RISICOBEOORDELING MACHINES NIEUWE MACHINERICHTLIJN 2006/42/EG

A. Algemene beginselen
1. De fabrikant van een machine of diens gemachtigde garandeert dat een risicobeoordeling wordt
uitgevoerd om na te gaan welke veiligheids- en gezondheidseisen op die machine van toepassing zijn; bij
ontwerp en bouw van de machine moet vervolgens rekening worden gehouden met de resultaten van
deze risicobeoordeling.
Via het herhalen van bovenbedoelde risicobeoordeling en -beperking dient de fabrikant of diens
gemachtigde:
- De grenzen van de machines te bepalen, zowel uitgaande van het beoogde gebruik als van elk
redelijkerwijs voorzienbare verkeerde gebruik daarvan;
- Na te gaan welke gevaren door de machines kunnen worden veroorzaakt en welke gevaarlijke situaties
daaraan verbonden zijn;
- De risico's in te schatten met inachtneming van de ernst van het mogelijke letsel of de aantasting van de
gezondheid en de waarschijnlijkheid dat deze zich voordoet;
- De risico's te beoordelen teneinde, overeenkomstig de doelstelling van deze richtlijn, te bepalen of
risicoreductie vereist is;
- De gevaren weg te nemen of de aan deze gevaren verbonden risico's te verminderen door de toepassing
van beschermende maatregelen in de in punt 1.1.2, onder b) vastgestelde volgorde.

De fabrikant neemt daartoe 3 stappen in de volgorde:

risico wegnemen adequaat afschermen waarschuwen d.m.v. pictogrammen etc. en indien noodzakelijk
persoonlijke beschermingsmiddelen voorschrijven. Hij moet zijn product zo veilig mogelijk maken rekening
houdend met de op dat moment geldende stand der techniek. Ook de begrippen economische
haalbaarheid en opleidingsniveau van de gebruiker spelen bij de risicobeoordeling een rol.

2. De verplichtingen die zijn vervat in de essentile veiligheids- en gezondheidseisen van bijlage I zijn
alleen van toepassing indien het gevaar in kwestie bij de betrokken machine aanwezig is wanneer deze op
de door de fabrikant of diens gemachtigde bedoelde wijze, dan wel in voorzienbare abnormale
omstandigheden wordt gebruikt. De beginselen van gentegreerde veiligheid van punt 1.1.2. en de
voorschriften inzake gebruiksaanwijzing van punt 1.7.4. gelden in ieder geval.

3. De in deze bijlage vermelde essentile veiligheids- en gezondheidseisen zijn dwingend. Gezien de stand
van de techniek is het evenwel mogelijk dat de daarin gestelde doelen niet kunnen worden bereikt. In dat
geval moeten die doelstellingen bij het ontwerp en de bouw van de machine zoveel mogelijk worden
nagestreefd.

B. Checklist essentile veiligheids- en gezondheidseisen

(Digitale versie van de Machinerichtlijn checklist is bij de Metaalunie beschikbaar)
De checklist is samengesteld op basis van bijlage I, Essentile veiligheids- en gezondheidseisen betreffende
het ontwerp en de bouw van machines.
De fabrikant of diens gemachtigde moet, alvorens een machine in de handel te brengen en/of in werking
te stellen, zich ervan vergewissen dat deze machine in overeenstemming is met de toepasselijke, in bijlage
I vermelde essentile veiligheids- en gezondheidseisen.

Er zijn in bijlage I aanvullende essentile veiligheids- en gezondheidseisen opgenomen voor de volgende

categorien machines:
- Machines voor de voedingsnijverheid en voor cosmetische of farmaceutische producten
- Met de hand vastgehouden en/of handgeleide draagbare machines
- Machines voor de bewerking van hout en materialen met gelijkaardige fysieke kenmerken
- Mobiele machines
- Hijs- of hefinrichtingen
- Machines voor gebruik bij ondergrondse werkzaamheden en
- Machines voor het heffen van personen

C. Twee methodische benaderingen voor uitvoeren risicobeoordeling

1. RISICOBEOORDELING CONFORM NEN-EN 1050

In de risicograaf worden 4 verschillende factoren gebruikt die tot een risicoscore leiden.
I Ernst van de mogelijke schade ( wat wordt beschadigd (mensen, dieren, zaken); mate van de schade
(omkeerbaar, onomkeerbaar, dood); omvang van de schade (1 persoon, volle autobus))
A Lichte (herstelbare) verwonding of schade aan gezondheid
B Zware (onherstelbare) verwonding of schade aan gezondheid
C Dood

II Frequentie van blootstelling aan gevaar

A Zelden tot af en toe
B Regelmatig tot continue

III Kans op het optreden van gevaar (de kans op optreden van de schade; betrouwbaarheidsgegevens;
ongevallenhistorie, risicovergelijking)

CE Info

Koninklijke Metaalunie, november 2009

O Komt absoluut niet voor

A Laag (komt waarschijnlijk niet voor)
B Gemiddeld (komt waarschijnlijk af en toe voor)
C Groot (komt waarschijnlijk zeer vaak voor)

IV Mogelijkheid om gevaar te ontwijken (deskundigheid/ervaring van de bediener; snelheid van intreden

gevaar; duidelijkheid van gevaar; mogelijk menselijk ingrijpen (altijd, soms/reflex, nooit); kennis van de
machinebij bediener)
A Mogelijk onder bepaalde voorwaarden
B Nauwelijks mogelijk

Risicograaf

Bij de beoordeling van de risicos is door de onderzoekers een score-indeling gemaakt.

1 t/m 5: Laag risico actie overwegen, niet noodzakelijk
6 t/m 8: Midden risico actie ondernemen binnen 3 maanden
9 t/m 12: Hoog risico direct actie

2. RISICOBEOORDELING CONFORM METHODE KINNEY

Formule: R = F1 x F2 x C
F1: Factor m.b.t. waarschijnlijkheid van intreden van de gevaarlijke gebeurtenis

CE Info

Koninklijke Metaalunie, november 2009

F2: Factor m.b.t. frequentie en duur van de blootstelling aan het gevaar
C: Factor m.b.t. schade of letsel t.g.v. het gevaar

Waarschijnlijkheid F1
- Verwacht

10

- Mogelijk

- Ongebruikelijk, maar mogelijk 3

- Uitsluitend mogelijk in grensgeval

- Voorstelbaar, maar onwaarschijnlijk

0,5

- Praktisch onmogelijk

0,2

- Theoretisch onmogelijk 0,1

Frequentie en duur F2
- Continue

10

- Frequent

- Af en toe (b.v. eenmaal per week)

- Af en toe (b.v. eenmaal per maand)

- Zelden 1
- Bijna nul

0,5

Schade/letsel C
- Catastrofe (vele gewonden/doden)

100

- Calamiteit (een gering aantal gevallen) 40

- Dodelijk

15

- Ernstig letsel

- Tijdelijke ongesteldheid 3
- Gering letsel

Risico R
- Extreem hoog risico
- Hoog risico

> 400

200 < R < 400

- Belangrijk risico

70 < R < 200

- Klein risico, actie is geboden

- Gering risico

20 < R < 70

< 20

- Mogelijk aanvaardbaar

D. Informatie en waarschuwingen op de machine

Informatie en waarschuwingen op de machine moeten bij voorkeur worden verstrekt in de vorm van
gemakkelijk te begrijpen symbolen of pictogrammen. Schriftelijke of mondelinge informatie en

CE Info

Koninklijke Metaalunie, november 2009

waarschuwingen moeten worden gesteld in de officile taal (of talen) van de Gemeenschap die
overeenkomstig het Verdrag kunnen worden bepaald door de lidstaat waar de machine op de markt zal
worden gebracht en/of zal worden in bedrijf gesteld en kunnen desgevraagd vergezeld gaan van versies in
een andere officile taal (of talen) van de Gemeenschap die de bedieners begrijpen.

E. Algemene uitgangspunten voor opstellen gebruiksaanwijzing

1. De gebruiksaanwijzing moet in n of meer officile taal (talen) van de Gemeenschap worden
opgesteld. De fabrikant of diens gemachtigde voorziet de versie(s) die hij heeft geverifieerd van de
vermelding "oorspronkelijke gebruiksaanwijzing".
2. Wanneer een "oorspronkelijke gebruiksaanwijzing" in de officile taal of talen van het land van gebruik
ontbreekt, moet een vertaling in die taal of talen worden verstrekt door de fabrikant of diens gemachtigde,
dan wel door degene die de machine in het bewuste taalgebied introduceert. Deze vertalingen moeten zijn
voorzien van de vermelding "vertaling van de oorspronkelijke gebruiksaanwijzing".
3. De inhoud van de gebruiksaanwijzing moet niet alleen uitgaan van het beoogde gebruik van de
machine, maar tevens rekening houden met elk redelijkerwijs voorzienbaar verkeerd gebruik daarvan.
4. Indien de machines voor niet-professionele gebruikers bestemd zijn, moet bij de formulering en de
presentatie van de gebruiksaanwijzing rekening worden gehouden met het algemene opleidingsniveau en
het inzicht dat men redelijkerwijze van deze gebruikers mag verwachten.

In de gebruiksaanwijzing moet verder worden opgenomen:

- Een beschrijving van het beoogde gebruik van de machine;
- Waarschuwingen betreffende te ontraden gebruik dat, naar uit ervaring is gebleken, van de machine kan
worden gemaakt;
- Instructies voor de montage, installatie en aansluiting van de machine;
- Instructies voor de inbedrijfstelling en het gebruik van de machine en zo nodig instructies voor de
opleiding van de bedieners;
- Informatie worden opgenomen over de restrisicos die, ondanks de gentegreerde veiligheid bij het
ontwerp van de machine en de genomen beschermingsmiddelen en bijkomende voorzieningen, blijven
bestaan;
- Instructies inzake de door de gebruiker te nemen beschermende maatregelen waaronder, in voorkomend
geval, de te voorziene persoonlijke beschermingsuitrusting;
- En de beschrijving van de afstelling- en onderhoudwerkzaamheden;

Documentatie over de risicobeoordeling maakt expliciet deel uit van het technisch constructie dossier. Een
lijst van de essentile gezondheids- en veiligheidseisen die van toepassing zijn en de beschrijving van de
beschermende maatregelen die zijn toegepast om vastgestelde gevaren weg te nemen of onderkende
risicos te verminderen en, in voorkomend geval, informatie over de restrisicos dient hier bijgevoegd te
worden.
Opmerking: De nieuwe Machinerichtlijn treedt 29 december 2009 zonder overgangstermijn in werking!

CE Info

Koninklijke Metaalunie, november 2009