Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)
GAZALTI KAYNAI
ANKARA 2006
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;
Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl
Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim
programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik
gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr).
Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye
rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm,
denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve
Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr.
Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii
kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve
yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.
rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden
ulalabilirler.
Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak
datlr.
Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda
satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iv
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. GAZALTI KAYNAI LE SA DZ VE SA HAREKETL DK EKMEK............ 3
1.1. Gazalt Kaynann Tanm Ve nemi.......................................................................... 3
1.2. Gazalt Kaynak eitleri ............................................................................................... 4
1.2.1. MIG ........................................................................................................................ 4
1.2.2. MAG....................................................................................................................... 4
1.2.3. TG ......................................................................................................................... 5
1.3. Gazalt Kaynak Makineleri ........................................................................................... 5
1.4. Gazalt Kaynann zellikleri...................................................................................... 7
1.4.1. alma Prensibi..................................................................................................... 7
1.4.2. Kaynak Deikenleri .............................................................................................. 8
1.4.3. Damla letim Sistemi.............................................................................................. 8
1.5. Donanm ........................................................................................................................ 9
1.5.1. Kaynak Torcu ......................................................................................................... 9
1.5.2. Elektrot Menba...................................................................................................... 9
1.5.3. Gaz Reglatr....................................................................................................... 9
1.5.4. G nitesi........................................................................................................... 10
1.5.5. Elektrod Besleme nitesi ..................................................................................... 10
1.6. Tketilen Malzemeler.................................................................................................. 10
1.6.1. Gazlar ................................................................................................................... 10
1.6.2. Elektrotlar............................................................................................................. 11
1.7. Paralarnn Kaynaa Hazrlanmas ........................................................................ 11
1.8. Kaynak Uygulama Teknikleri ..................................................................................... 12
1.9. Sa Kaynak Hatalar.................................................................................................... 12
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 13
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 14
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 15
2. GAZALTI KAYNAI LE SOL DZ VE SOL HAREKETL DK EKMEK .......... 15
2.1.Gazalt Kaynanda Sol Kaynak Uygulama Teknikleri ............................................... 15
2.2. Gazalt Kaynanda Sol Kaynak Hatalar.................................................................... 15
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 16
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 17
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 18
3. GAZALTI KAYNAI LE KT EK KAYNAK DK EKMEK ............................... 18
3.1. Gazalt Kaynanda Kt Ek Kaynak ........................................................................... 18
3.1.1. Gazalt Kaynanda Kt Ek Kaynak Uygulama Teknikleri ................................. 18
3.1.2. Gazalt Kaynanda Kt Ek Kaynak Hatalar....................................................... 19
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 20
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 21
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 22
4. Gazalt kayna ile deyde yan kt ek kaynak dikii ekmek .......................................... 22
4.1. Gazalt Kayna le Deyde Yan Kt Ek Kaynak ..................................................... 22
i
4.1.1. Gazalt Kayna le Deyde Yan Kt Ek Kaynak Uygulama Teknikleri ........... 22
ekil 6: Deyde yan kt ek kayna ............................................................................ 22
4.1.2. Gazalt Kayna le Deyde Yan Kt Ek Kaynak Hatalar ................................ 22
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 23
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 24
RENME FAALYET5 .................................................................................................. 25
5.1. GAZALTI KAYNAI LE DK KT EK KAYNAK ............................................... 25
5.1.1. Gazalt Kayna le Dik Kt Ek Kaynak Uygulama Teknikleri........................... 25
5.1.2. Gazalt Kayna le Dik Kt Kaynak Hatalar ..................................................... 25
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 26
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 27
RENME FAALYET6 .................................................................................................. 28
6. GAZALTI KAYNAI LE KE KAYNAK DK EKMEK ................................... 28
6.1. Gazalt Kayna Ke Kayna ................................................................................... 28
6.1.1. Gazalt Kayna Ke Kayna Uygulama Teknikleri ......................................... 28
6.1.2. Gazalt Kaynanda Ke Kaynak Hatalar.......................................................... 29
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 30
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 31
RENME FAALYET7 .................................................................................................. 32
7. GAZALTI KAYNAI LE TAVAN KAYNAK DK EKMEK................................ 32
7.1. Gazalt Kayna le Tavanda Kt Ek Kaynak ............................................................. 32
7.1.1. Gazalt Kayna le Tavanda Kt Ek Kaynak Uygulama Teknikleri ................... 32
7.1.2. Gazalt Kayna le Tavanda Kt Kaynak Hatalar.............................................. 32
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 33
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 34
RENME FAALYET-8 ................................................................................................... 35
8. GAZALTI KAYNAI LE KT EK ALMNYUM KAYNAK DK EKMEK ..... 35
8.1. Gazalt Kayna le Alminyum Kayna................................................................... 35
8.1.1. Alminyum Malzemenin Gazalt Kaynana Hazrlanmas................................. 35
8.1.2. Gazalt Kaynanda Kt Ek Alminyum Kaynak Uygulama Teknikleri............. 35
8.1.3. Gazalt Kaynanda Kt Ek Alminyum Kaynak Hatalar ................................. 35
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 36
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 37
RENME FAALYET9 .................................................................................................. 38
9. GAZALTI KAYNAI LE DEYDE YAN KT EK ALMNYUM KAYNAK
DK EKMEK .................................................................................................................. 38
9.1. Alminyum Malzemenin Gazalt Kayna le Deyde Yan Kt Ek Kayna ........... 38
9.1.1. Alminyum Malzemenin Gazalt Kayna le Deyde Yan Kt Ek Kaynana
Hazrlanmas................................................................................................................... 38
9.1.2. Gazalt Kayna le Deyde Yan Kt Ek Alminyum Kaynak Uygulama
Teknikleri ....................................................................................................................... 38
9.1.3. Gazalt Kaynanda Deyde Yan Kt Ek Alminyum Kaynak Hatalar........... 39
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 40
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 41
RENME FAALYET10 ................................................................................................ 42
10. GAZALTI KAYNAI LE KT EK BAKIR KAYNAK DK EKMEK................ 42
10.1. Gazalt Kayna ile Bakr Kayna............................................................................ 42
ii
10.1.1. Bakr Malzemenin Gazalt Kaynana Hazrlanmas ......................................... 42
10.1.2. Gazalt Kaynanda Kt Ek Bakr Kaynak Uygulama Teknikleri ..................... 42
10.1.3. Gazalt Kaynanda Kt Ek Bakr Kaynak Hatalar........................................... 43
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 44
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 45
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 46
PERFORMANS TEST ..................................................................................................... 48
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 49
KAYNAKA ......................................................................................................................... 51
iii
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD 521MI0230
ALAN Motorlu Aralar Teknolojisi
DAL / MESLEK Otomotiv Gvde
MODLN ADI Gazalt Kayna
rencinin otomotiv alannda onarm ve tamirat ile
ilgili karlaaca gazalt kayna ile basit onarmlar
MODLN TANIMI
yapabilmesi iin gazalt kaynak ilemlerin anlatld bir
retim materyalidir.
SRE 40 / 32
NKOUL Elektrik Ark Kayna modln baarm olmak
YETERLLK Kaynak yapmak
Genel Ama
Standart bir sre ierisinde otomotiv gazalt kaynak
ilemlerinin n hazrln, kaynak ve kaynak sonras
ilemleri kaynak standartlarna uyarak yapabileceksiniz.
Amalar
Gazalt kayna ile sa dz ve sa hareketli diki
ekebileceksiniz.
Gazalt kayna ile sol dz ve sol hareketli diki
ekebileceksiniz
MODLN AMACI Gazalt kayna ile kt ek kayna ekebileceksiniz.
Gazalt kayna ile deyde yan kt ek kayna
ekebileceksiniz.
Gazalt kayna ile dik kt ek kayna yapabileceksiniz.
Gazalt kayna ile ke kayna yapabileceksiniz.
Gazalt kayna ile tavan kayna yapabileceksiniz.
Gazalt kayna ile kt ek alminyum kayna
yapabileceksiniz.
Gazalt kayna ile deyde yan kt ek alminyum
kayna yapabileceksiniz.
Gazalt kayna ile kt ek bakr kayna yapabileceksiniz.
Ortam:
ETM RETM
letme, atlye, teknoloji snf, i paralar, markalama
ORTAMLARI VE
takmlar ve temel el aletleri, internet, ktphaneler, sanayide
DONANIMLARI
gazalt kayna yapan iletmeler.
Modl ierisinde yer alan her faaliyetten sonra verilen
lme aralar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek
LME VE kendi kendinizi deerlendireceksiniz.
DEERLENDRME Kendinize modl sonunda lme aralar ve modl
performans testi uygulayarak kazandnz bilgi ve
becerileri deerlendirebilirsiniz.
iv
GR
GR
Sevgili renci,
Gazalt kayna fikri 1920lerde ortaya km atlm olmakla birlikte, ticar anlamda
ancak 1948 ylnda kullanlmaya balanmtr. Bu yntemin geliiminde en nemli etmeni
rekabet oluturmaktadr. Rekabeti oluturan sebepler olarak sre, ekonomiklik, her
pozisyonda kaynak yapabilme ve her tr metale rahatlkla kaynak yapabilme zellii
gsterilebilir.
1
2
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
ARATIRMA
1. GAZALTI KAYNAI LE SA DZ VE
SA HAREKETL DK EKMEK
1.1. Gazalt Kaynann Tanm ve nemi
Gazalt kaynanda gerekli scaklk, srekli beslenen ve eriyen bir tel elektrotla
kaynak banyosu arasnda oluturulan ark yoluyla ve elektrotdan geen kaynak akmnn
elektrotta oluturduu, diren snmas yoluyla oluur. Elektrot plak bir tel olup, bir elektrot
besleme tertibatyla kaynak blgesine sabit bir hzla sevk edilir. plak elektrot, kaynak
banyosu, ark ve esas metalin kaynak blgesine komu blgeleri; atmosfer kirlenmesine kar
dardan salanan ve blgeye bir gaz memesinden iletilen uygun bir gaz veya gaz karm
tarafndan korunur.
Eriyen metal elektrot ve soy gaz kullanm nedeniyle ynteme MIG (Metal nert Gas)
kayna ad verilmitir. Yntemde daha sonra, dk akm younlukta ve darbeli akmla
alma, daha deiik metallere uygulama ve koruyucu gaz olarak aktif gazlarn (CO2) ve
gaz karmlarnn kullanlmas gibi ilemler meydana gelmitir. Bu gelimeler, aktif
koruyucu gazn kullanld ynteme MAG (Metal Active Gas) kayna adnn verilmesine
neden olmutur.
Elle yaplan elektrik ark kaynanda meydana gelen aksaklklar, koruyucu gaz kayna
diye adlandrlan yntemin gelimesine sebep olmutur. Elle yaplan ark kaynanda,
kaynaknn bilgi ve becerisinin yeterli olmas gerekir. Kaynak banyosunun oluumu
tamamen kaynaknn becerisine baldr. Kaynak banyosunu d hava artlarndan koruyan
rt gereci ile elektrodun ekirdeini oluturan ana gere arasnda uyumsuzluk olmamaldr.
Kaln gerelerin kaynanda oluan yksek scaklktan tr, elektrot zerinde oluan rt
gereci ekirdek geerken nce snarak zelliklerini yitirir. Bu da kaynak banyosunun
kontroln gletirir.
Gazalt kaynann otomatik kaynaa uygun olmas rekabet edilebilirlii de
beraberinde getirmektedir. Tartmasz stnlyle koruyucu gaz kaynaklar, kaynak
sresine etki etmektedir. Elle ark kaynanda, kaynak dikiinin zerini kaplayan cruf
3
tabakasn temizlenmesi, elektrot deiimleri ve kaynak pensesinde zorunlu olarak braklan
yaklak 25 mm boyundaki gereler, kaynak sresini ve ekonomisini olumsuz etkiler. Bu
durum zellikle seri retimde ve kaynan retim ierisinde ok fazla oranda kullanld
sektrde nem tamaktadr.
Bir gaz yardmyla koruma yaplarak yaplabilen kaynak eitleri aada verilmitir.
TG (Tungusten nert Gaz Kayna) / Plazma
MG / MAG (Metal nert Gaz Kayna Metal Aktif Gaz Kayna)
Koruyucu gaz kaynak yntemlerinden en yaygn olarak kullanlan MG / MAG
kaynadr. Gazalt kayna birok uygulamada, zellikle gaz korumal elektrotlarn
gelimesiyle, elektrik ark kaynann kullanld yerlerde kullanlmaya balanmtr.
Yntemin otomatik kaynaa ve robot kaynana uygun olmas, seri retimde yaygn bir
kullanm alan bulmasn salamtr. Otomotiv endstrisinde birok yerde diren
kaynanda da kullanlmaktadr. Bu da konunun nemini byk lde arttrmaktadr.
Bu modlde uygulamalar MIG-MAG yntemiyle gerekletirileceinden TIG kaynak
yntemi ksaca tantlacaktr.
1.2.2. MAG
MAG kayna, Metal Active Gas kelimesinin ba harfleri alnarak adlandrlr. Bu
kaynakta kullanlan gazlar karbondioksit ve karm gazlardr. Genellikle elik, dk
4
karbonlu elik ve alaml eliklerin kaynanda kullanlr. Prensip olarak MIG kaynandan
fark yoktur.
1.2.3. TG
TG (Tungusten nert Gaz Kayna) kayna da bir gazalt kayna eididir. Yntem
olarak MIG-MAG kaynandan farkllklar gsterir. lave tel, oksijen kaynanda olduu
gibi el ile verilmektedir. Ark oluturan ilave tel ise tungstendir. Tungstenin ergime scakl
yksek olduu iin erimeyen elektrot olarak da snflandrlmaktadr. Seri retime ve robot
teknolojisine uygun olmayan bu yntemde demir d metallerin kaynanda stn nfuziyet
elde edilir.
5
ekil 1: Gazalt kaynak donanm
1) paras kablosu
2) Torca soutma suyu girii
3) Tortan geri su dn
4) Tor tetii devresi
5) Torca koruyucu gaz girii
6) Kablo gurubu
7) Silindirden gelen koruyucu gaz
8) Kaynak kontaktrnn kontrol
9) G kablosu
10) Primer g girii
6
Resim 1: nvertr kaynak makinesi Resim 2: TG kaynann yapl
8
1.4.3.3.Uzun Ark
Ksa arka gre, akm iddeti ve ark gerilimi fazla tutulursa ortaya uzun ark kar. Bu
ark trnde elektrodan, i parasna gei yapan metal damlacklar halindedir. Koruyucu gaz
olarak karbondioksit kullanlan kaynaklarda hemen hemen her konuma uygundur.
1.5. Donanm
1.5.1. Kaynak Torcu
rtl elektrotla yaplan elektrik ark kaynanda pens ad verilen kaynak ekipmanna,
koruyucu gaz kaynanda tor ad verilir. Bu deiikliin temel sebebi zellik
deiikliinden kaynaklanr. Bu nedenle koruyucu gaz kaynanda kullanlan tolarn
zelliini aadaki gibi sralayabiliriz.
a. Koruyucu gaz ark blgesine iletmek,
b. plak elektrotla ark oluumunu salamak,
c. Elektroda elektrik akmn yklemek,
d. Kaynak blgesine ilave telin iletimini salamak.
d maddesinde belirtilen grevin yerine getirilmesinde tel iletme sisteminden
yararlanlr. Tor burada, sadece telin belli noktalara iletilmesi iin gerekli donanma sahip
olarak kaynak ilemine yardmc olur. Elle kontroll gaz kaynaklarnda, kaynak telin
ynlendirilmesi ilemini stlenir.
Kaynaa tor zerinden kumanda eden tetiktir. Tor zerinde ya da altnda
konumlanabilen, ou kez tor zerinde bulunan alter, bu tetik araclyla kaynan
balatlmas, srekli ya da kesik kaynak yapmasna olanak salar.
1.5.2. Elektrot Menba
Elektrot besleme nitesi bir elektrik motoru, elektrot makaralar ve elektrot
dorultusunu ve basnc ayarlayan aksesuarlardan meydana gelmitir. Elektrot besleme
motoru genellikle doru akmla alr. Elektrodu tor yoluyla iparasna doru iletir. Motor
hzn geni bir aralkta deitiren kontrol devresinin mevcut olmas gerekir.
Besleme motoru elektrot besleme makaralarn tahrik eder. Bu makaralar menbandan
elektrodu eker ve kaynak torcu iinde itme yoluyla elektroda kuvvet iletir.
Tel besleme nitelerinde iki makaral veya drt makaral dzenekler kullanlabilir.
Besleme makaralarnn basn ayar elektrot zelliklerine bal olarak deiik kuvvetler
uygulanabilmesine olanak salar.
9
1.5.4. G nitesi
Gazalt kaynanda srekli beslenen elektrot kullanlr ve elektrot olduka yksek bir
hzda tketilir. Bu nedenle maksimum ilem verimi salamak iin elektrot menbann torca
kolayca iletilen yksek hacimde elektrot salamas gerekir. Bu menbalar, genellikle0,45
kgdan 27 kga kadar elektrodun bklme olmadan serbest bir biimde beslemeye imkan
verecek ekilde sarld makaralar eklindedir.
Koruyucu gazlarn kullanm amac rtl elektrotla ark kayna veya tozalt
kaynandaki rt ve kaynak tozlarnn grd ilevleri yerine getirmektir. Koruyucu
gazlar;
a. Elektrodun oksidasyonunu engeller,
b. Arkn iyonizasyonunu kolaylatrr,
c. Atmosferik havann ark ve kaynak banyosuna girmesini nler
1.6.1.1.Helyum
Boucu bir gazdr. Kimyada He harfleri ile gsterilir. Havadan yaklak % 13,8
daha hafiftir. Hidrojenden sonra bilinen en hafif elementtir. Kimyasal olarak inert bir
soygazdr. Sv halde scakl ok dktr Kaynama noktas, bilinen en dk gazdr.
Yurdumuzda retimi fazla olmadndan yaygn kullanm alanna sahip deildir. Helyum
gaz genellikle doal gaz kuyularndan elde edilmektedir. Sv ve / veya gaz fazlarnda ticari
olarak bulunur.
1.6.1.2.Argon
Havadan ar bir gazdr. Kimyada Ar harfleri ile gsterilir. Argon arknn gerilimi
ve argonun scaklk iletme kabiliyeti dier koruyucu gazlara gre daha dktr. Sonuta,
argon ortamnda oluan ark stunu daha genitir. Merkezde yksek olan scaklk d
scaklklarda dktr. Bunun bir sonucu olarak da nfuziyet dikiin ortasnda yksek,
kenarlarnda dktr.
1.6.1.3.Karm
Ark atmosferinin karakteri, kullanlan gaz ve gaz karmlarna gre deiir. Pratikte
saf koruyucu gazlardan ziyade, karm gazlar kullanlmaktadr. Kaynak yntemine,
kaynaklanacak parann cinsine, kalnlna ve ekline gre eitli karm gazlar mevcuttur.
10
Ar + He eitli oranlarda kartrlarak TIG ve MIG yntemlerinde kullanlmaktadr.
Ar + CO2 + O2 karm kullanlrsa oluan egzotermik bir reaksiyon sebebiyle kaynak
banyosunun scakl ykselir ve yzey gerilimi zayflar, bylece akcl ykselmi olan
kaynak banyosunun gaz da giderilmi olur.
1.6.1.4. Karbondioksit
Renksiz, kokusuz, havadan ar, ok atomlu bir gazdr. Kimyada CO2 harfleri ile
gsterilir. Dier koruyucu gazlardan farkl olarak, tp iindeki CO2 in byk ounluu sv
haldedir. Tpn st ksmnda (svnn zerinde) gaz halinde CO2 bulunur. Kullanm
srasnda gazn basnc dtke sv da buharlaarak basn normale dner. CO2 gaz haline
geerken evreden scaklk alr, scaklk der. Bir tpten srekli olarak 12 litre/dk dan daha
fazla gaz ekilmemelidir. Aksi takdirde alnan buharlama ss ile scakln dmesi
sonucunda CO2 kar oluur. k borusu ve manometrede ak tkanabilir. Fazla debide gaz
gerektiinde birka tane tp bir manifolt ile birletirilerek kullanlabilir veya tek tpn
kna buharlama ssn karlamak zere bir stc yerletirilir. Bu tpler, iinde sv CO2
bulunduundan hibir zaman eik veya yatk olarak kullanlmamaldr.
1.6.2. Elektrotlar
Gazalt kaynanda kullanlan elektrotlar tel halindedir ve bir kangala sarlm halde
makineye taklr. Kangal byklkleri ve tel aplar standartlarla saptanmtr. Elektrot
tketiminin ok olduu iletmeler iin gelitirilmi byk paket olarak adlandrlan
kangallar da bulunmaktadr. Kk kangallar makine zerindeki tel verme sistemine
balanrken, byk paketler silindir eklindeki koruyucular iinden tel verme sistemine sevk
edilir.
Elektrot seilirken dikkat edilecek hususlar aada belirtilmitir,
Uygun llerde paray hazrladktan sonra yzeyde bulunan ya, kir ve pas
temizleyiniz.
. Kenarlarndaki apaklar alnz. Kesme esnasnda parada yamulmalar
meydana gelmise rs zerinde dzeltiniz.
ekil 4 deki gibi para zerine gnye ve izecek yardmyla tane 20 mm
aralklarla izgi iziniz.
izgileri, kaynak esnasnda takibini kolaylatrmak iin renkli tebeir ile iziniz.
11
1.8. Kaynak Uygulama Teknikleri
Kaynak ilemine balamadan nce deneme yanlma yntemiyle amper ayarn
ve gaz ayarn uygun alma artlarna getiriniz.
3 mm ykseklikte ve 8-10 mm geniliinde bir diki iin ortalama olarak tel
hzn 3-4 birim arasnda ayarlaynz.
Torcun para zerine doksan derece ayla tutunuz. (Fazla a verdiinizde gaz
dikii koruma grevini yapamaz, dolaysyla dikilerinizde gzenekler oluur).
Kaynak yaparken torcun kaynak banyosu ierisine gerekli olan mesafeden fazla
yaklatrmaynz. (Yaklatrdnzda torcun snmasna ve kaynak
damlacklarnn tor memesi ucuna girerek tkanmasna sebep olacaktr).
ekil 4: Sa kaynak
12
UYGULAMAFAALYET
UYGULAMA FAALYET
13
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak
belirleyiniz.
5. TIG kaynanda ark oluturmak iin kullanlan ilave telin malzemesi nedir?
A)Zirkonyum
B)Magnezyum
C)Brons
D) Tungsten
DEERLENDRME
14
RENME FAALYET2
AMA
RENME FAALYET2
ARATIRMA
15
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
16
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Aadaki kaynak eitlerinden hangisiyle koruyucu gaz kullanlr?
A) rtl elektrotla ark kayna
B) MG- MAG
C) Oksi-Gaz
D) Hibiri
DEERLENDRME
17
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
ARATIRMA
Otomobil alanyla ilgili gazalt kayna yaplan iletmeye giderek yatayda kt
ek kaynak diki ilemlerini inceleyiniz. nceleme sonularn rapor haline
getirerek sununuz
3. GAZALTI KAYNAI LE KT EK
KAYNAK DK EKMEK
3.1. Gazalt Kaynanda Kt Ek Kaynak
3.1.1. Gazalt Kaynanda Kt Ek Kaynak Uygulama Teknikleri
Gaz alt kaynanda elektirik ark ve dier kaynaklara gre birletirme yapmak ve
paralar arasnda boluun doldurulmas ok kolaydr. Kt Ek Kayna ekil 5te
gsterilmitir.
18
ekil 5: Kt Ek Kayna
19
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
20
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Argon gaz hangi kaynakta kullanlr?
A) Gaz
B) Akm
C) Tel
D) rt maddesi
A) Nfuziyet azl
B)Ylma
C) Kenarlarda kme
D)Hepsi
A)Helyum
B)Argon
C) Karbondioksit
D) Karbondioksit + Argon
DEERLENDRME
ARATIRMA
Otomobil alanyla ilgili gazalt kayna yaplan iletmeye giderek, deyde yan
kaynak diki ilemlerini inceleyiniz. nceleme sonularn rapor haline getirerek
sununuz.
Deyde yan kt ek kayna ekil 6da verilmitir. Uygun llerdeki parann temizliini
yaptktan sonra yatayda puntalama ilemini yapnz. Puntalanan i parasn dey kaynak
aparatna sabitleyiniz. Kaynak yaparken paralar zerinde dikiin eit arlkta olmas iin
steki para zerine daha fazla arlk verilmelidir. Kaynak dikiinin alt tarafnda
ylmamas iin yataydaki kaynak akmndan bir iki kademe dk akm kullannz.
23
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Aadaki kaynaklardan hangisi ergitme kayna deildir?
A) Aln kayna
B) MIG
C) MAG
D) TG
DEERLENDRME
24
RENME FAALYET5
AMA
RENME FAALYET5
Gazalt kayna ile dik kt ek kaynak dikii ekebileceksiniz.
ARATIRMA
Otomobil alanyla ilgili gazat kayna yaplan iletmeye giderek, dik kt ek
kaynak diki ilemlerini inceleyiniz. nceleme sonularn rapor haline getirerek
sununuz.
5. GAZALTI KAYNAI LE DK KT EK
KAYNAK DK EKMEK
5.1. Gazalt Kayna le Dik Kt Ek Kaynak
5.1.1. Gazalt Kayna le Dik Kt Ek Kaynak Uygulama Teknikleri
25
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
26
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Kt ek gaz alt kaynanda hangi yntem uygulanr?
A) Sol diki
B) Sa diki
C) Dik diki
D) Hibiri
DEERLENDRME
27
RENME FAALYET-6
RENME FAALYET6
AMA
ARATIRMA
28
ekil 8: Ke kayna
29
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
parasn ve gereleri kaynaa hazr 1,2 mm kalnlnda ve 25x100 ebadnda
hale getirmek 2 adet temrinlik elik malzemeyi temin
ediniz.
Kaynak yntemi ve i parasnn 1 mm apnda ilave tel kullannz.
zelliine uygun gaz ve elektrot semek Karm gaz kullannz.
Makineyi altrmak ve uygun amperi Kaba amperi 1e ince amperi 4e
semek ayarlaynz.
paralarn puntalayarak uygun Kayna yatayda yapnz.
pozisyonda sabitlemek
Elektroda uygun a ve hz vermek Tor ile yatay arasnda yaklak 70
salaynz.
Elektrodun ucunu kaynak ynne doru Sol diki ekiniz.
yneltmek
Ke kayna yapmak Torcun yksekliini ve hzn sabit tutun.
Kaynak sonras parada arplma eilme paras deforme olmadan dzeltme
varsa dzeltmek ilemini gerekletiriniz.
30
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Gazalt kaynanda dikiin gzenekli (kprmesi) olmasnn sebebi nedir?
A) Kaynak blgesine gazn yetersiz gelmesi
B) Yanl tel seimi
C) Kaynak ascaklknn yanl olmas
D) Hepsi
DEERLENDRME
31
RENME FAALYET7
ARATIRMA
Otomobil alanyla ilgili gazalt kayna yaplan iletmeye giderek, tavan kaynak
diki ilemlerini inceleyiniz. nceleme sonularn rapor haline getirerek
sununuz.
Tavan kayna ekil 9da verilmitir. Tavan kaynanda diki yn sa veya sola
olabilir. Bu kaynak ileminde gvenlik asndan eldiven ve ba maskesi kullannz. Karm
halinde gaz kullannz.
32
UYGULAMAFAALYET
UYGULAMA FAALYET
33
LMEVE
LME VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
DEERLENDRME
34
RENME FAALYET8
AMA
RENME FAALYET8
Gazalt kayna ile kt ek alminyum kaynak dikii ekebileceksiniz.
ARATIRMA
8. GAZALTI KAYNAI LE KT EK
ALMNYUM KAYNAK DK EKMEK
8.1. Gazalt Kayna le Alminyum Kayna
8.1.1. Alminyum Malzemenin Gazalt Kaynana Hazrlanmas
36
LMEVE
LME VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
DEERLENDRME
37
RENME FAALYET9
RENME FAALYET9
AMA
ARATIRMA
Otomobil alanyla ilgili gazalt kayna yaplan iletmeye giderek, deyde yan
kt ek alminyum kaynak diki ilemlerini inceleyiniz. nceleme sonularn
rapor haline getirerek sununuz.
38
ekil 11. Deyde alminyum kayna
39
UYGULAMAFAALYET
UYGULAMA FAALYET
40
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1. Alminyum kaynanda aadaki ilave tellerden hangisi kullanlr?
A) Bakr
B) Alminyum
C) elik
D) Hibiri
DEERLENDRME
41
RENME FAALYET10
RENME FAALYET10
AMA
ARATIRMA
Otomobil alanyla ilgili gazalt kayna yaplan iletmeye giderek, bakr kaynak
diki ilemlerini inceleyiniz. nceleme sonularn rapor haline getirerek
sununuz.
43
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
44
LMEVE
LME VEDEERLENDRME
DEERLENDRME
DEERLENDRME
45
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Bu modl ile birlikte hangi bilgileri kazandnz, aadaki sorular cevaplayarak
belirleyiniz.
1. Gazalt kaynanda kaynak yapmamz salayan ara aadakilerden hangisidir?
A) fle
B) Tor
C). Kaynak pensi
D) Hibiri
2. TIG kaynanda ark oluturmak iin kullanlan ilave telin malzemesi nedir?
A) Zirkonyum
B) Magnezyum
C) Bronz
D) Tungsten
46
7. Gazalt kaynanda amper ayar nereden yaplr?
A) Makineden
B) Tortan
C) Tel kumanda mekanizmasndan
D) Hibiri
DEERLENDRME
47
PERFORMANS TEST
PERFORMANS TEST
DERECELENDRME
GEREKLEMES GEREKEN DAVRANILAR
EVET HAYIR
DEERLENDRME
48
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1 RENME FAALYET 6
1. A 1. A
2. C 2. C
3. B 3. A
4. C 4. A
5. D 5. A
RENME FAALYET 2 RENME FAALYET 7
1. B 1. C
2. D 2. C
3. D 3. A
4. D 4. A
5. D 5. B
RENME FAALYET 3 RENME FAALYET 8
1. B 1. A
2. A 2. A
3. C 3. C
4. D 4. A
5. D 5. A
RENME FAALYET 4 RENME FAALYET 9
1. A 1. B
2. A 2. B
3. C 3. A
4. B 4. D
5. A 5. B
RENME FAALYET 5 RENME FAALYET 10
1. A 1. A
2. C 2. A
3. C 3. C
4. A 4. A
5. D 5. C
49
MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI
1 B
2 D
3 B
4 B
5 D
6 D
7 A
8 C
9 D
10 C
50
KAYNAKA
KAYNAKA
SERFEL Saip, Kaynak Teknolojisi, Form Ofset Yaynevi, Ankara, 2003
ECZACIBAI, nvertrl rtl Elektrot ve TG Kaynak Makineleri, stanbul,
2003
ANIK Selehaddin, Sabri ANIK, Murat VURAL, 1000 Soruda Kaynak
Teknolojisi El Kitab, Birsen Yaynevi, stanbul, 2000
www.google.com.tr (grafik-ara-metal gas welding-acetylene-oxygen-welding )
www.google.com (grafik-ara-Gas Metal Arc Welding-TIG-MIG)
51