You are on page 1of 20
TRAN THE SAN - TRAN KHANH THANH CO DIEN TU 4g Tu Thiét Ké - Lap Rap Mach Bien Thong Minh CHUYEN VE NANG LUGNG MAT TROI DANH MUC VAT TU - LINH KIEN HUGNG DAN TUNG BUGC - MINH HOA XAY DUNG THANH MACH DIEN DAC BIET Fe NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT TRAN THE SAN - TRAN KHANH THANH CO BIEN TU 4g Tu Thiét Ké- Lip Rap Mach Bin Thing Minh CHUYEN Vit NANG LUGNG MAT TROL S NHA XUAT BAN KHOA HOC VA KY THUAT Gjidt thidu Trong tién trinh phat trién eta loai ngudi, viee sit dung lia danh déu mOt et méc rat quon trong. Ti dé dén nay, loai nguoi su dung néng luung ngay ving nhiéu, nhat la trong vai thé ks gdn déy. Trong co edu nang luong hién nay, chiém phdn chil yéu la nang lugng tan du sinh hoe (than dé, dau md, khi ty nhién..), ké tidp la nang lugng nude (thity dign), nang luang hat nkan, ndng luong sinh khéi (bio-gas, ...), nong lugng mat trai, nang luong gio chi chiém mot phan khiem tén, X@ hei loai nguii khong thé phat trién néu khong co nang Luong. Ngty nay, nang luong tan dit sinh hoe, nang luong khong tdi sinh, ngoy cing can kigt, gia déu mé tang ting ngay, inh huing xdu dén su Phat trién kink té x@ h6i v4 méi trueng song. Tim hiém nguén nang dugng thay thé la nhiém vy céip bach cia ede nhd khoa hoc, kinh té cde chink tri gia... va mdi ngudi chting ta. Nguén nang luong thay thé do phdl sach, than ihién voi moi truong, chi phi thdp, khong can Riat (tdi sinh), va dé sé dung. Tit tau, lodi ngudi da mo uée sit dung nang litong mat tréi — nguén nang luong hau nhu vo tan, dap ting hdu hét cde tieu chi néu tren. Nhiéu cong trinh nghién euu dé duce thue hién, ndng hiong mat tri khéng chi lo nang luyng euia tuang lai ma edn la nang lung cia hién tai. Ban khong nén nghi rang ung dung nang luong mat troi la. céng viee cua riéng cua cde nha khoa hoc, day cing chinh la noi ban e6 thé phat huy 6c sdng tao, su khéo tay, va tink kien nhan cio ban. Con gi thi vi hon khi ban tu thuc hin vd ting dung nang luong mat troi trong chinh ngdi nha cua minh? Cuén sdch nay gidi thiéu chi tiét cde du dn ung dung ning hiong mat tron trong ngdt nha hode trén manh vudn ciia ban. Cac du dn dé tuong déi dem gidn, chi phi trong tém tay ctia ban, nhung higu qua coo, khoug doi héi ly thuyét cao siéu, chi cén ban nhaén ra loi ich cia viée sid dung ndng hiong mgt tri vd quyét tom thye hien. Ban c6 thé thue hign tting bude theo hung déu trong ting dy dn, khi dat két qué, ban hoan toan e6 thé chinh siia, cdé tién dé nang cou hiéu sudt va gid chi phi ty theo su nang déng v4 tinh sdng tao eta ban. Cac du an nay con ¢6 thé duoc thue hién trong truémg hoc, truong phé thong va truimg day nghé, gulp cho théy cb gido e6 ther phuong cach thi nghiém, hoc di dai vi hank, giup cho hoc sinh tinh sdng tao va hung tha hoc tap. Chuong 7 UU THE CUA NANG LUGNG MAT TRGI Nang Iuong hién tai Trong cudc sdng hang ngay, ching ta sit dung khéi lugng nang luong khong 16. Cudc séng cua ching ta xoay quanh sy tiéu thu cde nguén tai nguyén thién nhién va tiéu thu nang lugng. Hinh 1-1 minh hoa ty 1é tiéu thu nang lugng téng quat ¢ Vuong Quée Anh. Cae sé lieu do Anh cung cap, dai dién cho mite tiéu thy nang lugng 6 cdc nude phat trién. Phan Ién trong ty lé tiéu thu nang luong duge ding cho suéiam — 58% — mot phan trong s6 nay c6 24% nang lugng Se dung dé néunude | 58% nang lugag dung 46 sudi dm thé duge cung cap tir nang lugng mat troi. Ké tiép la nau nuéc, chiém 24% téng nang lugng tiéu thu, hodn toan c6 thé nau nude bing nang lugng mat trivi, Diéu a6 c6 nghia 1a c6 thé dap (mg 83% nhu cau nang luong bang cong nghé nang lugng mat trin. Phan nang lugng, 13%, duge ding dé tao ra dién nang cung cap cho chiéu sang va cde thiét bi gia dung. Trong Chuong 10, “Pin mat tréi”, sé trinh bay phuong phap tao ra dién nang sach tif nang luong mat trdi, hoan toan khong thai ra khi CO. « J 5% nang lugng ding d@-ndu an 13% n&ing lugng dang dé chiéu sang va cung cp cho cdc thigt'bj gia dung Hinh 1-1. Ty Ié str dung nang lugng trong gia dinh 6 Vuong Quée Anh. Nang lugng duge ding cho nau an, 5%, cling co thé dude tao ra tit nang lugng mat trdi. Ly do chon nang lugng mat troi Nang lugng mat trdi la dang nang lugng sach, xanh, mién phi, va c6 gia tri sit dung t6t nhat. Mat tri da xudt hién cach day 5 ty nam va tiép tuc thém 5 ty nam nita, qua du cho loai nguti. Ching ta dang tim cdc cong nghé sti dung dang nang lugng nay mt cach hiéu qua nhat, do day 1a nang lugng sach, rat than thién véi méi trudng. Ban hay xem ban do phan bé nang lugng mat trai 6 Bac My (Hinh 1-2), day thue su la nguén tai nguyén khéng 16. Tuy nang lugng mat troi chii yéu tap trung 6 phia Tay Hoa Ky, nhung cdc ving khae van c6 dii nang lugng mat traidé khai thac m6t each kinh té va hiéu qua. Tai sii dung va Khong tai si dung Hién tai, hau hét nang lugng duce lay tir nhién liéu tan dit sinh hoc, khf tu nhién, than da, va déu mé. Thue chat, day 14 hydrocarbon, vé thanh phan héa hoe, ching hau nhu chi g6m cde nguyén ttt carbon ya hydro. Khi hydrocarbon két hgp vdi oxy trong khong khi va nhiét, sé xéy ra phan tmg téda nhiét. Nhiét nay duge sir dung truc tiép hoaec duge chuyén sang cdc dang nang lugng khde dé sit dung. Hinh 1-2. Phan bé nang lugng mat trdi 6 Bac My. Ngudn géc cua nang ligng tan du sinh hoc Nang luong tan du sinh hge, sd di duge goi nhu vay la do ching duge tao thanh tir tan du cua dong vat va thue vat tif rat nhigu nam truée. Su hinh thanh cde nhién Hiéu nay xdy ra trong ky dia chat carbon thude dai Cé sinh, cach nay khodng 360 dén 286 tri@u nam. Trai dat thai ky dé c6 1é rat tha vi, chi mét mau xanh cua rimg duong xi khéng 14, bién va dai duong phil day tao luc. Cay céi chét di, va theo thai gian, cdc lép da va tram tich ldn lugt pho lan tan du thye vat giau carbon. Trai qua nhiéu nam, nhiét va ap suat tich tu tae dung lén ede lép carbon, tao thanh dang nhién 8000 22 3 & 3 Triéu tén carbon/nam 8 8 1850 1900 ligu tan du nhu ching ta thay ngay nay. Nai lo vé nhién Hiéu tan du sinh hoc Tir lau, loai nguei da lo King vé kha nang can kiét nguén nang lugng nay. Khi Cach mang Cong nghiép phat triém manh, nguén nang lugng chinh 1a than da. Nhiéu ngutii cho ring than sé can kit, néu khong cé nguén nang lugng thay thé kip thai, c& chau Au sé lam vao khang hodng. Chat thai tw nang lugng tan dv Ban hay quan sat Hinh 1-3. Day qua J& con sée. Khi thai wi ning Jugng tan du tang manh trong thé ky vita qua, lugng khi CO, khéng 16 trong khi quyén da va dang gay PTI 1950 2080 Nam Hinh 1-3. Khi xa carbon tang hang nam. Ta su mat edn bang sinh thai, cé thé din dén sy thay déi khi bau mét cach ré rat. Binh hubhert va dinh dau ma Nam 1956, nha dia vat lp Hoa Ky, Marion King Hubbert, dua ra céng trinh nghién ctu, dy dodn kbai thée dau mé cba My sé dat dinh vao cudi thap nién 1960, va sin lugng dau thé gidi dat dinh khoang nam 2006. 'Trén thye t@, san lugng khai thac dau cua Hoa Ky dat gia tri dinh vao dau thap nién 1970, dy hao nay khong hoan toan chinh xac, nhung phan ké tiép cba cong trinh cé tinh cdnh hdo rat quan trong. Hubbert cho rang su khai thae nhién liéu tan du sinh hoc tuan theo dugng cong hinh qué chuéng, trong khi san lugng tang tir tir, thi cong nghé trdé thanh yéu t@ chinh lam tang manh san luong khai thc, tiép theo san luung s6 Lang cham lai do chi phi tang nhanh, 1971 777, San wang déu md Thai glan Hinh 1-4. Dy bao ola Hubbert vé san lugng khai thac dau ma. Khi chi phi khai thac ting nhanh, san lugng sé gidm tir ti, sau 46 gidm nhanh. Didu nay ed nghia la néu ching ta vuot qua san lugng dinh, nguén cung cAp nhién ligu tan du sinh hoc sé bat dau giam nhanh, téc dong manh dén cuéc sdng cia moi ngubi, Khi dé gid ddu tang nhanh do cung khong thé dap dng cau. Nang lugng hian nay Co quan nang lugng quoe té dt bao Khai thac nang lugng cia 33 trong sf 48 nha san xuat déu mé hang dau thé gidi dang gidm. Piéu do dang tré thanh hién thu. Khong chi e6 dinh san lugng dau mé, hién nay con cé dinh than dé, dinh khi ty nhién, va dinh uranium. Tat cd ede nguén tai nguyén nay déu cé gidi han, khéng thé khai thie mai mai. Diéu dé cé nghia 1a nhing ngu¥i tin tuéng vao nang lugng hat nhan cé thé bi sée. Nang lugng hat nhan timg duge eoi la nguén thay thé hiu hiéu cho nhién liéu tan du sinh hee, nhung moi ngudi déu phi doi mat véi cing mét van dé. Néu tat cd déu chuyén sang nang lugng hat nhan, téc dé tigu thy uranium sé tang nhanh, chua ké cde nguy ed vé an tean hat nhan. Cac van da vd nang lugng hat ahan N&ng long hat nhan thye sy rat. nguy hiém, an toa’n hat nhan 1a mét trong cde vdn dé khé gidi quyét tron ven. Cac nha may dién hat nhan 14 mue tiéu tiém an cba chi nghia khiing bé. Néu ching ta muén ¢6 thé gidi an toan va sach, nang luwng hat nhén khong pha} Ja Iya chon tér uu Von dau w cho nang lugng hat nhan rat Ign. Khi nganh cong aghiép hat nhan bat dau x4y dung cdc nha may dién, ho phat chi nhitg khoan tién rat lén cho cong nghé, do dé dién hat nhan rat dat. Mat khac, nang lueng mat trdt la qua tang cia ty nhién, ban chi can dat cde tam pin mat trai lén née oha 14 e6 dién dé sii dung, hau nhu’ khong can phai hao tri trong nhiéu nam. Chat. thai tir nang luong hat nhén cong Ja van dé rat kh gidi quyét. Chat thai nay Iu6n juan uém &n nguy co phéng xa, gay ra cae van dé cho con nguéi va mdi trubng sinh thai. Chu ky ban ra cua uranium va polonium khd dai, Chat thai nay phan hiiy rat cham, do a6 chi e6 thé chia trong cac thimg dae hiét, chén sau duéi dat hoae duéi day hién. Qua trinh xt ly ching rat phutc tap, chi phi cao, va chua that su an toan. Van da moi trudag Du hanh vao khong gian voi gid rd vau con Ja ude mo xa cia Joai nguéi, va ching ta hién chi mot hanh tinh di diéu kién G: sinh song. Do dé, ching ta cdn va phai bao vé trdi dat. Trai dat chi cd luong tai nguyén gidi han dé Jeai ngudi khai thae, Khi nguén tai nguyén nay can ddn, chung ta can tim nguén khac dé thay thé. Néu khang ¢6 nguén thay thé, loai ngu6i sé déi dién véi c4e khé khan rat Ion. Van do thay déi khi hau Hién nay, van dé thay déi khi hav toan edu da va dang tiép tuc xay ra véi day di cac hing ching khoa hoc, vi nguyén nhan 1A do cdc hoat déng cua con ngudi. Su thay déi khi hau, vdi thién tai ngay eang tram treng trén pham vi toan cdu, 1a két qua tir ede hvat déng cia chang ta trong khoang 200 nam qua. Thay déi khi hau 1a ydn dé nghiém treng nh&t hi¢n nay, nghiém trong hon nhiéu so voi mai nguy co khdc. Cach thdc sii dang aang ldgng mat tral Khi sny nghi nghiém tac vé van dé nay, that ngac nhién Ja hau hét cag nguén nang lugag xung quanh chung ta déu Jién quan chat ché véi qua trinh hoat déng cia mat trai (Huh 1-5). Moi nguén nang luyng, trinh hay trén Hinh 1-5, déu dén tir mat troi. Ngay cd nhién ligu tan du sinh hoe, d4u mé, khi ty nhién, than dé, .. déucé nguén géc tit mat trai. Nhién liéu nay 1a tan du cua dong vat va thue vat d& chét, chiu nhiét dé va Ap suat rat cao trong nhiéu trigu nim. Déng vat an cay co ya cae déng vat khde trong chuéi thie an, thye vat lon 1én nhor Il nang lugng mat trdi chiéu xudng nay, khi CO, lai tré vé khi quyén, bé mat trai dat. khong lam tang téng luong CO,. Sinh khi Ja két qua ciia nang lugng mat trdi, thye vat lay CO, tir khi quyén. Khi dét chay nhién liu ey Ban hay tham quan nha may thy dién, cé thé ban sé ngae nhién khi biét nude 46 xudng la do NHIEN LIEU TAN DU SINH HOC. Nhién ligu tan du sinh noc c6 nguén gde tt dong vat va thue vat ti nhiéu trigu nam tude, hinh thanh ty. nang long mas trai chidu xuéng trai dat. NANG LUQNG MAT TROT Nang bidng nhan dude ti mat trai mat cach trie tiép khi anh mang chiéu <- S. lén cde b6 thu nangiuong, NANG LUQNG NUdC (thuy dién} Nude cung cap cho cae dong song la W che ky thiy van do hoat dong cia mat tri, Mot sé dong s6ng ¢6 enénh iech vé ta tan dung thé ning nay 08 xay dungeac . dap thay ~~. dign. ot Fe NANG LUONG SINH HOC |" Sinh kh: la thuat ngd béu'thi Noe san Wong sinh vat. Mat trdi cung _efip nang lugng che qua trinn quang téng hop cilia thc vat ~~ Thue vat va chat mal tu vat nud 1 ngudn cung cp khisinnnge, , NANG LUQNG GIO Cac turbine gid duoc ding dé bom nude hodc phat dién Chuyén dong cila khéng khi la két qua oda qua trinh hoat ‘dong cha mat trai, tao ra cae ving cao 4p va na ap trong ae quyén. NS - a f . a -— NANG LUONG SONG BIEN f Nang lugng sdng bién (khac vai nang long thay triéu phat sinh, do chu ky quay cba mat tang) wae dugc tao ra do gid thdi wen 6 mat nude Hinh 1-8. Cdéc nguén nang lugng chinh (2 hoat déng cua mat trdi, nhung diéu quan trong can chi y la chu ky thay van phu thude vao hoat dong cua mat tréi va khi quy Nang lung gid duéng nhu khong cé quan hé voi mat troi, nhung thie ra gid 1a dong khong khi chuyén dong tif noi co ap suat cao dén noi co ap suat thap, su bién thién Ap sudt khi quyén la két qua cla nhiét tif mat trdi cung cap cho khong khi. Nang luong thuy triéu it chiu anh hung tir mat trai, thiy triéu tuan hoan quanh trai dat 1a két qua cua lye hap dan tif mat trang tac dung lén cac khéi nuée cua cc dai duong bao quanh trai dat, Tuy nhién, nang luong séng, c6 chu ky ngdin hon nhiéu, 1 két qua cua gid théi trén bé mat nude, do dé chiu tac dong cla mat troi. 6B% nang lugng tiéu thy fa tu nhien lieu tan du sinh hoo, ddu md, khi tu nhién, than da. 20% la tik nang lugng hat nhan, Cac ngudn nang luong duge sif dung @ My Cae nguén nang lugng duge sif dung & Mj cé thé dai dién cho cac nude cong nghiép phat trién. Néu xét su tiéu thu nang lugng ¢ My, ban ¢6 thé thay (Hinh 1-6), vao thoi diém hién tai hau hét nang luong duoe lay tir nhién liéu tan du sinh hoe. Day la nén kinh s carbon, dya trén nhap khau nhién liéu tan du sinh hoe tir cae nuée khae, chi yéu la Trung Dong. Diéu nay khién cho My 1é thude vao ddu mé nhap khau tit nude ngoai va 1a nude thai ra khi CO, nhiéu nhat thé gigi. Ké tiép la thiy dién, nhumg chi chim 7% téng san lugng dién ciia My. Cac dang nang lugng con Iai chi chiém khoang 5%. 5% la tw cae nguén nang luong khae, ké ca gio va mat tréi. 7% la ti! thy dién. Hinh 1-6. Cac nguén nang lugng duge st dung 6 My. Cae dang nang lugng nay bao gém nang luong ma&t troi, gid, song bién va thay trigu, Day chinh Ja phan can phat trién dé bao dim nguén cung cip nang lugng én dinh hon va than thién voi moi trudng hon. Thuy dién c6 cdc han ché nhat dinh. Téng cong suat thiy dién co thé khai thac phu thuge chu yéu vao diéu kién dia ly, e6 thé gay ra cdc véin dé cho hé sinh thdi trong khu vue xung quanh dap thuy dién. Cée nha may thuy dién nho la giai phap tét cho van dé sinh thdi, nhung cong suit thap khong du cung cap cho céng nghiép. Giai phép duge chi ¥ nhat hién nay la nang lugng mat trvi. Chuong 2 NGUON TAI NGUYEN TU MAT TRGI Mat troi Mat tréi 6 cach ching ta khoang 150 triéu km (Hinh 2-1), Anh sang, c6 van toe 300.000 km/s, truyén tit mat troi dén trai dat efin khodng 8,31 phat. Mat troi tuy cach xa chung ta, nhung cé kich thudc rat ldn, dutmg kinh khodng 1,392 triéu t km. Nang luong tiv mz dén trai dat tong doi it, néu so véi nang lugng khong 16 cua mat trdi, nhung lugng bic xa mat troi dén trai dat bang khodng 10.000 lan t6ng nang lugng tiéu thy hang nam euia chting ta, trung binh khoang 1.700 kWh/m* mi nam. Ngay nay, ¥ tuéng dao hode khoan sau xuéng long dat hang ngan mét dé khai thac than da hoac dau mé dung lam nhién lieu Hinh 2-1. Mat trai duéng nhu dang dan dan nhuding ché cho ¥ tuéng tim cach tan dung nguén nang lugng khéng 16 dén tir mat trai. Trong hanh trinh dén trai dat, khoang 19% nang lugng mat tréfi bi khi quyén bao quanh trai dat hap thy, 35% bi cic dam may hap thu. Khi xudng dén trai dat, mot phan nang ludng mat tréi bi tén that do cong nghé chuyén déi nang lugng nay thanh ede dang da sit dung hon, Co ché hoat déng cia mat trdi Mat trai thue syla ld phan ting hat nhan khéng 16. Khi cé ld nay, tai sao ching ta khéng tan dung ma phai xay dung cac ld khac, nhé hon nhiéu, ton kém va khong an toan? Mat trdi thugng xuyén chuyén doi hydro thanh heli, tig phut, timg giay. Nhung diéu gi ngan can mat troi tré thanh vu né nhiét hach khéng 16? D6 chinh la luc hap dan! Mat trai lién tuc bi tranh gianh gitia hai trang thai, dan né do nang lugng cla céc phan ting phiie tap xay ‘ra trong long mat trai, va co lai duéi tac dung ciia luc hap i} dan do khéi lugng vat chat khong 8 gay ra Mei nguyén tif bén trong mat iréi déu hut lan nhau, diéu nay gay ra lue nén rat lén khién cho mat trdi_co lai. Trong khi do, nang luong phat sinh do céc phan ting hat nhan cé xu huéng lam cho mat troi dan né. That may man, hai tap hop lve nay can bing véi nhau, do d6 mat trai van 6n dinh. Cau tric cda mat trdi Hinh 2-2 minh hoa cau trie cua mat trai, ching ta hay bat dau tit tam cia mat trdi ra ngoai, dau tién 1a Joi mat trdi, ké tiép 1a vung bie xa, vung déi luu, ving quang cau, ving sac cau, va ngoai cing la nhat hoa. Loi mat trai Lai mat tréi cé hai tinh chat, tao diéu kién cho phan ting hop hat nhan — thif nhat 1a nhiét dd cao dén 15 triéu dé Celsius, thi hai la ap suat rat cao. Két qua cia diéu nay la phan ting hgp hat nhan xay ra. Trong phan tmg hgp hat nhan, bén nhan hydro hgp lai véi nhau tao thanh m@t nhan heli. Qua trinh nay ¢é hai san pham — tia gamma, d6 la cac photon nang lugng cao; va cae hat neutrino, mt trong cac loai hat co ban con it duge biét dén trong va tru, loai hat nay khong cé dién tich va hau nhu khong cé khéi luong. Hinh 2-2. Cau tric cla mat trdi. 16 Ving bite xa Ké tiép loi mat trai la ving biic xa. Day chinh la ving phat ra cae tia bie xa. Trong ving nay nhiét do giam dan, tit 15 triéu dO xuéng dén 1 triéu dé Celsius. Diéu tha vi nhat cua ving bite xa la, cin hang triéu nam dé mot. hat photon di qua ving nay va én sang vung ké can, ving déi Luu. Ving doi lu Day la ving hoan toan khae, cde photon hanh trinh theo phuong thee déi lu. Déi luu 1a qua trinh chuyén déng cia cac hat tif noi cé nhiét d6 cao (va ap sudt cao) dén noi cé nhiét do thap (va ap sudt thiip). Bién gitta ving nay va vung bie xa chénh léch hang triéu do; tuy nhién khi hudng ra phia ngoai, nhiét do chi cbn khong 6.000°C. Quang cau Ké tiép l& ving quang cau. Day la ving ching ta c6 thé thay duge doi chut, do vung nay phat ra séng dién tir trong dé c6 dai tan sé thay duge (anh sang). Nhiét do ving nay khodng 5.500°C. Néu so véi toan bo mat trai, Iép nay tuong di méng, nhung cing day khoang 500 km. Sac cau Lép sae cau day khodng vai ngan km, nhiét d6 trung binh 1a 6.000 dO, c6 vai ché len dén 50.000 dé, hoi cao hon quang cau. Ving nay chtta day cic nguyén tit hydro bi kich thich, phat ra anh sang huéng vé buée séng dé trong phd anh sang thay duge. Nhat hoa Nhat hoa c6 thé vuon ra khong gian dén hang triéu km, day la lép ngoai cia khi quyén mat trai. Nhiét do kha cao, dén hang triéu do Celsius. Cac Hinh 2-2 va 2-3 trinh bay vai tinh nang tren bé mat cla mat trai. Cac tinh nang cia mat trdi Cac 16 nhat hoa (vét den) hinh thanh phia trén cdc ving tap trung tif trudng. Cac tai lita, 1A suv phun trao vat chat tit mat trdi yao khong gian. Cac vong tir truéng duy tri vat chat nay treo lo ling phia trén mat troi. Nhat quang 6 cdc ving cuc trén trai dat la két qua tuong tac ctia cae dong hat dén tir mat troi va tir trudng trai dat. Trai dat va mat troi Sau khi xem xét cau tric cia mat tréi, ban can nghién ettu nang Hinh 2-3. Cac tinh nang trén bé mat cua mat trdi. lugng mat tri di qua khéng gian dén quy dao trai dat. Phia ngoai khi quyén trai dat, tai diém bat ky trong khong gian, nang lugng nhan duoc tit mat tri hau nhu khéng doi. Tuy nhién, trén mat dat, diéu nay thay déi ro rét do: « Trai dat thay déi vi tri trong khong gian + Su quay cua trai dat ¢ Khi quyén trai dat (khong khi, may, bui). Cae khi trong khi quyén duy tri tuong déi én dinh. Trong nhimg nam gan day, voi lugng 6 nhiém ngay cang tang trong khong khi, cde nha khoa hoe da nhan thay hién tugng anh sang suy giam, do ede hat lo ling trong khong khi xuat phat tif nhién lieu tan du sinh hoe, ngan can mot phan nang lugng mat trai di dén trai dat. May khong that su trong sudt, lién tuc di chuyén trong khi quyén, che béng trén mat dat. Hinh 2-4, Mat trai va cdc mua trong nam Thang 6 (Mua he) Khi suy nghi vé trai dat trén quy dao, ban cé thé thay trai dat quay xung quanh truc, nghiéng 66 dO so vai mat tréi. Khi trai dat quay vdi toc do khéng déi, sé co cae diém trén quy dao trai dat noi mat tréi chiéu sang lau hon trén mot phan cia mat dat — hon nia, do vi tri cha trai dat trong khong gian, phan nay sé co xu huéng gan mat trai hon theo gid tri trung binh trong ngay. Diéu nay dan dén chu ky 4 mia trong nam (Hinh 2-4), Két qua la mat trai duéing nhu xuat hién 6 vi tri khae trén bau trai, ban c6 thé phai dich chuyén thiét bj thu nang lugng mat tri theo vi tri ctia mat troi, Hinh 2-5 minh hoa tam thu nang luong dich chuyén theo cdc khoang thoi gian khae nhau trong nam tiy thude su thay adi vi tri mat trai nham dat duge hiéu qua thu nang lugng cao nhat c6 thé. Thang 3 (Mia xuan) Thang 12 4 (Mua dong) Thang 9 (Mua thu) Hinh 2-5. a Mat trai thay déi vi tr tay theo thai gian trong nam. Cac dang nang lugng tif mat tri Noi chung hau nhv toan bé nang lugng cua chung ta déu ¢6 nguén gc tir mat tréi di truc tiép hay gidn tiép. Nang luong mat trdi Cae thiét bi duge c&p nang lugng mat trai lA cach thie true tiép thu nang lugng mat trdi, luu gil, va chuyén sang dang hitu dung. Cac thiét bi nay thu nang lugng mat trdi va chuyén déi mot cdch truce tiép thanh nguén nang lugng hitu dung. Nang luoeg gid Nhiét tiv mat trdi tao ra cde dong 46i kuu trong khi quyén, lam xuat hién cde ving cao dp va dp thap, cing vdi sy chénh 4p gitfa cdc vung dé. Khong khi chuyén dong gitfa cdc ving dé tao ra gid, sit dung cae turbine gié ching ta cé thé thu néng lugng mat trdi va chuyén thanh dién nang. aa Mira xudin & mua thu Sas Mua he a Mua dong Thay dign Mat troi diéu khién cde chu ky thiy van, nude bée hoi vao bau tréi, tich ty thanh may va roi xudng trai dat qua cde eon mua hode tuyét. Nuée tich tu trén cao va dé xuéng qua cde dong song. Con nguéi thu gom nude nay trong cdc hé lén c6 dap ch&n, nude chay xuéng lam quay turbine tao ra dién nang. Thay vi dét nhién liéu tan du sinh hoc, mét sé loai thue vat duoc tréng dé lay nang lueng thay cho nhién liéu tan du hau co. Phue vat 1a sinh khéi, tao ra gé c6 thé dot chay. Mia duge tring dé Idy duong,- lén men va chung cdét dé 6 ethanol-sinh hoc, ding thay cho xang trong cdc dong co dét trong. Dau thye vat, trong nhiéu trugng hop cé thé duge ding tryc tiép trong ede dong co diesel hodc chung cat thanh dau diesel sinh hoe. Su phat trign ett ede thue vat nay chil yéu do téc déng cia mat trai. 19 Hinh 2-7. Nang lugng mat trdi duge chuyén déi thanh dién nang thong qua cac tam pin mat tréi. Wang long song bien Séng bién phat sinh do gié thdi trén bé mat céc dai duong. Ban 43 biét gid duge tao ra tit nang lugng mat tri; tuy nhién, ban c4n chi ¥ phan biét gitta nang lugng song bién va nang luong thiy triéu. Thiy triéu phat sinh tir luc hap dan cia mat trang trén dai duong. Nhién liéu tan dw sinh hoc Cac nha khoa hoe khdng dinh nhién ligu tan dy sinh hoc cé nguén gic tif nang lugng mat tri. Loai nhién liéu nay duge tao ra tir nang ludng sach cia mat trvi, dé 1a -thuc vat bi nén véi Ap suat cao qua nhiéu trigu nam chuyén thanh than da, dau mé, khi ty nhién. Va day chinh la van dé. Cdn nhiéu trigu nam dé hinh thanh loai nhién ligu nay, ching sé nhanh chéng can kiét néu ching ta tiéu thy véi tée do nhu hién nay. Tuy c6 nguén géc tir nang luong mat tréi, nhung ching ta phai sit dung chang mét cach thang minh va cén trong. Nhu ban da biét, e6 nhiéu each dé sit dung nang lugng mat tréi mét cach hiéu qua. Hinh 2-6 minh hoa té hgp nang lugng gid va pin m&t trdi. Hinh 2-7 minh hoa cdc tam pin mat tri lap trén néc nha. Trong cdc chuong sau sé trinh bay nhiéu dy an thu nang lugng trie tiép tir mat trai a Chuong 3 BINH VI THIET B] THU NANG LUQNG MAT TROI Diéu quan trong cén chi ¥ la mat trdi lién tue thay déi vi tri trén bau tri, hang gid, hang ngay, va hang nam. Tuy day la diéu thi vi, nhung kha bat loi doi yéi nhing ngubsi sl dung nang luong mat troi, can phai dinh vichinh xac thiét thu nang luong mat trdi dé dat duge két qua tdi uu. Chuyén dong cua mat troi trén bau troi, thuc chat la chuyén dong cia trai dat trén quy dao xoay quanh mat troi Trong chuong nay, ban sé xét hai khai niém eo ban — vi tri cla mat tréi thay déi theo thoi gian trong ngay, va vi tri d6 bi tac dong 7 theo thdi gian trong nam. Hinh 3-1. Thap Cleopatra — Vi tri mat tréi thay déi thea cénghé mat thdi gian trong ngay meow Ngudi xua da nhan thdy hién tuong vi tri mat troi thay déi tiy thude thai gian trong ngay. Cé gia thiét cho rang cdc cong trinh cé, chang han Stonehenge, duge xay dung dé chinh thang hang véi vi tri cla m&t tréi vao nhiing théi diém xac dinh trong nam, Vi tri mat trdi la chudn tuong ddi tin cay dé xdc dinh thoi gian. Neguti Ai-Cap cé dai da biét diéu dé, ba ngon thap Cleopatra & London, Paris, va New York vén 22 Hinh 3-2. Bong coc thay déi theo thdi gian trong ngay. 6 nguén géc ti’ thanh phé Ai-Cap cé dai “Heliopolis”, cé nghia 1a “thanh pho cia mat troi’. Chung ta hau nhu ¢6 thé khang dinh rang cac thap nay, chang han thép Cleopatra (Hinh 3-1), due dimg nhu mét dang thiét bi chi thi gian hang ngay dua trén vi tri cla mat troi. Néu déng mot cay coc xuéng dat ban sé thdy khi mat trdi di chuyén trén bau tréi, bong coe sé chuyén dong theo (Hinh 3-2). Buéi sang, bong coc dai va manh; dén trua, vi tri cla bong thay déi va trd nén ngan hon, Vao cuéi ngay, bong coe dan dan dai ra. Hiéu ting nay la do trai dat tu Hinh 3-3. Anh huéng cua vi tri trai dat dén cac mua. Thang 6 ) (Mua ne)' quay quanh true cilia minh, vi tri cia m&t trdi trén bau troi thay déi so vi vi tri ca ban trén mat dat. Hién tugng nay duge ap dung dé ché tao dong hé mat trai. Vj tri mat tréi thay déi theo théi gian trong nam Van dé nay tuong doi kho hiéu, nhung rat can thiét. Trai dat hoi nghiéng trén truc cia minh; khi trai dat quay xung quanh mat tri theo chu ky 365,25 ngay, cae phan gkhac nhau cia trai dit sé hudng vé phia mat tri theo cde khoang thdi gian khdc nhau. Dé 1a ly do ngay mua déng luén luén ngdn hon ngay mia he. Thang 3 (Mua xuan) Thang 12 (Mia dong) @ Thang 9 (Mua thu) 23

You might also like