PRZYCZYNY WYMIANY MIDZYNARODOWEJ

1. aden kraj nie jest w peni samowystarczalny

2. Niedysponowanie wzgldne a niedysponowanie absolutne
3. Import niezbdny sensu stricto a import niezbdny sensu largo
4. Dysponowanie trwae a przejciowe, dysponowanie wynikajce z podjcia specjalizacji
midzynarodowej

Dla jakich krajw ma znaczenie handel zagraniczny

1. Kraje mae o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego
2. Wiksza samowystarczalno krajw duych
3. Przyjta strategia rozwoju
4. Znaczne zasoby surowcowe
5. Korzystne pooenie geograficzne

Klasyczne i alternatywne teorie handlu

KLASYCZNA TEORIA HANDLU
teoria kosztw absolutnych A. Smitha
Wedug pogldw A. Smitha o wymianie midzynarodowej decyduje wielko absolutnych kosztw
produkcji dbr w poszczeglnych krajach. Przewag absolutn (bezwzgldn) nad innymi miao
to pastwo, ktre miao nisze koszty wytwarzania i mogo eksportowa dane dobro. W takiej
sytuacji swobodna wymiana pozwalaa na osiganie korzyci w postaci:

bardziej efektywnego wykorzystania posiadanego potencjau;

zwikszenia rynku zbytu;
uzyskania efektu skali i moliwoci dalszego obniania kosztw wytwarzania.
Smith przyj, e kady kraj moe produkowa jeden lub wicej towarw po niszych kosztach
rzeczywistych ni jego partnerzy handlowi. Podstaw wymiany jest specjalizacja produkcji w
skali midzynarodowej, ktrej wyrazem jest jak najlepsze wykorzystanie posiadanych
zasobw. Czynnikiem decydujcym o wymianie jest praca, a podstaw przewagi jest wysza
wydajno (nisze koszty) pracy. Aby wic osign najwiksze korzyci z handlu naley
importowa dobra wytwarzane bardziej efektywnie za granic, a eksportowa dobra, ktre
wykonywane s bardziej efektywnie w kraju. Jednak koncepcja przewagi absolutnej jest
przydatna do wyjanienia jedynie niewielkiej czci handlu midzynarodowego i
przekonywujco tumaczy wymian dbr spowodowan nierwnomiernym rozmieszczeniem
zasobw naturalnych na Ziemi. Wyklucza rwnie moliwo korzystnej wsppracy, jeli
jeden z krajw wytwarza oba dobra wydajniej od swego partnera.

TEORIA KOSZTW WZGLDNYCH

D. Ricardo zauway ,e absolutna rnica w kosztach produkcji nie jest konieczna aby
wymiana bya opacalna. Wystarczajcym warunkiem uzyskiwania korzyci z handlu

jest istnienie wzgldnej przewagi kraju w produkcji przynajmniej jednego dobra. Kraj
bdzie dy do eksportu towarw, ktrych wzgldny koszt wytwarzania (w stosunku
do innych towarw) jest niszy ni w innych krajach. W teorii kosztw
komparatywnych kluczowym czynnikiem wyjaniajcym rozwj wymiany jest
technologia. Rnice w poziomie wzgldnych kosztw produkcji, bdce niezbdnym
warunkiem rozwoju wymiany, s spowodowane rnicami w poziomie stosowanych
technologii produkcji i wydajnoci pracy. Teoria D. Ricardo do dzisiaj jest uytecznym
modelem ekonomicznym, przy pomocy, ktrego moemy wyjani rozwj handlu
midzygaziowego. Pewn jej niedoskonaoci jest to, e nie wyjania rde rnic
w wydajnoci pracy midzy krajami, ktre stanowi podstaw okrelenia kosztw
wzgldnych, a wiec zasadniczy trzon teorii.
ALTERNATYWNE TEORIE HANDLU MIDZYNARODOWEGO
a) korzyci skali produkcji a handel midzynarodowy: korzyci skali spadek przecitnych kosztw
wraz ze wzrostem skali produkcji
warunkiem uzyskiwania korzyci skali jest dostatecznie duy rynek zbytu (gdy jest on zbyt may
szans uzyskiwania korzyci skali daje powikszenie popytu krajowego o popyt zagraniczny, co
umoliwia zwikszenie produkcji);
korzyci skali mog by samoistnym motywem uczestnictwa danego kraju w handlu
midzynarodowym, szczeglnie, gdy rodzimy rynek zbytu nie jest dostatecznie chonny, aby zapewni
wielko produkcji niezbdn do uzyskania korzyci skali (tzw. model Kempa)

ISTOTA, FORMA, RODZAJE, RNICE BIZ

Na BIZ skadaj si:
-

Napyw kapitau w formie zakupw udziaw i akcji,

Kapita wnoszony aportem
Reinwestowane zyski
Wzrost innych nalenoci i zobowiza

Rnica midzy BIZ a inwestycjami portfelowymi:

-

Wielko pakietu akcji

Motywy inwestycji
Transfer czynnikw produkcji
Czas trwania
Skala oddziaywania

Formy BIZ:
- Greenfield
- brownfield
- przejcie
Inne podziay
Offshoring

Modele korporacji:
- wielonarodowy
- midzynarodowy
- globalny
- transnarodowy
Cechy modelu transnarodowego:
- suwerenno
- zoono
- rozproszenie geograficzne
- specjalizacja funkcjonalna
- zdolno arbitraowania
- elastyczno organizacyjna
- zdolno dostosowania
- globalna efektywno

MOTYWY INWESTYCJI
4 podstawowe motywy:
- ch zdobycia rynku
- pozyskanie zasobw
- obnienie kosztw
- poszukiwanie aktyww strategicznych

OCENA KLIMATU INWESTYCYJNEGO W POLSCE

Polska, jak na razie, jest bardziej atrakcyjna pod wzgldem siy roboczej ni inne kraje UE,
w ktrych s relatywnie niskie koszty pracy takich jak Bugaria, Rumunia. Przedsibiorcy
prowadzcy dziaalno w Polsce uwaaj, e wysoko pac w Polsce jest do korzystna z punktu
widzenia firmy. Moliwo redukcji kosztw produkcji lokuje dobrze na przyszo, jest dobrze
oceniana. Poda siy roboczej jest na dobrym poziomie. Perspektywy wzrostu gospodarczego rosn.

OFFSHORING
Offshoring - jest to proces, ktry polega na wytwarzaniu usug na terytorium innego pastwa ni kraj,
z ktrego pochodzi przedsibiorstwo. Offshoring moe by prowadzony poprzez dziaania
wewntrzne lub poprzez outsourcing, czyli zlecenie wykonywania usug zagranicznemu

Technologia

Zatrudnienie

kontrahentowi, czyli tzw. outsourcing midzynarodowy. Przykady w Polsce: Lufthansa, IBM, Google,
Shell.

BIZ SKUTKI
Korzyci

Zagroenia

Transfer wiedzy i
umiejtnoci technicznych,
zarzdczych, dostpu do
rynkw itd.

Niemono wykorzystania transferowanej technologii ze wzgldu na niedostosowa

lokalnych zdolnoci i potrzeb

Zwikszenie
produktywnoci caej
gospodarki poprzez efekty
spillover

Ograniczanie dziaalnoci B+R, przenoszenie laboratoriw do przedsibiorstw

macierzystych.

Tworzenie enklaw dziaalnoci BIZ

Rozwj narodowych
zdolnoci technologicznych
poprzez prowadzenie
dziaalnoci B+R
Wzrost zatrudnienia
poprzez:

Spadek zatrudnienia wskutek:

-likwidacji miejsc pracy w ramach restrukturyzacji przejtych przedsibiorstw

Tworzenie nowych
miejsc pracy
Tworzenie
powiza
handlowych z
krajowymi
dostawcami i
usugodawcami

Podnoszenie kwalifikacji
pracownikw
Zapewnianie wyszych pac i
lepszych warunkw pracy
Przezwycianie podziaw
rynku pracy

-wypychanie z rynku przedsibiorstw krajowych

-preferowanie zagranicznych dostawcw i usugodawcw
Presja na osabianie regulacji rynku pracy
Drena mzgw

Dochd
narodowy

Inne

Wzrost inwestycji i
produkcji, w tym w duej
mierze na eksport.

Substytucja inwestycji krajowych

Pobudzanie inwestycji
krajowych efekt
mnonikowy.

Ograniczanie oszczdnoci publicznych poprzez unikanie podatkw i innych opat.

Wypychanie z rynku konkurencyjnych przedsibiorstw

Negatywne oddziaywanie salda bilansu patniczego.

Wzrost dochodw
rzdowych, np. poprzez
podatki.
Pozytywny wpyw salda
bilansu patniczego
Zmiany struktury
przemysowej.

Eksploatacja zasobw naturalnych

Zagroenia dla rodowiska naturalnego

Rozwj regionw
Kontrola gospodarki
Przyspieszenie prywatyzacji

Narzucanie modelu rozwoju gospodarczego lokowanie inwestycji w gazie schyk

Polepszenie infrastruktury
Ograniczanie suwerennoci poprzez ingerencj w system polityczny lub wyborczy.
Mdzn integracja
ekonomiczna poprzez
zwikszenie i polepszenie
pocze kraju goszczcego
z gospodark globaln.

rdo politycznych, spoecznych i kulturalnych niepokojw i/lub podziaw poprze

wprowadzanie nieakceptowalnych wartoci (reklama, zwyczaje w biznesie)

Bardziej bezporednie
poznanie zwyczajw i norm
zachowa spoeczestw
zagranicznych, postaw w
stosunku do pracy,
systemw ekon. I pol.
SKUTKI BIZ W KRAJU POCHODZENIA INWESTYCJI
1)
2)
3)
4)
5)

Pozyskiwanie technologii
Zatrudnienie
Bilans patniczy
Dochd narodowy
Pozostae

Makroekonomiczne skutki migracji

dla kraju pochodzenia emigracji
Koszt emigracji

Odpyw wykwalifikowanej siy roboczej

Wzrost pac
Obnienie wydajnoci, jakoci usug
Zmniejszenie bazy podatkowej

Korzyci emigracji
-zmniejszenie zaludnienia
-cyrkulacja mzgw
-eksport produktw bez kosztw marketingu
-spadek cen niektrych dbr
-wzrost przekazw emigrantw

Makroekonomiczne skutki migracji

dla kraju przyjmujcego imigracj
Korzyci emigracji:
-brak ponoszenia nakadw na ksztacenie
-obnienie kosztw produkcji
-wyrwnanie dysproporcji regionalnych lub sektorowych
-wzrost wpyww fiskalnych
Koszty imigracji:
-zagroenie bezpieczestwu wewntrznemu
-zagroenie bezpieczestwu kulturalnemu
-zagroenie moliwoci trwania pastwa dobrobytu
-efekt zatoczenia
PROCES INNOWACYJNY
Inwencja-> innowacja-> imitacja

MODELE DYFUZJI TECHNOLOGII

Epidemiologiczny, rankingowy

KANAY TRANSFERU WIEDZY TECHNICZNEJ

2 przypadki innowacji
4 kanay transferu technologii
1. Wiedza publiczna
- Nie jest wyczn wasnoci autora
- Czysty efekt spillover
- Cytowania przez zagraniczne przedsibiorstwa

Zagraniczna wsppraca

2. Wiedza prywatna
-

Zachowanie kontroli
kanay transferu (licencje, inwestycje bezporednie)

3. Wiedza zawarta w produktach (product-embodied technology)

-

Wzrost produkcyjnoci a wzrost uytecznoci konsumpcji

Miernik zaawansowania technologicznego w hz

4. Wiedza zawarta w kapitale ludzkim

-

Wysoka mobilno
formy przepywu

ISTOTA POLITYKI PROINNOWACYJNEJ PASTWA

1. Cel
2. Indukowanie bada podstawowych
-

Subsydia bezporednie
porednie subsydia badawcze

3. Polityka patentowa
4. Klastry przemysowe

RYS HISTORYCZNY GLOBALIZACJI

Rys historyczny
Poniewa termin ten ma wiele znacze, rne te s podejcia do jego historii. W oglnym ujciu
ekonomii i ekonomii politycznej historia globalizacji to historia narastajcej wymiany handlowej
pomidzy pastwami, opartej na stabilnych podstawach instytucjonalnych, ktre pozwalaj
jednostkom i firmom w rnych krajach wymienia pomidzy sob towary i usugi.
Proces globalizacji rozpocz si od wielkich odkry geograficznych, ktrym towarzyszya rewolucja w
komunikacji spoecznej dziki odkryciu czcionki i pniej prasy drukarskiej, przez co dyfuzja kulturowa
moga ulec skrceniu.
W 1960 roku Marshall McLuhan wprowadzi do teorii kultury oraz mediw pojcie globalnej wioski,
aby zilustrowa kurczenie si wiata w wyniku wprowadzania nowych technologii
komunikacyjnych.

CZYNNIKI DETERMINUJACE PROCES GLOBALIZACJI

Postp naukowo-techniczny (produkcja, komunikacja, transport)

Konkurencja midzynarodowa
- zmiany od strony popytu (kalifornizacja potrzeb, wzrost wymaga)
- zmiany od strony poday (produkcja i handel, oligopolizacja rynkw, postawy wobec filii
zagranicznych, bariery wejcia na rynek)
Midzynarodowa polityka ekonomiczna
-

liberalizacja handlu midzynarodowego

polityka integracyjna
liberalizacja przepyww kapitaowych
deregulacja krajowych rynkw finansowych

PODMIOTY PROCESU GLOBALIZACJI

-Aktywna postawa pastwa
-Adaptacja pastwa
-Ewolucja roli pastwa
-Pastwa wirtualne
-Korporacje transnarodowe
-MFW
-Bank wiatowy
-GATT, WTO
-Globalizujcy i zglobalizowani

MANIFEST PORTO ALEGRE

Na konferencji alterglobalistow w porto alegre powstal manifest, ktry zawiera nastpujce punkty:
1.Anulowa dugi krajom ubogiego Poudnia ("zostay ju wielokrotnie spacone").
2.Opodatkowa obroty kapitaowe, a dodatkowo zwaszcza handel broni i produkcj, ktra niszczy
rodowisko.
3.Zlikwidowa raje podatkowe, prawne i bankowe ("to schronienie dla przestpczoci
zorganizowanej i korupcji").
4.Rzdy pastw winny dziaa na rzecz zagwarantowania kademu mieszkacowi planety prawa do
zatrudnienia, ochrony socjalnej i emerytury.
5.Stworzy w handlu midzynarodowym reguy fair play, ktre nie bd faworyzoway bogatych
krajw i wielkich firm kosztem lokalnych spoecznoci.
6.Zakaza patentowania wiedzy bdcej dobrem caej ludzkoci oraz prywatyzacji powszechnych
dbr, takich jak woda.
7.Walczy z antysemityzmem, rasizmem, seksizmem.
8.Promowa "zrwnowaony rozwj" chronicy rodowisko.
9.Wycofa wszystkie obce wojska stacjonujce w rnych krajach, z wyjtkiem tych, ktre maj

mandat ONZ.
10.Zdemokratyzowa ONZ, a nastpnie podda jego kontroli Midzynarodowy Fundusz Walutowy,
Bank wiatowy i wiatow Organizacj Handlu.

Przyczyny stabilnoci cen:

- niski udzia kosztow staych w kosztach produkcji ogem
- moliwo usztywnienia popytu wzgldem cen i dywersyfikacji towarw
- moliwo uruchomienia rezerw produkcyjnych
- moliwo skadowania i relatywnie niskie tego koszty
- wysoka cena elastycznoci
- polityka cenowa inwestorw, producentw, polityka zagranicznych krajw

czynniki niestabilnoci cen w krtkim okresie ( art. rolno spoywcze)

- dugi cykl produkcji i wysokie koszty produkcji
- ograniczone zmiany moliwoci zmiany struktury produkcji
- nietrwao wysokie koszty magazynowania
- rozdrobnienie producentw, powolne docieranie do nich sygnaw rynkowych.
Specyficzna organizacja sieci zbytu rozdrobnienie produkcji dziaalnoci porednikw, dziaalno
porednikw
Niska elastyczno (cenowa) popytu ( trudnoci magazynowania rozdrobnienie konsumentw,
zmieniajca si struktura konsumpcji, zaspokajanie podstawowej funkcji ludzkiego organizmu)
Strategiczne znaczenie w polityce rolnej

Istota midzynarodowych porozumie kartelowych na przykadzie OPEC

Kartelem midzypastwowym, jeli chodzi o rynek ropy naftowej, jest OPEC. Kartel porozumienie
,zmowa, wspoldzialanie przedsibiorstw majce na celu koordynacj ich zachowa konkurencyjnych
na rynku lub wpynicie na istotne czynniki konkurencji poprzez praktyki takie jak: ustalanie lub
koordynacja cen nabycia lub sprzeday bd innych warunkw transakcji, podzia poziomu produkcji
lub sprzeday, podzia rynkw i klientw (w tym zmowa przetargowa), ograniczenia zwizane z
przywozem lub wywozem lub dziaania antykonkurencyjne skierowane przeciwko innym
konkurentom.
Tworzenie karteli pomidzy przedsibiorstwami jest nielegalne w Unii Europejskiej oraz w Stanach
Zjednoczonych, jak rwnie w wielu innych pastwach wiata.
Kraje OPEC kontroluj okoo 40% wiatowego wydobycia ropy naftowej. Organizacja ta skupia
gwnie kraje posiadajce najwiksze rezerwy ropy naftowej na wiecie. Rezerwy krajw OPEC
stanowi ponad 70% wszystkich znanych rezerw[4]. Jej czonkowie spotykaj si regularnie, aby
ustala poziom cen i produkcji.

Skutki kryzysu naftowego

Pierwszy kryzys naftowy ukaza uzalenienie Zachodu od ropy oraz sabo gospodarcz pastw
wysoko rozwinitych zwizan z brakami paliwowo-energetycznymi. Skutkiem podniesienia cen ropy
byo znaczne wzbogacenie si krajw czonkowskich OPEC.
Bezporedni konsekwencj kryzysw naftowych by kryzys wiatowego systemu walutowego oraz
kryzys gospodarczy poczony z recesj oraz inflacj. Kryzys naftowy zdopingowa do poszukiwa
nowych z i rozpoczcia ich eksploatacji. Doprowadzi rwnie do szukania i wykorzystania innych
alternatywnych rde energii (np. energii jdrowej) oraz pochodzcych ze rde
niekonwencjonalnych.

Gwne systemy walutowe w historii

System waluty zotej
System dewizowo- zoty
System wielodewizowy

Gwne rodzaje polityki kursowej

Wyrniamy dwa podstawowe rozwizania oraz rozwizania porednie:

kurs pynny
kurs sztywny

Porednie:

kurs sztywny korygowany skokowo

kurs pezajcy
kurs pynny sterowany

Wskanik Big Maca (ang. Big Mac Index) - nieformalny wskanik pomiaru parytetu siy
nabywczej.

Powody wybrania amerykaskiego hamburgera na dobro porwnywalne na caym wiecie s

nastpujce:

Jest to produkt rozpowszechniony i stosunkowo standardowy.

W przypadku hamburgera nie odbywa si handel midzynarodowy, to znaczy, jeden
kraj nie sprzedaje drugiemu hamburgerw, tylko produkuje je sam. To zapobiega
ksztatowaniu si cen w oparciu o handel midzynarodowy.

STRUKTURA BILANSU PATNICZEGO

3 kategorie:
Bilans obrotw biecych
-

Bilans handlowy

Bilans usug
Bilans procentw i dywidend
Bilans transferw jednostronnych

Bilans obrotw kapitaowych

-rachunek kapitaowy
-rachunek finansowy
Bilans obrotw wyrwnawczych
ZASADA SPORZDZANIA BILANSU
Zasada memoriaowa
Zasada podwjnego zapisu (ksigowania)

CO
Opata pobierana przez pastwo w zwizku z przemieszczaniem towarw przez granic celn
Rodzaje ce:
-

Eksportowe
Importowe
Tranzytowe
Fiskalne
Ochronne
Ad valorem
Specyficzne
Mieszane

Bariery pozataryfowe narzdzia polityki handlowej stosowane przez pastwo.

Ograniczenia ilociowe to bezporednie wyznaczenie przez pastwo iloci lub wartoci
okrelonych dbr, ktre mog by importowane w okrelonym czasie.
VER -porozumienie midzy krajem importujcym a eksportujcym, w ktrym ostatni
zobowizuje si ograniczy eksport danego dobra do okrelonej wielkoci.
subsydia eksportowe wsparcie udzielane przez rzd krajowym podmiotom gospodarczym
otrzymywane wraz z wywozem danego towaru.