You are on page 1of 133
ED TRUONG DAI HOC CONG NGHIEP TP.HCM KHOA CONG NGHE CO KHI GV. NGUYEN THIMY cages | KY ETT mn 12245678 [ae 5 LOINOI DAU Gido trinh Vé ky thuat - H8 cao dng Ia phan ly thuyét co ban cia mén hoc dung cho cdc nganh kj thuat thuge hé cao dang Trvdng Bai hoc Céng nghiép Tp Hé Chi Minh, Cée chong clia gido trinh duc bién soan iai cd hé théng, ngdn gen, phu hep voi phan thyc hanh trong cuén Bai tap Vé ky thuat - Hé cao dang cla Truéng Bai hec Céng nghiép Tp HCM. Gio trinh gém musi chong, chia lam hai phan: - Phan I: vé co’ ban, gdm bay chwong dau, ding cho tat cd cac nganh kg thuat, hé cao dang, dao tao trong trudng. - Phan Il: vé co’ khi, gdm ba chuong sau, diing cho cdc sinh vin nganh co khi, déng live, co hoa. Trong qua trinh bién soan, chting téi co tham khdo nhidu tai liéu cla cdc truéng: Dai hoc Bach khoa Ha néi, Bai hoc Xay dung, Cao dang Su pham... va nhat la gido trinh cla tac gid Tran Hou Qué do Nha xuat ban Gido duc 4n hanh. Chung t6i xin chan thanh cém on cdc tac gid cla nhtrng tai liu 43 tham khao dé bién soan gido trinh nay. Ddng thoi xin chan thanh cam on sy gitip 48 cia: ~ Nha giao wu tt: Pham Van Loi - Nguyén Truéng khoa Co sé - Tién si Nguyén Van Dan - Trudéng khoa Co khi ~ Cac ging vién trong B8 mén Vé ky thuat - Khoa Co khi Trung dai hoc Céng nghiép Tp HCM. Tuy da co nhigu cé gang khi bién soan va stra chita trong In tai ban nay, nhung chde chan gido trinh van khong tranh Khoi khiém khuyét, chung t6i hy vong nhan duoc sy gép ¥ xay dung olia cde ban dong nghiép va cla déc gid a bd sung cho lan sau. Tp Hé Chi Minh, thang 2 ném 2009 Ngudi soan Gido tinh VE KY THUAT- HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY. 3 CHUONG | NHO'NG TIEU CHUAN VE CACH TRINH BAY BAN VE 4. KHO GIAY, KHUNG BAN VE, KHUNG TEN 41.4. Khé gidy Khé gidy dug xdc dinh bang cac kich thu mép_ngoai cla ban vé. Cac khd gidy 06 hai loai: cdc khd sity chinh va cdc kné gidy phy. Cc khé gidy chinh cla TCVN 2-74 (hinh 4.1) trot ung voi cdc Kt gily 1SO-A_ cla Tiéu chun Quéc kn6 gidy A0(44) 1 ISO 5457-1999, Khd gidy va céc phan tir cia te gidy va. Ki higu va kich thiréc clia cac Az (22) eas At aa e as an 02) aa § oy qf 207 s199 Hinh 4.41 kd gidy chinh nhw sau( bang 1.1): Bang 1.1 iki inbey “4 26 2 2 1" Kich thuée oe ‘canh khd gidy [1189x841 | s9axea1 | 594x420 | 297x420 |297x210 (mm) Kihieu twong ang AO Al a2 AB, a Kich thuéc canh ciia khé gidy phy la bdi s6 cilia kich thirére canh cia khé gidy chinh. 4 : [8 mbn CSTKM - Khoa Co Khi- Bai hoc Cong nghigp Tp HOM 1.2. Khung ban vé - khung tén N@i dung khung ban vé va khung tén cia ban vé dling trong san xudt duryc qui dinh trong tigu chuan TCVN 3821-83. Khung ban vé Dug vé bang nét lién dam va cach déu mép khd gidy 5mm. Khi can déng thanh tap thi canh trai khung vé duoc vé cdch mép khé gidy 25mm. nung gan v8 5 5 s4 Ls fs f e a ehurng te » Hinh 1.2 Khung tén Duc dat & géc phai phia dudi cla ban vé, Khung tén cé thé dat theo canh ngan hay canh dai cla khung ban vé (hinh 1.2). Kich thude va noi dung khung tén cda ban vé ding trong hoc tap va trong san xu nhur hinh 1.3a va b: 140 20 30 15 =} [Nausiva] Tun ann vece] 5 i ee THAN MAY "| PT oarage cone nenigP IP HeM uit 2 Gx 10-96 Lop epcré L wast el 25 Hinh 1.3a iso trioh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 5 z Tae Taz Hinh 1.3b 2.TY LE Trén cdc ban vé ky thuat, tly theo 46 lon va mirc 6 phic tap ciia vat thé ma ta chon ty Ié thich hop. Ty lé clia ban vé la ty sé gitra kich thug do duge trén hinh bigu dién véi kich thuréc tong tng do dtrgc trén vat thé. Tri s6 kich thuée ghi trén hinh bi8u dién khong phy thuge vao ty 16 cud hinh biéu dién 46, Tri sé kich thywe la kich thuoc thy clia cia vat thé. Tiéu_chudn TCVN 3-74 tuong ng vei Tigu chudn Quéc t& 5455- 1979.77 |é qui dinh cdc hinh biéu dién trén cdc ban vé co khi phai chon ty 16 trong cac day sau: Tyiethu nhs Tt ITY le nguyén hinh |7 | Tylephongto Net BS tat i foi eo 1 wor Bo 7007 | 2 [e225 [ea [es [rio |r 15 [120 7: 40 [7 60. | 1 Ki higu ty le l@ chi TL, vidy; TL 1:4 : TL 2:4, Néu ty 16 ghi 6 6 danh riéng trong khung tén thi khong can ghi ki hiéu. 3. CHU VA SO Trén ban vé ky thuat ngoai hinh vé, cén cé nhting con s6 kich thude, nhting kf hiéu bang chir, nhing ghi chu ...Chir va chy s6 dé phai duc viét 6 rang, théng nhat, d& doc va khéng gay tm lan. TCVN 6-85 Chir viét trén ban vé, qui dinh char viét gdm cht, sé va dau dung trén ban vé va cdc tai ligu ky thuat.Tiéu chuan nay phi hop voi Tiéu chudn Quéc Té iSO 3098 -2 : 2000. 6 BO mbn CSTKM- Khoa Co Kh! - Dai hge Cong nghigp Tp HOM 3.1. Khé chr Khé chir (h) Ia gid tri durgc xac dinh bang chiéu cao cila chi’ hoa tinh bang mm, c6 cac khé chr sau: 2,5; 3,5; 5; 7; 10; 14; 20; 28; 40. Chidu rong cla nét chir (d) phy thudc vao kiéu chi va chiéu cao cla chit 3.2. Kidu chiv Cé cc kiéu chor sau: ~ Kidu A ding va kiéu A nghiéng 75° void = 1/14 h - Kiéu B ding va kiéu B nghiéng 75° vai d = 1/10 h. Pee oft Cée thong s6 eda chil vist Cac théng sé cla chi dug qui dinh nhu sau: | Kich thuéc twong 61 ‘Théng sé clia chit vidt Ky higu Kiéu A Kiéu B Chigu cao chor hoa h 141144 10/10h Chigu cao chir thuéng ¢ {10/14n | 70h Khodng cach gira cdc chor aj 24h 20h Bue nhé nhat gitra cae dong b [224m | 17/10n Khoang cach gitka cac tlr e | ean 60h Chidu réng nét chir a | titan 40h C6 thé gidm mét nia khodng cach a gira cac chi va chit $6 cé nét ke nhau, khéng song’song voi nhau nh cac chit L, A, V, T... Dudi day 14 mau chtt va sé kiGu B dung va B nghiéng (hinh 1.4) : Gide trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY Hinh 1.4. Mau chi? va cht sé A rap va La ma 8 89 mon CSTKM - Khoa Co Khi - Bai hoe Céng nghigp Te HOM 4, DUONG NET Bé biéu dién vat thé, tren ban vé ky thuat dung cac loai nét vé c6 hinh dang va kich thuoc khac nhau. Cac loai nét vé dug qui dinh trong TCVN. 8-1993 phi hgp vdiTiéu chudn Quéc té ISO 128- 1982. 4.1. Chiéu rong cdc nét vé Cac chiéu r6ng cla nét vé can chon sao cho phi hyp véi kich thudéc, loai ban vé va lay trong dy kich thuéc sau : 0,18; 0,25: 0,35; 0,5: 0,75; 1,4; 2 (mm) +_Nhém dueng nét: . Ba réng nét (mm) Nhém > Neétmanh | Nétdam_| Net rét am 1 018 0,38 07 2 0,25 0.5 4 | 3 035 07 14 4 O05 1 2 5 O7 14 2 Chon nhém duréng nét phy tude vao 46 phitc tap cla hinh bidu dign, Nhém duéng nét phai giéng nhau trén t4t cd cdc hinh biéu dién co cung ti Ie trén cling ban vé. , _ Qui dinh ding hai chiéu rong ola nét vé trén cling ban vé, ti sé chiéu rong cla nét dam va nét manh khéng du¢c nhé hon 2:1 4.2, Qui tac vé cdc nét ~ Khi hai hay nhiéu nét vé khdc loai trang nhau thi thir ty wu tién hur sau: nét lién dam, nét det, nét gach chdm manh, nét gach hai ch4m ménb, nét lién manh. _ Ddi voi nat dit ndm tren duéng kéo dai ca nét fidn thi ché néi tiép 6 h6, cdc truéng hop khae, cdc duéng nét cdt nhau phdi vé cham vao nhau, ; Hai truc vuéng géc cla duéng tron vé bang nét gach cham manh phai giao nhau tai gid’a hai nét gach. - Nét gach chém phdi dug bat dau va két thc boi cac nét gach. ~ 861 voi duong tron co duéng kinh nhd hon 12mm, cho phép dung nét lién manh thay cho nét cham gach. Gido tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV scan NGUYEN THIMY 2 Hinh dang va @ng dung ca cdc loai nét nhu sau: Ten duéng nét Hinh dang Ung dung co ban Khang ban vé , Khung Net lién dam —_——— |tén, dueng bao thay , (nét co ban) giao tuyén thay Dudng kich thude, Net lién manh ———_———_ | dung giong kich thuée, wong gach gach ... ‘Busng phan cach gira Net lugn séng NALA [phd hin chigu va, phan hinh c&t , rong cat lia. Buéng bao khuat , giao Netdet =| ==~-~----~ tuyén khuat ... wang truc, dvéng tam Net chém gach] —.—_._.__ |, arog chia... manh Budng bao phan ti Nétchém gach dam | —-—-—-— tude mat cat Buéng bao phan lan Nét hai chdm gach |—— -- ——---——_ can, vi tri giéi han ; Bidu dién vi tri mat Net cat — phang cat 10 Bo mon CSTKM - Khoa Co Khl - Bgl hoe Gang nghigp Tp HOM - Nét lién dam Nétlign manh Nét lyon song Net out . Nét cham gach manh Nét cat PnaeEe 5. GHI KICH THUOG Kich thu@c ghi trén ban vé thé hign 46 ln cua vat thé dug bidu dién. Ghi kich thuréc trén ban vé la vn dé r4t quan trong khi lap ban vé. Kich thu phai duge ghi théng nhat, 16 rang theo cdc qui dinh cua TCVN 705 -1993, Qui tac ghi kich thude.Tiéu chudn nay phu hop voi Tiéu chudn Quéc té ISO 129 :1993. Ghi kich thudéc- Nguyén tac chung, 6.1, Qui dinh chung - Kich thuée ghi trén ban vé khéng phy S thudc vao ti 16 hinh bigu dién + Bon vi do a dai va sai léch giéi han cla n6 [a milimét, tren ban vé khéng can ghi don vi do. Bubng giéng ChG sé kiéh thuée Bung ghi kich thude - Néu ding don vi khac d& do dO dai la Hinh 1.6 centimét, mét...thi don vi do duge ghi ngay sau con sé kich thuéc hodc ghi noi phan ghi cht cla ban vé. ~ Ding don vj do géc va sai Iéch giéi han cilia no la d6, phut, gidy. §.2, Cac thanh phan cda mét kich thuéc 5.2.1. Burdng kich theéc ~ Budng kich thuéc dugc vé song song va 6 dé dai bang doan thang can ghi kich thuéc. Buéng kich thute 49 dai cung tron la cung tron la Gido Winn VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV sogn NGUYEN THI MY. 4" cung tron déng tam . Dudng kich thud clia géc fa cung tran co tam & dinh géc (hinh 1.6) = Buéng kich thuée ding 48 x4c dinh phan ti duge ghi kich thuéc, Byeng kich thuge. duge vé bang nét lién manh va dugc gidi han hai du bang hai mdi tén. 86 16n cla moi tén phy thudc vao bé rong cia nét lién dam (hinb1.7) = Néu du'dng kich thuée ng&n qua thi mili ten duge vé phia ngoai hai duéng gidng (hinht 8) ~ Néu cac duéng kich thuée néi tip nhau ma khéng dU ché 48 vé mdi tén, thi dung du chdm hay vach xién thay cho mii tén (hinht 9) Hinh 1.7. Hinh 1.8 Hinh 1.9. Dau cham va vach xién = Khéng dung bat ky aureng nao cua hinh vé thay thi duéng kich thude. ~ Trong trvéng hyp hinh vé la hinh déi xing, nhung khéng J vé hoan toan hoae hinh chiéu két hyp hinh cat thi duon: kich thuéc cia phan tir 461 xing duge vé khéng hoan toan (hinh1.10) Hinh 4.10 ~ Néu hinh biéu di&n ct fia thi @uéng kich thuéc vin phai vé suét va chr sé kich thuée van ghi chidu dai toan bé (hinh 1.12) §.2.2. Duong gidng kich thee: = Bwveng gidng kich thuée giéi han phan tir dug ghi kich thuéc, duong gidng vé bang nét lién manh va vach qua dudng ghi kich thus mot khodng tly 2 - 5mm. 12 8a mon CSTKM - Khoa Co Khi - Bai hoc Cong nghigp Tp HOM = © ché c6 cung Iwon, duréng giéng dude ké tir giao di&m cba hai dung bao néi tiép vai cung lugn (hinh1.11). ~ Buéng giéng cia kich thude 46 dai ké vuéng géc voi dudng kich thuéc, trudng hep dac biét cho ké xién géc (hinh1.12). = Cho phép ding cdc duéng truc, duéng tam, duéng bao thay lam duéng giéng. + I 30, 100 Hinh 141 Hinh 1.12 8.2.3. Con sé kich thuéc - Con sé kich thude chi s6 do kich theréc, don vi la milimét. ~ Con sé kich thuéc phai dug viét ré rang, chinh xac tran duéng kich thuée. > Chiéu con sé kich thu d6 dai phy thude vao 49 nghiéng cia duéng kich thuéc so véi duéng bang cia ban vé (hinh 1.13). - Chidu con 6 kich thie géc phy thude va0 46 nghiéng cia duéng thang vuéng géc voi duéng phan gidc ctia géc a6 (hinh 1.14) - Néu dung kich thudc ¢é dé nghiéng qua ln thi con sé kich thuoc duge ghi trén gié ngang (hinh1.15a) - Khéng cho phép bat ki duéng nét nao ctia ban vé ké chéng Ién con 86 kich thuée, trong truéng hop 46 cdc dueng nét duoc vé ngét doan (inh 1.45) - B6i voi nhi¢ng duéng kich thudc qua bé, khéng dU chd dé ghi thi con sé kich thudc duoc viét trén duéng kéo dai cla dung kich thuoc hay viét trén gid ngang(hinh1, 16a) + Néu c6 nhiéu duéng kich thuéc song song hay déng tam thi kich thugc In & ngoai, kich thudc bé & trong va con sé ciia cac kich thuc do viét so le nhau (hinh1. 16b). Gio trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soen NGUYEN THI MY. 13 Sho tinn VE KY THUAT-HE CAO BANG -GVscenNGUYENTHIMY 43. 7 " li) A Hinh 1.13, Hinh 1.14 Hinh 1.15a Hinh 1.15b : wy oz or Ls 32 2 Hinh 1.162 Hinh 1.166 5.2.4, Cac ki higu: = Bydng kinh: Trong moi trxdng hop truéc con s6 kich thube cla ung kinh ghi ki higu +. Chidu cao ctia ki hiéu bang chidu cao con sé kich thuréc , Buéng kich thuoc cia duéng kinh ké qua tm duéng tran hinh 1.47) - Ban kinh: Trong moi truéng hyp, truéc con sé kich thuec cia ban kinh ghi ki hiéu R, dwong kich thuge cia ban kinh ké qua tm cung tron (hinht.18) ~ B61 voi cdc cung tran qué bé khéng dui ch6 ghi con sé kich thudc hay khéng du ché vé mai tén thi con s8 hay mai tén dugc ghi hay vé & ngoai thinh1.19) - Bdi v6i cung tron ¢é ban kinh qué 16n thi cho phép dat tam & gn cung tron, khi dé duéng Kich thuéc dug ké gdp khic (hinh.20) 14 Bg mon CSTKM - Khoa Co Khi - Bai hoc Cong nghigp Tp HM = Hinh cau : Truéc con sé kich thuée duéng kinh hay ban kinh cla hinh cau ghi chi " cau" va dau © hay R (hinn1.21), = Hinh vudng : Truéc con sé kich thuéc canh cia hinh vuéng ghi d4u © Bé phan biét phan mat phang voi mat cong, thueng ding nét fién manh gach chéo phan mat phang (hinh 1.22) + 89 dai cung trén : Phia trén con sé kich thuéc 6 dai cung tron ghi dau 1, duréng kich thude Ja cung trén déng tam, duéng giéng ké song song véi duéng phan gidc cla géc chan cung 46 (hinh1,23). - Nhiu phan ti giéng nhau va phan bé du dugc ghi kich thuec ngan gon nhw hinh 1.24 Gap nh@ng truong hop khac cach ghi kich thee néu trén day, sinh vién 6 thé xem trong TCVN 9-85 4 ghi cho dung. “hy AA ae > Hinh 1.18 Hinh 1.19 Hinh 1.20 218 noge 18x18 sus ty ee A nen [es cS noge 10 x08 2 Teiae(ea) 400 Hinh 1.24 Gio tinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THIMY 45, CHU'ONG I VE HINH HOC Trong qua trinh lap cdc ban vé ky thuat, thuéng phai giai cac cac bal to4n dyng hinh bang dung cy vé nhu thuéc, éke, compa... gai la vé- hinh hoc. 41. CHIA DEU DOAN THANG, DUONG TRON 1.1, Chia déu doan thang 1.1.1. Chia 46i mét doan thang - Cho dgan thang AB, ding thuéc va compa dung dvéng trung tryc cla dgan thang 46 (hinh2.1) - Ding thuéc va éke 48 chia d6i AB nhu sau: Dung eke dyng mét tam gidéc can cé AB la canh day, sau dé dung duéng cao cia tam gidc can 6 (hinh 2.2 Cc Hinh 2.1 Hinh 2.2 1.1.2, Chia doan thang lam nhidu phan bang nhau Cho doan thang AB, chia doan thang ra lam n phan déu nhau. Cach chia nhu sau: 5 x - Vé duéng thing qua A hop véi duéng thang A mét géc bat ky. = D&t lén duéng thang via vé n doan c6 chiéu dai baing nhau. - Néi diém cudi cing véi dim B, A Hinh 2.3 16 1B) mn CSTKM- Khoa Go’ Khl- Dal hoe Cong nghlop Tp HOM = Tir nhizng diém con lai dyng nhiing dureng thang song song voi duéng thang nay sé cat AB tai nhéng diém chia AB ra lam n phan Géu nhau. Vi du chia AB ra lam 5 phan déu nhau (hinh 2.3). 1.2. Chia ddu dong tron 1.2.1, Chia dung tron ra 3 phan va 6 phan bang nhau (hinh 2.4) - Chia 3: v duéng tron c6 duéng kinh la AB va CD. Lay D lam tam vé cung tron c6 ban kinh bang ban kinh duéng tron cat duéng tran tai hai diém. Qiém C va hai diém viva tim dugc sé chia duéng tron ra am 3 phan bang nhau. > Chia 6: ly C, D lam tam vé hai cung trén ¢6 ban kinh bang ban kinh dudng tron cAt dveng tron tai bén diém. Biém C, D va bén aiém vira tim duge 88 chia duéng tron ra lam 6 phan bang nhau. . Dp Hinh 2.4 1.2.2. Chia dwéng tron ra 4 phan va 8 phan bang nhau Hai dung tam vuéng géc chia durdng trén ra lam 4 phan bang nhau. BE chia duréng tron ra lam & phan bang nhau, ta chia dol goc vuong tao bai hai dudng tam bang cach vé duéng phan giac cla cdc géc vudng dé. Hinh 2.5 ‘Gido trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV sogn NGUYEN THI MY 7 SBolinh VERY THUAT-HE CAO BANG -GVsoanNGUYENTHIMY 47. 1.2.3, Chia duéng tron ra § phan va 10 phan bang nhau Chia 5: cho duéng trén (O,R), dé chia duéng tron thanh 5 phan bang nhau ta thyc hign nh sau (hinh 2.6): - Vé hai dwéng kinh AB va CD vuéng géc nhau, - Tim trung diém | cla ban kinh OA, ~ Vé cung tran (1, IC), cung tran nay ct OB tai N. Doan thdng CN Ia canh cla ngii gidc déu ndi tiép derong tron (O, R). Chia 10: sau khi chia duéng trén ra lam 8 cung tran bang nhau ta tiép tyc tim trung diém clia tieng cung tron. Dé tim trung di&m cia mot cung tron ta dung duréng trung tre clia day cung ctia cung tron. 1.2.4, Chia dwéng trén ra 7,9,11... phan bang nhau: Chia dvong tron thanh 7,9,... phan bang nhau duoc thye hién gan ting nhw sau - Vé cung tron (D, CD) cét AB kéo dai tai E, F. - Chia CD iam n phan bang nhau béi cdc diém 1, 2, 3... + N6i E va F véi nhting diém chan hoae Ié. Nhing duong néi nay cat ‘durong tron tai nhi¢ng diém va ching chia duéng tron ra lam nhong phan bang nhau. Dé chia duéng trén thanh 7 phan bang nhau (n =7) ta thuc hién nhy: hinh 2.7. Hinh 2.6 Hinh 2.7 18 186 mon CSTKM - Khoa Go Kn! - Bal noc Cong nghigp Tp HOM 2. VE BO DOC VA BO CON 2.4. V6 a6 déc DO déc cilia dudng B N16 thang AB déi voi dvong ining AC ttang ota ge [et Goi do déc 1a i thi: c BC = = t90 ac Truéc sé do 6 cén ghi ki higu 4, dinh cia ki hiéu huréng vé phia dinh géc. Vi dy: vé d6 déc i = 1:6 cila duéng thang di qua diém B di vai duéng thang AC cho truéo, nhu sau: - Tir B ha BC vuéng géc AC, C la chan duréng vudng géc 46. - Ding compa do dat trén duéng AC, ké tie diém C, sau dgan thang, méi doan bang BC, ta duge diém A. - N6i AB la Grong 06 dé dic bang 1: 6 déi voi dudng thang AC. 2.2. V8 do con D6 cén 1a tl sé gitra higu deng kinh hai mat cat vudng géc cla mot hinh nén tron xoay vi khang cach gitra hai mat cat do: Vé 48 déc Trude sé do 46 cén ghi ki hi@u <1, dinh cla ki hiéu huéng va phia dinh géc. Vi dy: vé hinh o6n dinh A tryc AB c6 a8 cénk = 1: 5, Ta vé qua A hai dudng thing vé hai phia cla truc AB cé dé déc i= W251 : 10 di véi tric AB (hinh 2.8), Dk 3 Se a) ») Hinh 2.8 Gido tinh VE KP THUAN IE CAO DANG - GVso: NGUYEN THI My. 19 3. VE NOI TIEP Cac duéng nét trén ban vé duoc néi tiép voi nhau mét cach Tién tuc theo nhirng qui tae hinh hgc nhat dink. Trén ban vé ta thong gap mot cung tron néi tiép véi hai duong khdc (cé thé 1a duéng thang hodc auéng tron). 3.1. Vé tiép tuyén vei dwéng tron 3.1.1, Vé tiép tuyén voi 1 dudng tron Tir mot diém vé tiép tuyén voi duong tron ta cé hai trong hep: * Biém C cho truéc nam trén duéng tron -NéiOC. A - Dung duéng thang AB qua C va vung g6c OC (hinh 2.9). * Diém C cho true ndm bén ngoai dudng tron -N6i OC. -Tim trung éiém | ctia OC. - V8 dvéng tron tam | dvong kinh OC eat duéng tron da cho tai hai diém T,, Te - N6i CT;, CT2. B6 chinh Ia hai tiép tuyén voi dueng tron qua diém C (hinh 2.10) 3.1.2. Ve tiép tuyén voi 2 Hinh 2.10 dwéng tron Vé tiép tuyén voi hai duéng trdn tam O,, O; o6 ban kinh [an luot fa R,, Rz cho true, ta ed ba trudng hep: Tiép tuyén chung ngéai (hinh 2.11) - Vé duéng tron tam O; ban kinh Ry — Ra. - Tir Op vé tiép tuyén voi duréng tron viva vé ta tim dugc hai tiép diém phy Ty, T'a. - N6i O,T's, OnT' ct durong tron tam O; tai T:, Te. - Tir O2 ké hai duéng thang song song véi O,T, va O,T2 cat dureng tran tam Oz tai hai diém Ts, Ts. + N6i T;Ts, T2Ts. B6 chinh 1a hai tip tuyén can tim. Cc B Hinh 2.9 20 Bo mon CSTKM - Khoa Co Khi- Dai hoc Cong nghigp Tp HOM 20_____Bemen CSTKM - Khoa Co Khi- 8a hoe Cong nghigp Te HOM. Tiép tuyén chung trong (hinh 2.12) ~ V6 duréng tron tam 0} ban kinh R; + Rp - Tu O, vé tiép tuyén vei duéng tron vira vé ta tim dug hai tiép diém phy T), Te. -N6iO,T";, O,T', odt dudng tran tam O; tai T), Te ~ Ty O7 ké hai dyéng thang song song véi O,T, va O,T2 cét duong tran tam Oe tai hai diém Ts, Ty, ~ N6i T:Ts, T2Ts. 86 chinh [a hai tiép tuyén can tim. Hinh 2.14 Hinh 2.12 3.2. V6 cung néi tiép 2 dweng thang 3.2.1. Hai dwéng thang song song - Ké duéng thang vuéng géc di. de cat hai duéng thang nay tai hai diém T,, T - Tim trung diém T,T, a6 la tm cung tron - Vé cung trén T,T; tam © ban kinh OT, (hinh 2.13) 3.2.2, Hai dwong thang cat nhau V6 cung trén ban kinh R ndi tiép hai aveng thang ct nau: ~ Tim tam © : dying hai dwéng thang song song véi hai duéng thang 44 che va cach chting mt khodng R. Hai duéng thang nay cat nhau tai O, O chinh la tam cung tron néi Hinh 2.13, Gido tinh VE.KY THUAT - HE GAO BANG - GV soan NGUYEN THIMY 24 - Xac inh tiép diém: tir © vé hai duéng thang vudng géc voi hai dung thang 44 cho tim due hai diém T;, Ta ~ Vé cung néi tiép tam O ban kinh R, tik T; dn Tp (hinh 2.14). 3.2.3. Hai duréng thang vuéng géc Vé cung tron ban kinh R néi tiép hai dudng thang vudng géc: - Léy giao diém clia hai dudng thang vé cung tron ban kinh R cat hai duéng thang tai hai diém T;, Tz. Lay hai diém T), T; lam tam vé hai cung tran cé ban kinh R. Hai cung tron nay c&t nhau tai 0,0 chinh [a tam cung tron néi tiép. - Vé cung trén tam O ban kinh R, tir T; dén Tz (hinh 2.15). Hinh 2.14 Hinh 2.15 3.3. V8 cung ndi tiép 1 dweng tron voi 1 dueng thang Cho duréng tron tam © ban kinh R va mét duéng thang, vé cung tran ban kinh R néi tiép lai, Ta c6 hai truéng hep: 3.3.1, Tiép xue ngoai - Dyng duéng thang song song va cach dueng thang 44 cho mot khodng bang R. - Vé duéng tron tam O, ban kinh R#R1, dung tron nay cat dudng thang viva diyng tai O. O chinh la tam cung trén ndi tiép. - Xae dinh tiép diém: tir O ké dvéng thang vudng géc véi dung thang da cho ta c6 T,, ndi OO, ta 66 Tz, Ty, Te chinh la hai tiép diém. ~ Vé cung tron T,T2, tam © ban kinh R (hinh 2.16) 22 1B) mbn CSTKM - Khoa Co Khi - Bai hoe Géng nghiép Te HEM, 2_____Bo mon €STKN- Khoa Co Khi Bai hoe Céng nghiéo Tp HOM 3.3.2. Tiép xtc trong - Dyng duéng thang song song va cdch duréng thang 44 cho mét khoang bang R. + Vé duong tran tam O; ban kinh R-R1, dudng tron nay c&t duvéng thang vira dying tai O. © chinh Ia tam cung tran néi tiép. ~ Xe dinh tip diém: tir O ké Gueng thang vuéng géc voi durong thang 4 cho ta 06 T;, n6i OO; ta 6 Tz. Ty, T2 chinh la hai tiép diam. ~ V6 cung tron T;Tz, tam O ban kinh R (hinh 2.17). a R/T Hinh 2.16 Hinh 2.17 3.4. V6 cung ndi tiép 2 dung tron: Vé cung trén ban kinh R néi tiép hai dveng tran tam Oy, Op cé ban kinh Ry, R,. Ta od ba trvéng hop: 3.4.1. Tidp xe ngoal: r\ ~ Tim tam O: v6 duéng tron tam je ©, ban kinh R#R, va dvong tron duéng tran tam O2 ban kinh R+Re. Hai dvrang tron nay rer (kere ct nhau tai O. © chinh la tam oung tron ndi tip. + Xa dinh tiép diém: n6i OO,, Hinh 2.18 00, ta 66 Ty, Tz chinh Ia hai tip diém. ~ Vé cung tron tam O ban kinh R, tir T, én T, (hinh 2.18). Gio tnh VE KY THI CAO DANG - GV soan NGUYEN THIMY, 23 3.4.2. Tiép xuc trong = Tim tam O: vé duéng tron tam O, ban kinh R-R, va dong tron dong trdn tam O, ban kinh R-Rz. Hai duréng tron nay ct nhau tai O. O chinh la tam cung tron néi tiép. - Xac dinh tip diém: n6i OO, OO, ta c6 T,, T2 chinh [a hai tiép diém. ~ Vé cung tran tam O ban kinh R, tir T; 4én Tz (hinh 2.19). 3.4.3. Vira tiép xe ngoai, viva tiép xuc trong - Tim tam ©: v8 duéng tron tam O, ban kinh R+R; va dung tron tam ©, ban kinh R-Ry. Hai dudng tron nay cat nhau tai O. O chinh la tam ‘cung tran néi tiép. - Xde dinh tiép diém: n6i OO;, OO, ta 6 T;,Tz chinh 1a hai tiép diém. ~ V6 cung tron tam © ban Kinh R, ti’ T, én T. (hinh 2.20). Hinh 2.19 Hinh 2.20 3.5. Ung dung Khi vé cdc hinh phang cé duéng néi tiép, tec hét ta phai dya vao cae kich thuoc d4 cho dé xae dinh cac duéng da biét va cdc duéng can vé ndi tiép. - Duong da biét: 1a dwdng c6 kich thre xde dinh. Vi dy cung tron cho truéc tam va ban kinh, - Budng ni tiép la duong cha cé ati kich thud xac dinh, phai phan tich hinh vé xem phai ng dung trvéng hgp néi tiép nao, tir dé suy ra cae diéu kién con thiéu, Vi du cung néi tiép chi méi biét ban kinh thi phai xac din tam va cac tiép diém thi moi vé dugc. Vi du: vé hinh dang clia tm ging (hinh 2.21) 24 89 mon CSTKM - Khoa Co Khi- Bai hoc Céng nghiép Tp HOM 4 —______Bo mén GSTKM - Khoa Go hi - ai hoe Céng nghiép Tp HOM Can ot vao kich thuréc da cho trén hinh ta thie hién nhu sau: + Xac dinh cdc tam O;, Oz, Og cilia cdc 18. Tai cac tam nay ta vé cac véng tron va cung trén cé ban kinh 48 cho va vé cae dvéng thang cho trudge (hinh 2.22a) + Ta phan tich duge nam ché néi tiép, lan wet v8 nhu sau: (hinh 2.22b) Budng thang tiép xuc voi dreng tren: tir diém A G4 biét (duoc xac Ginh theo kich thudc 95 va 50) vé dudng thang tiép xc vei duéng tran tam O, ban kinh R24. Cung tron tiép xtic véi hai duéng thang oat nhau tai A. bén kinh la R12. Cung tron néi tiép véi hai dwong thang vuéng géc nhau ¢é ban kinh 40. Cung tron néi tip vei mét duéng thang va mét cung trén cé tam la Op, 0, va ban kinh R15. Ban kinh cung néi tiép 1a Re. Cung tron tid xUc ngoai voi hai cung tron co tam a ©, Os va ban kinh la R15. Ban kinh cung néi tiép laR18. Hinh 2.21 Gido tinh VE KY THUAN 1G GAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 25 Hinh 2.22a Hinh 2.22b 4, VE MOT SO DUONG CONG HINH HOC 4.1. Duong elip Duéng elip 1a quy tich cua nhirng diém c6 téng khodng cach aén hai diém cé dinh F1, F2 bang mét hang sé Ién hon khodng cach gitra hai diém F1, F2. MF1I+MF2 = 2a > FIF2 Duong elip Bg mn CSTKM - Khoa Co Kini - Bai hoc Cong aghigp Tp HOM 4.1.1. Vé dwong elip theo hai tryc AB va CD + V6 hai 6uéng tron dung kinh AB va CD. = Chia hai duéng tron nay ra lam nhiéu phan bang nhau. Voi ting c&p diém tuong ting trén duéng tron dvéng kinh AB va CD ta ké nhiing duéng thang song song véi CD va AB, hai duong thang nay cat nhau tai mét diém ndm trén elip (hinh 2.23). 4.1.2. Vé duéng ovan theo hai tryc AB va CD Trong trong hop khéng cAn vé chinh xac dvOng elip, ta c6 thé thay 6ueng elip bang dréng ovan. Cach vé duong ovan nhu sau: - NOiAC. - Vé cung tron tam © ban kinh OA, cung tron nay cat CD kéo dai tai E. - Vé cung tran tam C ban kinh CE, cung tron nay cat AC tai F, + Vé duéng trung tryc cua doan thang AF, duéng — trung tryc nay ct AB tai O; va CD tai Oy. Lay 66) xtrng O;, Os qua O ta duge O2, Ox. Oy, O2, Os, Oy 1a tam cia bén cung tron dé vé duéng ovan. Dé biét gidi han cla ning cung tron nay ta ndi cae tam Oy, Os, Hinh 2.24 2, O« nh hinh 2.24. Hinh 2.23 Gio trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN TH] MY 27 4.2. Parabol Parabol [a quy tich cla nhiing 6iém cach dau diém of dinh F (tiéu dim) va dong thang ob dinh dudng (duéng chudn). MF = MH \Vé parabol theo dinh nghia: cho truéc tiu diém F va duéng chudn, cach vé parabol nhw sau: - Vé FO vudng géc duéng chuan d, 46 1a truc ctia parabol. - Tim trung diém OF, 46 la dinh cia parabol - Dyng dureng thang song song véi duéng chudn d, vé cung tran tam F ban kinh bang khodng cach gira duéng thdng vira dung va duvong chudn d. Giao diém cua cung tron véi dudng thang song song voi duong | diém thuéc parabol . -Thye hién tvong ty nhu trén ta dwge mét sé diém thudc parabol rdi dung thuréc cong néi cac diém dé lai (hinh 2.25) Buéng parabol Hinh 2.25 ai hoe Cong nghigp Tp HEM. 4.3. Hyperbot Hyperbol la quy tich clia nhiing diém cé higu khodng cach dén hai diém ¢6 dinh F,, F2 bang mét hdng sé nhé hon khodng cach gitva hai diém Ft va F2, MF)~MF2 = 2a < F.Fe - Vé hyperbol khi biét hai tiéu aiém F1, F2 va hai dinh Ay, Az. - Chon mét diém tuy ¥ tran dvéng truc A; Ag(ndm ngoai khong FF). + V8 cung tron (F,, Ri) va (Fz, Ra). Giao diém cia hai cung tron la idm thudc hyperbol, ~ Thye hign twong ty nh trén ta duge mét s6 diém thudc hyperbol ri dung thuéc cong néi cdc diém do lai, sau d6 ty déi xng ta duge nhanh cén Iai ca hyperbol (hinh 2.26) Hinh 2.26 4.4, Owong xodn éc Archimet Budng xodn dc Archimet lA quy dao cla mot diém chuyén déng déu trén mét ban kinh quay khi ban kinh nay quay déu quanh tam O. 96 doi cua aim trén ban kinh quay khi ban kinh nay quay Guo mot vong goi ld Buee xoain, Vé dudng xodn 6c Archimet biét buée xodn a nhu sau: -Vé auong tran ban kinh bang bude xodn a va chia duéng tron ra lam n (1=8) phan bang nhau. igo trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 29 - Chia buéc xodn a cling ra fama 4 phan bang nhau. Dat lén cdc duéng chia tai cae diém 1, 2, ... cdc doan thang 01, 02, ... durgc cac diém M1, M2 ... thuge dong xo’n dc Archimet (hinh 2.27) 4.5. Duong than khai cia dvong tron Duong than khai cia duéng tron la quy dao ctia mét diém thuge duéng thdng khi dudng thang nay ln khéng truot trén mét duréng tron ¢6 dinh (dwéng tron co Hinh 2.27 80) \Vé Gudng than khai khi biét dong tron co sé ban kinh R: 3 Chia duéng trén co sé ra lam n phan déu nhau. Vi dyn = 12 (hinh 2.28) - Vé tip tuyén voi duéng tron tai cdc diém chia au duréng tron ~ Lan lwot dat cdc tiép tuyén tai cdc dim 1, 2, 3 ... cdc doan thang bang 1, 2, 3 ... lan doan 27R/12 ta duge cdc dim M1, M2, M3 ... thudc dvéng than knai, Mg 19 K\ My (| WOT ST ES TSE 2mR iG Hinh 2.28 Me 30 Bg mon CSTKM - Khoa Co Khi- Bai hgc Cong nghigp Tp HOM CHUPONG III HINH CHIEU VUONG GOC Hinh chiéu vuéng géc 1a mét ndi dung rt quan trong cla mén hoc vé kf thuat, IA co sé ly luan a4 xdy dyng cac hinh bidu dién cia vat thé. Phuong phap hinh chiéu vuéng géc cho ta cac hinh biéu dign chinh xdc vé hinh dang va kich thuéc, nén duge ding nhiéu trong cac lai ban vé ky thuat. 1. KHAI NIEM VE CAC PHEP CHIEU 1.1. Cac phép chiéu Trong khéng gian , Ay mot mat. phang P va mét diém S cé dinh ngoai mat phang P. Ti mét diém A bat ky trong khéng gian , ta dung duéng thang SA , dwong nay odt mat phang P tai A’. Nhu vay ta da thye hién due mot phe chiéu : chidu diém A lén mat phang P . Ta goi: +S: tam chiéu &\ * SA: tia chidu +P: mat phang hinh chiéu Hinh 3.4 * A’: hinh chiéu ota diém A lén mat phng hinh chidu P C6 hai loai phép chidu : phép chiéu xuyén tam va phép chiéu song song . 41.1.1. Phép chiéu xuyén tim Phép chiéu xuyén tam la phép chiéu ma cdc tia chiéu du di qua mot diém o6 dinh S . Luc a6 A’ gol Ia hinh chiéu xuyén tam cia A lén mat phang hinh chiéu P qua tam chiéu S (hinh 3.1). Gido trinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN TH| MY 34 1.1.2, Phép chiéu song song Phép chiéu song song la phép chiéu ma cac tia chidu luén song song voi mot dudng thdng cé dinh | goi la phuyong chiéu . Qua A dyng duéng thang song song voi phyong chiéu |, dvéng thang nay cdt mp P tai A’ . A’ goi la hinh chiéu song song cla A lén mat phang hinh chiéu P, theo phwong chiéu |. Hinh 3.2a Phép chiéu xién Hinh 3.26 Phép chiéu vudng géc Tuy theo vj tri ctia phwong chiéu | 6i voi mat phang P, phép chiéu song song chia lam hai loai : phép chiéu xién va phép chiéu vuéng géc. = Phép chiéu xién : néu phuong chiéu! xién khdéng vuéng géc ) voi mat phdng hinh chiéu P. Luc dé A’ goi la hinh chiéu xién cla A lén mat phang hinh chiéu P (hinh 3.2a). = Phép chiéu wudng géc : néu phuong chiéu | vuéng géc vei mat phang hinh chiéu P, Luc 46 A’ goi [a hinh chiéu vuéng géc cla A én mat phang hinh chiéu P (hinh 3.2b). 4.2. Phwong phap vé cac hinh chiéu vuéng goc Mot diém trong khéng gian thi cd mét hinh chiéu duy nhét trén mot mat phang hinh chiéu. Nhung mét diém trén mat phdng hinh chiéu khéng chi ia hinh chiéu duy nhat cud mét diém trong khéng gian ma con la hinh chiéu ctia vo sé diém khac nhau cling nam trén mot tia chidu wudng géc vei mat phang hinh chiéu ( hinh 3.3a). Tu dé suy ra: biét mot hinh chiéu cla vat thé trén mét mat ph4ng hinh chidu thi chua thé hinh dung chinh xd hinh dang vat thé a6 trong khéng gian. VI dy & hinh 3.33, hai vat thé cé hinh dang khac nhau song hinh chiéu cla ching lén mét mat phang hinh chiéu lai giéng nhau (hinh 3.3b). 32 1B mén CSTKM - Khoa Co Khi - Bai hge Cong nghiep Tp HEM Hinh 3.3a Hinh 3.3b Hinh chiéu Hinh chiéu cae diém ic giéng nhau cuing nam 8 cla 2 vat trén mét tia A thé khae chiéu hau Do 46, mudn din ta chinh xac inh dang vat thé, nguoi ta dung phép chigu vudng géc. Chiéu vat thé lén cdc mat phang hinh chigu vuéng géc véi nhau ting adi mét . Sau 46, xoay cac mat phang hinh chiéu ve cing mét mat phadng ban vé (xoay theo chiéu qui w6c). Luc nay, trén mat phang ban vé 6 cdc hinh_ chiéu vudng géc ctia vat thé, Ty cdc hinh chiéu nay , ngudi doc sé hinh dung direc hinh dang cia vat thé trong khéng gian (hinh 3.4) Hinh 3.4 2. HINH CHIEU VUONG GOC CUA CAC YEU TO HINH HOC 2.1. Hinh chiéu cia diém 2.4.4. Trén hai m&t phang hinh chidu Trong khéng gian, lay hai mat phang P, va P2 vuéng gée voi nhau (mat phang P, dat thang dung , mat phdng P, dat nam ngang ). Ti mét diém A bat ky trong khdng gian, dung dung vuéng goc voi P, va P;, Ta 06 A, trén Py va Az trén Pp Biém A; duge goi la hinh chiéu dirng va dim Az la hinh chiéu bang cla diém A (hinh 3.5) Dé vé hai hinh chiéu cia diém A trén cing mot mat phang, ta xoay Pz quanh truc x mét géc 90°( theo chidu qui uée ) vé tring mat phdng Gido inh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY 33 P,. Cap diém (A;.Az) nam trén duéng vudng géc voi truc x con goi la 4 thivc cla diém A. Dé don gian chi vé truc x va cap hinh chiéu A, Ao. Hinh 3.5 Nau lai, co cap diém ( A;,A, ) ta co thé xac dinh dugc diém A trong khéng gian bang cach xoay P; tré lai vi tri nm ngang, dung cac duong vudng goc tl A; lén va ti A, ra, hai dwéng nay sé cat nhau tai A. 2.4.2, Trén ba mat phang hinh chiéu Lan wot chiéu diém A [én 3 mat phang hinh chiéu, tong ty ta co As la hinh chiéu canh cua diém A. Sau khi xoay Pz nhw trén, ta xoay P3 quanh truc z vé phia bén phai clia P,. Ta ce 3 hinh chiéu Ay, Az, As cling nam trén mét mat phang ban vé Py= P2 = Pa(hinh 3.6a). Ching mang tinh chat sau: AA; 1 Ox AAs L Oz ADAX = ASAZ ly Hinh 3.6a % Bo mon CSTKM _ Khoa Co Kn! - Bai hge Gong nghigp Tp HOM Nh tinh chét nay, bao gié ta cling vé duge hinh chiéu thir ba khi biét dug hai hinh chiéu vuéng géc cla diém (hinh 3.6b) 5 3 A Ay, As A Az) As u Hinh 3.6b J 2.2. Hinh chiéu cua mét dung thang (doan thang) Mot duéng thang duoc xae dinh khi ta biét hai diém khong tring Nhau. Do do, muén vé hinh chiéu vudng géc cila duréng thang hay doan thang, ta chi cn vé hinh chiéu vuéng géc cuia hai diém do rdi néi chung lai Thye té, dydng thang thuéng thé hién duéi dang doan thang nén chii yéu ta chi xét hinh chiéu cla doan thang. 2.2.1. Hinh chiéu cia doan thang tran mét mat phang hinh chiéu Tuy theo vj tri cia doan thang so voi mat phang hinh chiéu, ta o6 3 trvéng hep: A Hinh 3.7 - Boan thang xién véi mat phang hinh chiéu: hinh chiéu cua no la dean thang khéng song song va cé 46 dai khéng bang nd( A’B'< AB) (hinh 3.7a). Giso trinn VE_KY_THUAT - HE GAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY. 35 - Doan thang song song voi mat phng hinh chiéu: hinh cl doan thang song song va cé 46 dai bang no ( A’B'= AB) (hinh 3.7b). - Boan thang vung géc voi mat phdng hinh chiéu: hinh chiéu cua nd 1a mot diém (A’=B') (hinh 3.7¢). 2.2.2. Hinh chiéu cia doan thang trén ba mat phang hinh chiéu é tim hinh chiéu cua doan thang trén 3 mat phang hinh chiéu, ta xem vi tri doan thang so véi tlrng mat phang hinh chiéu rdi lan Ivet chiéu nd én cac mat hang hinh chiéu dé. Sau a6, xoay cdc mat phang hinh chiéu theo qui uéc vé tring mét mat phang ban vé, ta co 3 hinh chiéu ctia doan thang trén mét mat phang ban vé (hinh 3.8). Hinh 3.8b) Truong hyp ABP, ,AB xién Pz, Ps 36. 84 mon CSTKM - Khoa Go Khi - Bai hoe Céng nghigp To HCM Hinh 3.8¢) Trréng hop AB/P,, ABP, ; P, 2.3. Hinh chiéu cua mét mat phang (hinh phang) Qua ba diém khéng thang hang ta xac dinh duoc mot mat phing Vi vay, muén biéu dién mot mat phang ta chi cn biéu dién ba diém khéng thang hang cia mat phang do. Thy t&, mat phang thuéng duge thé hién duéi dang hinh phdng (hinh da giac, hinh tron...) nn cha yéu ta chi xét hinh chiéu cla hinh phang 2.3.1. Hinh chiéu cua hinh phang lén 1 mat phang hinh chiéu Tuy theo vi tri cla hinh ph@ng so voi mat phang hinh chiéu, ta cd 3 truong hop: - Hinh phang xién so vai mphe : hinh chiéu cia n6 fa hinh phang khéng song song va nhé hon ne (hinh 3.9a). ~ Hinh phang song song voi mphe: hinh chiéu cda no Ia hinh phdng song song va bang né (hinh 3.9b). Gido wink VE KY THUAT IE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 37 - Hin phang vuéng géc vei mph: hinh chiéu cda né 1a 1 oan thang thinh 3.9¢) 2.3.2. Hinh chiéu cia hinh phang lén 3 mat phang hinh chiéu Muén tim hinh chiéu ctia hinh phdng trén 3 mat phang hinh chiéu, ta xem vi tri_hinh phang so vdi tlmg mat phdng hinh chiéu réi lan lect chiéu né lén cdc mat phdng hinh chigu d6. Sau dé xoay cdc mat phang hinh chiéu theo qui woe vé tring mét mat phang ban vé, ta co 3 hinh chiéu cia hinh phang trén mat phang ban vé nhu sau (hinh 3.10): Osc: |? Ds gy Hinh 3.10b Truéng hyp ABCD + P, , ABCD xién Pz, Ps 38 184 mon CSTKM- Khoa Co Khi - Osi hgc Cong nghidip Tp HOM : G=a, p, lad, a a A=B, G=D, 3 Hinh 3.10¢ Trueng hep ABCD/P, , ABCD + P,, P; 3. HINH CHIEU CUA CAC KHOI HINH HOC Cac khéi binh hoc cor ban thudng gap gém cé khdi da dién nhu hinh lang tru, hinh chép, hinh chép cut va khdi tron nhw hinh try, hinh nén, hinh cau 3.1. Khéi da dign Khdi da dién 1a khéi hinh hoc duge giéi han bang cdc da gidc phang Ia cdc mat cla khdi da dién. Cac dinh va cdc canh cla da giac cing chinh Ia cac dinh va cdc canh cia khéi da dién. Muén vé hinh chiéu cua khéi da dién phai vé hinh chiéu cla cdc dinh, cac canh va céc mat cla da om ign. Khi chiéu lén mat phang inh chiéu, néu canh khéng bi cac mat cua B, vat thé che khudt thi canh d6 dugc vé bang nét fién Hinh 3.11 dam, cén canh nao bi che khuat thi canh 6 vé bing nét dirt (hinh 3.41) Giao tinh VE KY THUAT - HE GAO DANG - GV soan NGUYEN THIMY. Ey 3.4.4. Hinh lang try + Hinh chiéu cua hinh hop chi nhat 6 don gidn, ta dat 2 cdc mat ctia khdi hinh h@p song song hodc vudng géc voi cdc mat phang hinh chiéu. Do a6, hinh chiéu ctia chting a céc hinh chor nhat. Muén xéc_ inh mat diém nam trén mat ca khdéi hinh hop, vé qua K duéng_ than y nam trén mat cua khot Hinh 3.12 hinh hép. « Hinh chiéu cua hinh lang try day tam giac déu Tuong ty nhu trwgng hop hinh hop chir hat. Hinh 3.13 1a hinh AN chiéu cia khdi lang tru day tam giac déu, Hinh 3.13 3.1.2. Hinh chop va chép cut déu inh chiéu cua hinh chép day hinh vuéng Dat day hinh chdp déu song song voi mat phang hinh chiéu bang P, va duéng chéo song song véi P;, sé dirgc cac hinh chiéu nh hinh 3.14a. Bé tim hinh chiéu cia diém nam trén mat hinh chép, ta 6 thé dung mét trong hai cach sau: - Cach 1: ké qua K dong thang SK ndm trén mat bén cla hinh chop. - Cach 2: Dung mat phang qua K song song voi day s8 cat hinh chép theo giao tuyén l mét hinh dong dang voi day nhu hinh 3.14b. 40. 12e Cong nghigp Tp HOM Hinh 3. 14a) + Hinh chiéu cua hinh chép cyt day hinh vudng _ AEX z Hinh 3.14b) 3.2. Khdi tron Khdi tron 1a khdi hinh hoc giéi_ han béi mat tron xoay hay mét phan mat tron xoay va cdc mat phang. Mat tron xoay la mat tao bei mot duéng bat ky quay met —vong guanh mét dvong thang cS inh Hinh 3.18 Bung bat ky goi la dung sinh cia mat Gido trinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV sogn NGUYEN THI MY. a tron xoay, dw@ng thang cd dinh goi a truc quay ctia mat tron xoay, Méi éiém cilia dveng sinh khi quay s€ tao thanh mot duong tron cé tam nam trén true quay va ban kinh bang khoang cach tr diém 46 d&n truc quay (hinh 3.15). - Néu duéng sinh la duéng thang ‘song song truc quay sé tao thanh mat ‘try trén xoay. ~ Néu duéng sinh ta dueng thang cét tryc quay s& tao thanh mat nén tron xoay ~ Néu dung sinh la na auéng tron quay quanh truc quay la duong kinh clia n6 sé tao thanh mat cau trén xoay. 3.2.1. Hinh try Khi vé hinh chidu, 48 don gian, nén dat day cia hinh try song song vei mat phdng hinh CK G] chiéu P2. Hinh chiéu | bang 1A duong tron co dudng kinh bang duong kinh day cia hinh try. Hinh chiéu déng va h inh chiéu_canh 1a hai (| hinh ché nhat bang nhau Hinn3ie ¢6 cdc canh song song V6i truc x c6 46 dai bang dvong kinh day. Hai canh song song véi truc z lé hinh chiéu cia duréng sinh hai bén cla mat , 6 chidu cao bang chidu cao hinh try (hinh 3,16). Muén xac. dinh mét diém nam trén mat tru thi v8 qua diém a6 dung sinh hay dueng tran cua mat try. 3.2.2. Hink nén Néu dat déy cia {} Ka hinh nén song song [i véi_ mat phang hinh f- A chiéu bang Pe thi hinh = C/ chiéu bang ia hinh tron 66 duéng kinh bang duéng kinh ddy. Hinh chiéu bang cia dinh Hinh 3.17 hinh nén tring voi tam a2 89 mén CSTKM- Khoa Co Khi- Bal hoo Cong nghigp Tp HOM, hinh tran.Hinh chiéu dirng va hinh chiéu canh cla hinh nén la hai hinh tam giéc can bang nhau va cé canh day bang dudng kinh day cua hinh nén (hinh 3.17).Hiém nam trén mat nén duge xdc dinh tuong tu nhu hinh chop Hinh 3.18 Ia hinh chigu cua hinh nén cut 3.2.3. Hinh cau Hinh cau la khdi hinh hoc gidi han béi mat cau. Hinh chiéu ctia hinh cau [a hinh tron od duéng kinh bang duéng kinh cua hinh cdu, déng thdi cing [a hinh tron ton song song voi mat phang hinh chiéu. Hinh tran & hinh chiéu dirng la hinh chiéu cua hinh trén lon song song voi mat phang P;. Hinh tron © hinh chiéu bang 1a hinh chiéu eda hinh tron len song song véi mat phang P2. Hinh trén 6 hinh chiéu canh 1a hinh chiéu cla hinh tron lon song song véi mat phang P, (hinh 3.19). Muén xc dinh mot diém nam trén mat cdu, ta dung qua diém dé dudng tron nam trén mat cau, déng théi mat phang chira duéng tron do song song véi mat phang hinh chiéu. Hinh 3.49 Gite Vinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV sean NGUYEN THIMY 43 CHUONG IV GIAO TUYEN Trong thyc té, ching ta thuéng gap cac vat thé duoc cau tao bei cdc khdi hinh hoc khéng hoan toan, nghia la cdc khéi hinh hoc bi cat di mot phn nhu lwei duc, dau vit. Ching ta cén gap cac khdi hinh hoc tao thanh Vat thé cd vj tri tong d6i khac nhau lam thanh ning giao tuyén khac nhau gitra cdc bé mat ctia vat thé nhu' éng néi, ndp may nhw hinh 4.1 a) Hinn 4.4 4.GIAQ TUYEN CUA MAT PHANG VO! KHO! HINH HOC. Mat phang cat khéi hinh hgc tao thanh mat cat, dveng bao mat cat do goi [a giao tuyén cia mat phang voi khdi hinh hoc. Vé phan bi cat cua vat thé, chinh la vé giao tuyén cia mat phang véi khdi hinh hoc cua vat thé do. 4.1. Giao tuyén cua mat phang voi khéi da dién _Khéi da dién gidi han béi cdc da gidc phang, nén giao tuyén cua mat phdng voi khéi da dién la mét da gidc phang. + Vi du: Vé giao tuyén clia mat phdng Q vudng géc voi P., cdt khdi lang tru day lye gidc déu tao giao tuyén [a mot hinh da gidc (hinh 4.2). = Vi mat phan QL Py, nén hinh chiéu dirng ciia giao tuyén tring voi hinh chiéu ding cua mat phang Q, 46 la doan thang A,D, - Cac mat bén cla kh6i lang tru vudng géc voi P2, nén hinh chiéu bang cla giao tuyén tring véi hinh chiéu bang otia cdc mat bén.Do dé, hinh chiéu bang iia giao tuyén tring véi hinh chiéu bang cla khéi lang try la hinh lye gia A2B,C2D2E2F: + Bé vé hinh chiéu canh cua da giac giao tuyén, ta tim hinh chiéu canh cla tiyng diém dinh cua giao tuyén réi néi ching lai. 44 Bg mén CSTKM - Khoa Co’ Khi - Bai hgc Cong nghiép Tp HOM f Ds —, D : ‘ql ae 12 Hinh 4,2, 1.2. Giao tuyén cua mat phang véi khdi tron 1.2.1. Giao tuyén cla mat phang voi hinh try Tuy theo vj_tri cua mat phang af 461 voi truc eta 12, giao tuyén sau: “néumat pring || | vudng géc véi a » 6 truce cua hinh try thi giao tuyén [a mot duéng tran (hinh 4.3a). - Néu mat phdng song song véi true cia hinh try thi giao tuyén 1a mot hinh chi nhat (hinh 4.3b). ~ Néu mat phang nghiéng voi truc Ga hinh try thi giao tuyén 18 mét dudng elip (hinh 4.36). ~ LaLa KA Hinh 4.3 Gio Winn VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 45 + Vi dy, dau true vat phang (hinh 4.4). Phan vat phdng do giao tuyén cla mat phdng song song vdi truc clia hinh try va giao tuyén cla mat phang vudéng goc véi truc cla hinh try tao thanh. Tréc tién, ta vé hinh chiéu bang. Sau 46, bang cach xac dinh diém nap trén mat try, ta vé hinh chiéu dteng va hinh chiéu canh ctia giao tuyén. 1.2.2. Giao tuyén cua mat phang vei hinh nén tron xoay Tay vi tri cla mat phang ct dé! véi truc quay cla hinh nén, c6 cae dang giao tuyén sau (hinh 4.5): - La hinh tron, néu mat cat vudng géc voi truc quay. ~ La tam gidc cn cé hai canh la hai dong sinh cla hinh nén, néu mat ct chiva dinh hinh nén. - La hinh parabén, néu mat cdt song song voi 1 duéng sinh cia hinh non. - La hinh elip, néu mat c&t nghiéng voi true hinh non va c&t tat cd cdc duéng sinh cia hinh nén. - La hinh hyperbén, néu mat eat song song voi 2 duéng sinh cua hinh nen. 46 84 mon CSTKM - Khos Co Khi - Dai hee Céng nghigp Tp HOM Dang giao tuyén Tron Tam eid can] Parabén Ep Hyperban ay &) A » ® A ay Hinh 4.5 1.2.3. Giao tuyén cia mat phang voi hinh cdu Giao tuyén cia mat phdng voi hinh cau la mét duOng trén. Tuy theo vi tri cla mat phang c&t so voi cdc mat phang hinh chiéu ma ta co cac hinh chiéu giao tuyén khac nhau: ~ La duéng tron, néu mat cdt song song véi mat phng hinh chiéu (hinh 46a). - La dung elip, néu mat cat nghiéng voi mat phdng hinh chidu (hinh 46b) Gido trinh VE KY THUAT - HE CAO ANG - GV soan NGUYEN TH MY 47 1 | -, O 2 | a) o) Hinh 4.6 + Vidy dau dinh vit chém cu xé ranh (hinh 4.7), Phan xé ranh la do giao tuyén cia hai mat phadng song song véi mat phdng hinh chiéu canh va mét mat phang song song voi mat phang hinh chiéu bang tao thanh. Khi vé hinh chiéu cua giao tuyén, ta vé hinh chiéu ding truéc. Duong kinh eda cung tron & hinh chiéu bang bang dueng kinh cia uéng trén giao tuyén cla mat phdng song song vai Hinh 4.7 mat phang hinh chiéu bang cat chém cau, Duong kinh cla cung tron & hinh chiéu canh bang duéng kinh duéng tron giao tuyén do mat phdng song song v6i mat phang hinh chiéu canh cat chém cau, 2. GIAO TUYEN CUA CAG KHOI HINH HOC Cae khdi hinh hoc tao thanh vat thé cé nhéng vj tri tuong déi khac nhau.Tap hyp cdc diém chung gitra cac mat cia cdc khdi hinh hoe goi fa giao tuyén ctia vat thé.Trong thyc té, cé nhidu giao tuyén co dang khac nhau trén cag mat cla vat thé. Ta sé xét cach vé giao tuyén cla vat thé trong mét 86 trudng hyp dc biét thueng gap. 48 Ba mon CSTKM - Khoa Co Khi - Bal hoe Gong nghigp Tp HEM 2.4, Giao tuyén cua hai khéi da dién Khéi da dién gigi han béi cdc da gidc, nén giao tuyén gia hai khéi da dién la duréng gay khiic khép kin. 88 tim hinh chiéu clia da gidc giao tuyén ta lan lvot tim hinh chiéu cia cdc dinh, cdc canh clia da giac giao tuyén bang cach dung tinh chat cdc mat cla khéi da dién chiéu thanh doan thang, Vi dy, vé giao tuyén ctia hinh lang tru day hinh thang va hinh lang tru day hinh tam giac. * ach 4: Canh a va b cla lang tru day hinh thang giao nhau voi hai mat bén ef va eg clia lang try day tam giac tai cdc diém 1,2,3,4. Canh f va g cua lang tru day tam gidc giao nhau voi hai mat bén ad va be tai cac diém 5§,6,7,8(hinh 48a) Hinh 4.84 Hinh 4.85 ~ Hinh lang try day hinh thang co cdc mat bén vuéng géc voi mat phdng hinh chiéu bang, nén hinh chidu bang cia giao tuyén tring véi hinh chiéu bang cla cac mat bén do. ~ Hinh lang tru day hinh tam giée ¢6 c&c mat ben vudng go" voi mat phng hinh chiéu canh, nén hinh chiéu canh cia giao tuyén trung voi hinh chiéu canh cla cac mat bén 46, + Trén co sé da biét hinh chiéu bang va hinh chiéu canh ctia céc giao diém 46, sé tim dwec hinh chiéu dizng eda cac giao diém Ay. Cw hai diém nam trén giao tuyén chung cia cdc mat bén cda hai hinh lang tru thi n6i fai, ta cé duéng gy khtic khép kin 1-3-5-6-4-2-8-7-1(hinh 4.8b) Gito trinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV sogn NGUYEN THI MY 49 * Cach 2: Cé thé dung mat cat phu tre 4é vé giao tuyén, cach vé nhu sau: Hinh 4.9a - Qua hai canh a va b, dung mat phang cat phu tra c&t déng thdi khéi lang tru hinh thang va khdi lng try tam gidc theo hai hinh chir nhat, cdc canh cua hai hinh chir nhat cat nhau tai 4 diém 1, 2, 3, 4 do la 4 diém chung cia hai khéi lang try nén né nam trén giao tuyén. Tuong ty, qua 2 canh g va f ta mat cat phu tro c&t 2 khdi lang try, ta cing dugc 4 diém niva 5, 6, 7.8 - Néi cac didm dé lai, ta duge giao tuyén cia 2 khdi lang try (hinh 4.9a). Trong thye té, ta cling gap giao tuyén nay durdi dang vat thé cé rnh (hinh 4.9b) 2.2. Giao tuyén cua hai khdi tran Giao tuyén cua hai kh6i tron la dong cong khéng gian khép kin. Dé vé giao tuyén ta tim mot sé diém cua giao tuyén rdi néi lai. Dung tinh chat cla cdc mat vuéng géc voi mat phang hinh chidu. 2.2.1. Giao tuyén cua hai hinh try c6 duréng kinh day khdéc nhau - Mat tru nhé vudng géc vei mat phang hinh chiéu bing, nén hinh chiéu bang clia giao tuyén tring véi hinh chiéu bang cla mat try nhé. ~ Mat tru l6n vuéng goc voi mat phang hinh chigu canh, nén hinh chiéu canh cua giao tuyén tring voi hinh chiéu canh ciia mat try Ion. Hinh 4.9b 50. Bg mon CSTKM - Khoa Go Khi - Bai hoc Céng nghiép Tp HOM - Bing cach vé hinh chiéu thu ba cla diém, ta tim dug hinh chiéu éung cia cac diém clia giao tuyén. Khi vé, ta vé cdc diém dac biét 1,2,3,4, sau d6 ta vé diém bat ky ctia giao tuyén (hinh 4. 10a). Hinb 4.10a + Ngoai ra. ta cing cé thé dling mat phang phy tro dé vé giao tuyén trong trvong hop nay trong ty nhuy cach 2: vé giao tuyén cua 2 khéi lang tru ( binh 4.10b). Hinh 4.10b Ta cing thwéng gap giao tuyén cla 2 khdr tron du6i dang vat thé tran xoay cé 16 (hinh 4.10¢) (= Hinh 4.10¢ Gio trith VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY 51 2.2.2, Truong hop dac biet = Trréng hop hai hinh try co yeng kinh bang nhau déng thdi truc cia chung cat nhau thi giao tuyén 14 hai dung elip. Néu hai true cia hai to Oey hinh tru 46 song song voi mat phang hinh chiéu nao thi hinh chiéu ciia hai elip giao tuyén trén mat phang hinh chiéu d6 18 hai doan thang (hinh 4.11). EC) - = Truong hop hai khéi tron Hinh 4.11 6 cling truc quay thi giao tuyén la mét dung tron. Néu truc quay 46, song song véi mat phang hinh chiéu nao thi hinh chiéu cla giao tuyén trén mat phang hinh chiéu do la m6t doan thang. Vi du giao tuyén cia hinh tru véi hinh cdu va giao tuyén ctia hinh nén voi hinh cau trén cdc hinh 4.12 va 4.13. Hinh 4.12 Hinh 4.13 2.3. Giao tuyén cia khdi da dién voi khéi tron Giao tuyén ctia khéi da dién voi khéi tron la giao tuyén cia cdc mat cua da dién voi mat cla khdi tron..Co thé dung tinh chat cla cdc mat vudng géc vei mat phang hinh chiéu hay dung mat cat dé tim diém thudc giao tuyén. 52 89 men CSTKM - Khoa Go Khi- Bai hee Gong nghigp Tp HOM. Vi dut: Vé giao tuyén cia hinh hép chi? nhét voi hinh try (hinh 4.14) Hinh 4.14 - Hinh hop chi nhat 6 cdc mat bén vudng géc voi mat phdng hinh chiéu bang, nén hinh chiéu bang ctia giao tuyén tring vai hinh chiéu bang cia hinh hop. ~ Hinh try co truc vuéng géc voi mat phdng hinh chiéu canh. nén hinh chiéu canh ctia giao tuyén tring véi hinh chiéu canh cua hinh tru, - Bang cach tim hinh chiéu thir ba ctia diém, ta tim hinh chigu dung cia cac diém thuge giao tuyen, Thyc té cing co thé gap giao tuyén nay audi dang vat thé hieh truco = LJ 18 hinh hop Hinh 4.15 (hinh 4.15). Vi du 2: Vé vat thé xuyén Vat thé xuyéri la vat thé dang hinh hoc 06 18 xuyén ngang. Vé vat thé xuyén la vé hinh chiéu ctia vat thé sau khi 44 xuyén IS ngang, thuc chat la vé giao tuyén cla Id xuyén voi cdc mat clia vat thé. Trude hét, ta phai v6 hinh chiéu cia cac diém dac biét thude giao tuyén trén hai hinh chiéu 44 cho, sau dé vé hinh chiéu thy ba clia cac diém dé (hinh 4.16), 53 Gio tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THIMY. Hinh 4.16 54 Bo mon CSTKM Khoa Co’ Khi - Bai hoe Gang nghidp Tp HEM CHUONG V HINH CHIEU TRUC DO 4. KHAE NIEM VE HINH CHIEU TRYC DO Cae hinh chiéu vudng géc thé hign mét cach chinh xc hinh dang va kich thud cla vat thé durgc biéu dién, do dé trong ky thuat phuong phap cdc hinh chiéu vuéng géc durgc lay lam phuong phdp biéu dién chinh. Song mai hinh chiéu vuéng géc thudng chi thé hién duge hai chiéu cia vat thé, nén hinh chiéu thiéu tinh lap thé, lam cho nguéi doc kho hinh dung hinh dang ctia vat thé. O& khdc phuc nhuge diém do cua phuong phap cac hinh chiéu vuéng géc, ngudi ta dling phuong phap hinh chiéu truc do dé bé sung. Hinh chiéu trye do thé hién déng thai tran mét hinh biéu di&n ba chidu cua vat thé, nén hinh vé cé finh lap thé. Vi vay, trén cdc ban vé cla nhimng vat thé phirc tap, bén canh cdc hinh chiéu vuéng géc, nguéi ta c6n vé thém hinh chiéu truc do clia vat thé do, Hinh chiéu true do cén ding dé vé cdc so dd, v8 phdc thdo cdc bo phan trong giai doan thiét ké. 1.4. N@i dung cia phuong phap hinh chiéu tryc do - Trong khéng_gian lay mot mat phdng P- fam mat phang hinh chigu va mét duong thang | lam phuong chiéu (| khong song song véi mat phdng P). - Gan vao vat thé can duge biéu dién mot _hé tric toa 46 Oxyz. = Chiéu vat thé cing hé tryc toa 46 theo Minh 5.1 phwong chiéu | lén mat phang hinh chiéu P sao cho phuong chiéu | khéng song song hoac tring véi mét trong ba truc tea do do, Gigo tinh VE KY THUAT- HE CAO DANG - GY soan NGUYEN THIMY 55 - Hinh biéu dién thu duge goi la hinh chiéu tryc do cla vat thé. Hinh chigu clia clia ba truc toa dé dé la O'x,, O'y’, O'2' goi la cac true do (hinh 5.1) 1.2. H@ sé bién dang theo tryc do. s6 gitva d6 dai hinh chiéu cia mot doan thang nam trén truc do voi do dai that ctia doan thang a6 goi la hé sé bién dang trén trén tryc do. - Hé s6 bién dang trén trén tryc O'x:: p = O'AIOA. ~ Hé sé bién dang trén trén truc O'y': q = O'BYOB. - Hé sé bién dang trén trén truc O'2": r = O'C'/OC. 1.3. Phan toai hinh chiéu truc do Hinh chiéu truc do du¢e chia ra cdc loai sau day: Theo phwong chiéu | - 1 - Hinh chiéu truc do vuéng géc: néu phuong chiéu | vudng géc vei mat phang hinh chiéu P_ = Hinh chiéu truc do xién géc: néu phuwong chiéu | khong vudng goc voi mat phang hinh chiéu P. 1.3.2. Theo hé s6 bién dang - Hinh chiéu truc do déu: néu ba hé sé bién dang bang nhau (p=¢=") - Hinh chiéu truc do c&n: néu hai trong ba hé sé bién dang bang nhau — (p=qer hae pzq=r hoc p=raq) - Hinh chiéu truc do lech: néu ba hé sé bién dang ting déi mot khéng bang nhau (peqer) Trong cdc ban vé co khi, thudng dung leai hinh chiéu truc do xién géc can (hinh chiéu truc do déeng can) va hinh chiéu truc do vudng géc déu 2, HINH CHIEU TRYUC BO VUONG GOc BEU Hinh chiéu truc do vudng géc déu 1a hinh chiéu truc do cd phuong chiéu I vuéng géc voi mat phang hinh chiéu P va cé hé sé bién dang trén cdc truc do déu bang nhau (hinh 5.2) * Gée gilra cac tryuctoa dé: X'O'Y'= Y'O' » Hé sé bién dang: p a 1 = 0,82. 6 thuan tién cho vidc vé, ngudi ta thuong dung hé s6 bién dang qui ude: p = q =r = 1. Voi hé sd qui wée nay, hinh chiéu truc do du¢e xem nh phéng to lén gap 1: 0.82 = 1,22 lan so voi thy té. XO'Z=120°. 56. 189. mon CSTKM - Khoa Co Khi- Bai hoc Céng nghite Tp HCM Vi géc gitra cdc truc do 1a 120° nén hinh chiéu truc do ctia cae hinh phang ndm trong mat phang vuéng géc véi cdc truc déu bi bién dang: hinh vuéng bién thanh hinh thoi, hin chi nhat bién thanh hinh binh hanh, hinh tron bién thanh elip. Néu lay hé 86 bién dang tren cae truc do p= q=r= 1. thi truc fon cla elip bang 1,22d va truc . Nhe bang 0,7d voi d la dudng kinh cla dvdng tran. Trén cac ban vé ky thuat, cho phép thay hinh elip nay bang hinh évan. Cach vé hinh van (hinh trai xoan) nhur sau (hinh 5.3): - Vé hinh thoi ( la hinh chiéu truc do cia hinh vuéng nggai tiép Guréng tron) ¢6 canh bang duéng kinh dudng tron: A va C 1a dinh géc t0, B va D la dinh géc nhon. - Xée dinh diém gitra cla cac canh hinh thoi: a, b, «, d. - Xae dinh giao diém cia céc doan Ab va Ac voi duéng chéo dai BD cia hinh thoi: O; va O2 ~ Vé cung trén-cb va ad cé tam tai A va C, ban kinh lon Ab = Cd. ~ Vé cung tron ab va cd 6 tam tai O; va O», ban kinh nhd Oya = O20, Hinh 5.4a la hinh chiéu true do vuéng géc ddu cia céc duong tron néi tiép 6 cdc mat bén cua khéi lap phurong Hinh 5.4 la hinh chiéu truc do vuéng géc déu cua tim ae. Gito trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV sogn NGUYEN THIMY, 57, Ngoai ra, cén ¢6 hinh chiéu truc do vudng géc cén (hinh 5.5) c6 géc gidra cdc truc do: x'O'y’ = y'O'z' = 131° 25° va xO'2' = 97°10". Hé 86 bién dang trén cc tryc do p = 1. Cach vé cdc elip trén hinh chiéu {ruc do vudng c&n, sinh vién tham khdo sach Vé kg thuat co khi- Tap 1 - Tran Haru Qué, Ss S Hinh §.4b Hinh 5.5 3. HINH CHIEU TRUC BO XIEN CAN Hinh chiéu truc do xién géc can ( hinh chidu truc do teng can) la hinh chiéu true do cd phuong chiéu I xién géc véi mat phang hinh chiéu P va 6 hai trong ba hé s6 bién dang trén cdc truc do bang nhau (hinh 5.6). * Goc gia cdc truc toa 40: x0’ * H@ sé bién dang: p = ; xO'y'= 136°. 58 89 mon CSTKM - Khoa Co’ Khi - Bai hoc Géng nghiée Te HM Hinh 5.6 Vi géc x'0'7'= 90°va hé s6 bién dang theo trye do O'x' va O'z' ddu bang 1 nén hinh chiéu truc do cia cdc hinh phdng song song vél mat phang x'O'z’ sé khéng bi bién dang. Do dé, khi vé hinh chiéu truc do xién géc cn clia vat thé, ta nén tim cach dat cdc mat cua vat thé cé hinh dang phic tap hay duéng tron song song véi mat phng x'Oz" Con cdc hinh tron song song voi cdc mat phang xO'y’ va y'O'2' la cae elip (hinh 5.7a). Hinh 5.7b la cach vé hinh chiéu truc do xién géc can cia éng. 7 Hinh 5.7a Hinh 5.7b Néu lay hé sé bién dang qui ude 6 trén, thi truc lén elip bang 1,06d, truc gn bang 0,35d (d la dwéng kinh cia duéng tron). Truc lon cla elip tao voi truc O'x’ hay truc O'2z' mét géc 7°. Cach vé gan dung hinh elip bang hinh évan trong hinh chiéu truc do xién géc can nhu hinh §.8 Hinh chiéu truc do xién géc can thuéng dung thé hién céc vat thé cé chidu dai Ion, Gide trinn VE KY THUAT - HE CA BANG - GV soan NGUYEN THIMY ES Hinh 5.8 = Ngoai ra, déi voi nhtng vat thé co chiéu dai hay chidu day bé, thuong ding — hinh chiéu truc do xién géc déu (ding eu) (hinh 5.9). D6 1d loai hinh chiéu tryc do 6 géc gitra cdc truc do nhur hinh chiéu true do xién goc cn nhung cdc hé sé bién dang ééu bang 4. Cach vé hinh chiéu truc do nay sinh vién c6 thé tham khdo trong sdch Vé ky thuat co” khi - Tap 1 ca Tran hou Qué. Hinh 5.9 4. VE HINH CHIEU TRYC DO 4A, Chon Iai hinh chiéu tryc do Tuy theo dac diém hinh dang va cu tao cila ting vat thé va tuy theo mye dich thé hién ma ta chon loai hinh chiéu true de thich hgp. 80 Bg mon CSTKM - Khoa Co Kh - Bai hoc Cong nghigp Tp HOM el? @I> oy °) Hinh 5.10 Vi dy: 48 thé hign khau néi, ta ding hinh chiéu ‘tryc do vuéng goc déu ta tét nhét ( hinh 5.10a), vi hinh nay thé hign r&t 1 cdc 18 tren cae mat khac nhau, O41 voi vat thé 6 chiéu day Ion hay bé thi ding hinh chiéu truc do xién géc can hay xién géc du cho thich hop (hinh 5.9). 4.2. Dyng hinh chiéu truc do 4.2.1. Dyng hinh chiéu true do cia mét diém Muén dung hinh chigy true = Ag do cla mot vat thd, ta phai biét cach dyng hinh chiu true do cua — mot diém. Cach X Ax dyng hinh chiéu truc do cia mét diém theo phuong phap toa 46, nhu sau: y Hinh S.tta - V6 vi tri cae truc do. ~ Xac dinh toa 49 vudng gée cila diém A( Xp, Ya, Za). Cn cir vao hé 86 bién dang cia loai hinh chiéu truc do 44 chon ma xae dinh toa 46 true do cla diém 46 bang céch nhan toa do vudng géc ctia diém a6 vai hé 86 bién dang tong tng: X's = p x Xa, Va=axYa, Ziaarx Za > ‘inh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY. ac Dat cdc toa dé truc do lén cac truc do ta sé x4c dinh dugc diém A’ hhinh chiéu truc do ctia diém A( hinh 5.112). F 4.2.2, Ding hinh chiéu truc do cua vat thd Khi vé hinh chiéu tryc do ciia vat thé, ta cn cir vao dac diém cau 10 va hinh dang cua vat thé dé chon Ieai hinh chiéu truc do thich. hep. va tim cach dung hinh chiéu truc do sao cho don gin nhat. * Néu vat thé cé nhiéu duéng tron nam trén cac mat song song nhau, ta dat cac duéng tron nay song song vi 10 mat phang xO’2’ va chon hinh chiéu truc do xién géc can hay déu. * Néu vat thé c6 nhigu dueng tron nam tran hai hoc ba mat toa & thi nén chon hinh chiéu tryc do vuéng gée déu, vi hinh chiéu truc do cla cdc duréng tron f nhteng elip giéng nhau va tuong déi dé vé. Trinh ty dung hinh chiéu truc do otta mét 2 vat thé don gidn nhu sau 4 oO © @ © © won gee cen LLS-3oi ion chigu mye 6o aang Q8e dus 62. BQ man CSTKM - Khoa Oo Khi - Bai Age Cong nghiép Tp HEM - Buée 1: Chon lai truc do, ding éke va thuec dé xac dinh cac true do. ~ Bude 2: Chon mét mat clia vat thé lam mat co sé, dat tring voi mat phang toa do. Luu ¥ truc do cén lai nam vé phia phan thap otla mat co” 80. + Bude 3: TW cde dinh con lai cla mat co sé, ké nhizng dung song song voi truc do thir ba. Déng thé can ctr theo hé sé bién dang trén truc do thir ba nh&n voi chidu cén lai clia vat thé, dat cdc doan thang len ca dung song song do - Budge 4: Néi cac diém 44 xde dinh fai ta doc hinh chiéu truc do cha vat thé don gidn. - Buc 5: Xéa nét thira, t6 dam hinh vé (hinh 5.11b) Néu vat thé phirc tap hon: sau khi thy hién cac bude nhw trén dé tao khéi co sé, ta thém bét cdc duéng nét dé duge vat thé nhy cach 1 (hinh 5.12a) hoac vé tiép hinh chiéu true do cla cdc phan kha chéng én khéi co so nhy cach 2(hinh 5.12b). Fy ya) et (EJ ecaen 1 Hinh 6.12 [ Q | & iy b} Cach2 Hinh 5.11b - Béi voi vat thé cé dang hinh hdp, ta vé hinh hop ngoai tiép vat thé va chen ba mat hinh hp dé lam ba mat phang toa dé (hinh 5.13). - Déi voi vat thé c6 mat phdng déi xwng, ta nén chon mat phang aéi xuing dé lam mat phang toa a6 (hinh 6.14). - Béi voi vat thé tron xoay. co dudng sinh la mat dung cong phang, ta ding mat phdng cat vuéng géc lam cac mat phy tro va chon truc quay lam truc toa dé. Hinh 5.15 trinh bay cach dung hinh chiéu truc do cla Giao tnnh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY 63 tay nam. Dudng bao cia cdc elip (hinh chidu truc do cia cdc mat cat phy tro) 1 hinh chiéu truc do ciia tay nam. 9 BS RQ a CPRY y Hinh 5.15 64. BQ mon CSTKM - Kha Ca Khi - Bai hoc Cong nghiép Tp HOM, ~ Khi vé giao tuyén cla hai mat cong, ta ding cac mat cat phu tro dé vé cac diém thudc giao tuyén. Hinh 5.16 trinh bay cach vé hinh chiéu truc do giao tuyén cia hai mat tru Hinh 5.16 4.2.3. Vé hinh cat trong hinh chiéu tryc do é thé hién hinh dang bén trong clia vat thé, trén hinh chigu tryc do cing thong vé hinh cat. Khi vé, nén chon cdc mat phdng cat sao cho hinh chiéu truc do viva thé hién duge hinh dang ben trong, ma van git Nguyén dug hinh dang co ban ctia vat thé dé. Thudng thong vat thé dugc xem nhw bi cat di mét phan tu hay mat phan tam va cac mat phang cat la cdc mat phang déi xteng cia vat thé (hinh 5.17) Cac dong gach gach cla mat cat trong hinh chiéu tryc do ké song song voi hinh chiéu truc de cla duéng gach gach trong hinh chiéu vudng géc. Duong gach gach trong hinh chiéu truc do duoc ké nhu hinh 5.18. Hinh 5.17 Hinh 5.18 Giéo Vinh VE KY THUAT - HE CAG DANG - GV soan NGUYEN THIMY 65 Trinh ty vé cac hinh c&t tong hinh chiéu truc do cé thé thyc hién theo ii hai c4ch nhw sau: cach thir nhat la Lu vé mat cdt sau khi d& vé day ad hinh Cea) chiéu truc do cla vat thé (hinh 5.19). Céch ther hai la vé mat ot truéc, sau 6 mdi vé hinh chiéu truc do cla phan vat thé cén lai sau cdc mat cdt ¢hinh §.20), Hinh 5.20 66, BQ man CSTKM- Khoa Co Knl ai hee Cong nghitp Tp HCM CHUONG Vi BIEU DIEN VAT THE 4. CAC LOAI HINH CHIEU Hinh chiéu 1a hinh biéu dién phan thdy cla vat thé adi vei nguei quan sat. Cho phép thé hién phan khudt cia vat thé bang nét aut 4d gidm sé Iveng hinh bidu dién. Luu y khi chiéu, dat vat thé gira mat phang hinh chiéu va nguei quan sat sao cho da sé cac mat cla vat thé song song hay vuéng géc voi cac. ‘mat phang hinh chiéu thi hinh chiéu ca né méi thé hién 6 va chinh xac hinh dang that cdc bé mat cia vat thé, Tigu_chuan qui éinh, khi biéu dién vat thé chi v8 cdc hinh chiéu, khéng vé ede tric chiéu, cdc dung gidng, khéng ghi ki higu bang chir hay bang chir s6 cac dinh hay cac canh cua vat thé. Nhteng duéng nhin thay otia vat thé dugec vé bang nét lién dam. Nhiing duong khuat dugc vé bang nét dut. Hinh chiéu cla nhing mat phdng déi xing cua vat thé va hinh chiéu cla true hinh hoc cia c&c khéi trén duge vé bang net cham gach manh. Hinh chigu eda vat thé bao gdm: hinh chiéu co’ ban, hinh chiéu phy , hinh chiéu riéng phan. 4.4. Hinh chiéu co ban TCVN 5-78 quy dinh lay sdu mat ciia mét hinh hdp lam sau mat phang hinh chiéu co ban. Vat thé duoc dat gitra ngurdi quan sat va cdc mat phang hinh chiéu tong wng. Sau khi chiéu vat thé lén cdc mat cua hinh hép, cdc mat 46 dug trai ra cho tring mat phang ban vé. Hinh chiéu cUa vat thé trén mat phang hinh chiéu cor ban goi I& hinh chiéu co ban.(hinh 6.1) Tén goi: 1) Hinh chiéu tv trréc(hinh chidu acng). 2) Hinh chiéu tt trén (hinh chiéu bang). 3) Hinh chiéu tir trai (hin chiéu canh). 4) Hinh chiéu ti phai. 5) Hinh chiéu tl durdi. 6) Hinh chidu te sau. Gio winh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV sogn NGUYEN THI MY. 67 Hinh 6.1 Néu cac hinh chiéu tu trén, te trai, tly phai, tr dudi va tir sau thay déi vi tri'so voi hinh chiéu dieng thi phai ghi ky higu bang chir dé chi tén goi va trén hinh biéu dign lién quan phai cé mai tén chi huéng nhin kém theo chir ky higu twong ung (hinh 6.2). Athy 63. BO mon CSTKM.. Khoa Co Khi - Bal hae Ging nghiép Tp HOM Phuong phép chiéu va cdch bé tri cde hinh chiéu nhu trén goi la phuong phap géc tu th nhat. Phuong phap nay duge nhiéu noc str dung (nhat la chau Au) trong dé co nuéc ta Mt s6 nude (nhat la chau My) sty dung phuong phap chiéu va cach bé tri cdc hinh chiéu theo géc tu thir ba. Phuong phap nay quy dinh mat phang hinh chiéu dugc dat gia nguéi quan sét va vat thé can duoc biéu din ( hinh 6.3). >) Méi_ phuong phdp co mét dau dc trung - riéng dugc vé trong Khung 8 hay bén canh cac hinh chiéu. , . Hinh 64a la dau aac Hinh 6.4) Hinh 6.4b) e) trung cho phuong php goc tu thir nht, Hinh 6.4b la dau higu dac trung cho phuong phap géc tu thir ba, Nuéc ta chi si dung phuong phap géc tu the nhat nén khéng can ky hiéu. 1.2. Hinh chiéu phy Hinh chiéu phy la hinh chiéu céa vat thé trén mat phang hinh chiéu khéng seng song véi mat phdng hinh chiéu co ban. Hinh chiéu phy dugc ding trong trong hop vat thé co bé phan nao do, néu biéu dién trén mat phang hinh chiéu co ban sé bi bién dang ca vé hinh dang lan kich thuéc. Néu hinh chiéu phy dugc dat dung vi tri én hé chiéu try tiép thi khéng can ghi ky hiéu. Co thé déi hinh chiéu phy dén mot vi tri bat ky ren ban vé hoac xoay hinh chiéu phy di mot géc, khi do phai ghi ky higu bang chi dé chi tén goi va trén hinh biéu dién lién quan phai cé mai tén Gite tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GY soan NGUYEN THI MY 6 chi huéng nhin kém theo chir ky higu twang tng.Khi xoay hinh phai co mi tén cong trén cht ky hiéu 46 (hinh 6.5) N R ummm! Hinh 6.5 1,3. Hinh chiéu riéng phan Hinh chiéu riéng phan la hinh chiéu mét phan nhé cia vat thé trén mat phang hinh chiéu co ban. Hay song song voi mat phang hinh chiéu co ban. Hinh chiéu rieng Atay phan duge gi¢i fan bang nét lugn séng, hoe khéng ve dwong gidi han néu 5 phan vat thé duoc biéu dién co ranh gidi rd ret (hinh 6.6). Hinh chiéu riéng phan duge ghi cha giéng — hinh Hinh 6.6 chiéu phy. 70 89 men CSTKM - Khoa Co Khi- Bai hoc Cong nghigp Tp HCM 2. HINH CAT 2.1, Khai nigm vé hinh cat va mat cat Béi voi nhrng vat thé cd cau tao bén trong phirc tap néu ding hinh chiéu 46 biéu dién thi hinh vé cé nhidu nét khuat lam che ban vé khéng dug 16 rang. Bé khac phue, ta dung hinh cat - mat cat. Dung mat phang tuéng tuong cat vat thé ra lam hai phan, lay di phan vat thé nam gitva mat phang cat va nguéi quan sat, chiéu phan vat thé cén lai |én mat phang hinh chiéu song song véi mat phang cat, hin’ biéu di&n thu dugc goi la hinh cat. Néu chl vé phan vat thé tidp xtc voi mat phang cat thi hinh biéu din thu duce goi !a mat cat (hinh 6.7) é phan biét phan vat thé ndm trén mat phdng cat va phan vat thé nam phia sau mat phang cat tiéu chudin qui dinh ding ky hiéu vat liéu. TCVN 7-93 quy dinh vé mat cat bang ky hidu vat liéu: > > Hinh cat Mat ct Hinh 6.7, Gio tinn VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY, a Bang 6-1. Ki hiéu vat lidu trén mat c&t oe 27) Kinh vat iigu trong ae Kim loai bat thin ohien (v8 & rung quan 00" née ing bao mat cat) Chat déo,vat liga Pa cach abit cach am, vat liu bt kin Gach ede loa! Bé tong cét theo KS se 2.2. Phan Igai hinh cat 2.2.1,Theo vj tri mat phang cat - Hinh cat dung: néu mat phang cat song song véi mat phang hinh chiéu dteng (hinh 6.8). - Hinh cat bang: néu mat phang c&t song song voi mat phang hinh chiéu bang (hinh 6.9). - Hinh cat canh: néu mat phang c&t song song vei mat phdng hinh chiéu canh (hinh 6.10). - Hinh ct nghiéng: néu mat phdng cat nghiéng so vei cac mat phang hinh chiéu co’ ban (hinh 6.11). Bd mon CSTKM. Khoa Co Khi-8i hoc Cong nghitp Tp HOM Hinh 6.9 Nsssg Hinh 6.10 Hinh 6.11 Gite trinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY 73 2.2.2.Theo sé lwgng mat phang cat * Hinh cat don gidn: néu chi ding mét mat phang 4@ ct vat thé. © Hinh cat phirc tap: néu dung ti hai mat phang tré 1én a4 cat vat thé. - Hinh ct bac: néu cdc mat phang ct song song nhau (hinh 6.12). khi vé, hai mp cat song song 46 duge thé hién trén cting mét hinh cat chung, gira hai mat c&t khéng vé dung phan cach Hinh 6.12 - Hinh c&t xoay: néu cdc mat phang cat giao nhau (hinh 6.13). Hinh cat xoay dung thé hién hinh dang bén trong mét sé b6 phan cia vat thé khi cac mat phdng 464i xteng cla chung giao nhau. Khi vé, hai mat ct giao nhau dé oung thé hién trén mét hinh c&t chung, ta ding cdc mat phang déi xung 46 lam cac mat phdng cAt va chung direc xoay vd tring véi nhau cling mét mat phang. Hinh 6.13 14 15 mon CSTKM - Khoa Co’Khi- Bai hoe Cong nghigp Tp HEM 2.2.3. Hinh chiéu két hyp hinh cat va hinh cat riéng phan + Hinh chiéu két hyp hinh cat ~ Néu hinh chigu va hinh eat cla vat thé trén mat phang hinh chiéu co ban nado dé cé chung truc déi xteng thi cé thé ghép mét na hinh chiéu véi mét nvva hinh c&t. Tiéu chudn ban vé qui dinh ldy true d4i xung cla hinh lam dung phan cach gitva phan hinh chiéu va phan binh cat. Néu truc déi xtng vuéng géc diréng bang ban vé thi phn hinh cat thueng dat bén phai truc 461 xdng,(hinh 6.14) £7..2 y Ll Oe foOe} [eOe} - Truong hep ghép mot nia hinh chiéu voi mot nda hinh cat, néu cd nét lién dam tring truc déi “ xing thi ding nét won song lam 6uéng phan << cach. Nat vgn séng duge ve lech sang phan hinh o ro @ chiéu hay phan hinh cat tuy . theo nét lién dam thudc Hinh 6.15 phan hinh biéu dién nao (hinh 6.15) * Hinh cat cuc bé (hinh cat riéng phan) Khi khéng can thiét. cat toan b6 vat thé, 6 thé cat mét phan cia vat thé, Hinh cat a6 goi la hinh cat eye bd hay riéng phan. Duéng gidi han gia hinh chiéu va hinh c&t la nét lugn song hay nét dich Hinh 6,16 dac (hinh 6.16) I iso trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 75 2.3. Ki higu va quy wo vé hinh cat 2.3.1. Ky higu: = Nét cat: ding bidu dién vj tri mat phang cat, nét c&t duoc dat & nhirng ché gidi han cda mat phdng cat: ché dau, chd cudi va chd chuyén tiép clia mat phang cat. ~ Mai t8n chi huéng nhin: duoc dat & nét ct dau va nét cat cudi. Ben canh mai tan cé chi ky higu trong tng vei cht ky higu trén hinh cat. - Cp chor ky higu : phia trén hinh c&t o6 cap chir ky higu tvon tng vor nhtng ky higu ghi canh nét cat. Gitra cap ch ky hiéu co dau ndi va dui c&p chir ky higu co d4u gach ngang bang nét lién d4m.( Hinh 6.17a) 2.3.2. Qui woe: - Ddi v6i cdc hinh c&t , néu mat phang cat trung voi mat phang déi xvng cua vat thé va hinhedt duoc vé ngay trong hinh chiéu tuong Ung thi khéng phai ghi cha vé ky hiéu hinh cat. ~ B4i véi cdc loai hinh ct, néu mat phang cat ct doc qua gan chiu Ive (hinh 6.17a), nan hoa (hinh 6.17b), rang cua banh rang ... , thi khong phai gach gach ky hiéu vat figu ngay chd do. = Khéng cdt doc cdc chi tiét d&c nhu : truc, bi, chét, dinh tan, bu léng, vit nan hoa, Hinh 6.17 76 89 mon CSTKM - Khoa Co Khi - i hoe Cong nghigp Tp HOM 2.3.3. Ki higu vat ligu trén mat cdt ~ Cac duéng gach gach ctia ky higu vat ligu v8 bang nét lin manh song song nhau, cach déu nhau (2- 10 mm) va nghiéng 45° so véi duéng bao chinh ho&c voi true 441 xteng cla hinh biéu din (hinh 6.18). - Néu phuong cia dong gach gach cla ky hiéu vat liéu tring voi duéng bao hay dung truc chinh cua hinh biéu dign thi cho phep vé Aghi8ng 30° hoac 60°¢hinh 6.19) Hinh 6.18 Hinh 6.19 Hinh 6.20 - Néu mién gach gach cia ky hidu vat ligu qua réng thi cho phép chi gach & ving bién (hinh 6.20) ~ Néu mi&n gach gach clia ky higu vat Jigu qua hep (< 2mm) thi cho phép t6 den. - Cac duéng gach gach cua ky hiéu vat liéu cla cdc chi tiét khac nhau dat k8 nhau phai dugc vé theo phyvong khdc nhau, hode khodng cach khac nhau, hoac so fe nhau (hinh 6.20). Gio tinh VE HUAT - HE CAO BANG - GV sogn NGUYEN THI MY Zz 3. MAT CAT Mat cat la hinh biéu dién ahan duge trén mat phang cat khi ta twéng tugng dung mat phang nay cat vat thé. Mat cat ding thé hién hinh dang va cau tao cla phan tl bj ct ma trén cac hinh biéu di&n khac khe thé hign. 3.1. Phan loai mat edt 3.1.4, Mat cat rei: la mat cat la mat cdt dat bén ngoai hinh biéu dién hoe dat & phan cat fia cua mét hinh chiéu nado 46. Dudng bao cua mat cat rei vé bang nét lién 4am (hinh 6.21a va b). Hinh 6.214 acas CE Hinh 6.21b Hinh 6.22 3.1.2, Mat cdt chap: la mat cdt dat ngay trén hinh biéu dién tuong tng. Duong bao cilia mat cét chap vé bang nét lién manh. Cac dong bao tai chd dat mat ct chap olla hinh bigu dién vn vé day du (hinh 6.22) 3.2. Ky higu va quy uée ctia mat cat - Cach ghi chu ky hiéu trén mat cat giéng nhw trén hinh cat, gdm co net c&t xac dinh vi tri mat ph4ng cat, mi tén chi huéng chiéu va ché ki hiéu mat cat. - Trvéng hep khdng can ghi chi ki higu khi mat cAt roi hay mat cat chap [a hinh déi xteng co true adi xung cla n6 dat trung vor vét cia mat zs Bg mbn CSTKM - Khoa Co Khi- Bai hoc Cong nghigp Tp HOM phdng cat hay tring voi dureng kéo dai clia mat phang cat ( tir hinh 6.21 dén hinh 6.24). ~ Néu mat cat roi hay mat c&t chap la hinh khéng d6i xeng va at twong ty nhu truéng hyp trén thi chi cn ghi ki hiéu nét c&t cling voi moi tan chi huéng chiéu (hinh 6.23). - Mat cét phai vé ding huéng mdi tén chi hwéng nhin, Néu mat cat 4a duge xoay di mt géc thi trén cp chi ky higu cé ddu mbi tén cong (hinh 6.24). - Bi voi met sd mat cat oa vat thé cé hinh dang giéng nhau nhung. khdc nhau vé vi tri va géc d6 cét thi cdc mat ct dé eting chir ky higu va chi ca vé mét mat cat dai dién (hinh 6.24). Hinh 6.23 Hinh 6.24 - Néu mat phang cat di qua true cia 18 tron xoay hode phn [am tron xoay thi duéng bao cia I6 tron xoay hod phan lém tron xoay phai v6 day di (hinh 6.25a,b). - Trong trvdng hyp d&c biét cho phép ding mat cong dé cat. Khi dé mat cat duge vé & dang da trai (hinh 6.26). Hinh 6.25a Hinh 6.25b Gide tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV sogn NGUYEN THI MY. 7 4. HINH TRICH Hinh trich 14 biéu dién trich ra tay hinh biéu dién da cé trén ban vé va thudng dug phéng to. Hinh trich duge dung khi can thé hign mét cach ré rang, ti mi vé duéng nét, vé hinh dang, vé kich thuéc... cia mot phan tl ndo 46 trén vat thé ma trén cdc hinh biéu din khac khé thé hién, Hinh trich ¢6 thé cing loai hoac khac loai véi hinh biéu dién tuong &ng Trén hinh trich 6 ghi ky higu bang cho sé la ma va ti 1é phong to. Con trén hinh biéu dién twong tng vé dueng tron khoanh phan duge trich kem theo cha ky hiéu tuong tng (hinh 6.27) 8. CACH VE HINH CHIEU CUA VAT THE é vé hinh chiéu cia mot vat thé , ta dng cach phan tich hinh dang vat thé ra lam nhiéu phan c6 hinh dang cdc khéi I> > sara BUZZA LV Hinh 6.26 Hinh 6.27 Hinh 6.28 80. 8) mén CSTKM. 0K 198. Cong nghigp Tp HOM hinh hoc co’ ban va xc dinh vi tri twong déi cia chung. Sau 46 vé hinh chiéu ita tng khdi hinh hoc réi két hop sp xép hinh chiéu cia ching lai theo ding vi tri trong 46i do. Luu y khi vé cn van dung cac tich chat hinh chiéu cua diém, durong, mat a8 vé cho ding. VD : phan tich hinh dang cia cdc vat thé sau: ( hinh 6.28) = Vat thé 4: [a ban thanh phdm ctia buléng, gm pran than la hinh try va dau [a hinh lang try, day ue gide du. Hai khdi nay két hop voi nhau theo mat day va truc cla chuing tring nhau. + Dé cho hinh chiéu thé hién rd hinh dang cla vat, ta dat mat day cia hhinh lang tru song song véi mat phang hinh chiéu bang va mét mat bén cla hinh lang try song song voi mat phang hinh chiéu dirng. Lan kot chiéu tleng khdi hinh hoc rdi sp xép chung theo vi tri tvong déi nhu sau (hinh 6.29), Hinh 6.29 = Vat thé 2 : 14 gid 6 (hinh 6.30a) gdm 3 phan, phan 6 la hinh try réng , 16 rBng cting hinh tru, phan dé 1a hinh hgp chi nhat ¢6 2 18 hinh try, phan gan d@ cé gan ngang hinh lang tru day hinh thang can dat nam gang trén dé va d@ phan hinh try, va gan doc 1a hinh lng try day hinh chi nhat dat doc theo truc cla phan 6 (hinh 6.30b). D6 thé hién hinh dang that cdc mat cla 8 a6 , ta dat mat dé song song véi mat phang hinh chiéu bang va gn ngang song song voi mat phang hinh chiéu Gung . Ta lan lugt vé cac phan 6, 6, gan dé nhw aa phan tich & trén (hinh 6.31) Gio trinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY Hinh 6.30 Hinh 6.31 g2 Bg mon CSTKM - Khoa Co Khi -Bai hee Cong nghigp Tp HOM 6, CACH GHI KiICH THUO'C CUA VAT THE Kich thuéc biéu thi 46 lon cla vat thé va cac két cdu clia vat thé - é ghi mét cach day dui kich thudc cua vat thé, ta phai dung Phuong phap phan tich hinh dang vat thé. Kich thu@c cua vat thé {a tang hop cua cdc knéi hinh hoc tao thanh vat thé dé. Trude hét .ghi cc kich thwoc xac dinh 46 lén tung phan, tirng khéi hinh hecca ban tao thanh vat thé do; rdi ghi kich thude xde dinh vi tri tuong déi gitra cac phan, gira cc khdi hinh hoc co ban; sau clung ghi kich thuc xdc dinh khong gian ma vat thé chiém ché, 46 1a kich thuréc ba chiéu chung: chiéu dai, chiéu réng, chiéu cao clia vat thé, VD : ghi kich thuéc ca gia do (hinh6.32). Can cw vae két cdu olla vat thé , ta chia gia dé jam 3 phan - Phan dé & dui c6 dang hinh hép chi nhat, dau bén trai cd géc lon va 216 hinh try. - Phan suén & trén dé cé dang hinh lang try tam gide vuéng. - Phan thanh disng & bén phai gdm niva hinh tru két hep vei hinh hop va giGra ching c6 16 hinh tru Mat phaing 61 xung Hinh 6.32 Gido trinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV sogn NGUYEN THI MY 83 Vay kich thuoe cia gia d& bao gdm cac kich thudc sau: 1) Kich thwéc dinh hinh: [a kich thir xdc dinh dé lén cia cdc khdi hinh hoc co ban (hinh 6.33) - Phan dé hinh hép cé cdc kich thude: 80 , 54, 14 , géc lugn R10 va o10 - Phan sun hinh lang try tam giac: 35 , 20, 12 - Phan dieng hinh hép cé cac kich thurdc : $4 , 46 (60-14), 15 . Hinh try 6 ban kinh R27, 13 hinh tru co @32 2) Kich thuréc djnh vj: kich thuéc xac dinh vi tri tueng 46i gitva cac khdi hinh hoc cua cde phan - Hai I6 trén dé dugc xac dinh bdi kich thc: 34 , 70 - Lé trén thanh dieng cé tam cach day la 60 - Svon thanh ding duge dat déi xung trén dé nén chung khéng cAn cé cae kich thude xac dinh vi tri 3) Kich thwéc x4c dinh ba chiéu chung cho vat thé ggi la kich thwéc khuén khd nh dai 80, réng 54, cao 87 8 232 R2 Se ® ‘ i 5) Hinh 6.33 84 BQ mon CSTKM - Khoa Co Khi - 891 hoe Gang nghidp Tp HEM. 7. 80C BAN VE VA VE HINH CHIEU THU 3 Hinh 6.34 Boe ban vé hinh chiéu ctia vat thé phai ding phuong phdp phan tich hinh dang va biét céch van dung cdc tinh cht hinh chiéu cla cac yéu t6 hinh hoe dé hinh dung dug tleng khdi hinh hee, ting phan tao thanh vat thé di dén hinh dung dugc téan bé hinh dang cila vat thé . VD : Doc ban vé gdi d& (hinh 6.34). Hinh 6.35 Gio trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 85 Dya vao cdu tao cua vat thé, chia né lam 3 phan: - Phan g6i & trén cé dang hinh hép , gira hinh hép c6 réinh niva hinh try - Phan swan & hai bén 6 dang hinh lang try tam gide - Phan dé & dui cd dang hinh hép , hai bén hinh hdp 6 16 hinh try va truéc phan dé cd gé hinh hdp. Ty a6 , cach vé hinh chiéu thir 3 clia tng phan nh hinh 6.35. Ba hinh chiéu cia g6i d& va hinh chidu try do cia nd & hinh 6.35 va 6.36. Hinh 6.36 Hinh 6.37 8. CACH VE HINH CAT Viée vé hinh cat la mét yéu cdu thuéng xuyén. Sau day la mot sé huéng d&n nhdm giai quyét nhong vweng mc hay gap khi thyc hién yeu cu 66 Khi nao can vé hinh cat 7 Néi chung déi véi nhirng vat thé réng bén {rong ma hinh chiéu cia chung co nhidu nét dist, nguei ta phai dung hinh cat 48 dién ta. Khi dd, do chon mat phang cat tring voi mat phang di xtrng cia phan réng nén ngwéi ta lam r5 dug bé day cia vat thé va cac Ié, ranh cé & phia sau hodc c6 chung mat phang a6i xwng da chon. * Véhinh cat & ché nao? Nhin vao nhérng hinh chiéu 48 66 cia vat tha, néu thay hinh chigu nao 66 cdc nét Alrt dién ta cdu tao bén trong cla vat thé thi phai nghT aén 86 Bg mon CSTKM - Khoa Go Khi - Dai hos Céng nghiép Tp HCM viéc ding mét hinh ct dé co thé thay thé cdc nét aut bang cac nét lin dam Tuy nhién, ngoai trv trvéng hop co yéu cdu cdt néu s&n, muén khéng Jam dung hinh cat lam cho ban vé cé thiva théng tin va cau tao vat thé thi khéng nén vé thém hinh cat thir hai, ther ba khi chung khéng dem tai théng tin gi can thiét hon hinh ct dau tién. + Dung hinh cat loai nao 7 Tuy theo cdu tao ctia vat thé ma chon mét loai hinh cat thich hgp trong sé nh@ng loai 44 gidi thiéu & phan ° Phan loaf hinh cat “ cia chong 6, cy thé nhw sau trén vat thé cho & hinh 6.38. Truge hét, ta nhin vao hinh chigu bang xem vat thé cd nihGng mat phang dé! xveng nao durge thé hién bang duéng tryc, dvong tam: duéng truc nam ngang biéu dién mat phang dai xtng Ia mat phang mat, nd ggi y cho ta diing hinh cat dng A-A, duéng truc thang dung biéu dién mat phang déi xung !a mat phang canh, nd go’ ¥ cho ta ding hinh c&t canh B-B ft gap hon la & hinh chiéu dteng co mét true déi xding ndm ngang, khi 6 ta sé diing mat phang cat la mat phdng bang dé cé hinh cAt bang C-C Tuy nhién, ngoai hinh cat dirng A-A ra, ta co nén diing B-B, G-C niva khéng thi con phai xem xét thém chting cé cho thém théng tin gi can thiét? Vi du & hinh 6.39, hinh ct canh B-B la can thiét vi né sé dién ta ranh tron R va 18. & bang nét thdy, cdn hinh ct C-C 1a khéng can thiét vild tron & 44 du¢c biéu dién & hinh cét B-B rdi. Sing nh& xem xét hinh chiéu bang, ta biét co yeu cAu ding mét hinh et ph tap hay khéng - didu nay s& a8 c&p thém & phan dui. Tiép dén la viée guyet dinh sv dung trén (cing nhu trén_B-B, C-c néu ¢6) loai hinh cat nao trong 3 ioai hinh edt: den gidn toan phan, riéng phan, hinh cat két hep. Truong hop vat thé nhu hinh 6.38, ta dung hinh thie ghép niva hinh cat vdi niva hinh chiéu vi cdc hinh bidu dién do déu 1 hinh doi x@ng, két qué thu duge [a hinh 6.39 nhu sau: Hinh 6.38 Gido trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY. 87 © aay xin lvu y may quy wee can nhé 1a: - Khéng can ky hiéu va ghi chi_A-A, B-B vi cdc mat phang cat tring voi mat phang déi xing chung cla ca vat thé, khong thé gay ra [Am An nao. - Cac nét dit & niva hinh chiéu dirgc xd bd vi chitin, “a thé hién bén niva hinh cat roi, - Cac dong gach gach oe cac hinh cat deu phai giéng nhau vi ching biéu dién cing mot vat thé. Hinh 6.39 - Nia hinh cat dat _bén phai truc déi xing thang dieng. Ngoai ra _nguéi vé phai dam bdo cac kich thude a,b dung Khéngnén —Nén bang nhau trén cac hinh chiéu bang va hinh chiéu canh D Hinh 6.39_ trinh bay phuong phap biéu dién thich hop cho cac vat thé cd hai mat phdng déi xung chung vuéng 96c véi nhau. G&p nhtng trong hop khac, r ngudi ta xi ty nhu sau: a) Vat thé vn c6 hai mat phang déi xing nhu trén, nhung Hinh 6.40a nira hinh chiéu chi cd dung bao don gian thi nén vé hinh cat toan phan ( hinh 6.40a va b). b) Vat thé v4n cé hai mat phang déi xdng vuéng géc vdi nhau nhung tdn tai trén hinh chiéu mét nét thdy (hoac mét nét khudt) tring voi duvéng truc thi duéng phan cach hinh chiéu — hinh cat phai vé la dudng lugn séng sao cho duy tri dug nét quan treng dé { hinh 6.41). 88 Bd mon CSTKM - Khoa Go Kh - Bai hoc Cong nghiép Tp HOM Khéng nén Nén 1-10 Hinh 6.40b ©) Vat thé cé hinh chiéu [a hinh déi xéng nhung niva hinh cét don gian khong dién ta duoc hét cdc ché can thiét thi nén bé sung them mét hinh ct riéng phn & nia hinh chiéu 44 dign ta nét chd do. Vi dy 61 voi 4 18 nho & hinh 6.42. Lam nhw vay ngudi ta 6 thé tranh duc mat hinh cAt bac. d) Nhing trong hyp phai dung hinh cat bac hay hinh cat xoay rat dé nh@n ra nhur da trinh bay & phan ly thuyét. Ché can gidi thich thém la: > Bé dam bao cho tteng phan tir cn bidu di&n dugc thé hién day ad tran hinh edt bac thi cde chu tao bén tron phai dan tréi sao cho khi chiéu theo mot huéng chung khéng tring Idp lén nhau. Vi du quan sat inh chiéu bang ca vat thé & hinh 6.43, ta thdy cu tao & hinh 6.43a cd thé Ung dung hinh cat bac A-A dé thé hién cd ba 1, con cdu tao & hinh 6.43b | thi khong thé cat nhu vay duge, trréng hop nay phai cd mot hinh c&t khac cho 16 hinh chi nhat ngoai hinh cat bac. B-B. «| Or |, Hinh 6.42 Hinh 6.43a va b Hinh 6.44 ~ Hinh 6.44 la mot vi du néu én kha nang két hop hinh c&t bac va hinh o&t xoay. Diém chu ¥ la 6 hinh cét_xoay A.A nay la hwéng nhin va chiéu xoay khéng tring nhau, day IA idm ma TCVN 5-78 cho Gio trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THIMY 39 phép lam. Cén & hinh cat bac, vét ct trung gian duge phép tring véi mét duréng truc thang dieng. + Nhirng sai s6t theeng gap khi vé hinh cat la gi? a) Ky higu vét cat va ghi chit A-A ide thiva lic thidu Khéng ding ky hiéu vét c&t va ghi chu chi trong truéng hep dung mat phang cat trung véi mat phang déi xteng chung céia vat thd, diéu a6 khéng gay lam lan mat phang cat nay voi mat phdng nado khdc nhu trong céc vi dy hinh 6.39 d&n 6.42 Con & moi trvéng hep khde ngudi vé déu phai chi r6 vi tri mat phdng cat. b) Va thiéu cdc nét phid sau mat phang cat Muén tranh thiéu sot nay, hay phan biét hai trvéng hop cu tao khac nhau cia vat thé nhu’ sau: Hinh 6.458 Hinh 6.45b + True va 13 hinh try cé g@ tron: gifra hai phan cé dueng kinh khac nhau phai tn tai nét lin dam phan cach nhu & hinh 6.45a - Truc bj ct vat va 16 cé vai, gifra phn try nguyén ven va phan try bi vat hoac cé vai khéng tdn tai nét phan cach (hinh 6.45b). Céu tao & hinh 6.45a hay gdp nhung ngudi ta thuréng vé thidu nét phan cach lam ngudi doc hidu jam sang cau tao & hinh 6.45b. Truong hgp tryc- 18 hinh hop ch nhat oting dugc phan biét trong ty, nhu trén hinh 6.48a va 6.46b. 90. {89 mon CSTKM - Khoa Go’ Khi - Bai hge Cong nghigp Tp HOM Hinh 6.46a Hinh 6.46b = Khi nao ding nét hai cham gach manh? Theo TCVN 8-85 nét hat ch4m gach manh co céng dung [a biéu dién phan b3 mat gia cong nhiét hoac biéu dién phan vat thé nam phia truéc mat phang cat. Vay khi ngu@i ta dung hinh cat toan phan ma lam mat di mét phan td quan trong nao do, thi cé thé vé ngay trén hinh ct 4y phan ti d& mt bang nét hai chdm gach manh nhw trén hinh 6.47. I Hinh 6.47 iso trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - Gy son NGUYEN THI MY 91 CHYONG VII BIEU DIEN QUY UOC MOT SO CHI TIET TIEU CHUAN 1. REN 41.4.Sy hinh thanh ren Ren hinh thanh bang chuy&n déng xodn 6c, Mét diém chuyén déng du trén mét dudng sinh, khi dudng sinh quay tron déu quanh mét truc 86 tao thanh mét quy dao fa duéng xan éc (hinh 7.1). @| Toy —_— Cy a rate ' 2 e > 5 Ai y ce) Hinh 7.1 Néu duéng sinh la mét dung thang song song voi true quay, 86 66. duong xodn éc try. Néu duéng sinh la dudng cat truc quay, s6 cd duéng xoan é¢ nén. Khoang cach di chuyén cia diém chuy&n déng trén duréng sinh, khi duéng sinh dé quay duge mét vong goi la buds xodn (P) Hinh 7.1a la hinh chiéu ding va hinh chiéu bang eta duréng xodn 6c (hinh chiéu dteng cla hinh xodn éc la duéng hinh sin). Hinh 7.1b la hinh khai trién, duréng xodn &c dug khai trién thanh duréng thang va la cach huy&n cia tam gide vudng. + tga = Pe Géexoana.c6: tga = 92 BQ mon CSTKM - Khoa Co Khi - Bgi noc Cong nghigp Tp HOM, Hinh 7.1¢ ¢6 tam giac ABC [a hinh phang. Néu mét hinh phang chuyén dong xoan éc sé tao thanh ren. 1.2. Cac yéu té cua ren Ren hinh thanh trén bé mat cua truc goi la ren ngoai, ren hinh thanh trong 18 goi la ren trong Ren ngoai va ren trong 4n khép duge voi nhau, néu cdc yéu t6 nh: préfin ren, dwéng kinh ren, buéc ren, hudng xoan ctia chung giéng nhau. Hinh 7.2 a) Ren ngoat 'b) Ren trong « Préfin ren 1a hinh phdng (mat cat ren) éhuyén déng xodn éc tao thanh ren, ¢6 cc loai profin ren: hinh tam gidc, hinh thang, hinh vudng, cung tron (hinh 7.2) «= 8udng kinh ren (hinh 7.2) Bwong kinh ngoai d va dwéng kinh trong d, (d>d,). Buéng kinh ngoai la duéng kinh danh nghia ola ren. = Buc ren l@ khodng cach theo chidu tryc gia hai dinh ren ké nhau, ki higu Ja P (hinh 7.4). Néu ren cé nhiéu dung xodn 6c (dau méi) thi bugc ren P bang buec xoan P, chia cho s6 dau méin. paPa n + Huong xoan Khi van ren theo chiéu kim ddng hd ma ren tién vé phia trvéc thi ren £6 hu'éng xoan phai, va ngugc lai la ren c6 huéng xoan trai (hinh 7.5) Nguéi ta thveng ding loai ren co huéng xoan phai, mot dau méi Gido tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY Ed PS ati BPS: Hinh 7.4 Hinh 7.5 1.3, Cac loai ren tiéu chuan thuéng dang Ren tiéu chudn la ren ma cdc yéu t6 co ban cia né da du¢e qui dinh trong tiéu chun théng nhat. Sau day la mét sé ren tiéu chudn thudng ding + Ren hé mét: ding trong méi ghép théng thuéng, préfin ren la hinh tam giac du, ki higu ren hé mét la M. Oudng kinh va bude ren qui dinh trong TCVN 2274 — 77. Ren hé mét gdm hai loai: ren buéc |én va ren buée nhé. Hai loai nay o6 dudng kinh giéng nhau nhung birée khac nhau, kich thudée co ban cla ren burée lén qui dinh tg TCVN 2248 — 77. = Ren dng: ding trong méi ghép cac éng, préfin cua ren éng 1a hinh thang can cé géc & dinh bang 55°, kich thu@e cla ren dng ldy ins (inch) lam don vi.ki higu ola inso la d4u * (1°= 25,4 mm). Ren éng co hai loai: Ren éng hinh try cé ki higu préfin la G va ren éng hinh cén co ki higu préfin la R ( R - ren éng cén ngoai, R.- ren éng cén trong, Rp- ren dng try trong). Kich thuéc cia ren éng hinh try dug qui dinh trong TCVN 4681- 89 va ren ng hinh cén trong TCVN 4631 ~ 88. » Ren hinh thang: diing dé truyén lye, préfin ren la hinh thang can cé g6c & dinh bang 30°, ki hiéu la Tr. Kich thu@c cia ren hinh thang duge qui dinh trong TCVN 4673- 89. * Ren twa: ding dé truyén lye, préfin ren la hinh thang vuéng cé géc & dinh bang 30°, ki hiéu la S. Kich thuéc co ban ctia ren tya dug qui dinh trong TCVN 3377 — 83. Ngoai ren tiéu chudn ra cén ¢é ren khéng tiéu chudn la ren c6 préfin ren khéng theo tiéu chudn qui dinh, nh ren vudng, ki higu la S,, oa 86 mon CSTKM - Khoa Co Khi- Bal hoe Cong nghigp Tp HEM 1.4. Cach vé quy wee ren Ren cé két cau phtrc tap thuong dugc tigu chudn hoa va duoc vé theo quy woe don gidn cia TCVN 5907'- 95.Tiéu chudn nay phu hop v6i tigu chdn Quéc té ISO 6410/1 :1993, 1.4.1. Ren ngoai (hinh 7.6) 4i voi ren ngoai th4y dug thi vé nhu sau: - Bwong dinh ren va duéng gidi han ren vé bang nét lidn dam. ~ Budng day ren vé bang nét lién manh. ~ Bureng tron day ren v8 hé 1/4 va ché ho thuOng dat & géc trén bén phai duéng tron. ~ Khong vé duéng trén mép vat & trén hinh chiéu vudng géc vor truc ren CEO EHS} Hinh 7.6 2) inh 7.7 1.4.2, Ren trong (hinh 7.7) D6: véi ren trong th4y dug trén mat cat va hinh cat thi duge vé nhu £3 ngoai (hinh 7.74). Néu bj che khuat thi cde duréng cia ren duoc vé bang nét aut (hinh 7.7b). Doan ren can Truong hep can biéu din, doan ren can duge vé bang nét lién manh (hinh 7.8). Hinh 7.8 Gido tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 95 1.4.4, Ren an khop Trén hinh cat cla ren 16 an A khop voi ren truc, ren truc “4 khéng bi c&t va xem nhu che khuat ren 18 (hinh 7.9). 1.5. Ky higu ren to Cac loai ren duge vé theo quy ue giéng nhau, vi vay dung ky higu ren dé phan biét cac loai ren .Cach ky hiéu theo guy dinh cia clla TCVN 204 - 1993 nhu sau: - Ky higu ren duge ghi theo hinh thre ghi kich thuéc va dat trén dung ghi kich thu@e cla dudng kinh ngoai, gdm ky hiéu profin ren, dudong kinh danh nghia, bude xoan (bute ren) va hung xoan. ~ Ren cé hyéng xoan phai khéng can ghi ky higu hong xodn, néu ren 6 huéng xodn trai thi ghi ky higu LH - Bang 7.1 la mét sé thi du ky hiéu vé ren mL Hinh 7.9 Bang 7.1 Loai | ky Préfin ren Ghi ky higu Dién giai ren | hiéu j Ren hé met lbuée lén, oD (= \duéng kinh ld=24 1 Ren he SSG met | Ren bé met, buee nhé, lauding kin ld= 24, bude ren P=2 96 89 mén CSTKM- Khoa Go Khi- Bai hoc Cong nghigp Tp HOM 2. Ren éng try, Ren |G Jduréng kinh éng tru ldanh nghia 3/4 insor Ren éng cén R Ingoai, ldvong kinh ldanh nghia 1 insor 3. Ren [Re ong Ren dng cén ‘trong, dvéng kinh danh nghia 4 inso Ren hinh thang, tr Trt 4(P7)-L duréng kinh 4 danh nghia id= 40, bude Ren SS xodn P, =14, rion pus ren P= thang PYnsoeg kon trai 5. LZ, Ren dé, Ren a3|s Siqt-—]} lauang kin we ”: danh nghia d= 32, bude; ren P=? Gide trinh VE. KY THUAT - HE CAO DANG « GV soan NGUYEN THIMY, 97 2. GHEP BANG REN 2A, Cac cl ghép cé ren Cac chi tiét tp xi&t gdm co: buléng, dai dc, vit cay, vit, vong dém, ching thong tao thanh mot bo 44 lp ghép cae chi tiét voi nhau. Cac chi tiét lap xiét [a nhéeng chi tiét tigu chuan hoa. a.Buléng: (hinh 7.10) gdm hai phan, phan than cO ren va phan dau. Dau bulong inh 6 canh hay 4 canh déu. Can ov vao chat lugng bé mat, buléng duge chia tam ba loai: buléng tinh, buléng nda Hinh 7.106 tinh va buléng thé. Hinh dang va 4 . kich thee cla ching dure quy dinh trong tiéu chuan “Buléng va dai &c’. Can civ theo ki hiéu va d6i chiéu véi tiéu chudn cé thé tim ra cac kich thuee cla buléng, Ki higu cta buléng gdm c6: Ki hiéu ren (ki higu profin cia ren, guong kinh ngoai d, bude ren), 4} dai buléng | va $6 higu tiéu chuan cia buléng (hinh 7.10b) Vi dy: buléng M 10 x 80 TCVN 1892-76 Déi chiéu vei TCVN 1892-76 (xem bang phy luc) ta thay do la buléng tinh 6 canh, kiéu 1 ¢6 d = 10; L = 80; S = 17; H = 7; D = 18,9; C= 15:1 = 0,5; lo = 26. b. Bai 6c: 1A chi tiét ding d& van voi buléng hay vit cay. Can ctr theo hinh dang va cAu tao, dai dc dug chia ra lam nhiéu loai: dai 6c 4 canh, dai éc 6 canh, dai dc xé rnh, dai éc tron... (hinh 7.11a,b,¢.d) Can et theo chat long bé mat, dai 6c duge chia lam ba loai: dai éc tinh, dai 6¢ ntra tinh va dai éc thé (hinh 7.12 a,b,c) xi higu oda dai 6¢ gdm 66 ki higu eda ren va sé higu tiéu chudn cla ai éc. 8 89 mon CSTKM - Khoa Go Kh - 83) hoc Cong nghiép Tp HOM Vi dy: Dai &c M10 TCVN 1905-76 a5 an &ip a) oy co Hinh 7.11 a ‘Béi chiéu vei tiéu chudn (bang phy luc) ta cé thé biét duoc kich thuée cha dai 6c. Cach vé dai éc cling giéng nhur cac cach vé dau buléng. Hinh 7.12a la dai éc tinh 6 canh TCVN 1805-76. a) b) ° Hinh 7.12 c. Vang dm: 1a chi tiét lot dudi dat 6c a8 khi van chat dai dc khong am héng bé mat cla chi tiét bj ghép va qua vong dém, we ép cia dai éc duge phan bé mét cach déu aan, C6 cae loai véng dém sau: vong 8m tinh, vang dém thd, vong d@m 18 xo. Khi van chat dai 6c, vong dém Io x0 bi 6p, nha lye dan hdi cla né, nén né ham chat dai 6c. Can ct theo duéng kinh ngoai cia buléng dé chon kich thuéc ving dém. Ki hiéu cla véng dém gém o6 duéng kinh ngoai cia buléng va sé higu tigu chudn ctia véng 4ém. Hinh 7.13 Gido tinh VE KY THUAT - HE CAO SANG - GV soan NGUYEN THI MY. 99 ju: Vong dém 10 TCVN 2061-77 D6i chiéu voi TCVN 2061-77 va duéng kinh d = 10 {bang phy lye) ta sé xac dinh duge cdc kich thuréc cla vong dém. é tranh tinh trang cdc méi ghép mat kha nang ty ham bj |éng ra, nguéi ta dung cac chi tiét phong léng nhu vong dém Id xo, vong dém gp, chét ché, dai éc ham... = Vong d@m 16 xo: khi van chat dai éc, vong dém bi ép, nha lye dan hdi cla vong dém, dai de dvec ham chat. (hinh 7.13) = Vong dém gap: sau khi van chat dai éc, ngudi ta gap mét phan cla vong dém ép vao mat bén cla dai 6c, va gap phan khac cla ving dém vao chi tiét bj ghép dé ham chat dai éc. d. Chét ché: |a chi tiét tiéu chudn, hinh dang va kich thu@c ctia nd dugc guy dinh trong TCVN 2043-77 (bang phy luc). Ki hiu clia chét ché gém cé: dureng kinh cla chét ché (d), chiéu dai cla chét ché (1) va 86 higu tiéu chudn ctia chdt ché. Vi du: Chét ché 3x15 TCVN 2043-77 Khi lp, chét ché dug x4u qua I8 hay rnh cla dai dc va buléng, sau dé bé gap hai nhanh clia chét lai 48 khéa chat dai éc, khéng cho dai 6c léng ra vi chan d6ng.(Hinh 7.14) chétehe” Se Bulide Hinh 7.14b Hinh 7.14a e. Vit cdy: I chi tiét hinh wy hai dau cé ren (hinh 7.15) éi voi nhteng chi tiét bi ldp ghép 06 d6 day qua lon hay vi ly do nao dé khéng dung duoc buléng thi cé Hinh 7.15, 100 Bo mon GSTKM - Khoa Go Khi - Dai hoc Cong nghigp Tp HCM thé diing vit cdy, Mét du ciia vit céy van vao 18 ren ota chi tiét bi lap, con dau kia van vdi dai 6c. Vit cdy tinh gdm cé hai kigu: Kiéu A: dau van vao chi tiét khéng cé ranh thoat dao. Kigu B: du van vao chi tiét c6 ranh thoat dao. Tuy theo vat ligu lia chi tiét bj ghép ma cho cdc loai vit cAy sau: Loai 1: van vao cdc chi tiét bang thep hay bang déng, chidu dai doan ren cdy |=. Loai 2: van vao cdc chi tié bang gang: I, = 1,25¢ Loai 3: van vao cac chi tiét bang nhém: |, = 2d Kich thc co ban cia vit cdy theo TCVN 3608-81 dén 3619-81 (xem bang phy luc) Ki higu quy wee ciia vit cdy gdm cé: ki hiéu vé kiéu va Io: préfin ren, dwdng kinh d, buee ren P, chiéu dai | va sé hiéu ti cua vit cay. Vi dy: Vit cy A1-M20 x 100 TCVN 3608-81 Doc la: vit cdy co aurtng kinh ren d = 20mm, chiéu dai | = 100mm, kiéu A, chiéu dai doan ren cy |, = 1d; ren bude lon: Vi dy: Vit cy B1,25-M100 x 1,5 x 100 TCVN 3610-81. Doc la vit cay c6 duréng kinh ren d = 20mm, chidu dai 1 = 100mm, kidu B, chidu dai doan ren dy I, = 1,25d; ren bude nhé P = 1,5mm. % dung a& ghép tryc tiép cde chi tiét_ ma khéng can dung dén dai oc. Vit dling cho kim loai gém ¢é hai loai Ién: - Vit lp néi: diing 48 ghép hai chi tiét voi nhau. - Vit dinh vi: ding 48 od dinh chi tiét nay voi chi tiét kia Ki higu cla vit gdm _cé: kf hiéu préfin cla ren, dong kinh d, chigu dai | va sé higu tiéu chudn cia vit. Vi dy: Vit M12 x 30 TCVN 52-86 Dé la vit o6 dau hinh try, duéng kinh d = 12mm, chiéu dai! = 30mm (xem bang phy tuc) Bang 7.2 la cdc hinh chiéu va cach ghi ky hiéu cdc chi tiét lp xiét ki higu chuan Gido trinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV sogn NGUYEN THI MY. 101 Bang 7.2 Tén goi Hinh dang Hinh chiéu Ky higu 1 Buléng Bulong M12 x50 tinh au TCVN 1892-76 sau canh . 2. Vit cdy ‘tcd A1-M12 x45 Vit cay TCVN 3608-61 8 Vit dau tru Vit dau try M10 x 45 TCVN52-86 Vit dau chim 4. M10 x45 Vit au TCVN58-86 chim 5 it M5x20 Vit dinh vi TCVN1905-78 Dai dc 1-M16 6. TCVN 1905-76 Dai dc 402 BO mon CSTKM - Khoa Co’ Khi- Bai hoe Cong nghigp To HOM Bai dc x8 7. ranh . 2 1-M16 Bal be x8 = TOVN 1911- anh Me 8 © EST | vong aemie Vong 8 TCVN 2081- dem 2.2, Méi ghép ren 2.2.1, Méi ghép buléng Trong méi ghép buléng, cac chi tiét bi ghép C6 16 tron. Cac chi tiét lap xiét gém c6 buléng, dai éc va véng dém, Ngu¢i ta ludn buléng qua |S cc chi tiét bi ghép, lang vong dém vao buléng 18i van chat dai dc lai. Khi vé, kich thuéc duéng kinh danh — nghia cita buléng 1a kich thud co ban 6é xéc_dinh cdc kich thuéc khdc cla méi ghép, d: 1a duéng_kinh danh nghia cling chinh [a dueéng kinh ngoai ctia buléng . Bé xac dinh d6 dai ” 7 cia bulng ngudi ta ding céng thie sau Hinh 7.16 Le(bi+by)+hytState Trong dé b;, b. la 4 day cia chi tiét bi ghép. Sau khi tinh toan xong can déi chiéu voi kich thugs tigu chudn dé chon d6 dai cia buldng, Gido tinh VE. KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 103 Vi dy: ghép 2 chi tiét cd 46 day 10mm va 25mm bang buléng M16 TCVN 1892-76. Theo cong thite trén, ta 06 L= 10+ 25 + (0,8 x 16 )+ (0,15 x 16) + (0,2 x 16) + (0,15 x 16) = 55,8 Can ctr vao TCVN 1692-76, ta lay d6 dai tiéu chudn olla bul6ng [a 55mm. Cach vé dau buléng va méi ghép bu-léng nhu hinh 7, 16a va 7.16b. Hinh 7.16b = (bitb2}+He +Statc =0,04d 2. 2.2. Méi ghép vit cdy Trong méi ghép vit cy, mot chi tiét bi lp cd 18 ren va chi tiét bj [dp khac ¢6 13 tron. B6 chi tiét Idp xiét gdm co vit cdy, dai 6c va vong dem. Troe hét van doan ren cay vao I ren cla chi tiét, sau 66 ling vong dém vao dau kia cla vit cdy rdi van chat dai 6c lai. Cac kich thuée olla méi ghép durec lay theo duéng kinh danh nghia d cila vit cdy.Trén ban vé, méi ghép vit cay dug vé theo quy ude (hinh 7.17). 8€ xac dinh a> dai cia vit cay, ta dung céng thirc sau: L= b+Hy+ Stare 104 ‘80 mon CSTKM - Khoa Co Khi- Dal hoc Cong nghigp Tp HOM b la d day cua chi tiét_c6 13 tron. Sau khi tinh toan theo céng thire tren, di chiéu voi tiéu chuan dé chon d6 dai cla vit cdy. Chidu sau cia 16 ren bang |, + 0,75d, chiéu dai phan ren bang 1, + 0,5d. Can clr theo vat figu cia chi tiét c6 15 ren 48 xde dinh chiéu dai |, cua vit oy: ~ Néu chi tidt ¢6 18 ren bing thép thi ly I, = 0. - Néu chi ti&t 66 18 ren bang gang thi ly |, = 1,25¢, ~ Néu chi tiét co 1 ren bang hgp kim nhe thi ldy |, =2d. Pe e282 TYE L =btHatState Hinh 7.17 Hinh 7.18 2.2.3, Méi ghép bang vit Thuong ding cho méi ghép chiu lye nhé. Trong méi ghép, phan ren dinh vit duoc van vao 16 ren ciia chi tiét bi ghép. Con dau dinh vit ép chat vao chi tiét bi ghép kia (hinh 7.18). D6 dai cia vit duoc tinh theo c6ng thre sau: Giso tinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY. 105 L>b+h-H b: chidu day cia chi tiét c6 18 tron, I: chiéu dai cia ren. H: chidu cao cia ranh chim trén chi tiét co 16 tron. Sau khi tinh toan cn déi chiéu voi tiéu chudn 48 chon chidu dai cua vit. Chidu sau cia Id ren bang |, + 0,5d. Khi_vé, tigu chuan qui dinh trén hinh chiéu song song voi truc cla vit, chiéu dai ranh vit duc dat song song voi phuong chiéu. Trén mat phang hinh chiéu vuéng géc voi truc cia vit , ranh vit dug vé & vi tri da xoay di mot géc 45°. Trong tréng hop khéng can thé hién ré mdi ghép, cho phép vé don gin nh sau : Hinh 7.19 3. GHEP BANG THEN - THEN HOA - CHOT Ghép bang then, chét la loai [Ap ghép thdo dug. Then, chét la nh@ng chi tiét tiéu chudn, kich thwéc cla ching dug qui dinh trong céc van ban tiéu chun va duge xac dinh theo duéng kinh truc va [6 cua cae chi tiét bi ghép. 3.1. Ghép bang then Ghép bang then ding dé truyén momen. Méi ghép thdo duge, thureng dé ghép cac chi tiét nh truc véi puli ho&e baénh rang (hinh 7.20). C6 nhiéu loai then nhung thuong ding la: then bang, then bén nguyét, then vat. 108 Bg mon CSTKM- Khoa'Co Kh - Bai hgc Cong nghigp Tp HOM Hinh 7.20 Hinh 7.21 1a mat cat va hinh cat clia c&c méi ghép then bang, then ban nguyét va then vat. Cac kich thuéc chidu cao h va chidu rong b cla then due xde dinh theo duéng kinh cia truc va Id chi tiét bi ghép. Bang 7.3. Trinh bay cac hinh chiéu, tiéu chudn va ky hiéu ca mot sd loai then. Bang 7.3, ‘Tén goi Hiah chiéu Ky higu 41.Then bang dau tran Then rN bang Pal ase A20 x 12 ae | G——) TCVN 2261-77 2.Then bang dau A wueng = Then as bang s B16 x10 x80 GS TCVN 2261-77 iso tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 307 3.Then ban nguyét i 4.Then vat cé mau Then ban nguyet 4x75 TCVN 4217-86 Then vat 18x 11x 100 TCVN 4214- 86 bxhxl TOVN 4214-86 “y bxhxt TCVN 4216-86 Li: ©) Hinh 7.21 108 By mén CSTKM - Khoa Co Khi- Bai hoc Cong nghigp Tp HOM 3.2. Then hoa Hinh 7.22 Then hoa ding dé truyén mémen ién.Méi ghép bang then hoa duoc dung nhiéu trong nghanh ché tao may nhét la may céng cu va déng lye. Then hoa gdm ¢6 cdc loai nhu: - Then hoa rang chi nhat (hinh 7.16a) - Then hoa rang than khai (hinh 7,16b) + Then hoa rang tam gide (hinh 7.16c) Then hoa ¢6 hinh dang phirc tap nén duge vé qui uéc theo TCVN 19- 85. Tiéu chuan nay tueng Ung voi tieu chudn Quéc té ISO 6413:4998. Cach vé qui uéc then hoa trong bang 7.4 Bang 7.4. Cach vé then hoa iTen lgoi Hinh chiéu Dign giat 1 AA Duong dinh rang vé bang nét! nee ign am. |- Duong day rang hoa va duong gid han v& bang net! lién manh | Kich thuoe d x Dxb Gito tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV son NGUYEN THI MY 109 2. Tren hinh cat] La doc duéng dinh rang va dudng then day rang vé bang| lhoa nd inét lin dam. -Kich thurée d x DI xb 3. |-Tryc then, hoal Méi khéng bi edt doc| va che khuat 18 \ghép then hoa, Ithen |-Kich thwéc d x D hoa xb 3.3. Chét x45" x45" Chét dung H a8 lép ghép Oe nee SEL cac chi tiét voi nhau. — Chét a) gdm cac loai: Hinh 7.23 ~ Chét try (hinh 7.23a). ~ Chét cn (hinh 7.23b). ul TOWN 2082-68 Bueéng kinh cia chét try va duéng kinh day nhd cia chét cén la dvéng — kinh danh nghia cua chét. Chét la chi tiét tiéu chuan, kich = thu@c cia chung dgc qui dinh trong TCVN 2041-86 va TCVN 2042-86 Méi ghép bang chét try va cén (hinh 7.24a va b) a) al TOV 2041-85 440 BQ mon CSTKM - Khoa Go’ Khi - Bai hoc Cong nghiep Tp HOM 4. GHEP BANG DINH TAN Méi ghép bang dinh tan la méi ghee khéng thao duge,dung dé ghép ac t4m kim loai cé hinh dang va ket cdu khde nhau, nhat la trong cac b6 phan chju chan 4éng manh nhw cau, vd may bay Thee céng dyng méi ghép dinh tan duge chia lam ba loai ~ Méi ghép chc : dung cho két cdu kim loai khac nhau nhu cau gian. ~ Méi ghép kin : dling cho c&c thing chira ,ndi hoi 4p suat thdp + Méi ghép chde kin ; ding cho cac két cdu doi héi via chdc via kin nhu cac ndi hoi cé 4p suat cao. 4.1. Cac loai dinh tan Dinh tan la chi tiét hinh tru co ma & mot dau va duec phan loai theo hinh dang ma dinh. Khi vé, cdc kich thu@e cia dinh tan ugc tinh theo duéng kinh d cia dinh. Hinh dang va kich thuéc cla dinh tan dugc quy dinh theo TCVN 281-86 dén TCVN 290-86, co ba loai nhu sau : dinh tan md chém cau, dinh tan mii niva chim, dinh tén ma chim (hinh 7.25a . b, °). a) R=09d; r=0,1d; h=0,7d. b) R= 1,750; h = 0.5d; m=hi2. ©) h= 0,5d: a= 45°, 60°, 75°, Khi tan, dinh duge cam vao 18 lam sAn & chi tiét bi ghép, mG dinh twa lén céi, sau 66 dung bua tay hay bua may tan dau kia cla dinh thanh mGdé ghép hai chi tiét lai voi nhau Ki higu qui uéc cia dinh tan gém 6 tén goi loai dinh tan, duong kinh d, chiéu dai | va sé higu tiéu chudn. Hinh 7.25 Gigo tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY, 444 Vidu: - Binh tan md chém cdu ghép chdc 10 x 50 TCVN 282-86. = Binh tén mG nira chim ghép chdc kin 10 x 50 TCVN 287-86. = Binh tan mG chim 6 x 20 TCVN 290-86. 4.2, Gach vé qui wéc dinh tan Dinh tan duge vé theo TCVN 4179-85 tong wng ISO 5845: 1995 nh sau: - @hinh chiéu vuéng géc dinh tan duge vé theo qui wée nhu bang 7.5 Bang 7.5 BAU NUA CHIM - Néu méi ghép 06 nhidu chi tiét cng loai thi cho phép vé don gian vai chi tiét, c&c chi tiét kndc duoc danh déu vi tri bang dudng tam (hinh 7.26). Hinh 7.26 412 Bo mon CSTKM- Khoa Co Kh - Bai hoc Céng nghige Tp HOM Hinh 7.27 la mét sé vi du vé méi ghép dinh tan: Hinh 7.27 Bang 7.6 trinh bay mét sé ki higu cc méi ghép dinh tan va buléng. Cac ki higu vé baing nét lign dam dé bidu dién cdc 15, buléng, dinh tan tren mat phng hinh chiéu vuéng géc clia ching. KI higu bidu di&n 18 khong 06 déu chdm Bang 7.6 Méi ghép dinh tan Khong | Bautrén | Dauduei | Bauchim | Méi ghep dau chim chim chim hai phia buléng Kihigu Lap ghep & phan xuéng = - == + = a Gio trinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY 113 a5 ~ + Isl tik Isl tts Khoan va lép & cong trong | Lp ghép tai céng trong _< 8 * = * 5. GHEP BANG HAN Han la qua trinh ghép cac chi tiét bang phuong phap lam nong chay cuc bé dé két dinh cac chi tiét lai voi nhau, phan kim loai nong chay sau khi ngudi sé tao thanh méi han.Ghép bang han la méi ghép khéng thao dugc. Muén thao rdi cdc chi tiét ghép ta phai pha vo méi han 46. 5.1. Phan loai méi han C&n cir vao cach ghép cac chi tiét, méi han dugc chia lam 4 loai sau (hinh 7.28). - Méi han ghép déi dinh (hinh 7.28a) - Méi han ghép ch T(hinh 7.28b) - Méi han ghép géc (hinh 7.28c) - Méi han ghép chap (hinh 7.22d) (a °) d) 414 Bg man CSTKM - Khoa Co Khii- Bai hge Céng nghigp Tp HEM 5.2. Bidu dién qui woe cac méi han Biéu din va ky higu quy ude cdc méi ghép bang han theo TCVN 3746- 83. Tigu chuan Quéc té ISO 2553-1984 + Trén hinh chiéu dung cdc nét lién dam hodc nét dirt dién td méi han. ~ Trén hinh ct va mat ot thi méi han dug td den. Cach vé mét 86 méi han nhu hinh 7.29 Méi han thay Méi han khudt ove N she 1H Hinh 7.298 4 Z| Méi han they, Mi han khuct “ A Hinh 7.29b gan i oe =z fu fo. Méi han thay Méi han khudt Méi hain thay Hinh 7.29¢ Hinh 7.290 Glo trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 415 5.3. Ki higu cua méi han Ki hiéu mdi han dug qui dinh trong cdc tiéu chudn. Ki hiéu méi han gdm cé ki higu co ban, ki higu phy, ki higu bé sung va kich three méi han. + Ki higu co ban: thé hién hinh dang mat cat méi han( Bang 7.7). - Ki higu phy: thé hién dac diém bé mat mat ct méi han( Bang 7.8 va 7.9). ~ Ki higu bé sung: néu ré mét sé dac trung khac cla mdi han (hinh 7.28) - Kich thwéc cia méi han: gdm kich thuée chiéu day méi han S, chiéu réng chan méi han z, chiéu cao tinh toén a. Trong méi han géc ngat quang con cé chidu dai doan han |, (e) khodng cach gitra cdc doan han ké nhau, sé cdc doan han n (hinh 7.30) aR, ») LESS EET L ab boul co | Hinh 7.30 Méi han déi dau vudng Méi han déi dau vat cho V don, cd mat géc rong Méi hanhan 466i dau gitra hai tam c6 canh uén |én d) Méi han géc ) Méi han géc ngat quang f) Méi han géc ngat quang so le a b) ¢) 116 59 mon CSTKM- Khoa Co Ki Bang 7. ge .Céng nghigp Tp HOM STT Tén goi Minh hoa Ki higu Méi han aéi dau gia hal t4m 06 canh uén ln, méi han ¢6 canh uén mép ( cdc canh uén l€n 88 bi chay oan toan) Méi han aéi dau vudng Méi han didi adu vat ich V don Mi hain 461 dau vat ‘chi V don, vat mét bén (nia ch Vv) Méi han déi dau vat chi V don, 66 mat géc rng (chi Y ) Méi han a6i dau vat ché' V don, cé mat '9Sc rong ( niva cher Y ) M6i han déi adu vat ch U don Méi han déi dau vat niva chor U Gio trinh VE KY THUAT - HE GAO BANG - GV san NGUYEN THI MY 117 Hanh trinh tii, méi han phia sau hay méi han loi 10 | M6i han géc Méi han nut hoae xé 44 [ranh 12. (Méi han diém 13 |Méihan fan 118 Bg mdn CSTKM - Khoa Co Khi - Bal hoe Cong nghigp Te HOM Bang 7.8. Cac ki higu phy Hinh dang cia bé mat méi han Ki higu a) Phang (thuong duge gia céng bang phang) —_. b) LO) c) Lom SS Bang 7.8. Thi dy 4p dung cac ki higu phy Ten goi Minh hoa Ki higu Méj han che V don phang, bang phang IS V Méi han chit V kép Idi (<) Méi han géc 6m. Méi han di dau cht V on phang( bang phdng), cé han Iui( bang phang ) Gido tinh VE KY THUAT - HE CAO DANG - GV soan NGUYEN THI MY_ 4119 - Ki higu han duge ghi trén dueng cha dan nam ngang néi voi duéng din cé mii tén chi vao méi han. - MGi tén phai hwéng vé phia cia tam d& duoc chudn bij trvde khi han. - Buéng chu d&n cé nét lién manh va nét dirt song song. Bat ki higu 6 trén hay duéi duéng d&n, theo qui tac sau: + Bat ki higu & phia nét lién cia duéng d3n néu méi han ( mat moi han) & phia mdi tén cia méi néi ( hinh 7.31a). + Bat ki higu & phia nét dirt néu mdi han ( mat méi han) & vé phia kia cia méi ndi (hinh 7.31b). Le Méi han ai xing a ve a) Han 8 phia mui tén by Han & phia kia Hinh 7.31. Vj tri cda ki higu déi vei duéng chu din - Ki higu bé sung: + Mé6i han theo chu vi: Khi méi han dugc thy hién bao quanh mot chi tiét, duing ki hiéu la mét véng tron( hinh 7.32a) + Méi han 6 céng trvdng hay hién truéng: ki higu ding mét 14 co (hinh 7.32a) + Méi han ba phia: ki hiéu la 3 { hinh 7.32b) + Chi dn vé qua trinh han: khi cn thiét qua trinh han duge ki hiéu bdi mét sé viét gitra hai nhanh cia mat hinh chac, & cudi dueng din va vé ra phia ngoai hinh 7.32b) + Tam 6p: ki higu LJ (hinh 7.32¢) 120 80 mon CSTKM - Khoa Co’ Kn - i hoc Cag nghige Tp HOM, sje Hinh 7.32a, Han bao quanh Hinh 7.32b. Han ba phia, ghi cha tai hién trong sau ki hiéu kiéu han Ga bs Hin 7.32c. Han chi V, phia adi dién o6 thm bp Gio trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 124, CAU HOI ON TAP CHUNG I. CAC TIEU CHUAN VE TRINH BAY BAN VE KY THUAT 1. Néu cac ky hiéu va kich thue cla cdc khé gidy chinh? 2. Cac chor 86 trong ky higu khé gidy c6 y nghia gi? 3. Khung tén ban vé dat & dau? Kich thurc va néi dung trong khung ten? 4. Ty lé ban vé la gi ? Cé may toai 7 5. Nau ¥ nghia olla cc logi duang nét ? 6. Kich thud ghi trén ban vé phai théa man yéu cau gi ? Bon vi cla kich thuée a9 dai, géc la gi ? 7. Cac dau hiéu dé biéu thi duéng kich thuéc, ban kinh, hinh vuéng, 46 déc, a6 cén, cung tran la gi ? Nhu thé nao 7 8. Cac quy vec khi si dung duéng giéng, duréng ghi kich thuréc, che s6 ghikich thuéc ? CHYONG II. VE HINH HOG 1. CAch chia dung troniam 3, 5, 6, 7 phan bang nhau ? 2. C&ch vé cung néi tiép hai duéng thang ,mét duéng thdng va mét cung tran ? (Cac trvéng h¢p tiép xtc trong va tiép xtic ngoai ). 3. Cach vé cung ni tip hai cung tron ? (ba trréng hop) 4. Cach vé cdc duréng cong hinh hoc : elip . parabén , hipecbén , dong xoan éc desimet, duéng than khai? CHU'ONG IIL. HINH CHIEU VUONG GOc 1, Phan biét khai niém phép chiéu xuyén tam va phép chiéu song song 7 2. Cac tinh chat ctia phép chiéu xuyén tam va song song 7 3. Cach vé hinh chiéu vung géc cia dim, duéng thang va mat phdng ? (ciia diam, duéng thang, mat phang) 4. Néu sy lién thudc gid'a diém va duong thang ? 5. Néu sy lién thuéc cla diém va durong thang voi mat phang ? 6. Hinh chiéu vu6ng géc ctia cdc khdi hinh hoc, cach vé ba hinh chiéu vudng géc cla ching 122 580 mon CSTKM - Khoa Co Khi- Bai hoe Cong nghigp Te HEM CHUNG IV. GIAO TUYEN 1. Cach vé giao tuyén cia mat phang voi khéi da dién ? 2. Cac dang giao tuyén ctia mat phang véi khdi tru, cach thé hién ching trén hinh chiéu vudng géc. 3. Caich vé giao tuyén cua hai khdi da dién, hai ign véi kdl tron ? CHUONG V. HINH CHIEU TRYC BO 1. N@i dung cia phuong phap hinh chiéu truc do 2 2.Th6 nao fa hinh chiéu truc do xin cn 7 3.Thé nao a hinh chiéu truc do vudng géc du 7 4. Cach dung hinh chiéu truc do cia mét diém, ca vat thé 2 catenin cal trén hinh chibu true do c6 may edch ? Quy wéc ky hidu vat liéu trén mat c&t ctia hinh chiéu truc do ? CHUONG VI. CAC HINH BIEU DIEN 1. Bac diém cla phuong php chidu g6c tu thir nhét (Phuong phap Chau Au) va phyong phap chigu g6c tu tht ba (phuong phap Chau My) lagi? 2. Cé may hinh chiéu co ban 2 Goi tén chung va néu cdc mat phang hinh chiéu chia ching ? 3. Thé nao 1a hinh chiéu phy ? Cach ky higu ? Khi nao thi dung hinh chiéu phy ? 4. Thé nao la hinh chiéu riéng phan 2 Cach ky higu ? Khi nao thi ding hinh chiéu riéng phan ? 5. Phan biét khai niém va hinh cat va mat cat 2 £,,Gach phan loai hinh cét theo vi tri mat phang cat so vei mat phiang hinh chiéu 2 7. Cach phan loai hinh cat theo 6 lugng mat phang cat 7 8. Néu cae quy dinh vé cach ky higu va quy 6c khi vé hinh cat 7 9. Néu cdc quy dinh khi vé hinh cat bac, hinh cat xoay, hinh cat két hop. 10. Mat c&t cd my ioai ? 11. Bung bao cia cac loai mat o&t phan biét nhu thé nao? 12, Cac quy woe khi biéu di&n mat cdt 2 chéi tron, mat khdi da Gido trinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 123 13. Hinh trich :y nghia va quy woe nhu thé nao ? 14, Cach phan tich hinh dang vat thé od y nghia gi 7 18. Khi ghi kich thuéec cla vat thé thudng dung nhting loai kich thuee nao? 46. Cach doc ban vé hinh chidu clia vat thé 7 CHUONG VII. BIEU DIEN QUY UGC MQT SO CHI TIET TIEU CHUAN Ren duge hinh thanh nhu thé nao ? Ren gdm nh@ng yéu té nao 7 Sy khc nhau gira bude xodn va bude ren ? Cach vé ren theo quy uéc nhu thé nao 7 Cac ky higu ren thuéng gap la gi ? Ké cac loai méi ghép bang ren va néu cdc d&c aiém cla tieng loai Méi ghép bang then la mdi ghép gi 7 Cé may loai ? Cach ki hiéu cdc loai mdi ghép 66 ? 8. CAch vé quy wéc méi ghép bang chét ? Cach ky higu méi ghép bang chét nhu thé nao ? 9. C6 may loai mdi ghép bang chét ? Cach v8 quy ee va cach ky hiéu méi ghép bang chét nhy thé nao? 10. K& cc joai méi ghép bang dinh tan .cach vé quy woe cla méi ghép dinh tan? 11. Méi ghép bang han 6 may loai ? Cdch vé quy ude va cach ky higu quy woc méi han nhu thé nao? OaArena ~ ‘8 mon CSTKM - Khoa Co Khi - Bal hoe Céng nghigp Tp HCM 124 PHY LYC 1 BULONG TINH DAU SAU CANH (Teich TCVN 1992 ~ 76) ri S88 qnangsel Inneeinfesanses: S2sRs AAT aaF regan enangaass| eee Peocoxrgg| bereee AXxEXXx83383 Xxxxxxaaagsy, Xxx xKRRRATRS PO KN SESE EE ES Ce KK RR RITST TIES! 1 RAAT RR SERRA 111 OK RRAS RAREST] 1 OOO ARRERRRART RRS i xxx xx ex xP ASSRAERESZA| xa xx Ke ARARRARA AAA AA xsamemet ces (Chu thich =~ RGN nen ade ahtng baler oS kick thse trong du ORE = Bistong 6d ren must chi aii than ddan oy X. jasx2SaQn@anerausseres Gigo tinh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY. 125 PHY Luc 2 Dat Oc TINH SAU CANH ttrteh TCV 1908 - 70 126 1B men CSTKM -Khoa Co Khi - Dai hoe Cong nghigp Tp HOM PHY LUC 3 YONG DEM TINH (iiick TGVN 2061 - 77) Daag unr ton fun ch 16 ep ae 2 4 6 8 SNEME ito tah VE KY THUAT - HE GAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY. PHY LUC 4 (rich TCVN 3808 - a1, TCYN 8610 - 81 TCYN 3614 - 81) sata ey kee TR ES : Fl = ES cXy CO CHIEU DAY DOAN REN CAY RANG 14, t, 254, 20 a rhe 1 a pips | is |e r 2 7 a os ws fom | a1 | so | 36 | az | ow wot [revs acon | | ep fe) “ eiecal [fo f=folel=[= - a aoa i E/E] z eye] 5 ee : £ ae 5 (C00 Wachter eo FON ORE ee at A 128 185 mén CSTKM - Khoa Co Khi - Bai hoc Cong nghigp Te HOM PHY LUC 5 THEN BANG Kich thuoc met oft ea then va ranh (Teich TCVN 2261 - 7) sas Ket hdee widis oe ii TH RT cin en | mtn Kon ae wp 4 ven | ey Siar [Sr en ab] te saw | e08 ba pe | og a os mus | a xe ono ~ sox - : sxe | 2 tg | ize. : Bis | aso | 200 {thick Chat the se te chow ce Wa tes te i AS Sera | 70, Dy we, NOU: HO, 128 LP, 108; 180 208, 229,280 | PAH 12D, BD Gido inh VE KY THUAT - HE CAO BANG - GV soan NGUYEN THI MY 129 PHY LUC 6 THEN BAN NGUYET ich thuée mot eft cia then vA ranh (Ieleh TCVN 4217 - 66) Doing tn ne ren mae Ton tec cash | ain tap ne ot Tate oe ae ow | wenn to | ree | mre, Wu 3 den iy 3 ae a 1e x ae 4 oe | Banat 5 [Bene SEHR ES ss ar waa te | aie. | aoe Peres fame | oh sense a : Seer Beas. | on : S553 5s Bf So" | oh : iin 3 ix3tk x : pi = 5 eres ie) ae) ee wise Bae ak 130, Bo mon CSTKM, hoa Co’ Khi - Bal hoe Cong nghigp Tp HOM PHY LUC 7 THEN VAT Klch thuge mat eft cia then vA rank (Trlch TCVN 4214 - 86) gae[2ze|usestewunelescce a8) Re eae! 4 Gide trinh VE K¥ THUAT - HE CAO BANG - GV sogn NGUYEN THIMY 931 TAI LIEU THAM KHAO 1. Cac tiéu chan Viet Nam vé Tai ligu thiét ké - Dung sai fap ghép — Buiéng, dai éc_. vit cay... Ban vé ky thuat -Tiéu chuan quéc 18 x Nha XB Gido duc 1998 3. Gido trinh Hinh hoc hoa hinh va vé ky thuat TRAN HU'U QUE Nha XB Giéo duc 1983 4. V&ky thuat co khi - Tap 1 va Tap 2 TRAN HO'U QUE Wha XB Gido duc 1998 o . Ve kg thuat - Tap 4 Gido trinh dung cho cac tryong CSP TRAN HUU QUE - NGUYEN KIM THANH Nha XB Gido duc 1999 6. VE ky thuat - Tap2 Gido trinh ding cho cac trueng CSP TRAN HU'U QUE — DANG VAN CU Nha XB Gido duc 1998 7. Bai tap V8 ky thuat co khi- Tap 1 va Tap 2 TRAN HU'U QUE ~ NGUYEN VAN TUAN Wha XB Gido duc 2002 8, Ve ky thuat TRAN HUU QUE — NGUYEN VAN TUAN Nha XB KHKT 2003 ® Ve ky thuat Sach ding cho céc Trung dao tao nghé hé Cao d&ng TRAN HO'U QUE — NGUYEN VAN TUAN Nha XB Gido duc 2005 10. Ve ky thuat LX, VUXNEPONAKI (HA QUAN dich) Nha XB Mir Matxcova 1990 414. GT V& ky thuat Dai hog Bach khoa Bach khoa Ha Ndi 1996. NGUYEN BUG HUE — NGUYEN VAN NHIEN DAO QUOC SUNG - NGUYEN VAN TIEN 42. Exercices in marchine drawing S. K BOGOLYUBOV Nha XB Mir— Matxcova 1983 13. Bai tap Vé ky thuat Bai hoc Bach khoa Ha Noi 2000 14, Bai tap Ve kg thuat_Xay dung NGUYEN QUANG CU - DOAN NHU KIM Wha XB Gido duc 1992 an muc Luc LOI NOI BAU. CHUONG |: NHONG TIEU CHUAN VE CACH TRINH BAY BAN VE. 1. Khé gidy, khung ban vé ~ khung ten. BOT PIR een nena 3. Cho va sé CHUONG I: VE HINH HOC .... 4. Chia déu doan thing - Ghia dév duéng tron 2° VB dd déc - do con 3. V8 ndi tiép 4. Ve mot 86 durGng cong hin hoe CHU'ONG Il: HINH CHIEU VUONG GOC.... 4. Khai nigm vé cae phép chiéu 2’ Hinh chigu vuéng g6c cua cac yu t8 hich hoe 3. Hinh chidu ctia ac khéi hinh hoc .. CHUONG IV : GIAO TUYEN . 7 1. Giao tuyén cia mat phang vor khét hinh hee. 2. Giao tuyén cia ede khdi hinh hye... GHUONG V)_HINH CHIEU TRUC DO... 1, Khai niem vé hinh ehigu truc do 2 Hinh chiéu tryc do vung goe déu 3. Hinh chigu truc do xen goc can 4. Vé hinh chigu truc do CHUONG VI: BIEU DIEN VAT THE 1. Cac logi hinh chiéu... 2. Hinh cat 3, Mat cai 4. Hinh trich 5. 6 7 Gach ve hint chid cia vat thd Gach gti nich thuge eda vat thé oo ban ve va ve hinh chigu tha ba 8. Cach vé hinh cat . CHUONG Vil: BIEU DIEN QUI ivoe 1/80 CHI TIET TEU CHUAN 1. Ren. 2. Ghep bing ren. 3. Ghép bang then - then hoa - chét... 4, Ghep bang dinh tan. 5. Ghop bang han. CAU HOI ON TAP PHU LUC, TAI LIEU THAM KHAG.” In tai Clty TNHH Mot Thanh Vien IN KINH TE 279 Nguy&n Tri Phuong, Phudng 5. Quan 10, Tp.HOM - BT: 08-39872423 KHOA CONG NGHE CO KHi SACH DA PHAT HANH Gigo trinh Vat Ligu Co Khi (TS. Chau Minh Quang) Gigo trinh Anh Van Co Khi (Nguyén Thi Mg Dung) Gido trinh Dung Sai Lap Ghép (TS. Nguyén Dan - KS. Nguyén Hitu Thiténg) Bai tap Vé Ky Thuat (GV. Nguyén Th My) Bang phy luc Dung Sai - Lap Ghép (KS. Nguyén Hitu Thuidng) Gido trinh Co Ly Thuyét (KS. Nguyén Thy An) Gido trinh Sic Bén Vat Liéu (KS. Nguyén Thi An) Moi chi tiét xin lién hé: Van Phong Khoa Co Khi, ting trét nha V 12 Nguyén Van Bao, P.4, Q. Gd Vap, DT: 08.38940390 Ext. 201-202

You might also like