Professional Documents
Culture Documents
Mt lnh o ca Toyota ni: " khng thua ngi khc, Toyota ci tin; nhng thng ngi
khc, chng ti dng T Duy t Ph!
Sao chp m hnh ca ngi khc ch khin chng ta tt hu thm. V khi chng ta ang lao
vo p dng th i th ca chng ta c nhng thay i v ci tin xa hn, gip h i trc chng
ta mt ln na. iu bn cn thc hin khng ch l sc cnh tranh m cn phi vt tri
lm c iu , bn phi p dng T duy t ph.
- Shozo Hibino & Gerald Nadler
Cui cng, chng ta c mt quyn sch r rng v d hiu mt cch tuyt vi. N ch cho bn cch
thc t n s xut sc.
- Warren Bennis, Gio s Qun tr Kinh doanh, i hc Sourthern California
Li ta
C th ni rng, T duy t ph (Breakthrough Thinking) l phn mm dnh cho tr no, l nhng nguyn
tc v quy trnh mi hoch nh, thit k, ti cu trc, ci tin v tm gii php cho mi vn m bn gp
phi. T duy t ph khai m tm nhn v mc tiu v gip bn t mc tiu m khng phi mt qu nhiu
thi gian v ngun lc thu thp thng tin chnh xc.
C l c hng trm quyn sch gii thiu nhng gii php ti u v nhng chng trnh theo mt trt
t ABC no m cc tp on thnh cng hay nhng ngi u tin khm ph ra trong qu trnh i tm
cu tr li cho cc vn ca h. Nhng c bao gi bn thc s tm hiu chnh xc h lm nh th no
khai ph c m vng ca s sng to ha hn mang n cho h nh ho quang ca thnh cng v mn
nguyn?
Tuy nhng quyn sch y c kh nng truyn cho ngi c ngun cm hng v s thnh cng ca ngi
khc, nhng tt c ch tp trung vo vic m t m khng ra nguyn tc gii quyt vn . Ngi c ch
thy c nhng hnh nh tt p ca cc tp on v c nhn vi nhiu sng kin vt tri. Cn v cch h
lm, phng php t duy v nhng k nng g cn c t c thnh cng th hu nh khng c cp
n, hoc nu c cng l rt t.
Nu c trnh by cch tin hnh gii quyt vn th tt c nhng quyn sch trn u ni v t duy phn
tch c a ra cch y 400 nm bi Rene Descartes v Francis Bacon. H thng bt u bng cu hi: C
iu g sai lm y? thay v cu hi: Chng ta ang c gng t c iu g?, v cng khng ai quan
tm n cc thng tin hay d kin no ang b buc gii php ca h.
Khc vi quan im ca nhng ngi i trc, T duy t ph s cho bn mt phng php suy lun d
hiu, c c kt qua 30 nm nghin cu v cch thc x l vn ca nhng chuyn gia gii quyt v ngn
chn vn thnh cng nht.
Kh nng t nhn thc chnh l im mnh nht ca chng ta. Chng ta c th chu ng s au n v
th xc hoc tinh thn khi chng ta thc r v cc quy lut bin i, chng hn nh quy lut sinh lo
bnh t. Ngoi ra, thc ca con ngi cao hn cc loi vt khc ch chng ta c th thch nghi mt cch
ch ng thng qua nhng ng dng trc tip kh nng ca bn thn gii quyt vn .
Nhiu nh lnh o ti M ang lao vo tip nhn v ng dng cc trit l kinh doanh ca ngi Nht.
Trong khi , ngi Nht li tm kim gii php cho cc vn ca chnh h qua cc m hnh hot ng ca
ngi M v cc quc gia khc. Tuy nhin, t ai nhn ra rng vic n gin p dng cch thc gii quyt vn
ca ngi khc vo vn ca mnh thc s khng phi l mt cch ng.
Sao chp m hnh ca ngi khc ch khin chng ta tt hu thm. V khi chng ta ang lao vo p dng
th i th ca chng ta c nhng thay i v ci tin xa hn, gip h i trc chng ta mt ln na. iu
bn cn thc hin khng ch l sc cnh tranh m cn phi vt tri lm c iu , bn phi p
dng T duy t ph.
Gii lnh o Nht Bn v quan st vin cc nc u cho rng nc Nht ang bc vo mt giai on
mang tnh bc ngot:
Sut thp nin 70 ca th k 20 l thi i ca 3C: Sao chp, Kim sot v Rt ui (Copy, Control and
Chase). Ngi Nht sao chp v ng dng cng ngh t cc ni khc. Kim sot cht lng sn xut sn
phm tt hn v r hn. ui kp v vt qua cc cng ty v quc gia cng nghip pht trin cao.
Bc vo nhng nm 80, tnh hnh thay i nhanh chng. Ngi Nht i mt vi thc t rng h phi
sng to ra nhng m hnh mi ngoi vic kim sot cht lng gt gao. y l thi i ca 3I Bn sc, Sng
to v Ci tin (Identity, Imagination and Innovation). Cc nh qun tr Nht Bn i hi tng b phn phi xy
dng v pht trin mt bn sc ring trong chnh cng ty ca mnh, c nh gi qua nhng sn phm c
o m h to ra. Nhng nm 80 qu l thi i ca sng to. Bc vo th k 21 vi tnh hnh cnh tranh
quc t din ra mnh m hn, T duy t ph cng tr nn quan trng. C hm nay v tng lai, chng ta s
khng c c s t ph tr khi chng ta c cch t duy khc bit trong vic tm kim v p dng cc
phng php gii quyt vn hiu qu.
Nhiu ngi lao vo thu thp hng ni thng tin v nhn ra qu tr s v dng ca nhng d liu tha
trong qu trnh i tm gii php cho vn . Hoc, h p dng cc gii php m ngi khc pht minh ra
v tng p dng thnh cng trong nhng tnh hung hay vn hon ton khc vi ca h.
T nhng thc t ny, chng ti c nhng l do cp bch v thuyt phc gii thiu vi bn T duy t
ph. Tt c chng ta u c th s dng T duy t ph tm gii php ti u cho cc vn ca c nhn
hay t chc ca mnh.
Th ba, v thng b b qua nhiu nht, t ph l hnh ng bin sng kin thnh thc t, l vic thc
hin mt h thng hoc mt gii php vt tri. Thm ch, sng kin tuyt vi nht cng s v ch nu n
khng c nhn thc, khng c trin khai thc hin qua mt gii php hiu qu to ra nhng kt qu
vt tri.
Theo kinh nghim ca chng ti, 5-8% trong s chng ta sinh ra c ti nng v mt ny; c ngha l,
khng g c th rng buc t duy t ph, mt trong nhng ti nng thin ph ca chng ta. Cn li hn 90%
chng ta l nhng ngi cha c t duy t ph, nhng iu khng c ngha l chng ta khng th hc
hi tr thnh nhng ngi c kh nng gii quyt vn xut sc.
Chng 1
TY THUC BN
Vn (1) l s thc bch v mt hay mt lot thay i cn phi thc hin ngay. Xt theo ngha
ny th c m hay mc tiu ca bn cng l mt vn . Ngay lc ny y, hn bn ang i din
vi mt s vn . l iu tt yu ca cuc sng, vn l mt cuc u tranh khng ngng ca con
ngi vi t nhin, vi nhng ngi xung quanh v vi chnh mnh an ton hn, thnh cng hn
v hiu qu hn. Mc tiu ca vic gii quyt vn v t c c m khng c ngha l loi b
s tranh u m nhm xc nh ngha v phng hng vn n s hon thin.
Mc ch s nh hng vic tm kim gii php theo nhng cch thc hiu qu nht. l nguyn tc
gip bn khai thc nng lc sng to - v cng l mc ch chnh ca chng ti khi vit quyn sch
ny. Khi c xong quyn sch, bn s tip nhn mt phng php gii quyt vn thit thc cho
vn ca bn. C th bn khng l gii c v sao nhng chc chn bn s nhn ra rng bn sng
sut hn v c th kim sot tt hn cc vn ca bn thn.
Th nhng, nng cao nng lc c nhn trong vic gii quyt vn khng ng ngha vi vic
to ra nhng tc ng to ln n th gii xung quanh. Ni nh vy th li khng nh ngay u
chng ny - Mi vic u ty thuc bn - s tr nn so rng. Nhng, xt n cng, khng ai
trong chng ta c th t mnh lm c tt c mi th. Hu ht mi vn u c lin quan n t
nht mt hnh ng c tnh cht tp th hay i nhm, bt k trong mi trng cng s, gia nh,
bn b, trng lp i vi hu ht vn , dng nh ch c mt vi t chc l cn kh nng kim
sot.
Mc d mi trng bn trong t chc ca bn c th khin bn b lu m, nhng tht khng phi
chuyn a khi ni rng bn vn c th to ra s khc bit! Tht vy, cc vn thng do bn, vi
t cch c nhn, l ngi u tin pht hin ch khng phi do Tp on Mitsubishi, Hng General
Motors, Hng IBM hay bt k t chc ln, nh no khc trn th gii nhn ra. L do tht n gin:
vai tr ca t chc ch pht huy tc dng sau khi, khng phi trc khi, vn c xc nh r
rng.
Vy mc ch ca t chc l g? T chc l mt nhm c nhn m n lc ca h c lin kt
thng qua cc mi quan h x l nhng cng vic, s mng c quy m ln m tng c nhn
khng th m trch ni. Mi ngi trong t chc s h tr v c h tr bi ngi khc.
1
Nguyn vn: Problem. Tc gi cp n vn nh mt yu cu, mt v vic, mt tnh trng cn c gii quyt nhanh chng v thu o
tha mn k vng ca mt c nhn hay t chc, v trnh cc thit hi c th xy ra.
Hy nh rng khng mt ngi no, d ti gii nht th gii, c th t mnh xy nn nhng ta
nh chc tri; nhng h c th xc nh mc tiu v phc ha tng thit k nh chc tri m
khng cn s tr gip ca bt k ai khc. Nh vy, chic my tnh mnh nht th gii nm ngay
khong gia i tai ca chng ta v c trang b mt phn mm c sc cng ph ln: T duy t
ph. Tht vy, cht xm l ngun lc qu nht v chnh s tng hp cht xm ca mi c nhn mi
to ra nng lc hot ng thc s cho cc t chc.
Cng vy, trc khi mt k hoch hon chnh ra i, khng phi mt tp th pht hin ra vn
v ra gii php m tng c nhn trong tp th mi l ngi lm vic . Nu bn quan tm n
mt vn no , d nhin bn s tm hiu v bn s l ngi nm r nht v vn .
iu ng ngc nhin l c rt nhiu ngi, k c cc gim c cao cp hay cc chnh tr gia c
tm nh hng ln, li khng xem trng vai tr ca tng ny. C bao nhiu ln bn nghe rng
mt y ban n va c thnh lp nghin cu thc trng ny hay gii quyt cuc khng hong
kia, nhng rt cuc, h chng lm c g c?
Ti M, s yu km trong vic tip cn v gii quyt vn tng th hin rt r khi mt y ban
hn hp ca chnh quyn lin bang v cc tiu bang gm hng trm chuyn gia, gio s, cc nhm
cng ngh v mi trng tp trung mi n lc ngn chn nn su bm ang honh hnh lc by
gi.
Loi su hi ny tng tn ph hoa mu khp cc bang min Bc nc M v lm cho cc nh
nghin cu tn khng bit bao nhiu giy mc bn lun sut hn 100 nm qua, k t khi chng
theo ng bin du nhp vo Massachussets t Php vo nm 1869.
T nm 1970 n 1976, cc chuyn gia c tnh rng u trng ca loi su ny gy hi t mt
n hai triu mu Anh (khong 4 - 8 triu hc-ta) cy c, hoa mu mi nm. Nu khng b ngn chn
kp thi, loi cn trng ny s ph hy hon ton cc cnh rng trn khp nc M trong thi gian
ngn.
Nm 1973, Quc hi M cui cng nhn ra nguy c kinh hong t loi su ny. Cc ngh s
quc hi gy p lc vi B Nng nghip M v yu cu b ny phi hnh ng trc khi vn bin
thnh thm ha quc gia. Quc hi ng chi 50 triu la thc hin mt chng trnh ton din
ko di trong 5 nm.
Nh mt pht pho lnh, cc V, Cc, Phng ban thuc B Nng nghip M bt u thu thp
d liu, nghin cu c im sinh hc, d on kh nng ly lan, tm bin php kim sot v tin ti
xa s loi su gy hi ny cng nh nh gi tc ng mi trng m cc gii php do h xut
c th gy ra.
Vi nm sau, B Nng nghip thu thp c mt lng thng tin khng l v nm r tt c
mi kha cnh ca vn . Chnh quyn cc bang, ngnh v cc t chc mi trng cng tham gia
vo n lc ny, nhng ri cc phe phi bt u hnh thnh trong ni b B Nng nghip v c trong
cc phng ban trc thuc ca h. Mi nhm c mt quan im ring, thm ch i khng nhau quyt
lit. Cui cng, s vic i vo b tc v mi nhm u ra sc bo v quan im v vai tr ca mnh
trong vic gii quyt nn su hi.
Khng ai my may ngh n vic tm ra ting ni chung gii quyt vn . Hnh ng c
ngha l phi phi hp hot ng ca chnh quyn lin bang, tiu bang v cc t chc phi chnh ph
khc. V khng th ng tm hip lc i n mt k hoch hnh ng chung nn cc bo co
thnh qu sau nhiu nm n lc nghin cu b xp vo ngn ko. Trong khi , l su hi tip tc
tn ph ngy mt nhanh hn v trn n tn vng Appalachia.
Khng th tnh trng ny tip din, mt ngi c tm huyt gi in cho Gerald Nadler,
lc ny ang ging dy ti trng i hc Wisconsin, Madison. Ngi gi bit rng Nadler tng
nghin cu v c nhiu bi vit rt sc so v nhng phng php thit k v lp k hoch gii quyt
vn mi, hiu qu hn nhiu so vi phng php hin ti.
Gerry, ngi gi ni, chng ti theo ui d n ny sut ba nm ri nay v thu v
mt chng bo co cao ngt. Chng ti bit r v c th ni rnh rt v c im sinh hc cng nh
mc tn ph ca loi su ny. Chng ti cng hnh dung ra hu qu nghim trng cho thin
nhin nh th no khi mt ngy no nhng cy si sum s tr nn tr tri khng cn mt chic l.
Nhng chng ti khng bit cch no i n mt k hoch hnh ng thng nht trn bnh din
quc gia hn ch loi su gy hi ny. ng ngh chng ti nn lm g?.
Nadler khng th c ngay gii php, nhng t ra cu tr li ca ng phn nh ng s tht:
Ti cha c tng g vo lc ny c.
C l ngi gi mong i mt cu tr li i loi nh: Hy dng qun i v chuyn mt s
sng phun la thnh sng phun thuc tr su loi l ph hoi ny ra khi h sinh thi ca tri t
ngay!.
Nhng, Nadler vn thng ging cho cc k s v cc nh quy hoch th tng lai ca mnh
rng hy lun bt u mt d n bng cch cht vn v khai trin cc mc ch ca d n . ng
ni: C l iu chng ta cn lm trc tin l mt d n hoch nh d n.
Ha ra vn ln nht ca B Nng nghip M khng phi l cn trng gy hi, m l s bt
ng gia nhng ngi v cc nhm thi hnh nhim v. Nadler tin rng mc d nhng ngi ny
bt ng v ni dung chi tit ca d n nhng h vn ng thun vi nhau v mc ch cui cng
ca k hoch hnh ng.
u tin ng ngh triu tp cuc hp cc gm 80 thnh vin ch cht l i din ca cc
nhm cng tc vo thng 07/1977. Ni dung cuc hp khng nhm tm kim gii php chng su hi,
m l thng nht vi nhau h thng cc quy tc lp k hoch i tm gii php.
Cc bt ng tm thi c gc li khi tt c cc nhm tp trung tho lun mc ch ca d n.
Ch sau mt ngy lm vic, cc nhm lp c mt y ban k hoch, phn b ngn sch thc hin
v ra mt chng trnh hnh ng c th.
Vi thng sau, mt k hoch ngn hn ra i cuc hp ton th c t chc bt u lp k
hoch chnh cho d n chng su hi. Thnh phn tham d gm 22 i din ca chnh quyn lin
bang, tiu bang, cc t chc v cc nhm nghin cu. Mi ngi tham d u trang b cho mnh mt
v kh m cc nh tm l hc i chng gi l tm l tiu cc phn nn, phng th, v l do
bt hp tc.
Bn cng c th on ra, cuc hp vch k hoch b gin on lin tc v nhng cuc tranh lun
gay gt. H tranh ci v mt ca su hi xem n mc no th mi cn n bin php phun thuc.
H tranh ci v thi gian, v vng i sinh hc v nhng tc ng n h sinh thi. Nhng mi khi
tranh ci n ra, Nadler v ng s ca mnh lin hng cuc tho lun n mc ch ca nhng
quyt nh v phng php c xut bng cc cu hi nh: Chng ta mun c kt qu g t
vic phun thuc? Vic can thip vo vng i su bm nhm mc ch g? Ti sao phi quan tm
cc tc ng n mi trng?
hng tip cn ny, tranh ci gim hn. R rng l, ngi ta thng d ng vi nhau khi ni
v cc mc ch chung v n khng e da n quyn li ca c nhn ca h.
Nhm c trao nhim v ln k hoch t chc mt lot cc cuc hp sau . Tuy nhin,
nhng cuc hp u tin m mn bng nhng cuc u khu ny la nh thng l, cc nhm c
khng khng a ra cc l l c v bo v v tr quan trng ca mnh trong d n. Song, trong cc
cuc hp cng v sau h dn dn hng s quan tm ca mnh vo vic gii quyt vn .
Cui cng, h tm ra ting ni chung. C y ban hn hp ng rng mc ch tn cng ca
d n l: kim sot su bnh tng ng tng mc tn ph. iu ny rt khc bit so vi mc tiu
m h m hu ht cc thnh vin lp trnh sn trong u h trc khi bc vo cuc hp T duy
t ph. Trc , mi ngi tuyn b mc ch theo h l phi dit tn gc loi su gy hi ny.
Nhng vic tho lun theo li T duy t ph ch ra rng vic dit tn gc s lm ny sinh nhiu vn
khc na. C y ban cn phi xc nh phng php nh gi hiu qu ca chng trnh cng
nh phi phc tho mt h thng gm nhng kt qu cn t c trong chin dch ny.
cc cuc hp k tip, mt s xut v tng v c cu v phng thc iu hnh d n
c a ra. Nhng cc gii php c th li lm tng thm nhng bt ng c. a cuc hp
i ng hng, nhng ngi ch tr ngh cc thnh vin tp trung vo chc nng mc ch
hoch nh ca cc xut; v ngh dnh vic bn bc v trch nhim c nhn hay tp th cc
cuc tho lun khc. Mt ln na, tho lun v mc ch li chng t tnh u vit ca n; v mt k
hoch s b hnh thnh. y ban c th phn loi cc chc nng c xc nh theo th t u tin
cho vic vch k hoch.
Vo thng ging nm 1978, nhm hoch nh xc nh c h thng cc mc tiu cn thc
hin. C y ban c phn chia thnh nhiu tiu ban, mi tiu ban m nhn mt chc nng m c
y ban xc nh trong cc cuc hp vch k hoch, c th l: vch k hoch hnh ng, gim st
su hi, bo v mi trng, can thip, quan h cng chng
Ni tm li, ngi gii quyt vn hiu qu lun s dng gii php mc ch trin khai cc mc
tiu c th mc t ph nhm t mc ch cui cng. Trong qu trnh trin khai thc hin cc ch tiu
ca d n, cc thnh vin s thy mnh c nhng mi quan tm chung. H dn lm quen vi vic
hp tc v lng nghe kin ca nhau. Nh th, tnh cm tch cc s thc y c nhm tin sang bc
tip theo. H s i x vi nhau nh nhng thnh vin ch thc ca mt t chc thng nht ch
khng phi nhng c nhn ring l trong mt tp hp nhng con ngi v t chc.
y cha phi l kt thc ca cu chuyn, m ch l mi l im bt u. Nhng l mt khi
u tt p cui cng hnh thnh nn mt chng trnh chng su hi hu hiu trn ton nc
M.
Vic tp trung vo cc mc ch ca vn ri sau mi n gii php khng phi l mt
tng ph bin thi , c bit trc nhng tnh hung cp bch. Nu cc thnh vin trong mt
nhm cm thy rng h cn x l khng hong, th theo xu hng t nhin, tt c mi ngi s cng
x vo vn lm g bt c th g trc khi qu mun. Vo thi im ny, ai nhc n
mc ch cui cng v bin php l tng s b xem ngay l ngi gy rc ri, nhng tht s mi
l ngi a ra l trnh cho mt gii php cn c nht.
Vy, mc ch l phm vi ca cc im ng thun tim nng v nhng cch thc gip c nhn
c th hot ng hiu qu trong n lc ca c nhm. y l li ch ln nht ca phng php t duy
v mc ch, vn gip bn ngn chn nhng n lc v ngha. Hn th na, vic xc nh mc ch
ng s ti a ha c hi tm ra mt gii php mang tnh t ph.
Ni cch khc, xc nh mc ch gii quyt vn gip bn tp trung mi n lc vo cc lnh vc
m bn c th to ra nh hng ln nht.
Gi gn cha kha
Bo v xe p
S dng xe p
p xe tp th dc
i hc hay i lm
i y
Hnh 1-1: H thng tng mc ch ca hnh ng tm chic cha kha b tht lc.
C l nhiu ngi trong chng ta tng p dng mt hay mt s cc nguyn tc ni trn theo
trc gic hay theo xu th chung v tng thu c mt s thnh cng nht nh. T duy t ph l s
tng hp cc hnh vi hiu qu. Nu bn p dng cc nguyn tc mt cch ring l m khng c s
2
Hc hi t tng lai l mt trong nhng nguyn tc to ra s t ph trong suy ngh v hnh ng, do hai tc gi Nadler v Hibino
ch trng; ngc li vi nguyn tc phn tch t qu kh n hin ti suy on tng lai ca trit gia Php Descartes (1596 -
1650).
3
Thay i v ci tin lin tc l nguyn tc m cc cng ty Nht lun p dng, ni bt nht l hng TOYOTA, cn c bit n
vi tn gi Phng php KAIZEN, tc ci tin, ci tin, v ci tin lin tc.
phi hp th cng ging nh bn ngi vo mt chic xe ua, sn sng bt ph nhng qun khi ng
my. Hy nh rng bn c t do la chn ci thin bn thn, t chc v nhng ngi quanh
bn.
Nng lc sng to v hot ng hiu qu tht s bt ngun t vic phi hp p dng cc nguyn
tc ny mt cch nht qun i vi mi vn m bn gp phi. Tp trung ng thi vo tt c cc
nguyn tc ny, thay v tm kim nguyn nhn v k gy ra hu qu (mt cch chc chn a n s
tht bi), thng to nn s khc bit ln lao. Chng ti gi l phng php m rng tch hp -
expantegration c ngha l m rng cc mc ch, tng gii php, mc tiu v thit lp h
thng a n s ha hp cc chi tit vn v thc hin gii php tng mc ch cao nht.
Khai thc nng lc ny l iu m bn thn bn c th lm c. Chng ti xin nhc li rng
cc t chc khng th gii quyt vn . Chnh nng lc t duy ca c nhn m c th l chnh bn
mi l yu t khng th thiu khi ngun nhng hnh ng c ngha cho c t chc.
Gip bn nng cao tnh hiu qu c nhn v tp th - ti ni lm vic, trong trng lp, gia nh
v cng ng - l mc ch chnh ca quyn sch ny. Tr nn hiu qu khng bao gi l kt qu ca
s may mn. p dng 7 Nguyn tc T duy t ph bng li tip cn hay quy trnh c cn nhc thn
trng trong s kt hp gia suy ngh v hnh ng s gip bn t c nhng mc tiu sau y:
- Ti a ha tnh hiu qu trong cc xut ca bn (s t ph trong nhng pht hin ,
ra th! v nhng kt qu c bit tt p khc.)
- Ti a ha kh nng cc xut, kin ngh ca bn c chp nhn v trin khai (t ph
trong vic bin tng thnh thc t).
- Ti a ha tnh hiu qu ca cc ngun lc m bn vn dng gii quyt vn (t ph
trong vic ti u ha thi gian v tin bc t c hai bc t ph u tin).
Cch y khng lu, T chc World Future tin hnh tng hp v nu ra 2.653 vn nn m
nhn loi phi i mt, bao gm nhng vn t chin tranh ht nhn n vic gi mo cc tc
phm ngh thut. Vo nm 1991, Lin hip cc T chc Quc t pht hnh n bn ln th ba b Bch
khoa Ton th gm hai tp v cc vn ton cu v tim nng ca con ngi, cp n 13.000
vn nn th gii, t nng lc qun l yu km cho n nn ph rng.
Cc danh sch ny vn tip tc di thm, nhng lin quan n nhng vn nn c nhn v nhm
- hay ni cch khc l nhng vn con ngi - th cc danh sch ny ch mi cp b ni, d
rng ton b cc vn ny gn nh l v tn.
Chng ta thng c khuynh hng xem mi vn u l nhng hn tng ngng trn con
ng cuc sng ca chng ta. Trn thc t, vn xut hin theo quy lut ch khng phi mang
tnh ngoi l. Bi, vn l s phn nh cc trng thi tinh thn.
Vn , hiu theo ngha n gin nht, l mt iu kin hoc bi cnh m mt ngi hoc mt
nhm ngi ngh rng cn phi thay i. Nh vy, vn l sn phm ca s khng tha mn, l
kht vng ca con ngi, trong c c 2.653 hoc 13.000 vn ln va c cp phn trn.
S khng tha mn v kht vng chnh l ng lc ca cuc sng, do , s lng vn pht
sinh l v tn. Thc ra, gii quyt xong mt vn tc l chng ta bc qua mt cnh ca nhn
thy mt khung cnh mi, nhng ngay sau th mt lot vn khc xut hin v ch i chng ta
tip tc gii quyt.
Th i tm gii php ti u cho cc vn nh vn chuyn (hng khng), gii tr (in nh v
ti-vi), quan h c nhn (ly hn), truyn thng (v tinh) v x l thng tin (my tnh), bn s thy ngay
rng mi vn lun ko theo nhiu vn khc.
R rng, chng ta cn tm ra nhng phng cch thch hp xem xt tc ng lu di ca bt
k gii php no m chng ta thc hin. Chng ta cn mt quy trnh m bo cng ngh tin tin s
gip con ngi c c hnh phc, c trong hin ti v tng lai. Chng ta cn ti thiu ha mi nh
hng tiu cc t cc thnh tu ca nhn loi bng cch lm ni bt cc mc ch c bn ca con
ngi.
Chng ta nhn nhn cc vn nh th no, x l ra sao, l quy trnh ca t duy v l mt
quy trnh c bn.
Sch bo thng a ra nhiu gii php cho nhiu vn khc nhau. Nhng cc vn pht
sinh rt kh d on v khng c quy lut nn gii php cho vn ny rt him khi thch hp vi
vn khc.
Vy u l gii php cho mt vn ?
Cc nh ton hc v i trong lch s khng bao gi c gng lit k tt c cc li gii cho tt c
cc bi ton. Chnh xc l, h m rng cc mc ch cn t c v pht minh ra nhng cng thc,
nh l, nh lut, phng trnh tng qut c th p dng cho v s cc bi ton cng dng.
Ni cch khc, t duy l mt qu trnh c tm quan trng bc nht ca con ngi. Cch chng ta
nhn nhn vn s nh hnh cch chng ta x l vn .
Tin ca T duy t ph c pht biu rng: Cch chng ta tip cn mt vn , cng nh
cch chng ta phn tch m x n s quyt nh vic chng ta t c mt gii php ton din, mt
kt qu tm thng hay mt rc ri ln hn. Mt gii php yu km s lm pht sinh nhiu vn
mi au u hn. V, hy nh rng, gii php tnh th lun l mt s khi u gip bn gt hi
nhiu thm ha v sau.
Cc loi vn
Du bit rng c gng lit k tt c cc loi vn l mt cng vic khng c hi kt thc, nhng
vn rt hu ch khi nu ra mt vi lnh vc ph bin nht m t cc vn thng pht sinh. Ty
theo tnh cht cng vic v mi quan tm ca mnh, mt ngi s sn sng u t thm thi gian
theo ui mc ch hoc lnh vc ny hn so vi mc ch hoc lnh vc khc. Tuy nhin, tt c
chng ta u chm trn vi loi vn mi ngy.
Trc tin v quan trng nht, l vn tn ti (survival). y l vn c bn nht m mi
chng ta u phi i din hng ngy, bao gm cc nhu cu thit yu nh n, mc, , bn cnh
nhng vn nh khc t ngn tay b nhim trng, k nng lm vic cho n nguy c tht nghip...
Tip theo l vn v iu hnh v gim st (operation & supervision). Mt ln na, chng ta u
c lin quan n vn ny bng cch ny hay cch khc. Chng hn, cha m iu hnh v gim st
mt h thng gi l gia nh. Sinh vin iu hnh k hoch hc tp. Th trng iu hnh v gim st
hot ng ca mt thnh ph
Cc chuyn gia cn tng hp mt trng vn (field of problem) rng ln v t tn l hoch
nh v thit k (planning & design), bao gm cc hot ng t sng to logo trn hp ng cc, n cc
xut ti xy dng thnh ph trong tng lai. R rng, cc chuyn gia k s, kin trc s, nh
thit k, nh quy hoch th, chin lc gia kinh doanh, v thm ch bc s v i din ca cng ty
du lch chnh l ngi tham gia vo qu trnh sng to hoc ci cch cc h thng hoc k hoch.
im chung trong hot ng ca h l vn dng kh nng tng tng, tm nhn v s kho lo
a ra nhng gii php vt tri.
Mt vn ln khc l nghin cu (research). Khng ch cc hc gi mi c kh nng tin hnh
nghin cu, tng hp, hoc thu thp v phn tch d liu gii quyt mt vn no . Thc ra,
nghin cu cng n gin nh vic th nghim mt loi phn bn mi trn ng rung hoc tm
hiu v loi thc n m bn b d ng. Nghin cu l n lc tha mn s t m v nguyn nhn
gy ra mt hin tng no . C l chng ta tng hi rng: Ti sao t lnh c th lnh v l si th
nng? Ti sao c ng t?
nh gi (evaluation) - tc l xem xt kt qu tt - xu ca mt qu trnh hnh ng c
nh trc - l mt vn tn ti thng trc trong cuc sng ca chng ta. C th l nh gi
ca quan ta (ti ta phc thm) v mt phn quyt bi thng thit hi c tuyn trc c
ng php lut hay khng, hoc nh gi ca hi ng qun tr v quyt nh la chn v tr xy
dng nh my. Xt cho cng, mi ngi u tham gia vo hot ng nh gi v nh gi mt gii
php xem c p ng mc tiu ban u hay khng l mt bc cn thit trong mi tin trnh gii
quyt vn mt cch thng minh.
Bn cnh l vn hc hi (learning), ng ngha vi vic rn luyn k nng hoc tip thu
kin thc. Gii quyt vn hc hi ph thuc vo bn v tt c nhng ai c trang b nhng
thng tin thch hp v c kin thc cn bn. Hc hi sao cho hiu qu l mt vn m tt c mi
ngi u tha nhn rng n lun i hi nhng phng php mi.
Tt c cc vn va c trnh by trn y chung quy li a n mt phm tr cao nht:
l cc vn t s tha mn c nhn (achieving personal satisfaction).
Tr chi xp hnh c th c xem l mt v d tiu biu cho loi vn n gin nht. Thc
cht y l mt ng dng ca phng php th-v-sai (trial & error), mt bi tp gii quyt vn
c lng vo tr chi rn luyn cho tr.
Nhng rt tic phng php th-v-sai li c p dng qu thng xuyn vo cc vn
phc tp, vn i hi mt phng php lun cht ch hn. Chng ta thng b thi thc mnh m
bi bn nng c l c tha hng t t tin thi sng trong hang ng phi lin tc chin u
vi cc loi d th nn lao vo tn cng ngay lp tc mt vn v chp ngay gii php u tin
va ny ra trong u. Ri khi gii php v hiu, chng ta li th gii php khc v khc na, v
chng ta thng b cun vo vng xoy ca s ri rm v tht vng. V hu ht mi vn u c rt
nhiu gii php kh thi, nn nhng vic lm khc thng t ph thng vo gii php ti u ngay
t u thng b b qua.
Trc y, ngi dn mt khu pht trin dn c thuc vng Midwest(4) Hoa K rt bc xc
trc thc trng nhiu v tai nn xy ra khi xe ca h r phi vo mt xa l hai chiu. Mt s ngi
ngh t bin bo Nhng ng u Tin nhm cnh co gim tc i vi nhng xe mun r
phi. Nh chc trch chp thun nhng bin bo c dng ln ch trong mt thi gian ngn th b
mt nhm khc phn nn. H ni, v lng xe i thng t hn xe r phi nn chnh nhng xe i thng
mi cn c cnh bo nhng ng.
C l tranh ci gia h vn cn tip din. R rng gii php a ra ch lm ny sinh thm nhiu
vn khc m thi. Vn nn giao thng vn cn ; cng ng dn c b chia r; v mi quan h
vi nh chc trch a phng b e da bi nhng yu cu i nghch nhau v chc chn kh c
ci thin.
Trong trng hp ny, cc nguyn tc ca T duy t ph s pht huy tc dng. Th nht,
ng vi kt lun mt vn l n gin v c th c gii quyt bng mt gii php quen thuc
tng c p dng thnh cng cc trng hp khc. Th hai, hy hnh dung vn xa hn, vt
khi phm vi ca chnh n. Cui cng, phi nhn nhn r vn khng ch phng tin x l m
cn lin quan n con ngi, c ngha l phi xem xt quyn li v ngha v ca tt c nhng ngi
c lin quan a ra mt gii php dung ha li ch cc bn d dng chp nhn.
Th xem xt mt s vn
Trc khi tip tc nghin cu chi tit nguyn tc T duy t ph dnh cho c nhn trong cc
chng ti, chng ta th do qua Cn phng Khng hong, mt phng trin lm ng i trng
by nhng cch gii quyt vn yu km cn c ngn chn v sa i bng cch s dng T
duy t ph.
Chng ta khng bit xoay x ra sao nu khng c h thng chnh tr v nh nc. Nhng
cng l nhng ngha a khng l chn ct v s v gii quyt vn yu km, m c l cng
chnh l nguyn nhn khin chnh tr tr thnh trung tm ca nhng tranh ci trin min. Thc ra,
4
Midwest (cn gi Middle West, hay The Heartland) gm 12 bang min Trung Ty Hoa K: Illinois, Indiana, Iowa, Kansas,
Michigan, Minnesota, Missouri, Nebraska, North Dakota, Ohio, South Dakota, v Wisconsin.
nhng rc ri ny l mt thuc tnh c hu v khng th trnh khi, nhng vn c th c ci thin
mt mc no .
Cc th ch chnh tr v nh nc thng xuyn s dng ngh thut tha hip iu ha li
ch ca cc bn i khng. Tuy nhin, trong qu trnh , mt s nguyn tc c bn ca T duy t
ph thng b b qua. V d, nguyn tc xem mi vn l duy nht v phi c x l khng theo
tin l. B qua nguyn tc ny l l do chnh lm ny sinh nhiu vn t mt gii php c cho l
s gii quyt c vn . Chng hn, mt quan chc cho lp mt ng dy nng dnh cho nhng
ngi v gia c nhng li lm pht sinh nhiu vn rc ri khc, c th l nhng ngi v gia c
khng c in thoi hoc khng c tin gi.
Ngoi ra, mt yu t quan trng thng b b qua na l cc mc ch vn l trng tm cn tp
trung gii quyt.
Trng hp in hnh l qu trnh ci cch B lut Thu Lin Bang M nm 1986. Mc ch
chnh l nhm n gin ha B lut v cc t khai thu m ngi ng thu phi in; mc ch
quan trng khc l ti phn phi thu nhp c nhn mt cch cng bng hn.
Th nhng sau nhiu thng hai vin Quc hi Hoa K hp hnh, tho lun, tranh ci, kt qu l
mt bn hng dn thi hnh lut thu di 2.000 trang ra i, m thm ch cc chuyn gia cng khng
th hiu thu o tt c mi quy nh. Rc ri th hai l theo quy nh mi, nhng ngi c thu nhp
trung bnh phi ng thu nhiu hn trc, v nhng ngi c thu nhp cao li ng t hn. Quc
hi nhn thy mt rng vn mi pht sinh v chc chn h s phi vt v trong nhiu nm
sau . V th, h xem xt li vn bng cch bm st mc ch ca ci cch.
Xu hng ca chnh ph khi i mt vi mt vn no l thc hin mt trong hai hng:
vung tin x l vn (hu ht kinh ph c trch t tin ng thu ca ngi dn vi s minh
bch ti thiu!); hoc ch nh hay thnh lp mt y ban no nghin cu vn .
Cc y ban him khi c quyn lm bt k vic g ngoi vic lp bo co. V nguyn tc, lp
bo co l hot ng thu thp d liu thc t, v hu ht cc bo co u nhanh chng gy kh khn
cho nguyn tc T duy t ph v cc d liu qu d tha lun km hm thay v h m cc gii php
cho vn . Cc bo co thng c em ct vo t, khng c c v cng chng c hnh ng
tip theo, bi v trng tm ca chng l tng hp thng tin hng lot v rng khp (chng th m
ngi ta thng ni rng cc y ban ca Quc hi mi thng thi lm sao!). Ngay lc cc bo co
c hon thnh, mi ngi li bn tm vi cc vn mi v li tip tc thu thp thm d liu.
Thc ra, cc thnh qu quan trng ca chnh quyn thng do mt hoc vi c nhn mang li.
l nhng ngi ng dng nguyn tc T duy t ph theo bn nng trc s thch thc
mnh m ca b my nh nc quan liu.
Kinh doanh vi nhiu hnh thc khc nhau l hot ng mnh m v rng ri nht mi quc
gia. D lnh vc ny thng xuyn ghi nhn nhng thnh tch n tng, nhng lch s pht trin ca
n vn khng ngng chng kin nhng vt hoen xut pht t nhng quyt nh sai lm. Mt bn
tng hp hp dn v thc tin v cc vn tiu biu ca hin tng xung dc ca ngi M
c trnh by trong tc phm Thriving On Chaos (Thnh vng trong Hn lon) ca tc gi Tom Peter.
Hn na, nhng nghin cu gn y cho thy cc cp lnh o v nhn vin cc tp on thng s
dng cng mt tiu ch ra quyt nh nh cc quan chc chnh ph - tc ch nhm bo v chic gh
ca h - nn khng hon thnh d n hoc khng t c mc tiu chung ca t chc.
Hng Mobil Oil tng gp kh khn vi tham vng a dng ha hot ng khi hng tip qun
Montgomery Ward nh phn phi hng bng ng bu in ri phi ng ca vi nm sau
. Tp on du ha Exxon cng tng lm mt cuc thm nhp bt thnh vo lnh vc thit b in
t, v cho thy kh nng kim sot hot ng yu km khi xy ra v trn du kinh hong cng
Valdez vng bin Prince William Sound. Cc cng ty Nht, nh Eidai, Yashika hay tp on cng
nghip nng Saseho u lm vo ph sn v h khng c mt phng thc hot ng linh hot v
khng th p ng c nhng thay i trong c cu ngnh ca mnh Nht Bn
Ngi Nht hu nh sn sng th nghim cho ra nhiu mu thit k khc nhau khch
hng ca h tha h la chn. Cn ngi M th ngc li, h chi tin vo vic nghin cu th trng
(thu thp mt c s d liu khng l) ch i n kt lun rng h bit r khch hng ca h mun
g.
Kh nng hc hi yu km ca cc tp on trong sut nhng nm 1970 v 1980 th hin ch
cc cng ty khng nhn thc c mt cch chnh xc vn v khng xc nh c mc ch cc
bc thay i ca h.
Sai lm ln nht ca ngnh ng st Hoa K l hn mt th k qua h c bm cht vo mt s
mnh duy nht: bt u v kt thc vi cng ngh vn chuyn bng xe la t ni ny n ni khc.
H khng nhn ra rng th gii pht trin, rng tu ha - mt thi c xem l thnh tu k thut
hin i - gi tr thnh bnh thng, rng thch thc mi ca ngnh ng st l phi cnh tranh
ginh khch hng trong th trng vn chuyn gm ng b, ng bin v ng hng khng.
Mt s kt qu gii quyt vn
t nn mng cho vic gii quyt vn trong thc tin nhn loi
Vn ca vn