PRIRUNIK

ZA TEHNIKE CRTAE ARMATURE

In cooperation with:

Impressum
Publikacija se izdaje u okviru projekta Podrka obrazovanju odraslih koji predstavlja zajedniku inicijativu
Deutsche Gesellschaft fr Internationale Zusammenarbeit (GIZ) i vicarske agencije za razvoj i saradnju (SDC).
GIZ podrava njemaku Saveznu vladu pri ostvarenju ciljeva u meunarodnoj saradnji za odrivi razvoj.
SDC djeluje u okviru Ministarstva vanjskih poslova i koordinira meunarodnu razvojnu saradnju i aktivnosti
vicarske Konfederacije.
Stavovi i miljenja autora izneseni u ovoj publikaciji ne predstavljaju nuno stavove i miljenja GIZ-a i SDC-a.
Izdava
Deutsche Gesellschaft fr
Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH
Bonn i Eschborn

www.giz.de
Sjedite projekta:
Podrka obrazovanju odraslih
Splitska 7
71000 Sarajevo
T +387 33 223 785, 216 162
F +387 33 223 785, 216 162
Naslov publikacije
Prirunik za tehnike crtae armature
Partneri
REZ Regionalna razvojna agencija za regiju Centralna BiH
Regional Development Agency for Central B&H Region
Autori tekstova
Fadil Biberki, d.i.g.
Haris Turki, d.i.g.
Zlatko Dani, d.i.g.
Urednik
Fadil Biberki, d.i.g.
tampa
Amos Graf d.o.o.
Fotografije
Zlatko Dani
Mjesto i godina izdavanja
Sarajevo, oktobar 2013.

Sadraj
1.1 Openito ............................................................................................................................................ 4
1.2 Pravila armiranja ............................................................................................................................... 5
1.3 Propisi u BiH i EU ............................................................................................................................... 6
1.3.1 Oznake graevinskih materijala ................................................................................................. 6
1.4 Graevinska praksa u BiH i EU........................................................................................................... 8
2 Priprema nacrta za crtanje armature ................................................................................................... 9
3 Prezentacija programa za crtanje armature....................................................................................... 13
4 Rad sa programom za crtanje armature ............................................................................................ 14
4.1

Glavni elementi programa ArmCAD ...................................................................................... 14

4.2

Neophodna konfiguracija raunara ....................................................................................... 14

5 Odabir potrebne armature prema statikom proraunu ................................................................... 15

5.1 Ploe i zidovi ................................................................................................................................ 15
5.1.1 Momenti savijanja ................................................................................................................ 15
5.1.2 Potrebna armatura ............................................................................................................... 17
5.2 Grede i stubovi ............................................................................................................................ 21
5.2.1 Momenti savijanja i poprene sile........................................................................................ 21
5.2.2 Potrebna armatura ............................................................................................................... 23
6 Statiki proraun................................................................................................................................. 25

1.1 Openito
Tehniki crtai armature bave se izradom nacrta armature armirano-betonskih nosivih
konstrukcija (AB konstrukcija). Betonske konstrukcije se kod izvoenja ojaavaju (armiraju) sa
elinim ipkama/mreama (armaturom), tako je i nastao naziv armirani beton.
Pravilan nain rasporeda armature, koliinu i tip armature odreuje diplomirani inenjer
graevinarstva (master) statiar. Na osnovu uputa od strane inenjera statiara tehniki crta
armature izrauje kompletne nacrte armature sa specifinim detaljima koji su potrebni za
izvoenje.
Nacrti armature ine jedan od glavnih dijelova projekta nosive konstrukcije objekta i po
njima se na gradilitu izvodi armiranje betonske konstrukcije.

Slika 1, armatura i AB konstrukcija u fazi izvoenja

1.2 Pravila armiranja

Pri izradi nacrta armature primjenjuju se odreeni propisi i norme. BiH propisi iz ove
oblasti zasnivaju se na starim YU propisima uz postepeno uvoenje europskih normi i
standarda, koji jo nisu vaei ali se dosta primjenjuju u praksi.
(A) Pravilnici i propisi koji se zasnivaju na prijeratnim YU pravilnicima a primjenjuju se kod
izrade nacrta armature su slijedei:

Pravilnik o tehnikim normativima za beton i armirani beton (Sl.list SFRJ, 11/87),

Pravilniku o tehnikim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmikim

podrujima (Sl.list SFRJ, br. 31/81,49/82, 29/83, 21/88 i 52/90)

(B) Pravilnici i propisi koji se zasnivaju na modernim europskim normama a primjenjuju se

kod izrade nacrta armature su slijedei:

EN 1992 (Eurocode 2), proraun betonskih konstrukcija

EN 1998 (Eurocode 8), proraun seizmiki otpornih konstrukcija

PRIRUNIK - Pravila za armiranje prema standardu DIN 1045-1: 2001-07 (Prilog 1)

Armiranje betonskih elemenata radi se prema gore navedenim pravilnicima uz napomenu

da se pri armiranju betonskih elemenata konstrukcija koje se nalaze u seizmiki aktivnim
podrujima mora voditi rauna o posebnim detaljima armiranja.
Kako se BiH nalazi u podruju koje je podlono seizmikim uticajima, za sve AB konstrukcije
u BiH moraju se primjenjivati posebna pravila armiranja za seizmiki ugroene konstrukcije
(Pravilniku o tehnikim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmikim
podrujima i EN 1998).

Slika 2, slom nepravilno armiranog AB stuba od uticaja zemljotresa

5

1.3 Propisi u BiH i EU

Graevinski propisi u BiH nakon rata nisu do kraja definirani niti usklaeni sa modernim
EU normama, te se oslanjaju na stare YU propise. Stari propisi koji se primjenjuju u praksi ne
prate moderna istraivanja i saznanja iz date oblasti i nisu u stanju da odgovore svim zahtjevima
iz privrede i graenja modernih AB objekata. Polako dolazi do sve vee primjene modernih EU
normi.
Savremeni EU propisi iz oblasti graevinarstva usklaeni su sa svjetskim istraivanjima i
dostignuima modernih ekonomski razvijenih zemalja (USA, Canada, Japan, New Zealand) te kao
takvi predstavljaju zadnju rije tehnikih dostignua iz date oblasti. EU propisi se primjenjuju na
podruju Europske Unije i predstavljaju veliko olakanje u smislu usklaenosti propisa na
prostoru EU te lakeg i boljeg poslovanja. (Zvanina web prezentacija Eurokodova pri Europskoj
Komisji -http://eurocodes.jrc.ec.europa.eu/)

1.3.1 Oznake graevinskih materijala

U ovom poglavlju dat je pregled osnovnih oznaka graevinskih materijala prema BiH i EU
propisima. Materijali koji se primjenjuju su: beton i armaturni elik armatura (koja se u praksi,
na terenu, nepravilno naziva i kao: eljezo).
Beton, oznaava se na slijedei nain:

BiH propisi: MB 20, MB 30, MB 40... ili MB 200, MB 300, MB 400... (gdje oznaka
MB znai marka betona, a broj iza oznaava vrijednost karakteristine vrstoe
betona na pritisak). Najvie rasprostranjen konstruktivni beton u BiH je MB 30.

EU propisi: C20, C25, C30... (gdje oznaka C znai eng. concrete, tj. beton, a broj
iza predstavlja vrijednost karakteristine vrstoe betona na pritisak). Obzirom
da je logika oznaavanja slina ali je odreivanje vrstoe betona neto drugaije,
najrasprostranjeniji beton u BiH prema EU normama oznaava se kao C25.

Armatura (betonski, armaturni elik), oznaava se na slijedei nain:

BiH propisi: GA 240/360 (glatka armatura), RA 400/500 (rebrasta armatura),

MAG 500/560 (mreasta armatura sa glatkim ipkama), MAR 500/560 (mreasta
armatura sa rebrastim ipkama),

EU propisi: S500 (rebrasta armatura), BSt 500 S/M (rebrasta armatura i

mreasta armatura sa rebrastim ipkama).

Broj u oznakama armature, slino kao kod betona, predstavlja karakteristinu vrstou, gdje vei
broj znai jaa armatura. U poslijednje vrijeme u BiH graevinskoj praksi koristi se gotovo
iskljuivo samo armatura BSt 500 S/M.

Slika 3, rebraste armaturne ipke

Slika 4, mreasta armatura sa rebrastim ipkama

1.4 Graevinska praksa u BiH i EU

Armirano betonske konstrukcije, zbog povoljne cijene i relativno lakog izvoenja,
zauzimaju prvo mjesto po broju novo izgraenih objekata, kako u BiH tako i u EU. Armirani
beton posjeduje dugu tradiciju u graenju u BiH i EU, te ga investitori, izvoai i inenjeri
preferiraju kao konstruktivni materijal.
Zbog velikog broja BiH radnika i ininjera koji su radili i rade u EU, kao i irom svijeta,
poznavanje armiranog betona kao graevinskog materijala je na visokom nivou. Podizanje svega
na vii nivo, uz bolju kontrolu izvoenja i kontrolu kvalitete ugraenog materijala, nije dovoljno
pokriveno zakonskom regulativom i provoenjem zakona kao takvog. Kao to je ve prethodno
reeno, EU norme polako zaivljavaju u BiH praksi.
Europska Unija, sa druge strane, zakonsko-tehnike aspekte na podruju graevinske
prakse dovela je na zavidan nivo. Dobro poznavanje i pravilno tumaenje BiH/EU propisa
neophodno je za uspjenu razradu armaturnih nacrta na podruju BiH (eventualno EU).
Treba napomenuti da su i stari YU propisi zasnovani na tadanjim europskim propisima
(od prije 30-ak godina), te da za savladavanje novih propisa ne treba velik napor jer je
inenjerska logika ostala ista, respektirajui nova saznanja i dostignua.

Slika 5, gradilita: lijevo SCC Sarajevo, desno: Hamburger Elbphilharmonie, Hamburg

2 Priprema nacrta za crtanje armature

Osnovni nacrti koji slue kao podloga za sve ostale nacrte konstrukcije su arhitektonski
nacrti. Na arhitektonskim nacrtima specificirani su poloaji zidova, prozora, vrata, debljina i tip
fasadne obloge itd. sa odgovarajuim opisima i kotiranim dimenzijama elemenata.

Slika 6, arhitektonski nacrt (dio osnove-etaa+2)

Arhitektonska osnova iznad dobije se horizontalnim presjekom kroz objekat
posmatrajui datu osnovu u pogledu prema dolje (prema podu, stropnoj konstrukciji koja se
nalazi na koti +8.00, vidi sliku ispod horizontalni presjek A-A).
Nacrt konstrukcije, plan oplate, prema kojem se formira i betonira AB konstrukcija na
gradilitu dobija se iz arhitektonskog nacrta na slijedei nain:

prvo se arhitektonski nacrti oiste od svih elemenata koji ne predstavljaju nosivu AB

konstrukciju (fasada, prozori, vrata, pregradni zidovi, opis slojeva poda itd.), a
zadravaju se samo nosivi elementi: AB zidovi, stubovi i konture AB ploe u osnovi

zatim se tako ogoljeni nacrti dopunjavaju nacrtima AB greda na datoj osnovi, sa svim
potrebnim opisima i kotama

na dobijenom nacrtu crtaju se jo i tzv. oboreni presjeci, koji predstavljaju presjek kroz
datu AB plou sa gredama, a postavlja se na datoj osnovi na mjestu presjeka kroz datu AB
plou (vidi slike ispod)

Potrebno je zapamtiti da se plan oplate horizontalnih elemenata: AB ploe sa AB gredama

formira horizontalnim presjekom kroz konstrukciju, posmatrajui datu AB plou u pogledu
9

prema gore (prema datoj AB ploi, poz 300, koja se nalazi na koti +8.00, vidi sliku ispod
horizontalni presjek K-K).

Slika 7, horizontalni presjeci, A-A: arhitektonski

B-B: konstruktivni plan oplate

Slika 8, plan oplate AB ploe na koti +8.00

Plan oplate koristi se za formiranje kalupa oplate, u koji e se ugraditi svjei beton
(koji je prethodno armiran armaturnim ipkama i mreama), te se nakon stvrdnjavanja betona
oplata skida sa betona i dobijamo finalni proizvod AB konstrukciju.
10

Dobijeni nacrti, planovi oplate, dodatno se oiste od kota, oborenih presjeka i rafure,
zadravaju se samo konture elemenata, te se preko takvih nacrta crta armatura (vidi sliku
ispod).

Slika 9, plan armature AB ploe na koti +8.00 (donja zona)

Da bi sve bilo kompletno potrebno je jo pripremiti podloge za crtanje vertikalnih
elemenata, AB zidova i stubova, koje se dobijaju crtanjem vertikalnih presjeka kroz date
elemente, sa svim potrebnim detaljima: vanjskim konturama datog elementa sa crtkanim
linijama oznaenim horizontalnim elementima koji se spajaju sa datim vertikalnim elementom.

Slika 10, plan armature AB stubova u osnovi

11

Slika 11, plan armature AB zida u pogledu

Detaljnije upoznavanje sa svim elementima konstrukcije i arhitekture moe se pronai u
dodatnoj literaturi koja je dana u prilozima.

12

3 Prezentacija programa za crtanje armature

Program za crtanje armature ArmCAD zasnovan je na programu AutoCAD.
Razumijevanje komandi, logike rada i samog efikasnog rada na programu ArmCAD nije mogue
bez dobrog poznavanja programa AutoCAD. Nakon savladavanja programa AutoCAD, mogue je
u kratkom vremenskom roku usvojiti vjetine i znanja koje su potrebne za dobro razumijevanje
rada i praktian rad na programu ArmCAD.
ArmCAD 2005 je program, koji integrisan u AutoCAD, pomae u pravljenju
visokokvalitetnih profesionalnih crtea detalja armiranja. Program ArmCAD korisnika oslobaa
najnapornijeg dijela posla - razvrstavanja, pozicioniranja, brojanja, oblikovanja, sidrenja,
kontrole greaka. I sve to uz automatsko auriranje svih naknadnih izmjena.
U svakom trenutku, program omoguava automatsko generisanje specifikacije armature
koja precizno i tano prikazuje geometriju i koliinu svake od upotrebljenih pozicija ipki na
crteu. Zajedno sa specifikacijom, automatski se generie i rekapitulacija armature koja
predstavlja zbirni prikaz koliina armature.
Pri upotrebi mreaste armature, pored specifikacije i rekapitulacije, automatski se
generie i optimizovan plan rezanja koji omoguava da koliina rezanih a neiskoritenih dijelova
mrea

bude

najmanji

mogui.

Koristei najnovija saznanja i viegodinje iskustvo, napravljen je program koji drastino

ubrzava, olakava i dri pod kontrolom mukotrpan i grekama podloan proces kreiranja
projekata detalja armiranja.

Slika 12, interfejs programa ArmCAD

13

4 Rad sa programom za crtanje armature

Savladavanje osnovnih komandi uz praktino crtanje armature jednostavno se postie
koritenjem ve pripremljenih tutoriala koji se mogu pronai na stranici proizvoaa softvera:
http://www.radimpex.rs/lessons.php?id=2&lang=sr
Kompletan manual sa detaljnim i preciznim objanjenjima svake od komandi i
mogunosti finog podeavanja rada programa moe se takoer preuzeti sa zvanine stranice
proizvoaa softvera: http://www.radimpex.rs/download.php?id=2&lang=sr

4.1

Glavni elementi programa ArmCAD

Crtanje i editovanje ipki

Crtanje i editovanje serija ipki

Crtanje i editovanje poprenih presjeka, kotiranje i oznaavanje ipki

Crtanje i editovanje mreaste armature

Kreiranje gotovih planova armature i oplate za neke tipine armiranobetonske

konstrukcije (Wizardi)

Automatsko generisanje izvjetaja (specifikacije, rekapitulacije i plana rezanja mrea)

Jedan korak od dimenzionisanja i usvajanja armature, do izvoakih crtea (direktna

veza sa programom Tower za statiku i dinamiku analizu konstrukcija)

Potpuna integrisanost sa programom AutoCAD

Potpuna prilagodljivost - lokalizacija programa

4.2

Neophodna konfiguracija raunara

Potrebne su slijedee komponente (bilo koja od nabrojanih):

Windows: XP, Vista, 7 (32 ili 64 bit)

AutoCAD: 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014 (32 ili 64
bit)

14

5 Odabir potrebne armature prema statikom proraunu

Osnovni podaci koji su potrebni da bi se pristupilo odabiru potrebne koliine armature i
pravilnom rasporedu armature u AB elementima dobijaju se iz statikog prorauna. Rezultati
statikog prorauna daju detaljan pregled naprezanja svih AB elemenata sa dijagramima na
kojima su oznaena mjesta gdje je potrebna armatura i koliko armature je potrebno u pojedinim
presjecima. Ne ulazei detaljno u statiki proraun, to i nije zadatak crtaa armature, fokusirat
emo se samo na dijelove statikog prorauna koji su bitni pri pravilnom crtanju armature.

5.1 Ploe i zidovi

5.1.1 Momenti savijanja
Momenti savijanja ine dio statikih rezultata za povrinske elemente, ploe i zidove, i
predstavljaju glavne rezultate kada je u pitanju odabir i raspored potrebne koliine armature. U
nastavku analiziraju se dijelovi statikog prorauna koji su neophodni kod crtanja armature.
Kompletan statiki proraun za konstrukciju koja je analiziriana dat je na kraju prirunika.

Slika 13, dijagram momenata savijanja za plou Poz 100 - osnova

15

Polje: rafirano
podruje ispod
ploe - potrebna je
armatura u donjoj
zoni ploe.

Oslonac2:
rafirano podruje
iznad ploe potrebna je
armatura u donjoj
zoni ploe.

Oslonac1: rafirano
podruje iznad
ploe - potrebna je
armatura u gornjoj
zoni ploe.

z-osa
y-osa

x-osa

Slika 14, dijagram momenata savijanja za plou Poz 100 i zid - 3D, tumaenje rezultata
Na sl.14, dat je kvalitativni prikaz momenata savijanja u ploi (zidu), sa
pojednostavljenim objanjenjem. Generalno: na mjestima gdje postoji momenat savijanja potrebna je armatura. Treba primjetiti da se iz samih dijagrama momenata savijanja ne moe
zakljuiti koliko armature je potrebno za dati povrinski element: ploa ili zid.

16

5.1.2 Potrebna armatura

U rezultatima statikog prorauna posebno su dati dijagrami za pojedine elemente,
(ploa, zid), na kojima je oznaeno koliko armature je potrebno za dati element.
Polje: potrebno je
3.21 cm2/m'
armature u donjoj
zoni ploe za smjer y.

Odabir armature:
potrebno je 3.21
cm2/m' - usvojena
mrea Q335.

Slika 15a, dijagram potrebne armature (donja zona) za plou Poz 100 - smjer y (smjer 2),
tumaenje rezultata

17

Polje: potrebno je
3.17 cm2/m'
armature u donjoj
zoni ploe za smjer x.

Odabir armature:
potrebno je 3.17
cm2/m' - usvojena
mrea Q335.

Slika 15b, dijagram potrebne armature (donja zona) za plou Poz 100 - smjer x (smjer 1),
tumaenje rezultata
Komentar: na slikama iznad vidimo da je potrebna armatura za smjer x i smjer y otprilike
ista (3.21/3.17cm2/m'), pa je u skladu sa tim i usvojena armatura ista: Q335 (3.35cm2/m').
U praksi se esto deava da se potrebna armatura za smjer x i y razlikuje, te se prema
tome i moe odabrati razliita armatura za razliite smjerove. Primjera radi, neka je za smjer x
potrebna armatura - 2.35cm2/m' a za smjer y - 3.84cm2/m', onda usvajamo Q mreu koja je
dovoljna da pokrije manju potrebnu armaturu: smjer x - Q257 (2.57cm2/m'). Kako Q mrea
ima istu armaturu u oba smjera to znai da i za smjer y imamo usvojenu armaturu 2.57cm2/m' a
potrebna armatura za smjer y je 3.84cm2/m', to znai da nam za smjer y nedostaje: 3.84 2.57
= 1.27cm2/m'. Ovo razliku koju treba pokriti dodatnom armaturom moemo da uradimo sa R
mreom koja je nosiva samo po duini (u pravcu polaganja mree), dakle usvaja se dodatna
armatura za smjer y, R188 (1.88cm2/m'). Rezime: za smjer x potrebno je 2.35cm2/m'
usvojeno: Q257(2.57cm2/m'), za smjer y potrebno je 3.84cm2/m' usvojeno: Q257 + R188
(2.57 + 1.88 = 4.45cm2/m').
18

Oslonac: potrebno je
5.04 cm2/m'
armature u gornjoj
zoni ploe za smjer x
u zoni iznad stuba.
Odabir armature:
potrebno je 5.04
cm2/m' - usvojena
mrea R525.

Gornja zona: dio

ploe u kojem nije
potrebna armatura.
Armiraju se oslonaki
rubovi prema
pravilima armiranja
(min. armatura na
duini od 0.15*L).
L raspon ploe

Slika 16a, dijagram potrebne armature (gornja zona) za plou Poz 100 - smjer x (smjer 1),
tumaenje rezultata

19

Gornja zona: dio

ploe u kojem nije
potrebna armatura.

Oslonac: potrebno je
5.17 cm2/m'
armature u gornjoj
zoni ploe za smjer y.

Oslonac: potrebno je
4.18 cm2/m'
armature u gornjoj
zoni ploe za smjer y.
Minimalna arm. po
rubovima gdje je
zglobna veza.

Odabir armature:
potrebno je 5.17
cm2/m' - usvojena
mrea R525.

Odabir armature:
potrebno je 4.18
cm2/m' - armiranje
ipkama L oblika
10/15cm
(0.785/0.15=5.25cm
2/m'). Ploa je kruto
povezana sa zidom,
vidi detalj A.
Slika 16b, dijagram potrebne armature (gornja zona) za plou Poz 100 - smjer y (smjer 2),
tumaenje rezultata
Na slikama iznad dati su dijelovi statikog prorauna sa dijagramima potrebne armature,
sa objanjenjima. Pravilnim tumaenjem dijagrama momenata savijanja i dijagrama potrebne
armature, lako se dolazi do zakljuka koliko armature je potrebno i kakav je raspored armature
po datom AB elementu, uvaavajui opta pravila armiranja. U tabelama za armiranje date su
tipske mree sa svim neophodnim podacima. Primjera radi, oznaka mree "Q335" tumai se na
slijedei nain: Q - znai da je nosiva u oba smjera (x i y), a broj 335 znai da je povrina
armature - 3.35cm2/m', u oba smjera. Sa druge strane oznaka mree "R424" tumai se na
slijedei nain: R - znai da je nosiva po duini, a broj 424 znai da je povrina armature 4.24cm2/m', po duini - u smjeru polaganja mree.

20

5.2 Grede i stubovi

5.2.1 Momenti savijanja i poprene sile

Momenti savijanja, isto kao i kod ploa i zidova, predstavljaju glavne rezultate kada je u
pitanju odabir i raspored potrebne koliine podune armature u gredi/stubu. Dijagram
poprenih sila nam daje sliku rasporeda poprene armature (vilice tj. uzengije) po duini
grede/stuba.
Oslonac (iznad
stuba): rafirano
podruje iznad
grede - potrebna je
armatura u gornjoj
zoni grede.

Polje: rafirano
podruje ispod
grede - potrebna je
armatura u donjoj
zoni grede.

Slika 17, dijagram momenata savijanja za grede na Poz 100, tumaenje rezultata

21

rafirano podruje
oznaava
raspodjelu
poprene sile du
grede - gustinu
poprene armature
du grede.

Slika 18, dijagram poprenih sila za grede na Poz 100, tumaenje rezultata

22

5.2.2 Potrebna armatura

U rezultatima statikog prorauna posebno su dati dijagrami za elemente, (greda, stub),
na kojima je oznaeno koliko armature, podune i poprene, je potrebno za dati element.
Oslonac: potrebno je
3.60 cm2 armature u
gornjoj zoni grede.
Usvojeno je 212 kao
montana po duini
grede, te se dodaje
razlika 212
(4*1.13=4.52cm2)
Polje: potrebno je
3.79 cm2 armature u
donjoj zoni grede.
Usvojeno je 216
(2*2.01=4.02cm2)

Polje: potrebno je
1.26 cm2 armature u
donjoj zoni grede.
Usvojeno je 212minimalna arm.
(2*1.13=2.26cm2).
Ista, montana
arm.se usvaja i u
gornjoj zoni.
Slika 19, dijagram potrebne podune armature (donja i gornja zona) za grede na Poz 100 ,
tumaenje rezultata
Odabir potrebne armature radi se prema gore datom objanjenju, svi potrebni podaci
koji se odnose na ipke (povrina poprenog presjeka, teina itd.) mogu se pronai u
odgovarajuim tabelama. Pored dijagrama sa potrebnom armaturom, mora se voditi rauna i o
optim pravilima armiranja (minimalna armatura za AB grede, voenje armature i sl.). Na str.6
Prirunik za armiranje prema DIN 1045-1 u tabeli A.1 za pojedine profile ipki date su
povrine poprenih presjeka, konkretno za gore koritene profile imamo: 12(1.13cm2) i
16(2.01cm2). Minimalna poduna armatura za gredu dimenzija b*h rauna se prema formuli:
23

As,min

0.00135*b*0.95*h[cm2].

Za

gredu

dimenzija

25/40

imamo:

As,min

=0.00135*25*0.95*40 = 1.283cm2 za beton C25/30.

Potrebno je: 5.03 cm2
/m' poprene armature
na mjestu oslonca.
Usvojeno je 8/15cm
=2x0.503/0.15=
6.66cm2/m'.
Nije potrebna poprena
armatura. Usvojena je
minimalna,
konstruktivna
armatura 8/20cm =
2*0.503/0.2
=5.0cm2/m'.

Slika 20, dijagram potrebne poprene armature za grede na Poz 100 , tumaenje rezultata
Sve to je gore navedeno za podunu armaturu vai i za poprenu armaturu pri odabiru i
rasporedu armature. Na isti nain se tumae rezultati i usvaja armatura za stubove.
Poprena armatura grede (vilice) izvodi se kao zatvorena ipka u koju se polae poduna
armatura grede i ako pogledamo presjek kroz gredu vidimo da imamo 2 ipke 8, (2*8), u
vertikalnom pravcu. Dalje, vidimo da su vilice na razmaku od 15cm(0.15m). Znai poprena
armatura u datom presjeku je: 2*(8/15cm) = 2*(0.503/0.15) = 6.66cm2/m'. Broj 2 znai: 2
ipke u vertikalnom pravcu dvosjena vilica, 8 profil ipke od koje je napravljena vilica,
0.15 vilice su na razmaku od 15cm, tj. 0.15m. Na str.6 Prirunik za armiranje prema DIN 10451 u tabeli A.1 za pojedine profile ipki date su povrine poprenih presjeka, konkretno za gore
koriteni profil imamo: 8(0.503cm2). Minimalna poprena armatura za gredu dimenzija b*h
rauna se prema formuli: Asw,min = 0.0011*b*100 [cm2*/m'] za beton C25/30. Za gredu
dimenzija 25/40 imamo: Asw,min =0.0011*25*100 = 2.75cm2. Kod odabira poprene armature
mora se voditi rauna i o max. razmaku vilica (vidi prirunik za armiranje).
Na kraju prirunika dat je kompletan statiki proraun za objekat ije elemente smo
razmatrali na slikama iznad.
24

6 Statiki proraun
Ulazni podaci - Konstrukcija
Tabela materijala

No
1

Naziv materijala

E[kN/m2]
3.100e+7

C25

0.20

[kN/m3]
25.00

t[1/C]
1.000e-5

Em[kN/m2]
3.100e+7

m
0.20

Setovi ploa

No
<1>
<2>

d[m]
0.400
0.200

e[m]
0.200
0.100

Materijal
1
1

Tip prorauna
Tanka ploa
Tanka ploa

Ortotropija
Izotropna
Izotropna

E2[kN/m2]

G[kN/m2]

Setovi greda

Set: 1 Presek: b/d=25/40, Fiktivna ekscentrinost

Mat.
1 - C25

A1
1.000e-1

A2
8.333e-2

A3
8.333e-2

I1
1.273e-3

I2
5.208e-4

I3
1.333e-3

Mat.
1 - C25

A1
6.250e-2

A2
5.208e-2

A3
5.208e-2

I1
5.501e-4

I2
3.255e-4

I3
3.255e-4

Mat.
1 - C25

A1
4.909e-2

A2
4.418e-2

A3
4.418e-2

I1
3.835e-4

I2
1.917e-4

I3
1.917e-4

Mat.
1 - C25

A1
2.000e-1

A2
1.667e-1

A3
1.667e-1

I1
3.347e-3

I2
1.042e-3

I3
1.067e-2

3
40

10

25

[c m ]

Set: 2 Presek: b/d=25/25, Fiktivna ekscentrinost

25

25

[c m ]

Set: 3 Presek: D=25, Fiktivna ekscentrinost

25

[c m ]

Set: 4 Presek: b/d=25/80, Fiktivna ekscentrinost

80

20

T
3
25

[c m ]

Setovi povrinskih oslonaca

Set
1

K,R1
5.000e+3

K,R2
5.000e+3

K,R3
5.000e+3

25

0.80

2.40

2.40

2.40

b/d=25/80

b/d=25/80

2.40

6.40

0.
40

<1
>

2.40

0.80

2.40

0.80

2.40

2.40

2.40

2.40

2.40

Nivo: p000 [0.00 m]

2.40

Izometrija

6.40

0.80

H_2

3
b/d=25/40
b/d=25/40

2.40

2.40

V_2

2.40

<2
>

V_1

0.
20

2.40
1

1
2.40

2.40

H_1
1

Nivo: p100 [2.80 m]

Dispozicija ramova

26

Ram: H_2

2.40

2.40

2.40

2.80

b/d=25/80

2.40

2.40

D=25

0
0. 2
d =
<2 >

2.80

b/d=25/25

b/d=25/40

2.40

2.40

2.40

2.80

Ram: V_1

2.40

Ram: V_2

b/d=25/80

0
0. 2
d =
<2 >

2.80

D=25

20
0.

2.40

2.40
d

b/d=25/40

>
<2

2.40

Ram: H_1

27

Ulazni podaci - Optereenje

Opt. 1: g (g)

Opt. 2: q1

q = -1.00

q = -3.00

Nivo: p100 [2.80 m]

Nivo: p100 [2.80 m]

Opt. 3: q2

Opt. 4: zemlja

q = -4.00

q = 0.00

q = -40.00

Nivo: p100 [2.80 m]

q = 0.00

q = -40.00

Ram: H_1

28

Opt. 1: g (g)

Opt. 2: q1

Izometrija

Izometrija

Opt. 3: q2

Opt. 4: zemlja

Izometrija

Izometrija

29

Statiki proraun

Izometrija
Vektorski preseci: Ms

Opt. 5: 1.35xI+1.5xII+1.5xIII+1.5xIV

Opt. 5: 1.35xI+1.5xII+1.5xIII+1.5xIV

2.40

Izometrija
Deformisani model

2.40

Opt. 5: 1.35xI+1.5xII+1.5xIII+1.5xIV

2.40

Opt. 20: I+II+III+IV

-19.01

-42.51

2.40

2.40

2.40

2.40

2
2.80
23.19
13.72

2.40

2.40

Nivo: p100 [2.80 m]

Vektorski preseci: Ms

-43.05

Ram: H_1
Vektorski preseci: Ms

30

Opt. 5: 1.35xI+1.5xII+1.5xIII+1.5xIV

25.98

28.61

-52.14

Opt. 5: 1.35xI+1.5xII+1.5xIII+1.5xIV

-4.41

-11.71

-70.89

53.74

14.10

14.19

-10.65

Nivo: p100 [2.80 m]

Uticaji u gredi: max T2= 28.61 / min T2= -70.89 kN

Opt. 5: 1.35xI+1.5xII+1.5xIII+1.5xIV

Opt. 5: 1.35xI+1.5xII+1.5xIII+1.5xIV

-3.32
-70.89

53.74

-19.82

25.98

28.61

-52.14

Nivo: p100 [2.80 m]

Uticaji u gredi: max M3= 53.74 / min M3= -52.14 kNm

Ram: H_2
Uticaji u gredi: max M3= 87.70 / min M3= -54.24 kNm

-0.24

13.47

-2.49

2.46

21.80

2.32

3.66

-26.27

87.70

11.86

-0.38

-0.03

-54.24

-11.31

Ram: H_2
Uticaji u gredi: max T2= 28.61 / min T2= -70.89 kN

31

Opt. 20: I+II+III+IV

Opt. 20: I+II+III+IV

59.01

55 .8
2

56 .8
8

58.94

57 .95

2.17

56.88

56 .8

54.7
5

4.50

8
-3.72

55 .8
2

53 .6
8
52 .62

-0.85

54 .7 5

51 .5 5

53 .6 8

50 .4 8

39.84

52.62

49 .4 1

51.55

48.3 5

50.48

47 .2 8

49.41

46 .2 1

48.35
47.28

45 .1 4

46.21

44 .0 8

45.14

43 .0 1

44.08

41 .9 4

43.01

-0.58

41.94

40 .8 7

40.87
37.68

39.81
38.74

8.38

6.11

38.08

Nivo: p000 [0.00 m]

Uticaji u pov. osloncu: max ,tla= 59.01 / min ,tla= 37.68 kN/m2

Nivo: p000 [0.00 m]

Vektorski preseci: Ms

32

Dimenzionisanje (beton)
Merodavno optereenje: Kompletna ema
EC 2 (EN 1992-1-1:2004), C 25, S500H, a=2.00 cm

Merodavno optereenje: Kompletna ema

EC 2 (EN 1992-1-1:2004), C 25, S500H, a=2.00 cm

0. 00

0. 0
0

1.16

00
0.

0.00

1.88
0.00

2. 57

1.88

0.00

2.57

3.17

3.21
3.14

0.00

3.08

0.00

0.00

Nivo: p100 [2.80 m]

Aa - d.zona - Pravac 1 - max Aa1,d= 3.17 cm2/m

Nivo: p100 [2.80 m]

Aa - d.zona - Pravac 2 - max Aa2,d= 3.21 cm2/m

Merodavno optereenje: Kompletna ema

EC 2 (EN 1992-1-1:2004), C 25, S500H, a=2.00 cm

Merodavno optereenje: Kompletna ema

EC 2 (EN 1992-1-1:2004), C 25, S500H, a=2.00 cm

-0 .
-0.37
00

-3
.3
5

-5.04

-0.0 0

-3.65

-0 .0 0

-5.17

-1 .88

-1.78
-3.35

-1.88

0
.0
-0

-0.00

-0.0 0

-0.00
-0.00

-1.88
-3.35
-4.18

-2 .5 7

-4.15

Nivo: p100 [2.80 m]

Aa - g.zona - Pravac 1 - max Aa1,g= -5.04 cm2/m

Nivo: p100 [2.80 m]

Aa - g.zona - Pravac 2 - max Aa2,g= -5.17 cm2/m

33

Merodavno optereenje: Kompletna ema

EC 2 (EN 1992-1-1:2004), C 25, S500H

3.60

5.03

Merodavno optereenje: Kompletna ema

EC 2 (EN 1992-1-1:2004), C 25, S500H

3.79

0.54

1.26

0.09

Nivo: p100 [2.80 m]

Armatura u gredama: max Aa2/Aa1= 3.79 cm2

Nivo: p100 [2.80 m]

Armatura u gredama: max Aa,uz= 5.03 cm2

Merodavno optereenje: Kompletna ema

EC 2 (EN 1992-1-1:2004), C 25, S500H, a=2.00 cm

Merodavno optereenje: Kompletna ema

EC 2 (EN 1992-1-1:2004), C 25, S500H, a=2.00 cm

3.50
0.72

0.00

0.73

3.35

3.49

2. 57

0.48

1.88

0.00

0.66

00
0.

Ram: H_1
Aa - d.zona - Pravac 1 - max Aa1,d= 0.82 cm2/m

0.00

0.82

0. 0.56
00

0.67

0.66

0.51

0. 00

0.67

0.57

Ram: H_1
Aa - d.zona - Pravac 2 - max Aa2,d= 3.50 cm2/m

34