You are on page 1of 7
GIAO DUC PHAP - VIET G VIET NAM GIAI DOAN 1906 - 1945 VA CAI CACH GIAO DUC O NHAT BAN THOT MINH TRI ai viet nay hudng tdi nghién cit so sanh gido duc Phap-Viét o Viét Nam giai doan 1906-1945 va cai cach gio duc théi Minh Tri & Nhat Ban, dua trén mt s6 tuong déng va khac biét. Trude hét cdc nét tuong déng duoc khao sat trén co s@ b6i canh lich sir khi van minh phuong Tay banh truéng va c6 téc dong lon dén nhiéu khu wuc trén thé gidi, trong dé c6 cdc quéc gia Chau A bao gém ca Viet Nam va Nhat Ban, dic biét qua tinh déi mdi hé thong gido duc 6c hai nuée déu duge tién hanh trén béi canh chuyén tir nén gido duc kiéu Nho gido truyén thong mang dam tinh chit phi tap trung sang hé th6ng giéo duc chiu anh -huéng mé hinh nha trudng cla Phap (tuy Nhat Ban chi 4p dung mo hinh va chuong trinh giéo duc cla Phap trong mot thdi gian ngin). Nhing khdc biét duoc nhin nhan tridc het & vi thé cia hai ip nhan nén gido duc Phap: Viet Nam 1a nuéc thudc dia con Nhat Ban 1a nude déc lap. Su khdc biét to lon nay sé dan dén nhig danh gid cé tinh tuong di trai nguoc d6i véi cing mot mé hinh gido duc. Trong khi ngudi Nhat chap nhin va danh gid tich cuc nén gido duc phuong Tay ma ho du nhap thi ngudi Viet Nam, véi tam thttc cia nhimg ngudi dan mat nudc va bi 4p dat Iai cé xu huéng nang vé chi trich, coi né 1 cong cu dé “déng hod” va “ngu dan” ma quén di mat nhimg mat tich cuc * Thge si. Vien Nghien ciu Chau Au TRAN PHUUNG HOA’ cia n6. Viée so sinh gido dye Phap-Viet 6 Viet Nam giai doan 1906-1945 véi cai cach gido duc Nhat Ban thoi Minh Tii im co sé cho Iuan diém “Néu mé hinh gido duc ca Phép duge chap nhan va duoc dénh gid tich cue & Nhat Ban thi han cing phai nghi téi nhimg Khia canh tich cue ma n6 da dem lai cho Viet Nam”. Gén day trén sdch bao xudat hign nhiéu bai viet danh gid nhiing tip xtic Dong-Tay, dic biét tir khi c6 dién dan Hop tic A-Au (ASEM) va su ra ddi cia cic tap chi 18 dign dan chung cho cdc hoc gia A-Au. Tatik Abdullah néu nhu cdu cén phai fim kiém nét dac trung van hoa khi ma “bat ky quéc gia déc lap hay thude dia nao cing déu phai déi dién véi van dé Chau Au nh 14 mét van dé van hod co ban véi nhing mife d6 khac nhau”. Ké tir thé ky XV khi cdc thuy thi Chau Au véi ky thuat dong tau va ky nang di bién phat trién da lan rot chinh phuc cdc ving dat trén thé gidi va “sic manh cia phuong Tay cho dén cust thé ky XIX 1a kh6ng gi dich néi”™. Cac quéc gia Chau A lan luot tré thanh thudc dia hodc nita thuéc dia cla Chau Au. Trong khi céc quéc gia thudc dia 16 rang bi 4p dat cdc chinh séch “khai pha van minh” nhu trong truéng hop ciia Viét Nam, thi Nhat Ban, mot trong sé cdc quéc gia © Abdullah T. Asia and European colonialism, Asia Europe Journal. Vol.\ N.1, February 2003, tr. 70. ®@ ‘Fonybee A.(2002), Nghién cite vé lich sit — mot cdich thitc dién gidi, Nxb. Thé gigi, Handi. NGHIEN COU DONG BAC A, SO 4(64) 62006 41 hiém hoi khéng bi thuc dan dO h6, tude stic manh khéng thé cuGng duoc cia ky thuat va cdc tu tuéng tién bo phuong Tay duong nhu ty nguyén vay muon caéc m6 hinh phuong Tay dé hién dai hod dat nude, thé hién & mot trong nhimg finh vue ti¢u bigu Ia gido duc. 1. Chuyén déi tir gido duc truyén thong sang gido duc kiéu méi CA Viet Nam va Nhat Ban déu trai qua giai doan chuyén déi hé thong gido duc tir kiéu cit (chit yéu theo Nho gido) sang kiéu méi (theo kiéu phuong Tay ma & Viet Nam la theo kiéu Phdp, & Nhat Ban két hop cd Phap, Anh, My, Duc) Thuc dan Phap xay dung hé thong gido duc Phap-Viét 6 Viet Nam trén nén ting cha nén gido duc Nho gido da bén ré sau. Nha cam quyén thye dan da ti¢n hanh cai cach hé th6ng gido duc mot cach kha cham chap. Nhimg nha truéng dau tién hoan toan phuc vu cho muc ti¢u chinh tri va quan su nham dap tmg nhu cau cung cap nhan vién va phién dich lam viéc cho b6é may hanh chinh véi viéc coi giéo duc IA mot cong cu dac luc cia chinh quyén thuc dan bdi vi “chi c6 chinh phuc dat dai khong dit ma con phai chinh phuc cA tim hén nita” va “gido duc 1a mOt cong cu manh nhét va chac chin nhat 6 trong tay ké chinh phuc” . Ngay ti nam 1861, tic 1a chi ba nam sau Khi tan cong vao ban dao Son Tra, Da Nang, truéc khi thon tinh ba tinh mién Dong, Do déc Chamer da cho thanh lap hé thong trudng thong ngon dé day tiéng Phdp cho ngudi Viét va tiéng Viét cho ngudi © Neuyén Dang Tién (Cha bién), Lich sit gido duc Vier Nam srudc cdch mang thing Tam 1943, Nxb Gio duc, Ha Noi 1996, Tr.179. Neghién cttu khoa hoc Phép (truéng dau tien 1a Collége d’Adran, thanh lap nam 1862 6 Nam Kj). Nam 1866 di cé 49 trutng thong ngén 6 Nam Ky vi 1238 hoc sinh duve dao tao dé tro thanh phién dich va giéo vién. Ti nam 1862 dén 1919 & Viét Nam tén tai song song hai hé théng 14 nha trutng Nho gido véi ché d6 thi cit truyén thong va nha truéng Phap- Viet voi hé thong bing céip mdi. Cing véi su phan chia hanh chinh, hé thong gido duc cing bi chia lam ba ving 14 Nam Ky (Cochinchina) dude coi 1a xt thudc dia, Trung Ky (Anman) va Bic Ky (Tonkin) duge coi 1a xtr Bio ho. Hé thong gido duc Phap-Viét duge chinh thitc cong nhan nim 1906 dudi thdi Pon BO véi viée thanh lap Nha hoc chinh Dong Duong va H6i déng cai long gio duc toan lién bang, Bo Hoe duge lap ra & Hué. Trude dé, nam 1904 Phdp ra nghi dinh thiét lap chuong trinh gido duc hé Phap-Viet 6 Bic Ky, nim 1906 ra nghi dinh thiét lap chuong trinh uc hé Phap-Viét & Trung K”. Nam. 1919, ké tit khi ché d6 thi cit Nho giéo chinh thttc bi xod bd 6 Trung KY, hé thong gido duc Phap Viét véi tinh chat tap trung cita n6 chiém dia vi doc ton va duge hodn thién dan. Theo tinh than cia dao dy nam 1906 vé viéc thanh lap hé thong truing méi thay thé trudng cii (tuy nhién viéc hoc theo Idi truyén thong van con song song tén tai véi kiéu nha tru’ng méi cho dén nam 1915 6 Bac va 1919 6 Trung Ky), hé théng nha tung Phap-Viee duoc chia thanh bac Au hoe, bac Tiéu hoe, bac Trung hoc (Cao dang tiéu hoc va Ty tai). Trong hé thong nha trudng cdn duoc bd sung “ Duong Kinh Quoc, Viér Nam nhiing su kign lin 1858- 1945, Nxb Khoa hoc Xi hdi, Ha Noi, 1982. 42 NGHIEN COU DONG BAC 4, SO 4(64) 62006 Nghién citu khoa hoc truéng day nghé, ky thuat, cdc trutng mién nui, xuat phat tir nhu cdu thuc tién. Dén nam 1917, toan quyén Dong Duong Anbe Sar6 ki nghi dinh thanh lap Ban chi dao bic Cao ding Su pham Dong duong (Direction de l’Enseignement Superieur de I'Indochine), va vi thong tu ngay 20-3- 1918, thuc dan Phap da xdc"dinh 16 rang chinh séch giéo duc & Dong Duong. Hé théng giéo duc nay bao gém ba loai nha tudng: trudng Phap, trudng Phap-Viet va tudng tr thuc. Trudng Phdp rap theo Khuén mau chuong trinh cia nuéc Phép chinh quée, chi yéu gitinh cho hoc sinh ngudi Phap. Dén nam 1917, née 1a bat dau cAi cch gidéo duc Phap-Viet lan thet hai, hé théng gido duc Phd4p-Viét hoan thién hon qua viéc thanh lap cdc truéng dai hoc va cao ding. Trong nha ting Phap-Viet ngon ngit chinh cho gido vién va hoc sinh la tieng Phap. Tai Nhat Ban, viéc nghién crfu hé thong gido duc phuong Tay bat dau tir nam 1868. Nam 1870, cdc truéng hoc & Nhat Ban bat dau duge 16 chite theo ba cp hoc 1a tiéu hgc, trung hoc va dai hoc. Nam 1872 Luat Gakusei hay 1 Trat tu Gido duc Chinh phi duoc ban hanh va xdc dinh cdc chi tiét cho hé thong giéo duc Nhat Ban. Ludt nam 1872 duge coi la dua vao hé théng gido duc phuong Tay, ma & day 1a dua vao hé théng gido duc theo ba cp cla Phdp, do d6 tong qué trinh thuc hién nay sinh nhiéu van dé, Tir dé chinh pho da diéu chinh va dé ra Luat gido duc (Kyoiku Rei) duge cong b6 nam 1879 va luat trude dé bi huy bd. Luat gido duc mdi trao quyén quan ly ining hoc cho cdc dia phuong, nhung két qua 12 sé hoc sinh t6i trudng tiéu hoc & nhigu dia phuong giém déng ké. Ngay trong nam sau, 1880, chinh phi thay déi Luat Giéo duc va thong qua hé théng quan ly gido duc tap trung, ttc 1a°c6 sy thong nhat vé céc thanh t6 cia hé théng gido duc nhu chuong trinh, sch giéo khoa, t6 chttc trudng l6p....trén ca nudéc. Nam 1885, Arinari Mori (1847-1889) dugc chon lam Bo trudng giéo duc dau tign. Ong Mori da thiét ké nhimg nén méng cho hé thong gido duc Nhat Ban, trong dé ong dac biet chi trong tdi gido duc phd thong qua Luat vé Gido duc Tiéu hoc. BO luat nay coi gidéo dyc Tiéu hoc la nén tang cia toan bd hé thong gido duc, 3 hodc 4 nam tiéu hoc 1a giéo duc bit budc. Ngoai céc trating tiéu hoc cdn c6 trudng co sé (trung hoc), trudng dai hoc trc thuéc nha vua va tru@ng dao tao gido vién, Bén canh viée thiét ké hé thong trudng hoc, chinh sdéch quéc gia vé cing c6 va lam gidu cho dat nude ciing duoc dé ra, huéng téi muc tiéu dua nusc Nhat tro thanh quéc gia hang dau trong cdc quéc gia trén thé Nguoi ta hy vong chinh séch quéc gia nay sé thtic day hé théng trudng hoc méi duoc hinh thanh. Hé théng nay dan dugc hoan thién V6i sul gop mat cila tru’ng day nghé (quy dinh vé trudng day nghé duoc thong qua nam 1899) va trudng dai hoc ( quy dinh vé trutng dai hoc nam 1903). Nhin vao sur phat trién hé thong nha trudng 6 cd hai nude, ta thay 06 diém tuong déng trude hét & ché n6 déu duge xay trén co sé cla gido duc Nho gido truyén théng, va thi hai né déu lay hé théng mé hinh cia Phép véi vie chia hé théng nha trudng ra lam céc caip va dat trong tam vao giéo duc tiéu hoc trong toan b hé théng gido duc. NGHIEN CU DONG BAC A, 6 4(64) 62008 43 Mac dit & Nhat Ban thdi Edo (giai doan truéc Minh Tri) t6n tai hai hé théng giéo duc truyén théng 1a gido duc binh dan va gido duc kiéu v6 st dao nhung nhin chung tinh chat cha hé théng gido duc kiéu nay 1a phi tap trung va thiéu tinh t6 chitc chat ché do nha nuéc quan ly. Tuong ty nhu vay & Viet nam véi cdc trugng tu fa chinh, con goi 1a trugng moét thdy, chuong trinh phu thudc hoan toan vao thay dé. Dén thi Minh Tri, ché d6 tuéng quan bj thi tiéu va cdc trudng hoc méi dan duge hinh thanh. He thong giéo duc méi & Nhat Ban dura vio mé hinh gido duc cla Phap (tuy chi trong bay nam thoi ky dau, tir 1872 dén 1879) va chii trong tdi gido duc tiéu hoc. Cac nha gido duc Nhat Ban tin ring tiéu hoc 1a bac hoc quan trong, né 1am nén tang cho céc bac hoc cao hon 1a trung hoc va dai hoc. Chinh séch nay khong chi quan trong d6i véi viéc phat trién hé thong gido duc ma con cé ¥ nghia di véi viéc hién dai hod adi s6ng xd hOi, van hod va nén cong nghiép Nhat Ban, Cac nha giéo duc con Khang dinh rang “Néu chinh sach phat ttién gido duc thong qua nén tang 18 gido duc tiéu hoc ma khong thanh céng thi han 14 ddi song x4 hoi va vin hod cla Nhat Bin da khéng duoc nhu ngay hom nay” ©. Trong khi dé & Viet Nam chinh séch phat trién gio duc theo chiéu ngang (chi chi trong tdi cdc bac hoc thdp) da khién nhiéu nha tri thifc bat binh, cho dé 1a chinh séch “ngu dan” cha thuc dan Phap. Va cho téi hién gid quan diém nay van cdn thinh hanh trong gidi sit hoc & Viet Nam. Tokiomi Kaigo, Japan Education — his Past and Present, Kokusai Bunla Shinkokai, Tokyo, 1968, tr. 52. Nghién citu khoa hoc Mot trong nhimg khdc bit nda git Viet Nam va Nhat Ban giai doan chuyén d6i hé théng gido duc 14 trong khi ché do thi ctr kiéu Nho gido duge coi trong 6 Viet Nam, ttfc 1 161 hoc dé ra 1am quan chiém vai tro chi dao trong x4 hi Viét Nam, thi & Nhat Ban, do cdc chtfc vu trong xa hoi dutgc ép dung theo kiéu cha truyén con ni nén duéng nhu hé thong thi cit kiéu Nho gido khong bén ré sau vao xa hoi Nhat Ban. Theo nhiéu hoc gia thi day 1a mot trong nhimg nguyén nhan khién nguoi Nhat khéng trong Idi hoc tm chuong va xa hdi Nhat Bin thdi tude Minh Tri da mang dam sac thai cita x4 hi cong nghiép va d6 thi. 2. Chuong trinh hoc va sich gido khoa Truée khi cac trutng hoc kiéu phuong Tay duoc thiét lap 6 Nhat Ban, 6 Nhat tén “tai hé thong nha trudng gidnh riéng cho YO si dao va cho dan thudng. Céc trudng cho dan thutmg dugc goi IA Terakoya, trong day chit Han va cdc trudng tu nam tin mat trong khap céc ving trén ca nude. Né luc xay dung trudng tiéu hoc theo kiéu phuong Tay dugc bat déu vao nam 1868. Trvdng hoc dau tién truc thudc Hoc vién Quan su Numazu. Thoat tién trudng duge thanh lap nhu 1a khod chudn bi cho ai mu6n vio Tru’mg Quan su. Nhung dudi thoi Minh Tri tudng danh cho cA con c4i nh thudng dan. O thanh pho Kyoto, mét chuong trinh quy mo nham thiét lap céc trudng tiéu hoc duoc dé xudt va cé hiéu luc nam 1869. Thanh phé duoc chia ra lam nhiéu quan, méi quan cé mot truéng tiéu hoc. Trong khi dé chuong trinh cho trudng trung hoc ciing dang dugc 44 NGHIEN COU DONG BAC A, SO 4164) 62006 Nghién citu khoa hoc chudn bi. Trong hé théng nay, 64 tung tiéu hoc da duge mé trong cing mét nam dé hé tro cho dan s6ng trong timg quan. Chuong trinh duoc dua vao cdc khod hoc truyén thong cé tir thoi Edo, nhung dan dan cdc séch gido khoa méi duge dua vio gidng day va cing véi n6 la cdc tai lieu méi. Chuong trinh tiéu hoc danh cho tré em tir 6 dén 14 tudi. Trude hét gido duc tiéu hoc gém 8 nam chia lam 4 nam cho tiéu hoc bac thdp va 4 nam cho tiéu hoc bac cao. Riéng tiéu hoc cing da cé nhiéu loai trutng phi hop cho timg hoan canh. Cac trong nit chi trong day nif cong gia chanh, cdc truémg tiéu hoc 6 lang dua ra chuong trinh phd hop cho néng dan va duoc tai tro. C6 truéng tiéu hoc danh cho ngudi nghéo va truéng ty tai nha cing cé. Nhimg hoc sinh nto muén tiép tuc hoc Ién trung hoe thi lai cé chuong trinh véi cdc mén hoc riéng, BO Gido duc thiét lap nhing trutng tiéu hoc nay dua ten diéu kién cha timg khu vue trén cd nude. Theo nhiéu nha nghién ctu thi sy thanh cong cla mo hinh gido duc kiéu nay chinh 1a chia gido duc & cp quan v6i chyong trinh thiét ké riéng cho timg ving. Cc mon due hoc trong truéng tiéu hoc cap dudi 1a hoc danh van, chi, tir vung, hec héi thoai, doc, dao ditc, viet thu, ngét phap, sé hoc, gido duc thé chat, dia ly va vat ly. O bac tiéu hoc cao hon hoc sinh dugc hoc lich si, hinh hoc, vé, lich sir ty nhién, hoa hoc va sinh hoc. Chuong trinh nay hoan toan giéng véi chuong trinh cla trudng hoc phuong Tay. Do dé, sdch gido Khoa ding trong cdc trung tiéu hoc cla Nhat giai doan dau phan én 14 dich hoac mo phong theo s4ch cha Chau Au va My. G tring trung hoc va bac cao hon, séch gido khoa nude ngoai duge nhap khdu vao Nhat hoc duge dich nguyén van. Tuy nhién sau dé, hoc sinh trung hoc va dai hoc ding séch da dich sang tiéng Nhat hoac do ngudi Nhat viét. R6 ring nhig sdch nay phin nao gp phan phé biéh van hod va 16i séng phuong Tay. Co sd hoc tap g6ém ban ghé thoat déu cing duoc nhap khdu nguyén chiéc tir Chau Au va MJ, sau dé mi do ngudi Nhat ty sin xuat. Bing den, phan viét bang duoc san xudt tai Nhat truéc hét dé trang bi cho cdc trudng tiéu hoc. ‘Thay day 1a mét Idi day hoc hap dan nén nhiéu bac cha me da cho con dén trudng hoc. Nhu vay chuong trinh hoc chi yéu mang dang dap cilia gido duc Chau Au. Diéu nay lam day lén phong trdo doi hdi phai xAy dimg nén gido duc Nhat Ban trén co sO cla gido duc truyén thong. Trong ban Kyégaku Taishi (Cac nguyén tic gidéo duc) dude céng bé nam 1879 thé hién nguyén vong clia Nhat Hoang c6 nhén manh dén tam quan trong cla gido duc dao dite: “Cot Ji cla gido duc [a nim trong viée day cdi thién, tinh than tréch nhiém, long trung thanh, tinh trung thuc, day cho hoc sinh nam ving kién thie va nghé thuat dé c6 thé phuc vu duge cho dan toc. Nhung hién nay nhigu ngudi chi dé cao tri thtic va ky thuat von 1 san phdm cia nén van hod Khai sang ma quén mat viée git gin dao diic va pha bé nhimg phong tuc théi quen t6t dep. Da hdn nguyén tc dau tién cua canh tn (restoration) 1a phd bé cdi ci va tim kiém tri thie. Mac dit nhimg mat tich cue cita van hod phuong Tay 43 duge chéip nhan va cing cé tac dung to 16n trong thoi diém nay nhumg néu bd qua viée gido duc NGHIEN CU DONG BAC 4, $6 4(64) 62006 45 ci thién, tinh thén tach nhiém va chi nham nham huéng tdi vige truyén ba 16i sOng kiéu phuong Tay thi e rang trong tuong lai chang ai cdn biét dén trach nhiém gitta Thién hoang va than dan nifa™®, Bo Gido duc tir d6 ra chil truong thiic ddy gido duc dao duc & trumg tiéu hoc va trung hoc co sd. Viéc trau déi dao dic (Shushin) dude dat 6 vi tri sé mét trong chuong trinh hoc. Nhim gio duc dao diic cc nha gido duc soan ra cudn Shégaku Shushin Kun (Chi dan trau déi dao dite 6 trudng tiéu hoc) dudi su chi dao cua Shigeki Nishimura (1828-1902). Cuén sach gido khoa nay giéo duc dao dite kiéu phuong Dong. Sau d6 cdc séch gido khoa di ngugc lai vdi tinh, than cha Kyégaku Taishi (nguyén tac gido duc) déu bi cim. Nam 1882, ra doi cuén Yogaku Koyo (Nhimg nguyén tac trong viéc day tré em) va duge coi nhu séch gido khoa dao difc. 6 Viet Nam sau cai cach nam 1906 hé théng nha trudng duoc chia lim ba cap, trong chuong trinh hoc cé ca chit Han, chit Quéec ngit va chit Phap. Ké tir nam 1917, tic 14 sau cai cach cia Sar6 thi tiéng Phap thay thé dan chi Hén va chit Quée ngit tr’ thanh ngon ngi chinh trong nha trudng. Nhu vay & Nhat Ban va Viet Nam dutng nhu cé hai khuynh huéng tréi nguoc nhau: trong khi 6 Nhat Ban cdc sdch gido khoa dau tién dugc nhap khau va sir dung tiéng nude ngoai, ri duge dich ra tigng Nhat, va sau d6 thay thé hodn toin bing sich do ngudi Nhat viet. Con 6 Viet Nam, ban dau trong nha trudng_ sit dung chit Han va chit Quéc ngit, sau dé tiéng Phap din chiém dia vi déc t6n va cho dén nam 1945 thi hau © Tokiomi Kaigo, Sdd, tr. 154, Nghién citu khoa hoc hét cdc tri thie Viet Nam déu sit dung tiéng Phap thanh thao, tiéng Viét duge coi la khong dit tinh khoa hoc va cap nhat dé trinh bay vé cdc vain dé hoc thuat. 3. Gido vién va phuong phdp giang day Néu nhu hé thong gidéo duc Nhat Ban giai doan dau thoi Minh Tri chiu anh hung cila hé théng trudng hoc theo céc cap cha Phép thi trong phuong phap giang day ho lai hoc tap cha My? Sau nam 1880, Gidéo su Hideo Takamine hoc tir MY vé da gidi thi¢u phuong phdp mdi trong cdc truéng hoc Nhat Ban. Phuong phap gidng day méi nay dua trén co sé quan sat truc tiép, khuyén khich trao déi thao luan nham phat trién tu duy tré em. Phuong phdp nay thay thé cho phuong phap ging bai va doc ti séch gido khoa. Sau nam 1887 phuong phép giang day kiéu Duc véi viéc giang day theo 5 bude dude dua ra gidi thigu 6 Nhat. Theo phuong phdp nay giéo vién truéc hét chudn bi tai 1igu va gidi thiéu cho hoe sinh, sau dé tu hoe sinh sip xép lai thong tin dudi hinh thttc tri thite c6 16 chic nh& d6 hoc sinh c6 thé dua kién thite thé hign duéi dang ky nang. Phuong phap nay duge coi 1a dinh hudng trong trutng ticu hoc thoi Minh Tri. Trong khi d6 6 céc trudng hoc cia Viet Nam phuong phdp giang day cila Phép dude dua ra dp dung, chi yéu 1a thay giang trd nghe va ghi chép, phuong php hoc thude ldng duge khuyén khich trong nha trudng. Ben canh dé van dé phan biét doi xit gitfa gido vien ngudi Phdp va ngudi Viet Nam ngay tram trong trong cdc trutng Phap-Viet. Giéo vién ngudi Viet bi coi La © Tokiomi Kaigo, Sdd, tr. 73. 46 NGHIEN COU DONG BAC A, SO 4(64) 62006 Nghién citu khoa hoc “d6i tra”, 1a “nhimg dita tré ngang budng, kém tap trung, luén c6 tu tuéng chéng dor", Gido vien bi gidm sat chat ché, tir nam 1920 dén 1938, sO gidm thi cdc tnuémg hoc tang gap d6i, trong khi s6 giéo vién chi ting 25%. Voi w trudng chéng d6i tran ngap trong nha trudng ké tir hoc sinh, b6 me hoe sinh, gido vién, viée giang day trong nha trudng bi anh hudng nang né. Su khic biét sau sc nhit giita gido duc Viét Nam va Nhat Ban dugc thé hién & su khac biét vé tam ly gitta mot bén 1a tam ly cia cA dan téc ti trén xuéng dudi hudéng tdi cai cdch véi muc tiéu Jam giau cho dat nuéc nhu trudng hop Nhat Ban voi mot bén la dan téc thudc dia mang ndng trong minh néi dau mat nude va luén am y tr tudng chéng lai nha cm quyén nhu trudng hop Viet Nam. Cac nha gido duc Nhat Ban a sdng sudt lua chon nhimg gi ma ho coi 1A tién b6 vA phd hop véi holdin cénh Nhat Ban véi su déng long cia nha cdm quyén. Trong truing hop cila Viet Nam, tham chi nhimg ngudi hoan toan chiu anh huémg cia gido duc Phap cing khéng bao git coi dé 1A su Iya chon cla minh va luén mang mot tam ly tu ti, mot mac cam vé nén quéc hoc cla dan tc minh. TAI LIEU THAM KHAO 1. Abdullah T.. Asia and European colonialism, Asia Europe Journal, Vol.1 N.1, February 2003, pp. 61-74. ® Kelly Gait P. (1982). Teachers and the Transmission of State Knowledge. A Case Study of Colonial VietNam, Comparative Education, Macmillan Publishing Co., Inc., New York, tr, 182. " Kelly Gailp, Sdd, 17.183 2. Bowring R. & P. Kornicki, Bach khoa the Nhdt Ban. Trung tam Nghién ciu Nhat Ban dich, Ha ndi, 1995. 3. _Chuong Thau, Hé Song, Ngo Vin Hoa, Nguyén Van Kiém, Dinh Xuan Lam, Lich sit Viét Nam 1897-1918, Trung tam Khoa hoc Xa hoi va Nhan van Quéc gia, Vien Sir hoc, Nxb Khoa hoc Xa héi, Ha ngi £999, 4, Duong Kinh Quoc, Viét Nam nhiing su kién lon 1858-1945, Nxb Khoa hoc Xa hoi, Ha noi, 1982. 5. Kelly Gail P, Teachers and the Transmission of State Knowledge, A Case Study of Colonial Vietnam, Comparative Education. Macmillan Publishing Co., Inc., London, Collier Macmillan Publishers, New York, 1982, t1.176-194. 6. Nguyén Dang Tién (Cb), Lich sit gido due Vigt Nam truéc Cach mang Théng Tém 1945, Nxb Giéo duc, Handi 1996, 7. Nguyén Hien Lé, Dong Kinh Nghia Thuc, Nxb Van hoa-Thong tin, Ha ndi, 2002. 8. Nguyén QThing, Khoa cit va Gido duc Viét Nam, Nxb Van hod-Théng tin, Ha ngi, 1994, 9. Phan Trong Bau, Gido duc Vie Nam thei ky cain dai, Nxb Khoa hoc Xa hoi, HA ndi 1994, 10. Toynbee A., Nghién citu vé lich sti mét cach thitc dién gid. Nxb Thé gidi, Ha noi, 2002. 11. The Modernization of Japanese Education, International Society for Educational Information, Vol.1, Tokyo. 1986. 12. Fukuzawa Yukichi., Japan and the educational reform in Meiji time, Translated into Vietnamese by Chuong Thau. National Politics Publisher, 1995. 13. Tokiomi Kaigo, Japan Education- its Past and Present, Kokusai Bunla Shinkokai Japan Cultural Society, Toyo, 1968. 14. Trén Huy Ligu (Cb), Lich sie Thi dd Ha Néi, Nxb Sit hoc, Ha ndi, 1960. seHoneees NGHIEN COU DONG BAC A, SO 4(64) 62006 47

You might also like