ULUSAL ve ULUSLARARASI

KURULULAR VE SZLEMELER
Ama
SG alannda faaliyet gsteren ulusal ve uluslararas kurulular ile bu alan dzenleyen
szlemeleri renmek.
renim hedefleri
9 lkemizde SG alannda sorumluluu bulunan kurum ve kurulular hakknda bilgi
edinmek,
9 ILO, WHO, OSHA AB ve SG alannda faaliyet gsteren dier uluslararas kurum ve
kurulular tanmak,
9 Uluslararas SG szlemeleri ve ulusal mevzuattaki yeri hakknda bilgi sahibi olmak.
Alt balklar
9 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
o
SGGM, SGM
o
Tefti Kurulu Bakanl
o
ASGEM
o
SGK
9 Salk Bakanl
9 i ve iveren kurulular
9 Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular
9 Uluslararas alma rgt (ILO)
9 Dnya Salk rgt (WHO)
9 AB ve Avrupa SG Ajans (OSHA)
9 ILO szlemeleri
9 AB direktifleri
ULUSAL KURULULAR
Trkiyede i sal ve gvenlii konusunda birok kurum ve kurulu vardr:
Kamu: alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (SB): Sal ve Gvenlii Genel
Mdrl (SGGM), Tefti Kurulu Bakanl (TK) alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanl Eitim Merkezi (ASGEM); Sosyal Gvenlik Kurumu (SGK); Salk Bakanl:
Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrl; evre ve Orman Bakanl: evre Ynetimi
Genel Mdrl.
i ve veren Kurulular: TRK-, Hak-, DSK, TSK vb
niversiteler
Mesleki rgtler: Trk Ergonomi Birlii, Trk Tabipler Birlii (TTB), TMMOB, Trk
Hemireler Dernei
SG konusunda devleti temsilen alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, bal ana hizmet
birimiyle ilgili almalar yrtmektedir:
Sal ve Gvenlii Genel Mdrl (SGGM) ile bal kurulu Sal ve
Gvenlii Merkezi (SGM)
Tefti Kurulu Bakanl (TK)
alma Ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi (ASGEM),
1. SALII VE GVENL GENEL MDRL (SGGM)
lkemizde i sal ve gvenliinin salanmas grevi, 1945 ylnda kurulan alma ve
Sosyal Gvenlik Bakanl bnyesinde i Sal Genel Mdrlne verilmitir.
Denetim hizmetlerinin bir baka birimde rgtlenmesi nedeniyle Genel Mdrlk, 1983
tarihinde Daire Bakanlna dntrlmtr. Bylesine nemli bir alanda verilen hizmetin
niteliinin ykseltilmesi ve etkinliinin artrlmas amacyla i Sal Daire Bakanl,
04/10/2000 tarihinde Sal Ve Gvenlii Genel Mdrl (SGGM) olarak yeniden
tekilatlandrlm ve yeni grevlerle glendirilmitir.
1

SGGMnin grevleri ksaca (3146 sayl kurulu kanununca) unlardr:

sal ve gvenlii konularnda, mevzuatn uygulanmasn salamak ve mevzuat
almas yapmak,
Ulusal politikalar belirlemek ve bu politikalar erevesinde programlar hazrlamak,
Ulusal ve uluslararas kurum ve kurulularla ibirlii ve koordinasyonu salamak,
Etkin denetim salamak amacyla gerekli nerilerde bulunmak ve sonularn
izlemek,
Standart almalar yapmak, normlar hazrlamak ve gelitirmek, lm deerlendirme,
teknik kontrol, eitim, danmanlk, uzmanlk ve bunlar yapan kii ve kurulular
inceleyerek deerlendirmek ve yetki vermek,
Kiisel koruyucularn ve makine koruyucularnn imalatn yapacak kii ve kurululara
yetki vermek, ithal edilecek kiisel koruyucularn ve makine koruyucularnn standartlara
uygunluunu ve bu hususlarda usul ve esaslar belirlemek,
sal ve gvenlii ile i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi konularnda
inceleme ve aratrma almalarn planlayp programlamak ve uygulanmasn
salamak,
Faaliyet konular ile ilgili yaym ve dokmantasyon almalar yapmak ve istatistikleri
dzenlemek,
Mesleki eitim grenler, rehabilite edilenler, zel risk gruplar ve kamu hizmetlerinde
alanlar da dahil olmak zere tm alanlarn i kazalar ve meslek hastalklarna kar
korunmalar amacyla gerekli almalar yaparak tedbirlerin alnmasn salamak,
Sal ve Gvenlii Merkezi ve Blge Laboratuvarlarnn almalarn dzenlemek,
ynetmek ve denetlemek
Sal ve Gvenlii Merkezi Mdrl (SGM)
SGGMye bal Sal ve Gvenlii Merkezi Mdrl (SGM), Trkiye ile Uluslararas
alma rgt (ILO) arasnda yaplan anlamayla Uluslararas alma Koullarn ve
evresini yiletirme Program (PIACT) erevesinde, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl,
Sal ve Gvenlii Genel Mdrlnn alt birimi olarak 1968 ylnda kurulmutur.
SGMn grev ile amalar u ekilde zetlenebilir:
Sal ve Gvenlii alannda verilen lm ve analiz hizmetleri sunmak,
Salkl ve gvenli i ortamnda, ulusal mevzuata uygun, ulusal ve uluslararas
standartlarda hizmet vermek,
ISO/IEC 17025 Test ve Kalibrasyon Laboratuarlarnn Yeterlilii iin Genel artlar
Standardnn gerekliliini karlayacak dzey ve kalitede hizmet vermektir.
SGMn SG kapsamndaki faaliyetleri unlardr:
yeri ortamnn salk ve gvenlik asndan tad riskler konusunda aratrmalar
yaplmas, fiziksel maruziyetin llmesi ve bu konuda metot ve stratejiler gelitirilmesi,
Risk deerlendirmesi, ergonomi ve kiisel koruyucu donamlar konusunda bilgilendirme
ve SGM Mdrl hizmetleri kapsamnda, Merkez Laboratuarlarnda yaplan grlt,
titreim, aydnlatma, termal konfor artlar ve toz lm ilemlerinin dzenli bir ekilde
yaplmas faaliyetlerini yrtmek.
Deney Sonu Raporlarnn teknik yeterliliini kontrol ederek onaylamak,
Kesinleen alma programnda yer alan aratrma, hizmet ve eitim almalarn
yrtmek, faaliyet raporlarn hazrlamak,
TS EN ISO/IEC 17025:2005in gereklerine uygun olarak Kalite Ynetim Sisteminin
oluturulmas, belgelendirilmesi, onaylanmas, yrrle konulmas ve uygulanmas
hususlarnda Kalite Ynetim Birimi ve Laboratuar Kalite Sorumlular ile ibirlii ierisinde
almak,
Ortam lmleri iin Deney ve Cihaz Talimatlarn kontrol etmek,
Cihaz ve Donanm Kalibrasyon Planlarnn takip edilmesi,
2. TEFT KURULU BAKANLII (TK)
Tefti Kurulu Bakanl, 1979 tarihinde karlan Tefti Tz ile kurulmutur.

 Tefti Kurulu bakanliinin grev ve yetkileri ksaca unlardr:

alma hayat ile ilgili mevzuatn uygulanmasn denetlemek,
teftiiyle ilgili mevzuat almas yapmak ve mevzuatta grlen boluk ve
aksaklklarn giderilmesi iin alnmas gerekli nlemler konusunda gr bildirmek,
Teftii ile ilgili istatistikleri tutmak, deerlendirmek, yorumlamak ve yaynlamasn
salamak,
Tefti Kuruludaki mfettilerin grevleri ksaca:
Tefti Kurulu Bakan veya grup bakannca kendilerine verilen ileri yapmak,
almalarnn sonularn rapora balayarak grup bakanna vermek,

Grevli olduklar yerlerde, programlarnda bulunmayan, fakat i sal ve i gvenlii

ynnden kesin ve ciddi zorunluluk bulunan durumlarda, kendilerinden ve derhal ie el
koyarak gereini yapmak ve durumu grup bakanna bildirmek,
Mevzuatta grdkleri boluk ve aksaklklarn giderilmesi iin nerilerde bulunmak,
Tefti Kurulu Bakanlnca dzenlenen anketleri yrtmek ve istenen istatistik
bilgileri derlemek,
Tefti program gereince yapaca ilerin yer ve gnn belirleyen aylk alma
izelgesini hazrlayarak iki rneini grup bakanna vermek,
Yasalarla verilen dier grevleri yapmak.

3. ALIMA VE SOSYAL GVENLK ETM VE ARATIRMA MERKEZ (ASGEM)

Tarihesi, 1955 ylnda Yakn ve Orta Dou alma Enstits (YODE) ne dayanan,
nihayetinde 2003 tarihinde 4947 sayl kanun ile 7460 sayl (YODEM Tekilat Kanunu'nda
yaplan deiiklik sonucu), "alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi"
(ASGEM) olarak deitirilmek suretiyle kurulmutur.
ASGEM'in amac; alma hayat ve sosyal gvenlik konularnda ulusal ve uluslararas
dzeyde eitim, aratrma, inceleme, yayn, dokmantasyon ve danmanlk faaliyetlerinde
bulunmaktr.
ASGEM Bakanlk, bal kurulular ile ilgili kurulularn personeli ve zel veya kamu
sektrnde faaliyet gsteren iyerlerindeki ii, iveren veya ynetici personelin eitimlerini
salamak amacyla; alma hayat, sosyal gvenlik, ii-iveren ilikileri, i sal ve
gvenlii, toplam kalite ynetimi, i teftii, istihdam , verimlilik, i piyasas ettleri,
ergonomi, evre, ilk yardm, i istatistikleri ile yeri Hekimlii, yeri Hemiresi ve Salk
Memurluu ile Gvenlii Uzmanl sertifika programlar dzenlemekte olan bir kamu
kurumudur.
ASGEMin grev ve amalar aada verilmitir:
alma hayat, sosyal gvenlik, i sal ve gvenlii, ii iveren ilikileri, istihdam,
verimlilik, toplam kalite ynetimi, i piyasas alomaliye.com ettleri, ergonomi, evre,
ilk yardm, i istatistikleri ve benzeri konular ile iyerindeki salk ve gvenlik risklerini
nlemek ve koruyucu hizmetleri yrtmek zere grevlendirilecek iyeri hekimi,
mhendis, teknik eleman, hemire ve dier salk personeline i sal ve gvenlii
konusunda gerektiinde Bakanlk birimleri veya ilgili kurum ve kurulular ile birlikte,
eitim programlar hazrlamak, eitim vermek veya eitim hizmeti satn almak,
sertifikalandrmak, bu konularla ilgili aratrmalar yapmak veya yaptrmak,
Bakanlk, bal kurulular ile ilgili kurulularnn personeli ile zel veya kamu sektrnde
faaliyet gsteren iyerlerindeki ii, iveren veya ynetici personel iin eitim, seminer
ve konferanslar tertip etmek veya bu konularda tertiplenmi eitim, konferans ve
seminerlere itirak etmek,
alma mevzular ile ilgili aratrmalar ve incelemeler yapmak ve bu mevzularda vesaik
(bilgi ve dokuman) toplamak;
Alakallarn talebi veya muvafakati ile iyerlerinin alma mevzular ve i verimi ile ilgili
meselelerini inceleyerek istiare ve tavsiyelerde bulunmak;

mkanlar nispetinde istatistikler hazrlamak;

Trke ve yabanc dillerde gayesi ile alakal derleme ve neriyat yapmak.

ASGEMin idare organlar Eitim ve Aratrma Merkezi Bakan ile Danma Kurulundan
mteekkildir.
4. SOSYAL GVENLK KURUMU (SGK)
Sosyal Gvenlik Kurumu, Sosyal Sigortalar Kurumu Bakanl (SSK), Ba-Kur Genel
Mdrl ile Emekli Sand Genel Mdrlnn 2006da yaymlanan 5502 sayl Sosyal
Gvenlik Kanunu ile birletirilmesi ile kurulmutur.
Sosyal sigortalar ile genel salk sigortas bakmndan kiileri gvence altna alacak, sosyal
sigortaclk ilkelerine dayal, etkin, adil, kolay eriilebilir, mal adan srdrlebilir, ada
standartlarda bir sosyal gvenlik sisteminin gerekletirilmesi amacyla kurulan Sosyal
Gvenlik Kurumunun grevleri unlardr:
Ulusal kalknma strateji ve politikalar ile yllk uygulama programlarn dikkate alarak
sosyal gvenlik politikalarn uygulamak, bu politikalarn gelitirilmesine ynelik
almalar yapmak.
Hizmet sunduu gerek ve tzel kiileri hak ve ykmllkleri konusunda
bilgilendirmek, haklarnn kullanlmasn ve ykmllklerinin yerine getirilmesini
kolaylatrmak.
Sosyal gvenlie ilikin konularda; uluslararas gelimeleri izlemek, Avrupa Birlii ve
uluslararas kurulular ile ibirlii yapmak, yabanc lkelerle yaplacak sosyal gvenlik
szlemelerine ilikin gerekli almalar yrtmek, usulne gre yrrle konulmu
uluslararas antlamalar uygulamak.
Sosyal gvenlik alannda, kamu idareleri arasnda koordinasyon ve ibirliini salamak.
Bu Kanun ve dier kanunlar ile Kuruma verilen grevleri yapmak
ULUSLARARASI KURULULAR
sal ve gvenlii alannda almalar bulunan birok uluslararas kurum ve kurulu
bulunmaktadr.
SG konusunda Birlemi Milletlere (BM) bal kurulular
Uluslararas alma rgt-ILO
Dnya Salk rgt-WHO
BM evre Program-UNEP
Uluslarars Atom Enerjisi Ajans
BM Kalknma Program-UNDP
BM Sanayii Gelitirme rgt-UNIDO
Uluslararas kurulular arasndan en nemlileri aada sunulmutur:
Sal ve Gvenlii Ajans (OSHA-USA ve OSHA-EU)
Dnya Salk rgt (WHO)
Uluslararas alma rgt (ILO)
1. SALII VE GVENL AJANSLARI (OSHA-USA ve OSHA-EU)
Amerika Birleik Devletlerinde, 1970de yrrlle giren Sal ve Gvenlii Kanununca
(Occupational Safety and Health Act, OSHA) ABDde Ulusal Sal ve Gvenlii
Enstits The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH) ile Sal
ve Gvenlii Ajans (Occupational Safety and Health Administration) kurulmutur.
OSHA-USAnn kurulu amac, iyeri gvenlii ve ii sal hakkndaki yasal dzenlemeleri
(mevzuat) karmaktr. NIOSH ise SG alannda aratrma, eitim vb faaliyetlerde bulunarak
alma artlarnn iyiletirilmesi iin almaktadr.

Avrupada OSHA-EUnn kurulu amac, Avrupa Birliinde iyerlerinin daha salkl, gvenli
ve retken olmalarna katkda bulunmaktr. Bu Ajans, i sal ve gvenlii konusunda
lkelerin geliimi ve konuyla ilgili bilgi paylamn salamaktadr. Ajans l bir yapda
organize olup karar verici konumda olan her bir ye devletin devlet, ii ve iveren
temsilcilerini bir araya getirmektedir.
OSHA-EU kuruluu ve aktiviteleri direktifle dzenlenmitir: Btn ye lkeler devlet, ii
ve iveren taraflar ile Ajansa yedirler. Yaklak 50 kiinin grev ald Ajansn ok sayda
yayn ve yllk dzenli aktiviteleri bulunmaktadr. Ayrca her yl Ekim aynn ikinci haftasn i
sal ve gvenlii haftas olarak kutlamakta ve deiik etkinlikler dzenlemektedir.
OSHA-EU btn ye ve aday lkelerce ayn formatta dzenlenen bir internet sayfas ve bilgi
a mevcut olup bu sayfa aracl ile tm ye lkelerin konu ile ilgili bilgi alveriinde
bulunmalar salanmaktadr.
Trkiye OSHA-EUya aday lke olarak gzlemci statsnde katlmaktadr.
2. DNYA SALIK RGT-WHO
1945 ylnda ABDnin San Francisco kentinde toplanan Birlemi Milletler Konferans, bu
dnemde btn halklarn salnn, dnyada bar ve gvenliin salanmas asndan temel
nem arz ettiini kabul ederek in ve Brezilyal delegelerin bir Uluslararas Salk rgt
kurulmas amacyla toplant dzenlenmesi oybirliiyle kabul edilmitir.
19-22 Temmuz 1946 tarihleri arasnda New Yorkta toplanan Uluslararas Salk
Konferansnda, Trkiyenin de iinde bulunduu 61 lkenin temsilcileri tarafndan WHO
Anayasas imzalanarak en az 26 ye lkenin resmi kabulu ile yrrle girmesi iin ilem
balatlmtr.
Trkiye 2 Ocak 1948 tarihinde Dnya Salk rgtne ye olmutur.26 ye lkenin resmi
kabul ilemi 7 Nisan 1948 tarihinde netlemi ve 7 Nisan gn tm Dnyada Dnya Salk
Gn olarak kabul edilmitir.
Trkiye Cumhuriyeti,9 Haziran 1949 tarih ve 5062 sayl Kanunla Dnya Salk rgt
Anayasasn onaylayarak WHOya resmen ye olmutur.
lk Genel Kurulda blgesel rgtlenme tartlm ve oluturulan Komisyonun yapt alma
sonucu Blge Ofisi kurulmas kararlatrlmtr. Blge Ofislerinin balca amalarndan biri
de WHO ile Ulusal Hkmetler arasnda etkin bir ilikinin salanmasdr.
WHOya, Mays 2000 itibariyle 191 lke yedir ve 2 lke de ortak ye statsndedir.
WHOnn amalarna ulamak iin yerine getirdii grevler unlardr:
Salk alannda uluslararas nitelik tayan almalarda ynetici ve koordinatr makam
sfatyla hareket etmek.
BM, htisas Kurulular, salk idareleri, meslek gruplar ve keza uygun grlecek dier
rgtlerle fiili bir ibirlii kurmak ve srdrmek.
Devletlere, istek zerine, salk hizmetlerinin glendirilmesi iin yardm yapmak.
Uygun teknik yardm yapmak ve acil durumlarda, devletlerin istekleri ya da kabulleri ile
gereken yardm yapmak.
BMin istei zerine, manda altndaki lkeler halk gibi zellii olan topluluklara salk
hizmetleri gtrmek ve acil yardmlar yapmak ya da bunlarn salanmasna yardm
etmek.
Epidemiyoloji ve istatistik hizmetleri de dahil olmak zere gerekli grlecek idari ve
teknik hizmetleri kurmak ve srdrmek.
Epidemik (blgesel) ve pandemik (dnya apnda) hastalklarn ortadan kaldrlmas
yolundaki almalar tevik etmek ve gelitirmek.
Gerektiinde dier htisas Kurulular ile ibirlii yaparak kazalardan doan zararlar
nleyebilecek nlemlerin alnmasn tevik etmek.

Gerektiinde dier htisas Kurulular ile ibirlii yaparak, beslenme, mesken, ekonomik
ve alma koullarnn ve evre sal ile ilgili dier btn unsurlarn iyiletirilmesini
kolaylatrmak.
Saln gelitirilmesine katkda bulunan bilim ve meslek gruplar arasnda ibirliini
kolaylatrmak.
Uluslararas salk sorunlarna ilikin szlemeler, anlamalar ve tzkler teklif etmek,
tavsiyelerde bulunmak ve bunlardan dolay WHOya debilecek ve amacna uygun
grevleri yerine getirmek.
Ana ve ocuk sal ve refah lehindeki hareketleri gelitirmek, ana ve ocuun tam bir
deime halinde bulunan bir evre ile uyumlu halde yaamaya olan kabiliyetlerini
arttrmak.
Ruh sal alannda zellikle insanlar arasnda uyumlu ilikilerin kurulmasna ilikin her
trl faaliyetleri kolaylatrmak.
Salk alannda aratrmalar tevik ve rehberlik etmek.
Salk, tp ve yardmc personelin retim ve yetitirilme normlarnn iyiletirilmesini
kolaylatrmak.
Gerekirse dier ihtisas kurulular ile ibirlii yaparak kamu sal, hastane
hizmetleriyle sosyal gvenlik de dahil, koruyucu ve tedavi edici tbbi bakma ilikin idari
ve sosyal teknikleri incelemek ve tantmak.
Salk alannda her trl bilgi salamak, tavsiyelerde bulunmak ve yardmlar yapmak.
Salk bakmndan aydnlatlm bir kamuoyu oluumuna yardm etmek.
Hastalklarn, lm nedenlerinin kamu sal uygulama metodlarnn uluslararas
nomanklatrlerini tayin etmek ve ihtiyaca gre yeniden gzden geirmek.
Tehis yntemlerini gerektii kadar standart hale getirmek.
Yiyeceklere, biyolojik, farmastik ve benzeri rnlere ilikin uluslararas normlar
gelitirmek, kurmak ve bunlarn kabln tevik etmek.
Genel olarak rgtn amacna ulamak iin gereken her nlemi almak.

3. ULUSLARARASI ALIMA RGT (International Labour Organisation, ILO)

Uluslararas alma rgt, 1919da imzalanan Versay Anlamasnda ngrlen Milletler
Cemiyeti ile ortaya kmtr. kinci Dnya Savandan sonra, ILO'nun temel ama ve ilkeleri
yeniden oluum ve genileme srecine girmitir.
Birlemi Milletler yeleri iinde ILO l bir yapya sahip bulunmaktadr: iveren
temsilcileri, ii temsilcileri (ekonominin "sosyal taraflar" politika ve programlarn
ekillendirilmektedir) ile hkmet temsilcileridir.
ILO, sosyal ve ekonomik konularda ve baka alanlarda geerli ulusal politikalarn
gelitirilmesinde ve duruma gre uygulanmasnda sendikalar ile iverenler arasndaki
sosyal diyalogu gelitirerek ayn l yaplanmay ye lkelerde de tevik etmektedir.
ILO sekreteryas, merkez brolar, aratrma merkezi ve basmevi Cenevredeki Uluslararas
alma Ofisinde faaliyet gstermektedir. 40' akn lkede ILO'nun blge, alan ve lke
ofisleri bulunmaktadr ve yerinden ynetim ilkesine gre almaktadr.
Uluslararas asgari alma standartlar ve ILOnun geniletilmi politikalar, her yl toplanan
Uluslararas alma Konferansnda belirlenmektedir. Her ye lkenin, iki hkmet
temsilcisi, bir iveren ile konferansa katlma hakk vardr. Bu delegeler, bamsz olarak sz
alabilirler ve oy verebilirler. Konferansn yllk oturumlar arasndaki ILO almalar ise, 28
Hkmet temsilcisi ile 14 ii ve 14 iveren temsilcisinden oluan Ynetim Kurulu tarafndan
srdrlr.
Ynetim Kurulu ve Ofisin almalarna, temel sanayi kollarnda oluturulan gene l
yapdaki komiteler yardmc olmaktadr. Bunlarn yansra, mesleki eitim, ynetim
gelitirme, i gvenlii ve sal, endstriyel ilikiler, alanlarn eitimi ve kadn ve gen
iilerin zel sorunlar konularnda uzman kiilerden oluan komiteler de bu almalar
desteklemektedir.

ILO

Anayasasnda aadaki hedefler belirlenmitir:

stihdam ve isizliin nlenmesi
alma saatlerinin dzenlenmesi
Uygun asgari cret
dndaki hastalk ve kazalardan korunma
ocuklarn, genlerin ve kadnlarn korunmas
Yallkta ve maluliyette koruma
Gmen iilerin haklarn korunmas
Eit ie eit cret
rgtlenme zgrl
Mesleki eitim ve srekli eitim

Trkiye tarafndan onaylanan ILO Szlemeleri unlardr:

2 Nolu sizlik Szlemesi
11 Nolu rgtlenme zgrl (Tarm) Szlemesi
14 Nolu Haftalk Dinlenme (Sanayi) Szlemesi
15 Nollu Asgari Ya (Trimciler ve Ateiler) Szlemesi26 Nolu Asgari cret Belirleme
Yntemi Szlemesi
29 Nolu Zorla altrma Szlemesi
34 Nolu cretli Bulma Brolar Szlemesi
42 Nolu inin Tazmini (Meslek Hastalklar) Szlemesi (Revize)
45 Nolu Yeralt leri (Kadnlar) Szlemesi
53 No'lu Ticaret Gemilerinde alan Kaptanlar ve Gemi Zabitlerinin Meslek
Yeterliliklerinin Asgari caplarna likin Szleme
55 No'lu Gemiadamlarnn Hastalanmas, Yaralanmas ya da lm Halinde Armatrn
Sorumluluuna likin Szleme
58 Nolu Asgari Ya (Deniz) Szlemesi (Revize)
59 Nolu Asgari Ya (Sanayi) Szlemesi (Revize)
68 No'lu Gemilerde Mrettebat in ae ve Yemek Hizmetlerine likin Szleme
69 No'lu Gemi Alarnn Mesleki Ehliyet Diplomalarna likin Szleme
73 No'lu Gemiadamlarnn Salk Muayenesine likin Szleme
77 Nolu Genlerin Tbbi Muayenesi (Sanayi) Szlemesi
80 Nolu Son Maddelerin Revizyonu Szlemesi
81 Nolu Teftii Szlemesi
87 Nolu Sendika zgrl ve Sendikalama Hakknn Korunmas Szlemesi
88 Nolu ve i Bulma Servisi Kurulmas Szlemesi
92 No'lu Mrettebatin Gemide Barnmasna likin Szleme
94 Nolu alma artlar (Kamu Szlemeleri) Szlemesi
95 Nolu cretlerin Korunmas Szlemesi
96 Nolu cretli Bulma Brolar Szlemesi (Revize)
98 Nolu rgtlenme ve Toplu Pazarlk Hakk Szlemesi
99 Nolu Asgari cret Tespit Mekanizmas (Tarm) Szlemesi
100 Nolu Eit cret Szlemesi
102 Nolu Sosyal Gvenlik (Asgari Standartlar) Szlemesi
105 Nolu Zorla altrmann Kaldrlmas Szlemesi
108 No'lu Gemiadamlar Ulusal Kimlik Katlarna likin Szleme
111 Nolu Ayrmclk ( ve Meslek) Szlemesi
115 Nolu Radyasyondan Korunma Szlemesi
116 Nolu Son Maddelerin Revizyonu Szlemesi
118 Nolu Muamele Eitlii (Sosyal Gvenlik) Szlemesi
119 Nolu Makinalarn Korunma Tertibat ile Techizi Szlemesi
122 Nolu stihdam Politikas Szlemesi
123 Nolu Asgari Ya (Yeralt leri) Szlemesi
127 Nolu Azami Arlk Szlemesi
133 No'lu Mrettebatn Gemide Barndrlmasna likin Szleme (lave Hkmler)
134 No'lu Kazalarnn nlenmesine (Gemiadamlar) likin Szleme
135 Nolu i Temsilcileri Szlemesi
138 Nolu Asgari Ya Szlemesi
142 Nolu nsan Kaynaklarnn Gelitirilmesi Szlemesi

144 Nolu l Danma (Uluslararas alma Standartlar) Szlemesi

146 No'lu Gemiadamlarnn Yllk cretli znine likin Szleme
151 Nolu alma likileri (Kamu Hizmeti) Szlemesi
152 No'lu Liman lerinde Salk ve Gvenlie likin Szleme
153 No'lu Karayollar Tamaclnda alma Saatleri ve Dinlenme Srelerine likin
Szleme
155 No'lu Salii ve Gvenlii ve alma Ortamna likin Szleme
158 Nolu Hizmet likisine Son Verilmesi Szlemesi
159 Nolu Mesleki Rehabilitasyon ve stihdam (Sakatlar) Szlemesi
161 No'lu Salk Hizmetlerine likin Szleme
164 No'lu Gemiadamlarnn Salnn Korunmas ve Tbbi Bakmna likin Szleme
166 No'lu Gemiadamlarnn lkelerine Geri Gnderilmesine likin Szleme
182 Nolu En Kt Biimlerdeki ocuk iliinin Yasaklanmas ve Ortadan Kaldrlmasna
likin Acil Eylem Szlemesi

ILO nun szlemeleri (nemlileri) unladr:

No. 29: Zorla altrma Szlemesi (1930)
Szleme zorla ya da zorunlu altrmann her tr biimine son verilmesini ngrr. Ancak,
askerlik hizmeti, mahkumlarn belirli bir denetime gre altrlmalar, bu arada sava,
yangn ve deprem gibi olaanst durumlarda gerek duyulan altrma biimleri iin istisna
tannr.
No. 87: rgtlenme zgrl ve rgtlenme Hakknn Korunmas Szlemesi
(1948)
Btn ii ve iverenlerin, nceden izin almakszn ve serbeste kendi rgtlerini kurma ve
bu rgtlene katlma haklarn gvence altna almakta ve bu rgtlerin resmi grevlilerin
mdahalelerinden bamsz serbeste ilev grebilmelerini salayacak gvenceler getirir.
No.98: rgtlenme ve Toplu Szleme Hakk Szlemesi (1949)
Sendika ayrmcl gzetilmesine, farkl kesimlerin rgtlerinin birbirlerinin almalarna
mdahale etmelerine kar ve toplu szleme dzeninin gelitirilmesine ynelik nlemler
getirmektedir.
No.100: Eit cret Szlemesi (1951)
Erkek ve kadnlarn, eit ilerde eit cret ve sosyal haklara sahip olmalarn ngrmektedir.
No. 105: Zorla altrmann Yasaklanmas Szlemesi (1957)
Zorla ya da zorunlu altrmann herhangi bir biiminin siyasal zorlama ve eitme, siyasal
ya da ideolojik grlerin aklanmas nedeniyle cezalandrma, igcn harekete geirme,
alma disiplinini salama, ayrmclk ve grevi katlanlar cezalandrma arac olarak
kullanlmasn yasaklamaktadr.
No. 111: Ayrmclk (stihdam ve Meslek) Szlemesi (1958)
verme, eitim ve alma koullarnn dzenlenmesinde rk, renk, cinsiyet,din, siyasal
gr, ulusal kimlik ve sosyal kken temelinde ayrmclk yaplmasnn ulusal politikalarla
nlenmesi, frsat ve uygulama alannda eitlii gelitirme arsnda bulunmaktadr.
No. 138: Asgari Ya Szlemesi (1973)
e kabulde asgari yan zorunlu temel eitimin tamamland yatan daha dk
olamayacan ngrerek ocuk iiliinin ortadan kaldrlmasn amalamaktadr.
No. 182: ocuk iliinin En Kt Biimleri Szlemesi (1999)
ocuk iiliinin en kt biimlerinin acilen ve etkili biimde ortadan kaldrlmasn
salayacak nlemlerin alnmasn ngrmektedir. ocuk iiliinin en kt biimleri arasnda
klelik ve benzeri koullarda altrlma, silahl atmalarda kullanlmak zere zorla askere
alnma, fuhu ve pornografi amalaryla ve yasa d ilerde kullanlma ve bu arada
ocuklarn salna, gvenliine ve ahlaki deerlerine zarar verecek iler yer almaktadr.

ILOnun drt temel stratejik hedefi vardr:

alma yaamnda standartlar, temel ilke ve haklar gelitirmek ve gerekletirmek.
Kadn ve erkeklerin insana yakr ilere sahip olabilmeleri iin daha fazla frsat
yaratmak,
Sosyal koruma programlarnn kapsamn ve etkinliini artrmak.
l yapy ve sosyal diyalogu glendirmek.
Bu hedefler ise gerekletirilmektedir:
Temel insan haklarn gelitirmek, alma ve yaam koullarn iyiletirmek, istihdam
olanaklar oluturmak zere uluslararas politika ve programlarn oluturulmas.

Uluslararas alma standartlarnn oluturulmas; bu standartlarn uygulanmasnn

izlenmesi iin uygun mekanizmann oluturulmas, standartlarn ulusal merciilere, sz
konusu
politikalarn
hayata
geirilmesinde,
yol
gsterici
olmaktadr.

Devletlerin sz konusu politikalar pratikte fiilen gerekletirmelerine yardmc olmak

iin, kapsaml bir uluslararas teknik ibirlii programnn, sosyal taraflarn aktif ortakl
ile oluturulmas ve uygulanmas.
Bu abalarn tmnn gelitirilmesi iin eitim, retim, aratrma ve yayn
faaliyetlerinde bulunulmas.

ILOya ye lke says 200n zerinde olup Trkiye 1939 ylnda ye olmutur.
AB DREKTFLER
SG ile ilgili Avrupa Birlii tarafndan karlan direktiflerin nemlileri unlardr:
ilerin alrken salk ve gvenliine iyiletirilmi tedbirlerin alnmasnn tevikine
ilikin 12 Haziran 1989 tarih ve 89/391/EEC sayl Konsey Direktifi
ara ve gerelerinin iyerinde alanlar tarafndan kullanlmas iin asgari gvenlik ve
salk gerekleri hakknda 30 Kasm 1989 tarih ve 89/655 sayl Konsey Direktifi
(89/391/EEC sayl Direktifin 16. maddesi 1 . Paragraf kapsamnda 2. direktif)
(95/63/EC ve 2001/41/EC ile deitirildi.)
Kiisel Koruyucu Donanmlarn iyerinde alanlar tarafndan kullanlmas iin asgari
gvenlik ve salk gerekleri hakknda 30 Kasm 1989 tarih ve 89/656/EEC sayl Konsey
Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16. maddesi 1. paragraf kapsamnda 3. Direktif)
ilerin iyerinde kanser yapc maddelere maruziyet riskinden korunmas hakkndaki
90/394/EEC sayl Konsey Direktifine mutajenlerin de eklenmesine dair 29 Nisan 1999
tarih ve 99/38/EC sayl Konsey Direktifi
yerinde asbeste maruz kalmaktan ortaya kabilecek risklerden alanlarn korunmas
hakknda 19 Eyll 1983 tarih ve 83/477/EEC sayl Konsey Direktifi (80/1107/EEC sayl
Konsey Direktifinin 8. maddesi kapsamnda karlan 2. Direktif) (91/382/EEC ve
2003/18/EC ile deitirildi)
ilerin fiziksel ajanlardan kaynaklanan risklere maruziyeti ile ilgili asgari salk ve
gvenlik artlar hakknda 25 Haziran 2002 tarih ve 2002/44/EC sayl Avrupa
Parlamentosu ve Konsey Direktifi
yerinde biyolojik ajanlara maruz kalma ile ilgili risklerden, alanlarn korunmas
hakknda 90/679/EEC sayl Direktifi teknik ilerlemelere uyarlayan 7 Ekim 1997 tarih ve
97/59/EC sayl Komisyon Direktifi
Yer st ve yer alt madenciliinde alanlarn gvenlik ve salk korumalarnn
iyiletirilmesi ile ilgili asgari gereksinmeler hakknda 3 Aralk 1992 tarih ve 92/104/EEC
sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16. maddesi 1. paragraf
kapsamnda 12. Direktif)
alanlarn zellikle srt incinmelerine neden olabilecek el ile ykleme ve boaltma
ilerinde asgari salk ve gvenlik koullar hakknda 29 Mays 1990 tarih ve
90/269/EEC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16. maddesi 1.
paragraf kapsamnda 4. direktif)
yerinde alanlarn salk ve gvenliinin kimyasallarla ilgili risklerden korunmasna
ilikin 98/24/EC sayl Konsey Direktifinin uygulanmasnda mesleki maruziyet snr

deerlerinin ilk listesinin oluturulmasyla ilgili 8 Haziran 2000 tarih ve 2000/39/EC

sayl Komisyon Direktifi
yerinde biyolojik maddelere maruz kalma ile ilgili risklerden alanlarn korunmas
hakknda 90/679/EEC sayl Direktifi teknik ilerlemelere uyarlayan 26 Kasm 1997 tarih
ve 97/65 sayl Komisyon Direktifi
Gemilerde daha iyi tedavi gelitirilmesi iin asgari gvenlik ve salk gereksinmeleri
hakknda 31 Mart 1992 tarih ve 92/29/EEC sayl Konsey Direktifi
Ekranl aralar ile almalarda asgari salk ve gvenlik koullarna ilikin 29 Mays
1990 tarih ve 90/270/EEC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16.
maddesi 1. paragraf kapsamnda 5. direktif)
alanlarn iyerinde kanserojenlere maruziyet risklerinden korunmasna ilikin 28
Haziran 1990 tarih ve 90/394/EEC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin
16. maddesi 1. paragraf kapsamnda 6. Direktif)
alanlarn iyerinde kanserojenlere maruz kalmalar ile ilgili risklerde korunmasna
ilikin Direktifi (89/391/CEE sayl Direktifin 16. maddesi 1. paragraf kapsamnda 6.
Direktif) deitiren 27 Haziran 1997 tarih ve 97/42/EC sayl Konsey Direktifi
alma esnasnda grltye maruz kalmaya bal risklere kar, alanlarn korunmas
hakknda 12 Mays 1986 tarih ve 86/188/EEC sayl Konsey Direktifi
yerinde biyolojik ajanlara maruz kalma ile ilgili risklerden alanlarn korunmas
hakknda 90/679/EEC sayl Direktifi deitiren 12 Ekim 1993 tarih ve 93/88/EEC sayl
Konsey Direktifi
Kylarda ve ak denizlerde sondaj yoluyla maden karan endstrilerde alanlarn
gvenlik ve salk korumalarnn iyiletirilmesi ile ilgili asgari gereksinmeler hakknda 3
Kasm 1992 tarih ve 92/91/EEC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16.
maddesi 1. paragraf kapsamnda 11. Direktif)
Balk gemilerinde alanlarn asgari gvenlik ve salk gereksinmelerine ilikin 23
Kasm 1993 tarih ve 93/103/EC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16.
maddesi 1. paragraf kapsamnda 13. Direktif)
ilerin salk ve gvenliini iyerindeki kimyasal maddelerle ilgili risklerden korumaya
ilikin 7 Nisan 1998 tarih ve 98/24/ec sayl Konsey Direktifi
Geici veya hareketli inaat sitelerinde asgari gvenlik ve salk koullarnn
uygulanmas hakknda 24 Haziran 1992 tarih ve 92/57/EEC Konsey Direktifi
Endstriyel kazalarn kontrolne ilikin 9 Aralk 1996 tarih ve 96/82/EC sayl Konsey
Direktifi
Hamile, lousa veya emzikli kadn alanlarn iyerinde salk ve gvenliklerinin
iyiletirilmesine ilikin asgari nlemlerin belirlenmesi konusundaki 19 Ekim 1992 tarih
ve 92/85/EEC sayl Konsey Direktifi (89/391/CEE sayl Direktifin 16. maddesi 1.
paragraf kapsamnda 10. Direktif)
yonize radyasyondan doan zararlara kar alanlar ve toplumun korunmas iin
temel gvenlik standartlarn oluturulmasna ilikin 13 Mays 1996 tarih ve
96/29/Euratom sayl Konsey Direktifi
Kontroll alanlarda almalar srasnda iyonizan radyasyona maruz kalan iilerin
darda korunmasna ilikin 4 Aralk 1990 tarih ve 90/641/Euratom sayl Konsey
Direktifi

10