ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ

Ε

Ν ∆ Ο Ν
Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής

Περίοδος Α΄ Έτος 10ο Τεύχος 51ο Δεκέμβριος 2016
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ
ΤΕΥΧΟΣ

Χριστούγεννα: Θεός εφανερώθη
εν σαρκί.

Ο γέρων Παΐσιος
ρου

Του Ιερομονάχου Γρηγορίου

«Ἐλέησον με ὁ Θεòς, κατὰ
τὸ μέγα ἔλεός σου»
του Μοναχού †Μωϋσέως
Αγιορείτου

Ο ιερός Χρυσόστομος ονομάζει την
εορτή των Χριστουγέννων Μητρόπολη των εορτών και πανηγυρίζει λέγοντας: «Βλέπω μυστήριο παράδοξο,
ακούω ποιμένες, όχι να παίζουν κάποιο ποιμενικό σκοπό, αλλά να ψάλλουν ουράνιο ύμνο. Άγγελοι ψάλλουν,
Αρχάγγελοι μελωδούν, τα Χερουβίμ
ανυμνούν, τα Σεραφίμ δοξολογούν,
όλοι εορτάζουν βλέποντας τον Θεό
στη γη και τον άνθρωπο στους ουρανούς. Τον Θεό που βρίσκεται στον
ουρανό, Τον βλέπουν εξ αιτίας της
συγκαταβάσεως Του κάτω στη γη.
Τον άνθρωπο που είναι στη γη, τον
βλέπουν να βρίσκεται από θεία φιλανθρωπία στον ουρανό».
Ο Θεολόγος Γρηγόριος πανηγυρίζει
και αυτός κατά τη γενέθλιο ημέρα του
Κυρίου: «Χριστός γεννάται δοξάσατε,
Χριστός εξ ουρανών απαντήσατε,
Χριστός επί γης υψώθητε». Και εξηγεί: «Ο Άσαρκος σαρκώνεται, ο Αόρατος γίνεται ορατός. Εκείνος τον
Οποίον κανείς δεν μπορούσε να αγγίσει, ψηλαφάται. Ο Άχρονος αποκτά
αρχή. Ο Υιός του Θεού γίνεται υιός
ανθρώπου».
Η εορτή της γεννήσεως του Χριστού
είναι μια Θεοφάνεια, δηλαδή μια φανέρωση του Θεού στον κόσμο. Κατά
τον αποστολικό λόγο, Θεός εφανερώθη εν σαρκί. Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός
Λόγος έλαβε σώμα ανθρώπου και ως
Θεάνθρωπος φανερώθηκε στον κόσμο. Αυτή η φανέρωση του Θεού

Ολά-

Πως πρέπει να προσέχει τὸν
εαυτό του όποιος ζει μέσα
στὸν κόσμο
του Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ
Ποιοί ήταν οι σοφοί αυτοί
άνθρωποι που ήρθαν από
ανατολών.
του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς
Συνάντησις μετά του πνευματικού πατρός
του Αρχ. †Φιλοθέου Ζερβάκου
Πως πρέπει να μελετούμε
τη Αγία Γραφή
Π ΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

στον κόσμο μας και στη ζωή μας, είναι η
απαρχή της δικής μας εισόδου στον κόσμο του Θεού.

Οι ιερείς του ναού
και η συντακτική ομάδα του
περιοδικού σας εύχονται,
ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

ΤΕΥΧΟΥΣ :

Ο γέρων Παΐσιος Ολάρου

14

Ἐλέησον με ὁ Θεòς, κατὰ τὸ
μέγα ἔλεός σου

19

Το εσωτερικό φως

19

Πῶς πρέπει νὰ προσέχει τὸν
ἑαυτὸ του ὅποιος ζεῖ μέσα
στὸν κόσμο

20

Ποιοί ήταν οι σοφοί αυτοί
άνθρωποι που ήρθαν από
ανατολών;

21

Συνάντησις μετά του πνευματικού πατρός

22

Ιερές Ακολουθίες και εκδηλώσεις του ναού.

23

Πως πρέπει να μελετούμε τη
Αγία Γραφή

24 

Ε Ν ∆ Ο Ν

Σελίδα 14

Ο γέρων Παΐσιος Ολάρου – μια μεγάλη μορφή
της ρουμανικής πνευματικότητος
Ο γέρων Παΐσιος Ολάρου από την ιερά μονή Συχαστρία της Ρουμανίας είχε από τον Θεό το χάρισμα της
θεραπείας και της ειρηνεύσεως των πληγωμένων ψυχών από τις αμαρτίες. Η θεολογική του διδασκαλία
ήταν, ταυτόχρονα απλή και σοφή, ευαγγελική και
πρακτική.
Ο πατήρ Παΐσιος είχε μια μεγάλη ειρηνική δύναμη να
διακρίνει εύκολα και αμέσως το ουσιαστικό από το
δευτερεύον, χωρίς να σχετικοποιεί την πληρότητα της
πίστεως που ζούσε και χωρίς να την δυσκολεύει με
ανωφελή εμπόδια.
Όπως οι πατέρες της ερήμου, οι οποίοι συγκέντρωναν πολλή αγία σοφία σε λίγα λόγια, ο γέρων Παΐσιος
έλεγε του ουσιαστικό σε πατρικές συμβουλές. Η καλοσύνη του δεν ήταν αισθηματική και ο θυμός του
δεν ήταν εμπαθής. Ασκητής και παρακλητικός, ο γέρων Παΐσιος είχε μια αυστηρότητα χωρίς σύσπαση
και μια ταπείνωση χωρίς αφέλεια. Ήταν ένας
άνθρωπος ώριμος πνευματικά και αθώος στην καρδιά.
Αλλά το μεγαλύτερό του χάρισμα ήταν το να ησυχάζει και να ειρηνεύει τις ψυχές εκείνων που εξομολογούνταν σ’ αυτόν, ή ζητούσαν την ευλογία του.
Η ειρήνη που ακτινοβολούσε γύρω του ερχόταν από
την βαθιά και ταπεινή του αγάπη για τον Θεόν και τον
πλησίον. Πνευματοφόρος, διά ταπεινής πίστεως και
αδιαλείπτου προσευχής, ο γέρων Παΐσιος, ο Πνευματικός, συγκέντρωνε τον νουν στην καρδιά και την
καρδιά των ανθρώπων κοντά στον Θεόν, σε μια περίοδο που η αθεϊστική κομμουνιστική ιδεολογία προσπαθούσε να απομακρύνει τους ανθρώπους από τον
Θεόν δίδοντας τους σκοτισμό στον νουν και πνευματική ξηρασία στις καρδιές τους.
Αν και ήταν αδύνατος και καχεκτικός στην εμφάνιση,
ο γέρων Παΐσιος ήταν, τα τελευταία χρόνια της κομμουνιστικής δικτατορίας στην Ρουμανία, ένας πραγματικός γίγας της ρουμανικής πνευματικότητος, ο
οποίος, στην ησυχία του, ενδυνάμωνε την Εκκλησία
του Χριστού εντός των καρδιών των πιστών, τότε που
γκρεμίζονταν ναοί στην πρωτεύουσα. Ο Θεός μόνος
ξέρει πόσο πολύ αξίζει ένας πνευματικός που δίνει
ειρήνη και υγεία στην ψυχή σε μια περίοδο, που η
ανθρώπινη κοινωνία οργανώνεται σ’ ένα καταχθόνιο
σύστημα.
Η αγιοσύνη του γέροντος Παϊσίου του Πνευματικού
δεν επιβαλλόταν θεαματικά, αλλά ακατάσχετα ειρηνικά, διότι η αγιοσύνη εξανθρωπίζει τον άνθρωπον, αντίθετα από τα εγωιστικά πάθη που αποξενώνουν κά-

Από το βιβλίο «Ορθόδοξος Φιλόθεος Μαρτυρία»
των εκδόσεων «Ορθόδοξος Κυψέλη»
θε ανθρώπινο στοιχείο από τον άνθρωπον.
* * *
Ο μεγαλόσχημος Παΐσιος Ολάρου γεννήθηκε στις 20
Ιουνίου το 1897 στο χωριό Στροϊέστι, κοινότητα Λούνκα του νομού Μποτοσάνι, από ευσεβείς γονείς και ήταν
ο μικρότερος από τα πέντε παιδιά τους. Ο πατέρας του,
ο Ιωάννης ήταν δασοφύλακας, ενώ η μητέρα του η Αικατερίνη ήταν οικοκυρά. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν
Πέτρος. Το 1921 μπήκε στη μοναχική ζωή στη σκήτη
Κοζάντσεα, παίρνοντας στην κουρά του το όνομα Παΐσιος. Το 1943 χειροτονήθηκε διάκονος και το 1947 ιερεύς. Αργότερα, και για λίγο καιρό, εκλέχτηκε ηγούμενος της ιδίας σκήτης. Το φθινόπωρο του ιδίου χρόνου,
αποσύρθηκε στην ιερά μονή Συχαστρία όπου έλαβε το
διακόνημα πνευματικής πατρότητος ολόκληρης της αδελφότητος, μέχρι το τέλος της ζωής του.
Μεταξύ των ετών 1972 – 1985 αγωνίσθηκε σαν ασκητής στη σκήτη Σίχλα, και τα τελευταία πέντε χρόνια
έζησε, λόγω ασθενείας, στο κελλί του στη μονή Συχαστρία, όπου και εκοιμήθη εν Κυρίω, αφήνοντας κληρονομιά στους μαθητές του, το παράδειγμα ζωής ενός αληθινού μοναχού και πνευματικού πατρός.
Μερικά ψυχωφελή λόγια του π. Παϊσίου Ολάρου
Ερώτ.: Ποια είναι η ωφέλεια της προσευχής, γενικά, και
της προσευχής της καρδιάς, ειδικά;
Απάντ.: Η ωφέλεια της προσευχής είναι η εκπλήρωση
του σκοπού της, δηλαδή η άφεση των αμαρτιών και η
σωτηρία της ψυχής, μιας προσευχής που κάνουμε, είτε
δια του στόματος, είτε δια του νοός, είτε δια της καρδιάς. Ο καθένας, όπως τον προτρέπει η διάνοιά του, το
πνεύμα και ο πνευματικός του, έτσι να προσεύχεται,
μόνο να μη χάσει τη σωτηρία. Εκείνη η προσευχή είναι
πιο ωφέλιμη που πηγάζει δάκρυα ταπεινώσεως, τα οποία μας βοηθούν να εγκαταλείψουμε τις αμαρτίες και να
αυξάνουμε στην αγάπη, στην ταπείνωση και στην πίστη.
Ο καθένας να προσευχηθεί με την προσευχή που τον
βοηθάει να προοδεύσει περισσότερο σε καλές πράξεις
και στην μετάνοια.
Ερώτ.: Η προσευχή χωρίς δάκρυα είναι δεκτή; Πώς μπορούμε να αποκτήσουμε δάκρυα μετανοίας;
Απάντ.: Τα δάκρυα είναι πολλών ειδών, αλλά τα πνευματικά δεν δίνονται, ούτε δανείζονται. Αυτά είναι ένα
δώρο του Κυρίου. Επομένως, να τα ζητάμε συνεχώς και
όταν έρθουν, είτε προσευχόμαστε με το στόμα ή με την
καρδιά, εκείνα είναι καλά και πολύ ωφέλιμα, διότι από
τον Κύριο είναι και στον Κύριο κατευθύνονται. Μόνο 

Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
να μην υπερηφανευόμαστε για να μην χάσουμε τα δάκρυα.
Ερώτ.: Ολιγόστευσε ο πόθος για την προσευχή παντού,
σήμερα. Πως μπορούμε να αποκτήσουμε πόθο και περισσότερη ευλάβεια για την αγία προσευχή;
Απάντ.: Ο κάθε χριστιανός, είτε μοναχός, είτε λαϊκός, πρέπει να έχει ένα πρόγραμμα προσευχής, το
οποίο οφείλει να τηρεί καθημερινώς. Η τήρηση δε
αυτού του προγράμματος, είτε είναι ουσιαστική,
είτε τυπική (από συνήθεια), ωφελεί. Αν πηγαίναμε
πιο συχνά στα νοσοκομεία, στα σπίτια του πόνου,
στους φτωχούς και αν σκεφτόμασταν την στιγμή του
θανάτου και της κρίσεως που μας περιμένουν, τότε θα
προσευχόμασταν περισσότερο και θα είχαμε, βεβαίως,
και θερμά δάκρυα στην προσευχή μας. Η λίγη προσευχή που γίνεται μηχανικά ή επειδή μας βλέπουν οι
άλλοι, είναι καλή, αλλά δεν φέρνει πολλή ωφέλεια, αν
δεν αγγίζει το Άγιον Πνεύμα τις καρδιές μας.
Ερώτ.: Πως μπορούμε να μάθουμε καλύτερα την προσευχή της καρδιάς, αφού σήμερα δεν έχουμε πια δασκάλους προσευχής, όπως άλλοτε;
Απάντ.: Η προσευχή δεν είναι θεωρία που μαθαίνεται
στο σχολείο. Η προσευχή της καρδιάς, δηλαδή που
γίνεται με την συναίσθηση της καρδιάς, είναι δώρο
του Αγίου Πνεύματος, ένα ουράνιο δώρο, το οποίο
το δέχονται μόνο εκείνοι που είναι άξιοι γι’ αυτό.
Ψάλλουμε στην Εκκλησία: «Καθαρθώμεν τας αισθήσεις και οψόμεθα…». Όποιος αγαπάει τον Θεό εξ όλης
της ψυχής και εξ όλης της καρδίας, σ’ εκείνον χαρίζεται και το δώρο των αγίων δακρύων. Αλλιώς μπορείς
να αποκτήσεις την προσευχή της καρδιάς από εμπειρία, μετά από μια μεγάλη και μακροχρόνια πρακτική,
αλλά χάνεται εύκολα, διότι η καρδιά δεν καίει από αγάπη υπέρ Χριστού.
Ερώτ.: Πως μπορούμε να αποκτήσουμε το χάρισμα της
σιωπής, η οποία είναι η μητέρα της προσευχής;
Απάντ.: Ας θυμηθούμε τον λόγο του Σωτήρος ημών
που λέγει ότι «για κάθε μάταια λέξη θα δώσουμε
λόγο την ημέρα της κρίσεως». Και ένας άγιος πατήρ
προσθέτει: «όσες φορές μίλησα, μετάνιωσα». Μεγάλο
είναι το χάρισμα της σιωπής. Δια της σιωπής γλυτώνουμε από καταδίκη, από διαβολή, από πολυλογία και
μαθαίνουμε να προσευχόμαστε. Οι πατέρες μας μιλούσαν «επτά λόγια την ημέρα» - όπως λέγεται -, αλλά με
την καρδιά και με τα χείλη προσεύχονταν αδιαλείπτως.
Αν βάλουμε, μπροστά στα μάτια μας, τις αμαρτίες μας,
τη στιγμή του θανάτου και την ημέρα της κρίσεως,
σιγά – σιγά θα αποκτήσουμε το χάρισμα της σιωπής
και της προσευχής.

Σελίδα 15

Ας προσευχόμαστε στον Θεό με τα λόγια του προφητάνακτος Δαβίδ: «Θοῦ κύριε φυλακὴν τῷ στόματί μου
καὶ θύραν περιοχῆς περὶ τὰ χείλη μου».
Περί ταπεινώσεως
Η ταπείνωση είναι η σκέψη και η αίσθηση της καρδιάς
μας ότι είμαστε πιο αμαρτωλοί απ’ όλους τους ανθρώπους και ανάξιοι για το έλεος του Θεού. Όταν υβρίζουμε εμείς οι ίδιοι τους εαυτούς μας δεν σημαίνει
αυτό αληθινή ταπείνωση. Η αληθινή ταπείνωση είναι όταν κάποιος μας ονειδίζει και υβρίζει και εμείς
υπομένουμε και λέμε: « Ο Θεός διέταξε τον αδελφό
να με κακολογήσει για τις πολλές μου αμαρτίες».
Όταν κάποιος σε περιφρονεί, να λες ότι Θεός τον
διέταξε να μου το κάνει αυτό. Όταν ένας σου παίρνει τη θέση ή την σειρά στις υπηρεσίες και τα διακονήματα, να λες ότι ο Θεός τον διέταξε να γίνει
έτσι. Αυτό είναι αληθινή ταπείνωση. Ενώ υπερηφάνεια είναι όταν εμπιστεύεσαι στον εαυτό σου, στον νου
σου, στις δυνάμεις σου· όταν νομίζεις ότι είσαι ανώτερος από τον άλλον, καλύτερος, πιο ενάρετος και ευαρεστότερος στον Θεό. Τότε, σίγουρα είσαι κυριευμένος από την υπερηφάνεια, από την οποία είθε να μας
φυλάξει ο Θεός, που ταπεινώθηκε για την σωτηρία
μας.
Να ταπεινούμεθα, αδελφοί, διότι ο υπερήφανος δεν
μπορεί να σωθεί. Να κλαίμε τις αμαρτίες μας εδώ, για
να χαρούμε στην άλλη ζωή αιωνίως, διότι, μετά την
σωματική μας αναχώρηση απ’ αυτόν τον κόσμο, όλοι
θα μας ξεχάσουν. Να μην έχουμε την ελπίδα μας
στους ανθρώπους αλλά μόνο στον Θεό. Ο άνθρωπος
αλλάζει. Σήμερον σου δίνει και αύριο σου ζητάει. Σήμερον σε επαινεί και αύριο σε κατακρίνει. Ας θέσουμε
τις ελπίδες μας στο έλεος του Θεού και δεν θα απογοητευθούμε ποτέ.
Ερώτ.: Τι είναι η συνείδηση;
Απάντ.: Συνείδηση είναι ο άγγελος του Θεού ο οποίος φυλάγει τον άνθρωπον. Όταν σε ελέγχει, σημαίνει ότι ο Θεός σε μαλώνει και πρέπει να χαίρεσαι διότι ο Θεός δεν σε ξέχασε. Πρέπει να έχουμε
πάντοτε ενώπιον μας τις αμαρτίες μας, για να μας ραπίζει η συνείδηση με τον έλεγχο και έτσι να αποκτήσουμε δάκρυα στην προσευχή και να μην αμαρτάνουμε πλέον.
Ερώτ.: Ποιό είναι το σημείο της πνευματικής προόδου;
Απάντ.: Δάκρυα στην προσευχή, η συνείδηση ότι είσαι
ο αμαρτωλότερος, μια μεγάλη χαρά στην καρδιά και
πολλή αγάπη και έλεος για όλη την κτίση.
Ερώτ.: Τι γνώμη έχετε για τον σημερινό μοναχισμό;
(Συνέχεια στην επόμενη σελίδα) 

Σελίδα 16
(Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα)

Πως πρέπει να αγωνισθούμε στην μοναχική ζωή για να
αποκτήσουμε τη σωτηρία;
Απάντ.: Ο σημερινός μοναχισμός είναι με πολλή μόρφωση αλλά με λίγη πρακτική. Η φροντίδα της επίγειας
ζωής, η λησμονιά των μοναχικών υποσχέσεων, η απληστία και η ματαιοδοξία είναι οι βασικές αρρώστειες που κυκλοφορούν τώρα. Όπως λέει η παροιμία: «Το
ψάρι, από το κεφάλι αρχίζει να χαλάει». Στο μέτωπο
της αδελφότητος μιας μονής χρειάζονται άνθρωποι
με πνευματική ζωή και εμπειρία, όχι οπωσδήποτε
με μόρφωση. Αλλά, αν βιαζόμαστε να βαδίσουμε στα
ίχνη των πατέρων μας θα σωθούμε.
Ερώτ.: Πως θα ανανεωθεί πνευματικά ο μοναχισμός
στο μέλλον;
Απάντ.: Δεν εξαρτάται από μας η ανανέωση του μοναχισμού, αλλά, προ παντός, από το Άγιον Πνεύμα. Διότι το Άγιον Πνεύμα διαλέγει αγίους ανθρώπους,
ποιμένες και φωτισμένους ηγουμένους και καλούς
πνευματικούς, οι οποίοι μπορούν να διαμορφώσουν
καλούς μοναχούς που να αγαπήσουν την προσευχή,
την άσκηση και την ταπείνωση. Με αυτές τις αρετές,
πάντοτε ανανεώνεται ο μοναχισμός, η πνευματική
ζωή, και χωρίς αυτά, ποτέ. Αν οι ηγούμενοι και οι
πνευματικοί θα είναι, όπως οι λαμπάδες στο κηροπήγιο και θα πάνε, όπως ο καλός ποιμήν, μπροστά στο ποίμνιο, τότε τα μοναστήρια θα ανθίσουν και οι μοναχοί
θα δοξάζουν τον Θεόν μαζί με τους αγγέλους.
Ερώτ.: Πως μπορούμε να νικήσουμε τον λογισμό της
ασωτίας;
Απάντ.: Η απόρριψη των εμπαθών λογισμών, πριν
να μπουν στη φαντασία του νοός, και η προφύλαξη
των οφθαλμών από το να κοιτάξεις με πάθος, είναι
ένα από τα πρώτα όπλα εναντίον αυτού του πάθους.
Να κοιτάξουμε τις ηλικιωμένες γυναίκες όπως τις μητέρες μας, τις νέες όπως τις αδελφές και τις κόρες μας.
Ύστερα, να μην κατακρίνουμε τον πλησίον και να συγκρατηθούμε από εκλεκτά φαγητά και από κρασί, τα
οποία ανάβουν την φύση, την σάρκα. Πάνω από αυτά, να προσευχόμεθα περισσότερο για να μας σκεπάζει ο Θεός με την δωρεά του Αγίου Πνεύματος,
διότι, χωρίς την άνωθεν βοήθεια, κανείς δεν μπορεί
να νικήσει.
Ερώτ.: Παρατηρείται σε ορισμένα μέρη ότι παραμελείται, η εξομολόγηση και ότι δίνεται πολύ συχνά, ακόμη
και αντικανονικά, η θεία κοινωνία. Πως είναι καλύτερα
να κάνουμε σ’ αυτήν την περίπτωση;
Απάντ.: Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τους αγίους
κανόνες και τη χιλιετή πρακτική της Εκκλησίας. Ας

Ε Ν ∆ Ο Ν
πάμε στον ίδιο δρόμο των Πατέρων και των προγόνων
μας, στον κανονικό δρόμο της Αγίας Παραδόσεως. Όχι,
η συχνή θεία κοινωνία δεν μας κατευθύνει στην τελειότητα, αλλά η μετάνοια με δάκρυα, η συχνή εξομολόγηση, η εγκατάλειψη των αμαρτιών, η προσευχή της καρδιάς. Ο πόθος ορισμένων ανθρώπων για τη
συχνή κοινωνία είναι το σημείο της ολιγοπιστίας και
της υπερηφανείας, και όχι το σημείο της πνευματικής
προόδου. Η διόρθωση και η αύξησή μας στη οδό της
σωτηρίας αρχίζει με τη συχνή εξομολόγηση και συνεχίζεται δια της νηστείας και της προσευχής με δάκρυα, δια της εγκαταλείψεως των αμαρτιών, δια της
ελεημοσύνης, δια της ειρηνεύσεως με όλους και δια
της ταπεινώσεως. Μόνο αφού κάνομε όλα αυτά μπορούμε να κοινωνούμε πιο συχνά, καθώς μας δείχνουν οι
Άγιοι Κανόνες και η Παράδοση τηε Εκκλησίας. Αλλιώς, πώς να δεχτείς τον Κύριον του ουρανού και της
γης στο σπίτι σου, ενώ η ψυχή σου είναι βρώμικη, χωρίς εξομολόγηση, σκλαβωμένη από τα πάθη και, προ
παντός, γεμάτη υπερηφάνεια; Πρώτα έχουμε ανάγκη
από δάκρυα, προσευχή και συχνή εξομολόγηση, μετά
όλα τα άλλα χαρίσματα θα προστεθούν σ’ εμάς. Τα μοναστήρια μας κράτησαν πάντα τη βασιλική μεσαία οδό.
Όταν είναι περίπτωση, ας ακολουθήσουμε την πρακτική
και την συμβουλή τους.
Τα πρώτα λόγια του μαθητή προς τον πνευματικό
είναι: «Συγχώρεσε με, πάτερ, και μη με ξεχνάς στην
ιερά προσευχή!», και του πνευματικού προς τον μαθητή είναι: «Ο Θεός να σε συγχωρέσει, τέκνο μου,
και να ειδωθούμε στον Παράδεισο!».
Συμβουλές για τους μοναχούς και πιστούς.
Τι καλά θα ήταν να κάνουμε και εμείς ότι διδάσκουμε
τους άλλους! Θα ήμασταν άγιοι. Εγώ δίδασκα τους
άλλους να έχουν υπομονή στον πόνο. Τώρα, όμως, όταν
υποφέρω κι εγώ, βλέπω ότι δεν έχω καθόλου υπομονή.
Χρειάζομαι, όχι υπομονή, αλλά πολύ μεγάλη υπομονή.
Ένας αδελφός με ερώτησε: «Είναι δυνατόν να καθησυχάσουμε τον πόνο με την προσευχή;». Εδώ είναι το δώρο του Θεού, απάντησα. Η πνευματική αγάπη νικάει
τον πόνο, όπως λέει ο Χριστός περί της γυναικός που
είναι στους πόνους της γέννας, ότι, μετά τη γέννηση,
λησμονεί τον πόνον, διότι γεννήθηκε άνθρωπος στον
κόσμο. Μεγάλο πράγμα είναι να είμαστε κοντά σ’
εκείνον που υποφέρει, να συμμετέχουμε στον πόνο
του. Να ζητήσουμε βοήθεια από τον Θεόν, για να μπορούμε να περάσουμε με το καλό τα κύματα αυτής της
ζωής.
Αν δεν μπορείς να κάνεις καλή πράξη, δεν είναι αμαρτία. Αλλά, αν μπορείς να την κάνεις και δεν την κάνεις,
τότε είναι αμαρτία. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν 

Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
παιδιά, ή δεν ήθελαν να έχουν, ή δεν τους έδωσε ο
Θεός. Εκείνοι που δεν τα ήθελαν, μόλις φθάνουν στα
γεράματά τους, τα επιθυμούν και κλαίγουν διότι δεν
έχουν παιδιά, αλλά είναι πολύ αργά. Όταν η δωρεά του
Θεού πλησιάζει την καρδιά του ανθρώπου, τότε όλα
του φαίνονται εύκολα, και όταν απομακρύνεται η χάρις, τότε του φαίνονται δύσκολα. Τότε υποφέρει, φωνάζει και κλαίει, όπως κάνει το παιδί εγκαταλειμμένο
από τη μητέρα του. Μερικές φορές, αναρωτιέμαι,
άραγε ο πόνος μου, και του κάθε ανθρώπου, μήπως
είναι μια προκαταβολή της αιωνίου ζωής; Διότι ο πόνος μας ταπεινώνει και μας διδάσκει να επικαλούμαστε την βοήθεια του Θεού. Όταν είμαστε σε μια
δυσκολία στη ζωή μας, να κάνουμε δύο πράγματα: να
προσευχηθούμε και να ρωτήσουμε. Εγώ, πιο γρήγορα
χάνομαι μέσα στην πόλη παρά στο δάσος. Εμείς πρέπει να φθάσουμε από το «να σκεφθείς τον Θεόν» στο
«να αισθάνεσαι τον Θεόν». Άλλο πράγμα είναι η ομιλία περί του Θεού, και άλλο η αίσθηση του Θεού.
Άλλο πράγμα είναι ο λόγος, και άλλο η πράξη. Στην
πνευματική αίσθηση φτάνει μόνο εκείνος που κάνει το
θέλημα του Θεού· διότι λέγει ο Σωτήρ μας: «Οὐ πᾶς ὁ
λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν
τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 7,21). Περισσότερο να κάνεις με
την πράξη παρά να μιλάς με τα λόγια. Διότι ο κόσμος
είναι γεμάτος λόγια, αλλά λίγοι είναι εκείνοι που
εφαρμόζουν τις εντολές του Ευαγγελίου. Καλά είναι,
και ο πνευματικός λόγος, η συμβουλή, η επίπληξη, η
προτροπή, το κήρυγμα, τα καλά βιβλία. Αλλά, από λόγια πρέπει να περάσουμε σε πράξεις, διότι και ο Θεός
δημιούργησε τον κόσμο μόνο με τον λόγο και ήταν
«καλά λίαν». Ακόμη και οι άγιοι μαρτυρούσαν τον
Χριστό δια του λόγου, δίδασκαν και έγραφαν βιβλία
εμπνευσμένα από το Άγιον Ευαγγέλιον. Αλλά, εμείς,
σήμερον, είμαστε αμαρτωλοί άνθρωποι. Εμείς πρέπει
να μιλήσουμε λίγο και μόνο ότι είναι ωφέλιμο προς την
δόξα του Θεού.
* * *
Από τον Σεπτέμβριο του 1986 μέχρι στις 18 Οκτωβρίου του 1990, όταν κοιμήθηκε εν Κυρίω, ο μεγαλόσχημος Παΐσιος Ολάρου κάθισε περισσότερο στο κρεββάτι, άρρωστος, στο κελλί του στην ιερά μονή Συχαστρία,
διακονούμενος από τον μαθητή του Γεράσιμο. Είχε ένα
πόδι σπασμένο, ήταν κουφός και σχεδόν τελείως τυφλός από διπλό καταρράκτη. Σ’ αυτήν την μεγάλη περίοδο πόνου, ο γέρων Παΐσιος δεν εξομολογούσε κανένα, εκτός των ηλικιωμένων πατέρων της μονής, τους
οποίους τους είχε από χρόνια στην εξομολόγηση. Συνήθιζε όμως να δέχεται μερικούς από τους πιο εκλεκτούς μοναχούς, πνευματικούς, ηγουμένους, ιεράρχες,
ακόμη και λαϊκούς οι οποίοι επιθυμούσαν επιμόνως να
τον δουν, να πάρουν συμβουλή, ευχή και ευλογία. Διότι ο νους, η φωνή και η εσωτερική πνευματική κατά-

Σελίδα 17

σταση του γέροντος ήταν πολύ καλά. Απ’ αυτές τις
σύντομες συναντήσεις με τον γέροντα Παΐσιο, πολλές
ψυχές ανακουφίστηκαν, πολλά ερωτήματα χωρίς απάντηση λύθηκαν, πολλοί μοναχοί και πιστοί ωφελήθηκαν με την πραότητα, την ηρεμία, την ταπείνωση και
την σωφροσύνη του, βλέποντας την μεγάλη του υπομονή, την σιωπή, την μυστική προσευχή (την νοερά
προσευχή) και τα δάκρυα που έτρεχαν συνέχεια, την
ανδρεία με την οποία δέχονταν όλες τις δυσκολίες, και
το άφοβον της ώρας του θανάτου.
Από τις πολλές του συμβουλές και πνευματικούς διαλόγους, άλλοι γράφτηκαν, και άλλοι παραμένουν
γραμμένοι στις καρδιές των πνευματικών του τέκνων.
Εδώ γράφτηκαν λίγα απ’ αυτά που διατηρήθηκαν στην
μνήμη των μαθητών του, για να είναι προς ψυχική ωφέλεια όλων που θα τα διαβάσουν.
Τα τελευταία λόγια του γέροντος Παϊσίου, περί Παραδείσου.
Ο πράος και ταπεινός πνευματικός γέροντας Παΐσιος
Ολάρου της Ιεράς Μονής Συχαστρίας, ο οποίος μεγάλωσε στη ζωή του χιλιάδες πνευματικά τέκνα, μοναχών και λαϊκών, πάντοτε μας ομιλούσε περί Παραδείσου, περί αγίων και περί χαράς της σωτηρίας, και πολύ σπάνια μας ενθύμιζε περί των βασάνων της Κολάσεως.
Μετά την προσευχή εξομολογήσεως, μας έλεγε ένα
σύντομο και συγκινητικό λόγο διδασκαλίας, και, αφού
μας εξομολογούσε, μας διάβαζε την προσευχή για ταξίδι, στην οποία στο τέλος, πρόσθετε και αυτήν την
προσευχή ευλογίας: «Ο Κύριος ο Θεός, ο
Πανελεήμων, να σας ευλογήσει· ο Κύριος να σας βοηθήσει· ο Κύριος να σας ελεήσει· ο Κύριος να σας φυλάξει από κάθε τι κακό· ο Κύριος να σας γεμίσει από
πνευματική χαρά· ο Κύριος όπως ένας Καλός και Φιλάνθρωπος Θεός, να σας συγχωρήσει τις αμαρτίες, και
στον Παράδεισο με τους δικαίους να σας δεχτεί. Ευλόγησον, Κύριε, τους δούλους Σου τούτους και την προσευχή τους, και την αγάπη τους, και την πίστη τους,
και την χαρά τους, και την ταπείνωση τους, και την
υπομονή τους! Ευλόγησον, Κύριε, και τον κόπο τους,
και το σπιτάκι τους, και τη ζωή τους, και χριστιανά τα
τέλη χάρισε τους, και στην άλλη ζωή, μια γωνιά Παραδείσου, «ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν»».
Όταν βγαίναμε από το κελλί του, ο γέρων Παΐσιος μας
απεύθυνε το συνηθισμένο του χαιρετισμό: «Να
συναντηθούμε στην πύλη του Παραδείσου!». Μερικοί
από μας τον ρωτούσαμε: «Εμείς θέλουμε να συναντηθούμε όλοι μας μέσα στον Παράδεισο. Γιατί επιθυμεί(Συνέχεια στην επόμενη σελίδα ) 

Ε Ν ∆ Ο Ν

Σελίδα 18
(Συνέχεια από την προηγούμενη σελίδα)

τε να συναντηθούμε μόνο στην πύλη του Παραδείσου;», και ο γέρων απαντούσε με ελπίδα και πραότητα: «Ας ιδωθούμε εμείς λυτρωμένοι από τους πονηρούς διαβόλους, διότι, αν φθάσουμε μέχρι εδώ, δεν
μας αφήνει ο Θεός. Από την πύλη του Παραδείσου, θα
φωνάξουμε στην Παναγία, θα επικαλούμεθα την βοήθεια των αγγέλων, θα κλαίμε εις την πύλην της ευσπλαχνίας του Σωτήρος ημών, και τότε δεν μας αφήνει
Εκείνος έξω! Μέχρι εκεί είναι τα δύσκολα!».
Στα ξημερώματα της 18ης Οκτωβρίου του 1990, ο μέγας πνευματικός Παΐσιος Ολάρου, σε ηλικία σχεδόν
94 ετών, παρέδωσε την ψυχή του στα χέρια του Χριστού, έχοντας κοντά του δύο από τους αγαπημένους
του μαθητές. Ένα ήρεμο και ευλογημένο τέλος, ωσάν
ένας γλυκός ύπνος, το οποίο το προετοίμασε από τη
νεότητά του, και το περίμενε με τόσο πόθο.
Σάββατο, 20 Οκτωβρίου, συνοδεύτηκε στον τελευταίο
δρόμο από χιλιάδες μαθητές του, μοναχούς και λαϊκούς, με αναμμένες λαμπάδες στα χέρια τους, και από
μια μεγάλη συνοδεία ιερέων, προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μολδαβίας και Μπουκοβίνας, κ. Δανιήλ. Στον επιμήκη ήχο των καμπάνων και
στις συγκινητικές ομιλίες, έτρεξαν πολλά δάκρυα και
υψώθηκαν θερμές προσευχές προς τον Θεόν. Ταυτόχρονα, η ακολουθία της κηδείας είχε και την ιερά ατμόσφαιρα μιας πανηγυρικής ημέρας και μεγάλης ελπίδος.
Ένας μυστικός πόθος για αιωνιότητα μας είχε καταλάβει όλους, διότι ο γέρων μας Παΐσιος, ο οποίος μας
είχε μιλήσει μια ολόκληρη ζωή περί Παραδείσου, περί
χαράς της ενώσεως με τον Χριστό, πήγαινε τώρα στον
ουρανό, πριν από μας, όπως, διά των πρεσβειών του,
να ανοίξει και σ’ εμάς, στα πνευματικά του τέκνα, τις
πύλες του Παραδείσου, που τόσο πολύ ποθούμε.
Από εκείνο το ευλογημένο Σάββατο του Οκτωβρίου,
το καντήλι και τα κεριά δεν σβήστηκαν ποτέ στον τάφο του γέροντος Παϊσίου. Το κοιμητήριο της Μονής
Συχαστρίας έγινε έκτοτε χώρος πιο ιερός, χώρος προσκυνήματος, προσευχής και πνευματικής ενδυναμώσεως των αγαπημένων του τέκνων, τα οποία έμειναν τώρα χωρίς ποιμένα. Μετά από 40 ημέρες, αφού εκπληρώθηκε όλη η πρέπουσα τάξη, ένας από τους μαθητές
του προσευχόταν τη νύχτα, μόνος του, στο κελλί του
γέροντος. Από κούραση, αποκοιμήθηκε για λίγο στα
γόνατα και είδε τον Γέροντα ντυμένο με ράσο, σχήμα
και πετραχήλι, καθισμένο στην άκρη του κρεβατιού όπου είχε υποφέρει 6 χρόνια -, με το σταυρό στο χέρι,
κλαίγοντας. Ο στεναχωρημένος μαθητής φίλησε το
σταυρό και το χέρι του και τον ρώτησε: «Γιατί κλαίς

γέροντα; Σε πονάει κάτι;». Και εκείνος του απάντησε:
«Όχι αγαπητέ μου, αλλά επειδή εσείς δεν κλαίτε, κλαίω
εγώ στη θέση σας, διότι πολύ δύσκολα είναι να φθάσει
κανείς στον Παράδεισο! Ω!, πόση ανάγκη και πόσο φόβο έχει η ψυχή τότε! Και, αν δεν κλαίς εσύ για σένα,
εδώ, ποιος να κλαίει μετά τον θάνατο σου; Διότι, μόνο
εκείνος κλαίει, τον οποίον τον πονάει η καρδιά και έχει
καθαρή τη συνείδηση. Βλέπετε πως περνάει ο καιρός;
Αλλοίμονο, να μην περνάτε τον καιρό σας χωρίς ωφέλεια, διότι δεν θα τον ξανασυναντήσετε. Ότι μπορείτε να κάνετε σήμερα, κάντε το, και μην αναβάλλετε για αύριο, γιατί δεν ξέρουμε αν φθάσουμε πια μέχρι τότε. Διότι, αν μπορείς, αλλά δεν το κάνεις, έχεις
μεγάλη αμαρτία, και από τους οφθαλμούς του Θεού
δεν μπορείς να κρύψεις τίποτα. Κάθε τι που κάνεις,
ψάχνεται ο σκοπός για τον οποίον κάνεις εκείνο το
πράγμα. Θέλετε να αρέσετε στους ανθρώπους ή στον
Θεόν; Προσέξτε, διότι πολύ ακριβός είναι ο Παράδεισος και πολύ δύσκολα φθάνει κανείς εκεί. Φροντίστε
την ψυχή σας διότι μεγάλη ευθύνη έχει ο καθένας για
την ψυχή του. Διότι, όχι τα χρόνια μας βοηθάνε, αλλά
οι πράξεις, αγαπητοί μου».
Ύστερα, ο μαθητής του είπε: «Γέροντα, να φάτε κάτι,
διότι είναι τρείς η ώρα μ.μ.», και ο Γέρων απάντησε:
«Άφησε ακόμη, έως μετά τον εσπερινό...». Και έτσι
χωρίστηκαν· ο γέρων Παΐσιος έφυγε, και εκείνος ξύπνησε και έκλαψε πολύ για το κλάμα του Γέροντος.
«Ωσάν να τον βλέπω συνεχώς μπροστά στα μάτια μου λέγει ο μαθητής - πως έκλαιγε και μου έλεγε αυτά τα
λόγια». Ιδού, πως μας διδάσκουν οι πνευματικοί πατέρες, ακόμη και μετά τον θάνατο τους, να μετανιώσουμε.
  

Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής

«Ἐλέησον με ὁ Θεòς, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου»
Τα κανδήλια με μια ταπεινωμένη φλόγα. Ίσα που φωτίζουν τον Κύριο, την Παναγία, τον Πρόδρομο, τον
Άγιο Χρυσόστομο, τους Αγίους Αποστόλους. Ένα
κερί στην Παναγία. Τον ψαλμό που είπαμε το πρωΐ
λέω και τώρα. Τον ωραίο ψαλμό του Δαβίδ. Δεν μπορεί να ελπίζει κανείς σε τίποτε άλλο παρά στο έλεος
του Θεού. Ότι κι αν κάνουμε είναι φτωχό, μικρό, μηδαμινό. Μόνος και μικρός ενώπιον του μεγάλου Θεού.
Ύστερα από τον κόπο της ημέρας, τις λησμοσύνες, τις
κουβέντες και τα πηγαινέλα, σιγή. Μόνος με μόνο τον
Θεό. Μια ημέρα ακόμη προστέθηκε στη ζωή και μια
αφαιρέθηκε. Τι πρόσθεσε και τι αφαίρεσε; Μόνος ενώπιον της σιγής.
Τα λόγια του ψαλμού την ώρα αυτή είναι σα ντουφεκιές στη νύχτα, σα σάλπισμα στρατιώτη εγερτήριο σε
ώρα πολέμου. Στο στασίδι των γερόντων, στην εκκλησία των πατέρων, των αειμνήστων κτιτόρων, στη σκήτη των μακάρων, στο Άγιον Όρος του 1991, στο Άγιον
Όρος που ετοιμάζεται να αγρυπνήσει.
Μόνος αλλά όχι μόνος. Φτωχός αλλά όχι φτωχός. Ασθενής αλλά όχι ασθενής. Κουρασμένος αλλά όχι κουρασμένος. Επαναλαμβάνοντας αποστηθιμένους στίχους κι ενούμενους έτσι με τα στίφη των πιστών, των
προκατόχων, των μετανοούντων, των μετανοησάντων,
των οσίων και των δικαίων.
Είναι ωραία αυτή η μοναξιά, η φτώχια, η κόπωση, η
σιγή, η νύχτα. Την ώρα που ένας κόσμος πάσχει, να
επικοινωνείς με τον Θεό και να σε γεμίζει η επικοινωνία με αυτό που λέγεται εύκολα χαρά, μα εκφράζεται
δύσκολα και μετριέται δυσκολότερα και μεταφέρεται
στο χαρτί ακόμα δυσκολότερα. Η δημιουργία είναι σε
βάρος της αδράνειας. Η δεύτερη δεν πρέπει εύκολα ν’
αναθερμαίνεται.
Η ησυχία μπορεί να σε κοιμίσει. Να σου νανουρίζει τα
πάθη. Θέλει αγώνα μεγάλο ο αυτοσεβασμός και η αξιοπρέπεια. Είναι άσχημο να σου λένε ότι κλείστηκες
στο καβούκι σου και δε νοιάζεσαι για κανένα. Μάλλον
είναι άσχημο για μένα να σκέφτομαι με κάθε δυνατή
ειλικρίνεια πως είμαι χρεώστης στους πάντες. Κλείνει
κι αυτή η μέρα και γιομίζει η καρδιά μου ελπίδα και
κουράγιο για το αύριο. Μη νομίσετε πως αυτή η ησυχία μοιάζει με καμιά άλλη απ’ αυτές που γνωρίζετε
στο εξοχικό σας, στους ορεινούς περιπάτους σας, στο
ηχομονωμένο διαμέρισμα σας ή στην κλινική με τα
πληρωμένα χαμόγελα και τις αγενείς ευγένειες. Ησυχία και σιωπή, δώρα θεία, ανεκμετάλλευτα μα χρυσοφόρα…
Είναι πολύ νωρίς ή πολύ αργά;
Η ησυχία και η σιωπή είναι δύο πολύτιμες πέτρες του
Αγίου Όρους. Σ’ ένα κόσμο κι ένα αιώνα που πολύ

Σελίδα 19

θορυβεί και φλυαρεί. Η σιωπή τρομοκρατεί όσους
θέλουν να συναντηθούν με όλους, εκτός από τον
εαυτό τους. Η ησυχία ανησυχεί τους οκνηρούς. Η σιωπή κατά τον Άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο είναι ο
γρήγορος δρόμος για την κατάκτηση της αρετής. Το
ασήμι και το χρυσό της ησυχίας και της σιωπής φτιάχνουν το πολύτιμο κάνιστρο της προσευχής.
Ἐλέησον με ὁ Θεòς, κατὰ τὸ μέγα ἔλεός σου…
Μοναχού †Μωϋσέως Αγιορείτου
Από το βιβλίο «Αθωνικό Απόδειπνο»

Το εσωτερικό φώς
Να έχεις τον νου σου πάντα στον Θεό σύμφωνα με
το ρητό του προφητάνακτος Δαβίδ: «Προωρώμην
τον Κύριον ενώπιον μου δια παντός».
Να θεωρείς τον εαυτό σου αμαρτωλότερο από
όλους τους ανθρώπους. Όταν αυτή η συναίσθηση
σε διακατέχει ακατάπαυστα, θα ελλάμψει στη
διάνοιά σου η θεία Χάρις. Θα είναι ένα φως καθαρό και άπλετο, που θα ανατέλλει μέσα στο ολοένα
πιο πλούσιο, εφ’ όσον το επιζητείς με πολλή προσοχή και απερίσπαστους λογισμούς, με κόπους και με
δάκρυα. Κι όσο θα το βλέπεις, τόσο πιο πολύ θα το
αγαπάς. Κι όσο θα το αγαπάς, τόσο και πιο πολύ θα
σε καθαρίζει και θα σε κάνει θεοειδή, φωτίζοντας
και διδάσκοντας σε να ξεχωρίζεις το καλό από το
κακό.
Αλλά, αδελφέ μου, γνώριζε ότι απαιτείται πολύς
κόπος, με τη βοήθεια του Θεού, για να κατασκηνώσει οριστικά στην ψυχή σου η έλλαμψις της θείας
Χάριτος. Χρειάζεται πολλή υπομονή και εργασία,
για να καταυγασθεί η ψυχή σου από αυτή την
έλλαμψη, όπως ένα νυχτερινό τοπίο από τη σελήνη.
Και πρέπει να προσέχεις τις προσβολές των λογισμών, προ παντός της κενοδοξίας και της υπερηφανείας. Επίσης πρόσεχε να μην κατακρίνεις τον
πλησίον σου, όταν τον βλέπεις να κάνει κάτι
άπρεπο. Οι δαίμονες, αντικρίζοντας την ψυχή ελευθερωμένη πια από τους πειρασμούς και τα πάθη,
της προβάλλουν σκέψεις υπερηφανείας και κατακρίσεως. Συ όμως να τις αντιμετωπίζεις με τη βοήθεια του Θεού και με τα δάκρυά σου τα αστείρευτα.
Να πενθείς εσωτερικά διαρκώς και να πιστεύεις
ακράδαντα ότι η χαρά και η κατάνυξις που σε
πλημμυρίζουν δεν προέρχονται από τους δικούς
σου κόπους, αλλά από τη Χάρι.
Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος 

Σελίδα 20

Πῶς πρέπει νὰ προσέχει τὸν ἑαυτὸ του ὅποιος
ζεῖ μέσα στὸν κόσμο.
(Τό κείμενο συντάχθηκε γιὰ ἕναν εὐσεβῆ λαϊκὸ ποὺ
ἤθελε νὰ ζεῖ προσεκτικὰ μέσα στὸν κόσμο.)
Ψυχὴ ὅλων τῶν ἀσκήσεων, ποὺ γίνονται γιὰ τὸν Κύριο, εἶναι ἡ προσοχή. Δίχως προσοχή, ὅλες αὐτὲς οἱ
ἀσκήσεις εἶναι ἄκαρπες, νεκρές. Ὅποιος ποθεῖ τὴ
σωτηρία του πρέπει νὰ μάθει νὰ προσέχει ἄγρυπνα
τὸν ἑαυτό του, εἴτε ζεῖ στὴ μόνωση εἴτε ζεῖ μέσα
στὸν περισπασμό, ὁπότε καμιὰ φορά, καὶ χωρὶς νὰ
τὸ θέλει, παρασύρεται ἀπὸ τὶς συνθῆκες.
Ἂν ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ γίνει τὸ ἰσχυρότερο ἀπ’ ὅλα τ’
ἄλλα αἰσθήματα τῆς καρδιᾶς, τότε πιὸ εὔκολα θὰ προσέχουμε τὸν ἑαυτό μας, τόσο στὴν ἡσυχία τοῦ κελιοῦ
μας ὅσο καὶ μέσα στὸν θόρυβο ποὺ μᾶς κυκλώνει ἀπὸ
παντοῦ.
Στὴ διατήρηση τῆς προσοχῆς πολὺ συμβάλλει ἡ
συνετὴ μετρίαση τῆς τροφῆς, ποὺ μειώνει τὴ θέρμη
τοῦ αἵματος. Ἡ αὔξηση αὐτῆς τῆς θέρμης ἀπὸ τὰ
πολλὰ φαγητά, ἀπὸ τὴν ἔντονη σωματικὴ δραστηριότητα, ἀπὸ τὸ ξέσπασμα τῆς ὀργῆς, ἀπὸ τὸ μεθύσι τῆς
κενοδοξίας καὶ ἀπὸ ἄλλες αἰτίες προκαλεῖ πολλοὺς
λογισμοὺς καὶ φαντασιώσεις, δηλαδὴ τὸν σκορπισμὸ
τοῦ νοῦ. Γι’ αὐτὸ οἱ ἅγιοι πατέρες σ’ ἐκεῖνον ποὺ
θέλει νὰ προσέχει τὸν ἑαυτὸ του συστήνουν πρὶν
ἀπ’ ὅλα τὴ μετρημένη, διακριτικὴ καὶ διαρκῆ
ἐγκράτεια ἀπὸ τὶς τροφὲς.
Ὅταν σηκώνεσαι ἀπὸ τὸν ὕπνο—πρόκειται γιὰ μιὰ
προεικόνιση τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν, ποὺ περιμένει ὅλους τοὺς ἀνθρώπους—, νὰ κατευθύνεις τὶς
σκέψεις σου στὸν Θεό. Νὰ προσφέρεις σὰν θυσία σ’
Ἐκεῖνον τοὺς πρώτους καρποὺς τῆς λειτουργίας τοῦ
νοῦ σου, ὅταν αὐτὸς δὲν ἔχει ἀκόμα προσλάβει καμιὰ
μάταιη ἐντύπωση.
Ἀφοῦ ἱκανοποιήσεις ὅλες τὶς ἀνάγκες τοῦ σώματος,
ὅπως κάθε ἄνθρωπος ποὺ σηκώνεται ἀπὸ τὸν ὕπνο,
διάβασε μὲ ἡσυχία καὶ αὐτοσυγκέντρωση τὸν συνηθισμένο προσευχητικό σου κανόνα. Φρόντισε ὄχι τόσο
γιὰ τὴν ποσότητα ὅσο γιὰ τὴν ποιότητα τῆς
προσευχῆς. Αὐτὸ σημαίνει νὰ προσεύχεσαι μὲ
ἀπόλυτη προσοχή. Ἔτσι θὰ φωτιστεῖ καὶ θὰ
ζωογονηθεῖ ἡ καρδιὰ ἀπὸ τὴν κατάνυξη καὶ τὴ θεία
παρηγοριά.
Μετὰ τὸν κανόνα τῆς προσευχῆς, προσπαθώντας
πάλι μ’ ὅλες σου τὶς δυνάμεις γιὰ τὴ διατήρηση τῆς
προσοχῆς, νὰ διαβάζεις τὴν Καινὴ Διαθήκη, κυρίως τὸ Εὐαγγέλιο. Διαβάζοντας, νὰ σημειώνεις μὲ
ἐπιμέλεια τὶς παραγγελίες καὶ τὶς ἐντολὲς τοῦ
Χριστοῦ, γιὰ νὰ κατευθύνεις σύμφωνα μ’ αὐτὲς ὅλες
σου τὶς πράξεις τῆς ἡμέρας, φανερὲς καὶ κρυφές.
Ἡ ποσότητα τῆς μελέτης ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὶς δυνάμεις σου καὶ ἀπὸ τὶς περιστάσεις. Δὲν πρέπει νὰ

Ε Ν ∆ Ο Ν

Του Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ,
από το βιβλίο «Ασκητικές εμπειρίες» τ. Β΄.
Εκδ. Ι. Μ. Παρακλήτου Ωρωπού, 2009.
βαραίνεις τὸν νοῦ σου μὲ ὑπέρμετρη ἀνάγνωση
προσευχῶν ἤ τῆς Γραφῆς. Δὲν πρέπει, ἐπίσης, νὰ
παραμελεῖς τὶς ὑποχρεώσεις σου γιὰ νὰ προσευχηθεῖς ἤ
νὰ μελετήσεις περισσότερο. Ὅπως ἡ ἄμετρη χρήση
ὑλικῆς τροφῆς προκαλεῖ διαταραχὲς στὸ στομάχι καὶ τὸ
ἐξασθενίζει, ἔτσι καὶ ἡ ἄμετρη χρήση πνευματικῆς
τροφῆς ἐξασθενίζει τὸν νοῦ, τοῦ προκαλεῖ ἀποστροφὴ
πρὸς τὶς εὐσεβεῖς ἀσκήσεις καὶ τοῦ φέρνει ἀθυμία.
Στὸν ἀρχάριο οἱ ἅγιοι πατέρες συστήνουν νὰ προσεύχεται συχνὰ ἀλλὰ σύντομα. Ὅταν ὁ νοῦς ὡριμάσει
πνευματικὰ καὶ δυναμώσει, τότε θὰ μπορεῖ νὰ προσεύχεται ἀδιάλειπτα. Σὲ τέτοιους χριστιανούς, ποὺ
ἔχουν γίνει ὥριμοι, φτάνοντας στὰ μέτρα τῆς τελειότητας τοῦ Χριστοῦ, ἀναφέρονται τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλου
Παύλου: «Ἐπιθυμῶ νὰ προσεύχονται οἱ ἄνδρες σὲ κάθε
τόπο καὶ νὰ σηκώνουν στὸν οὐρανὸ χέρια καθαρὰ (ἀπὸ
κάθε μολυσμό), δίχως ὀργὴ καὶ λογισμοὺς», δηλαδὴ
δίχως ἐμπάθεια, περισπασμὸ ἤ μετεωρισμό. Γιατί αὐτὸ
ποὺ εἶναι φυσικὸ γιὰ ἕναν ἄνδρα, δὲν εἶναι ἀκόμα
φυσικὸ γιὰ ἕνα νήπιο.
Ἀφοῦ, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος φωτιστεῖ ἀπὸ τὸν Ἥλιο τῆς
δικαιοσύνης, τὸν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό, μέσω τῆς
προσευχῆς καὶ τῆς μελέτης, μπορεῖ νὰ ἐπιδοθεῖ στὶς καθημερινές του ἀσχολίες, προσέχοντας ὥστε σ’ ὅλα τὰ
ἔργα καὶ τὰ λόγια του, σ’ ὅλη τὴν ὕπαρξή του νὰ
κυριαρχεῖ καὶ νὰ ἐνεργεῖ τὸ πανάγιο θέλημα τοῦ Θεοῦ,
ὅπως αὐτὸ ἀποκαλύφθηκε καὶ ἐξηγήθηκε στοὺς
ἀνθρώπους μὲ τὶς εὐαγγελικὲς ἐντολές.
Ἂν στὴ διάρκεια τῆς ἡμέρας ὑπάρχουν ἐλεύθερες
στιγμές, χρησιμοποίησέ τες γιὰ νὰ διαβάσεις μὲ
προσοχὴ μερικὲς ἐπιλεγμένες προσευχὲς ἤ περικοπὲς
τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἐνισχύοντας ἔτσι τὶς ψυχικές σου
δυνάμεις, ποὺ ἔχουν ἐξασθενήσει ἀπὸ τὶς διάφορες
δραστηριότητες μέσα στὸν πρόσκαιρο κόσμο. Ἂν
τέτοιες χρυσὲς στιγμὲς δὲν ὑπάρχουν, νὰ λυπᾶσαι γι’
αὐτό, ὅπως ἂν εἶχες χάσει θησαυρό. Ὅ,τι χάθηκε σήμερα δὲν πρέπει νὰ χαθεῖ καὶ αὔριο, γιατί ἡ καρδιὰ μας
εὔκολα παραδίνεται στὴ ραθυμία καὶ τὴ λήθη. Ἀπ’
αὐτές, πάλι, γεννιέται ἡ σκοτεινὴ ἄγνοια, ποὺ καταστρέφει τὸ ἔργο τοῦ Θεοῦ, τὸ ἔργο τῆς σωτηρίας τοῦ
ἀνθρώπου.
Ἂν συμβεῖ νὰ πεῖς ἤ νὰ κάνεις κάτι ποὺ ἔρχεται σὲ
ἀντίθεση μὲ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, τότε χωρὶς καθυστέρηση διόρθωσε τὸ σφάλμα σου μὲ τὴν εἰλικρινῆ
μετάνοια. Μὲ τὴ μετάνοια νὰ ἐπιστρέφεις πάντα στὸν
δρόμο τοῦ Θεοῦ, ὅταν ξεφεύγεις ἀπ’ αὐτόν, καταφρονώντας τὸ θεῖο θέλημα. Μὴ μένεις γιὰ πολὺ ἔξω ἀπὸ
τὸν δρόμο τοῦ Θεοῦ! Στὶς ἁμαρτωλὲς σκέψεις καὶ φαντασιώσεις καὶ στὰ ἐμπαθῆ αἰσθήματα νὰ 

Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
ἀντιπαραθέτεις μὲ πίστη καὶ ταπείνωση τὶς εὐαγγελικὲς
ἐντολές, λέγοντας μαζὶ μὲ τὸν ἅγιο πατριάρχη Ἰωσήφ:
«Πῶς μπορῶ νὰ κάνω αὐτὸ τὸ κακὸ καὶ ν’ ἁμαρτήσω
μπροστὰ στὸν Θεό;».
Ὅποιος προσέχει τὸν ἑαυτὸ του πρέπει ν’ ἀπαρνηθεῖ
γενικὰ κάθε φαντασίωση, ὅσο ἑλκυστικὴ καὶ
εὔσχημη κι ἂν φαίνεται αὐτή. Κάθε φαντασίωση
εἶναι περιπλάνηση τοῦ νοῦ ὄχι στὴν περιοχὴ τῆς
ἀλήθειας ἀλλὰ στὴ χώρα τῶν φαντασμάτων, ποὺ δὲν
ὑπάρχουν οὔτε πρόκειται νὰ ὑπάρξουν καὶ ποὺ
πλανοῦν τὸν νοῦ, ἐμπαίζοντάς τον. Συνέπειες τῶν φαντασιώσεων εἶναι ἡ ἀπώλεια τῆς προσοχῆς, ὁ
σκορπισμὸς τοῦ νοῦ καὶ ἡ σκληρότητα τῆς καρδιᾶς τὴν
ὥρα τῆς προσευχῆς. Ἔτσι ἀρχίζει ἡ διαταραχὴ τῆς
ψυχῆς.
Τὸ βράδυ, ὅταν πηγαίνεις γιὰ ὕπνο —πού, μετὰ τὴν
ἐγρήγορση τῆς ἡμέρας καὶ σὲ σύγκριση μ’ αὐτήν,
προεικονίζει τὸν θάνατο—, νὰ ἐξετάζεις τὶς πράξεις
ποὺ ἔκανες ὅσο ἤσουνα ξύπνιος. Ἕνας τέτοιος
αὐτοέλεγχος δὲν εἶναι δύσκολος γιὰ τὸν ἄνθρωπο ποὺ
ζεῖ προσεκτικά. Γιατί ἡ προσοχὴ ἐξαφανίζει τὴ λήθη,
ποὺ εἶναι φαινόμενο τόσο συνηθισμένο σ’ ὅποιον ἔχει
περισπασμούς. Ἔτσι, λοιπόν, ἀφοῦ θυμηθεῖς ὅλες τὶς
ἁμαρτίες ποὺ ἔκανες στὴ διάρκεια τῆς ἡμέρας, εἴτε μὲ
πράξεις εἴτε μὲ λόγια εἴτε μὲ σκέψεις, ἐγκάρδια πρόσφερε γι’ αὐτὲς τὴ μετάνοιά σου στὸν Θεό, ἔχοντας τὴ
διάθεση τῆς διορθώσεως. Μετὰ διάβασε τὸν κανόνα
τῆς προσευχῆς σου. Τέλος, κλεῖσε τὴν ἡμέρα σου
ὅπως τὴν ἄρχισες, δηλαδὴ μὲ θεϊκοὺς λογισμούς.
Τὴν ὥρα ποὺ κοιμᾶται ὁ ἄνθρωπος, ποῦ πᾶνε ὅλες οἱ
σκέψεις καὶ τὰ αἰσθήματά του; Τί μυστικὴ κατάσταση
εἶναι αὐτὴ τοῦ ὕπνου, κατὰ τὴν ὁποία τόσο ἡ ψυχὴ ὅσο
καὶ τὸ σῶμα ζοῦν καὶ συνάμα δὲν ζοῦν, ἀποξενωμένα
καθὼς εἶναι ἀπὸ τὴν αἴσθηση τῆς ζωῆς, σὰν νεκρά;
Ἀκατανόητος εἶναι ὁ ὕπνος, ὅπως καὶ ὁ θάνατος. Ὅπως
στὴν αἰώνια ἀνάπαυση, ἔτσι καὶ στὴν πρόσκαιρη τοῦ
ὕπνου ἡ ψυχὴ ξεχνάει ἀκόμα καὶ τὶς πιὸ μεγάλες πίκρες, ἀκόμα καὶ τὶς πιὸ φοβερὲς ἐπίγειες συμφορές.
Καὶ τὸ σῶμα;!... Ἀφοῦ σηκώνεται ἀπὸ τὸν ὕπνο,
ὁπωσδήποτε θὰ ἀναστηθεῖ καὶ ἀπὸ τοὺς νεκρούς.
Ὁ μεγάλος ἀββὰς Ἀγάθων εἶπε: «Εἶναι ἀδύνατο νὰ
προκόψουμε στὴν ἀρετή, ἂν δὲν προσέχουμε
ἄγρυπνα τὸν ἑαυτὸ μας» . Ἀμήν.

Σελίδα 21

Ποιοί ήταν οι σοφοί αυτοί άνθρωποι που
ήρθαν από ανατολών;
(του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς)
Όταν ο Κύριος Ιησούς Χριστός γεννήθηκε στη Βηθλεέμ, Τον προσκύνησαν πρώτοι οι ποιμένες και οι
σοφοί (οι αστρονόμοι) από ανατολών, δηλαδή οι πιο
απλοί και οι πιο σοφοί άνθρωποι του κόσμου τούτου!
Ακόμη και σήμερα, αυτοί που ειλικρινέστερα απ’
όλους λατρεύουν τον Ιησού Χριστό, ως Θεό και Σωτήρα, είναι οι πιο απλοί και οι πιο σοφοί του κόσμου.
Απεναντίας, η διεστραμμένη απλοϊκότητα και η ημιμάθεια υπήρξαν πάντοτε εχθροί της Θεότητος του
Χριστού και πολέμιοι του Ευαγγελίου Του.
Ποιοί ήταν οι σοφοί αυτοί άνθρωποι που ήρθαν από
ανατολών; Το ερώτημα μελέτησε επισταμένως ο
άγιος Δημήτριος του Ροστώφ. Λέει, λοιπόν, ότι την
εποχή εκείνη υπήρχαν κάποιοι βασιλείς ορισμένων
μικρότερων περιοχών ή και μεμονωμένων πόλεων
στην Περσία, την Αραβία και την Αίγυπτο. Αυτοί
ήταν επίσης και ειδήμονες αστρονόμοι. Το λαμπρό
άστρο, που είδαν, τους φανερώθηκε για να αναγγείλει τη γέννηση του Νέου Βασιλέως.
Κατά τον άγιο Δημήτριο του Ροστώφ το αστέρι αυτό
εμφανίστηκε σ’ αυτούς εννέα μήνες πριν από τη γέννηση του Ιησού Χριστού, ήτοι κατά τον χρόνο της
υπερφυούς συλλήψεως Αυτού στην παρθενική μήτρα
της Υπεραγίας Θεοτόκου. Οι σοφοί αστρονόμοι πέρασαν εννέα μήνες μελετώντας αυτό το αστέρι και
προετοιμαζόμενοι για το ταξίδι το οποίο τελικώς
πραγματοποίησαν. Έφτασαν στη Βηθλεέμ λίγο αφότου γεννήθηκε ο Σωτήρας του κόσμου.
Ο ένας εξ’ αυτών ονομαζόταν Μελχιώρ. Ήταν γέροντας με κατάλευκα μαλλιά και γένια. Αυτός πρόσφερε το χρυσάφι ως δώρο στον Κύριο. Ο δεύτερος ονομαζόταν Γάσπαρ· ήταν νέος με ροδαλό πρόσωπο και
αγένειος. Αυτός πρόσφερε το λιβάνι ως δώρο στον
Κύριο. Ο τρίτος ονομαζόταν Βαλτάσαρ· είχε μελαχρινή επιδερμίδα και δασύτριχη γενειάδα. Αυτός
πρόσφερε ως δώρο στον Κύριο το μύρο. Αυτοί ήταν
οι «μάγοι με τα δώρα».
Μετά τον θάνατό τους τα σκηνώματά τους μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη· από την Κωνσταντινούπολη στο Μιλάνο και, απ’ το Μιλάνο στην Κολωνία. Μπορούμε επίσης να πούμε ότι οι τρεις αυτοί
σοφοί άνδρες εκπροσωπούσαν τις τρεις κύριες φυλές
των ανθρώπων, που κατάγονταν από τους τρεις γιους
του Νώε: Σημ, Χαμ και Ιάφεθ. Ο Πέρσης σοφός εκπροσωπούσε τους Ιαφεθίτες, ο Άραβας τους Σημίτες
και ο Αιγύπτιος τους Χαμίτες. Έτσι μπορούμε να
πούμε ότι διά μέσου των τριών αυτών, τρόπον τινά,
ολόκληρο το ανθρώπινο γένος προσκύνησε τον Ενανθρωπήσαντα Θεό και Κύριο! 

Σελίδα 22

Συνάντησις μετά του Πνευματικού Πατρός
...Κατόπιν ήλθομεν εις Πειραιάν. Πρίν δε μεταβώ εις
την Ι. Μονήν της μετανοίας μου εθεώρησα καθήκον
μου ιερόν και υποχρέωσιν να ιδώ τον Πνευματικόν μου
Πατέρα Άγιον Νεκτάριον. Μεταβάς εις την Ριζάρειον
Σχολήν έμαθον ότι παρητήθη της Σχολής και ευρίσκεται εις Αίγιναν. Εμβάς εις πλοίον ανεχώρησα δι’ Αίγιναν. Ανήλθον εις την μονήν περί ώραν 1 - 1 ½ μ.μ.
Ήτο μην Αύγουστος. Ο ήλιος έκαιεν ως φλοξ. Πλησιάσας εις την μονήν, έξω της θύρας της εισόδου αυτής,
βλέπω Γέροντά τινα λευκογένειον, ενδεδυμένον ράσον
πενιχρόν τυλιγμένον εις την ζώνην του και ψάθινον
καπέλον εις την κεφαλήν διά την θερμότητα του ηλίου.
Έσκαπτε δι’ αξίνης το έδαφος και διά πτύου εγέμιζεν
ένα μικρόν καροτσάκι χώματα και μετέφερεν αυτά 1520 μέτρα προς επιπέδωσιν του προαυλίου της Μονής.
Ενόμισα ότι ήτο εργάτης της Μονής και διά να μη σκονίσει τα ενδύματά του του έδωσαν ράσο ή ότι ήτο γέρων δόκιμος της Μονής. Πλησιάσας αυτόν τον εχαιρέτισα και μετά τον χαιρετισμόν του λέγω:
- Γέροντα, ο δεσπότης είναι εδώ;
- Εδώ είναι, μοι λέγει.
- Μέσα, τω είπον, είναι εις την Μονήν;
- Ναι, μου λέγει, μέσα είναι.
- Ύπαγε, τω λέγω, να του ειπής ότι ήλθεν εν πνευματικόν του τέκνον, διάκονος, και θέλει να τον ιδή.
- Να είναι ευλογημένον, μοι λέγει με ταπεινόν σχήμα
και φρόνημα.
Και παρατήσας την τσάπαν, το πτύον και το καροτσάκι, μου έδειξε ένα νεόκτιστον δωμάτιον έως 15 - 20
μέτρα μακράν της θύρας της εισόδου της Μονής και
και μου λέγει:
- Πέρασε εις αυτό το δωμάτιον και εγώ υπάγω μέσα να
τον ειδοποιήσω να έλθη.
Δεν παρήλθον όμως 5 λεπτά και βλέπω ανελπίστως, ω
βάθος πλούτου αμετρήτου ταπεινώσεως! Βλέπω μετ’
εκπλήξεως και θαυμασμού ότι εκείνος τον οποίον εγώ
ενόμισα ως εργάτην, χωρικόν, αγροίκον και τω ωμίλησα καταφρονητικώς και προστακτικώς, «Πήγαινε να
ειπής εις τον Δεσπότην να έλθη έξω», ήτο αυτός ο
ίδιος. Δεν εστοχάσθην ότι όλοι αυτήν την ώραν κοιμώνται και ως εκ τούτου δεν έπρεπε ούτε καν λόγον να
του έλεγον, αλλά να έμενον έξω και να έκαμον υπομονήν άχρι της ώρας του Εσπερινού.
Αλλ’ εγώ ο μαθητής και υποτακτικός έδειξα την άκραν
υπερηφανείαν μου. Ο δε Διδάσκαλός μου και Πνευματικός μου Πατήρ την άκραν και άμετρον ταπεινωσίν
Του! Έμεινα άφωνος επ’ ολίγον και κατόπιν γονυπετήσας τώ εζήτησα μετά δακρύων συγχώρησιν δια την
υπερηφάνειαν και τον ανάρμοστον τρόπον μου. Εκεί-

Ε Ν ∆ Ο Ν

Από το βιβλίο «Ο γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος»,
τόμ. Α, εκδ. «Ορθ. Κυψέλη», Θεσ/νίκη 1980
νος δε ως άκακος, πράος και ταπεινός τη καρδία με
εσυγχώρησε και καθήσαντες ήρχισεν, ως συνήθως, να
με καθοδηγή εις την οδόν της αρετής, εις την κατόρθωσιν των εντολών του Κυρίου. Πως θα δυνηθώ. Πάτερ, να απαλλαγώ από την θεομίσητον υπερηφάνειαν,
τον ηρώτησα. Και εκείνος με αγάπην και ταπείνωσιν,
τας δύο μεγάλας αρετάς, ας παρά Θεού είχε πλουτήσει, μοι απήντησεν:
- Οι Άγιοι Πατέρες ημών, τέκνον μου εν Κυρίω Πνευματικόν, λέγουσιν ότι εκάστη αμαρτία, είτε μεγάλη
θανάσιμος είτε μικρά συγγνωστή, νικάται με την αντίστοιχον εναντίαν αρετήν. Ο φθόνος νικάται με την
αγάπην, η υπερηφάνεια με την ταπείνωσιν, η φιλαργυρία με την ακτημοσύνην, η πλεονεξία και ασπλαχνία με την ελεημοσύνην και ευσπλαχνίαν, η αμέλεια με
την επιμέλειαν, η γαστριμαργία και η κοιλιοδουλεία
με την νηστείαν και εγκράτειαν, η πολυλογία με την
σιωπήν, η κατάκρισις και καταλαλιά με την αυτομεμψίαν και προσευχήν, η ασέλγεια, πορνεία και μοιχεία
και λοιπά σαρκικά αμαρτήματα με την ενθύμησιν του
θανάτου, της κρίσεως, της ανταποδόσεως, της κολάσεως, και εν γένει πάσα κακία νικάται με πάσαν αρετήν, ως λέγει και ο Προφητάναξ Δαβίδ: «Έκκλινον
από κακού και ποίησον αγαθόν». Εάν θέλεις να απαλλαγείς και συ και εγώ και πάντες οι Χριστιανοί
από την αμαρτίαν της υπερηφανείας, την μητέρα
και γεννήτρια πασών των αμαρτιών και πρόξενον
πάντων των κακών, θα απαλλαγώμεν διά της ταπεινοφροσύνης.
Και επειδή μόνοι μας ου δυνάμεθα, ως είπεν ο Κύριος, «άνευ εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν», ας παρακαλώμεν τον φιλάνθρωπον και πανάγαθον Θεόν, μετά
συντριβής καρδίας και ταπεινώσεως, στεναγμών και
δακρύων, να μας απαλλάξη από την εωσφορικήν υπερηφάνειαν, στενάζοντες ως ο Τελώνης, κλαίοντες ως
η πόρνη, μετανοούντες ως ο άσωτος υιός και λέγοντες· Πάτερ Πανάγαθε, Εύσπλαχνε, Φιλάνθρωπε, ημάρτομεν εις τον ουρανόν και ενώπιόν Σου, δέξαι ημάς μετανοούντας και ποίησον ημάς ως ένα των μισθίων Σου. Ας προσευχώμεθα και ας παρακαλώμεν
τον Θεόν, ως ο θείος Χρυσόστομος εις την καθημερινήν Του προσευχήν, λέγοντες: Κύριε δος ημίν ταπείνωσιν, ταπεινοφροσύνην και υπακοήν. Κύριε, δος ημίν υπομονήν, μακροθυμίαν και πραότητα. Κύριε,
εμφύτευσον εις τας καρδίας ημών την ρίζαν των αγαθών, τον φόβον Σου. Κύριε, αξίωσον ημάς να Σε αγαπώμεν με όλην μας την ψυχήν και την καρδίαν και να
τηρώμεν τας θείας Σου εντολάς.
Ωσαύτως, διά να απαλλαγώμεν από της μυσαράς και
σατανικής και πανολέθρου υπερηφανείας, ας έχομεν 

Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής

Σελίδα 23

ΙΕΡΕΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ
Κάθε Τρίτη μετά την ακολουθία του
Εσπερινού γίνεται ερμηνεία του βιβλίου της
Γενέσεως.

21/12/2016
Θα τελεστεί η Ακολουθία του Ιερού Ευχελαίου
ώρα18:00
23/12/2016

Το μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως τελείται από τους ιερείς Ιερού Ναού κατόπιν
συνεννοήσεως ( τηλ. 2104615704 )
Κάθε Πέμπτη και ώρα 18:00 λειτουργεί
τμήμα εκμάθησης Βυζαντινής Αγιογραφίας.
Η εβδομαδιαία συνάντηση των παιδιών
του κατηχητικού σχολείου γίνεται κάθε
Κυριακή 10:30 - 11:30

Κάθε Δευτέρα και ώρα 18:00 γίνονται οι
νεανικές συναντήσεις, όπου συζητούνται
θέματα και σύγχρονοι προβληματισμοί της
εν Χριστώ ζωής, μέσα από την σοφία των
πατέρων της Εκκλησίας,
με τον π. Γεώργιο Θεοδωρόπουλο.

Κάθε Σάββατο τελείται Θεία Λειτουργία.
Κάθε Πέμπτη και ώρα 18:30 λειτουργεί
τμήμα εκμάθησης παραδοσιακών χορών
ενηλίκων.
εις τον νούν και την διάνοιά μας ανεξάλειπτον το
παράδειγμα του Ουρανίου μας Διδασκάλου και τη
διδασκαλίαν προς τους Μαθητάς Του, προς ημάς και
προς όλους τους Χριστιανούς όλων των γενεών και
των αιώνων. «Μάθετε απ’ εμού ότι πράος ειμί και
ταπεινός τη καρδία και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών», και «όταν πάντα ποιήσητε να λέγητε ότι
αχρείοι δούλοι εσμέν και ο οφείλομεν ποιήσαι πεποιήκαμεν».
Τοιαύτας και άλλας ωφελίμους συμβουλάς λαβών
παρά του Αγίου Πνευματικού μου Πατρός Νεκταρίου, χαίρων και πνευματικώς αγαλλόμενος επέστρεψα
μέσω Σύρου, κατά τας αρχάς Σεπτεμβρίου του 1910
εις την νήσον Πάρον και εις την Ι. Μονήν της μετανοίας μου...

Θα τελεστεί ο Εσπερινός ώρα 17:00 και εν συνεχεία
η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών.
24/12/2016
Παραμονή Χριστουγέννων θα τελεστεί ώρα 17:00
Πανηγυρικός Εσπερινός.
25/12/2016
Την ημέρα των Χριστουγέννων θα τελεστεί ο Όρθρος
ώρα 05:00 π.μ. και εν συνεχεία η Θεία Λειτουργία.
26/12/2016
Σύναξις Υπεραγίας Θεοτόκου, Φυγή εις Αίγυπτον,
Ευθυμίου επ. Σάρδεων ιερομ. & ομολογητού, Ευαρέστου οσ., Κωνσταντίνου Οσ. Εξ Ιουδαίων, Κων/τιου
νέου ιερομ. Ρώσου.
27/12/2016
Στεφάνου Πρωτομάρτυρος & Αρχιδιακόνου, Θεοδώρου
του γραπτού, Μαυρικίου, Φωτεινού & 70 ακόμη μαρτύρων, Θεοδώρου Α΄ αρχιεπ. Κων/λεως, Λουκά οσ. του
τριγλίνου.
31/12/2016
Ιερά Αγρυπνία επί τη ενάρξει του Νέου Έτους
ώρα 22:00
01/01/2017
Περιτομή του Ιησού Χριστού,
Βασιλείου του Μεγάλου, Αγίου Γρηγορίου Ναζιανζού,
Οσίου Θεοδώρου, Πέτρου νεομάρτυρος εκ Τριπόλεως.
04/01/2017
Θα τελεστεί ώρα 17:00 ο Εσπερινός και εν
συνεχεία η Ακολουθία των Μ. Ωρών
05/01/2017
Θα τελεστεί ο Όρθρος ώρα 06:30 π.μ. και εν συνεχεία η
Θεία Λειτουργία και ο Μ. Αγιασμός.
Θα τελεστεί ο Μ. Εσπερινός Των Θεοφανείων
ώρα 17:00
06/01/2017
Τα Άγια Θεοφάνεια του Σωτήρος Χριστού
07/01/2017
Σύναξις Τιμίου ενδόξου Προφήτου Προδρόμου και
Βαπτιστού Ιωάννου, Αθανασίου νεομάρτυρος εξ
Ατταλείας, Ιουλιανού του εξ Αιγίνης, Ρωμανού του
νέου ιερομάρτυρος του Λακεδαίμονος. 

Σελίδα 24

ENDON
Περιοδική ενημερωτική έκδοση του
Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονος
Δραπετσώνας
Διευθυντής εκδόσεως
π. Γεώργιος Θεοδωρόπουλος
Αρχισυντάκτης
Στέφανος Φ. Σωτηρόπουλος

Στοιχεία επικοινωνίας για παρατηρήσεις ,
σχόλια , προτάσεις , συνεργασίες
Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονος
Αγίου Παντελεήμονος 12
Τ.Κ. 186 48 Δραπετσώνα
Τηλέφωνο: 210-4615704
Τηλεομοιότυπο: 210-4615759
Ηλ. διεύθυνση: periodikoendon@yahoo.gr
Διαδικτυακό ιστολόγιο :
http://www.periodikoendon.blogspot.gr
Διαδικτυακό ιστολόγιο Ιερού Ναού :
http://www.agios-panteleimon.blogspot.gr

∆ιανέμεται από τον
Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονος
∆ραπετσώνας
Εισφορές προαιρετικές.
Στείλτε μας την ηλεκτρονική σας
διεύθυνση , για να έχετε το
περιοδικό Ε Ν ∆ Ο Ν σε .pdf
αρχείο , στον υπολογιστή σας .

Πως πρέπει να μελετούμε την Αυτό φαίνεται και από εξωτερικά
σημεία. Λ.χ. η στάσις μας κατά τη
Αγία Γραφή.
Η Αγία Γραφή, ήτοι η Παλαιά και η
Καινή Διαθήκη, είναι ο Λόγος του
Θεού. Μέσα από τις σελίδες της μας
μιλά το ίδιο το Άγιο Πνεύμα και μας
αποκαλύπτει τις σωτήριες αλήθειες,
που τρέφουν την ψυχή, της ανοίγουν τον δρόμο προς τη βασιλεία
των ουρανών και τη δυναμώνουν
ώστε να περπατήσει αξίως σ’ αυτή
την τεθλιμμένη και στενή οδό, που
τη χάραξε και πρώτος την πέρασε ο
Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος. Ο
χριστιανός πρέπει να μελετά τακτικά, «ημέρας τε και νυκτός» την
Αγία Γραφή, διότι καθώς λέγει ο
Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος,
είναι αδύνατο να σωθεί κανείς
χωρίς τη γνώση των Γραφών. Και
αυτή τη μεγάλη αλήθεια την καταλαβαίνουμε αν σκεφθούμε ότι οι
Γραφές είναι ο ίδιος ο Κύριος ημών
Ιησούς Χριστός, ο Υιός και Λόγος
του Θεού, ο Σωτήρ και Λυτρωτής
μας.
Η Αγία και Ορθόδοξος Εκκλησία
μας, διαποτίζει πολυμερώς και πολυτρόπως τα τέκνα της με τα νάματα της Γραφής, προσφέρει μέσα από
τη Γραφή τον Κύριο ημών Ιησού
Χριστό ως άκουσμα και ως θέαμα.
Η ζωή του ορθοδόξου κατά τις ώρες
που εκκλησιάζεται, είναι ζωή μέσα
στην Αγία Γραφή. Όταν μετέχουμε
στη θεία Λειτουργία ή σε άλλες ακολουθίες, κοινωνούμε τη Γραφή,
δηλαδή τον ίδιο τον Κύριο, διότι τα
αναγνώσματα, τα τροπάρια, οι ευχές, η εικονογραφία και γενικά όλη
η λειτουργική ατμόσφαιρα μέσα
στην οποία ζούμε, δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να μεταδίδουν στην
ψυχή μας τη Γραφή.

μελέτη πρέπει να είναι έμφοβη και
ευλαβής, ακριβώς η ίδια που πρέπει
να έχουμε κατά τη θεία Λειτουργία.
Ο τόπος του σπιτιού μας όπου είναι
σωστό να γίνεται η μελέτη της Γραφής, δεν μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, αλλά κάτω από το εικονοστάσιο, με αναμμένο καντήλι, με θυμίαμα και γενικά με κάθε προϋπόθεση
που θα καθιστά τη μελέτη μας λειτουργική και αληθινή κοινωνία του
Κυρίου.
Δεν μπορούμε να διαβάζουμε τον
Λόγο του Θεού σαν οποιοδήποτε
άλλο βιβλίο. Τον μελετούμε μέσα
στην Εκκλησία, η οποία δεν περιορίζεται στους τοίχους των ναών,
αλλά απλώνεται ως τις παραμικρές λεπτομέρειες του κατ’ ιδίαν
βίου μας και εξαγιάζει, ανυψώνει
και κάνει παραδεισιακή κάθε πράξη μας.
Μια ωραία εικόνα της θέσεως στην
οποία βρίσκεται ο ορθόδοξος χριστιανός σχετικά με την Γραφή και
την Εκκλησία, μας δίδεται στον α΄
ψαλμό του προφητάνακτος Δαυΐδ.
Η ευσεβής και θεοφιλής ψυχή είναι
ριζωμένη «παρά τας διεξόδους των
υδάτων», στην όχθη της αειρρεύστου και αθανάτου παραδόσεως της
Εκκλησίας μας, όπου κατεβαίνει και
περνά δίπλα μας διαρκώς ο Λόγος
του Θεού σαν ένας ποταμός δροσερός και κατακάθαρος.

Έτσι η ψυχή του ορθοδόξου ποτίζεται ακαταπαύστως από τα νάματα
αυτού του Λόγου, και δίνει τον καρπό της σαν μακαριστό δέντρο «κατά
τον καιρόν αυτού» και όλα όσα διανοείται, αισθάνεται και πράττει
έχουν ευλογημένη έκβαση, τη μυστική ανθοφορία της Χάριτος: «και
το φύλλον αυτού ουκ απορρυήσεται
Αλλά και όταν μελετούμε κατ’ ιδίαν και πάντα όσα αν ποιεί κατευοδωτη Γραφή, πρέπει να το κάνουμε θήσεται.»
στην ίδια ατμόσφαιρα, «τα Χερουβίμ μυστικώς εικονίζοντες». Ο ορΑναδημοσίευση από το περιοδικό
θόδοξος χριστιανός μελετά τη
«Κιβωτός» αριθ. φυλλ. 25
Γραφή με λειτουργικό τρόπο, δηΙανουάριος 1954
λαδή με βαθειά συναίσθηση ότι
συναναστρέφεται τον Δεσπότη και
Κύριο μέσα σε όλη τη δόξα του.