. Als je serieus met je tijd mee wil en
bereid bent oprecht transparant te zijn. Is het
11

Dit onderzoek stelt dat stakeholders die mee mogen

kijken in de keuken minder vertrouwen hebben in de
organisatie en minder zullen investeren. (Annerienke
Fioole, 2012)
Informatie overload maakt onzeker
Niet alleen van werkgevers naar werknemers, maar
organisaties communiceren allerlei informatie
transparant naar buiten. Deze veelheid aan
informatie is niet voor iedereen nuttig. Dit zorgt voor
een overkill aan informatie. Consumenten en andere
stakeholders moeten alles weten om een zogenaamde
gelijkwaardige relatie op te bouwen. Door deze
enorme informatie overdracht worden mensen
angstig.
Neurowetenschapper Victor Lamme bevestigd dit,
volgens hem maakt transparantie medewerkers
onzeker. De mens is een irrationeel wezen en kan in
zijn/haar hoofd niet omgaan met de onzekerheden en
druk die komen kijken bij de waarheid van een
organisatie. Door dit onzekerheidsgevoel worden
medewerkers passief en angstig.

Verslechterde concurrentie positie

Zo gauw je als organisatie meer deelt met
verschillende interne en externe groepen komen er
meer gegevens en informatie in de openbaarheid.
Deze doorzichtigheid sterkt je niet alleen, maar maakt
je ook doorzichtig en voorspelbaar voor kapers. Het is
een reel angst dat door concurrenten goede ideen
en werkwijze worden opgepikt. Zij kunnen hier gebruik
van maken en je zo een stap voor zijn. Het is al lastig
om in deze tijd onderscheidend te zijn door het
enorme aanbod aan (dezelfde) producten, met vaak
dezelfde intrinsieke eigenschappen en ook de
extrinsieke eigenschappen, normen &waarden. USPs
beginnen door het gebrek aan creativiteit en
vernieuwing te verliezen. Laat staat als alles over je te
vinden is. Een beetje mysterie en ondoorzichtigheid
prikkelt de koper/investeer vaak ook. (Erwin Oord,
2014)

Uit ditzelfde onderzoek van Victor Lamme blijkt dat

mensen die niets van elkaar weten elkaar meer
vertrouwen dan mensen die van alles van elkaar
weten. Lamme pleit dan ook ervoor dat organisaties
en instanties minder open moeten zijn. Het is prettig
om blind vertrouwen te kunnen hebben. (Paul van
Liempt, 2015)

12

onzekerheden en druk die komen kijken bij de

waarheid van een organisatie. Door dit
onzekerheidsgevoel verliezen stakeholders
vertrouwen.

Inzichten

Tranpsarantie is de mate, waarin een organisatie

inzicht geeft in hoe zij handelt. De buitenmuren
van een organisatie zijn als het ware
onzichtbaar.

Het beste middel om transparant met elkaar

om te gaan zijn een-op-een-gesprekken.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat 13%

van de business partners en medewerkers van
multinationals in Nederland (die mee hebben
gedaan aan in dit onderzoek) transparantie
volledig ervaren. Wat zou betekenen dat er
van volledige- transparantie in 87% van de
gevallen geen sprake is. Bijna geen enkele
organisatie heeft een transparant imago,
ondanks dat 100% van de organisaties hier
wel zegt mee bezig te zijn. (ManagersOnline,
2015)

Volgens neurowetenschapper Victor Lamme

maakt transparantie medewerkers onzeker. De
mens is een irrationeel wezen en kan in
zijn/haar hoofd niet omgaan met de

Door wet- en regelgeving is een bepaalde

mate van transparantie verplicht.

Eigen visie
Anno 2015 kunnen organisaties niet meer om het
magische woord transparantie heen. Een bepaalde
mate van transparantie is wettelijk vastgelegd. Via
wet en regelgeving wordt steeds meer transparantie
afdwongen. Denk bijvoorbeeld aan jaarverslagen en
de Wet van Openbaarheid van bestuur. Ook
stakeholders willen niet meer dom gehouden
worden. Door (elektronische) middelen worden ze
steeds mondiger en eisen meer betrokkenheid &
informatie .
Volgens mij is het dus een trend waar je als
organisatie niet om heen kan. Je moet wel gehoor
geven aan verzoeken van buitenaf om groepen die
je wilt behouden tevreden te stellen.
Ik denk dat het een trend is die in gang wordt gezet
door de omgeving van organisaties. Stakeholders
hebben door internet overal toegang tot limiet loze
informatie en als iets niet te vinden is gaan ze zelf
opzoek. Ook hebben ze de mogelijk om elkaar te

13

vinden online. Ze kunnen samen werken, elkaar

spreken en elkaars mening geven op platforms,
social media etc. Als organisatie moet je hier iets
mee. Je kan je hoofd niet in het zand steken. Volgens
mij is dit een gevalletje ieder nadeel heb zijn
voordeel. Als gevolg van de trend transparantie heb
je als organisatie de mogelijkheid om met
stakeholders een meer hechte relatie aan te gaan.
De mening van hun kan positieve invloed hebben,
omdat ze mee kunnen denken. Ook fouten kunnen
eerder opgespoord en opgelost worden, omdat meer
mensen op de hoogte zijn van een
project/order/traject etc.

Advies
n antwoord op de vraag: Hoe moeten organisaties
omgaan met een omgeving die steeds transparanter
wordt en de dwingende vraag van stakeholders om
mee te gaan om informatie openbaar te maken? kan
ik niet geven. Bij iedere organisatie past een andere
soort en mate van transparantie. Wat ik wel kan
meegeven is:
Meegaan met je tijd in onomkeerbaar. Wat betekent
dat je als organisatie moet accepteren dat
stakeholders meer invloed hebben op de
bedrijfsvoering. Door verschuiving van de macht zal je
meer moeten vrijgeven wil jij je concurrentie bij- of
voorblijven. Alleen kan je niet succesvol zijn. Je moet
14

medewerkers, aandeelhouders, investeerders,

leveranciers etc. hebben die achter je staan en je
steunen. Helaas of gelukkig (aan jou de keus) zijn deze
steeds mondiger, nieuwsgieriger en slimmer geworden
en willen zij niet meer stil gehouden worden met een
snoepje.

prettig bij voelt (zie kopje de vier niveaus van

transparant opereren) en hoe je verder kan groeien.

Wat dit niet betekent is dat jij als bedrijf klakkeloos

achter andere organisaties en zogenaamde
deskundigen moet aanlopen. Je moet goed beseffen
dat je het niet gaat halen met het woord vaker te laten
vallen, zodat andere denken dat jij hip bent. Zie het
net als 18 worden. Je bent niet meer leerplichtig, dus
je doet het echt voor jezelf. Voor je toekomst; om
beter te worden en groter te groeien. Zo werkt
transparantie ook. Als je het als trucje inzet zal het
inderdaad nooit in je voordeel werken en alleen maar
kunnen backfiren.

Bronnenlijst
Zie jij oprecht de voordelen en is dat reden dat jij je er
ook naar gedraagt kan je ook de voordeel-vruchten
plukken.
Bedenk goed wie jij bent als organisatie en wat
transparantie voor jou kan betekenen. Wanneer heb
jij baad bij informatie vrijgeven aan stakeholders.
De verschillende niveaus van transparantie kunnen
helpen bij het uitvinden waar jij als organisatie je

Liempt, P. van. (2015). Transparantie is het slechtste

idee van de laatste twintig jaar. Geraadpleegd op 2
september 2015, van http://fd.nl/fdoutlook/1098146/transparantie-is-het-slechtste-ideevan-de-laatste-twintig-jaar
MVO Nederland. (2015). Wat is transparantie?
Geraadpleegd op 2 september 2015, van

15

http://mvonederland.nl/transparantie/wat-istransparantie
MVO Nederland. (2015). Waarom transparantie?
Geraadpleegd op 2 september 2015, van
http://mvonederland.nl/transparantie/waaromtransparantie
MVO Nederland (2015). Trends en ontwikkelingen.
Geraadpleegd op 2 september 2015, van
http://mvonederland.nl/transparantie/trends-enontwikkelingen
MVO Platform. (2015). Transparantie. Geraadpleegd op
18 september 2015, van
http://mvoplatform.nl/wat-is-mvo/transparantie
Devion. (2014). Hoe transparantie is uw bedrijf?
Geraadpleegd op 19 september 2015, van
http://www.devion.nl/promovideos/hoe-transparant-isuw-bedrijf/

Lima, E. (2014). Generatie Y en de noodzaak van

transparantie in marketing. Geraadpleegd op 2
oktober 2015, van
http://www.emerce.nl/opinie/generatie-y-noodzaaktransparantie-marketing
Sinha, J. (2015). Werkcollege 2: Schrijven van een
Trending Topic [PowerPoint]. Geraadpleegd op 12
oktober 2015, van
https://connect.fontys.nl/instituten/fhc/swr/studenten/T
reTo/SitePages/Introductiepagina.aspx
Voorwinden, B. (2014). Transparantie houdt je scherp.
Geraadpleegd op 17 oktober 2015 van,
http://www.governanceuniversity.nl/images/bestanden/
2014%2005%20Magazine_Vensters_PO_nr_3-Bart
%20de%20Lange%20-%201-12-13.pdf
Aaron Swartz, A. (2010). When is transparency useful?
Geraadpleegd op 23 oktober 2015, van
http://www.aaronsw.com/weblog/usefultransparency
Morisy, M. (2013). How Aaron Swartz fought for
Transparency. Geraadpleegd op 23 oktober 2015, van
https://freedom.press/blog/2013/01/how-aaron-swartzfought-government-transparency

Berger, L. (2013). Hoe transparantie het antwoord op

alles werd. Geraadpleegd op 27 september 2015, van
https://decorrespondent.nl/13/Hoe-transparantie-hetantwoord-op-alles-werd/433147-5e3736b9

Kleisen, L. (2015). Werkccolege 4: Kritisch denken

Trending Topic [PowerPoint}. Geraadpleegd op 30
oktober 2015, van

16

https://connect.fontys.nl/instituten/fhc/swr/studenten/T
reTo/SitePages/Introductiepagina.aspx
Grimmelikhuijsen, S. (2014). Proefschrift
Transparency and Trust (samenvatting in het
Nederlands pagina 277-290). Utrecht: Universiteit van
Utrecht.
Oord, E. (2010). Transparantie van bedreiging tot
businessmodel. Geraadpleegd op 1 november 2015,
van
http://www.archixl.nl/files/informatie_transparantie.pdf
mr. drs. Langejan, T. (2015). Transparantie voor
consumenten. Geraadpleegd op 1 november 2015,
van
http://www.nza.nl/104107/105773/953131/Monitor_Tra
nsparantie_voor_consumenten_en_beleidsbrief.pdf
Mekic, D. (2014). Over Vertrouwen, Transparantie,
Authenticiteit, Identiteit, Imago en Ondernemerschap.
Geraadpleegd op 1 november 2015, van
https://da.nny.nl/201406/vertrouwen-transparantieauthenticiteit-identiteit-imago-ondernemerschap.php

Wiel, G. van de. (2015). Paradox in teamwork: het

bouwen van vertrouwen. Geraadpleegd op 7
november 2015, van http://www.hrzone.nl/coachingtraining/coaching-training-artikelen/entry/paradox-inteamwork-het-bouwen-van-vertrouwen
ManagersOnline.nl. (2015). Mederwerkers neger keer
vaker betrokken als er vertrouwen is in de directie.
Geraadpleegd op 9 november 2015 van,
http://www.managersonline.nl/nieuws/16471/medewer
kers-negen-keer-vaker-betrokken-als-er-vertrouwen-isin-de-directie.html
Jurriens, P. (2013). Hoe schrijf ik een paper, Fontys
Hogeschool Communicatie, Eindhoven.
Verkuijlen, M. (z.d.). Trending Topic Paper, Fontys
Hogeschool Communicatie, Eindhoven.

Linden, P. van der. (2015). Communicatieprofessionals

opgelet: dit zijn de trends van 2015. Geraadpleegd op
7 november 2015, van
http://www.frankwatching.com/archive/2015/03/24/co
mmunicatieprofessionals-opgelet-dit-zijn-de-trendsvan-2015-onderzoek/

17

Bijlage 1: interview
Transparantie is het slechtste idee van de
laatste twintig jaar Victor Lamme
Meer openheid in de politiek, het bedrijfsleven, het
leven in het algemeen maakt de burger onzeker, stelt
neurowetenschapper Victor Lamme. De mens is
volgens hem een irrationeel wezen, dat het beste
gedijt bij bonussen en de een partijstaat.
Wat moet er snel veranderen?
De vertrouwenscrisis is de basis van de ellende waarin
we zitten. Er wordt door de politiek, de overheid en
het bedrijfsleven gedacht dat je die kunt oplossen
door te kiezen voor het toverwoord meer
transparantie. Dat is het slechtste idee om .van de
afgelopen twintig jaar gebleken. Wat je daarmee doet,
is de onzekerheid in de mens aanjagen. Een
voorbeeld? Kijk naar de transparantie in de
pensioenwereld. De kern van de boodschap is nu: We
weten niet hoeveel u straks uitgekeerd krijgt.
Dat is toch ook zo?
Natuurlijk is dat zo, maar je zadelt mensen op met een
onzekerheidsgevoel. Dat gevoel triggert de emotie
angst en onwetendheid. Mensen krijgen het gevoel dat
de wereld door hun handen glipt en dat het Europese
Utopia verandert in Dystopia. Van dat gevoel wil je af
met als gevolg dat de mens denkt: weg met dat
pensioenverhaal. Emoties krijgen de

overhand en zo wordt een goed systeem om zeep

geholpen. Dit kunnen we ook breder trekken dan de
pensioen wereld. We zien het overal gebeuren.
Werkgevers informeren hun werknemers over van
alles wat zorgt voor continue angst voor fusies,
overnames en ontslag. Mensen zijn te veel bezig met
negatieve randzaken, waardoor ze dichtslaan en
slecht functioneren.
Niet alleen van werkgevers naar werknemers, maar
ook organisaties communiceren alles transparant
naar buiten. Wat zorgt voor een overkill aan
informatie. Consumenten en andere stakeholders
moeten alles weten om zo een zogenaamde
gelijkwaardige relatie op te bouwen. Door deze
enorme informatie overdracht slaat de ontvanger lam,
wederom zal emotie de overhand nemen.
Wanneer werkt transparantie nog meer niet?
Uit onderzoek dat uitgevoerd is door de Universiteit
van Amsterdam blijkt ook dat als mensen niks (van
elkaar) weten, ze (elkaar) juist meer vertrouwen dan
wanneer ze van alles (van elkaar) weten. Helaas,
dwaalt het transparantiespook overal rond/ iedereen
lult elkaar na. Ik zou graag vanuit mijn expertise een

18

pleidooi houden voor minder openheid. Het is prettig

voor mensen om blind vertrouwen in elkaar te hebben.

19