Man-2000 PL

L2000 M2000 F2000
okres produkcji 1992-2005

(w zalenoci od modelu)
Wydawca
M A N N u t z f a h r z e u g e AG
Oddzia ESC
Engineering Ser vices
Consultation (dawniej TDB)
D a c h a u e r S t r. 667
D - 80995 Mnchen
E- M a il:
esc@man.eu
Fa x:
+ 4 9 ( 0 ) 8 9 15 8 0 4 2 6 4
Ze wzgldu na cigy rozwj zastrzega si prawo do wprowadzania zmian technicznych.
2008 MAN Nutzfahrzeuge S.A.
Dodrukowywanie, powielanie lub tumaczenie, rwnie fragmentw, bez pisemnej zgody MAN Nutzfahrzeuge AG jest zabronione.
MAN zastrzega sobie wszelkie prawa, w szczegolnoci prawa autorskie.
Trucknology i MANTED s zarejestrowanymi markami MAN Nutzfahrzeuge AG.
Jeli oznaczenia okrelaj mark, s uznawane za chronione take bez specjalnych oznakowa ( ).
L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu)
1. Istota dyrektyw konstrukcyjnych 1

2. Oznaczanie produktw 1
2.1 Serie produkcyjne 1
2.2. Numer typu, klucz typu, numer identykacyjny pojazdu, numer pojazdu podstawowego, 2
numer pojazdu 2
2.3 Formua k 2
2.4 Oznaczenie pojazdu 2
2.4.1 Oznaczenia pojazdw dla serii produkcyjnych L2000, M2000, F2000, E2000 2
2.4.2 Numer typu, numer klucza typu 5
2.5 Oznaczenia silnikw 9
3. Wiadomoci oglne 10
3.1 Postanowienia prawne i przebieg autoryzacji 10
3.1.1 Zaoenia 10
3.2 Odpowiedzialno 11
3.3 Zapewnienie jakoci 11
3.4 Zezwolenie 12
3.5 Przedoenie dokumentacji 12
3.6 Gwarancja 13
3.7 Odpowiedzialno 14
3.8 Kontrola typu 14
3.9 Bezpieczestwo 15
3.9.1 Bezpieczestwo pracy i funkcjonowania 15
3.9.2 Instrukcje dla pojazdw ciarowych MAN 16
3.9.3 Instrukcje rm nadbudowujcych i przebudowujcych 17
3.10 Ograniczenie odpowiedzialnoci w zakresie wyposaenia / czci zamiennych 17
3.11 Zezwolenia wyjtkowe 17
3.12 Zmiana ogumienia 18
3.13 Podniesienie dopuszczalnego ciaru cignionego 20
3.14 Podniesienie dopuszczalnego obcienia osi 20
3.15 Podniesienie dopuszczalnego ciaru cakowitego 21
3.16 Obnienie dopuszczalnego ciaru cakowitego 21
3.17 Pojcia, wymiary i ciary 21
3.17.1 Obcienie osi, zaadunek jednostronny 22
L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) I

3.18 Minimalne obcienie przedniej osi 23
3.19 Dopuszczalna dugo zwisu tylnego 24
3.20 Teoretyczny rozstaw osi k, zwis tylny, teoretyczny rodek osi 24
3.21 Obliczenie obcienia osi i przebieg waenia 27
3.22 Waenie pojazdw wyposaonych w osie wleczone 27
4. Modernizacja podwozi 28
4.1 Bezpieczestwo w miejscu pracy 28
4.2 Ochrona antykorozyjna 28
4.3 Magazynowanie pojazdw 29
4.4 Materiay i dane ram 29
4.4.1 Materiay dla ram gwnych i pomocniczych 29
4.4.2 Dane ram 29
4.5 Modernizacja ramy 34
4.5.1 Wiercenie, poczenia nitowe i poczenia rubowe ramy 34
4.5.2 Wycicia w ramie 37
4.5.3 Czynnoci spawalnicze dotyczce ram 38
4.5.4 Zmiana zwisu tylnego ramy 40
4.6 Zmiany rozstawu osi k 43
4.7 Dodatkowy monta agregatw 46
4.8 Dodatkowy monta osi pchanych i wleczonych 46
4.9 Way przegubowe 46
4.9.1 Przegub pojedynczy 46
4.9.2 Wa z dwoma przegubami 47
4.9.3 Przestrzenna konguracja wau przegubowego 48
4.9.3.1 Zesp waw przegubowych 49
4.9.3.2 Siy w systemie waw przegubowych 50
4.9.4 Zmiana konguracji waw przegubowych w zespole napdowym podwozia MAN 50
4.10 Smarowanie centralne 51
4.11 Modernizacja kabiny kierowcy 51
4.11.1 Wiadomoci oglne 51
4.11.2 Przeduanie kabiny kierowcy 51
4.11.3 Spojler, pakiet Aero 52
4.11.4 Sypialne kabiny dachowe i dachy podwyszane 52
4.11.4.1 Podstawy montau kabin dachowych 52
4.11.4.2 Otwory w dachu 54
4.12 Prowadnice osi, resorowanie, ukad kierowniczy 55
4.12.2 Stabilno, przechylenie boczne 55
L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) II

4.13 Elementy mocowane do ramy 56
4.13.1 Zabezpieczenie przed wjechaniem pod pojazd 56
4.13.2 Zabezpieczajce osony boczne 57
4.13.3 Koo zapasowe 61
4.13.4 Kliny zabezpieczajce 61
4.13.5 Zbiorniki paliwa 61
4.13.6 Instalacje gazu pynnego i ogrzewanie dodatkowe 62
4.14 Silnik na gaz: postpowanie z cinieniow instalacj gazow 62
4.15 Zmiany w okolicy silnika 63
4.15.1 Zasysanie powietrza, odprowadzanie spalin 63
4.15.2 Chodzenie silnika 63
4.15.3 Kapsua silnika, izolacja dwikowa 63
4.16 Mechanizmy sprzgowe 64
4.16.2 Zaczep, wielko D 66
4.16.3 Przyczepy z dyszlem sztywnym i centralnoosiowe, wielko Dc, wielko V 67
4.16.4 Tylne belki poprzeczne i zaczepy 69
4.16.5 Zaczep kulowy 83
4.16.6 Sprzg siodowy 83
4.16.7 Przebudowa pojazdu ciarowego na cignik siodowy albo cignika 86
siodowego na pojazd ciarowy 86
5. Nadwozia 86
5.1 Oglne 86
5.1.1 Dostp, swoboda ruchw 87
5.1.2 Obnianie nadwozia 89
5.1.3 Podesty i platformy 89
5.1.4 Ochrona antykorozyjna 90
5.2 Rama pomocnicza (porednia) 90
5.2.1 Formowanie ramy pomocniczej 92
5.2.2 Mocowanie ramy pomocniczej i nadwozia 95
5.2.2.1 Poczenia nitowe i rubowe 95
5.2.2.2 Poczenie podatne na przesuwanie 96
5.2.2.3 Poczenie sztywne 102
5.2.2.4 Samonone nadwozia bez ram pomocniczych 104
5.3 Nadwozia specjalne 105
5.3.1 Kontrola nadwozia 105
5.3.2 Monta wzka skrtnego 105
5.3.3 Cysterny i zbiorniki 106
5.3.3.1 Wiadomoci oglne 106
5.3.3.2 Mocowanie nadwozia, oa 106
5.3.3.3 Nadwozia w formie cystern i zbiornikw bez ramy pomocniczej 107
L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) III

5.3.4 Wywrotki 109
5.3.5 Hakowe i bramowe nadwozia wymienne 111
5.3.6 Skrzynie i kontenery 112
5.3.7 Nadwozia wymienne 113
5.3.7.1 Fabryczny stelarz dla nadwozi wymiennych 113
5.3.7.2 Inne urzdzenia wymiany 113
5.3.8 uraw samochodowy 114
5.3.8.1 uraw samochodowy za kabin kierowcy 116
5.3.8.2 uraw na tyle pojazdu 117
5.3.8.3 Rama pomocnicza dla urawia samochodowego 118
5.3.9 Platforma zaadowcza 127
5.3.10 Koowrt linowy 147
5.3.11 Betoniarki samochodowe 148
6. Elektryka, instalacje 149
6.1 Wprowadzenie 149
6.2 Wskazwka do instrukcji naprawy i norm 149
6.3 Uruchamianie, zaciganie i eksploatacja 149
6.4 Obsuga akumulatorw 149
6.5 Dodatkowe schematy pocze i rysunki wizek przewodw 150
6.6 Zabezpieczenie, obcienie przez dodatkowe odbiorniki prdu 151
6.7 Rodzaj moliwych do wykorzystania przewodnikw i przekanikw elektrycznych 151
6.8 Instalacja owietleniowa 151
6.9 Eliminacja zakce 152
6.10 Zgodno elektromagnetyczna 152
6.11 Przycza przy pojedzie 152
6.12 Przygotowania dla nadwozia 153
6.13 Ustawianie dla klienta indywidualnych parametrw przy pomocy MAN-cats 153
6.14 Instalacja masy elektrycznej 153
6.15 Przewody elektryczne i ich ukadanie 154
7. Napdy dodatkowe (patrz oddzielna broszura) 154
8. Hamulce, instalacje 155
8.1 Przewody hamulcowe i spronego powietrza 155
8.1.1 Zasady 155
8.1.2 czniki, przejcie na system Voss 232 155
8.1.3 Ukadanie i mocowanie przewodw 157
8.1.4 Straty cinienia 159
8.2 Podczanie odbiornikw dodatkowych 159
8.3 Regulacja ALB 162
8.4 Hamulce cigego dziaania 162
8.4.1 Retardery hydrodynamiczne 162
L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) IV

8.4.2 Hamulce elektromagnetyczne 163
9. Obliczenia 165
9.1 Prdko 165
9.2 Wspczynnik sprawnoci 166
9.3 Sia pocigowa 167
9.4 Zdolno pokonywania wzniesie 168
9.4.1 Droga przy wzniesieniu lub spadku 168
9.4.2 Kt wzniesienia lub spadku 168
9.4.3 Obliczanie zdolnoci pokonywania wzniesie 169
9.5 Moment obrotowy 173
9.6 Moc 174
9.7 Prdkoci napdu dodatkowego przy skrzynce rozdzielczej 176
9.8 Opory jazdy 177
9.9 rednica obrysowa 180
9.10 Obliczanie obcienia osi 182
9.10.1 Przeprowadzenie oblicze obcienia osi 182
9.10.2 Obliczanie wagi uniesiona o wleczona 185
9.11 Dugo oa w przypadku nadwozi bez ramy pomocniczej 187
9.12 Mechanizmy sprzgowe 188
9.12.1 Zaczep przyczepy 188
9.12.2 Przyczepy z dyszlem sztywnym/ centralnoosiowe 188
9.12.3 Sprzg siodowy 190
L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) V

1. Istota dyrektyw konstrukcyjnych
Niniejsze Dyrektywy konstrukcyjne dla samochodw ciarowych s publikacj rmy MAN Nutzfahrzeuge S.A. Ich zawarto moe
by rozpowszechniana pod warunkiem podania rda pochodzenia.
Dyrektywy techniczne udostpniamy rwnie na stronie internetowej www.manted.de, przy pomocy naszego oprogramowania MAN
Dane techniczne MANTED .Uytkownik musi si samodzielnie upewni, e korzysta z najbardziej aktualnych treci. Informacji na
temat aktualnoci udziela oddzia ESC (patrz wyej pod Wydawca).
Niniejsze dyrektywy stanowi pomoc techniczn i wprowadzenie dla przedsibiorstw zajmujcych si konstrukcj i montaem nadwozi
przeznaczonych dla pojazdw ciarowych oraz modernizacj podwozi tych pojazdw.
Dyrektywy konstrukcyjne obowizuj w przypadku:
nowych pojazdw ciarowych

uywanych pojazdw ciarowych
wtedy, gdy dochodzi do ingerencji w ich konstrukcj.
Dyrektywy dotyczce podwozi omnibusw s dostpne w NEOMAN.
Kompetencje zwizane z pojazdami ciarowymi s zorganizowane nastpujco, w przypadku:
zapyta handlowych
najblisze przedstawicielstwo MAN
Sales Support
zapyta technicznych
w trakcie rozmw handlowych
- najblisze przedstawicielstwo MAN
- dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca)
w sprawach zwizanych z obsug klienta
After Sales (= obsuga posprzedana)
2. Oznaczanie produktw
W celu identykacji i rozrniania pojazdw MAN, ich podzespow i agregatw, w niniejszym rozdziale, w punktach 2.1 do 2.5,
objaniono niektre oznaczenia. Wartoci liczbowe zawarte w oznaczeniach typu lub modelu su jako cechy przykadowe i nie
stanowi wicej informacji o rzeczywistej obcialnoci maksymalnej podzespow i agregatw, nie s rwnie we wszystkich
przypadkach cakowicie zgodne z granicami okrelonymi przepisami prawa.
2.1 Serie produkcyjne
W ramach programu pojazdw MAN wyrnia si klasy lub serie produkcyjne pojazdw. Gdy w niniejszych dyrektywach jest mowa o
rodzinach pojazdw lub seriach produkcyjnych, wwczas naley mie na myli nastpujce pojazdy:
L2000 7,5t do 10,5t patrz tabela 12

M2000L 12t do 26t patrz tabela 13
M2000M 12t do 25t patrz tabela 14
F2000 19t do 41t patrz tabela 15
E2000 19t do 50t patrz tabela 16
L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 1

2.2 Numer typu, klucz typu, numer identykacyjny pojazdu, numer pojazdu podstawowego,
numer pojazdu
Techniczn identykacj podwozi MAN i przyporzdkowanie do serii produkcyjnej umoliwia trjpozycyjny numer typu nazwany take
kluczem typu. Klucz jest czci skadow 17-pozycyjnego numeru identykacyjnego pojazdu (take, Vehicle Identier Number VIN)
i jest zawarty midzy 4 i 6 pozycj.W celach dystrybucyjnych okrela si numer pojazdu podstawowego (Nr-GFZ), ktry od 2 do 4
pozycji zawiera numer typu. 7-pozycyjny numer pojazdu opisuje wykonanie techniczne pojazdu, zawiera numer typu w pozycjach 1-3,
a na kocu 4-cyfrowy numer. Numer pojazdu znajduje si w dokumentach pojazdu i na tabliczce fabrycznej. Numer pojazdu moe by
podawany przy wszystkich zapytaniach dotyczcych przebudowy oraz budowy nadwozi zamiast 17-pozycyjnego numeru
identykacyjnego pojazdu.
2.3 Formua k
Poza oznaczeniem pojazdu, dla dokadniejszego okrelenia, stosuje si formu k. Jest to pojcie znane ale nie normowane.
Koa podwjne s w tym przypadku traktowane jako pojedyncze, a wic okrelana jest tylko pozycja koa. Formua k nie okrela,
ktre osie s napdzane. W przypadku pojazdw napdzanych na wszystkie osie nie wszystkie z nich musz by napdzane
koniecznie. Napd na wszystkie osie oznacza jedynie istnienie komponentw zespou napdowego, dziki ktrym taki napd jest moliwy.
Tabela 1: Przykady formuy k
6x4/2
6 = czna ilo pozycji k
x = brak dodatkowego okrelenia
4 = liczba napdzanych k
/ = tylko koa przednie s kierowane
- = kombinowany ukad kierowania koami przednimi i tylnymi
2 = ilo k kierowanych
Zwyczajowo nie podaje si iloci k skrtnych, gdy skrtne s tylko dwa koa. Mimo to, w dokumentach technicznych,
rma MAN w kadym przypadku konsekwentnie podaje ilo k skrtnych.
2.4 Oznaczenie pojazdu
2.4.1 2.4.1 Oznaczenia pojazdw dla serii produkcyjnych L2000, M2000, F2000, E2000
Poniej wyjaniono system powstawania oznaczenia pojazdu.

Oznaczenia pojazdw skadaj si z prexu i sufxu.
Tabela 2: Przykad oznaczenia pojazdu
26.464 FNLL
26.464 Prx
FNLL Sufx
Prex skada si z:
Technicznie moliwej masy cakowitej*

Mocy silnika wg DIN-PS/10
Cechy wzoru produkcyjnego.

Tabela 3: Przykad peksu
26.464 FNLL
26. = Technicznie moliwa masa cakowita*
46 = Moc silnika w PS/10, 46x10 = 460 PS, moce, ktre kocz si na 5 PS s
zaokrglane
4 = Cecha wzoru produkcyjnego
* Technicznie moliwa masa cakowita jest osigalna dopiero po wyposaeniu pojazdu w odpowiednie podzespoy.
Oznaczenie pojazdu nie informuje o technicznym wyposaeniu danego pojazdu.
Sufx skada si z:
okrelenia podwozia
okrelenie konstrukcji fabrycznej
okrelenia masy
okrelenia nadbudowy/przebudowy
Tabela 4: Przykad sufxu
19.364 FLK/N-LV
FL = okrelenie podwozia
K = okrelenie konstrukcji fabrycznej
/N = okrelenie masy
-LV = nadbudowy/przebudowy
Okrelenie podwozia:
1. Pozycja (w przyp. 2 osi) lub 1. i 2. pozycja przy pojazdach posiadajcych wicej ni dwie osie:
Tabela 5: Seria produkcyjna i rodzaj konstrukcji w sufxie
L = Klasa lekka L2000 lub rednia M2000L z kabin z klasy lekkiej L2000
LN = Klasa rednia M2000L z kabin z klasy lekkiej L2000, z osi wleczon
M = Klasa rednia z kabin z klasy cikiej F2000
MN = O wleczona, klasa rednia z kabin z klasy cikiej F2000
MV = O pchana, klasa rednia z kabin z klasy cikiej F2000
F = 2-osiowy, z kabin z klasy cikiej F2000
FN = O wleczona, z kabin z klasy cikiej F2000
FV = O pchana, z kabin z klasy cikiej F2000
DF = 3-osiowy, z zespoem 2-osi, z kabin klasy cikiej F2000
VF = 4-osiowy, z kabin z klasy cikiej F2000
Dalej pojawiaj si opcjonalnie dane dotyczce napdu na wszystkie koa i/lub pojedynczego ogumienia na tylnych osiach
napdowych:
Tabela 6: Oznaczenia dla napdu na wszystkie koa/pojedynczego ogumienia podawane w sufxie
A = Napd na wszystkie koa

E = Pojedyncze ogumienie na tylnych osiach

Resorowanie:
Pojazdy wyposaone w resory pirowe na wszystkich osiach, nie s dodatkowo oznakowane. Resorowanie pneumatyczne
sygnalizowane jest liter L, a hydropneumatyczne liter P. Nie liczy si tego od 1. pozycji lecz najwczeniej od drugiej pozycji
sufxu. Rozrnia si nastpujce rodzaje resorowania:
Tabela 7: Oznaczenie rodzaju resorowania w sufxie
System resorowania Symbol Objanienie

res. pirowy-res. Pirowy brak O przednia i tylna(-e) na resorach pirowych
res. pirowy-res. Pneumat. L O(-sie) przednia (-e) na res. pirowych, tylna(-e) na resorach pneumatycznych
res pneumat.-res. Pneumat. LL Pene zawieszenie pneumat., przednia i tylna o(-sie) na resorach pneumat.
res. Pirowy-res. hydraulicz. P Przednia o(-sie) na res. pirowych, tyna o (-sie) na resorach hydraulicznych
Przyporzdkowanie kierownicy do strony pojazdu:
Pojazdy z kierownic po lewej stronie nie posiadaj specjalnego oznakowania. Oznakowanie pojazdw z kierownic po prawej stronie
zawiera w sufxie liter R, ktra znajduje si na ostatniej pozycji okrelenia podwozia.
Tabela 8: Oznaczenie pojazdw z kierownic po prawej stronie
FLRS
F = kierowany z przodu przy udziale dwch osi i z zespoem napdowym jak pojazd 2-osiowy
L = resorowanie pirowe-pneumatyczne
R = kierownica po prawej stronie
S = cignik siodowy
Okrelenie konstrukcji fabrycznej:
Ta litera oznacza, e moliwa jest odpowiednia konstrukcja fabryczna, ale istnieje moliwo dostawy bez wyposaenia.
Tabela 9: okrelenie konstrukcji fabrycznej
C = podwozie (Chassis) z fabryczn skrzyni adunkow i bez niej

K = wywrotka
S = cignik siodowy
W = konstrukcja nona dla nadwozi wymiennych
Okrelenie masy:
Szczeglne, odbiegajce od normalnych, wysokoci konstrukcji s akcentowane przy pomocy kreski ukonej. O tym, czy mamy do
czynienia ze szczegln wysokoci, decyduje konstrukcja caego podwozia. Zmiana wyposaenia pojazdu, jak np. zmiana ogumienia,
niska pyta montaowa, niski sprzg siodowy itp., nie powoduj w oznaczeniu pojazdu zmiany na konstrukcj nisk.
Tabela 10: Wysokoci konstrukcji
19.414 FLS/N
/ = wysoko szczeglna
N = obniona
M = redniowysoka
H = wysoka

Okrelenie nadbudowy/przebudowy:
Gdy podwozie jest przewidziane dla konkretnego rodzaju nadwozia lub modernizacji, wwczas okrelenie nadbudowy/przebudowy
oddziela si przy pomocy mylnika (-). Za mylnikiem znajduje si zawsze 2-pozycyjna kombinacja liter.
Tabela 11: okrelenie nadbudowy/przebudowy
Przykad:
19.314 FLL - PT
- KI = Przygotowanie dla skrzy wywrotnych
- HK = Przygotowanie dla wywrotek dotylnych
- KO = Przygotowanie dla nadwozi komunalnych
- LF = Przygotowanie dla pojazdw ganiczych
- LV = Przygotowanie dla urawia samochodowego przed skrzyni
- PT = Przygotowanie dla transportera samochodw osobowych
- TM = Przygotowanie dla betoniarki samochodowej (gruszki)
- NL = Przygotowanie dla zamontowania osi wleczonej
2.4.2 2.4.2 Numer typu, numer klucza typu
Tabela 12: L2000
Nr typu Tona Oznaczenie Resorowanie Silnik Formua k

8.xxx L
L20 8/9t BB R4 4x2/2
9.xxx L
8.xxx L
L21 8/9t BB R6 4x2/2
9.xxx L
L22 8t 8.xxx LAE BB R4 4x4/2
L24 10t 10.xxx L BB R4 4x2/2
L25 10t 10.xxx L BB R6 4x2/2
8.xxx LL
L33 8/9t BL R4 4x2/2
9.xxx LL
8.xxx LL
L34 8/9t BL R6 4x2/2
9.xxx LL
L35 10t 10.xxx LL BL R4 4x2/2
L36 10t 10.xxx LL BL R6 4x2/2
*) = Rodzaj resorowania odzwierciedlaj nastpujce litery:

B = Resorowanie pirowe
L = Resorowanie pneumatyczne
H = Resorowanie hydropneumatyczne Kada o otrzymuje wasn cech literow (poczwszy od 1. osi
*) = Rodzaj silnika jest okrelany przez symbole (do trzech symboli, gdzie litera (R/ V) oznacza cech budowy,
a wic R-oznacza silnik rzdowy a V - silnik widlasty, a liczba okrela ilo cylindrw.

Tabela 13: M2000L z kabin kompaktow, rednio dug lub podwjn

L70 12t 12.xxx L BB R4 4x2/2
L71 12t 12.xxx L BB R6 4x2/2
L72 12t 12.xxx LL BL R4 4x2/2
L73 12t 12.xxx LL BL R6 4x2/2
L74 14t 14.xxx L BB R4 4x2/2
L75 14t 14.xxx L BB R6 4x2/2
L76 14t 14.xxx LL BL R4 4x2/2
L77 14t 14.xxx LL BL R6 4x2/2
L79 14t 14.xxx LLL LL R6 4x2/2
L80 14t 14.xxx LA BB R6 4x4/2
L81 15t 15.xxx L BB R4 4x2/2
L82 15t 15.xxx L BB R6 4x2/2
L83 15t 15.xxx LL BL R4 4x2/2
15t 15.xxx LL BL R6 4x2/2
L84
20t 20.xxx LNL BLL R6 6x2-4
15t 15.xxx LLL LL R6 4x2/2
L86
20t 20.xxx LNLL LLL R6 6x2-4
L87 18t 18.xxx L BB R6 4x2/2
L88 18t 18.xxx LL BL R6 4x2/2
L89 18t 18.xxx LLL LL R6 4x2/2
L90 18t 18.xxx LA BB R6 4x4/2
L95 26t 26.xxx DL BBB R6 6x4/2
Tabela 14: M2000M z kabin do tras krtkich lub dugich

M31 14t 14.xxx M BB R6 4x2/2
M32 14t 14.xxx ML BL R6 4x2/2
M33 14t 14.xxx MLL LL R6 4x2/2
M34 14t 14.xxx MA BB R6 4x4/2
M38 18t 18.xxx M BB R6 4x2/2
M39 18t 18.xxx ML BL R6 4x2/2
M40 18t 18.xxx MLL LL R6 4x2/2
M41 18t 18.xxx MA BB R6 4x4/2
M42 25t 25.xxx MNL BLL R6 6x2/2
M43 25t 25.xxx MNLL LLL R6 6x2/2
M44 25t 25.xxx MVL BLL R6 6x2/4

Tabela 15: F2000

T01 19t 19.xxx F BB R5 4x2/2
T02 19t 19.xxx FL BL R5 4x2/2
T03 19t 19.xxx FLL LL R5 4x2/2
T04 19t 19.xxx FA BB R5 4x4/2
6x2/2
T05 23t 23.xxx FNLL LLL R5
6x2-4
6x2/2
T06 26t 26.xxx FNL BLL R5
6x2-4
6x2/2
6x2-4
T08 26t 26.xxx FVL BLL R5 6x2/4
T09 26t 26.xxx DF BBB R5 6x4/2
T10 26t 26.xxx DFL BLL R5 6x4/2
T12 27/33t 27.xxx DFA BBB R5 6x6/2
T15 32t 32.xxx VF BBBB R5 8x4/4
T16 35/41t 35.xxx VF BBBB R5 8x4/4
T17 32t 32.xxx VFLR BBLL R5/R6 8x4/4
T18 27/33t 27.xxx DF BBB R5 6x4/2
T31 19t 19.xxx F BB R6 4x2/2
T32 19t 19.xxx FL BL R6 4x2/2
T34 19t 19.xxx FA BB R6 4x4/2
6x2/2
6x2-4
6x2/2
T36 26t 26.xxx FNL BLL R6
6x2-4
6x2/2
6x2-4
T38 26t 26.xxx FVL BLL R6 6x2/4
T40 26t 26.xxx DFL BLL R6 6x4/2
T42 27/33t 27.xxx DFA BBB R6 6x6/2
T44 40t 40.xxx DFA BBB R6 6x6/2
T45 32t 32.xxx VF BBBB R6 8x4/4
T46 35/41t 35.xxx VF BBBB R6 6x2/4
T48 27/33t 27.xxx DF BBB R6 6x2/2
T62 19t 19.xxx FL BB V10 4x2/2
T70 26t 26.xxx DFL BLL V10 6x4/2
T72 27/33t 27.xxx DFA BBB V10 6x6/2
T78 27/33t 27.xxx DF BBB V10 6x4/2

Tabela 16: Pojazdy specjalne rmy AF

E40 26t 26.xxx DFLR BBB R6 6x4/2
BBBB 8x8/4
E41 41t 41.xxx VFA R6
BBLL 8x4/4
E42 26t 26.xxx FVL BLL R6 6x2/4
28.xxx FAN 6x4-4
E47 28t BBB R5
28.xxx DFA 6x6-4
E50 30/33t 33.xxx DFAL BLL R5 6x6/2
E51 19t 19.xxx FL BL R5 4x2/2
E52 19t 19.xxx FAL BL R5 4x4/2
6x2-4
E53 26t 26.xxx FNL BLL R5
6x4-4
E54 26t 26.xxx FN BBB R5 6x2/2
8x2/4
E55 32t 32.xxx VFL BBLL R5 6x2-6
8x4/4
E56 26t 26.xxx FAVL BLL R5 6x4/4
8x8/4
E58 41/50t 41.xxx VFA BBBB R5 8x6/4
8x4/4
6x2/2
E59 33t 33.xxx DFL BLL R5
6x4/2
E60 30/33t 33.xxx DFAL BLL R6 6x6/2
E61 19t 19.xxx FL BL R6 4x2/2
E62 19t 19.xxx FAL BL R6 4x4/2
6x2-4
E63 26t 26.xxx FNL BLL R6
6x4-4
E64 26t 26.xxx FN BBB R6 6x2/2
8x2/4
E65 32t 32.xxx VFL BBLL R6 8x2-6
8x4/4
E66 26t 26.xxx FAVL BLL R6 6x4/4
28.xxx FANL 6x4-4
E67 28t BLL R6
28.xxx FNAL 6x6-4
8x8/4
E68 41/50t 41.xxx VFA BBBB R6 8x6/4
8x4/4
6x2/2
E69 33t 33.xxx DFL BLL R6
6x4/2
E72 33t 33.xxx DFAP BHH R6 6x6-4
8x2/4
E73 32/35t 32.xxx FVNL BLLL R6
8x2-6
E74 42t 42.xxx VFP BBHH R6 8x4-6
BLBB
E75 41t 41.xxx DFVL R6 8x4/4
BLLL

Tabela 16: Pojazdy specjalne rmy AF

E77 50t 50.xxx VFVP BBHHH R6 10x4-8
E78 42t 42.xxx VFAP BBHH R6 8x8-6
E79 50t 50.xxx VFAVP BBHHH R6 10x8-8
E88 35t 36.xxx VFL BBLL V10 8x4/4
40.xxx DFA BBB
E94 40t V10 6x6/2
40.xxx DFAL BLL
BLBB
E95 41t 41.xxx DFVL V10 8x4/4
BLLL
E98 50t 50.xxx VFA BBBB V10 8x8/4
33.xxx DF BBB
E99 33t V10 6x4/2
33.xxx DFL BLL
2.5 Oznaczenia silnikw
Tabela 17: Oznaczenie silnika

X XX X X X(X) (X) (X) (X)
D 08 2 6 L F
Silnik Diesla D
+ 100mm = wewntrzna rednica cylindra w mm 08
liczba pomnoona przez 10 + 100 = skok toka w mm 2
Ilo cylindrw 6
Sposb przygotowania powietrza dla silnika L
Monta silnika
Wariant mocy F
Objanienie liter:
D = Diesel
E = gaz ziemny
L = schodzenie powietrza za turbosprark
F = zabudowa silnika z przodu pojazdu, silnik stojcy
H = Zabudowa silnika z tyu pojazdu, silnik stojcy
Tabela 18: Przykad oznaczenia silnika
D 28 4 0 L F
Silnik Diesla D
+ 100mm = 128mm rednica wewntrzna cylindra 28
liczba 4 pomnoona przez 10 + 100 = 140mm skok toka 4
0 = 10 cylindrw 0
schodzenie powietrza za turbosprark L
Zabudowa silnika z przodu pojazdu, silnik stojcy F

3. Wiadomoci oglne
3.1 Postanowienia prawne i przebieg autoryzacji
Naley przestrzega przepisw narodowych. Przedsibiorstwo wykonawcze ponosi odpowiedzialno rwnie po dopuszczeniu
pojazdu, gdy waciwy organ wyda zezwolenie wykazujc si nieznajomoci bezpieczestwa pracy produktu.
3.1.1 Zaoenia
Przedsibiorstwo wykonawcze musi si stosowa nie tylko do niniejszych dyrektyw konstrukcyjnych, ale take do wszystkich innych
dotyczcych eksploatacji i budowy pojazdu
przepisw prawa i rozporzdze

zarzdze dotyczcych zapobiegania wypadkom
instrukcji uytkowania.
Normy stanowi standardy techniczne i naley je traktowa jako wymagania minimalne. Kto nie dba o spenienie tych minimalnych
wymaga, ten postpuje nieodpowiedzialnie. Normy s wice, gdy s czci skadow przepisw.
Informacje rmy MAN udzielone na telefoniczne zapytania, jeeli nie zostan potwierdzone pisemnie nie s wice.
Zapytania naley kierowa do dziau MAN, waciwego dla danego przypadku. Informacje odnosz si do warunkw eksploatacyjnych
typowych dla Europy. Szczeglne uwzgldnienia zawieraj aktualne przepisy niemieckie, jak np. przepisy o dopuszczaniu do ruchu
drogowego. Rnice w wymiarach, wadze i innych podstawowych wartociach musz by uwzgldnione podczas rozmieszczania i
mocowania nadwozia oraz formowania ramy pomocniczej. Przedsibiorstwo wykonawcze musi zadba, aby pojazd jako cao
spenia oczekiwania eksploatacyjne. Dla niektrych agregatw, jak np. urawie samochodowe, platformy zaadowcze, koowroty
linowe itd., ich producenci wypracowali wasne przepisy konstrukcyjne. Jeeli w jakim zakresie rni si one od norm
konstrukcyjnych MAN i wymagaj dodatkowych nakadw, to naley tego przestrzega.
Wskazwki dotyczce
postanowie prawnych
zarzdze dotyczcych zapobiegania wypadkom
rozporzdze stowarzysze zawodowych
pozostaych dyrektyw i materiaw rdowych
nie s wyczerpujce i stanowi jedynie bodziec informacyjny. Nie zwalniaj one przedsibiorcw z samodzielnego ledzenia
przepisw.
Poprzez waciwe stowarzyszenia zawodowe lub wydawnictwo Carl-Heymanns-Verlag KG mona uzyska:
Przepisy o zapobieganiu wypadkom

Dyrektywy
Zasady bezpieczestwa
Instrukcje
i inne pisma stowarzysze zawodowych dotyczce bezpieczestwa pracy i medycyny pracy.<0}
Pisma te s dostpne jako pojedyncze egzemplarze lub w formie katalogowej.
Zmiany wprowadzane w pojedzie, nadwozie i jego forma, a take praca agregatw zasilanych z silnika pojazdu maj znaczny wpyw
na zuycie paliwa. W zwizku z tym oczekuje si, e rma wykonawcza nada swojej konstrukcji tak form, ktra przyczyni si do
moliwie maego zuycia paliwa.

3.2 Odpowiedzialno
Odpowiedzialno za fachowo
konstrukcji
produkcji
montau nadwozi
modernizacji podwozi
ponosi zawsze i w penym zakresie przedsibiorstwo, ktre produkuje i montuje nadwozie lub podejmuje si dokonania zmian
(odpowiedzialno producencka). Powysze obowizuje rwnie wtedy, gdy rma MAN w sposb oczywisty zezwolia na
wprowadzenie zmian lub monta danego nadwozia. Pisemne zezwolenia MAN na nadbudow/przebudow nie zwalniaj producenta
nadwozi z odpowiedzialnoci za jego produkty. Jeeli przedsibiorstwo wykonawcze zauway bd ju na etapie planowania lub w zaoeniach
klienta
uytkownika
wasnego personelu
producenta pojazdu
ma obowizek poinformowa o nim stron, ktrej ten bd dotyczy.
Przedsibiorstwo jest odpowiedzialne za to, aby w zakresie
bezpieczestwa eksploatacji
bezpieczestwa w ruchu drogowym
moliwoci obsugi i konserwacji
waciwoci jezdnych
pojazdu, nie wystpoway adne wady.
W odniesieniu do bezpieczestwa w ruchu drogowym w zakresie
konstrukcji
produkcji elementw nadwozia
montau nadwozi
modernizacji podwozi
instrukcji
dokumentacji technicznej
przedsibiorstwo musi si kierowa najnowszym stanem techniki i uznanymi reguami fachu.

Ponadto naley mie na uwadze utrudnione warunki eksploatacji.
3.3 Zapewnienie jakoci
W celu spenienia oczekiwa naszych klientw, co do wysokiej jakoci oraz ze wzgldu na midzynarodowe prawodawstwo dotyczce
odpowiedzialnoci producenckiej, wymagane jest prowadzenie staej kontroli jakoci take w zakresie wykonywania przerbek i
produkcji/montau nadwozi. Dziki temu moe istnie funkcjonujcy system gwarancji jakoci.
Producentom nadwozi zaleca si zorganizowanie systemu zarzdzania jakoci (np. zgodnego z norm DIN EN ISO 9000 ff lub
VDA 8), odpowiadajcego oglnym wymaganiom i uznanym reguom, a take wykazanie, e taki istnieje.
Dowodem waciwych kwalikacji moe by rwnie np.:
informacja wasna zgodna z list kontroln VDA lub innego producenta podwozi
pozytywny wynik audytu systemowego innego producenta podwozi (second-party-audit)
audytowanie systemu zarzdzania jakoci (QM) przez akredytowan instytucj (third-party-audit)
przedoenie odpowiedniego certykatu.

Jeeli zleceniodawc budowy nadwozia lub przeprowadzenia zmian jest rma MAN, udowodnienie kwalikacji jest nieodzowne. W
kwestiach dotyczcych kooperantw MAN Nutzfahrzeuge AG zastrzega sobie prawo do wasnego systemu audytowego wg VDA 8
lub przeprowadzenia waciwej kontroli przebiegu procesu. Za zezwolenia dla producentw nadwozi jako kooperantw, w rmie MAN
odpowiada oddzia gwarancji jako QS.
VDA-Band 8 jest uzgodniony ze stowarzyszeniami producentw nadwozi ZFK (Centralne Stowarzyszenie do Spraw Techniki
Pojazdowej i Karoserii) i BVM (Federalny Zwizek Rzemielniczych Zakadw Metalurgicznych Niemiec), jak rwnie z ZDH
(Centralne Izba Rzemiosa Niemieckiego).
Pimiennictwo:
VDA Band 8
Minimalne wymagania w stosunku do systemu zarzdzania u producentw przyczep i nadwozi s dostpne w zjednoczeniu przemysu
samochodowego http://www.vda-qmc.de/de/index.php.
3.4 Zezwolenie
Zezwolenie MAN na budow nadwozi lub dokonywanie przerbek podwozia nie jest wymagane w przypadku, gdy elementy nadwozia
lub przeprowadzane zmiany s wykonywane zgodnie z niniejszymi dyrektywami konstrukcyjnymi.
Jeeli rma MAN wydaje zezwolenie na nadbudow lub przerbk podwozia, wwczas takie zezwolenie odnosi si do
w przypadku nadwozi tylko do podstawowej zgodnoci z danym podwoziem i przyczami dla nadwozia
(np. wymiarowanie i mocowanie ramy pomocniczej)
w przypadku przerbek podwozia tylko do podstawowej dopuszczalnoci konstrukcyjnej dotyczcej danego podwozia.
Adnotacje, ktre MAN nanosi w przedstawionej dokumentacji technicznej nie obejmuj kontroli
funkcji
konstrukcji
wyposaenia nadwozia lub elementw ulegajcych zmianom.
Stosowanie si do niniejszych dyrektyw nie zwalnia ich uytkownika od odpowiedzialnoci za technicznie niezawodne wykonanie
nadwozia lub przerbki. Zezwolenie dotyczy tylko takich zabiegw lub czci, ktre wynikaj z przedstawionej dokumentacji
technicznej.
MAN zastrzega sobie prawo do odmowy wydania zezwolenia na elementy nadwozia albo przerbk rwnie w przypadku,
gdy podobne zezwolenie zostao wczeniej wydane. Postp techniczny wyklucza moliwo rwnego traktowania rzeczy.
MAN zastrzega sobie rwnie prawo do wprowadzania w kadej chwili zmian w niniejszych dyrektywach lub wydawania odbiegajcych
od tych dyrektyw instrukcji, dotyczcych pojedynczych podwozi.
Jeli jednakowe nadwozia lub przerbki dotycz kilku jednakowych podwozi, rma MAN, dla uproszczenia, moe wyda zezwolenie
zbiorcze.
3.5 Przedoenie dokumentacji
Dokumentacj naley przesya do rmy MAN tylko wtedy, gdy nadbudowa/przebudowa odbiega od niniejszych dyrektyw.
Przed rozpoczciem prac przy pojedzie, wymagajc sprawdzenia i zgody dokumentacj, naley przesa do rmy MAN,
do dziau ESC (adres: patrz wyej pod Wydawca). Pod tym adresem mog by rwnie zamawiane rysunki podwozi,
arkusze danych technicznych itd.

W celu otrzymania trwaego zezwolenia wymaga si:
sporzdzenia dokumentacji, w co najmniej dwch egzemplarzach

moliwie ograniczonej iloci pism
kompletnych danych technicznych i dokumentacji.
Naley zamieci nastpujce dane:
Typ pojazdu wraz z

- wersj kabiny kierowcy
- rozstawem osi k
- zwisem ramy
- zwisami tylnymi (zwis pojazdu)
Numer identykacyjny pojazdu
Numer pojazdu (patrz 2.2)
Wymiar od rodka nadwozia do rodka ostatniej osi
Pooenie rodka cikoci obcienia uytkowego i nadwozia
Wymiary nadwozia
Materia i wielko zastosowanej ramy pomocniczej (poredniej)
Sposb mocowania nadwozia do ramy podwozia
Opis odstpstw od dyrektyw konstrukcyjnych MAN dla pojazdw ciarowych
ew. odniesienia do podobnych lub takich samych pojazdw
Kontroli i wydaniu zezwolenia nie podlegaj:
wykazy
prospekty
informacje niewice
zdjcia.
Niektre nadwozia, jak np; uraw samochodowy, koowrt linowy itd. wymagaj danych szczeglnych i typowych dla swej konstrukcji.
W dostarczonych dokumentach wszystkie istotne wymiary powinny by odniesione d rodka pierwszej osi.
Rysunki maj moc opiniotwrcz tylko pod warunkiem przyporzdkowania im numerw.

Z tego powodu nie dopuszcza si wrysowywania nadwozi i zmian na rysunkach podwozi udostpnionych przez rm MAN.
3.6 Gwarancja
Roszczenia gwarancyjne powstaj w ramach umowy handlowej zawartej pomidzy kupujcym i sprzedajcym.
Do wykonania obowizkw wynikajcych z gwarancji jest zobligowany dany sprzedawca przedmiotu.
Roszczenia wobec rmy MAN nie maj mocy, gdy powstaa usterka wynika z tego, e
odstpiono od niniejszych dyrektyw

w odniesieniu do przeznaczenia pojazdu wybrano niewaciwy rodzaj podwozia
uszkodzenie podwozia zostao spowodowane przez
- nadwozie
- sposb/wykonanie montau nadwozia
- zmiany w podwoziu
- niewaciw obsug

3.7 Odpowiedzialno
Bdy stwierdzone przez rm MAN powinny zosta usunite. W zakresie dopuszczonym przez prawo, a w szczeglnoci w sprawach
zwizanych z nastpstwami, wszelka odpowiedzialno rmy MAN jest wykluczona.
Odpowiedzialno za produkt reguluje:
odpowiedzialno producenta za swj produkt lub pprodukt

roszczenia odszkodowawcze producenta, ktremu przedstawiono pretensje, wobec producenta integralnego pproduktu,
gdy spowodowana szkoda wynika z wady tego pproduktu.
Przedsibiorstwo, ktre wykonuje nadwozie lub dokonuje zmian jest zobowizane do zwolnienia rmy MAN z odpowiedzialnoci wobec
swoich klientw i innych osb trzecich, gdy powstaa szkoda wynika z tego, e
przedsibiorstwo odstpio od niniejszych dyrektyw,

uszkodzenia nadwozia lub podwozia zostay spowodowane przez wady
- konstrukcji
- produkcji
- montau
- instrukcji
w inny sposb odstpiono od zapisanych zasad
3.8 Kontrola typu
W Niemczech, kady pojazd, ktry jest wprowadzany do ruchu drogowego musi posiada urzdowe dopuszczenie.
O dopuszczeniu pojazdu decyduje lokalny wydzia komunikacji po przedstawieniu karty pojazdu.
Odbir EBE: (EBE = jednostkowe zezwolenie na eksploatacj)
Kart pojazdu wystawia waciwa suba techniczna (DEKRA, TA, TV) po dokonaniu ekspertyzy pojazdu.
ABE Odbir pojazdw kompletnych: (ABE = Oglne zezwolenie na eksploatacj)
Kart pojazdu wystawia producent.
ABE Odbir podwozi: (ABE = Oglne zezwolenie na eksploatacj)
Kart pojazdu wystawia producent, skompletowanie karty nastpuje po dokonaniu odbioru nadwozia przez odpowiedni sub
techniczn (DEKRA, TA, TV).
Pojazdy do transportu adunkw niebezpiecznych podlegaj dodatkowemu odbiorowi zgodnie z GGVS lub ADR.
Zmiany, ktre dotycz zezwolenia mog by nanoszone wycznie przez waciw komrk urzdow.
Wyganicie zezwolenia na eksploatacj, automatycznie powoduje wyganicie ubezpieczenia.
Na danie waciwego urzdu, uprawnionego rzeczoznawcy, klienta lub specjalistycznego dziau rmy MAN naley przedstawi
rysunek z adnotacj o zezwoleniu MAN, w niektrych przypadkach wystarcza przedoenie oblicze lub niniejszych dyrektyw.

3.9 Bezpieczestwo
Przedsibiorstwa ingerujce w podwozie/pojazd odpowiadaj za szkody, ktrych powstanie wynika z wadliwego funkcjonowania i
niedostatecznego bezpieczestwa pracy lub wadliwych dokumentacji technicznych. W zwizku z powyszym rma MAN wymaga od
producentw nadwozi:
zapewnienia moliwie wysokiego bezpieczestwa waciwego dla stanu techniki

zrozumiaych i wystarczajcych dokumentacji technicznych
dobrze widocznych i trwale zamontowanych tabliczek informujcych o zagroeniach dla uytkownika i osb trzecich
zachowania wymaganych rodkw ochronnych (np. ochrony ppo. i przeciwwybuchowej)
penych danych toksykologicznych
penych danych ekologicznych.
3.9.1 Bezpieczestwo pracy i funkcjonowania
Bezpieczestwo jest priorytetem! W celu eliminacji zagroe naley wykorzysta wszelkie moliwoci techniczne.
Ma to rwnorzdne znaczenie w przypadku
bezpieczestwa czynnego = zmniejszanie ryzyka wypadku. Tu nale:

- bezpieczestwo jazdy jako caociowa koncepcja pojazdu z nadwoziem
- zapewnienie dobrej kondycji kierowcy jako wynik minimalizacji obcie zycznych powstajcych w wyniku drga,
haasu, warunkw klimatycznych itd.
- cechy zwizane z widocznoci, przede wszystkim wyposaenie w elementy owietlajce, sygnalizacj
ostrzegawcz, odpowiednia widoczno bezporednia i porednia z pojazdu
- bezpieczestwo obsugi, do tego zalicza si optymaln atwo obsugi wszelkich urzdze, take nadwozia
bezpieczestwa biernego = zapobieganie nastpstwom wypadkw i ich minimalizacja. Tu nale:
- zabezpieczenia zewntrzne, jak np. konstrukcja zewntrznego obszaru pojazdu i nadwozia w odniesieniu do
zachowa stref zgniotu, montowanie elementw podnoszcych bezpieczestwo
- zabezpieczenia wewntrzne, obejmujce ochron nie tylko osb, ale take kabin montowanych przez rmy
specjalizujce si w nadwoziach.
Klimat i warunki rodowiskowe maj wpyw na:
bezpieczestwo eksploatacji
moliwoci eksploatacyjne
charakterystyk robocz
ywotno
rentowno.
Do warunkw klimatycznych i rodowiskowych nale np.:
temperatura
wilgotno
materiay agresywne
piasek i kurz
promieniowanie.

Naley zapewni wystarczajc przestrze dla wszystkich ruchomych elementw, do ktrych nale rwnie instalacje.
Dokumentacje techniczne MAN-LKW podaj informacje dotyczce miejsc konserwacji pojazdu. Niezalenie od rodzaju nadwozia, we
wszystkich przypadkach naley zadba o dobry dostp do punktw podlegajcych konserwacji. Przeprowadzenie konserwacji powinno
si odbywa bez demontau jakichkolwiek czci. Naley rwnie zadba o waciw wentylacj i/lub chodzenie agregatw.
3.9.2 Instrukcje dla pojazdw ciarowych MAN
Do kadego pojazdu ciarowego MAN docza si:
instrukcj uytkowania
dodatkowe wkadki jako elementy instrukcji uytkowania
zalecenia osug konserwacyjne konserwacji
ksik obsug konserwacji konserwacji
instrukcj obsug konserwacji konserwacji (osigalna za porednictwem dziau czci zamiennych, po wpaceniu kaucji).
Instrukcje uytkowania
Instrukcje uytkowania przekazuj kierowcy i wacicielowi pojazdu wszelkie istotne informacje o tym, jak pojazd powinien by
uytkowany i utrzymywany we waciwym stanie. Zawieraj rwnie istotne, dla kierowcy/waciciela, wskazwki zwizane z
bezpieczestwem.
Arkusze dodatkowe (wkadki)
Arkusze te zawieraj dane techniczne konkretnego typu pojazdu lub kilku bardzo podobnych typw pojazdw i uzupeniaj instrukcj
uytkowaniua. Wydawane s rwnie wkadki dotyczce nowoci i zmian technicznych dla konkretnych pojazdw, gdy instrukcje
uytkowania nie zostay jeszcze opracowane.
Zalecenia obsug i konserwacji
Zalecenia te s wydawane w takim samym formacie, DIN A5, jak instrukcje uytkowania. Opisuj one przebieg obsugi i konserwacji
i zawieraj specykacj materiaw eksploatacyjnych, objtoci pynw w agregatach i wyszczeglnienie materiaw dopuszczonych.
Zalecenia stanowi uzupenienie kadej instrukcji uytkowania czy obsug i konserwacji. Broszura zatytuowana Zalecenia dla
konserwacji jest wydawana, co ok. 6-12 miesicy.
Instrukcje obsugi
Instrukcje te okrelaj zakresy obsug i konserwacji, dane techniczne konieczne dla przeprowadzenia obsug i konserwacji oraz
dokadnie opisuj poszczeglne czynnoci.
Instrukcje obsug i konserwacji tak, jak instrukcje uytkowania, s tworzone dla rodzin pojazdw. Oznacza to, e np. instrukcja
uytkowania zatytuowana Pojazdy klasy cikiej, typoszeregu F2000 dotyczy wszystkich pojazdw klasy cikiej z silnikiem
umieszczonym pod kabin kierowcy, bez wzgldu na to, jakiego typu i ile osi oraz jaki typ silnika posiada pojazd.
Dla strategicznych klientw tworzone s w wyjtkowych przypadkach instrukcje uytkowania oraz obsugi i konserwacji odnoszce si
do danego typu pojazdu.
Ksika obsug konserwacji
Ksika ta informuje o koniecznych zabiegach obsugowych i konserwacyjnych i zawiera rubryki do wpisywania potwierdzenia
terminw i fachowoci przeprowadzonych prac obsugowych i konserwacyjnych.

3.9.3 Instrukcje rm nadbudowujcych i przebudowujcych
Uytkownik pojazdu powinien otrzyma od rmy zabudowujcej lub przebudowujcej podwozia instrukcje uytkowania.
Wszelkie zalety produktu bd bezuyteczne, jeeli nie umoliwi si klientowi:
pewnego i funkcjonalnego obchodzenia si z produktem

racjonalnego i swobodnego korzystania z niego
fachowego utrzymywania sprawnoci produktu
samodzielnego opanowania wszystkich funkcji.
W zwizku z powyszym kady wykonawca ma obowizek sprawdzenia swoich instrukcji technicznych pod wzgldem:
zrozumiaoci
kompletnoci
prawidowoci
spjnoci
specycznych wskazwek dotyczcych bezpieczestwa.
Wadliwa lub niekompletna Instrukcja uytkowania przyczynia si do powstania istotnych czynnikw ryzyka. Moliwe konsekwencje to:
ograniczone wykorzystanie, poniewa zalety produktu pozostaj nieznane

reklamacje i kopoty
awarie i szkody, ktre przypisuje si najczciej podwoziu
nieoczekiwane i niepotrzebne dodatkowe koszty wynikajce z napraw i strat czasu
negatywny wizerunek, a w zwizku a tym znikomy wzrost sprzeday.
W zalenoci od rodzaju zabudowanego nadwozia lub przeprowadzonych zmian, personel uytkujcy powinien by odpowiednio
przeszkolony w zakresie uytkowania oraz obsugi i konserwacji. Szkolenie musi obejmowa podanie informacji rwnie o statycznym i
dynamicznym zachowaniu si zabudowanego pojazdu.
3.10 Ograniczenie odpowiedzialnoci w zakresie wyposaenia / czci zamiennych
Elementy wyposaenia i czci zamienne, ktre nie s produkowane przez rm MAN bd nie uzyskay dopuszczenia do
stosowania w produktach rmy, mog mie wpyw na bezpieczestwo eksploatacji lub ruchu drogowego i przyczynia si do
powstawania zagroe. MAN Nutzfahrzeuge A.G. (lub sprzedawca) nie bierze na siebie odpowiedzialnoci za szkody, bez wzgldu na
rodzaj, wynike z zastosowania w pojedzie elementw innego producenta, chyba, e MAN Nutzfahrzeuge A.G. (lub sprzedawca)
sam te elementy rozprowadza lub montuje w pojedzie (ew. przedmiocie umowy).
3.11 Zezwolenia wyjtkowe
Na pisemny wniosek, rma MAN moe si zgodzi na wyjtki od istniejcych zalece technicznych, jeeli nie bdzie to kolidowao z
warunkami bezpieczestwa funkcjonowania, eksploatacji i w ruchu drogowym. Moe to dotyczy np.:
dopuszczalnych obcie osi

dopuszczalnej masy cakowitej
zmian
- w zamontowanych elementach
- dodatkowego montau agregatw
- zmian wymiarw.

Zezwolenie wyjtkowe, wydane przez rm MAN nie jest wice dla urzdw. Firma MAN nie ma wpywu na wydawanie wyjtkowych
zezwole przez wyznaczone do tego urzdy. Gdy dana sytuacja wykracza poza przepisy o ruchu drogowym, wwczas odpowiednie
zezwolenie musi by najpierw uzyskane we waciwej komrce rzdowej.
Zasadniczo kade specjalne zezwolenie musi by zatwierdzone przez rzeczoznawc wyznaczonego z urzdu i wpisane do
dokumentw pojazdu przez waciwy urzd. Jeeli czci posiadaj atest zgodnie z 19/ 3 StVZO, wwczas wystarczy potwierdzenie
prawidowego zamontowania wystawione przez uprawnion osob.
Najczstszymi przypadkami wymagajcymi oddzielnego, technicznego zezwolenia s:
zmiana ogumienia (patrz 3.12)

podniesienie dopuszczalnego ciaru cignionego (patrz 3.13)
podniesienie dopuszczalnego obcienia przedniej osi (patrz 3.14)
podniesienie dopuszczalnego ciaru cakowitego (patrz 3.15).
3.12 Zmiana ogumienia
Nono opon wspdecyduje o dopuszczalnej obcialnoci osi. Jeeli nono opon jest mniejsza ni technicznie lub prawnie
dopuszczalne obcienie osi pojazdu ciarowego, to odpowiednio zmniejsza si dopuszczalne obcienie osi. W odwrotnym
przypadku dopuszczalne obcienie osi nie wzrasta, jeeli zostan zamontowane opony o nonoci wikszej ni dopuszczalne
obcienie osi. Dane techniczne opon mona odczyta z oznakowania na oponach i z podrcznikw dotyczcych opon wydawanych
przez ich producentw. W zwizku z powyszym naley uwzgldnia:
cech nonoci (Last-Index)

- przy koach pojedynczych
- przy koach bliniaczych
literow cech prdkoci
cinienie w oponach
prdko maksymaln pojazdu zalen od jego budowy.
Wielko opon musi by dopasowana do wielkoci felg. Przyporzdkowanie opony podlega zezwoleniu:
do konkretnej felgi zezwolenie producentw opon i felg

do konkretnego pojazdu zezwolenie rmy MAN.
Pisemne zezwolenie rmy MAN jest konieczne tylko wtedy, gdy planowane ogumienie nie jest odnotowane w dokumentach pojazdu.
Zmiana ogumienia ma wpyw na:
mechanik jazdy
- prdko jazdy
- si pocigow
- zdolno do pokonywania wzniesie
- wartoci hamowania
- zuycie paliwa
ciar pojazdu
- przewit pod pojazdem
- resorowanie opony
- kt wychylenia przy skrcie
- rednice obrysowe
- skrtno
- przestrze swobodn opony
waciwoci jezdne.

Zalecana prdko dla danej opony nie moe by przekraczana lub moe by przekroczona tylko przy zmniejszeniu obcienia opony.
W przypadku prdkoci zalecanej dla opon, miarodajna jest prdko maksymalna zalena od budowy, a nie dopuszczalna prdko
maksymalna pojazdu. Prdko maksymalna zalena od budowy, to prdko osigana ze wzgldu na prdko obrotow silnika i
przeoenie cakowite lub prdko osigana przez dziaanie ogranicznika prdkoci maksymalnej (HGB).
Istniej opony, ktre nie powinny przekracza prdkoci maksymalnej zalenej od budowy niezalenie od ich nonoci lub danego
obcienia.
Ze wzgldu na swoje specjalne przeznaczenie, niektre pojazdy, jak np. wozy straackie i cysterny lotniskowe, mog by wyposaone
w opony o wikszej nonoci (patrz dokumentacje producentw opon i felg).
Rne wielkoci opon pomidzy przedni(nimi) i tyln(nymi) osi(ami) przy pojazdach z napdem na wszystkie koa s moliwe tylko
wtedy, gdy rnica w obwodzie stosowanych opon nie przekracza 2 % ew. Naley uwzgldni wskazwki znajdujce si w rozdziale 5
Nadwozia w odniesieniu do acuchw przeciwpolizgowych i swobody ruchu.
Gdy pomidzy przedni(nimi) i tyln(nymi) osi(ami) wystpi rnice w ogumieniu, wwczas naley skontrolowa podstawowe
ustawienie reektorw i w razie potrzeby wyregulowa. Obowizuje to rwnie w przypadku pojazdw z regulacj zasigu wiate i
musi by wykonane bezporednio przy reektorach (patrz take rozdzia Elektryka, elektronika, instalacje ustp Owietlenie).
W przypadku pojazdw wyposaonych w ogranicznik prdkoci maksymalnej (HGB), lub systemy ABS i ASR, po zmianie ogumienia
naley wyregulowa wymienione ukady. Mona to realizowa tylko przy pomocy systemu diagnostycznego MAN-CATS.
Gdy rma MAN ma zatwierdzi zmian ogumienia, wwczas naley przedstawi nastpujce dane:
model pojazdu MAN

numer identykacyjny pojazdu (patrz 2.2)
numer pojazdu (patrz 2.2)
czy pojazd bdzie mia zmienione ogumienie:
- tylko na przedniej(nich) osi(ach)
- tylko na tylnej(nich) osi(ach)
- na wszystkich koach
dana wielko opon:
- z przodu
- z tyu
dana wielko felg:
- z przodu
- z tyu
dana dopuszczalna obcialno osi
- z przodu
- z tyu
dany dopuszczalny ciar cakowity
aktualne dopuszczalne obcienia
dopuszczalne obcienie przedniej osi
dopuszczalne obcienie tylnej osi
dopuszczalny ciar cakowity
aktualna prdko maksymalna pojazdu zalena od jego budowy.

3.13 Podniesienie dopuszczalnego ciaru cignionego
Gdy, jako seryjna, dana jest wiksza warto ciaru cignionego, wwczas rma MAN moe wystawi odpowiednie zawiadczenie.
Wielko maksymalnego ciaru cignionego jest ograniczona przez:
przepisy prawa
zamontowany zaczep dla przyczepy
tyln belk poprzeczn
minimaln moc silnika
ukad hamulcowy
zestawienie zespou napdowego (np. skrzynia biegw, przeoenie mostu osi napdowej, chodzenie silnika).
Seryjne tylne belki poprzeczne dla zaczepw, z reguy nie nadaj si do wsppracy z przyczepami z dyszlem sztywnym/ z
przyczepami centralnoosiowymi. Tego rodzaju tylna belka poprzeczna nie moe by stosowana w przypadku wspomnianych przyczep
rwnie wtedy, gdy ze wzgldu na si nacisku, pozwala na to zamontowany zaczep. Sia nacisku i wielko D nie s wystarczajcymi
kryteriami dla wyboru belki poprzecznej. Dla doboru waciwej belki poprzecznej, w rozdziale Modernizacja powozi w ustpie
Mechanizmy sprzgowe, znajduj si dwie tabele, ktre umoliwiaj przyporzdkowanie tylnej belki poprzecznej do pojazdu.
Jeeli pojazd ciarowy ma spenia rol pocigow, wwczas, w niektrych przypadkach, konieczna jest jego modernizacja.
Przerobiony pojazd musi odpowiada terminowi cignik.Termin ten deniuj odpowiednie przepisy.
Gdy rma MAN ma wystawi zawiadczenie, wwczas naley przedstawi nastpujce dane:
model pojazdu MAN

numer identykacyjny pojazdu lub numer pojazdu (patrz 2.2)
przewidziany zaczep dla przyczepy
dan wielko ciaru cignionego.
3.14 Podniesienie dopuszczalnego obcienia osi
Gdy seryjne, dopuszczalne obcienie osi seryjnego pojazdu jest niewystarczajce, wwczas w przypadku niektrych pojazdw,
istnieje moliwo dopuszczenia wikszego obcienia. Jednak warunkiem jest, aby pojazd, ktrego to dotyczy, by wyposaony w
elementy umoliwiajce zwikszone obcienie przedniej osi, tak np. pira, ogumienie i hamulce.
W celu uzyskania zawiadczenia musz by przedstawione nastpujce dane:
model pojazdu MAN

prdko maksymalna zalena od budowy
wielkoci opon i felg na wszystkich koach
dane obcienia dopuszczalne.

3.15 Podniesienie dopuszczalnego ciaru cakowitego
Warunkiem dla podniesienia dopuszczalnego ciaru cakowitego jest zamontowanie wymaganych w tym celu czci. W przypadku,
gdy dopuszczalny ciar cakowity wykracza poza wartoci dopuszczone prawem, niemiecki prawodawca wyraa na to zgod,
z reguy tylko wtedy, gdy maj by transportowane adunki niepodzielne.Urzd nie ma obowizku uznania wyjtku.
W odniesieniu do technicznych moliwoci podniesienia ciaru cakowitego naley konsultowa si z rm MAN, oddzia ESC
(adres patrz wyej pod Wydawca).
Do wystawienia zawiadczenia potrzebne s nastpujce dane:
model pojazdu MAN

prdko maksymalna
aktualna wielkoci ogumienia z przodu i z tyu
aktualna wielko felg z przodu i z tyu.
3.16 Obnienie dopuszczalnego ciaru cakowitego
W przypadku obnienia dopuszczalnego ciaru cakowitego rma MAN nie wymaga zmian technicznych. Firma wykonawcza okrela
nowe dopuszczalne obcienia osi. O tym, czy konieczne s zmiany techniczne decyduje waciwy urzd.
3.17 Pojcia, wymiary i ciary
Narodowe i midzynarodowe przepisy maj pierwszestwo przed wymiarami i ciarami dopuszczalnymi z technicznego punktu
widzenia, gdy ograniczaj rzeczone dopuszczalne wymiary i ciary. W aktualnej ofercie i dokumentacji MANTED znajduj si:
wymiary
ciary
rodki cikoci dla obcienia uytkowego i nadwozia (minimalny i maksymalny stan nadwozia),
ktre odpowiadaj pojazdowi seryjnemu. Dane, ktre s tam zawarte mog si zmienia w zalenoci od zakresu technicznego.
Miarodajna jest rzeczywista budowa i stan zamwionego pojazdu.
W celu uzyskania optymalnych proporcji obcie uytkowych zaleca si zwaenie pojazdu przed przystpieniem do budowy
nadwozia. Korzystne pooenie rodka cikoci obcienia uytkowego i nadwozia oraz optymalna dugo nadwozia mog by
ustalone dziki obliczeniom.
Zgodnie z norm DIN 70020 dopuszczalne s 5 % odchyki ciaru uwarunkowane tolerancj elementw konstrukcji. Wszelkie
odstpstwa od wyposaenia seryjnego s, w mniejszym lub wikszym stopniu, zauwaalne pod wzgldem rozmiaru i wagi.
Firma MAN wymaga zachowania dopuszczalnych tolerancji.
Zmiany wymiarw i wagi s moliwe w przypadku zmiany wyposaenia, a szczeglnie wtedy, gdy dokonana zostanie zmiana
ogumienia, ktra przyczynia si do zmiany dopuszczalnych obcie. Odchyki w wymiarach w porwnaniu do serii,
jak np. zmiana rodka cikoci obcienia uytkowego, mog mie wpyw na ciar uytkowy i obcienia osi.
W przypadku kadego nadwozia naley zwraca uwag, aby
w adnym wypadku nie zostay przekroczone dopuszczalne obcienia osi (patrz 3.17.1)
zostao osignite minimalne obcienie przedniej osi (patrz 3.18)
nie nastpio przesunicie rodka cikoci i obcienia na jedn stron (patrz 3.17.1)
dopuszczalna dugo zwisu (zwis tylny pojazdu) nie zostaa przekroczona (patrz 3.19).

3.17.1 Obcienie osi, zaadunek jednostronny
Ilustracja 1: Przecienie przedniej osi ESC-052
Ilustracja 2: Zaadunek jednostronny ESC-054
Ilustracja 3: Rnica obcie k osi ESC-126
G G

Wzr 1: Rnica obcie k osi
G 0,04 Gtat
W fazie projektowania nadwozia nie mog wystpowa jednostronne obcienia k. Podczas kontroli dopuszcza si maks. 4 %
rnic obcienia k osi. Przy czym 100 % to rzeczywiste obcienie osi, a nie obcienie dopuszczalne.
Przykad:
Rzeczywiste obcienie osi Gtat = 11.000kg
Co daje dopuszczaln rnic:
G = 0,04 Gtat = 0,04 11.000kg

G = 440kg
wic, np. 5.720 kg - obcienie koa lewego i 5.280 kg - obcienie koa prawego.
Obliczone maksymalne obcienie koa osi nie informuje o dopuszczalnym obcieniu pojedynczego koa przy danym ogumieniu.
W tej dziedzinie odpowiednie informacje mona znale w podrcznikach technicznych producentw opon.
3.18 Minimalne obcienie przedniej osi
W celu zapewnienia sterowalnoci pojazdu, w przypadku kadego sposobu zaadunku, przednia o musi wykazywa waciwe
obcienie zgodnie z tabel 19.
Tabela 19: Minimalne obcienie przedniej(nich) osi dla kadego sposobu zaadunku w % danego rzeczywistego ciaru pojazdu
SDAH= przyczepa z dyszlem sztywnym ZAA= przyczepa centralnoosiowa GG=ciar cakowity (pojazd/przyczepa)
Typoszereg Formua k Pojazd bez SDAH z SDAH z SDAH Tridem SDAH inne
liczba osi ciarowy ZAA ZAA ZAA ZAA obcienie z
GG [t] GG 11t GG 18t GG > 18t tyu, np. uraw
Wszystkie 4x2, 4x4 10 25% 30% 35% brak dopuszczenia 30%
2-osiowe 4x2, 4x4 15 25% 30% 30% brak dopuszczenia 30%
4x2, 4x4 > 15 25% 25% 25% 30% tylko 30%
TGA i F2000
Liczba osi >2 6x2, 6x4, > 19 20% 25%* 25%* 30% 25%
6x6
8x4, 8x2
8x6, 8x8
Przy liczbie osi przednich wikszej ni jedna warto % rozumie si jako sum obcienia osi przednich.
Dla eksploatacji z przyczepami SDAH/ZAA + obcienia tylnej czsci pojazdu platforma zaadowcza, uraw)
obowizuj wysze wartoci
*) = -2% dla osi kierowanych przednich/kierowanych osiwleczonych
Poniewa te wartoci odnosz si do ciaru cakowitego pojazdu, obowizuj rwnie w przypadku dodatkowych obcie tyu
pojazdu takich, jak:
siy nacisku przyczepy centralnoosiowej

uraw samochodowy na tyle pojazdu
platformy zaadowcze
przewone wzki widowe.

Ilustracja 4: Minimalne obcienie przedniej osi ESC-051
3.19 Dopuszczalna dugo zwisu tylnego
Pod pojciem teoretycznej dugoci zwisu tylnego (cznie z nadwoziem), naley rozumie odcinek zawarty pomidzy teoretycznym
rodkiem tylnej osi (wynika z teoretycznego rozstawu osi k) i kocem pojazdu, denicja patrz kolejny punkt 3.20.
W wyraeniu procentowym teoretycznego rozstawu osi k dopuszcza si nastpujce wartoci maksymalne:
pojazdy dwuosiowe 65 %
pozostae pojazdy 70%.
Bez wyposaenia, w celu cignicia przyczep, te lub inne wartoci mog by przekroczone o 5 %. Podstawowym zaoeniem jest to, aby w
przypadku kadego sposobu eksploatacji zachowane byy wartoci minimalnego obcienia przedniej osi z tabeli 19 w punkcie 3.18.
3.20 Teoretyczny rozstaw osi k, zwis tylny, teoretyczny rodek osi
Teoretyczny rozstaw osi k jest wartoci pomocnicz do obliczania rodkw cikoci i obcie osi. Denicj obrazuj kolejne
ilustracje. Uwaga: Czynny na zakrtach rozstaw osi k do obliczania rednicy obrysowej, nie jest w kadym przypadku identyczny z
teoretycznym rozstawem osi k, ktry jest stosowany do obliczania obcie.
Ilustracja 5: Teoretyczny rozstaw osi k i zwis tylny pojazdu 2-osiowego ESC-046
teoretyczny srodek cikoci tylnej osi
l12 = lt Ut
Gzul1 Gzul2

Wzr 2: Teoretyczny rozstaw osi k pojazdu 2-osiowego
lt = l12
Wzr 3: Dopuszczalna dugo zwisu tylnego przy pojedzie 2-osiowym
Ut 0,65 lt
Ilustracja 6: Teoretyczny rozstaw osi i zwis tylny w pojedzie 3-osiowym z dwiema osiami tylnymi przy jednakowym obcieniu
tylnych osi ESC-047
l12 l23
Gzul1 Gzul2 Gzul3
lt Ut
Wzr 4: Teoretyczny rozstaw osi k w pojedzie 3-osiowym z dwiema osiami tylnymi i przy jednakowym obcieniu tylnych osi
lt = l12 + 0,5 l23
Wzr 5: Dopuszczalna dugo zwisu tylnego przy pojedzie 3-osiowym z dwiema osiami tylnymi i z jednakowymi
obcieniami tylnych osi
Ut 0,70 lt

Ilustracja 7: Teoretyczny rozstaw osi k i zwis tylny w pojedzie 3-osiowym z dwiema tylnymi osiami o nierwnych obcieniach
tylnych osi (W programie pojazdw MAN s to np. wszystkie 6x2/2, 6x2-2, 6x2/4 i 6x2-4) ESC-048
l12 l23
Gzul1 Gzul2 Gzul3
lt Ut
Wzr 6: Teoretyczny rozstaw osi k przy pojedzie 3-osiowym z dwiema osiami tylnymi i z rnymi obcieniami tylnych osi
Gzul3 l23
lt = l12 +
Gzul2 + Gzul3
Wzr 7: Dopuszczalna, teoretyczna dugo zwisu tylnego przy pojedzie 3-osiowym z dwiema osiami tylnymi, z rnymi
obcieniami tylnych osi
Ut = 0,70 lt
Ilustracja 8: Teoretyczny rozstaw osi k i zwis tylny w pojedzie 4-osiowym z dwiema osiami przednimi i dwiema osiami tylnymi
(dowolny rozkad obcienia osi) ESC-050
teoretyczny srodek cikoci przedniej osi
l12 l23 l34

Gzul1 Gzul2 Gzul3
lt Ut

Wzr 8: Teoretyczny rozstaw osi k w pojedzie 4-osiowym z dwiema przednimi i dwiema tylnymi osiami(dowolny rozkad obcie)
Gzul1 l12 Gzul4 l34

lt = l23 + +
Gzul1 + Gzul2 Gzul3 + Gzul4
Wzr 9: Dopuszczalna dugo zwisu tylnego przy pojedzie 4-osiowym z dwiema przednimi i dwiema tylnymi osiami.
Ut 0,70 lt
3.21 Obliczenie obcienia osi i przebieg waenia
W celu prawidowego rozplanowania nadwozia nieodzowne jest przeprowadzenie oblicze obcienia osi. Optymalne dopasowanie
nadwozia do pojazdu jest moliwe tylko wtedy, gdy pojazd zostanie zwaony przed rozpoczciem prac nad nadwoziem, a wyniki
waenia zostan uwzgldnione przy obliczeniach obcie osi. Ciary podane w dokumentach handlowych uwzgldniaj tylko
seryjny stan pojazdu, mog wystpowa rnice, patrz punkt 3.17 Pojcia, wymiary i ciary.
Pojazd powinien by waony:
bez kierowcy
z penym zbiornikiem paliwa
ze zwolnionym hamulcem postojowym, pod koa pojazdu podstawi kliny
w przypadku resorowania pneumatycznego pojazdu ustawi poziom ramy, jak do normalnej pozycji jazdy
osie unoszone opuci
nie uywa ukadu docienia osi tylnych przy ruszaniu
Podczas waenia zachowa nastpujc kolejno:
pojazd 2-osiowy
- 1. o
- 2. o
- w celu kontroli zway cay pojazd
pojazd 3-osiowy
- 1. o
- 2. i 3. o
- w celu kontroli zway cay pojazd
Pojazd 4-osiowy z dwiema przednimi i dwiema tylnymi osiami
- 1. i 2. o
- 3. i 4. o
- w celu kontroli zway cay pojazd.
3.22 Waenie pojazdw wyposaonych w osie wleczone

W dokumentacjach sprzeday i systemie MANTED dla samochodw z osiami wleczonymi, podawane s wartoci uzyskane przy
opuszczonej osi wleczonej. Rozkad obcie osi midzy osi przedni i napdow po uniesieniu osi wleczonej naley ustali przy
pomocy waenia lub oblicze. Przykad oblicze mona znale w rozdziale Obliczenia.

4. Modernizacja podwozi
Aby moliwe byo uzyskanie produktu zgodnego z oczekiwaniem klienta, w niektrych przypadkach konieczne jest wbudowanie,
dobudowanie lub przebudowanie dodatkowych komponentw. Jeeli oryginalne komponenty MAN odpowiadaj zaoeniom
konstrukcyjnym, zalecamy ich stosowanie w celu utrzymania jednolitoci budowy i konserwacji. Waciw komrk do udzielania porad
w zakresie montowanych elementw jest dzia VE, blisze informacje patrz rozdzia Wiadomoci oglne.
Aby moliwe byo zminimalizowanie nakadw na obsug i konserwacj, zalecamy stosowanie takich komponentw,
ktre wymagaj takich samych przedziaw czasowych pomidzy czynnociami obsugowo-konserwacyjnymi jak podwozie MAN.
Co do wyrwnania okresw konserwacyjnych, w konkretnych przypadkach naley zasign porady u producenta komponentw i
uzyska jego akceptacj.
4.1 Bezpieczestwo w miejscu pracy
Naley przestrzega przepisw o zapobieganiu wypadkom, a w szczeglnoci:
Szkodliwe dla zdrowia gazy/opary, jak np. spaliny silnika, substancje szkodliwe uwalniane podczas
spawania, opary rozcieczalnikw i rodkw czyszczcych nie powinny by wdychane, naley je
usuwa przy pomocy waciwych urzdze.
Zabezpiecza pojazdy przed toczeniem si.
Podczas demontau waciwie zabezpiecza agregaty.
Przestrzega szczeglnych przepisw dotyczcych pojazdw z silnikami na gaz ziemny, patrz 4.14
Silnik na gaz w niniejszym rozdziale.
4.2 Ochrona antykorozyjna
Pielgnacja powierzchni i ochrona antykorozyjna, maj wpyw na ywotno i wygld produktu. W zwizku z tym jako powok na
powierzchniach nadwozi powinna odpowiada jakoci powok podwozia.
W celu zapewnienia spenienia tego wymogu w stosunku do nadwozi, ktrych wykonanie zleca rma MAN,
bezwzgldnie konieczne jest stosowanie si rmy zabudowujcej do normy zakadowej MAN M 3297 Ochrona antykorozyjna i
systemy powok dla obcych nadwozi. Jeeli zabudow podwozia zleca klient, to powysze naley traktowa jako zalecenie, przy czym
nie zastosowanie si wykluczy odpowiedzialno gwarancyjn MAN za nastpstwa. Dostp do norm zakadowych MAN umoliwia
oddzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
W produkcji seryjnej podwozia MAN s pokrywane przyjaznym dla rodowiska 2-komponentowym lakierem na bazie wody w
temperaturze wysychania ok. 80C. Dla zapewnienia rwnowartociowego pokrycia, w przypadku wszystkich elementw metalowych
nadwozia i ramy pomocniczej (poredniej) zaleca si nastpujc struktur powok:
metalicznie gadka lub piaskowana (SA 2,5) powierzchnia elementu

gruntowanie: podkad 2K-EP wg normy zakadowej M 3162-C lub-jeli jest to moliwe w technologii KTL wg normy
zakadowej MAN M 3078-2 z przygotowaniem cynkowo fosforanowym
lakier nawierzchniowy: 2-komponentowy, zgodny z norm zakadow MAN M 3094 najlepiej na bazie wody, a jeli brak
jest wyposaenia w tym zakresie, take na bazie rozcieczalnikw. W dolnych partiach nadwozia (np. podunice,
belki poprzeczne, ktnice), zamiast podkadu i lakieru nawierzchniowego moliwe jest take cynkowanie ogniowe,
grubo warstwy musi by rwna lub wiksza od 80 m.
Zakres czasu wysychania lub twardnienia oraz temperatur mona znale w arkuszach danych technicznych danego producenta
lakieru. Przy wyborze i kombinacji rnych materiaw metalowych (np. aluminium i stal) naley bra pod uwag oddziaywanie
elektrochemicznego szeregu napiciowego na wystpowanie korozji w miejscach pocze (izolacja).
Zgodno wasnoci materiaw jest bardzo istotna; np. elektrochemiczny szereg napiciowy (przyczyna korozji kontaktowej).
Po zakoczeniu prac przy podwoziu:
usun wiry wiertnicze

usun zadziory z krawdzi
wewntrzne powierzchnie ksztatownikw o przekrojach zamknitych zakonserwowa woskiem.

Mechaniczne elementy zczy (np. ruby, nakrtki, podkadki, trzpienie), ktre nie bd lakierowane naley optymalnie zabezpieczy
przed korozj. W celu zapobieenia powstawaniu korozji w wyniku dziaania soli w okresie postoju, podczas trwania procesu zabudowy
podwozia, wszystkie elementy podwozia pojazdu powinny by umyte wod zaraz po przyjedzie pojazdu do rmy zabudowujcej.
4.3 Magazynowanie pojazdw

W przypadku wycofania pojazdu z eksploatacji lub unieruchomieniu na okres > 3 miesice, podwozie musi by potraktowane zgodnie z
norm MAN M M3069 cz 3 Przejciowa ochrona antykorozyjna, tymczasowe wycofanie pojazdw uytkowych z eksploatacji.
W celu prawidowej realizacji naley si zwrci do najbliszego przedstawicielstwa MAN/ warsztatu partnerskiego MAN.
W przypadku okresowego wycofania pojazdu naley przestrzega rwnie wskazwek z rozdziau Elektryka, elektronika, instalacje,
ustp postpowanie z bateriami akumulatorw z uwzgldnieniem dugoci okresu postoju.
4.4 Materiay i dane ram
4.4.1 Materiay dla ram gwnych i pomocniczych

W celu ujednolicenia okrele, europejski komitet dla norm CEN opracowa nowe normy dla stali, rwnie w odniesieniu do stali
konstrukcyjnych (DIN EN 10025) i drobnoziarnistych stali konstrukcyjnych (DIN EN 10149) do budowy pojazdw uytkowych.
Zastpuj one dotychczas stosowane oznaczenia wg DIN/ SEW. Numery materiaw zostay przejte przez normalizacj europejsk
bez zmian, wic na podstawie znanego numeru materiau mona atwo odszuka jego skrcon nazw. Dla ram/ram pomocniczych
uywa si materiaw stalowych zgodnie z nastpujcymi okreleniami.
Tabela 20: Materiay stalowe i ich okrelenia skrtowe wg starych i nowych norm
Numer Oznacz. Norma 0,2 0,2 Oznacz. Norma nowa Przydatno do konstrukcji ramy
materiau stare stara [N/mm2] [N/mm2] nowe gwnej/pomocniczej
1.0037 St37-2* DIN 17100 235 340-470 S235JR DIN EN 10025 materia nieprzydatny
1.0570 St52-3 DIN 17100 355 490-630 S355J2G3 DIN EN 10025 o dobrej przydatnoci
1.0971 QStE260N* SEW 092 260 370-490 S260NC DIN EN 10149-3 tylko do L2000 4x2 nie nadaje si
dla obcie punktowych
1.0974 QStE340TM SEW 092 340 420-540 (S340MC) nie nadaje si dla obcie
punktowych
1.0978 QStE380TM SEW 092 380 450-590 (S380MC) o dobrej przydatnoci
1.0980 QStE420TM SEW 092 420 480-620 S420MC DIN EN 10149-2 o dobrej przydatnoci
1.0984 QStE500TM SEW 092 500 550-700 S500MC DIN EN 10149-2 o dobrej przydatnoci
* Ze wzgldu na wytrzymao, materiay S235JR (St37-2) i S260NC (QStE260N) nie s dopuszczone lub dopuszcza si je w
ograniczonym zakresie. Dlatego s one dopuszczane tylko dla podunic i poprzecznic ram pomocniczych, ktre z nadwozia
przenosz jedynie obcienia odcinkowe. Agregaty powodujce siy o dziaaniu lokalnym, jak np. platformy zaadowcze, urawie,
koowroty linowe, w kadym przypadku wymagaj zastosowania materiaw stalowych o granicy plastycznoci 0,2 > 350 N/mm.
4.4.2 Dane ram

Tabela 21 zostaa uoona, e dla danego numeru typu pojazdu i rozstawu osi k mona okreli cech liczbow prolu ramy.
W tabeli 22 podano przyporzdkowanie cech liczbowych proli ram do danych proli.

Tabela 21: Przyporzdkowanie numerw proli ram
Tona Nr typu Wykonanie Rozstaw osi k Numer prolu ramy

L2000
8t L20 LC wszystkie 12
L21 LC oprcz*
L33 LLC
L34 LLC
8t L22 LAC, LAEC wszystkie
L23 LAC, LAEC 21
9t L20 LC, LK
L21 LC, LK
L33 LLC, LLS wszystkie 13
L34 LLC, LLS
10t L24 LC, LK
L25 LC, LK wszystkie
L35 LLC, LLS 13
L36 LLC, LLS
10t L26 LAC, LAEC
L27 LAC, LAEC wszystkie 21
* Typy L20, L21, L33, L34 maj numer prolu 13 kiedy
Sufx = LLS (cignik siodowy) lub Sufx = LK-LV
(przygotowanie pod monta urawia przed mostkiem ramy) lub rozstaw osi k = 3.000 lub jest 4.600
M2000L
12t L70 LC, LK wszystkie 5
L71 LC, LK
L72 LLC, LLK
L73 LLC, LLK
14t L74 LC, LK
L75 LC, LK < 4.500 5
L76 LLC, LLK 4.500 19
L77 LLC, LLK
L79 LLLC
14t L80 LAC, LAK wszystkie 19
15t L81 LC, LK
L82 LC, LK < 4.500 5
L83 LLC, LLK 4.500 19
L84 LLC, LLK
L86 LLLC
L87 LC, LK
18t L88 LLC, LLK < 5.500 27
L89 LLLC 5.500 28
18t L90 LAC, LAK wszystkie 26
20t L84 LNLC 3.675+1.350 5
L86 LNLLC > 3.675+1.350 19
26t L95 DLC 27


M2000M
14t M31 MC, MK 19
M32 MLC 19
M32 MLS 27
M33 MLLC 19
M34 MAC, MAK 19
M38 MC, MK
18t M39 MLC, MLS < 5.750 27
M40 MLLC 5.750 28
18t M41 MAC, MAK wszystkie 26
M42 MNLC
25t M43 MNLLC wszystkie 28
M44 MVLC
F2000
T01 F
T02 FL
T03 FLL 4.800 23
19t T04 FA > 4.800 22
T31 F
T32 FL
T33 FLL
T34 FA
T62 FL
19t T20 FLL wszystkie 23
T50 FLL
23t T05 FNLL wszystkie 23
6x2 T35 FNLL
T06 FNL
T07 FNLL wszystkie
26t T08 FVL (w zalenoci od 22
6x2 T36 FNL podwozia na yczenie 23
T37 FNLL klienta)
T38 FVL
T09 DF
26t T10 DFL
6x4 T39 DF wszystkie 23
T40 DFL
T70 DFL
T12 DFA wszystkie 23
27/33t T18 DF oprcz
6x4 T42 DFA DFC: 24
6x6 T48 DF 3.825+1.400
T72 DFA DFAC:
T78 DF 4.025+1.400 24
40t T43 DF wszystkie 24
6x4 / 6x6 T44 DFA 24
32/35/41t T15 VF wszystkie 22
8x4 T16 VF oprcz
T45 VF VF-TM 23
T46 VF VF/N-HK 23


E2000
19t E51 FLK/M, FLS/M wszystkie 23
4x2 E61
19t E52 FALS, FALK wszystkie 22
4x4 E62
26t E42 FVLC wszystkie 24
6x2/4
6x2-4 E53 FNLC wszystkie 22
6x4-4 E63
6x4/4 E56 FAVLC, FAVLK wszystkie 22
E66
6x4/2 E40 DFARC, DFRS wszystkie 23
6x6/2 DFRLS
28t E47 FANLC wszystkie 29
6x4-4 E67 FNALC
6x6-4
30/33t E50 FNALC
6x4, 6x6 E60 DFALC
32 t 8x2/4 E55 VFNLC 2.600 23
8x2/6 E65 VFLC > 2.600 22
8x4/4
33t E59 DF
6x2/2 E69 DFL wszystkie 24
6x4/2 E99
33t 6x6-4 E72 DFAP wszystkie 29
32t / 35t E73 FVNL wszystkie 22
35t E88 VFL wszystkie 22
35t / 41t E58 VF 35t / 41t 22
50t E68 VFA 50t 29
41t E75 DFVS wszystkie 29
E95 DFVLS
42t E74 VFP wszystkie 29
E78 VFAP
50t E77 VFVP wszystkie 29
E79 VFAVP

Ilustracja 9: Objanienie danych prolu ESC-128
Bo
t rodek cikoci przekroju S

H
h
R
ey
ex
Bu
Uwaga:
1) grny i dolny pas o gruboci 13mm

2) promie zewntrzny 10mm
Tabela 22: Dane proli podunic
Nr. H h Bo Bu t R G 0,2 B A ex ey lx Wx1 Wx2 ly Wy1 Wy2

[mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [kg/m] [N/mm2] [N/mm2] [mm2] [mm] [mm] [cm4] [cm3] [cm3] [cm4] [cm3] [cm3]
1 220 208 80 85 6 10 17 420 480620 2.171 21 110 1.503 138 135 135 64 21
2 222 208 80 80 7 10 20 420 480620 2.495 20 111 1.722 155 155 142 71 24
3 222 208 75 75 7 10 19 420 480620 2.425 18 111 1.641 148 148 118 66 21
4 224 208 75 75 8 10 22 420 480620 2.768 19 112 1.883 168 168 133 70 24
5 220 208 70 70 6 10 16 420 480620 2.021 16 110 1.332 121 121 85 53 16
6 322 306 80 80 8 10 29 420 480620 3.632 17 161 4.821 299 299 176 104 28
7 262 246 78 78 8 10 24 420 480620 3.120 18 131 2.845 217 217 155 86 26
8 260 246 78 78 71) 10 21 420 480620 2.733 18 130 2.481 191 191 138 77 23
9 224 208 80 80 8 10 22 420 480620 2.848 20 112 1.976 176 176 160 80 27
10 262 246 80 80 8 10 25 420 480620 3.152 19 131 2.896 221 221 167 88 27
11 273 247 85 85 71) 62) 31 355 510 3.836 26 136 4.463 327 327 278 108 47
12 209 200 65 65 4,5 8 11 260 420 1.445 15 105 868 83 83 52 35 10
13 210 200 65 65 5 8 13 260 420 1.605 15 105 967 92 92 58 39 12
14 220 208 70 80 6 10 16 420 480620 2.081 18 107 1.399 124 124 105 58 17
15 222 208 70 80 7 10 19 420 480620 2.425 18 108 1.638 144 144 120 67 19
16 234 220 65 65 7 8 19 420 480620 2.381 15 117 1.701 145 145 80 53 16
17 220 208 75 75 6 10 16 420 480620 2.081 18 110 1.400 127 127 103 57 18
18 218 208 70 70 5 10 13 420 480620 1.686 16 109 1.105 101 101 72 45 13
19 222 208 70 70 7 10 18 420 480620 2.355 17 111 1.560 141 141 97 57 18
20 260 246 70 70 7 10 21 420 480620 2.621 15 130 2.302 177 177 101 67 18
21 210 200 65 65 5 8 13 420 480620 1.605 15 105 967 92 92 58 39 12
22 330 314 80 80 8 10 29 420 480620 3.696 17 165 5.125 311 311 177 104 28
23 270 254 80 80 8 10 25 420 480620 3.216 18 135 3.118 231 231 168 93 27
24 274 254 80 80 10 10 31 420 480620 4.011 19 137 3.919 286 286 204 107 33
25 266 254 80 80 6 10 19 420 480620 2.417 18 133 2.325 175 175 130 72 21
26 224 208 70 70 8 10 21 420 480620 2.688 17 112 1.789 160 160 109 64 21
27 268 254 70 70 7 10 21 420 480620 2.677 15 134 2.482 185 185 102 68 19

Tabela 22: Dane proli podunic
Nr. H h Bo Bu t R G 0,2 B A ex ey lx Wx1 Wx2 ly Wy1 Wy2

[mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [kg/m] [N/mm2] [N/mm2] [mm2] [mm] [mm] [cm4] [cm3] [cm3] [cm4] [cm3] [cm3]
28 270 254 70 70 8 10 24 420 480620 3.056 17 135 2843 211 211 114 76 21
29 334 314 80 80 10 10 36 420 480620 4.611 16 167 6.429 385 385 215 126 34
30 328 314 80 80 7 10 25 420 480620 3.237 16 164 4.476 273 273 158 99 25
31 270 254 85 85 8 10 26 500 550700 3.296 20 135 3.255 241 241 201 101 31
32 270 251 85 85 9,5 10 30 500 550700 3.879 21 135 3.779 280 280 232 110 36
33 334 314 85 85 10 10 37 420 480620 4.711 19 167 6.691 401 401 257 135 39
34 270 256 85 85 6,8 10 22 500 550700 2.821 19 135 2.816 209 209 174 92 26
35 220 212 70 70 4 10 11 420 480620 1.367 16 110 921 84 84 59 37 11
36 220 211 70 70 4,5 10 12 420 480620 1.532 16 110 1.026 93 93 65 41 12
37 220 206 70 70 7 10 18 420 480620 2.341 17 110 1.526 139 139 97 57 18
38 220 204 70 70 8 10 21 420 480620 2.656 17 110 1.712 156 156 108 64 20
39 270 256 70 70 7 10 21 420 480620 2.691 15 135 2.528 187 187 102 68 19
40 270 256 70 70 7 10 21 500 550700 2.691 15 135 2.528 187 187 102 68 19
41 270 254 70 70 8 10 24 420 480...620 3.056 15 135 2.843 211 211 114 76 21
4.5 Modernizacja ramy
4.5.1 Wiercenie, poczenia nitowe i poczenia rubowe ramy
W miar moliwoci naley wykorzystywa istniejce otwory w ramie. Nie naley wykonywa otworw w stopkach proli podunic,
czyli w ich grnym i dolnym pasie (patrz ilustracja 11). Wyjtek stanowi jedynie tylny koniec ramy, poza obszarem montau wszystkich
czci ramy speniajcych none funkcje wobec ostatniej osi (patrz ilustracja 12). Ta zasada obowizuje rwnie w przypadku ram
pomocniczych.
Wiercenie jest moliwe na caej uytkowej dugoci ramy (patrz ilustracja 13). Wymagane jest jednak zachowanie dopuszczalnych
odlegoci pomidzy otworami wg ilustracji 14.
Po wywierceniu, otwory naley oczyci z wirw i oszlifowa.
Wiele pocze elementw ramy i elementw nadwozia z ram (np. wizwek z belkami poprzecznymi, blaszek ustalajcych,
ktownikw wzmacniajcych), to poczenia nitowane w seryjnej produkcji. Jeeli przy tych elementach zostan wprowadzone zmiany,
to poczenia rubowe naley wykona w klasie wytrzymaoci 10.9 z mechanicznym zabezpieczeniem przed odkrceniem.
Firma MAN zaleca stosowanie rub/nakrtek z ebrowan powierzchni przylegania. Moment dokrcajcy naley ustali zgodnie
z zaleceniami producenta. W przypadku ponownego wykorzystywania rub z ebrowan powierzchni przylegania, po stronie
docigania naley zastosowa nowe ruby lub nakrtki. Stron docigania mona rozpozna po delikatnych ladach na ebrach
konierzy rub bd nakrtek ( patrz ilustracja 10).

Ilustracja 10: Obraz ladw w oebrowaniu po stronie dociganej ESC-216
Alternatywnie dopuszcza si stosowanie nitw wysokoobcialnych ( np. Huck-BOM, ze sworzniem zamykajcym) zgodnie z
zaleceniami producenta. Poczenia nitowe pod wzgldem wykonania i wytrzymao musz odpowiada co najmniej poczeniom
rubowym.
Zasadniczo s dopuszczone do stosowania, ale nie wyprbowane przez rm MAN ruby konierzowe. Firma MAN podkrela
jednak, e ruby konierzowe, ze wzgldu na brak rzeczywistego zabezpieczenia przed odkrceniem, wymagaj znacznie wikszej
starannoci montau, co szczeglnie dotyczy pocze o maej dugoci zacisku.
Ilustracja 11: Wiercenie w grnym i dolnym pasie ramy ESC-155

Ilustracja 12: Wiercenie na kocu ramy ESC-032
Ilustracja 13: Wiercenie na caej dugoci ramy ESC-069

Ilustracja 14: Odstpy pomidzy otworami ESC-021
a
b
d
b
a
b b
a 40
b 50
b b c c 25
4.5.2 Wycicia w ramie

Zasadniczo nie powinno si wykonywa adnych wyci w podunicach i belkach poprzecznych ramy (patrz ilustracja 15).
W aden sposb nie mona zakca funkcji belek poprzecznych ramy. W zwizku z powyszym nie dopuszcza si wyci w ramie, a
wiercenia i inne wcicia s dopuszczalne tylko w ograniczonym zakresie. Przykady patrz ilustracje 16 i 17.
Belki poprzeczne z proli walcowych nie mog by wiercone ani nacinane na wskro.
Ilustracja 15: Wycicia w ramie ESC-091

Ilustracja 16: Przejcia przez belki poprzeczne u gry ESC-125 Ilustracja 17: Przejcia przez belki poprzeczne na dole ESC-124
4.5.3 Czynnoci spawalnicze dotyczce ram

Prace spawalnicze przy podwoziu wymagaj szczeglnej fachowoci. W zwizku z czym, przedsibiorstwo wykonawcze musi
dysponowa odpowiednio wyksztaconym, przeszkolonym i wykwalikowanym personelem, ktry bdzie wykorzystany do wykonania
wymaganych prac (np. w Niemczech zgodnie z kart DVS 2510 - 2512 Spawanie remontowe przy pojazdach uytkowych,
dostpn poprzez wydawnictwo DVS).
Prace spawalnicze zwizane z ram i elementami prowadzenia, zawieszenia osi, ktre nie s opisane w niniejszych dyrektywach lub
instrukcjach remontowych MAN, s zabronione.
Przy czciach wymagajcych atestu (np. mechanizmach sprzgowych), prace spawalnicze mog by prowadzone tylko przez
posiadacza atestu na produkcj czci do pojazdw z reguy jest to producent lub importer. W przypadku pojazdw z silnikami na
gaz ziemny musz by przestrzegane specjalne przepisy, patrz 5.14 Silnik na gaz
Ramy pojazdw uytkowych MAN s wykonane ze stali drobnoziarnistych o duej wytrzymaoci. Stosowana drobnoziarnista stal
konstrukcyjna doskonale nadaje si do spawania. Spawanie MAG (spawanie metalu w osonie gazw aktywnych) lub E
(rczne spawanie ukiem elektrycznym), wykonywane przez wykwalikowanych spawaczy, pozwalaj na uzyskanie trwaych pocze
spawanych o wysokiej jakoci. Zalecane, dodatkowe materiay spawalnicze:
MAG drut SG 3
E elektroda B 10
Due znaczenie dla uzyskania wysokiej jakoci poczenia, ma staranne przygotowanie miejsca przeznaczonego do pooenia spoin.
Czci wraliwe na wysok temperatur naley chroni lub zdemontowa. Miejsca poczenia spawanych elementw oraz punkt
przyczenia masy spawarki musz by oczyszczone z farby, korozji, oleju, smaru, brudu itp. Spawanie naley przeprowadza przy
zastosowaniu prdu staego zwracajc uwag na biegunowo elektrod.

Ilustracja 18: Ochrona elementw wraliwych na wysok temperatur ESC-156
Rury-poliamidowe
Instalacje ( elektryczne, pneumatyczne) w pobliu miejsca spawania naley chroni przed dziaaniem wysokiej temperatury,
a najlepiej zdemontowa je przed spawaniem.
Ze spawania naley zrezygnowa, gdy temperatura otoczenia spadnie poniej +5C.
Spawanie naley wykona bez podtopie (patrz spoiny pachwinowe ilustracja 19). Rysy w spoinach s niedopuszczalne.
Spoiny na podunicach naley wykona wielowarstwowo w formie krzyowej X lub ktowej V
(patrz ilustracja 20). Spawanie w pionie naley wykonywa z dou pozycja PF (z dou do gry - patrz ilustracja 21).
Ilustracja 19: Podtopienia ESC-150 Ilustracja 20: Wykonanie spoiny X i V ESC-003
co najmniej 2 warstwy
Brak podtopie! Warstwa

graniowa

Ilustracja 21: Pionowe spawanie ramy ESC-090
Kierunek spawania
W celu uniknicia uszkodze podzespow elektronicznych (np. generatora, radia, ABS, EDC, ECAS) naley postpowa nastpujco:
Odczy zaciski od dodatnich i ujemnych biegunw akumulatorw i poczy je z sob (odpowiednio - z +)

Wczy gwny wcznik akumulatora (wcznik mechaniczny), ew. zmostkowa gwny wcznik elektryczny przy
elektromagnesie (odczy kable i poczy z sob).
Zacisk masowy spawarki przymocowa w pobliu spoiny zapewniajc dobre przewodzenie
Jeeli maj by zespawane dwa elementy, naley zapweni midzy nimi dobre przewodzenie (np. oba lementy poczyc
z mas spawarki.
Jeeli wyej opisane warunki zostan spenione, to podzespoy elektroniczne nie musz by odaczane.
4.5.4 Zmiana zwisu tylnego ramy

Zmiana zwisu tylnego powoduje przesunicie rodka cikoci dla obcienia uytkowego i nadwozia, co przyczynia si do zmiany
obcie osi. Przed rozpoczciem prac naley wykona obliczenia obcie osi, ktre pozwol stwierdzi czy zamierzone zmiany nie
spowoduj wykroczenia poza dopuszczalny obszar. Przykad obliczania obcienia osi znajduje si w rozdziale 9 Obliczenia.
W przypadku przeduania zwisu tylnego ramy, dodawany prol musi by wykonany z materiau o podobnej jakoci jak oryginalna
podunica ramy (patrz tabela 21 i 22), co najmniej z materiau S355J2G3 = St 52-3 (patrz tabela 20).
Przeduanie przy pomocy kilku odcinkw proli jest niedopuszczalne. Jeeli przeduanie byo ju kiedy wykonane, to podunic
naley odci w tym samym, co poprzednio miejscu i dospawa prol o dugoci odpowiedniej dla zaplanowanego przeduenia ramy.
(patrz ilustracja 22).
Dla przypadkw przeduania ram rma MAN oferuje odpowiednio przygotowane przewody. S one osigalne za porednictwem
dziau czci zamiennych. Dopuszczalne s tylko przewody ze szczelnymi zczami typu Seal. Naley przestrzega zalece
dotyczcych ukadania przewodw z rozdziau Elektryka, elektronika, instalacje.

Ilustracja 22: Przeduanie zwisu ramy ESC-093
Przeduenie ramy
Przeduenie ramy
Jeeli przy pojedzie z krtkim zwisem zaplanowano przeduenie ramy, to istniejca belka poprzeczna pomidzy tylnymi wspornikami
resorw musi pozosta na swoim miejscu.
Dodatkowa belka poprzeczna jest wymagana, gdy odstp pomidzy bekami poprzecznymi przekroczy 1500 mm (patrz ilustracja 23).
Dopuszcza si tolerancj +100 mm. Kocowa belka poprzeczna jest obowizkowa w kadym przypadku.
Ilustracja 23: Maksymaqlny odstp pomidzy belkami poprzecznymi ESC-092
1500
W przypadku jednoczesnego przeduania zwisu tylnego ramy i ramy pomocniczej spoiny lub inne miejsca pocze musz by od
siebie oddalone,o co najmniej 100 mm, przy czym spoina ramy pomocniczej powinna si znajdowa przed spoin ramy

Ilustracja 24: Przeduanie ramy i ramy pomocniczej ESC-017
ng
htu
ric
hrt
Fa
0
10
n.
mi
Po przedueniu zwisu ramy ciar cigniony nie moe by wikszy od dopuszczonego seryjnie.
Po skrceniu zwisu tylnego ramy dopuszcza si zaczepienie maksymalnego, technicznie moliwego, ciaru cignionego.
Tylny koniec ramy moe zosta zwony zgodnie z ilustracj 25. Powstae przez to zmniejszenie przekroju podunicy ramy musi nadal
wykazywa waciw wytrzymao. Zwenia w obszarze elementw prowadzcych o s zabronione.
Ilustracja 25: Zwenie na kocu ramy ESC-108
Wysoko wewntrzna wysoko tylnej belki poprzecznej
30
800
Zwenie poza obszarem elementw

prowadzcych oi
Tylne zakoczenia podunic ramy pojazdu i nadwozia musz by zamknite przy pomocy waciwych zalepek.
Waciwymi zalepkami s np. pytki metalowe, korki gumowe, lub nadajce si do tego celu tworzywa sztuczne (patrz np. 32 StVZO
Dyrektywy dotyczce waciwoci i montau zewntrznych czci pojazdw, objanienie nr 21).
Nie dotyczy to podunic nadwozia, ktre s zamknite przez belk poprzeczn lub chronione przez inn waciw konstrukcj.

4.6 Zmiany rozstawu osi k
Rozstaw osi k ma wpyw na rozkad obcienia pomidzy przednimi i tylnymi osiami, a przez to na planowanie statyki, jak rwnie na
dynamik jazdy i hamowania. Przed przystpieniem do zmiany rozstawu osi k naley koniecznie przeprowadzi obliczenia obcie
osi. Przykad obliczania obcienia osi znajduje si w rozdziale 9 Obliczenia.
Zmiana rozstawu osi k jest moliwa przez:
Przeniesienie kompletnego agregatu tylnej osi

Rozcicie podunic i dooenie lub odjcie odcinka dugoci podunic.
W przypadku mechanizmw kierowniczych drkowych dla osi pchanej/wleczonej (np. 6x2/4 M44, T08, T38, L84, L86), ukad drkw
musi by przerobiony, ale rma MAN nie moe suy pomoc, gdy powstay rozstaw osi k nie odpowiada rozstawowi fabrycznemu.
W przypadku modeli z hydraulicznym ukadem kierowania osi tyln wleczon ZF-Servocom RAS (np. 6x2-4 T35 T36 T37) naley
zamontowa przy tej osi dwignie zwrotnic o innym kcie wychylenia, w zalenoci od zakresu zmiany rozstawu 1. -2 osi k,
zgodnie z tabel 23.
Tabela 23: Drek kierowniczy w przypadku 6x2-4 z kierowaniem osi wleczon ZF-Servocom RAS
Rozstaw osi k [mm] 1. -2 oi Numer katalogowy dwigni zwrotnicy Ograniczenie skrtu k osi wleczon
4.100 81.46705.0366 16,5
4.100 5.000 81.46705.0367 15
> 5.000 - maks 6.000 81.46705.0368 12
W przypadku zmian rozstawu osi k dokonywanych z udziaem cicia podunic, spoiny musz by wzmocnione zgodnie z ilustracj
26 lub 27 przy pomocy wkadek ktowych. W przypadku ram z wkadkami fabrycznymi, dodatkowo zamontowan wkadk naley, jak
pokazano na ilustracji, zespawa z wkadk fabryczn, przy czym spoina wkadek nie moe si znajdowa w tym samym miejscu, co
spoina ramy.
Nowy rozstaw osi k musi si mieci pomidzy najmniejszym i najwikszym rozstawem seryjnym odpowiedniego pojazdu seryjnego
(wg numeru typu, patrz rozdzia 3 wiadomoci oglne).
Gdy nowy rozstaw osi k odpowiada rozstawowi seryjnemu, wwczas wykonane rozmieszczenie wau przegubowego i poprzecznic
(belek poprzecznych) powinno odpowiada standardom seryjnym.
Jeeli pojazd wymaga mocniejszej ramy ni porwnywalna rama seryjna, to ram naley wzmocni tak, aby zosta osignity,
co najmniej taki sam wskanik oporu przy zginaniu i geometryczny moment bezwadnoci powierzchni. Mona to osign przez
dobr odpowiedniej ramy pomocniczej przy jednoczesnym uwzgldnieniu waciwego poczenia ramy pomocniczej z ram pojazdu
ciarowego, np. poczenie podatne na przesuwanie lub poczenie sztywne (patrz rozdzia 5 Nadwozia).
Ramy nie wolno ci w nastpujcych obszarach:

przenoszenia obcie
zmiany proli (zagicie ramy, odstp minimalny 200 mm)

prowadnic osi i resorw (np. wspornikw osi, mocowa wahaczy wzdunych), minimalny odstp 200mm
wkadek ramy (wyjtki patrz wyej)
zawieszenia skrzyni biegw (rwnie skrzyni rozdzielczej napdu w pojazdach z napdm na wszystkie koa).
Dla przypadkw przeduania ram rma MAN oferuje odpowiednio przygotowane przewody. W znacznym stopniu uatwiaj
one konieczne zmiany w uoeniu instalacji. Ukadanie instalacji patrz take rozdzia 6 Elektryka, instalacje.

Ilustracja 26: Zmniejszanie rozstawu osi k ESC-012
2
550
= =
50
50 25 25
1
= =
W miejscach, gdzie znajduj si wkadki z ktownikw naley wykorzystywa

1 isniejace otwory w ramie, rozstaw otworw 50mm, odlego od krawdzi 25mm
2 W przypadku czci przylegajcych do siebie wyrwna spoiny. Wykona spoin

wedug klasy BS, DIN 8563, Cz 3
3 Stosowa prole rwnoramienne. Szeroko taka, jak szeroko wewntrzna

ramy, Tolerancja - 5mm grubo taka, jak grubo ramy, tolerancj -1mm, materia,
co najmniej S355J2G3 (St52-3)
40

Ilustracja 27: Zwikszanie rozstawu osi k ESC-013
2 300
50
25 25
50 1
375
W miejscach, gdzie znajduj si wkadki z ktownikw naley wykorzystywa istniejace

1 otwory w ramie, wstawki usytuowane wzdu wykona jako element niedzielny. Rozstaw
otworw 50mm, odlego od krawdzi 25mm
W przypadku czci przylegajcych do siebie wyrwna spoiny.

2 Wykona spoin wedug klasy BS, DIN 8563, Cz 3
3 Stosowa prole rwnoramienne. Szeroko taka, jak szeroko wewntrzna ramy,

tolerancja -5mm. Stosowanie proli walcowych nie jest dozwolone. Grubo taka, jak
grubo ramy, tolerancja -1mm, materia, co najmniej S355J2G3 (St52-3)
40
4 Przeduenie rozstawu osi k za pomoc wkadki podunicy ramy. Materia dobra

wedug dyrektyw doboru proli przy zabudowie podwozi. Przestrzega zalece odnonie
maksymalnego rozstawu podunic podanych w dyrektywach zabudowy podwozi! 3

4.7 Dodatkowy monta agregatw
Producent agregatu musi uzgodni monta z rm MAN. Zezwolenie rmy MAN naley udostpni warsztatowi wykonawczemu.
Warsztat ma obowizek wymaga od producenta agregatw przedstawienia waciwych uzgodnie z rm MAN. Jeeli takiej zgody
nie ma, wtedy do uzyskania zgody od rmy MAN jest zobowizany producent agregatu, a nie warsztat wykonawczy.
Firma MAN nie ponosi w adnym przypadku odpowiedzialnoci konstrukcyjnej, ani odpowiedzialnoci za nastpstwa w stosunku do
dodatkowych zabudw, ktre nie zostay przez ni akceptowane. Naley stosowa si do zlaece zawartych w niniejszych
dyrektywach i zezwoleniach. Tylko w takim przypadku rma MAN przyjmuje zobowizania gwarancyjne wynikajce z realizacji
dostawy swojej czci. Producent nadwozia odpowiada za swoj cz dostawy, za jej wykonanie i moliwe nastpstwa.
W ramach wynikajcych z obowizku nadzoru jest on rwnie odpowiedzialny za inne rmy dziaajce na jego zlecenie.
Do uzgodnie naley doczy podlegajce kontroli dokumenty zawierajce wystarczajce dane techniczne. Do wspomnianych
dokumentw zalicza si take zezwolenia, protokoy kontrolne i inne podobne dokumenty wystawiane przez urzdy lub inne instytucje.
Dopuszczenia, ekspertyzy i opinie, ktre zostay wydane przez osoby trzecie (np. TV, DEKRA, urzdy, instytucje kontroli), nie
oznaczaj automatycznego dopuszczenia MAN. MAN moe odmwi dopuszczenia, mimo e przez osoby trzecie zostay wydane
pozytywne opinie.
Jeeli nie ustalono inaczej, dopuszczenie odnosi si tylko do moliwoci montau danego elementu. Wydane zezwolenie nie oznacza,
e rma MAN sprawdzia cao systemu pod wzgldem trwaoci, zachowania w czasie jazdy itd. i przyjmuje za odpowiedzialno.
Odpowiedzialno ponosi rma wykonawcza, poniewa produkt kocowy nie jest porwnywalny z adnym pojazdem seryjnym MAN.
W wyniku dodatkowego montau agregatw, zmianie mog ulec techniczne dane pojazdu. Za ustalenie i przekazanie nowych danych
odpowiedzialno ponosi producent agregatu i/lub warsztat wykonujcy monta, np. zdobycie danych dotyczcych wymiarw ram
pomocniczych, montau platform zaadowczych i urawi samochodowych.
Naley zapewni pene instrukcje serwisowania i uytkowania. Zalecamy dopasowanie okresw obsug i konserwacji agregatw
do danego pojazdu.
4.8 Dodatkowy monta osi pchanych i wleczonych

Monta dodatkowych osi i przenoszenie przednich osi skrtnych, jak rwnie demonta osi jest niedopuszczalny.
Takie modernizacje mog by przeprowadzane przez rm MAN Nutzfahrzeuge i jej kooperantw.
4.9 Way przegubowe

Zalecane way przegubowe pracujce w obszarze przebywania lub pracy ludzi musz by obudowane lub znajdowa si za osonami.
4.9.1 Przegub pojedynczy

Jeeli pojedynczy przegub kardana, krzyowy albo kulowy jest obracany w stanie wychylonym, wwczas po stronie odbiornika napdu
mamy do czynienia z pulsacyjnym przebiegiem obrotw (patrz ilustracja 28). Ta nierwnomierno okrelana jest czsto mianem bdu
wau Kardana. Konsekwencj bdu Kardana s sinusoidalne wahania prdkoci obrotowej. Wa bierny (odbiornika) wyprzedza wa
czynny lub nie nada za nim. Odpowiednio do wyprzedzania lub opniania, pomimo jednostajnego momentu obrotowego na wejciu
i jednostajnej mocy wejciowej, pulsuje wyjciowy moment obrotowy wau przegubowego.

Ilustracja 28: Pojedynczy przegub ESC-074
Z powodu tych przyspiesze i zwolnie pojawiajcych si dwukrotnie na kady obrt, taka budowa i konguracja wau przegubowego
nie moe by dopuszczona do napdzania przystawek mocy. Przegub pojedynczy jest dopuszczalny tylko wtedy, gdy ponad wszelk
wtpliwo, na podstawie:
momentu bezwadnoci masy

prdkoci obrotowej
kta wychylenia
zostanie udowodnione, e pulsacje i obcienia stanowi warto pomijaln
4.9.2 Wa z dwoma przegubami

Nierwnomierno pojedynczego przegubu jest kompensowana przez zdwojenie przegubw pojedynczych. Jednak dla uzyskania
penej kompensacji pulsacji ruchw musz by spenione nastpujce warunki:
jednakowy kt wychylenia przy obu przegubach, a wic 1 = 2

wewntrzne wideki obu przegubw musz lee w jednej paszczynie
oba way: czynny i bierny- rwnie musz lee w jednej paszczynie, patrz ilustracja 29 i ilustracja 30.
Aby kompensacja bdu kardana bya moliwa, wszystkie trzy warunki musz by spenione w tym samym czasie.
Warunki te zachodz w przypadku tzw. konguracji Z i W (patrz ilustracje 29 i 30). W przypadku konguracji Z lub W,
istniejca wsplna paszczyzna wychylenia moe by dowolnie obracana wok osi wzdunej.
Wyjtek stanowi konguracja przestrzenna, patrz ilustracja 31.
Ilustracja 29: Konguracja W wau przegubowego ESC-075
Wsp
ln
wych a paszc
1 ylenia zyzna

Ilustracja 30: Konguracja Z wau przegubowego ESC-076
2
Wsp
ln
wych a paszc
ylenia zyzna
4.9.3 Przestrzenna konguracja wau przegubowego

Konguracja przestrzenna wystpuje zawsze wtedy, gdy wa czynny i bierny nie le w jednej paszczynie. Way krzyuj si w
przesuniciu przestrzennym. Wsplna paszczyzna nie istnieje, wic w celu skompensowania pulsacji prdkoci obrotowej konieczne
jest przemieszczenie wewntrznych wideek o kt (patrz il. 31).
Ilustracja 31: Przestrzenna konguracja wau przegubowego ESC-077
czenia
emiesz
kt prz paszczyzna II
utworzona
3
na przez wa 2 i
a I utworzo
paszczyzn R2
1i2
przez wa
R1
wideki w paszczynie I wideki w paszczynie II
W dalszym cigu obowizuje warunek, e wypadkowy kt przestrzenny R1 przy wale czynnym musi mie tak sam wielko jak kt
przestrzenny R2 przy wale biernym.
Also:
R1 = R2.
Tak wic:
R1 = wypadkowy kt przestrzenny wau 1

R2 = wypadkowy kt przestrzenny wau 2
Powstay w ukadzie przestrzennym kt wychylenia R wynika z pionowego i poziomego wychylenia waw przegubowych i jest
obliczany nastpujco:

Wzr 10: Kt wychylenia powstay w przestrzeni
tan2 R = tan2 v + tan2 h
Konieczny kt przemieszczenia wynika z poziomych i pionowych ktw wychylenia obu waw:
Wzr 11: Kt przemieszczenia
tan h1 tan h2
tan 1 = ; tan 2 ; = 1 + 2
tan 1 tan 2
Gdzie:
R = przestrzenny, kt wychylenia
= pionowy kt wychylenia
h = poziomy kt wychylenia
= kt przemieszczenia.
Uwaga:
Poniewa w przypadku przestrzennego wychylenia wau przegubowego z dwoma przegubami wymagane s tylko jednakowe
wypadkowe kty wychylenia, teoretycznie z kombinacji pionowych i poziomych ktw wychylenia moe powsta nieskoczenie
wiele konguracji.
W przypadku ustalania kta przemieszczenia dla konguracji przestrzennej zalecamy zasign rady u producenta.
4.9.3.1 Zesp waw przegubowych

Jeeli z przyczyn konstrukcyjnych wymagane jest wykonanie pocze na wikszych odlegociach, wwczas zespoy waw
przegubowych mog si skada z kilku waw. Na ilustracji 32 przedstawiono formy podstawowe zespow waw przegubowych,
w ktrych pozycje przegubw i zabierakw potraktowano dowolnie. Zabieraki i przeguby naley dopasowa do siebie pod wzgldem
kinematycznym. W fazie planowania uoenia waw naley zasign informacji u producenta waw przegubowych.
Ilustracja 32: Zesp waw przegubowych ESC-078

4.9.3.2 Siy w systemie waw przegubowych
Kty wychylenia w systemie waw przegubowych wywouj powstawanie dodatkowych si i momentw. Jeeli podczas przenoszenia
momentu obrotowego dugo teleskopowego wau przegubowego ulega zmianie, to powstaj kolejne siy.
Poprzez rozsunicie wau przegubowego, obrt obu elementw i ponowne zsunicie, nierwnomierno nie zostanie skompensowana,
ale raczej wzmocniona. Przez prbowanie mona doprowadzi do uszkodzenia waw przegubowych, oysk, przegubw,
wielowpustw i agregatw. Dlatego nale zwraca szczegln uwag na znaczniki znajdujce si na wale.
Po wykonaniu montau musz si one znajdowa naprzeciw siebie (patrz ilustracja33).
Ilustracja 33: Znaczniki na wale przegubowym ESC-079
Nie naley usuwa ciarkw wyrwnowaajcych i nie zamienia elementw wau, poniewa moe to spowodowa jego
niewyrwnowaenie. W przypadku utraty ciarka wyrwnowaajcego lub wymiany elementu wau, wa naley ponownie
wyrwnoway.
Mimo skrupulatnego rozplanowania wau przegubowego mog wystpi pulsacje, ktre doprowadz do uszkodze, jeeli przyczyna
nie zostanie usunita. Mona temu zaradzi dziki waciwemu postpowaniu, jak np. monta amortyzatorw, stosowanie przegubw
wspbienych, a take zmiana caego systemu waw przegubowych i proporcji mas.
4.9.4 Zmiana konguracji waw przegubowych w zespole napdowym podwozia MAN

Zmiany w systemie waw przegubowych najczciej s wykonywane przez producentw nadwozi w przypadku:
wykonywania zmiany rozstawu osi k

monta retarderw.
Naley przy tym zwrci uwag na to, e:
maksymalny kt wychylenia kadego wau Kardana wchodzcego w skad zespou napdowego moe
wynosi w kadej paszczynie maks. 7 w zaadowanym pojedzie.
w przypadku przeduania waw przegubowych wymagane jest nowe rozplanowanie caego zespou
waw przez producenta waw przegubowych.
kady wa przegubowy powinien by wyrwnowaony przed montaem.
wszelkie zmiany lekkiego systemu wau przegubowego przy serii L2000 4x2 (denicja patrz rozdzia
Wiadomoci oglne) mog by wykonywane tylko przez rm Eugen Klein KG (www.klein-gelenkwellen.de)
lub na jej zlecenie.
w przypadku montau retardera, jego producent powinien przedstawi zezwolenie rmy MAN. Zawarte
w nim dane s wice rwnie dla zakadu montujcego.

4.10 Smarowanie centralne
Pojazdy mog by fabrycznie wyposaane w ukad centralnego smarowania bdcy fabrykatem BEKA-MAX. Moliwe jest podczenie
agregatw nadwozia (np. sprzg siodowy, uraw samochodowy, platforma zaadowcza). Mog by przy tym stosowane tylko elementy
pomp, rozdzielacze progresywne i zawory dawkujce z numerem katalogowym MAN lub z rmy BEKA-MAX.
Potrzebn ilo smaru wedug:
iloci skokw pompy

iloci smaru na skok
przerw pomidzy skokami
ustala producent nadwozia. Ilo smaru przewidziana dla podwozia (= podstawowe ustawienie fabryczne) musi by w kadym
przypadku zachowana. Naley uwzgldnia wskazwki BEKA-MAX. S one dostpne przez dzia czci zamiennych
MAN (numer katalogowy dla j. niemieckiego 81.99598.8360) lub przez BEKA-MAX.
4.11 Modernizacja kabiny kierowcy
4.11.1 Wiadomoci oglne
Zgod na modernizacj kabin wydaje oddzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca). Najwyszy priorytet maj wymagania
dotyczce bezpieczestwa, wic ochrona osb znajdujcych si w kabinie nie moe by w aden sposb umniejszona przez
wprowadzane zmiany. Naley zachowa istniejcy komfort jazdy.
Kabiny uchylne nie powinny poddawane niepotrzebnym zabiegom wpywajcym na ich przechy. Dlatego naley uwzgldni promie,
ktry opisuje kabina podczas jej przechylania. Promienie przechyu s okrelone na rysunkach kabin. Rysunki kabin kierowcy mona
uzyska za porednictwem naszego systemu online MANTED (www.manted.de) lub po zamwieniu faksem w oddziale ESC
4.11.2 Przeduanie kabiny kierowcy
W przypadku kabin kompaktowych i przeznaczonych do tras bliskich istnieje moliwo dostarczenia szkieletu kabiny z przedni szyb
lub bez niej.
Zakres dostawy obejmuje wwczas nastpujce czci:
Grupa podogi
ciana przednia z szyb

ciany boczne z drzwiami
tylne supki narone
dolna cz tylnej ciany wraz z mechanizmem blokujcym wywrt kabiny
armatura, pki obszaru dolnego, fotele z pasami bezpieczestwa
oyskowanie kabiny i mechanizm wychylny kabiny seryjnej.
Z fabryki mona dodatkowo zamwi:
zbiornik paliwa dla kabiny zaogowej

prowizoryczne mocowanie akumulatora do czasu uoenia kabla przeduajcego
pakiet dla kabiny zaogowej (z jednakowymi zamkami jak przy szkielecie kabiny, jak rwnie klamki
i podnoniki szyb z elementami MAN).

Wykonawca nadwozia musi:
na nowo rozmieci loyskowanie kabiny

wzmocni podunic seryjnej kabiny kierowcy
przenie zbiornik wyrwnawczy pynu chodzcego. Naley przy tym pamita, e poziom pynu chodzcego powinien si
znajdowa powyej grnej krawdzi silnika, a pasaerowie nie mog by naraeni na kontakt z gorc ciecz.
odpowiednio do modernizacji kabiny przenie bagnet kontroli poziomu oleju (przestrzega wysoko napenienia) i krciec
wlewu oleju.
zadba o wystarczajc moliwo przechylania kabiny. Musi istnie moliwo przechylania kabiny przy pomocy
mechanizmu hydraulicznego. Minimalny kt przechylenia powinien wynosi 30.Naley zapewni odpowiednie
zabezpieczenie dla przechylonej kabiny.
stworzy instrukcj uytkowania
uwzgldni zmian stosunkw rodkw cikoci i dugoci nadwozia
zadba o przekazanie zmienionych danych technicznych pojazdu
przyj obowizki gwarancyjne za zakres swoich dziaa i ich skutki.
Dla staego poczenia kabin kierowcy z nadwoziami rma MAN wypracowaa wasne podwozia z podestami.
Te posiadaj oznaczenie modelu FOC, np. 8.163 FOC. Dla podwozi FOC istniej oddzielne dyrektywy NEOMAN (www.neoman.de),
ktre mona uzyska w rmie MAN w oddziale BVT.
4.11.3 Spojler, pakiet Aero

Moliwy jest pniejszy monta spojlera dachowego lub pakietu aero. Istnieje moliwo fabrycznej dostawy oryginalnego spojlera
MAN i pakietu Aero, ktre mona rwnie zamawia w dziale czci zamiennych dla pniejszego montau. Na dachu kabiny mona
uywa tylko rynien i przewidzianych w tym celu punktw montaowych. Naley zwraca uwag na odpowiedni dugo pocze
(rynny). Nie dopuszcza si dodatkowych wierce w dachu.
4.11.4 Sypialne kabiny dachowe i dachy podwyszane
4.11.4.1 Podstawy montau kabin dachowych

Przy zachowaniu poniszych warunkw moliwy jest monta sypialnych kabin dachowych (Topsleeper) lub dachw podwyszanych:
Naley uzyska zezwolenie MAN. Naley to do obowizku producenta kabin dachowych, a nie do przedsibiorstwa
montujcego. Obowizuje ustp 4.7 dodatkowy monta agregatw w niniejszym rozdziale.
Za spenienie wymaga przepisw (w szczeglnoci przepisw bezpieczestwa, np. dyrektyw zrzesze
zawodowych), rozporzdze i przepisw (np. GGVS) odpowiedzialny jest producent kabiny dachowej.
Naley zamontowa podprk kabiny (zapobiega opadniciu uchylonej kabiny)
Jeeli przebieg przechylania kabiny odbiega od stosowanego w seryjnych kabinach MAN, naley udostpni zrozumia i
wyczerpujc instrukcj obsugi.
Dla nadbudowy kabiny naley wyznaczy i obliczy wymiary dla wypadkowego rodka cikoci kabiny kierowcy,
patrz ilustracja 34.
Pojazd musi by wyposaony we waciwe dla zamontowania kabiny dachowej oe kabiny (oyskowanie kabiny) zgodnie
z tabel 24. Naley stosowa si do danych zawartych w tabeli 24.

Ilustracja 34: rodek cikoci kabiny kierowcy z dachow kabin sypialn ESC-110
825 10%
rodek cikoci
Topsleeper
Wypadkowy
y
820 10%
rodek cikoci
560
y Wymiar jest ustalany przez

Podoga kab.
wykonawc
rodek cikoci 825
kabiny kier.
ok. 660kg
Tabela 24: Podstawy kabin kierowcy dla kabin dachowych, ciary maksymalne elementw dodatkowych
Typoszer Numer typu Kabina Wymagane wyposaenie Masa maks cznie z

instalacj
L2000 L20 - L36 Kompaktowa (K) krtka oyskowanie pod zabudow 120kg
kabiny typu Topsleeper
Srednia (M); Podwjna (D) Brak moliwoci zabudowy
M2000L L70 - L95 Kompakt (K) krtka oyskowanie pod zabudow 120kg
Srednia (M); Podwjna (D) Brak moliwoci zabudowy
M2000M M31 - M44 Ruchu lokalnego (N) krtka oyskowanie pod zabudow 130kg
Ruchu dalekobienego (F) duga oyskowanie pneumatyczne 200kg
pod zabudow kabiny typu
Topsleeper
F2000 T01 - T78 Ruchu lokalnego (N) krtka oyskowanie pod zabudow 130kg
Dua (G) duga oyskowanie pneumatyczne 200kg
pod zabudow kabiny typu
Topsleeper
Moliwe jest przezbrojenie pod pniejszy monta kabiny dachowej. Potrzebne do oyskowania kabiny i mechanizmu uchylnego
czci, mona uzyska za porednictwem dziau czci zamiennych MAN.

4.11.4.2 Otwory w dachu
Ponisze wskazwki dla przeazw w dachu obowizuj rwnie w sensie wykonywania pozostaych otworw w dachach, np. przy
montau dachw szklanych lub przesuwnych.
W przypadku montau kabiny dachowej otwr w dachu moe by traktowany jako przeaz, patrz ilustracja 35. Seryjne oebrowanie
dachu i wycicie w poszyciu dachowym nie moe by zmieniane.
Ilustracja 35: Przeaz normalny ESC-146
Powikszenie otworu jest dopuszczalne pod warunkiem zachowania danych z ilustracji 36. Jeeli poprzeczne i podune
wzmocnienia musz by usunite, to pozostaa cz ramy dachu musi by usztywniona przy pomocy waciwych elementw
wzmacniajcych (np. oryginalne elementy podwyszanego dachu MAN) tak, aby pomidzy dachem, cian przedni, cianami
bocznymi i cian tyln istniao stabilne poczenie.
Ilustracja 36: Przeaz powikszony ESC-145

4.12 Prowadnice osi, resorowanie, ukad kierowniczy
Nie zezwala si na ingerencj w prowadnice osi i ukad kierowniczy, np. dwignie i drki kierownicze, resory a take ich wsporniki i
mocowania do ramy.
Czci resorowania lub pira resorw nie mog by zmieniane, czy usuwane.
Resory pirowe mog by wymieniane tylko parami (z prawej i z lewej) jako kompletne czci zamienne.
Numer czci zamiennej musi si znajdowa na tabliczce ALB, w innym przypadku wymagana jest nowa tabliczka ALB z podanymi
nastawami ALB.
4.12.2 Stabilno, przechylenie boczne

Stabilizatory seryjne nie mog by usuwane ani zmieniane.
Wysokie pooenie rodka cikoci wymusza, w niektrych przypadkach, konieczno dodatkowej stabilizacji.
Jako wysokie pooenie rodka cikoci uznaje si rodek cikoci adunku i nadwozia > 1000 mm ponad grn krawdzi ramy
L2000, w przypadku pozostaych pojazdw > 1200 mm ponad grn krawdzi ramy.
W zalenoci od serii i wykonania istnieje moliwo podjcia fabrycznych zabiegw stabilizacyjnych.
Tu nale:
wzmocnione amortyzatory
spryny o zwikszonej sztywnoci
dodatkowe i wzmocnione stabilizatory.
Nie mona poda dokadnego arytmetycznego ustalenia, od jakiej wysokoci rodka cikoci wymagane s dodatkowe zabiegi
stabilizacyjne.
Uzasadnienie:
W normalnych warunkach obliczeniowych wychodzi si z zaoenia stabilnej jazdy po okrgu.

Jednak w czasie jazdy, sytuacje prowadzce do wywrcenia s zupenie inne ni stabilna jazda po okrgu.
Moliwe odstpstwa to:
Ze wzgldu na wystpujce zmiany kierunku w ruchu drogowym, stabilna jazda po okrgu jest zjawiskiem rzadkim.
Zmiany kierunku s zbyt mae i zbyt krtkotrwae, aby moliwe byo osignicie stabilnego przechylenia pojazdu.
Koysania poprzeczne z wejcia w zakrt nie zanikaj na jego odcinku.
Nierwnomierno podoa i zmiany nachylenia jezdni przyczyniaj si do powstawania dodatkowych waha poprzecznych.
Korygowanie biegu pojazdu przy pomocy kierownicy prowadzi do wahania przyspieszenia bocznego, co rwnie wywouje
koysanie poprzeczne.

Podobnie wielostronne oddziaywanie na stabilno pojazdu maj parametry skrtne, ktre s odpowiedzialne za reakcj pojazdu na
warunki zewntrzne.
Najwaniejszymi czynnikami wpywu s:
przebiegi charakterystyki resorw, cznie z ich ograniczeniami, odbiegajce charakterystyki liniowej resorw
amortyzacja wg rodzaju i intensywnoci w odniesieniu do amortyzacji koysania poprzecznego
charakterystyki sprynowania opon w kierunku poziomym i pionowym
podatno ramy i nadwozia na skrcanie
rozdzia stabilizacji pojazdu pomidzy poszczeglne osie
Teoretycznie, obliczenie wywrotnoci pojazdu jest moliwe, gdy znane s nastpujce punkty:
wszystkie wymienione parametry pojazdu

stan zaadowania
przebieg zakrtu
wszystkie reakcje kierowcy
wszystkie nierwnoci nawierzchni
wszystkie zmiany nachylenia jezdni
przebieg zmian prdkoci pojazdu.
Wszelkie prby uproszczonego obliczania nie s godne zaufania i prowadz do nieuytecznych wynikw.
Firma MAN nie moe udzieli gwarancji na konkretn, moliw prdko na zakrtach, ktra nie spowoduje wywrcenia si pojazdu.
4.13 Elementy mocowane do ramy
4.13.1 Zabezpieczenie przed wjechaniem pod pojazd

Podwozia mog by dostarczane z fabrycznie zamontowanym zabezpieczeniem przed wjechaniem pod pojazd. Mona zdecydowa,
e monta fabryczny odpadnie, wwczas w celu doprowadzenia do producenta nadwozia, podwozie otrzyma tzw. zagubiony wspornik
wiate.Producent nadwozia musi wwczas zamontowa zabezpieczenie zgodne z przepisami.
Zespoy rmy MAN zabezpieczajce przed wjechaniem pod pojazd posiadaj zezwolenie zgodnie z dyrektyw 70/221/EWG
ew. ECE-R 58.
Jest to rozpoznawalne po:
numerze typu i
oznakowaniu typu na zabezpieczeniu.
Numer typu i cecha typu znajduj si na naklejce zabezpieczenia przed wjechaniem pod pojazd.
Wymiary zabezpiecze MAN wykazuj zgodno z nastpujcymi przepisami (patrz take ilustracja 37):
poziomy odstp midzy tyln krawdzi zabezpieczenia przed wjechaniem pod pojazd i tyln krawdzi
(najbardziej wysunit do tyu) pojazdu nie moe przekracza 350 mm. Ta warto uwzgldnia deformacj wystpujc przy
obcieniu kontrolnym (wg 70/221/EWG dopuszcza si 400 mm w stanie zdeformowanym)
przy pustym pojedzie odlego dolnej krawdzi zabezpieczenia przed wjechaniem pod pojazd do
jezdni moe wynosi maksymalnie 550 mm.
Pojazdy, ktre maj by zaprowadzone do producenta nadwozi lub za granic s zwolnione z obowizku wyposaenia w
zabezpieczenie na podstawie specjalnego zezwolenia.
Producent nadwozia musi zapewni zgodno z przepisami, poniewa wymiary zale od nadwozia.

Ilustracja 37: Umieszczenie zabezpieczenia przed wjechaniem pod pojazd ESC-056
Nadwozia
350
Kantenschutz in
diesem Bereich
Nach hinten und/ oder

tiefergesetzter Unterfahrschutz
Nadwozia
Bohrungen entspr.
Aufbaurichtl. Lkw
t 350
t Rahmendicke
B Rahmenlngstrger B
Profilbreite
Nach hinten und/ oder
tiefergesetzter Unterfahrschutz
550
leer
4.13.2 Zabezpieczajce osony boczne

Samochody ciarowe, cigniki siodowe i ich przyczepy o dopuszczalnym ciarze cakowitym > 3,5t oraz konstrukcji umoliwiajcej
przekraczanie 25 km/h musz posiada osony boczne (=SSV) (rwnie pojazdy, ktre dziki konstrukcji podwozia mog by
traktowane jako pojazdy ciarowe lub cigniki).
Z zakresu samochodw ciarowych s wyczone:
pojazdy, ktre jeszcze nie posiadaj kompletnego wyposaenia (podwozia do kontroli)

cigniki siodowe ( nie naczepy)
pojazdy, ktre zostay zbudowane do zada specjalnych, przy czym eksploatacja pojazdu wyklucza
monta oson.
W zwizku z powyszym, jako pojazdy do zada specjalnych zalicza si pojazdy z nadwoziem przechylanym na bok.
Obowizuje to tylko wtedy, gdy przechy odbywa si do boku, a dugo w wietle nadwozia < 7500 mm.
Ktre wywrotki musz posiada zabezpieczenie boczne, a ktre nie, okrela tabela 25;

Tabela 25: Obowizek wyposaenia wywrotek w zabezpieczajce osony boczne (SSV)
Dugo platformy wywrotki 7.500 > 7.500

z wywrotem do tyu tak tak
hakowiec/bramowiec tak tak
z wywroten bocznym na obie strony nie tak
z wywrotem na trzy strony nie tak
Ani pojazdy przeznaczone do zastosowania kombinowanego, ani pojazdy do warunkw terenowych nie s zwolnione z obowizku
wyposaenia w SSV.
Producenci nadwozi, ktrzy montuj zabezpieczajce osony boczne, mog w rmie MAN naby prole, wsporniki proli i elementy
montaowe w rnych rozwizaniach. S one osigalne za porednictwem dziau czci zamiennych. Jako pomoc do zaprojektowania
maksymalnej rozpitoci podpr i wystawania poza nie, ustalono przy pomocy ekspertyzy wzorca, dla ktrego spenione s przepisy
dotyczce odpornoci (objanienie wymiarw znajduje si na ilustracjach 38 i 39). Kombinacje z rozpitoci mocowa I
oraz wystawanie poza wsporniki a naley odczyta z diagramu na ilusttracji 40. Jeeli wymiary wynikajce z ekspertyzy zostan
przekroczone, wwczas wykonawca musi zadba o wykonanie kontroli wytrzymaoci.
Ilustracje uwypuklaj jedynie wymiary, przy ktrych SSV rmy MAN spenia warunki wytrzymaociowe. wiadomie nie zostay
podane pozostae uwarunkowania prawne, za ktrych dotrzymanie odpowiedzialno ponosi zakad montujcy SSV.
Dalsze informacje znajduj si w dyrektywie 89/297/EWG a dla Niemiec w 32c StVZO.
Ilustracja 38: Ochronne osony boczne przy pojazdach L2000 i M2000TDB 201
300
Nadwozia
550
a l a
Ilustracja 39: Ochronne osony boczne przy pojazdach M2000 i F2000 ESC 200
350
Nadwozia
550
300
a l a

Ilustracja 40:
700
Ablesebeispiel: Bei Sttzweite 1900mm
und ein Prol je Seite ergibt sich
650 maximal 470mm berkragweite
1 Prol je Seite nach Abb. 38

600
2 Prol je Seite nach Abb. 39

550
500
470 mm
450
400
1900 mm
Maximale berkragenweiten a in Abhngigkeit der Sttzweite I
350
300
berkragenweiten a [ mm ]
0 500 1000 1500 2000 2500
Diagram do ustalania rozpitoci mocowa i wystawania poza wsporniki ESC-140
Sttzweite I [ mm ]

59
Jak wynika z ilustracji, istniej dwie moliwoci rozmieszczenia proli. Typy L2000 otrzymuj po jednym prolu na stron, przy po-
jazdach serii M2000L lub M2000M montuje si jeden lub dwa prole w zalenoci od wielkoci k. Wszystkie typy F2000 naley
wyposaa w dwa prole na stron (okrelenia serii produkcyjnych patrz rozdzia Wiadomoci oglne). Tabela 26 deniuje, jakie
rozmieszczenie proli przyporzdkowane jest do danych pojazdw.
Tabela 26: Przyporzdkowanie i liczba proli
Typoszereg Rozmiar koa Ilo proli na stron

L2000 wszystkie 1
M2000L, M2000M 17,5 1
19,5 1
22,5 2
F2000 wszystkie 2
Do oson bocznych nie mog by przymocowane instalacje hamulcowe, powietrzne i hydrauliczne (patrz take rozdzia
Elektryka, instalacje). W przypadku zaokrglonych trzpieni i nitw dugo wystawania wynosi maks. 10mm, promie zaokrglenia
dla wszystkich docinanych przez wykonawc nadwozia elementw wynosi min. 2,5mm.
Jeeli pojazd zostanie wyposaony w inne opony albo resory, wwczas naley skontrolowa wysoko oson i jeli okae si
to konieczne, skorygowa j. W takim przypadku wsporniki dostarczane przez rm MAN umoliwiaj przemieszczenie prolu
ochronnego. atwo kompletnego demontau jest zapewniona przez to, e dziki odkrceniu centralnej ruby wspornika Omega
mona zdemontowa ca oson cznie ze wspornikami. (patrz ilustracja 41).
Ilustracja 41: Demonta osony bocznej przy pomocy centralnej ruby wspornika Omega ESC-154

4.13.3 Koo zapasowe
Koo zapasowe moe by przymocowane z boku ramy, na kocu ramy lub przy nadwoziu, jeli tylko moliwe jest wygospodarowanie
odpowiedniej iloci miejsca, a przepisy na to pozwalaj.
W kadym przypadku obowizuje:
przestrzeganie przepisw prawa i dyrektyw

koo zapasowe (lub wcigarka koa) musi by atwo dostpne, a obsuga nieskomplikowana.
naley przewidzie podwjne zabezpieczenie przed zgubieniem
wcigarka koa zapasowego musi by zabezpieczona przed zgubieniem, uwzgldni ustp 4.5.1
Poczenia nitowe i rubowe (mechaniczne zabezpieczenie przed odkrceniem, ruby i nakrtki typu ripp).
zachowa odlego > 200 mm od ukadu wydechowego, przy zamontowanej osonie z blachy > 100 mm.
Gdy koo zapasowe zostanie zamontowane na kocu ramy, wwczas naley uwzgldni zmniejszony kt zwisu.
Z powodu umieszczenia koa zapasowego nie mona przerywa, wykorbia, ani wygina ramy pomocniczej.
4.13.4 Kliny zabezpieczajce

W Niemczech 41 StVZO nakazuje wyposaenie w kliny zabezpieczajce, w innych krajach naley przestrzega obowizujcych tam
przepisw.
Zgodnie z 41 StVZO ust. 14 nakazuje si:
1 klin zabezpieczajcy dla:
pojazdw ciarowych o dopuszczalnym ciarze cakowitym wyszym ni 4 t

przyczep dwuosiowych z wyczeniem naczep i przyczep z dyszlem sztywnym (cznie z
centralnoosiowymi) - o ciarze cakowitym przekraczajcym 750 kg.
2 kliny zabezpieczajce dla:
dla pojazdw od trzech osi wzwy

naczep
przyczep z dyszlem sztywnym (cznie z centralnoosiowymi) o dopuszczalnym ciarze cakowitym
wikszym ni 750 kg.
Kliny zabezpieczajce musz by atwo dostpne i wystarczajce. Musz si one znajdowa w atwo dostpnym miejscu wewntrz lub
na zewntrz pojazdu i by zabezpieczone przed zgubieniem i dreniem.
Jako uchwyty nie mog by stosowane haki i acuchy.
4.13.5 Zbiorniki paliwa

Jeli warunki na to pozwalaj, zbiorniki paliwa mog by przeniesione i/lub mog by montowane zbiorniki dodatkowe.
Naley zadba o moliwie rwne obcienie k (patrz rozdzia 3 Wiadomoci oglne), w najlepszym przypadku powinny one by
montowane naprzeciw siebie, a wic po prawej i lewej stronie ramy. Maksimum stanowi objto 1500 litrw na pojazd.
Moliwe jest rwnie obnianie zbiornikw paliwa. Jeeli przeniesienie zbiornika paliwa wpynie na zmniejszenie przewitu pod nim,
to naley zamontowa elementy chronice zbiornik przed uszkodzeniem.
Przewody paliwowe musz by uoone prawidowo. Naley zwrci uwag na temperatury panujce w przewidzianych warunkach
eksploatacji. W przypadku eksploatacji w niskich temperaturach przewd powrotny naley uoy tu obok przewodu zasilajcego.
Uzyskuje si przez to podgrzewanie instalacji sscej, co stanowi skuteczny rodek zapobiegajcy paranowaniu paliwa.

4.13.6 Instalacje gazu pynnego i ogrzewanie dodatkowe
Firma MAN nie sprzeciwia si prawidowemu, dodatkowemu montaowi instalacji na gaz cieky, ktre maj suy zasilaniu
urzdze grzewczych
urzdze do gotowania
urzdze chodzcych itd.
Instalacje te musz by zawsze zgodne z aktualnymi, narodowymi i midzynarodowymi przepisami/normami.

Przykady (bez gwarancji kompletnoci)
Urzdzenie gazowe do stosowania w pojazdach = 29 przepisw o zapobieganiu wypadkom VBG 21 stosowanie gazu pynnego
Przepisy dotyczce zasobnikw cinieniowych (DruckbehV)
Przepisy o bezpieczestwie urzdze (GSG)
Arkusz G607 niemieckiego stowarzyszenia zawodw gazowniczych i wodnych (DVGW)
Norma europejska EN 1949.
Butle z gazem musz by montowane w bezpiecznym miejscu. Butle z gazem lub szafki na butle nie mog wystawa poza grn
krawd ramy.
Producenci dodatkowych ogrzewa maj wasne przepisy dotyczce montau i eksploatacji. Firma MAN dopuszcza tylko dodatkowe
urzdzenia grzewcze z atestem.
Monta instalacji na gaz pynny moe mie wpyw na ograniczenie moliwoci eksploatacyjnych, poniewa w niektrych krajach
istnieje zakaz wjazdu do takich obszarw zamknitych jak np. hale i warsztaty.
Naley pamita o stosowaniu si do przepisw danego kraju. Dotyczy to szczeglnie pojazdw przeznaczonych dla adunkw
niebezpiecznych.
4.14 Silnik na gaz: postpowanie z cinieniow instalacj gazow

W swoim programie pojazdw rma MAN posiada podwozia samochodw ciarowych, ktre s napdzane gazem zimnym
(CNG = compressed natural gas = skompresowany gaz ziemny). S to czterosuwowe silniki Otto na gaz, a wic silniki z zaponem
iskrowym z bezstykow tranzystorow instalacj zaponow, rozdzielaczem i wiecami zaponowymi. Przygotowanie mieszanki
nastpuje (poza przestrzeni spalania) w centralnym mieszalniku gazu. W ukadzie wydechowym obligatoryjne jest zastosowanie
3-dogowego katalizatora i elektrycznie podgrzewanej sondy lambda. Dla silnika CNG rwnie jest dostpne przycze dla porednich
prdkoci obrotowych, ktrego opis mona uzyska za porednictwem oddziau ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
W porwnaniu z sinikami Diesla wykonawca nadwozia musi dodatkowo przestrzega nastpujcych wskazwek dotyczcych
bezpieczestwa:
Hale parkingowe i warsztatowe musz by wyposaone w wymagane urzdzenia pozwalajce na to, aby pojazdy z silnikami
na gaz mogy si w nich znajdowa. Informacji udzielaj: urzdy budowlane, rzeczoznawcy do spraw adunkw
niebezpiecznych (w Niemczech np. DEKRA, GT, TV).
Ze wzgldw bezpieczestwa, podczas prac przy instalacji elektrycznej, akumulatory powinny by odczone, przy czym
przed odczeniem naley gruntownie przewietrzy/przedmucha skrzynk akumulatorw (gaz wybuchowy).
Dla ochrony przed eksplozj zbiorniki na sprony gaz posiadaj zabezpieczenie cinieniowe.
Odpowietrza ono wysokocinieniow instalacj gazow przy wysokich temperaturach i/lub w przypadku zbyt wysokiego
cinienia i dlatego w adnym przypadku nie mog wystpi temperatury > 80C (np. przy pracach lakierniczych).
Lakiery i temperatury wysychania patrz take rozdzia 4.2 Ochrona antykorozyjna. W przypadku temperatury wysychania
do maks. 80C zbiorniki z gazem mog by napenione, co najwyej do 100 bar.
Do cinieniowej instalacji gazowej nie wolno mocowa adnych podzespow i przewodw.

Zmian w cinieniowej instalacji gazowej moe dokonywa tylko producent. Przed dokonaniem zmian naley skonsultowa
si z rzeczoznawc, a po modernizacji musi mie miejsce ponowny odbir instalacji przez rzeczoznawc
(np. w Niemczech wg 14 GSG).
Naprawy, konserwacje, monta, i inne prace przy instalacji gazowej mog by wykonywane tylko przez autoryzowany i
przeszkolony personel.
Przewody znajdujce si pod cinieniem nie mog by nacigane, ani odkrcane. ZAGROENIE WYBUCHEM!
Wykonywanie prac spawalniczych gdy zbiorniki s napenione spronym gazem jest zabronione! ZAGROENIE WYBUCHEM!
Przed pracami spawalniczymi przy pojedzie ca instalacj gazow, ze zbiornikami cinieniowymi wcznie, naley
przewietrzy i zbiorniki napeni gazem obojtnym, np. azotem (N2). Przewietrzanie nie moe nastpowa do atmosfery.
Gaz ziemny powinien by odprowadzany przez instalacj utylizacyjn.
4.15 Zmiany w okolicy silnika
4.15.1 Zasysanie powietrza, odprowadzanie spalin

Zasysanie powietrza i odprowadzanie spalin musi przebiega bez zakce. Podcinienie w instalacji zasysajcej oraz
przeciwcinienie w instalacji wydechowej nie mog ulega zmianie.
Dlatego w przypadku zmian w zasysaniu powietrza i/lub odprowadzaniu spalin obowizuje:
W adnym wypadku nie wolno zmienia przekrojw w formie i/lub powierzchni.

Nie modykowa tumikw lub ltrw powietrza.
W przypadku wykonywania gi, promie gicia musi odpowiada min. podwjnej rednicy rury.
Dopuszczalne s tylko gicia cige, a wic nie wolno wykonywa adnych naci ukonych.
MAN nie moe udzieli informacji dotyczcych zmian zuycia paliwa, ani warunkw haaliwoci, ew. wymagane jest
dokonanie nowego pomiaru haasu.
Czci wraliwe na wysok temperatur (np. instalacje, koa zapasowe) musz by oddalone od elementw instalacji
wydechowej o 200 mm, a od oson termicznych o 100mm.
4.15.2 Chodzenie silnika
System chodzenia (chodnica, atrapa chodnicy, kanay powietrzne, obieg pynu chodzcego) nie moe by przerabiany.
Wyjtki wycznie na podstawie zezwolenia MAN, oddzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Zmiany przy chodnicy, ktre ograniczaj powierzchni chodzenia nie bd dopuszczone.
Dla przewanie stacjonarnej eksploatacji lub eksploatacji w niekorzystnych warunkach klimatycznych, w niektrych przypadkach jest
wymagana chodnica o wikszej wydajnoci. Informacji na temat moliwoci dostarczenia takiej chodnicy dla danego pojazdu udziela
najblisze przedstawicielstwo MAN; w sprawach zwizanych z pniejszym montaem naley si zwraca do najbliszego punktu
serwisowego MAN lub przedstawicielstwa MAN.
4.15.3 Kapsua silnika, izolacja dwikowa
Ingerencja w fabryczn kapsu silnika oraz wprowadzanie w niej zmian , nie s dopuszczalne.
Jeeli pojazdy s zdeniowane jako ciche, to po ingerencji utrac ten status.
Odzyskanie uprzedniego statusu ley wwczas w gestii przedsibiorstwa przeprowadzajcego zmiany.
W przypadku napdw dodatkowych zwizanych z kapsu silnika patrz take broszura Napdy dodatkowe.

4.16 Mechanizmy sprzgowe

Jeeli samochd ciarowy ma cign adunki, musi dysponowa koniecznym, dostpnym i dopuszczonym wyposaeniem.
Spenienie okrelonych przez ustawodawc warunkw dotyczcych minimalnej mocy silnika i/lub zamontowanie waciwego zaczepu
nie stanowi jeszcze gwarancji, e pojazd nadaje si do cignicia adunkw.
Zapytania do rmy MAN, dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca), naley kierowa, gdy seryjny lub dopuszczony przez rm
ciar cignity ma ulec zmianie.
Mona stosowa wycznie zaczepy dopuszczone przez rm MAN. Dopuszczenie przez organizacje nadzorujce
lub instytuty kontrolujce nie oznacza jeszcze uzyskania zgody od producenta pojazdu. Wykaz dopuszczonych mechanizmw
sprzgowych i przyporzdkowanych im rysunkw montaowych przedstawiono w tabeli 29.
Podczas manewrowania nie moe doj do kolizji z przyczep. W zwizku z tym naley dobra odpowiedni dugo dyszla.
Naley przestrzega rwnie przepisw narodowych, w Niemczech np. Techniczne wymagania atestowe dla czci pojazdw
zgodnie z 22a StVZO. W szczeglnoci nr 31 Mechanizmy do czenia pojazdw (=TA31).
Naley uwzgldni wymagania zwizane z przestrzeni swobodn: W Niemczech przepis o zapobieganiu wypadkom Pojazdy
(= VBG-12) i DIN 74058 lub norma europejska 94/20/EG.
Zasadniczo producent konstrukcji jest zobowizany do takiego jej zaprojektowania i wykonania, aby obsuga sprzgania lub jego
nadzorowanie mogy si odbywa bezpiecznie i bez przeszkd. Swoboda ruchw dyszla musi by zapewniona.
W przypadku bocznego montau gwek sprzgw i gniazd (np. na wsporniku tylnych lamp pozycyjnych po stronie kierowcy)
producent przyczep i ich uytkownik powinni zwraca szczegln uwag na dugo przewodw, ktra musi by wystarczajca
do jazdy na zakrtach.
Ilustracja 42: Przestrze swobodna dla zaczepw wg VBG-12 ESC-006

60
420 60
240
100
420

Ilustracja 43: Przestrze swobodna dla zaczepw wg DIN 74058 ESC-152
15max.
100max.
45m
ax.
100max.
75min.
300max.
x.
300max.
30ma
65
x.
a
R40m
min
250max.
.
R20m
30m
ax.
140min.
32min.
65min.
A A ax.
75min.
.
min
55min.
420max.
30max.
350min.
45
Do montau zaczepw powinno si stosowa belki poprzeczne rmy MAN wcznie z waciwymi pytami wzmacniajcymi.
Ukad otworw na tylnych belkach poprzecznych odpowiada waciwym dla nich zaczepom. W adnym wypadku nie wolno zmienia
ukadu otworw w celu zamontowania innego zaczepu. Naley przestrzega zalece zawartych w dyrektywach montaowych
producentw zaczepw (np. momenty dokrcania i ich kontrola).
Obnienie zaczepu bez jednoczesnego obnienia tylnej belki poprzecznej jest niedopuszczalne!
Przykady moliwoci obniania przedstawiono na ilustracji 44 i 45.
Ilustracja 44: Zaczep obniony ESC-015
A A
A-A
Untergurt Hauptrahmen auf

dieser Lnge ausgeklingt

Ilustracja 45: Zaczep umieszczony pod ram ESC-042
4.16.2 Zaczep, wielko D

Wymagana wielko zaczepu przyczepy jest determinowana przez wielko D. Producent umieszcza na zaczepie tabliczk
znamionow, z ktrej naley odczyta umieszczon na niej maksymaln dopuszczaln wielko D. Jednostk wielkoci D jest
Kilonewton [kN]. Wzr na wielko D jest nastpujcy:
Wzr 12: Wielko D
9,81 T R
D=
T+R
Gdy znana jest wielko D i dopuszczalny ciar cakowity przyczepy, wwczas maksymalny dopuszczalny ciar cakowity pojazdu
cigncego oblicza si na podstawie nastpujcego wzoru:
Wzr 13: Wielko D wzr na dopuszczalny ciar cakowity
RD
T=
(9,81 R) - D
Gdy znana jest wielko D i dopuszczalny ciar cakowity przyczepy, wwczas maksymalny dopuszczalny ciar cakowity pojazdu
cigncego oblicza si na podstawie nastpujcego wzoru:
Wzr 14: Wielko D wzr na dopuszczalny ciar przyczepy
TD
R=
(9,81 T) - D
Gdzie:
D = wielko D w [kN]
T = dopuszczalny ciar cakowity pojazdu cigncego w [t]
R = dopuszczalny ciar cakowity przyczepy w [t]
Przykady mona znale w rozdziale 9 Obliczenia.

4.16.3 Przyczepy z dyszlem sztywnym i centralnoosiowe, wielko Dc, wielko V
Obowizuj nastpujce denicje poj:
Przyczepa z dyszlem sztywnym: wyposaona w zesp osi lub jednoosiowa przyczepa, w przypadku ktrej:
- przegubowe poczenie z pojazdem cigncym nastpuje przy pomocy dyszla,
- dyszel nie jest poczony z podwoziem w sposb swobodny, i dlatego moe przenosi siy pionowe,
- dziki rodzajowi konstrukcji, cz jej ciaru cakowitego jest przejmowana przez pojazd cigncy.
Przyczepa centralnoosiowa: pojazd cigniony z konstrukcj sprzgow, ktra w stosunku do niego jest nieruchoma w
kierunku pionowym i ktrego osie (przy rwnomiernym rozkadzie adunku) s umieszczone w pobliu rodka cikoci
pojazdu w taki sposb, e tylko niewielkie pionowe obcienie statyczne o wartoci najwyej 10% ciaru przyczepy lub
1000 kg (obowizuje mniejsza wielko) jest przenoszone na pojazd cigncy. Wynika z tego, e przyczepy centralnoosiowe
stanowi podgrup przyczep z dyszlem sztywnym.
Sia nacisku: pionowe obcienie dyszla w miejscu zaczepienia. Przy sprzgnitej przyczepie dodaje si do pojazdu
cigncego i dlatego musi by uwzgldnione przy rozplanowaniu pojazdu (obliczaniu obcienia osi).
Dodatkowo dla wzoru na wielko D w przypadku przyczep z dyszlem sztywnym/centralnoosiowych obowizuj kolejne warunki:
Zaczepy i tylne belki poprzeczne maj zmniejszon obcialno si pocigow, poniewa w tym przypadku naley uwzgldnia si
nacisku, ktra dodatkowo oddziauje na zaczepy i tylne belki poprzeczne.
W celu ujednolicenia przepisw w obrbie Unii Europejskiej, wraz z dyrektyw 94/20/EG zostay wprowadzone pojcia wielkoci Dc i
wielkoci V.
Obowizuj nastpujce wzory:
Wzr 15: Wielko Dc wzr dla przyczep centralnoosiowych i z dyszlem sztywnym
9,81 T C
DC =
T+C
Wzr 16: Wzr na wielko V dla przyczep centralnoosiowych i z dyszlem sztywnym o dopuszczalnej sile nacisku < 10%
ciaru przyczepy i nie wikszym ni 1000 kg
X2 X2 X2
V=a C ; 1 Jeeli warto wyraenia < 1 to wstawi 1,0
I2 I2 I2
Gdzie:
DC = zredukowana wielko D przy eksploatacji z przyczep centralnoosiow w [kN]

V = wielkoci V w [kN]
C = suma obcie osi przyczepy centralnoosiowej zaadowanej dopuszczaln mas w [t]
bez siy nacisku
a = przyspieszenie odniesienia w punkcie zaczepienia w [m/s2].Przyjmuje si: 1,8 m/s przy resorowaniu
powietrznym lub porwnywalnym resorowaniu przy pojedzie cigncym ew. 2,4 m/s przy innych
resorowaniach
S = dopuszczalna sia nacisku w miejscu zaczepienia w [kg]
X = dugo nadwozia przyczepy w [m] patrz ilustracja 46
l = teoretyczna dugo dyszla pocigowego w [m], patrz ilustracja 46

Ilustracja 46: Dugo nadwozia przyczepy i teoretyczna dugo dyszla pocigowego ESC-510
v
v
l l
Wymagania rmy MAN w zwizku z eksploatacj przyczep centralnoosiowych i z dyszlem sztywnym:
W przypadku dostarczanego, fabrycznego wyposaenia nie dopuszcza si siy nacisku przyczepy wikszej ni 10%
dopuszczalnego ciaru cakowitego i przekraczajcej 1000kg. Za inne obcienia odpowiedzialni s producenci danych
mechanizmw sprzgowych. Firma MAN nie moe si wypowiada odnonie dopuszczalnych obcie i przeprowadzonych
oblicze (np. wg 94/20/EG) zwizanych z tymi mechanizmami sprzgowymi.
Siy nacisku przyczepy tak, jak wszystkie obcienia dziaajce na ty pojazdu maj wpyw na rozkad obcienia osi.
Dlatego przede wszystkim w zwizku z innymi obcieniami tyu pojazdu (np. platforma zaadowcza, uraw)
przy pomocy oblicze obcienia osi naley sprawdzi czy dodatkowy nacisk jest moliwy.
Pojazdy z unoszon osi wleczon nie powinny jej podnosi, gdy eksploatowane s z przyczep centralnoosiow lub z
przyczep z dyszlem sztywnym.
Eksploatacja przyczep centralnoosiowych/z dyszlem sztywnym nie moe mie miejsca w przypadku pustego pojazdu
cigncego.
W celu utrzymania prawidowej sterownoci pojazdu musz by zachowane waciwe obcienia jego przedniej osi
(rozdzia Wiadomoci oglne).
Moliwe kombinacje si pocigowych i si nacisku, a take wielkoci D, Dc i wielkoci V okrela tabela 28, przyporzdkowanie
do pojazdu (wg numeru typu i rodzaju pojazdu) znajduje si w tabeli 27.
W niektrych przypadkach moliwe s zmiany wpisanych obcie, informacji udziela oddzia ESC
(adres - patrz wyej pod Wydawca) po podaniu danych pojazdu wymienionych w rozdziale Wiadomoci oglne, ustp 2.4.2.

4.16.4 Tylne belki poprzeczne i zaczepy
Tabela 27: Przyporzdkowanie, pojazd wg modelu, numeru identykacyjnego i tylnej belki poprzecznej
L2000
Typ-Nr. MAN-Numer Ukad otworw Uwagi

elementu [mm]
L20 81.41250.2251 brak nie przeznaczony dla AHK
81.41250.5137 120 x 55 element podstawowy dla 81.41250.5140
81.41250.5140 120 x 55 4x2/2 dla AHK-Typ G 135
81.41250.5151 140 x 80 belka poprzeczna kocowa wzmocniona
81.41250.5153 120 x 55 nap na wszyst koa 4x4/2 lub 4x2/2, opuszcz o 50mm,dla AHK-Typ G 135
81.41250.5155 83 x 56 pojazd ganiczy, dodatkowy ukad otworw 120x55
81.41250.5140 120 x 55 4x2/2 dla AHK-Typ G 135
L22 81.41250.5151 140 x 80 belka poprzeczna kocowa wzmocniona
81.41250.5170 140 x 80 nap na wszyst koa 4x4/2, opuszcz o100mm, belka pop koc wzmocniona
81.41250.5170 140 x 80 nap na wszyst koa 4x4/2, opuszcz o100mm, belka pop koc wzmocniona
81.41250.5140 120 x 55 4x2/2 dla AHK-Typ G 135
Skrty nazw: ZAA: przyczepa z dyszlem sztywnym/przyczepa centalnoosiowa AHK: sprzg przyczepy GG: ciar cakowity

L2000

elementu [mm]
81.41250.5140 120 x 55 4x2/2, dla AHK-Typ G 135
81.41250.5158 160 x 100 10t, napd na wszystkie koa 4x4/2, L26, L27, wykonanie - HD
81.41250.5168 160 x 100 wspornik armatury, Typ L26
81.41250.5170 140 x 80 nap na wszyst koa 4x4/2, opuszcz o 100mm, belka pop kocowa wzmoc
81.41250.5158 160 x 100 10t, napd na wszystkie koa 4x4/2, L26, L27, wykonanie - HD
81.41250.5170 140 x 80 nap na wszyst koa 4x4/2, opuszcz o 100mm, belka pop kocowa wzmoc
L30 81.41250.5152 120 x 55 element podstawowy dla 81.41250.5153
81.41250.5140 120 x 55 4x2/2, dla AHK-Typ G 135

L2000

elementu [mm]
81.41250.5140 120 x 55 4x2/2, dla AHK-Typ G 135
81.41250.5140 120 x 55 4x2/2, dla AHK-Typ G 135
81.41250.5140 120 x 55 4x2/2, dla AHK-Typ G 135
M2000L

elementu [mm]
81.41250.5158 160 x 100 12 t, grubo ramy 5 mm, LKW-GG maks.11.990 kg

M2000L
Typ- MAN-Numer Ukad otworw Uwagi

Nr. elementu [mm]
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5163 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm, pojazd ganiczy, dodatkowy ukad otworw 83x56
81.41250.5163 83 x 56 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm, pojazdy poarnicze, dodatkowy ukad otworw 160x100
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
L80 81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm

M2000L
Typ-Nr. MAN-Numer Ukad ot- Uwagi

elementu worw [mm]
81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
L90 81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
L95 81.41250.5122 brak 26 t, L95, dla grubosci ramy 7 mm i wysokosci ramy 268 mm, nie dla AHK
81.41250.5145 160 x 100 26 t, L95, tylna belka poprzeczna wzmocniona, dla grubosci ramy 7 mm i wysokosci ramy
268 mm
M2000M

elementu worw [mm]
M31 81.41250.0127 brak nie przeznaczony dla AHK
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
M34 81.41250.5158 160 x 100 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm
81.41250.5163 83 x 56 13/14/15 t, grubo ramy 6-7 mm, pojazdy poarnicze, dodatkowy ukad otworw
160x100
81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
M41 81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
M43 81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
81.41250.5158 160 x 100 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm

F2000
Typ- MAN-Numer Ukad otworw Uwagi

Nr. elementu [mm]
T01 81.41250.5122 brak nie przeznaczony dla AHK
81.41250.5145 160 x 100 belka tylna poprzeczna wzmocniona, wysoko ramy 270 mm
81.41250.5159 330 x 110 10-cio krotne poczenie rubowe dla zabudowy100 tonowego sprzgu, ciagnik siodowy
81.41250.5160 330 x 110 10-cio krotne poczenie rubowe dla zabudowy100 tonowego sprzgu, wywrotka i
podwozie ciarwki (LKW)
81.41250.5133 140 x 80 zwis sioda =750 mm,tylko sprzg holowniczy, nie przeznaczone dla AHK, brak moliwoci
wymiany
T03 81.41250.5133 140 x 80 zwis sioda =750 mm,tylko sprzg holowniczy, nie przeznaczone dla AHK, brak moliwoci
wymiany
T05 81.41250.5145 160 x 100 tylna belka poprzeczna wzmocniona, wysokoc ramy 270 mm
T06 81.41240.5045 160 x 100 T06, T36, ZAA tylko z wzmacniajcymi pytami 81.42022.0020/.0013
T07 81.41250.5146 160 x 100 belka tylna poprzeczna wzmocniona, wysoko ramy 330 mm

F2000

elementu worw [mm]
81.41250.5159 330 x 110 10-cio krotne poczenie rubowe dla zabudowy100 tonowego sprzgu, ciagnik
siodowy
81.41250.5162 160 x 100 nie przeznaczony dla AHK
siodowy
81.41250.5148 160 x 100 tylko dla typu T20 i T50
siodowy
81.41250.5133 140 x 80 zwis sioda =750 mm,tylko sprzg holowniczy, nie przeznaczone dla AHK,
brak moliwoci wymiany

F2000

elementu worw [mm]
T33 81.41250.5133 140 x 80 zwis sioda =750 mm,tylko sprzg holowniczy, nie przeznaczone dla AHK,
brak moliwoci wymiany
siodowy
T36 81.41240.5045 160 x 100 T06, T36, ZAA tylko z wzmacniajcymi pytami 81.42022.0020/.0013
siodowy
siodowy

F2000

elementu worw [mm]
siodowy
81.41250.5167 160 x 100 zwis=700 mm (900 mm)
T48 81.41250.1324 160 x 100 100 mm niej, wysoko ramy 270 mm
81.41250.5122 brak nie przeznaczony dla AHK
siodowy
81.41250.5167 160 x 100 zwis=700 mm (900 mm)
81.41250.5148 160 x 100 tylko dla typu T20 i T50
siodowy
siodowy

Tabela 28: Tylne belki poprzeczne i dane techniczne
MAN- Nr Ukad D S C RC = C+S DC V Maks. t Typ Uwagi

elementu otworw [kN] [kg] [kg] [kg] [kN] [kN] obci.przy- [mm]
[mm] czepy [kg]
81.41240.5045 160 x 100 130 1000 13000 14000 90 35 D-Wert 10 F2000 T06, T36, ZAA tylko z
pytami wzmacniajcymi
81.42022.0020/.0013 wedug
rysunku montaowego
81.42001.8105
81.41250.0127 brak 0 0 0 0 0 0 0 5 M2000 nie dla AHK
81.41250.1320 160 x 100 130 1000 13000 14000 90 35 D-Wert 12 F2000 150 mm niej ni seryjnie, dla
wysokoci ramy 270 mm
81.41250.2251 brak 0 0 0 0 0 0 0 4 L2000 nie dla AHK
81.41250.5122 brak 0 0 0 0 0 0 0 6 M2000 26 t, L95 dla ramy o gruboci
7 mm i wysokoci 268 mm, nie
dla AHK
81.41250.5122 brak 0 0 0 0 0 0 0 6 F2000 nie dla AHK
81.41250.5133 140 x 80 0 0 0 0 0 0 0 8 F2000 T02, T03, T32, T33, zwis sioda
=750 mm, ukad otworw tylko
dla sprzgu holowniczego,
nie dla AHK, brak moliwoci
wymiany
81.41250.5137 120 x 55 * * * * * * * 8 L2000 Cz podstawowa dla
81.41250.5140* Tylko z pyt
wzmacniajc 81.41291.2201
81.41250.5138 140 x 80 * * * * * * * 10 L2000 Zastpiono przez
81.41250.5150* Tylko z pyt
wzmacniajc 81.41291.2492
81.41250.5139 140 x 80 52 1000 10500 11500 52 25 10500 10 L2000 Zastpiono przez
81.41250.5151
81.41250.5140 120 x 55 52 700 6500 7200 40 18 10500 8 L2000 4x2/2, dla AHK-Typ G 135
81.41250.5141 160 x 100 0 0 0 0 0 0 0 8 F2000 Zastpiono przez
81.41250.5162 , nie dla AHK,
ukad otworw tylko dla tamy
montaowej
81.41250.5145 160 x 100 90 1000 16000 17000 90 50 20000 11 M2000 26 t, L95, tylna belka
poprzeczna wzmocniona,
dla ramy o gruboci 7 mm i
wyskoci 268 mm
81.41250.5145 160 x 100 200 1000 18000 19000 130 70 D-Wert 11 F2000 Tylna belka poprzeczna
wzmocniona, dla ramy o
wysokoci 270 mm
81.41250.5146 160 x 100 200 1000 18000 19000 130 70 D-Wert 11 F2000 Tylna belka poprzeczna
wzmocniona, dla ramy o
wysokoci 330 mm
81.41250.5146 160 x 100 130 1000 9500 10500 67 35 D-Wert 11 F2000 tylko dla typu T20 i T50

MAN- Nr Ukad D S C RC =C+S DC V Maks. t Typ Uwagi

[mm] czepy [kg]
81.41250.5151* Tylko z pyt
wzmacniajc81.41291.2492
81.41250.5151 140 x 80 60 1000 13000 14000 58 35 14000 10 L2000 belka poprzeczna kocowa
wzmocniona
81.41250.5153* Tylko z pyt
wzmacniajc81.41291.2201
81.41250.5153 120 x 55 52 700 6500 7200 40 18 10500 8 L2000 Napd na wszystkie koa 4x4/2
lub 4x2/2 o 50 mm niej, dla
AHK typu G135
81.41250.5154 160 x 100 60 1000 9500 10500 55 35 14000 10 M2000-L 12 t, L70, L71, L72, L73, rama
o gruboci5 mmZastpiono
przez 81.41250.5158
81.41250.5154 160 x 100 84 1000 9500 10500 61 35 18000 10 M2000 13/14/15 t, rama o gruboci
6-7 mmZastpiono przez
81.41250.5158
81.41250.5154 160 x 100 90 1000 9500 10500 67 35 20000 10 M2000 18/25 t, rama o gruboci7-
8 mm,Zastpiono przez
81.41250.5158
81.41250.5155 120 x 55 52 700 6500 7200 40 18 10500 8 L2000 Pojazd poarniczy, dodatkowy
ukad otworw 83x56
81.41250.5155 83 x 56 17 80 2000 2080 17 10 2080 8 L2000 Pojazd poarniczy, dodatkowy
ukad otworw 120x55
81.41250.5156 160 x 100 60 1000 13000 14000 64 35 14000 12 M2000-L 12 t, L70, L, L73,rama o
gruboci5 mmZastpiono
przez 81.41250.5158
6-7 mm, Zastpiono przez
81.41250.5158
81.41250.5156 160 x 100 90 1000 16000 17000 90 50 24000 12 M2000 18/25 t, rama o gruboci
7-8 mm, Zastpiono
przez81.41250.5158
81.41250.5158 160 x 100 60 1000 13000 14000 64 35 14000 11 L2000 10 t, napd na wszystkie koa
4x4/2, L26, L27, wykonanie
--HD
81.41250.5158 160 x 100 60 1000 13000 14000 64 35 14000 11 M2000-L 12 t, L70, L71, L72, L73, rama
o gruboci 5 mm, ciarowy
- ciar ckowity 11.990 kg
6-7 mm
81.41250.5158 160 x 100 90 1000 16000 17000 90 50 24000 11 M2000 18/25 t, grubo ramy 7-8 mm
81.41250.5159 330 x 110 314 0 0 0 0 0 D-Wert 15 F2000 10-cio krotne poczenie
rubowe dla zabudowy100
tonowego sprzgu, ciagnik
siodowy
81.41250.5160 330 x 110 314 0 0 0 0 0 D-Wert 15 F2000 10-cio krotne poczenie
rubowe dla zabudowy100
tonowego sprzgu, wywrotka i

MAN- Nr Ukad D S C RC = C+S DC V Maks. t Typ Uwagi

[mm] czepy [kg]
81.41250.5161 160 x 100 55 700 6500 7200 40 18 10500 8 M2000 Pojazdy poarnicze,
dodatkowy ukad otworw
83x56, zastpiono przez
81.41250.5163
81.41250.5161 83 x 56 18 80 2000 2080 18 10 2080 8 M2000 Pojazdy poarnicze,
dodatkowy ukad otworw
160x100, zastpiono przez
81.41250.5163
81.41250.5162 160 x 100 0 0 0 0 0 0 0 8 F2000 Ukad otworw tylko dla
tamy montaowej, nie dla
AHK
81.41250.5163 160 x 100 55 700 6500 7200 40 18 10500 8 M2000 13/14/15 t, rama o
gruboci 6-7 mm, pojazdy
poarnicze, dodatkowy
ukad otworw 83x56
81.41250.5163 83 x 56 18 80 2000 2080 18 10 2080 8 M2000 13/14/15 t, rama o
gruboci 6-7 mm, pojazdy
poarnicze, dodatkowy
ukad otworw 160x100
81.41250.5167 160 x 100 200 1000 18000 19000 130 70 D-Wert 11 F2000 T46, T48, zwis =700 mm
(900 mm), (cz rodkowa
jak 81.41250.5145)
81.41250.5168 160 x 100 53 1000 9500 10500 53 25 10500 8 L2000 Belka armatury typ L26,
przygotowanie dla hydrau-
licznego wau z wypustem,
z pytami wzmacniajcymi
81.42022.0013
i81.42022.0014
81.41250.5170 140 x 80 60 1000 13000 14000 58 35 14000 10 L2000 Napd na wszyskie koa
4x4/2, o 100 mm niej,
tylna belka poprzeczna
wzmocniona

Tabela 29: Rysunki montaowe dla zaczepw
Typ pojazdu Typ AHK Producent AHK Ukad Sworznia Rysunek Uwagi
otworw w w montaowy
[mm] [mm] MAN-Nr.
L2000 260 G 135 Rockinger 120 x 55 40 81.42000.8031 Zatpuje 81.42000.8094
86 G 135 Ringfeder 120 x 55 40 81.42000.8031 Zatpuje 81.42000.8094
86 G 145 Ringfeder 140 x 80 40 81.42000.8095
260 G 145 Rockinger 140 x 80 40 81.42000.8095
864 Ringfeder 140 x 80 40 81.42000.8095
260 G 150 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8107
400 G 150 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8107
86 G 150 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8107
TK 226 A Rockinger 83 x 56 40 81.42000.8116 Pojazdy poarnicze
D 125 Oris 83 x 56 kulowy 81.42000.8101 Do 3,5t,
zobacz 81.42001.6142
D 125/1 Oris 83 x 56 kulowy 81.42030.6014 Do 2,2t,
zastpiony przez D 125
D 85 A Oris 83 x 56 kulowy 81.42030.6014 Do 2,2t,
zastpiony przez D 125
M2000 260 G 150 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8107
400 G 150 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8107
86 G 150 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8107
340 G 150 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8106 Zwis > 750mm
95 G 150 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8111 Zwis > 750mm
98 G 150 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8112 Zwis > 750mm,
Szwajcaria
263 G 150 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8108 Szwajcaria
88 G 150 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8108 Szwajcaria
865 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8105
500 G 6 Rockinger 160 x 100 50 81.42000.8105
700 G 61 Rockinger 160 x 100 50 81.42000.8105
81/CX Ringfeder 160 x 100 50 81.42000.8105
92/CX Ringfeder 160 x 100 50 81.42000.8105
TK 226 A Rockinger 83 x 56 40 81.42000.8116 Pojazd poarniczy
Skrt: AHK: zaczep przyczepy

Tabela 29: Rysunki montaowe dla zaczepw
Typ pojazdu Typ AHK Producent AHK Ukad Sworznia w Rysunek Uwagi
otworw w [mm] montaowy
[mm] MAN-Nr.
F2000 260 G 150 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8107
400 G 150 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8107
86 G/150 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8107
42 G 250 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8084
95 G 150 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8111 Zwis > 750mm
98 G 150 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8112 Zwis > 750mm,
Szwajcaria
263 G 150 Rockinger 160 x 100 40 81.42000.8108 Szwajcaria
88 G 150 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8108 Szwajcaria
865 Ringfeder 160 x 100 40 81.42000.8105
500 G 6 Rockinger 160 x 100 50 81.42000.8105
700 G 61 Rockinger 160 x 100 50 81.42000.8105
81/CX Ringfeder 160 x 100 50 81.42000.8105
92/CX Ringfeder 160 x 100 50 81.42000.8105
Skrt: AHK: zaczep przyczepy

4.16.5 Zaczep kulowy
Rwnie znikome siy nacisku przyczepy tak, jak wszystkie obcienia dziaajce na ty pojazdu maj wpyw na rozkad obcie osi.
Dlatego przede wszystkim w zwizku z innymi obcieniami tyu pojazdu (np. platforma zaadowcza, uraw) przy pomocy oblicze
obcienia osi naley sprawdzi czy dodatkowy nacisk jest moliwy.
Dalsze wymagania dotyczce montau zaczepw kulowych:
waciwa wielko zaczepu kulowego (sia nacisku, ciar przyczepy)

atestowana podpora zaczepu
rma MAN nie dopuszcza montau bez podpory zaczepu, a wic mocowania tylko do zabezpieczenia przed wjechaniem
pod pojazd
podpora zaczepu powinna by przymocowana do pionowych eber ramy gwnej (rma MAN nie dopuszcza mocowania
tylko do pasa ramy gwnej)
naley przestrzega wskazwek zawartych w instrukcjach montau / dyrektywach producentw podpr i
zaczepw kulowych
naley zachowa odpowiedni przestrze swobodn np. wg VBG-12 i DIN 74058 (patrz ilustracja 42 i 43)
waciwa wielko i mocowanie do ramy pojazdu powinny by sprawdzone w punkcie kontroli (np. DEKRA/TV) podczas
wpisywania zaczepu do dokumentw
naley przestrzega dozwolonej lub wpisanej dopuszczalnej wielkoci cakowitego ciaru skadu.
Przy zachowaniu tych zaoe, w przypadku pojazdw typoszeregw M2000L, M2000M i F2000 (denicje typoszeregw serii
patrz rozdzia Wiadomoci oglne) wpisany cakowity ciar cigniony moe zasadniczo wynosi 3500 kg. W przypadku t
yposzeregu seri L2000 naley pamita o ograniczeniu cakowitego ciaru skadu do 10.400 kg, gdy zamontowano 5-stopniow
skrzyni biegw w poczeniu z najwikszym przeoeniem osi napdowej o wartoci i = 3,9. Wszystkie inne L2000 o dopuszczalnym
ciarze cakowitym do 10000 kg rwnie mog mie wpisany cakowity ciar cigniony 3500 kg.
4.16.6 Sprzg siodowy

Naczepy i cigniki siodowe naley sprawdza w odniesieniu do ich rozmiarw i ciarw pod wzgldem moliwoci utworzenia z nich
pojazdu siodowego.
W zwizku z tym kontroli podlegaj:
promienie odchylenia naczepy

wysoko sioda midzy cignikiem a naczep
obcienie sioda
swoboda ruchu wszystkich elementw
przepisy prawa
zalecenia ustawienia ukadu hamulcowego.
W celu osignicia maksymalnego obcienia sioda, przed eksploatacj pojazdu naley:
zway pojazd
wykona obliczenia obcienia osi
ustali optymaln wielko sioda
sprawdzi przedni promie odchylenia
sprawdzi tylny promie odchylenia
sprawdzi przedni kt nachylenia
sprawdzi tylny kt nachylenia
sprawdzi cakowit dugo skadu
zamontowa waciwy sprzg siodowy.
Wymagany kt nachylenia wg normy DIN-ISO 1726 wynosi z przodu 6, z tyu 7, i na bok 3. Rne rozmiary opon, sztywnoci
spryn lub wysokoci sioda pomidzy cignikiem i naczep zmniejszaj te kty tak, e mog one straci zgodno z norm.
Poza nachyleniem naczepy do tyu naley uwzgldni rwnie nachylenie boczne na zakrtach, resorowanie (prowadzenie osi,
cylinder hamulcowy), acuchy przeciwpolizgowe, ruch wahadowy agregatu osi przy pojazdach z podwjn osi i promienie
odchylenia.

Ilustracja 47: Wymiary w obszarze cignikw siodowych ESC-002
7
3
h
R
R
v
100
W przypadku naczepy naley pamita, aby zachowana bya wymagana wysoko minimalna. Wielkoci sioda podawana wstpnie w
dokumentach sprzeday lub na rysunkach podwozia dotyczy wycznie pojazdu standardowego. Elementy wyposaenia, ktre maj
wpyw na ciar wasny pojazdu lub na jego wymiary, w niektrych przypadkach stwarzaj konieczno zmiany podstawowych
wymiarw sioda.
Moe to spowodowa zmian obcienia uytkowego i dugoci cakowitej pojazdu.
Dopuszcza si stosowanie wycznie sprzgw siodowych z atestem. Atestowane podzespoy posiadaj cech kontroli, tu zgodnie
z dyrektyw 94/20/EG. Rozpozna mona europejski znak kontroli w postaci eXX numer (XX: 1- lub 2-cyfrowa liczba), najczciej
w prostoktnym obramowaniu, po czym nastpuje kolejny cig cyfr XX-XXXX (2- oraz 4-cyfrowe liczby, np.: e1 00-0142. Pyty
montaowe, ktre wymagaj wykonania wierce w ramie lub konierzu ramy pomocniczej s niedopuszczalne.
Monta sprzgu siodowego bez ramy pomocniczej jest rwnie niedopuszczalny. Wymiary ramy pomocniczej i jako materiau
(0,2 360N/mm2) musz by zgodne z porwnywalnym pojazdem seryjnym. Pyta sioda nie moe spoczywa na podunicach ramy,
lecz wycznie na ramie pomocniczej sioda. W celu mocowania pyty montaowej dozwolone jest stosowanie wycznie rub rmy
MAN lub rub dopuszczonych przez producenta pyty sioda (patrz te rozdzia Modernizacja podwozi ust. Poczenia nitowe i
rubowe ramy). Zachowa momenty dokrcenia i skontrolowa je podczas najbliszej obsugi pojazdu!
Naley przestrzega instrukcji/wytycznych producenta sprzgu siodowego.
Paszczyzna pyty sioda naczepy przy dopuszczalnym obcieniu sioda powinna by rwnolega do jezdni. Wysoko sprzgu
siodowego musi by odpowiednio dopasowana, przy czym uwzgldnieniu podlegaj przestrzenie swobodne wg DIN-ISO 1726.

Instalacje przyczeniowe dla przewodw powietrza, hamulcw, elektryki i ABS nie mog ociera si o konstrukcj i sczepia si
wzajemnie na zakrtach. Dlatego swoboda wszystkich instalacji podczas jazdy z naczep na zakrtach powinna by sprawdzona przez
wykonawc zabudowy. Podczas jazdy bez naczepy wszystkie instalacje musz by pewnie zamocowane w odpowiednich zaczepach.
Wystpuj nastpujce czopy sprzgowe (nazywane rwnie czopami gwnymi):
czop sprzgowy 50 o rednicy 2

czop sprzgowy 90 o rednicy 3,5 (wg 94/20/EG).
Ktry z nich zostanie zastosowany zaley od rnych czynnikw. Podobnie jak w przypadku zaczepw decydujca jest wielko D.
Dla caego skadu siodowego obowizuje zawsze mniejsza wielko D czopa gwnego i sprzgu siodowego.
Wielko D zawsze znajduje si na tabliczkach znamionowych.
Do ustalenia wielkoci D su nastpujce wzory:
Wzr 17: Wielko D dla sprzgw siodowych
0,6 9,81 T R
D=
T+R-U
Przy danej wielkoci D i szukanym dopuszczalnym ciarze cakowitym naczepy obowizuje:
Wzr 18: Dopuszczalny ciar cakowity naczepy
D (T - U)
R=
(0,6 9,81 T) - D
Jeeli dopuszczalny ciar cakowity naczepy i wielko D sprzgu zostay ustalone, wwczas mona obliczy dopuszczalny ciar
cakowity cignika siodowego przy pomocy nastpujcego wzoru:
Wzr 19: Dopuszczalny ciar cakowity pojazdu siodowego
D (R U)
T=
(0,6 9,81 R) - D
Jeeli szukamy obcienia sioda, ale wszystkie pozostae obcienia s znane, korzystamy z:
Wzr 20: Obcienie sioda
0,6 9,81 T R
U=T+R-
D
Gdzie:
D = wielko D w [kN]
R = dopuszczalny ciar cakowity naczepy w [t] cznie z obcieniem sioda
T = dopuszczalny ciar cakowity cignika siodowego w [t] cznie z obcieniem sioda
U = obcienie sioda w [t]
Przykady oblicze mona znale w rozdziale 9 Obliczenia.

4.16.7 Przebudowa pojazdu ciarowego na cignik siodowy albo cignika siodowego na
pojazd ciarowy
W zalenoci od podwozia, w celu przebudowania cignika siodowego na pojazd ciarowy lub odwrotnie, konieczna jest
modernizacja ukadu hamulcowego. Dlatego na wykonanie przebudowy samochodu ciarowego na cignik siodowy lub odwrot-
nie, wymagana jest zgoda rmy MAN. Informacji i zgody na modernizacj ukadu hamulcowego udziela oddzia ESC (adres patrz
wyej pod Wydawca). Naley poda nastpujce dane: Numer identykacyjny pojazdu i numer pojazdu (objanienia patrz rozdzia
Wiadomoci oglne).
Do montau sprzgw siodowych mog by stosowane wycznie atestowane pyty montaowe, ktre uzyskay aprobat MAN.
Dopuszczenie przez organizacje kontrolne (np. TV, DEKRA) nie ma mocy atestu, jak rwnie nie zastpuje dopuszczenia rmy MAN.
Plyty montaowe mog by mocowane wycznie do ram pomocniczych. Przekrj poprzeczny ramy pomocniczej i jej wytrzymao
musz odpowiada, co najmniej pewnej porwnywalnej ramie pomocniczej pojazdu seryjnego. Monta ram pomocniczych,
pyt montaowychi sprzgw siodowych patrz wyej.
Przycza instalacji powietrznej i elektrycznej musz by umieszczone tak, eby czenie i rozczanie mogo odbywa si pewnie,
a instalacje nie byy naraone na uszkodzenia podczas ruchw naczepy. Jeeli instalacje elektryczne musz by zmienione, naley
zastosowa przewody rmy MAN do podobnych cignikw siodowych. S one osigalne za porednictwem dziau czci zamiennych.
W kadym przypadku zmian, naley stosowa si do wskazwek z rozdziau Elektryka, instalacje.
Jeeli przyczanie instalacji powietrznych i elektrycznych nie jest moliwe z poziomu jezdni, do dyspozycji musi by powierzchnia
robocza o wymiarach, co najmniej 400 mmx500 mm oraz by przewidziany stopie wejciowy umoliwiajcy dostp do niej.
W przypadku koniecznoci modernizacji ramy, rozstawu osi k lub zwisu ramy obowizuj wskazwki z rozdziau
Modernizacja podwozi. W celu zapobieenia kiwaniu si sioda naley zastosowa takie resorowanie, jakie wystpuje przy
podobnych cignikach siodowych MAN. Naley przewidzie stabilizator tylnej osi.
W przypadku przerabiania podwozia wywrotki na cignik siodowy nie ma koniecznoci zmiany tylnego resorowania
(jednak przy sztywnym resorowaniu wywrotki traci si komfort jazdy). W przypadku przerabiania cignika siodowego na wywrotk
musi by zamontowane resorowanie, jak przy porwnywalnej wywrotce seryjnej.
5. Nadwozia
5.1 Oglne
W celu identykacji kade nadwozie musi by zaopatrzone w tabliczk, z ktrej wynikaj co najmniej nastpujce dane:
pena nazwa producenta nadwozia

numer seryjny.
Dane na tabliczce musz by trwae.
Nadwozia maj wyrany wpyw na waciwoci jazdy i opory powstajce w czasie jazdy, czyli porednio na zuycie paliwa.
W zwizku z tym nadwozia nie powinny niepotrzebnie:
zwiksza oporw jazdy

pogarsza waciwoci jezdnych.
Nieuniknione ugicie i przegicie nie moe by przyczyn negatywnych waciwoci nadwozia i pojazdu.
Musi by ono pewnie absorbowane przez nadwozie, w zwizku z tym, przy nadwoziach skrzyniowych, zaleca si trzyczciowe burty
boczne. Wielko Ca dla nieuniknionego ugicia:
Wzr 21: Wielko Ca dopuszczalne ugicie ramy

i
1 li + l
f=
200

Gdzie:
f = maksymalne ugicie ramy w [mm]

li = rozstawy osi k, li = suma rozstaww osi k w [mm]
l = zwis ramy w [mm]
Wskanik oporu przy zginaniu ma wpyw na naprenia gnce, geometryczny moment bezwadnoci powierzchni i wpywa na ugicie
i drgania. Dlatego nie mona uwzgldnia tylko wystarczajcego wskanika oporu przy zginaniu, ale naley rwnie uwzgldni
wystarczajcy moment bezwadnoci powierzchni. Z nadwozia na podwozie powinno by przenoszonych jak najmniej drga.
Przy projektowaniu miarodajne s warunki eksploatacyjne waciwe dla miejsca eksploatacji.
Zalecamy, aby producent nadwozia wymagan ram pomocnicz lub pyt montaow mg rozmieci naprzemiennie.
Oczekuje si od wykonawcy, e dziki odpowiednim zabiegom bdzie wykluczone przecienie pojazdu.
Podczas projektowania ramy pomocniczej mona skorzysta z potrzebnych danych dotyczcych ram pojazdw MAN:
z tabeli podunice ram w rozdziale 4 Modernizacja podwozi

online poprzez MANTED (www.manted.de)
z rysunku podwozia (osigalne take poprzez MANTED).
Wykonawca nadwozia musi uwzgldni nieuniknione w budowie pojazdw tolerancje. Nale do nich np. tolerancje dotyczce:
opon
spryn
ram.
Podczas eksploatacji pojazdu naley si rwnie liczy ze zmianami wymiarw, co musi by uwzgldnione przy projektowaniu.
Tu nale np.:
posadowienia spryn
deformacja opon
deformacja nadwozia.
Rama nie moe by zdeformowana ani przed montaem, ani w jego trakcie. Przed postawieniem na stanowisko montaowe pojazd
powinien kilkakrotnie pojecha w przd i w ty w celu rozadowania napre. Obowizuje to ze wzgldu na wystpujce w czasie
jazdy na zakrtach naprenie osi, szczeglnie przy pojazdach posiadajcych osie zespolone. W celu wykonania montau nadwozia
pojazd powinien by ustawiony na rwnej nawierzchni. Okresy pomidzy czynnociami konserwacyjnymi naley w miar moliwoci
zgra z okresami, ktre obowizuj dla podwozia.
5.1.1 Dostp, swoboda ruchw

Dostp do wleww paliwa i innych materiaw uzupenialnych musi by zapewniony tak samo jak dostp do wszystkich innych
podzespow ramy (np. wcigarki koa zapasowego, skrzynki akumulatorw). Swoboda ruchu elementw ruchomych nie moe by
zakcona przez nadwozie. W przypadku minimalnej swobody ruchw naley uwzgldni:
maksymaln amortyzacj
dynamiczn amortyzacj w czasie jazdy
amortyzacj w czasie ruszania lub hamowania
odchylenie w czasie jazdy na zakrtach
eksploatacj acuchw przeciwpolizgowych
waciwoci jazdy awaryjnej, np. uszkodzenie miecha podczas jazdy i w efekcie przechylenie na bok
(np. 3 przechylenie wg ISO 1726 dla cignikw siodowych, patrz te rozdzia Mechanizmy sprzgowe).
Wymienione powyej kryteria mog czasami wystpowa jednoczenie. Ani opony, ani acuchy przeciwpolizgowe nie mog dotyka
nadwozia. Jako przestrze swobodn (m.in. uwzgldniajc kryteria) zalecamy min. 30 mm.
Zawarte w tabeli 30 wartoci dla wysokoci acuchw przeciwpolizgowych maj jedynie sens informacyjny i mog si rni w
zalenoci od producenta i konstrukcji.

Ilustracja 48: Zwikszenie rozmiarw przez acuchy przeciwpolizgowe ESC-033
Tabela 30: Masa wirujca acuchw przeciwpolizgowych
Radauenseite Radinnenseite
d
e
c
f
b a
Reifen - Mittenabstand Quelle: Rud Kettenfabrik Rieger u. Dietz, D-73428 Aalen
Rozm. Oznaczenie a [mm] b [mm] c [mm] d [mm] e [mm] f [mm]

poj. blin. poj. blin. poj. blin. poj. blin. blin. blin.
17,5 215/75 R 17.5 20 23 36 42 24 28 60 70 42 60
225/75 R 17.5 20 23 36 42 24 28 60 70 42 60
235/75 R 17.5 20 23 36 42 24 28 60 70 42 60
245/75 R 17.5 20 23 36 42 24 28 60 70 42 60
245/75 R 17.5 20 23 36 42 24 28 60 70 42 60
19,5 245/70 R 19.5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
265/70 R 19.5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
285/70 R 19.5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
305/70 R 19.5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
20,0 335/80 R 20 26 26 38 45 32 32 70 80 48 70
365/80 R 20 26 26 38 45 32 32 70 80 48 70
365/85 R 20 26 26 38 45 32 32 70 80 48 70
375/70 R 20 26 26 38 45 32 32 70 80 48 70
22,5 10 R 22,5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
11 R 22,5 26 26 45 45 32 32 80 80 48 70
12 R 22,5 26 26 45 45 32 32 80 80 48 70
13 R 22,5 26 26 45 45 32 32 80 80 48 70
255/70 R 22.5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
275/70 R 22.5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
285/60 R 22.5 26 26 45 45 32 32 80 80 48 70
295/60 R 22.5 26 26 45 45 32 32 80 80 48 70
295/80 R 22.5 26 26 38 45 32 32 70 80 48 70
305/60 R 22.5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
305/70 R 22.5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
315/60 R 22.5 23 26 38 45 28 32 70 80 48 70
315/70 R 22.5 26 26 38 45 32 32 70 80 48 70
315/80 R 22.5 26 26 38 45 32 32 70 80 48 70
385/65 R 22.5 26 26 38 45 32 32 80 80 48 70
425/65 R 22.5 26 26 38 45 32 32 80 80 48 70

W przypadku osi unoszonych naley rwnie sprawdzi przestrze swobodn przy uniesionej osi. W przypadku dynamicznego reso-
rowania osi napdowej, w celu uniknicia kontaktu uniesionej osi z podoem, wysoko unoszenia musi by wiksza od wysokoci
resorowania na osi napdowej.
Funkcja unoszenia moe by ograniczona z powodu:
pooenie dolnej krawdzi nadwozia (np. nadwozia niskie)

rozkad obcie (np. przy urawiach na kocu ramy).
W takich przypadkach MAN zaleca rezygnacj z moliwoci unoszenia osi. Naley zablokowa moliwo unoszenia osi, gdy podczas
jazdy niezaadowanym pojazdem z uniesion osi zostanie przekroczone 80% dopuszczalnego nacisku na o napdow lub
nie zostanie osignita 25% warto nacisku na o przedni.
5.1.2 Obnianie nadwozia

Gdy pojazd zostanie wyposaony w mniejsze opony, wwczas moliwe jest rwnie obnienie poziomu nadwozia o wymiar h wg
wzoru:
Wzr 22: Rnica wysokoci poziomu nadwozia
d1 - d2
h =
2
Gdzie:
h = wielko obnienia w [mm]

d1 = rednica zewntrzna wikszej opony w [mm]
d2 = rednica zewntrzna mniejszej opony w [mm]
Poniewa odlego grnej krawdzi ramy od grnej krawdzi opony bdzie wiksza o wymiar h poziom nadwozia moe zosta
obniony o tak wanie warto, jeeli inne powody nie przemawiaj przeciwko temu. Problemy mog stwarza np. elementy
wystajce ponad grn krawd ramy.
Jeeli nadwozie miaoby by umieszczone jeszcze niej, to naley sprawdzi nastpujce czynniki:
maksymalne statyczne resorowanie przy odcionym pojedzie (= stan pokazywany na rysunkach

podwozi)
dodatkowa dynamiczna droga resorw
przechy boczny przy jedzie na zakrtach (ca. 7 bez acuchw przeciwpolizgowych)
dodatek na acuchy przeciwpolizgowe
przestrze dla podzespow, ktre podczas maksymalnego ugicia resorowania mog wystawa ponad
grn krawd ramy, np. cylinder hamulcowy
przestrze swobodna dla skrzyni biegw i drkw poredniczcych.
Wymienione powyej kryteria mog rwnie wystpowa jednoczenie.
5.1.3 Podesty i platformy

Podesty i plaformy musz w kadym przypadku odpowiada przepisom o zapobieganiu wypadkom. Godne polecenia s rusztowania
aurowe lub naprzemiennie toczone blachy. Pene pyty lub pyty toczone jednostronnie nie s dopuszczone. Osony z blachy musz
by wykonane tak, aby spywajca woda nie moga si dosta do przekadni zmianowej.

5.1.4 Ochrona antykorozyjna
Jako powok na powierzchniach nadwozi powinna odpowiada poziomowi jakoci powok podwozia.
W celu zapewnienia spenienia tego wymogu w stosunku do nadwozi, ktrych wykonanie zleca rma MAN,
konieczne jest stosowanie si do normy zakadowej MAN M 3297 Ochrona antykorozyjna i systemy powok dla obcych nad-
wozi. Jeeli nadbudow zleca klient, to powysze naley traktowa jako zalecenie, przy czym nie zastosowanie si wykluczy
odpowiedzialno gwarancyjn MAN. Dostp do norm zakadowych MAN umoliwia dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Wskazwki do normy MAN M3297: Pdwozia MAN s pokrywane przyjaznym dla rodowiska 2-komponentowym lakierem na bazie
wody w temperaturze wysychania ok. 80C. Dla zapewnienia rwnowartociowego pokrycia, w przypadku wszystkich elementw
metalowych nadwozia i ramy pomocniczej (poredniej) zaleca si nastpujc struktur powok:
metalicznie gadka lub piaskowana (SA 2,5) powierzchnia elementu

gruntowanie: podkad adhezyjny 2K-EP lub jeli to moliwe -
KTL wg normy zakadowej MAN M 3078-2 z przygotowaniem cynkowo fosforanowym
lakier nawierzchniowy: 2-komponentowy lakier nawierzchniowy zgodny z norm zakadow MAN M
3094, najlepiej na bazie wody.
W dolnych partiach nadwozia (np. podunice, belki poprzeczne, ktnice), zamiast podkadu i lakieru nawierzchniowego moliwe jest
take cynkowanie ogniowe, grubo warstwy nie moe by mniejsza ni 80 m.
Zakres czasu wysychania lub twardnienia oraz temperatur mona znale w arkuszach danych technicznych danego producenta.
Przy wyborze i kombinacji rnych materiaw metalowych (np. aluminium i stal) naley bra pod uwag oddziaywanie
elektrochemicznego szeregu napiciowego na wystpowanie korozji w miejscach pocze (izolacja).
Zgodno materiaw jest bardzo istotna; np. elektrochemiczny szereg napiciowy (przyczyna korozji kontaktowej).
Po zakoczeniu prac przy podwoziu:
usun wiry wiertnicze

usun zadziory z krawdzi
pustki powietrzne zakonserwowa woskiem.
Mechaniczne elementy poczeniowe (np. ruby, nakrtki, podkadki, trzpienie), ktre nie bd lakierowane naley optymalnie
zabezpieczy przed korozj. W celu zapobieenia powstawaniu korozji w wyniku dziaania soli w okresie postoju podczas fazy
wykonywania modernizacji, wszystkie elementy podwozia powinny by umyte wod zaraz po przyjedzie pojazdu do producenta
nadwozia.
5.2 Rama pomocnicza (porednia)

Rama pomocnicza musi mie tak szeroko zewntrzn jak rama podwozia i odpowiada konturowi zewntrznemu ramy gwnej.
Wyjtki wycznie na podstawie zezwolenia MAN, dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Gdy wymagana jest rama pomocnicza, wwczas naley postpowa zgodnie z poniszymi zaleceniami.
Rama musi by ciga i nie moe by przegita do boku (wyjtki np. przy niektrych wywrotkach wymagaj zezwolenia).
Podunica ramy pomocniczej musi lee na grnej pce podunicy ramy.
Unika obcie punktowych. Na ile to moliwe, ramy pomocnicze powinny by wykonane podatnie na skrcanie. Zamknite prole
o duej sztywnoci skrcania powinny by stosowane tylko wtedy, gdy nie istniej inne moliwoci konstrukcyjne (wyjtki obowizuj
dla urawi samochodowych, patrz, uraw samochodowy w punkcie 5.3.8). Uywane zazwyczaj w konstrukcjach pojazdw zaginane
prole U, najlepiej speniaj warunek podatnoci na skrcanie. Prole walcowane nie nadaj si.
Jeeli prole ramy pomocniczej bd w rnych miejscach zamknite, naley zadba o stopniowe zejcie z zamknicia do prolu U.
Przejcie z zamknitego do otwartego prolu musi nastpowa, co najmniej na dugoci odpowiadajcej potrjnej wysokoci ramy
pomocniczej (patrz ilustracja 49).

Ilustracja 49: Przejcie z zamknitego do otwartego prolu U ESC-043
2H
H
3H
Zalecane przez nas wielkoci ram pomocniczych nie zwalniaj wykonawcw nadwozi z samodzielnego sprawdzenia ramy pomocniczej
pod wzgldem przydatnoci dla danego przypadku.
Granica plastycznoci, zwana take zyczn granic plastycznoci lub granic 0,2-nie moe by przekroczona w adnych warunkach
jazdy i adnym stanie obcienia, naley uwzgldni wspczynniki bezpieczestwa.
Zalecane, wspczynniki bezpieczestwa:
2,5 w czasie jazdy

1,5 przy obcieniu statycznym.
Granice plastycznoci rnych materiaw ram pomocniczych patrz tabela 31.
Tabela 31: Granice plastycznoci materiaw na ramy pomocnicze
Numer Oznacz. Norma 0,2 0,2 Oznacz. Norma Przydatno dla ram gwnych
materiau materiau stara [N/mm2] [N/mm2] materiau nowa pojazdw i ram pomocniczych
stare nowe
1.0037 St37-2 DIN 17100 235 340-470 S235JR DIN EN 10025 nie dopuszczony
1.0570 St52-3 DIN 17100 355 490-630 S355J2G3 DIN EN 10025 zalecana
1.0971 QStE260N SEW 092 260 370-490 S260NC DIN EN 10149-3 tylko w L2000 4x2, nie dla obcie
punktowych
1.0974 QStE340TM SEW 092 340 420-540 (S340MC) nie dla obcie punktowych
1.0978 QStE380TM SEW 092 380 450-590 (S380MC) zalecana
1.0980 QStE420TM SEW 092 420 480-620 S420MC DIN EN 10149-2 zalecana
1.0984 QStE500TM SEW 092 500 550-700 S500MC DIN EN 10149-2 zalecana
Materiay S235JR (St37-2) i S260NC (QStE260N) nie s dopuszczone lub dopuszcza si je w ograniczonym zakresie.
S one dopuszczane tylko dla obcie odcinkowych. Dla wzmocnienia ramy lub w przypadku zamontowania agregatw
powodujcych lokalne dziaanie si (np. platformy zaadowcze, urawie, koowroty linowe) wymagane jest stosowanie materiaw
stalowych o granicy plastycznoci 0,2 350 N/mm.
Ostre krawdzie nie mog oddziaywa na podunice ramy.

Dlatego krawdzie musz by dobrze oczyszczone z wirw.

Pojazdy z serii F2000, w zalenoci od typu, rozstawu osi k i wykonania, mog posiada podunice o wysokoci 270mm zamiast
330 mm. W przypadku podunicy o wysokoci 270 mm naley stosowa cig ram pomocnicz (wyjtek: Nadwozia samonone bez
ramy pomocniczej, patrz ustp 5.2.4 i nadwozia wymienne ustp 5.3.7. Tabele proli ram znajdujce si na pocztku rozdziau 4
Modernizacja nadwozi, zawieraj przyporzdkowanie waciwej wysokoci podunicy ramy do pojazdu. Rama pomocnicza i
podunica ramy musz wsplnie wykazywa, co najmniej taki moment bezwadnoci powierzchni i wskanik oporu przy zginaniu, jak
podunica o wysokoci 330 mm. Czy zastosowanie znajdzie poczenie podatne na przesuwanie, czy poczenie sztywne zaley od
danego nadwozia. Nad nadwoziem bez ramy pomocniczej mona si zastanowi, gdy spenione bd zaoenia z ustpu 5.2.2.4
Nadwozia samonone bez ramy pomocniczej i sprawdzono, e konstrukcja nadwozia wytrzyma zwikszone obcienia.
Swoboda ruchu wszelkich ruchomych elementw nie moe by ograniczona przez konstrukcj ramy pomocniczej.
5.2.1 Formowanie ramy pomocniczej

Cigej ramy pomocniczej wymagaj nastpujce pojazdy:
L2000: Wszystkie numery typw

M2000L, M2000M numery typw podane w Tabeli 32.
Tabela 32: Typy, dla ktrych wymagana jest ciga rama pomocnicza
Tona Typ Tona Typ Tona Typ

L2000 M2000L M2000M
8/9t L20 12t L70 14t M31
L21 L71 M32
L22 L72 M33
L23 L73 M34
L33 14t L74
L34 L75
10t L24 L76
L25 L77
L26 L79
L27 L80
L35 15/20t L81
L36 L82
L83
L84
L86

Podunica ramy pomocniczej musi wykazywa geometryczny moment bezwadnoci powierzchni 100 cm4.
Prole, ktre wykazuj taki moment bezwadnoci powierzchni to np.:
U 90/50/6
U 95/50/5
U 100/50/5
U 100/55/4
U 100/60/4
U 110/50/4.
Jako minimalna S355J2G3 (= St 52-3) lub inny materia stalowy o granicy plastycznoci 0,2 > 350 N/mm.
Materiay o mniejszej granicy plastycznoci s dopuszczane tylko dla obcie odcinkowych.
Poprzecznice ramy pomocniczej naley w miar moliwoci umieci nad belkami poprzecznymi ramy.
Podczas montau ramy pomocniczej nie wolno doprowadzi do poluzowania pocze ramy gwnej.
Ilustracja 50: Forma ramy pomocniczej ESC-096
Szczeg A Otwory montaowe Szczeg B
Jeli rama pomocnicza

Z kadej strony naley pozostawi jest krtsza od ramy
rodkow rub dla utrzymania cigoci gwnej w tym miejscu
zespou konstrukcyjnego ramy zaokrgli krawd
A B
R = 0,5 x grubo ramy
pomocniczej
Wybranie 40
Wszystkie otwory zespou rama

pomocnicza-rama
gwna-poprzecznice wiercone na
14,5 a przy montau konstrukcji
rozwiercone do 16 + 0,3
W miejscach
przegicia
zastosowa
poprzecznice
Unika stosowania poprzecznych
spoin spawalniczych w miejscach przegicia
Podunica ramy pomocniczej musi siga moliwie daleko do przodu, co najmniej jednak do tylnej podpory przedniego resoru
(patrz ilustracja 51). W przypadku resorowania pneumatycznego osi 1. zalecany odstp a 600 mm midzy rodkiem koa 1. osi i
ram pomocnicz.

Ilustracja 51: Odstp ramy pomocniczej od rodka 1. osi ESC-097
Rama pomocnicza doprowadzona

do miejsca ponad tylnym wspornikiem
resoru przedniego
Aby moliwe byo zachowanie wymaganych wymiarw kontur ramy pomocniczej musi odpowiada konturowi ramy, z przodu moe on
by zeskosowany lub rozcity (przykady, parz ilustracje 52 do 55).
Ilustracja 52: Skosowanie ramy pomocniczej z przodu ESC-030

Ilustracja 53: Rozcicie ramy pomocniczej z przodu ESC-031
30
0,2...0.3h
0,6..0,7h
t
r=2
30
h
h
Ilustracja 54: Rama pomocnicza - dopasowanie przez rozpieranie ESC-098

Ilustracja 55: Rama pomocnicza - dopasowanie przez skosowanie ESC-099

5.2.2 Mocowanie ramy pomocniczej i nadwozia
Rama pomocnicza i rama pojazdu powinny by z sob poczone sztywno lub podatnie na przesuwanie. W zalenoci od nadwozia
oba rodzaje pocze mog wystpowa jednoczenie ( mwi si wwczas o poczeniu czciowo sztywnym i podaje si dugo i
obszar dla poczenia sztywnego). Zastosowanie jest uzalenione od wytrzymaoci. Poczenia sztywne s wymagane wtedy, gdy
poczenie podatne na przesuwanie jest ju niewystarczajce.
Tylko w przypadku pocze sztywnych mona stosowa zasad Steinera dla ramy i ramy pomocniczej cznie.
Przy jej pomocy mona wyznaczy moment bezwadnoci powierzchni zespou skadajcego si z ramy i ramy pomocniczej.
Dostarczane luzem lub montowane przez rm MAN ktowniki montaowe, s przeznaczone do podatnego na przesuwanie
montau skrzy zaadunkowych i nadwozi typu furgon. Przydatno do innych nadwozi nie jest wprawdzie wykluczona, jednak naley
sprawdzi, czy przy montau urzdze roboczych i maszyn, dwignic, cystern itd. jest zapewniona odpowiednia wytrzymao.
Rozkad si z nadwozia na ramie pomocniczej w szczeglnoci mocowanie nadwozia do zespou ramy jak rwnie waciwe
poczenia do ramy gwnej le w gestii i odpowiedzialnoci producenta nadwozia.
Wkadki drewniane i wkadki elastyczne pomidzy ram i ram pomocnicz nie s dopuszczone (patrz il. 56).
Wyjtki wycznie na podstawie zezwolenia MAN, oddzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Ilustracja 56: Elastyczna wkadka ESC-026
Elastyczne przekadki np. z gumy lub

innych materiaw s niedopuszczalne
5.2.2.1 Poczenia nitowe i rubowe

Dopuszczone s poczenia rubowe o klasie dokrcania 10.9 z mechanicznym zabezpieczeniem przed odkrcaniem.
Firma MAN zaleca stosowanie rub/nakrtek typu ripp. Materia nakrtek musi by zgodny z materiaem rub.
Moment dokrcajcy naley ustali zgodnie z zaleceniami producenta rub.
Jednakowo dopuszcza si stosowanie nitw wysokoobcialnych ( np. Huck -BOM lub nity z tulej zamykajc) zgodnie z
zaleceniami producenta. Poczenia nitowe ze wzgldu na wykonanie i wytrzymao musz odpowiada poczeniom rubowym.
Dopuszczalne ale nie sprawdzone przez rm MAN s take ruby konierzowe. Firma MAN podkrela jednak, e ruby
konierzowe, ze wzgldu na brak rzeczywistego zabezpieczenia przed odkrceniem, wymagaj znacznie wikszej starannoci
montau. Dotyczy to w szczeglnoci pocze o maej dugoci.

Ilustracja 57: Poczenia nitowe przy zamknitych i otwartych prolach ESC-157
5.2.2.2 Poczenie podatne na przesuwanie

Poczenia podatne na przesuwanie, to poczenia cierne. Wzgldne przesunicia pomidzy ram i ram pomocnicz s warunkowo
moliwe. Wszystkie nadwozia lub ramy pomocnicze, ktre s przykrcane do ramy pojazdu przy pomocy ktownikw montaowych
maj poczenie podatne na przesuwanie. Take, gdy stosowane s blaszki ustalajce, to poczenia z ich zastosowaniem naley
najpierw traktowa jako poczenia podatne na przesuwanie. Dopiero po przeprowadzeniu oblicze arytmetycznych, poczenia te
mog by traktowane jako poczenia sztywne.
W przypadku poczenia podatnego na przesuwanie w pierwszej kolejnoci naley wykorzysta ju istniejce punkty mocowania w
podwoziu. Jeli te oka si niewystarczajce lub nieuyteczne z przyczyn konstrukcyjnych, wwczas naley przewidzie dodatkowe
punkty w odpowiednich miejscach. W przypadku koniecznoci wykonania dodatkowych wierce w ramie naley stosowa si do treci
rozdziau 4 Modernizacja podwozi, ustp Wiercenie, poczenia rubowe i nitowe ramy.
Ilo mocowa naley dobra tak, aby odlego midzy ich rodkami nie przekraczaa 1 200 mm (patrz il. 58).
Ilustracja 58: Odstpy pomidzy mocowaniami ramy pomocniczej i nadwozia ESC-100
1200
Dostarczenie ktownikw montaowych MAN luzem lub przy pojedzie nie zwalnia producenta nadwozia z obowizku sprawdzenia,
czy ich liczba i rozmieszczenie (gotowe otwory w ramie) s wystarczajce dla wykonywanego nadwozia.
Ktowniki montaowe przy pojazdach MAN s wyposaone w otwory podune, ktre s rwnolege do dugoci pojazdu (patrz il. 59).

Wyrwnuj one tolerancje, a przy poczeniach podatnych na przesuwanie pozwalaj na nieuniknione ruchy wzdune pomidzy ram
i ram pomocnicz ew. midzy ram i nadwoziem.
Dla wyrwnania wymiaru odstpu w szerokoci, ktowniki montaowe mog posiada rwnie otwory podune, ktre musz wwczas
zosta uoone poprzecznie do dugoci pojazdu (patrz il. 59).
Ilustracja 59: Ktownik montaowy z otworami podunymi ESC-038
Ktownik mocujcy na ramie gwnej Ktownik mocujcy na ramie pomocniczej
Rny odstp (pustka powietrzna) pomidzy ktownikami montaowymi ramy i ramy pomocniczej naley zrwnoway przy pomocy
podkadek o odpowiedniej gruboci (patrz il. 60). Podkadki musz by wykonane ze stali. Wystarczajca jest jako S235JR
(= St37-2). Naley unika przekraczania iloci czterech podkadek na jedno mocowanie.
Ilustracja 60: Podkadki pomidzy ktownikami montaowymi ESC-028
Rnic w odstpie wyrwna maks.

czterema podkadkami. Dopuszcza si
szczelin maks. 1mm
Jeeli wystpuje niebezpieczestwo, e ruby montaowe si poluzuj, wwczas naley stosowa ruby o dugoci 100 do 120
mm. Ogranicza to prawdopodobiestwo odkrcenia, poniewa odpowiednio dugie ruby wykazuj wiksz zdolno sprystego
wyduania. W przypadku dugich rub przy normalnych ktownikach montaowych, do pocze naley wprowadzi tuleje dystansowe
Mocowanie z ilustracji 63 jest zalecane w przypadku pocze sztywnych. Ten rodzaj poczenia umoliwia ograniczone i kontrolowane
unoszenie si nadwozia przy ekstremalnych skrceniach ramy.

Zaleca si nastpujce wielkoci rub:
dla L2000: M12 x 1,5

dla pozostaych pojazdw: M14 x 1,5 lub M16 x 1,5.
Poczenia rubowe, patrz take rozdzia 4 Modernizacja podwozi, ustp Wiercenie, poczenia rubowe i nitowe ramy.
Materia nakrtek musi by zgodny z materiaem rub. Nakrtki naley zabezpieczy.

Nakrtki samozabezpieczajce mog by zastosowane tylko raz.
Ilustracja 61: Ktownik mocujcy dla dugich rub ESC-018

Ilustracja 62: Tuleje dystansowe dla dugich rub ESC-035
Dla dugich rub zastosowa tuleje

dystansowe
Ilustracja 63: Dugie ruby i spryny talerzowe ESC-101

Ilustracja 64: Mocowanie ramy pomocniczej przy pomocy cznikw ESC-010
Ilustracja 65: czenie obejmami ESC-123
Pak, klasa wytrzymaoci 8.8
Nieelastyczna przekadka
Mocowanie tylko do kadki ramy
Ktownik lub mostek U

Ilustracja 66: Mocowanie podwjne ESC-027
Hilfsrahmenquertrger
Doppelbefestigung
Ilustracja 67: Mocowanie ramy pomocniczej przez spawanie w otworze ESC-025

5.2.2.3 Poczenie sztywne
W przypadku pocze sztywnych, wzgldne przesunicia pomidzy ram i ram pomocnicz nie s moliwe.
Rama pomocnicza pracuje jak rama gwna. Poczenia sztywne stosuje si wtedy, gdy poaczenia podatne na przesuwanie s
niewystarczajce albo, kiedy rama pomocnicza w przypadku poczenia podatnego na przesuwanie musiaaby mie zbyt due
wymiary. Jeli poczenie sztywne jest wolne od wad, wwczas rama i rama pomocnicza w obszarze poczenia sztywnego w sferze
oblicze s traktowane jako jedna cao.
Fabryczne ktowniki wzmacniajce nie s tu waciwe. To samo dotyczy innych pocze dziaajcych jak poczenia na docisk lub
cierne.Tylko elementy do pocze spoczynkowych zapewniaj uzyskanie sztywnoci. Materiaem dla pocze spoczynkowych s nity
albo ruby. Jednak ruby tylko wtedy, gdy zachowany jest luz w otworze 0,2 mm. Dla kadego przypadku naley przewidzie ruby z
penym trzpieniem o jakoci minimum 10.9. Dopuszczalne poczenia rubowe, patrz take rozdzia 4 Modernizacja podwozi, ustp
Wiercenie, poczenia rubowe i nitowe ramy.
cianka otworu nie powinna si styka z gwintem ruby, patrz ilustracja 67. Ze wzgldu na niewielk wymagan dugo poczenia
mona zastosowa tuleje dystansowe jak na ilustracji 68 do 70.
Ilustracja 68: Stykanie si gwintu ruby ze ciank otworu ESC-029

Ilustracja 69: Monta blaszek ustalajcych
Ilustracja 70: Monta blaszek ustalajcych, duga blaszka ustalajca ESC-019 ze rubami ESC-037
Rama pomocnicza
Blaszka ustalajca
Spawa maks. do 45
uku blaszki ustalajcej
Gwint nie moe

dotyka cianki otworu
blaszki ustalajcej ani
ramy
Tuleja dystansowa
Rama
Jeeli dla poczenia sztywnego bd wykorzystane istniejce otwory w ramie, a ich rednica nie zgadza si ze rednic rub ze
wzgldu na wymagan tolerancj < 0,2 mm, to naley przyj kolejny, co do wielkoci, znormalizowany rozmiar gwintu.
Przykad:
Istnieje otwr 15, wic naley go rozwierci do 16 +0,2 i zastosowa rub o rozmiarze M16 x 1,5.
Blaszki ustalajce mog wystpowa jako pojedynczy element na ca stron ramy, jednak preferowane s pojedyncze blaszki
ustalajce.
Grubo blaszki ustalajcej powinna odpowiada gruboci ramy, dopuszcza si tolerancj +1 mm. Dla wywrcia jak najmniejszego
wpywu na podatno ramy na skrcanie, blaszki ustalajce naley zamontowa tylko tam, gdzie jest to konieczne.
Pocztek, koniec, jak rwnie dugo poczenia sztywnego naley ustali przy pomocy oblicze. Mocowanie naley rozlokowa
zgodnie z obliczeniami. Dla pozostaych punktw mocowania znajdujcych si poza obszarem poczenia sztywnego mona
zastosowa poczenie podatne na przesuwanie (patrz ustp 5.2.2.2 Poczenie podatne na przesuwanie).

5.2.2.4 Samonone nadwozia bez ram pomocniczych
Rama pomocnicza nie jest wymagana, gdy wystpuje:
wystarczajcy wskanik oporu przy zginaniu (ma wpyw na naprenia gnce)

wystarczajcy geometryczny moment bezwadnoci powierzchni (wpywa na ugicie)
Z ramy pomocniczej mona zrezygnowa, gdy odlegoci pomidzy poprzecznicami nadwozia nie przekraczaj 600 mm
(patrz ilustracja 71), a samo nadwozie jest samonone i nie wywouje obcie punktowych i dziaajcych na ty pojazdu
(np. platforma zaadowcza, siy nacisku).
Tylko w obszarze tylnych osi dopuszczalne jest przekroczenie wymiaru 600 mm.
Ilustracja 71: Odstp pomidzy poprzecznicami w przypadku eliminacji ramy pomocniczej ESC-001
00
6
Rwnie w przypadku nadwozi bez ramy pomocniczej dostp do wleww paliwa i innych materiaw uzupenialnych,
np. roztworu mocznika (AdBlue ) musi by zapewniony tak samo jak dostp do wszystkich innych podzespow ramy
(np. wcigarki koa zapasowego, skrzynki akumulatorw).
Podkady nadwozia od strony ramy, musz mie dugo minimaln wynikajc z oblicze docisku wg metody Herza.
Naley przy tym wyj ze styku liniowego podwjnego walca, a nie ze liniowego styku walca z paszczyzn.
Ilustracja 72 przesadnie pokazuje zdeformowanie dwch lecych na sobie proli U.
Przykad oblicze mona znale w rozdziale 9 Obliczenia.
Ilustracja 72: Deformacja dwch proli U ESC-120
Rama Styk liniowy

pomocnicza
przesadne pokazanie lini styku

dwch belek o przekroju ceowym
Rama

Wystarczajce wzkaniki wytrzymaociowe nie daj jeszcze gwarancji nienagannego funkcjonowania (np. inne reakcje na wyduanie
w przypadku nadwozi ze stopw aluminium.
W przypadku nadwozi bez ramy pomocniczej niewykluczone s problemy wibracyjne. MAN nie wypowiada si w zwizku z takimi
zachowaniami nadwozi bez ram pomocniczych, poniewa zale one od konstrukcji danego nadwozia i sposobu mocowania go do
pojazdu. Jeeli wystpi niedozwolone drgania, ich przyczyna powinna by usunita, a to moe rodzi potrzeb zamontowania ramy
pomocniczej.
5.3 Nadwozia specjalne
5.3.1 Kontrola nadwozia

Firma MAN, oddzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca ), w ramach sprawdzenia nadwozia w przypadku nadwozi specjalnych,
moe wykona arytmetyczne sprawdzenie wytrzymaoci i odpornoci na zginanie, jeeli zostan przedstawione pene
wymagane dane.
Do oblicze jest potrzebna zdatna do sprawdzenia dokumentacja techniczna w dwch egzemplarzach.

Dokumentacja ta poza rysunkiem nadwozia musi zawiera nastpujce dane:
Obcienia i punkty przyoenia obcie:

- siy
- wymiary
- obliczenia obcie osi
Warunki eksploatacji:
- jezdnia
- teren itd.
- adunek
Rama pomocnicza:
- materia i przekroje
- wymiary
- rodzaj proli
- jako
- rozmieszczenie belek poprzecznych w ramie pomocniczej
- waciwoci formy ramy pomocniczej
- zmiany przekrojw
- dodatkowe wzmocnienia
- zaamania itd.
Sposb czenia:
- lokalizacja
- rodzaj
- wielko
- ilo.
5.3.2 Monta wzka skrtnego

Porwnywalny ze sprzgiem siodowym wzek obrotowy, zawsze wymaga ramy pomocniczej.
W tym przypadku naley zwraca szczegln uwag na nienaganno poczenia ramy pomocniczej z ram podwozia.
Lokalizacja punktu obrotu wzka za teoretycznym rodkiem tylnej osi musi by sprawdzona w odniesieniu do rozkadu obcie osi i
waciwoci jazdy. Informacji udziela oddzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Pimiennictwo:
Wytyczne dla kontroli dugich pojazdw do drewna w odniesieniu do 43 StVZO

Wytyczne stowarzysze zawodowych dla dugich pojazdw do drewna (ZH 1/588).

5.3.3 Cysterny i zbiorniki
5.3.3.1 Wiadomoci oglne

W zalenoci od rodzaju adunku, pojazdy musz by wyposaone przez odpowiednich wykonawcw zgodnie z narodowymi
zaleceniami, dyrektywami i przepisami. W Niemczech informacji na temat wymaga zwizanych z adunkami niebezpiecznymi
(wg GGVS) udzielaj wyznaczone jednostki nadzoru technicznego do spraw adunkw niebezpiecznych (DKRA, TV).
5.3.3.2 Mocowanie nadwozia, oa

Nadwozia w formie cystern i zbiornikw wymagaj z reguy ramy cigej, granica plastycznoci 0,2 350 N/mm (np. (z.B. S355J2G3 =
St52-3, patrz take Tabela 31: Granice plastycznoci materiaw na ramy pomocnicze). Warunki dla dopuszczonych wyjtkw cystern i
zbiornikw bez ramy pomocniczej zostay opisane w ustpie Cysterny i zbiorniki bez ramy pomocniczej.
Poczenie pomidzy nadwoziem i podwoziem w przednim obszarze musi by tak skonstruowane, aby podatno ramy na skrcanie
nie zostaa nadmiernie zakcona.
Musi to by osignite przy pomocy moliwie podatnego na skrcanie oa przedniego np. przez
oe wahliwe (ilustracja 73)

oe elastyczne (ilustracja 74).
Ilustracja 73: oe przednie jako oe wahliwe ESC-103 Ilustracja 74: oe przednie jako oe elastyczne ESC-104
Przedni punkt oa powinien si znajdowa jak najbliej rodka przedniej osi. (patrz ilustracja 75). W obszarze teoretycznego rodka
tylnej osi naley przewidzie podparcie poprzecznie sztywne. W tym miejscu naley rwnie wykona odpowiednio zwymiarowane,
wielko powierzchniowe poczenie z ram. Odstp pomidzy teoretycznym rodkiem osi, a rodkiem oa musi by < 1 000 mm
(patrz ilustracja 75). Teoretyczny rodek tylnej osi patrz rozdzia Wiadomoci oglne.

Ilustracja 75: Rozkad podpar dla cystern i silosw ESC-004
rodek podparcia moliwie blisko teoretycznego rodka tylnej osi, nie moe
przekracza 1.000 mm
lt 1000
500 Poczenie skonstruowa tak, aby miao jak najmniejszy

wpyw na poczenie ramy
1400
1200
bei M2000L, M2000M u. F2000
bei L2000
Po zamontowaniu nadwozia naley koniecznie sprawdzi, czy nie daj si we znaki drgania lub inne niedogodne waciwoci jazdy.
Wpyw na drgania ma prawidowy rozkad ramy pomocniczej i poprawne przyporzdkowanie podpar cysterny.
5.3.3.3 Nadwozia w formie cystern i zbiornikw bez ramy pomocniczej

Przy zachowaniu niej opisanych warunkw dopuszcza si cysterny i zbiorniki bez ramy pomocniczej z podwjnym lub potrjnym
podparciem na kad stron ramy.
Wszystkie oa naley umieci zgodnie z podanymi zakresami odlegoci. Jeeli nie bd one zachowane, moe doj do nadmiernego
ugicia ramy i wymagana jest ciga rama pomocnicza (patrz wyej).

Tabela 33: Podwozia bez ramy pomocniczej jako nadwozia w formie cystern i zbiornikw z podwjnym i potrjnym podparciem
Typoszereg Typ* Formua k Resorowanie Rozstaw osi k [mm]

M2000L L74 4x2/2 resor pirowy - resor pirowy 3.575 4.250
L76 resor pirowy - resor pneumatyczny
L79 pene zawieszenie pneumatyczne
L81 resor pirowy - resor pirowy
L87 resor pirowy - resor pirowy
M2000M M38 4x2/2 resor pirowy - resor pirowy
M39 resor pirowy - resor pneumatyczny
M40 pene zawieszenie pneumatyczne
F2000 T31 4x2/2 resor pirowy - resor pirowy 3.800 4.500
T32 resor pirowy - resor pneumatyczny
T33 pene zawieszenie pneumatyczne
T36 6x2/2 resor pirowy - resor pneumatyczny 4.100 4.600 1.350
T37 6x2-4 pene zawieszenie pneumatyczne
* Przyporzdkowanie typw - zobacz w rozdziale: Wiadomoci oglne
Ilustracja 76: Wymagania wobec dla pojazdw bez ramy pomocniczej ESC-311
Podparcie podwjne Podparcie potrjne

1200 1000 1200 500 1000
800 1200 500 1000 500

4x2/2
Teoretyczny rodek osi tylnej Teoretyczny rodek osi tylnej

1200 1000 1200 500 1000
6x2-4 1100 700 700 1400 700

6x2/2
Teoretyczny rodek osi tylnej Teoretyczny rodek osi tylnej

5.3.4 Wywrotki
Wywrotki wymagaj podwozia skonstruowanego dla tego rodzaju zastosowa. Firma MAN posiada odpowiednie podwozia w swoim
programie sprzeday. S one rozpoznawalne po symbolu: K w okreleniu typu, np. 19.364 FLK. Fabryczne podwozia do wywrotek
nie wymagaj adnych modernizacji, gdy zostanie zapewnione spenienie nastpujcych punktw:

dopuszczalne obcienia osi
seryjna dugo skrzyni wywrotki
seryjny zwis ramy
seryjny zwis pojazdu
maksymalny kt wywrotu 50 do tyu lub na boki.
Gdy na podwoziach s montowane skrzynie wywrotne, wwczas dane nadwozia musz by wyposaone w podzespoy porwnywalne
z wywrotkami MAN. Tak np. resory pirowe cignikw siodowych nie nadaj si do wywrotek. Stabilizator tylnej osi jest konieczny,
gdy zostan przekroczone dugoci porwnywalnych podwozi wywrotek MAN.
Wszystkie nadwozia wywrotne wymagaj cigej ramy pomocniczej ze stali o granicy plastycznoci 0,2 350 N/mm
(np. S355J2G3 = St52-3, dane techniczne materiaw stalowych w budowie pojazdw, patrz tabela 31: Granice plastycznoci ram
pomocniczych w niniejszym rozdziale).
W przypadku pojazdw z resorowaniem pneumatycznym, ze wzgldu na stabilno, naley pamita o opuszczeniu miechw
przed przechylaniem skrzyni (5-10 mm ponad buforem). Istnieje moliwo zamwienia fabrycznego mechanizmu automatycznego
obniania, ktry jest uruchamiany w chwili wczenia napdu dodatkowego. Regulacja wysokoci pojazdu przy pomocy zdalnego
sterowania ECAS jest w dalszym cigu moliwa.
UWAGA:
Pneumatyczne resorowanie podwozi serii L2000 nie mog by stosowane pod skrzynie wywrotne
(przyporzdkowanie typw, patrz rozdzia Wiadomoci oglne).
Poczenie pomidzy ram gwn i ram pomocnicz ley w zakresie obowizkw producenta nadwozia. Siowniki i oa wywrotki
musz by zintegrowane z ram pomocnicz, poniewa rama pojazdu nie jest zaprojektowana do przenoszenia obcie punktowych.
Podczas projektowania ramy pomocniczej naley uwzgldni obcienia punktowe powstajce w okolicy siownika podczas
przechylania skrzyni.
Naley zachowa nastpujce dane brzegowe:
kt przechyu do tyu i na bok 50.

rodek cikoci skrzyni wywrotki z obcieniem uytkowym przy przechylaniu do tyu moe osign rodek tylnej osi tylko
wtedy, gdy zapewniona jest odpowiednia stabilno pojazdu.
tylne oe skrzyni wywrotki umieci jak najbliej teoretycznego rodka tylnej osi
wysoko rodka cikoci skrzyni adunkowej z obcieniem uytkowym (pomiar wodny) nie moe w trakcie przechylania
przekroczy wymiaru a (patrz tabela 34 i ilustracja 77).
tylne podparcia nie mog przekroczy wymiaru b (patrz tabela 34 i ilustracja 77) zawartego pomidzy rodkiem podparcia,
a teoretycznym rodkiem tylnej osi (teoretyczny rodek tylnej osi patrz rozdzia Wiadomoci oglne).
Tabela 34: Wywrotki: Maksymalna wysoko rodka cikoci i odstp podparcia skrzyni adunkowej
Pojazd ( Denicje typw patrz: Wiadomoci oglne Wymiar a [mm] Wymiar b [mm]
L2000 1.600 1.000
Dwuosiowe M2000L, M2000M, F2000, E2000 1.800 1.100
Trjosiowe F2000, E2000, 6x2, 6x4, 6x6 2.000 1.250
Czteroosiowe F2000, E2000, 8x4, 8x6, 8x8 2.000 1.250

Ilustracja 77: Wywrotki: maksymalna wysoko rodka cikoci i rodek oa skrzyni adunkowej ESC-105
rodek cikoci skrzyni moe przesunc si za rodek ostatniej
osi tylko wtedy, gdy zostanie zapewnione w sposb wystarczajcy
bezpieczestwo wywrotu
0o
5
a
Z powodu wymienionych warunkw przy wywrotkach trzystronnych i dotylnych dugo skrzyni jest ograniczona. Jeli stabilno jest
zapewniona, to dugo skrzyni wywrotki dwustronnej moe by projektowana tak, jak dugo zwykej skrzyni adunkowej.
Firma MAN zastrzega sobie prawo do wymagania dalej idcych zabiegw, jak np. zastosowanie podpr hydraulicznych dla
podniesienia stabilnoci lub przeniesienia odpowiednich agregatw, jeli bdzie to konieczne ze wzgldw bezpieczestwa.
Wymagane jest jednak, aby to producent nadwozia rozpozna konieczno takich zabiegw i ich przeprowadzenia, poniewa
wyranie zale one od zaprojektowanego przez niego nadwozia.
W celu uzyskania lepszej stabilnoci i wikszego bezpieczestwa pracy, przy wywrotkach dotylnych warto przewidzie dodatkow
stabilizacj skrzyni adunkowej przez zamontowanie tzw. noyc (stabilizatora) jak na ilustracji 78 i/lub podpr na kocu ramy.
Pimiennictwo:
Dla skrzy wywrotnych 22 i 23 UVV Pojazdy (VBG12).

Ilustracja 78: Wywrotka dotylna ze stabilizatorem i podpor ESC-106
5.3.5 Hakowe i bramowe nadwozia wymienne

Poniewa w tej dziedzinie nadwozi ramy pomocnicze, ze wzgldw konstrukcyjnych, czsto nie zgrywaj si z konturem ramy gwnej,
naley stosowa specjalne rodki czenia ram. Do waciwego zwymiarowania i montau elementw mocujcych zobligowany jest
wytwrca nadwozia. Odpowiednie elementy mocowa oraz ich wykonanie i monta wynikaj z waciwych dla danego producenta
instrukcji montaowych nadwozi. Seryjne ktowniki montaowe MAN nie nadaj si do mocowania tego rodzaju nadwozi.
Ze wzgldu na znikom wysoko podstaw, swoboda ruchu wszystkich ruchomych czci podwozia (np. cylinder hamulcowy,
mechanizm zmiany biegw, elementy prowadnic osi itd.) i nadwozia (np. cylindry hydrauliczne, przewody, ramy wychylne itd.) musi by
sprawdzona ze szczegln starannoci. W konkretnych przypadkach naley przewidzie midzyram, ograniczenie drogi spryn,
ograniczenie ruchu wahadowego przy podwjnej osi oraz inne ewentualne zabiegi.
Dla pojazdw resorowanych pneumatycznie podczas zsuwania, odstawiania lub wywracania obowizuje taki sam sposb
postpowania jak przy wywrotkach (obnienie do 5-10 mm ponad bufor, patrz ustp 5.3.4). Istnieje moliwo zamwienia
fabrycznego mechanizmu obniania, ktry uruchamia si w chwili wczenia napdu dodatkowego. Regulacja wysokoci pojazdu przy
pomocy zdalnego sterowania ECAS jest w dalszym cigu moliwa (np. w celu wcignicia zasobnika na pojazd).
Dla procesu zaadunku i rozadunku, podpory na kocu pojazdu s wymagane, gdy:
obcienie tylnej osi podwjnie przekracza technicznie dopuszczone obcienie tej osi
Naley mie przy tym na uwadze rwnie waciwoci felg i opon.
przednia o traci kontakt z podoem. Unoszenie jest niedopuszczalne ze wzgldw
bezpieczestwa!
nie jest zagwarantowana waciwa stabilno pojazdu. Moe to nastpi z powodu zbyt duej
wysokoci rodka cikoci, niedopuszczalnego przechylenia na bok przy jednostronnym opuszczeniu
zawieszenia, przechyleniu na bok w mikkim podou itd.
Podparcie przez zablokowanie resorowania pojazdu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy rma MAN, dzia ESC (adres patrz wyej
pod Wydawca) wyda zezwolenie odnonie montau i dodatkowych si (dokumentacja do sprawdzenia nadwozia patrz rozdzia
Wiadomoci oglne, ust, Zezwolenie i Przedoenie dokumentacji).
Wymagane obliczenia stabilnoci wykonuje producent nadwozia.

5.3.6 Skrzynie i kontenery
Dla rwnomiernego rozkadu obcie z reguy wymagana jest rama pomocnicza. Pojazdy z tabeli 32 (patrz ust. Formowanie ramy
pomocniczej w niniejszym rozdziale) wymagaj cigej ramy pomocniczej.
Wyjtki zale od:
dugoci oa (np. cysterny patrz ust. Cysterny i zbiorniki bez ramy pomocniczej)
odlegoci midzy poprzecznicami (patrz ust. Nadwozia samonone bez ramy pomocniczej).
Obcienia punktowe i dziaajce na ty pojazdu (np. platforma zaadowcza) nie mog wystpowa w nadwoziach bez ramy
pomocniczej. Nadwozia zamknite np. kontenery, w stosunku do ramy podwozia, powinny wykazywa odporno na skrcanie.
Aby dana podatno ramy na skrcanie nie bya zakcana (np. na zakrtach) przez nadwozie, mocowanie nadwozia na jego
przednim kracu powinno by podatne na skrcanie, a z tyu sztywne. Ta zasada obowizuje szczeglnie wtedy, gdy pojazd ma si
nadawa do eksploatacji w terenie.
W tym przypadku zalecamy przednie mocowanie nadwozia ze sprynami talerzowymi (przykad patrz ilustracja 63 w niniejszym
rozdziale) tudzie mocowanie w systemie trzypunktowym lub rombowym (zasady podpierania patrz ilustracja 79).
Ilustracja 79: Moliwo podparcia nadwozi odpornych na skrcanie wobec podatnych na skrcanie podwozi z trzypunktowym i
rombowym podparciem ESC-158

5.3.7 Nadwozia wymienne
5.3.7.1 Fabryczny stelarz dla nadwozi wymiennych

W programie rmy MAN s dostpne pojazdy z w peni pneumatycznym resorowaniem, ktre mog by fabrycznie wyposaone w
stela dla nadwozi wymiennych. Wymiary skojarzone i oprzyrzdowanie centrujce odpowiadaj EN 284. Kontenery i inne nadwozia
wymienne, ktre odpowiadaj wymaganiom EN 284, mog by stosowane na wyej wymienionych pojazdach. Jednak nieograniczone
stosowanie seryjnych nie jest moliwe, gdy w gr wchodz inne nadwozia.
Inne punkty podparcia lub inne wymiary s dopuszczalne tylko wtedy, gdy uzyskaj zezwolenie rmy MAN w dziale ESC
Nie usuwa podkadw rodkowych, z tych naley koniecznie korzysta! Nadwozie musi lee na ich caej dugoci.
Jeli nie jest to moliwe ze wzgldw konstrukcyjnych, wwczas naley zastosowa ram pomocnicz.
oa dla nadwozi wymiennych nie nadaj si do przyjmowania si, ktre s wywoywane przez maszyny robocze i obcienia
punktowe. Dlatego np. dla betoniarek, wywrotek, ram pomocniczych dla siode ze sprzgami siodowymi itd. musz by stosowane
inne oa. Przydatno dla danego przypadku musi wykaza producent nadwozia.
5.3.7.2 Inne urzdzenia wymiany

Zasobniki wymienne powinny lee na caej dugoci ramy i na jej grnej krawdzi. Z ramy pomocniczej mona zrezygnowa, gdy
spenione s warunki wymienione w ustpie Nadwozia samonone bez ram pomocniczych. Podunice ramy naley chroni przed
niszczeniem, ktre powodowane jest np. wymian nadwozi. Dziaaniem prolaktycznym jest monta prolu ochronnego. Moliwo
zastosowania prolu L przedstawiono na ilustracji 80.
Prol ochronny moe przej rol ramy pomocniczej tylko wtedy, gdy jego przydatno zostanie udowodniona arytmetycznie.
Stosowanie materiaw o granicy plastycznoci 0,2 350 N/mm z.B. S235JR (= St37-2) np. S235JR (= St37-2), jako proli ochronnych
jest moliwe, jednak nie nadaj si one na ram pomocnicz.
Ilustracja 80: Prol ochronny przy zasobniku wymiennym ESC-121
Ksztatownik cierny
Rama

5.3.8 uraw samochodowy
Ciar wasny i moment cakowity urawia musz by dopasowane do wchodzcego w rachub podwozia.
Podstawa oblicze stanowi o momencie cakowitym, a nie o momencie udwigu. Moment cakowity wynika z ciaru wasnego i siy
udwigu urawia przy rozcignitym ramieniu. Moment cakowity MKr urawia samochodowego oblicza si przy pomocy:
Ilustracja 81: Momenty urawia samochodowego ESC-040
GKr
GH
Wzr 23: Moment cakowity urawia samochodowego
g s (GKr a + GH b)
MKr =
1000
Gdzie:
a = Odlego rodka cikoci od rodka kolumny urawia w [m], rami urawia uniesione i rozcignite
do maks. zasigu
b = Odlego maksymalnego obcienia od rodka kolumny urawia w [m], rami urawia uniesione i
rozcignite do maks. zasigu
GH = obcienie urawia w [kg]
GKr = ciar urawia w [kg]
MKr = moment cakowity w [kNm]
s = wspczynnik dynamiczny zgodnie z danymi producenta (zaleny od sterowania urawiem), zawsze 1
g = przyspieszenie ziemskie 9,81[m/s]
Ilo podpr (podwjnie lub poczwrnie), jak rwnie ich lokalizacja i rozpito jest ustalana przez producenta urawia na podstawie
oblicze stabilnoci i obcienia pojazdu. Z przyczyn technicznych rma MAN moe wymaga podparcia czteropunktowego.
Podczas pracy urawia podpory zawsze musz si opiera na podou.
Tak podczas zaadunku, jak i rozadunku musz one by waciwie usytuowane. Hydrauliczne wyrwnanie pomidzy podporami musi
by zablokowane. Ze wzgldu na stabilno, producent urawia musi rwnie poda ew. konieczny balast.

W przypadku pojazdw z resorowaniem pneumatycznym naley uwaa, aby pojazd nie zosta uniesiony ponad poziom jazdy.
Przed podpieraniem pojazd musi si znajdowa w stanie obnionym (5-10 mm ponad buforem). Istnieje moliwo zamwienia
fabrycznego mechanizmu automatycznego obniania, ktry jest uruchamiany w chwili wczenia napdu dodatkowego zalenego
od skrzyni biegw.
Za stabilno pojazdu odpowiada m.in. podatno na skrcanie caego zespou ramy. Naley przy tym uwzgldni, e sztywno
skrcania zespou ramy redukuje komfort jazdy i jego przydatno do jazdy w terenie. O wystarczajce przymocowanie urawia i ramy
pomocniczej musi zadba producent urawia lub nadwozia. Siy robocze wraz z ich wspczynnikami bezpieczestwa musz by
pewnie absorbowane. Fabryczne ktowniki wzmacniajce nie s tu waciwe.
Konieczne jest unikanie niedopuszczalnie duego obcienia osi. Maksymalnie dopuszczalne obcienie osi podczas eksploatacji
urawia nie powinno przekracza podwjnego technicznie dopuszczalnego obcienia osi. Wspczynniki dynamiczne podane przez
producenta urawia musz by wzite pod uwag (patrz wzr 23 Moment cakowity urawia)! Dopuszczalne obcienia osi nie mog
by przekraczane w czasie jazdy.
Wymagane s, waciwe dla zlecenia, obliczenia obcie osi. Przykad obliczania obcienia osi znajduje si w rozdziale
9 Obliczenia. Po uzgodnieniu z oddziaem ESC (adres patrz wyej pod Wydawca) moliwe jest podwyszenie technicznie
dopuszczalnej obcialnoci osi, (patrz rozdzia Wiadomoi oglne ust. podwyszanie dopuszczalnego obcienia osi) w
zalenoci od nadwozia i wyposaenia specjalnego.
Asymetryczne montowanie urawia jest niedopuszczalne, gdy bd z niego wynika nierwnomierne obcienia k (dopuszczalna
rnica obcienia k 4% - patrz rozdzia Wiadomoci oglne ust. Zaadunek jednostronny). Producent nadwozia musi zadba o
waciwe zrwnowaenie.
Zasig urawia samochodowego naley ograniczy, gdy wymagaj tego dopuszczalne obcienia osi lub stabilno.
W jaki sposb moe to by zrealizowane, musi sprawdzi producent urawia (np. przez uzalenienie udwigu od pooenia urawia).
Naley bra pod uwag swobod ruchu wszystkich ruchomych czci tak podczas montau, jak i w trakcie eksploatacji. Dla elementw
obsugowych naley przewidzie przepisow przestrze swobodn w kadej pozycji roboczej. W razie potrzeby, konieczn przestrze
naley uzyska przez fachowe przeniesienie zbiornikw paliwa, skrzynki akumulatorw, zbiornika powietrza itd.
W przypadku montau zbiornikw hydraulicznych naley pamita o zapewnieniu waciwego spadku pomidzy zbiornikiem i
agregatem zasilajcym oraz, poprzez waciwe zabiegi, zapobieenie suchemu biegowi agregatw hydraulicznych.
Odmiennie od innych nadwozi, w przypadku nadwozi z urawiem, dla utrzymania waciwej sterownoci pojazdu, minimalne obcienie
przedniej(nich) osi w kadym stanie zaadowania musi wynosi 35% (L2000), 30% (pozostae 2-osiowe) lub 25% (dla 3- i 4-osiowych)
danego ciaru pojazdu. Dokadna denicja - patrz rozdzia Wiadomoci oglne ust. Minimalne obcienie przedniej osi,
wyjtki tylko po uprzednim uzgodnieniu z rm MAN, dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Przy obliczaniu obcie osi naley uwzgldni ewentualne wspczynniki dynamiczne w okolicy sprzgu.
Pojazdy z osiami wleczonymi naley sprawdzi rwnie pod wzgldem stosunku obcie przy uniesionej osi wleczonej
(patrz take rozdzia Wiadomoci oglne i rozdzia Obliczenia). Ewentualnie, moliwo unoszenia osi musi zosta zablokowana
(patrz take rozdzia uraw na tyle pojazdu).
W zalenoci od wielkoci urawia (waga, pooenie rodka cikoci) i jego pozycji (za kabin kierowcy lub na zwisie), pojazdy musz
by wyposaone we wzmocnione spryny, wzmocnione stabilizatory lub wzmocnione amortyzatory, jeli tylko s dostpne.
Te procedury minimalizuj przechy poduny podwozia (np. przez mniejsz amortyzacj wzmocnionych spryn) i zapobiegaj lub
redukuj wahania boczne. W przypadku nadwozi z urawiem, ze wzgldu na przemieszczenie rodka cikoci nie zawsze udaje
si unikn przechyu podunego pojazdu.
Po zamontowaniu kompletnego nadwozia wymagane jest powtrne przeprowadzenie czynnoci regulacyjnych przy pojedzie.
Dotyczy to w szczeglnoci automatycznego, zalenego od obcienia ukadu hamulcowego, reektorw oraz tylnego zabezpieczenia
przed wjechaniem pod pojazd oraz bocznych oson ochronnych.
W sprawie uzyskania zezwolenia do rmy MAN, dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca) naley wystpowa wtedy,
gdy zostanie przekroczony podany na il. 86 do 88 cakowity moment urawia samochodowego lub nie mona zachowa
przyporzdkowania ramy pomocniczej do urawia i wielkoci pojazdu. Proste z ilustracji 86 do 88 nie mog by przeduane.

W przypadku poczwrnego podparcia wystpuj inne zalenoci si, co zasadniczo wymaga zapytania skierowanego do rmy MAN,
dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca). Aby zapewni stabilno podczas pracy urawia, rama pomocnicza musi wykazywa
waciw sztywno skrcania w obszarze pomidzy obiema podporami. Ze wzgldw wytrzymaociowych unoszenie pojazdu przy
pomocy podpr jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy konstrukcja ramy pomocniczej jest w stanie przyj wszystkie siy wynikajce z
pracy urawia i nie jest poczona z pojazdem w sposb sztywny (np. dwigi samochodowe).
Przed pierwszym uruchomieniem, nadwozie z urawiem i jego funkcjonowanie, w zalenoci od obowizujcych przepisw, powinny
by poddane kontroli rzeczoznawcy do spraw dwigw lub innej osoby wyznaczonej do kontroli urzdze dwigowych przez
stowarzyszenie zawodowe. Wynik kontroli powinien by wpisany do ksiki kontroli.
Pimiennictwo:
UVV Dwigi (VBG 9).
5.3.8.1 uraw samochodowy za kabin kierowcy

Jeeli dwignie skrzyni biegw lub skrzynia biegw wystaj ponad ram pomocnicz, wwczas dodatkowe miejsce nad ram
pomocnicz mona uzyska dziki ramie dodatkowej (midzyramie) (patrz il. 82). Moe ona by tak wykonana, e bdzie stanowi
dodatkowe wzmocnienie ramy pomocniczej.
Ilustracja 82: Wolna przestrze dla urawia samochodowego za kabin kierowcy ESC-107
Midzyrama
Kabina kierowcy musi by uchylna, a obsuga jej blokady swobodna.

W obszarze promienia przechyu nie mog si znajdowa adne elementy, ktre by to utrudniay.
Promienie przechyu kabin s podane na rysunkach podwozi. Rysunki podwozi mona uzyska za porednictwem naszego systemu
online MANTED (www.manted.de) lub po zamwieniu faksem w dziale ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Ze wzgldu na waciwoci jazdy, mimo zachowania dopuszczalnego obcienia przedniej osi, naley zapobiec nadmiernemu
obcieniu przodu pojazdu. Zmniejszenie obcienia przedniej osi mona uzyska np. przez przeniesienie agregatw.
Przy rnych pojazdach mona zwikszy obcienie przedniej osi, jeeli spenione bd okrelone warunki techniczne,
jak np. monta osi, spryn, ukadu kierowniczego, felg i opon o odpowiedniej nonoci. Zwikszenie dopuszczalnego obcienia
przedniej osi patrz rozdzia Wiadomoci oglne.

5.3.8.2 uraw na tyle pojazdu
W celu uzyskania miejsca na zamontowanie urawia samochodowego i uzyskania korzystniejszego obcienia przedniej osi,
umieszczone z tyu koo zapasowe mona ulokowa przy ramie z boku.
W zalenoci od wielkoci urawia i rozkadu obcie osi naley zamontowa twardsze spryny, stabilizator lub inne dostpne
elementy stabilizacyjne MAN. Zmniejszy to przechy poduny pojazdu i jego wahania na boki.
W przypadku uniesienia osi wleczonej nastpi znaczne odcienie przedniej osi. uraw samochodowy jako dynamicznie dziaajce na
ty pojazdu obcienie punktowe, nakazuje w takim przypadku wykluczenie moliwoci uzyskania wystarczajcej stabilnoci pojazdu.
Naley zablokowa moliwo unoszenia osi, gdy podczas jazdy niezaadowanym pojazdem z uniesion osi zostanie przekroczone
80% dopuszczalnego nacisku na o napdow lub nie zostanie osignita minimalna warto nacisku na o przedni
(30% rzeczywistego ciaru pojazdu). W przypadku odpowiednich waciwoci ramy pomocniczej i nadwozia o wleczon mona
unie w celach manewrowych. Naley przy tym uwzgldni, e na zesp ramy i nadwozie bd wwczas oddziayway zwikszone
siy gnce i skrcajce. Funkcja wspomagania przy ruszaniu pojazdu zostaje zachowana, bowiem w tym wypadku o wleczona nie
zostanie uniesiona tylko zaledwie odciona.
W przypadku eksploatacji pojazdu z przyczep, do elementu nonego dla urawi na zwisie tylnym, naley zamontowa drugi zaczep.
Ten zaczep jest poczony z zamontowanym przy pojedzie przy pomocy ucha pocigowego (patrz il. 83). Konstrukcja zaczepowa i
nadwozie w przypadku eksploatacji pojazdu z przyczep musz skutecznie absorbowa powstajce siy. Naley stosowa si do
wskazwek w rozdziale Modernizacja podwozi. W przypadku eksploatacji z urawiem, dopuszcza si zaczepienie ciaru
dopuszczonego seryjnie, jako maksymalnego ciaru cignionego.
Przy eksploatacji z przyczep, czna dugo skadu wydua si odpowiednio do odlegoci L pomidzy oboma zaczepami
(patrz il. 83). Przyczepa centralnoosiowa moe by cignita przez pojazd z zaczepionym urawiem, gdy producent urawia potwierdzi
istnienie takiej moliwoci. Naley uwzgldni siy nacisku (patrz ust. Mechanizmy sprzgowe w rozdziale 4 Modernizacja podwozi).
Nie mona dopuci do nieosigania wartoci okrelonych w rozdziale Wiadomoci oglne ust. Minimalne obcienie przedniej osi.
Po odczepieniu urawia, w przypadku eksploatacji bez przyczepy, do elementu nonego musi by zamontowane zabezpieczenie
przed wjechaniem pod pojazd. Wytrzymao konstrukcji zaczepowej oraz prawidowy monta elementu nonego le w zakresie
odpowiedzialnoci producenta nadwozia.
Zawieszane na pojedzie wzki widowe naley traktowa jak odczepiane urawie samochodowe.
Wymagan ram pomocnicz i ugicie w przypadku wzkw przewonych, producenci nadwozi mog okreli online poprzez
MANTED (www.manted.de) (patrz take rozdzia 5.3.9 Platforma zaadowcza.
Ilustracja 83: Mechanizm zaczepowy dla odczepianego urawia ESC-023

rodek cikoci obcienia uytkowego zmienia si w zalenoci od tego, czy uraw jest odczepiony, czy nie.
W celu uzyskania moliwie najwikszego obcienia uytkowego bez ryzyka przekroczenia dopuszczalnych obcie osi,
zalecamy wyrane oznakowanie rodka cikoci obcienia uytkowego z urawiem przy nadwoziu i bez niego.
Naley uwzgldni wyduenie zwisu, ktre wynika z konstrukcji zaczepowej. Przekroczenie zwisu okrelonego w rozdziale
Wiadomoci oglne, ust. Dopuszczalna dugo zwisu tylnego jest moliwe, gdy inne przepisy prawne lub techniczne nie
przemawiaj przeciwko temu.
5.3.8.3 Rama pomocnicza dla urawia samochodowego

urawie samochodowe w kadym przypadku wymagaj ramy pomocniczej, dla ktrej minimalny moment bezwadnoci powierzchni
wynika z ilustracji 86 do 88. Nawet w przypadku sumarycznych momentw urawia, dla ktrych czysto arytmetyczny, wymagany
geometryczny moment bezwadnoci powierzchni wynosi poniej 175 cm4, naley wykona ram pomocnicz o minimalnym
geometrycznym momencie bezwadnoci powierzchni 175 cm4.
Dla ochrony ramy pomocniczej zalecamy zamontowanie w obrbie urawia dodatkowego dopuszczalnego pasa grnego
(pyta ochronna), aby zapobiec rysowaniu ramy podstaw urawia. Grubo dodatkowego pasa grnego w zalenoci od
wielkoci urawia powinna wynosi 8-10 mm.
urawie samochodowe czsto s montowane z innymi rodzajami nadwozi, dla ktrych rwnie jest wymagana rama pomocnicza
(np. wywrotki, cigniki siodowe, wzki obrotowe). Wwczas, w zalenoci od nadwozia i jego wymaga, musi by zastosowana
wiksza rama pomocnicza dla caej konstrukcji nadwozia.
Dla odczepianego urawia, rama pomocnicza musi by skonstruowana tak, aby mechanizm zaczepowy i uraw mogy by pewnie
umocowane. Rozwizanie konstrukcji zaczepowej (mocowanie przy pomocy sworzni itd.) ley w gestii wykonawcy nadwozia.
W przypadku montau urawia samochodowego za kabin kierowcy rama pomocnicza powinna stanowi prol zamknity, co najmniej
w obrbie urawia. (patrz take ilustracja 49: Przejcie z zamknitego do otwartego prolu U ESC-043). Jeeli uraw jest montowany
na zwisie tylnym, prol musi by zamknity od koca ramy, co najmniej do przedniej prowadnicy osi tylnej. Ponadto dla podwyszenia
sztywnoci skrcania, w ramie pomocniczej naley przewidzie poczenia krzyowe (poczenie X, patrz il. 84) lub inn rwnowan
konstrukcj. Jednak dla uznania konstrukcji za rwnorzdn wymagane jest zezwolenie dziau ESC
Ilustracja 84: Poczenie krzyowe w ramie pomocniczej ESC-024
1,5 bR
bR
Poczenie podatne na przesuwanie z reguy nie wystarcza dla eksploatacji urawia, a wic wymagane jest poczenie sztywne z
odpowiedni iloci wystarczajco duych blaszek ustalajcych. Pojedyncze blaszki boczne przy ramie, jak na ilustracji 85, tworz
poczenie sztywne tylko wtedy, gdy wynika to z oblicze arytmetycznych. Odnonie pocze podatnych na przesuwanie i sztywnych,
patrz odpowiednie fragmenty w niniejszym rozdziale.

Ilustracja 85: Poczenie sztywne w przypadku urawi samochodowych ESC-045
Diagramy z ilustracja 86 do 88 obowizuj tylko dla nadwozi z urawiem z podwjnym podparciem. Jednakowo nadaj si dla montau
za kabin kierowcy i na kocu ramy. Wspczynniki bezpieczestwa s w tym ju zawarte, naley uwzgldni moment cakowity
urawia MKr ze wspczynnikiem dynamicznym zgodnie z danymi podanymi przez producenta urawia (patrz take wzr
moment cakowity urawia, wyej w niniejszej broszurze).
Jeeli ze wzgldu na zaoenia konstrukcyjne (np. niskie pojazdy kontenerowe, pojazdy do holowania itd.) istnieje konieczno
odstpienia od przedstawionej tu metody rozplanowania, cao nadwozia naley uzgodni z rm MAN,
dzia ESC (adres - patrz wyej pod Wydawca).
Przykad korzystania z diagramw z ilustracji 86 do 88:
Dla pojazdu F2000 19.xxx FC, Typ T31 z prolem ramy 23 wg tabeli 31w rozdziale Modernizacja podwozi ma by ustalona rama
pomocnicza dla przypadku montowania urawia o momencie cakowitym 160 kNm.
Rozwizanie:
Z diagramu na ilustracji 88 wynika minimalny geometryczny moment bezwadnoci powierzchni ok. 1440cm4.
Jeeli mostkiem o gruboci 8 mm zostanie zamknity prol U o szerokoci 80 mm i gruboci 8 mm, to minimalna wysoko prolu
wynosi 180 mm, patrz diagram na ilustracji 90. Jeeli zostan poczone dwa prole U B/t = 80/8, wwczas wymagana wysoko
zostanie zmniejszona do 150 mm, patrz ilustracja 91.
W przypadku odczytanych wartoci, ktrym nie odpowiadaj dostpne wielkoci proli naley wybra, wynikajc z zaokrglenia
w gr, najblisz dostpn wielko prolu.
Swoboda ruchu wszystkich ruchomych czci nie jest w tym postpowaniu uwzgldniona i dlatego musi by jeszcze raz sprawdzona
w stosunku do wybranych wymiarw.
Otwarty prol U wg.ilustracji nie moe by zastosowany w obrbie urawia. Zostao to przedstawione, poniewa korzystanie z
diagramu dotyczy rwnie innych nadwozi.

100 Ilustracja 86:
90
Nr prolu 21
80 Nr prolu 13
Nr prolu 12
70
60
Moment cakowity urawia [ kNm ]

50
200 400 600 800 1000 1200 1400 1600
wymagany moment bezwadnoci ramy pomocniczej [ cm4 ]

Moment cakowity urawia i geometryczny moment bezwadnoci powierzchni L2000 ESC-210
Nr prolu 21 : U 210/65/5 Nr prolu 13 : U 210/65/5 Nr prolu12 : U 209/65/4,5

120
Ilustracja 87:
200
180
Nr prolu 28
Nr prolu 26
160 Nr prolu 5
Nr prolu 27
140
Nr prolu 19
120
100

80
200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400 2600 2800 3000
Nr prolu 5 : U 220/70/6 Nr prolu 19 : U 222/70/7 Nr prolu 26 : U 224/70/8

Nr prolu 27 : U 268/70/7 Nr prolu 28 : U 270/70/8

Moment cakowity urawia i geometryczny moment bezwadnoci powierzchni M2000L i M2000M ESC-211
121
Ilustracja 88:
260
240 Nr prolu 24
220
200
Nr prolu 23
180
Nr prolu 22
160
140
120
100

80
0
0
0
0
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
20
40
60
80
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
42
Moment cakowity urawia i geometryczny moment bezwadnoci powierzchni F2000 ESC-212
Nr prolu. 22 : U 330/80/8 Nr prolu 23 : U 270/80/8 Nr prolu 24 : U 274/80/10

122
Ilustracja 89:
220
200
Nr prolu 32
180
160
Nr prolu 31
140
120
100

80
200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400 2600 2800 3000
Nr prolu 31 : U 270/85/8
Nr prolu 32 : U 270/85/9,5
Moment cakowity urawia i geometryczny moment bezwadnoci powierzchni przy TGA ESC-216_1

123
Ilustracja 90:
Otwarty prol U 2 4 7 5 8
280
260
240
1 3 6
220
200
180
160
t
140
120 S
H
Geometryczne momenty bezwadnoci powierzchni dla proli U ESC-213
100
B
80
Wysoko prolu [ mm ]
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200 2400 2600 2800 3000 3200 3400
Geometryczny moment bezwadnoci powierzchni [ cm4 ]
1 U80...220/60/6 3 U80...220/70/6 5 U80...280/70/8 7 U80...280/80/7

2 U80...280/60/7 4 U80...280/70/7 6 U80...220/80/6 8 U80...280/80/8
124
Ilustracja 91:
Zamknity prol U
2 4 7 5 8
280
260
240
1 3 6
220
200
180
160
t
140
120
H
t
100
B
80
Wysoko prolu [ mm ]
Geometryczne momenty bezwadnoci powierzchni dla zamknitych proli U ESC-214
0
0
0
0
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
20
40
60
80
10
12
14
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
42
44
46
1 U80...220/60/6 3 U80...220/70/6 5 U80...280/70/8 7 U80...280/80/7

2 U80...280/60/7 4 U80...280/70/7 6 U80...220/80/6 8 U80...280/80/8
125
Ilustracja 92:
Dwa jednakowe prole U
2 4 7 5 8
280
260
240
1 3 6
220
200
180
160
B
140
120
H
100
B
80
Wysoko prolu [ mm ]
Geometryczne momenty bezwadnoci powierzchni dla poczonych proli U ESC-215
0
0
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
00
20
60
10
14
18
22
26
30
34
38
42
46
50
54
58
62
66
70
1 U80...220/60/6 3 U80...220/70/6 5 U80...280/70/8 7 U80...280/80/7

2 U80...280/60/7 4 U80...280/70/7 6 U80...220/80/6 8 U80...280/80/8
126
5.3.9 Platforma zaadowcza
Wymagania
Przed montaem platformy zaadowczej (take platformy zgarniajcej, rampy zgarniajcej, rampy zaadowczej) naley sprawdzi
zgodno z rozplanowaniem pojazdu, podwoziem pojazdu i nadwoziem.
Zamontowanie platformy zaadowczej ma wpyw na:
rozkad ciaru
dugo nadwozia i cakowit
ugicie ramy
ugicie ramy pomocniczej
rodzaj poczenia ramy z ram pomocnicz
i elektryczn instalacj pokadow (akumulator, generator, okablowanie).
Producent nadwozia musi:
wykona obliczenia obcie osi.

zachowa minimalne obcienie przedniej osi (patrz rozdzia Wiadomoci oglne w ust. Minimalne obcienie
przedniej osi).
zapobiec przecieniu osi.
jeli istnieje potrzeba, skrci dugo nadwozia i zwis tylny lub zwikszy rozstaw osi k.
sprawdzi stateczno.
rozplanowa ram pomocnicz cznie z mocowaniem do ramy, patrz ust. Formowanie ramy pomocniczej.
przewidzie akumulatory o zwikszonej pojemnoci (140Ah przy L2000, 180Ah przy M2000 i F2000) oraz generator o
wystarczajcej mocy (co najmniej 28V 55A, lepiej 28V 80A). Istnieje moliwo montau fabrycznego jako wyposaenie
specjalne.
przewidzie przycze elektryczne dla platformy zaadowczej (schematy pocze/przyporzdkowanie stykw, patrz ustp
Przycze elektryczne) W przypadku platformy zaadowczej rwnie istnieje moliwo fabrycznego montau przycza.
przestrzega przepisw np.:
- dyrektywy EG-maszyny (skonsolidowana wersja dyrektywy 89/392/EWG: 98/37/EG)
- zamontowa zabezpieczenie przed wjechaniem pod pojazd wg 32b StVZO lub dyrektywy 70/221/EWG /ECE-R
- zamontowa dopuszczone owietlenie wg 76/756/EWG ( w Niemczech wg 53b ustp 5 StVZO,
dla platform obowizuj dodatkowo podczas pracy platformy te lampy migajce i na czerwono
odblaskujce czerwono-biae oznakowania ostrzegawcze).
Ustalanie ramy pomocniczej
Tabele ram pomocniczych obowizuj w przy nastpujcych zaoeniach:
Zachowane jest minimalne obcienie przedniej osi wg rozdziau Wiadomoci oglne ustp 3.18.
nie istnieje konstrukcyjne przecienie tylnej(ych) osi.
Dodatkowo pojawiajce si w przypadku platformy zaadowczej siy nacisku, naley doda podczas
sprawdzania minimalnego obcienia przedniej osi i maks. obcienia tylnej osi.
Pojazdy z unoszon osi musz j opuszcza podczas pracy platformy.
Zachowanie podanych wartoci granicznych zwisu w odniesieniu do maks. zwisu pojazdu.
Wartoci w tabelach przedstawiaj wartoci brzegowe, dla ktrych ze wzgldw wytrzymaociowych / ugi nie s wymagane punkty
podparcia.
Te s wymagane, gdy:
- zostan przekroczone podane w tabelach granice siy platformy zaadowczej

- zachowanie statecznoci wymaga podpr.
Jeeli podpory zostan zamontowane mimo braku takiej koniecznoci, nie bdzie to miao wpywu na wymagan wielko ramy
pomocniczej. Unoszenie pojazdu przy pomocy podpr jest niedopuszczalne, poniewa moe to doprowadzi do uszkodzenia ramy.

Platformy z fabryczn platform zaadowcz (produkt Walther) wyposaone s w ram pomocnicz U 120/60/6 z QStE 380
(0,2 380 N/mm2) , przy czym poczenie z podwoziem wykonane jest w sposb podatny na przesuwanie przy pomocy ktownikw
montaowych MAN. Jeeli w przypadku montau platformy zaadowczej wg tabel wymagane jest poczenie sztywne, to naley takie
wykona. Tabele s skonstruowane w ukadzie rosncym ze wzgldu na klas tonau, opis wariantu, rodzaj resorowania i rozstaw osi
k, przy czym opis wariantu pojazdu (np.LE 8.xxx LC 4x2 BB) naley postrzega jako pomoc orientacyjn, wice s 3-pozycyjne
numery typu, nazywane rwnie kluczami typu (wyjanienie patrz rozdzia Widomoci oglne), ktre znajduj si w podstawowym
numerze pojazdu na pozycjach 2 4 i w numerze identykacyjnym pojazdu na pozycjach 4 6. Wszystkie pozostae dokumenty
techniczne, np. rysunki podwozi, dyrektywy odnosz si do numeru typu.
W przypadku zwisu podaje si punktem odniesienia jest zawsze rodek koa przy ostatniej osi zarwno zwis ramy pojazdu
seryjnego jak i czny maksymalny zwis pojazdu (cznie z nadwoziem i platform zaadowcz, patrz il. 93), ktry nie moe by
przekroczony po zamontowaniu platformy zaadowczej. Jeeli zalecany maksymalny zwis pojazdu jest niewystarczajcy, obowizuj
dane ramy pomocniczej w kolejnym wierszu, w ktrym speniony jest warunek ( z wyczeniem pocztku poczenia sztywnego,
ktre odnosi si tylko do rozstawu osi k).Ramy pomocnicze w tabelach s przykadowe, tak np. U120/60/6 jest otwartym do wewntrz
prolem U o wysokoci zewntrznej 120 mm, szerokoci u gry i na dole 60 mm oraz gruboci 6 mm w caym prolu poprzecznym.
Inne prole stalowe s dopuszczalne, gdy maj co najmniej takie same wartoci w odniesieniu do geometrycznego momentu
bezwadnoci powierzchni Ix, wskanikw oporu przy zginaniu Wx1, Wx2 i granicy plastycznoci 0,2.
Tabela 35: Dane techniczne proli ram pomocniczych
Prol Wysoko Szeroko Grubo Ix Wx1, Wx2 0,2 B Masa

4 3 2 2
U100/50/5 100mm 50mm 5mm 136cm 27cm 355 N/mm 520 N/mm 7,2kg/m
4 3 2 2
U120/60/6 120mm 60mm 6mm 281cm4 47cm3 355 N/mm2 520 N/mm2 10,4kg/m
4 3 2 2
Gdy wystarcza miejsca, konstrukcje ramy pomocniczej podatne na przesuwanie s podawane z oznaczeniem w, w przypadku
czciowo sztywnej konstrukcji (oznaczenie s) podawana jest ilo pocze rubowych, dugo spoiny - zawsze na jedn stron
ramy - i pocztek poczenia sztywnego od rodka osi 1. (patrz ilustracja 93). W odniesieniu do pocze sztywnych ew. czciowo
sztywnych obowizuj warunki z rozdziau 5 Nadwozia.
Ilustracja 93: Konstrukcja platformy zaadowczej: wymiar zwisu, wymiary przy poczeniu czciowo sztywnym ESC-633
Podatne na Obszar sztywny wg dyrektyw z rozdziaw

przesuwanie 5.3.6 5.3.7
Pocztek od
rodka osi 1. Zwis ramy
maks. zwis pojazdu

Tabela 36: Ramy pomocnicze i sposb montau
L2000 LE 8.xxx LE 9.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno

L20 L21 LE 8.xxx 4x2 BB LE 9.xxx 4x2 BB (resor pirowy-resor pirowy)
Rozstaw Seryjny Maks. zwis LBW Min. rama Sposb na stron ramy Pocztek od
osi k zwis ramy pojazdu ciar pomocnicza montau ruby otwory Dugo spoiny rodka osi
uyt. 12+0,2 1.
3.000 1.090 1.800 20,0 U 100/50/5 w

3.350 1.420 2.000 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 34 950 1.950
3.650 1.820 2.150 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 26 750 2.100
3.950 1.820 2.350 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 24 650 2.300
20,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 30 850 2.300
4.250 2.075 2.550 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 24 650 2.450
20,0 U 100/50/5 s 28 800 2.450
4.600 2.550 2.750 7,5 U 100/50/5 w
10,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 18 450 2.650
15,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 22 600 2.650
20,0 U 100/50/5 s 28 750 2.650
4.900 2.550 2.900 7,5 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 16 450 2.850
10,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 18 500 2.850
15,0 U 100/50/5 s 24 650 2.850
20,0 U 120/60/6 s 30 800 2.850
5.300 2.925 3.150 7,5 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 16 450 3.000
10,0 U 100/50/5 s 18 500 3.000
15,0 U 100/50/5 s 24 650 3.000
20,0 U 120/60/6 s 30 700 3.000
Podano: Wymiary w mm, obcienia w kN

L2000 LE 8.xxx LE 9.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
L33 L34 LE 8.xxx 4x2 BL / LE 9.xxx 4x2 BL (resor pirowy-resor pneumatyczny)
osi k zwis ramy pojazdu ciar pomocnicza montau ruby otwory Dugo rodka osi
uyt. 12+0,2 spoiny 1.
3.000 1.090 1.800 15,0 U 100/50/5 w

20,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 28 800 1.750
3.350 1.420 2.000 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 22 600 1.950
20,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 26 700 1.950
3.650 1.820 2.150 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 20 550 2.100
20,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 24 650 2.100
3.950 1.820 2.350 7,5 U 100/50/5 w
10,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 16 450 2.300
15,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 22 600 2.300
20,0 U 120/60/6 s 26 600 2.300
4.250 2.075 2.550 7,5 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 14 400 2.450
10,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 18 450 2.450
15,0 U 100/50/5 s 22 600 2.450
20,0 U 120/60/6 s 28 600 2.450
4.600 2.550 2.750 7,5 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 14 400 2.650
10,0 U 100/50/5 s 18 450 2.650
15,0 U 100/50/5 s 22 600 2.650
20,0 U 140/60/6 s 26 600 2.650
4.900 2.450 2.900 7,5 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 16 450 2.850
10,0 U 100/50/5 s 18 500 2.850
15,0 U 100/50/5 s 24 650 2.850
20,0 U 140/60/6 s 28 650 2.850
5.300 2.925 3.150 7,5 U 100/50/5 s 16 450 3.000
10,0 U 100/50/5 s 18 500 3.000
15,0 U 120/60/6 s 24 550 3.000
20,0 U 160/60/6 s 28 600 3.000

L2000 LE 10.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
L24 L25 LE 10.xxx 4x2 BB (resor pirowy- resor pirowy)
Rozstaw Seryjny maks. zwis LBW Min. rama Sposb montau na stron ramy Pocztek
osi k zwis pojazdu ciar pomocnicza ruby otwory Dugo spoiny od rodka
ramy uyt. 12+0,2 osi 1.
3.000 1.090 1.650 20,0 U 100/50/5 w

3.350 1.420 1.900 20,0 U 100/50/5 w
3.650 1.820 2.150 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 26 750 2.100
3.950 1.820 2.350 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 24 700 2.300
20,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 30 850 2.300
4.250 2.075 2.550 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 24 650 2.450
20,0 U 100/50/5 s 30 850 2.450
4.600 2.550 2.750 7,5 U 100/50/5 w
10,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 18 500 2.650
15,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 22 600 2.650
20,0 U 120/60/6 s 28 650 2.650
4.900 2.550 2.900 7,5 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 16 450 2.850
10,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 20 550 2.850
15,0 U 100/50/5 s 26 750 2.850
20,0 U 120/60/6 s 32 700 2.850
5.300 2.925 3.150 7,5 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 16 450 3.000
10,0 U 100/50/5 s 20 550 3.000
15,0 U 100/50/5 s 26 700 3.000
20,0 U 140/60/6 s 30 700 3.000

L2000 LE 10.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
L35 L36 LE 10.xxx 4x2 BL (resor pirowy-resor pneumatyczny)
Rozstaw Seryjny Maks. zwis LBW Min. rama Sposb na stron ramy Pocztek
osi k zwis ramy pojazdu ciar pomocnicza montau ruby otwory Dugo spoiny od rodka
uyt. 12+0,2 osi 1.
3.000 1.090 1.650 15,0 U 100/50/5 w

20,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 28 750 1.750
3.350 1.420 1.900 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 22 550 1.950
20,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 26 700 1.950
3.650 1.820 2.150 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 20 550 2.100
20,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 24 650 2.100
3.950 1.820 2.350 7,5 U 100/50/5 w
10,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 18 500 2.300
15,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 22 600 2.300
20,0 U 120/60/6 s 28 600 2.300
4.250 2.075 2.550 7,5 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 16 450 2.450
10,0 U 160/70/ w
U 100/50/5 s 18 500 2.450
15,0 U 100/50/5 s 22 650 2.450
20,0 U 120/60/6 s 28 650 2.450
4.600 2.550 2.750 7,5 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 16 400 2.650
10,0 U 100/50/5 s 18 500 2.650
15,0 U 100/50/5 s 22 600 2.650
20,0 U 140/60/6 s 28 600 2.650
4.900 2.450 2.900 7,5 U 100/50/5 s 16 450 2.850
10,0 U 100/50/5 s 20 550 2.850
15,0 U 120/60/6 s 26 550 2.850
20,0 U 140/60/6 s 30 650 2.850
5.300 2.925 3.150 7,5 U 100/50/5 s 18 450 3.000
10,0 U 100/50/5 s 20 550 3.000
15,0 U 120/60/6 s 26 550 3.000
20,0 U 160/60/6 s 28 650 3.000

M2000L LE 12.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
L70 L71 LE 12.xxx 4x2 BB (resor pirowy - resor pirowy)
uyt. 14+0,2 osi 1.
3.275 1.850 1.900 30,0 U 100/50/5 w

3.675 2.150 2.200 20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 22 850 2.100
4.025 2.1100 2.400 20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 26 950 2.300
4.575 2.100 2.700 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 20 700 2.650
20,0 U 100/50/5 s 24 850 2.650
30,0 U 100/50/5 s 32 1200 2.650
5.075 2.550 3.000 7,5 U 100/50/5 w
10,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 14 550 2.950
15,0 U 100/50/5 s 18 700 2.950
20,0 U 100/50/5 s 22 850 2.950
30,0 U 120/60/6 s 32 950 2.950
5.475 3.000 3.250 7,5 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 12 450 3.150
10,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 14 500 3.150
15,0 U 100/50/5 s 18 650 3.150
20,0 U 100/50/5 s 22 800 3.150
30,0 U 140/60/6 s 30 900 3.150

L72 L73 LE 12.xxx 4x2 BL (resor pirowy - resor pneumatyczny)
osi k zwis ramy pojazdu ciar pomocnicza montau od rodka
uyt. ruby otwory Dugo spoiny osi 1.
14+0,2
3.275 1.850 1.900 20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 20 700 1.900
3.675 2.150 2.200 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 16 600 2.100
30,0 U 100/50/5 s 22 800 2.100
4.025 2.100 2.400 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 14 550 2.300
20,0 U 100/50/5 s 18 650 2.300
30,0 U 100/50/5 s 24 900 2.300
4.575 2.100 2.700 7,5 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 12 450 2.650
10,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 14 500 2.650
15,0 U 100/50/5 s 18 650 2.650
20,0 U 100/50/5 s 22 800 2.650
30,0 U 140/60/6 s 30 900 2.650
5.075 2.550 3.000 7,5 U 100/50/5 s 14 450 2.950
10,0 U 100/50/5 s 14 550 2.950
15,0 U 100/50/5 s 18 650 2.950
20,0 U 120/60/6 s 22 700 2.950
30,0 U 160/60/6 s 30 900 2.950
5.475 3.000 3.250 10,0 U 100/50/5 s 14 550 3.150
15,0 U 120/60/6 s 20 550 3.150
20,0 U 140/60/6 s 22 650 3.150
30,0 U 180/70/7 s 28 700 3.150

Rozstaw Seryjny maks. zwis LBW Min. rama Sposb na stron ramy Pocztek od
3.675 1.950 30,0 U 100/50/5 w

4.025 2.100 2.200 20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 24 900 2.300
4.575 2.100 2.550 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 20 750 2.650
30,0 U 100/50/5 s 28 1050 2.650
5.075 2.550 2.950 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 18 650 2.950
20,0 U 100/50/5 s 22 800 2.950
30,0 U 120/60/6 s 30 900 2.950
5.475 3.000 3.200 7,5 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 12 450 3.150
10,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 14 500 3.150
15,0 U 100/50/5 s 18 650 3.150
20,0 U 100/50/5 s 22 800 3.150
30,0 U 120/60/6 s 30 900 3.150

L76 L77 L79 LE 14.xxx 4x2 BL / LL (resor pirowy- resor pneumatyczny)
Rozstaw Seryjny maks. zwis LBW Min. rama Sposb na stron ramy Pocztek
14+0,2
3.275 1.850 1.650 30,0 U 100/50/5 w
3.675 2.150 1.950 20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 20 700 2.100
4.025 2.100 2.150 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 16 600 2.300
30,0 U 100/50/5 s 22 850 2.300
4.575 2.100 2.550 7,5 U 100/50/5 w
10,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 14 450 2.650
15,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 16 600 2.650
20,0 U 100/50/5 s 20 700 2.650
30,0 U 120/60/6 s 28 800 2.650
5.075 2.550 2.900 7,5 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 12 450 2.950
10,0 U 100/50/5 s 14 500 2.950
20,0 U 120/60/6 s 22 650 2.950
30,0 U 140/60/6 s 28 850 2.950
5.475 3.000 3.200 7,5 U 100/50/5 s 14 450 3.150
10,0 U 100/50/5 s 14 550 3.150
15,0 U 120/60/6 s 20 550 3.150
20,0 U 120/60/6 s 22 700 3.150
30,0 U 160/70/7 s 30 750 3.150
6.900 3.425 3.850 7,5 U 140/60/6 s 18 500 4.000
10,0 U 160/60/6 s 20 600 4.000
15,0 U 180/70/7 s 24 600 4.000

M2000L LE 15.xxx 20.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
ruby otwory Dugo spoiny
uyt. osi 1.
14+0,2
4.325 2.000 30,0 U 100/50/5 w
4.575 2.100 2.200 20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 24 900 2.650
5.075 2.550 2.500 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 18 650 2.950
30,0 U 100/50/5 s 24 900 2.950
5.475 3.000 2.750 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 14 550 3.150
20,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 18 650 3.150
30,0 U 100/50/5 s 24 900 3.150
L83 L84 L86 LE 15.xxx 4x2 BL / LL (res. pirowy-res. pneumatyczny / res. pneumat.-res. pneumat.)
3.675 1.600 30,0 U 100/50/5 w
4.325 2.550 2.000 20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 18 700 2.500
4.575 2.100 2.150 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 16 600 2.650
30,0 U 100/50/5 s 22 800 2.650
5.075 2.550 2.450 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 14 550 2.950
20,0 U 100/50/5 s 18 650 2.950
30,0 U 100/50/5 s 24 850 2.950
5.475 3.000 2.700 7,5 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 12 400 3.150
10,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 12 450 3.150
15,0 U 100/50/5 s 16 550 3.150
20,0 U 100/50/5 s 18 700 3.150
30,0 U 120/60/6 s 26 800 3.150

M2000L LE 15.xxx 20.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
L84 L86 LE 20.xxx 6x2-4 BL / LL (resor pirowy- resor pneumatyczny / res. pneumat.-res. pneumat.)
14+0,2
3.675 1.500 2.000 7,5 U 140/60/6 w
+1.375 U 100/50/5 s 10 600 2.900
10,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 12 700 2.900
15,0 U 100/50/5 s 14 800 2.900
20,0 U 100/50/5 s 16 950 2.900
30,0 U 120/60/6 s 22 1.050 2.900
4.025 1.700 2.250 7,5 U 160/70/7 w
+1.375 U 100/50/5 s 10 600 3.100
10,0 U 180/70/7 w
U 100/50/5 s 12 700 3.100
15,0 U 100/50/5 s 14 800 3.100
20,0 U 120/60/6 s 18 850 3.100
30,0 U 140/60/6 s 22 1.050 3.100
4.325 1.900 2.450 10,0 U 100/50/5 s 12 700 3.300
+1.375 15,0 U 120/60/6 s 16 750 3.300
20,0 U 120/60/6 s 18 850 3.300
30,0 U 160/60/6 s 22 1.050 3.300
4.575 2.000 2.600 10,0 U 100/50/5 s 14 750 3.450
+1.375 15,0 U 120/60/6 s 16 750 3.450
20,0 U 140/60/6 s 20 900 3.450
30,0 U 160/70/7 s 24 950 3.450

L87 LE 18.xxx 4x2 BB (resor pirowy-resor pirowy)
5.900 2.500 30,0 Nie wymagana rama pomocnicza

6.300 2.800 2.700 20,0 Nie wymagana rama pomocnicza
30,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 16 800 3.650
L88 L89 LE 18.xxx 4x2 BL / LL (resor pirowy-resor pneumatyczny/ res. pneumat.-res. pneumat.)
30,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 14 600 3.200
30,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 14 650 3.400
20,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 12 600 3.650
30,0 U 100/50/5 s 16 800 3.650

M2000M ME 12.xxx ME 14.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
M31 ME 12.xxx 4x2 BB / ME 14.xxx 4x2 BB (resor pirowy - resor pirowy)
4.425 2.250 2.300 20,0 U 100/50/5 w

30,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 24 850 2.550
4.925 2.700 2.650 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 18 650 2.850
30,0 U 100/50/5 s 24 900 2.850
5.325 3.150 2.900 10,0 U 100/50/5 w
15,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 16 550 2.900
20,0 U 100/50/5 s 18 650 2.900
30,0 U 100/50/5 s 24 900 2.950
M32 M33 ME 12.xxx 4x2 BL / ME 14.xxx 4x2 BL / LL MLC (res.pir.-res. pneum. / res. pneum.-res. pneum.)
4.425 2.250 2.300 15,0 U 100/50/5 w
20,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 16 600 2.550
30,0 U 100/50/5 s 22 800 2.550
4.925 2.700 2.600 7,5 U 100/50/5 w
10,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 12 450 2.850
15,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 14 550 2.850
20,0 U 100/50/5 s 18 650 2.850
30,0 U 120/60/6 s 26 750 2.850
5.325 3.150 2.900 7,5 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 12 400 3.050
15,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 12 450 3.050
20,0 U 100/50/5 s 18 700 3.050
30,0 U 140/60/6 s 26 800 3.050
5.800 2.675 3.150 7,5 U 100/50/5 s 14 500 3.350
10,0 U 100/50/5 s 16 550 3.350
15,0 U 120/60/6 s 20 600 3.350
20,0 U 120/60/6 s 24 700 3.350
30,0 U 160/70/7 s 32 800 3.350

M2000M ME 18.xxx ME 25.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
M38 ME 18.xxx 4x2 BB (resor pirowy- resor pirowy)
osi k zwis ramy pojazdu ciar pomocnicza montau ruby otwory Dugo spoiny rodka osi
uyt. 16+0,2 1.

30,0 U 180/70/7 w
U 100/50/5 s 18 900 3.650
M39 M40 ME 18.xxx 4x2 BL / LL (piro- powietrze / powietrze-powietrze)
20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 100/50/5 s 24 850 2.950
20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 100/50/5 s 24 850 3.300
20,0 U 100/50/5 w
30,0 U 100/50/5 s 24 900 3.400
15,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 12 550 3.650
20,0 U 180/70/7 w
U 100/50/5 s 24 900 3.650
30,0 U 100/50/5 s 26 1.000 3.650
M42 M43 ME 25.xxx 6x2-2 BL / LL (resor pirowy-resor pneumatyczny / res. pneumat.-res. pneumat.)
+1.350
+1.350 30,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 18 1.000 3.400
+1.350 15,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 12 700 3.750
20,0 U 180/70/7 w
U 100/50/5 s 18 800 3.750
30,0 U 160/60/6 s 22 1.050 3.750
5.600 2.350 2.750 7,5 U 100/50/5 w
+1.350 10,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 12 650 4.000
20,0 U 100/50/5 s 20 900 4.000
30,0 U 120/60/6 s 22 1.000 3.450

F2000 FE 19.xxx FE 23.xxx FE 26.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
T01 T31 FE 19.xxx 4x2 BB (resor pirowy - resor pirowy)
uyt. 16+0,2 osi 1.

T02 T03 T32 T33 T62 FE 19.xxx 4x2 BL / LL (res. pirowy - res. pneumat. / res. pneumat - res. pneuamt.)
30,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 16 750 2.600
30,0 U 160/60/6 w
U 100/50/5 s 18 800 2.750
30,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 16 750 3.200
30,0 U 180/70/7 w
U 100/50/5 s 16 750 3.200
15,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 10 500 3.800
20,0 U 100/50/5 s 12 550 3.800
30,0 U 100/50/5 s 16 750 3.800

F2000 FE 19.xxx FE 23.xxx FE 26.xxx Sposb montau: w = podatnie na przesuwanie s = sztywno
T05 T35 FE 23.xxx 6x2-2, 6x2-4 LL (resor pneumatyczny-resor pneumatyczny)
16+0,2
+1.350 10,0 U 120/60/6 w
U 100/50/5 s 12 600 3.450
15,0 U 180/70/7 w
U 100/50/5 s 12 750 3.450
20,0 U 100/50/5 s 14 850 3.450
30,0 U 120/60/6 s 22 1.000 3.450
4.800 2.000 2.850 7,5 U 120/60/6 w
+1350 U 100/50/5 s 10 550 3.550
10,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 12 650 3.550
15,0 U 100/50/5 s 14 750 3.550
20,0 U 100/50/5 s 16 900 3.550
30,0 U 120/60/6 s 22 1.000 3.550
5.000 1.800 3.000 7,5 U 160/70/7 w
+1350 U 100/50/5 s 12 650 3.650
10,0 U 100/50/5 s 12 700 3.650
15,0 U 100/50/5 s 12 650 3.650
20,0 U 120/60/6 s 20 900 3.650
30,0 U 140/60/6 s 24 1.150 3.650
T06 T36 T07 T37 FE 26.xxx 6x2-2, 6x2-4 BL (resor pirowy-resor pneumatyczny)
+1.350
+1.350 30,0 U 140/60/6 w
U 100/50/5 s 14 800 3.550
+1.350 30,0 U 100/50/5 s 16 850 3.650

+1.350 15,0 U 160/70/7 w
U 100/50/5 s 12 650 4.050
20,0 U 100/50/5 s 14 700 4.050
30,0 U 100/50/5 s 16 900 4.050

Przycze elektryczne
Elektrohydrauliczne platformy zaadowcze wymagaj odpowiedniego zaplanowania zasilania elektrycznego.

Wymagane jest stosowanie si do wskazwek w rozdziale Elektryka, instalacje w niniejszych dyrektywach.
Przycze elektryczne dla platformy zaadowczej najlepiej jak jest zamontowane fabrycznie (obejmuje wcznik,
lampk kontroln, blokad wczenia i zasilanie elektryczne dla platformy). Pniejszy monta jest pracochonny i wymaga ingerencji
w instalacj pokadow pojazdu, ktrej mog si podj jedynie odpowiednio przeszkoleni pracownicy warsztatw serwisowych MAN.
Naley usun fabrycznie zamontowane zabezpieczenie zaoone na czas transportu. Producent nadwozia jest zobowizany
do sprawdzenia okablowania platformy zaadowczej pod wzgldem moliwoci zastosowania przy pojazdach MAN.
Podczenie instalacji elektrycznej platformy, patrz ilustracje poniej.

A100
94 79/3
Ilustracja 94:
F
X364 A185 Pin-Belegung
15001 1.5
1 s.h. Tabela
H254
F219 85.97818.8003
X364
E6 F
1
8A
F
(16000)
1/16 Serie
58000
6 8
91101
91336
50301 2.5
LTG06
LTG05
LTG01
LTG03
LTG04
E6 6 E6 2 5 2 K467 4
6 5 1 3 4
S286 86 87 87a 30 86
85 30 87a 87 85
91555
5 8 6
91003 1.5
4 K175 8
E6
8 2 7 10 9
91336
31000
50300 2.5
91573
91572
91556
91557
LTG08
LTG02
LTG07
LTG10
LTG09
X744 X669
X744 X744 3 3 X3186 X3185 X744 X744
1 2 1 2 6 5
8
F5 E6
F5 F5 2 7 F5 F5 F5 F5
91336
50300 2.5
91336
91336
91336
91573
91572
91556
91557
91003 1.5
91555
1
4 7 Lenkradschloss 3 2 6 5
1/30 A358
A358 A358 A358 A358 A358 A358
R2 Serienmige Leitung
R2 R2 50300 aus (79/3) R2 R2 R2 R2
X244 ausstoen und in 2pol.
E6 X669/1 stecken!
1 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55
Schemat podczania platform zaadowczych dla L2000 i M2000L MAN-nr. 85.99192-0228
Legende
A100 100 Zentralelektrik S286 334 Schalter Ladebordwand Leitungen 91003, 91555, 91336,
A185 167 Kontrollleuchtenblock 91556 und 91557 fhren zu 7-poligem
A358 Steuergert Ladebordwand X244 Massepunkt Instrumententafel rechts Buchsengehuse ans Rahmenende (eingerollt).
X363 Verteiler Ltg.31000
F219 118 Sicherung Ladebordwand (Kl. 15) X364 Verteiler Ltg.58000

X669 Stv. Anlassersperre
H254 Kontrollleuchte Ladebordwand X744 Stv. Ladebordwand
X3186 Stv. Ladebordwand
K175 100 Relais Startsperre
K467 100 Relais Ladebordwand
145
A100
94
Ilustracja 95:
16000
A185
58000
15001 1.5
H254
F219
E6 F
8A
X364 5
50301 2.5
F1
1/17
91003 1.5
91336
91101
91555
58000
5 8 K175 4 2 K467 4
4 F 8
87a 87 86 30 86
30 85 87a 87 85
91003
91555
2 6 5 8 6
E6 E6
S286 4 1
50300 2.5
91336
91573
91572
91556
91557
31000
91336
31000
31000
X744 X744 X669 X744 X3186 X3186 X744 X744
1 2 1 3 1 2 6 5
F5 F5 Serienmige Leitung E7 F5 F5 F5 F5 F5
1/33
5
50300 aus A100/79/3
X363
ausstoen und in
91336
91573
91572
91556
91557
91003 1.5
91555
F1 X669/1 nachstecken!
50300 2.5
4 7 1 3 2 6 5
A358 A358 A358 A358 A358 A358 A358

R2 R2 R2 R2 R2 R2 R2
Leitungen 91003, 91336, 91555, 91556,

Schemat podczania platform zaadowczych dla M2000M i F2000 MAN-nr. 81.99192.1536
Legende
91557, 91572 und 91573 fhren zu 7-poligem
A100 100 Zentralelektrik S286 334 Schalter Ladebordwand Buchsengehuse ans Rahmenende (eingerollt).
A185 167 Kontrollleuchtenblock
A358 Steuergert Ladebordwand X244 Massepunkt Instrumententafel rechts
X363 Verteiler Ltg.31000
F219 118 Sicherung Ladebordwand (Kl. 15) X364 Verteiler Ltg.58000
X669 Stv. Anlassersperre

H254 Kontrollleuchte Ladebordwand X744 Stv. Ladebordwand
X3186 Stv. Ladebordwand
K175 100 Relais Startsperre
K467 100 Relais Ladebordwand
146
5.3.10 Koowrt linowy
W przypadku koowrotw linowych miarodajne s nastpujce zagadnienia:
sia pocigowa
lokalizacja
- monta z przodu
- monta po rodku
- monta z tyu
- monta z boku
rodzaj napdu
- mechaniczny
- elektromechaniczny
- elektrohydrauliczny.
Czci pojazdu, jak osie, resory, i ramy w adnym wypadku nie mog by przecione z powodu pracy koowrotu.
Dotyczy to w szczeglnoci przypadku dziaania siy pocigowej koowrotu, ktra nie jest rwnolega do wzdunej osi pojazdu.
Ewentualnie mona zainstalowa automatyczny ogranicznik siy pocigowej w zalenoci od kierunku cignicia.
W przypadku montau koowrotu linowego z przodu, ucig maksymalny jest ograniczony przez technicznie dopuszczalne obcienie
przedniej osi.
Technicznie dopuszczalne obcienie przedniej osi znajduje si na tabliczce znamionowej pojazdu i w jego dokumentach.
Nie dopuszcza si montowania koowrotw linowych o sile ucigu powodujcej przekroczenie technicznie dopuszczalnego obcienia
przedniej osi bez wczeniejszego uzgodnienia z rm MAN, dzia ESC (Adres patrz wyej pod Wydawca).
W kadym przypadku naley zadba o niezakcony bieg liny. Lina powinna wykazywa jak najmniej zmian kierunku.
Jednoczenie nie powinno by zakcone dziaanie adnego z elementw pojazdu.
Ze wzgldu na lepsze moliwoci regulacji i montau, koowrt powinien by wyposaony w napd hydrauliczny.
Naley uwzgldni sprawno pompy hydraulicznej i silnika (patrz rwnie rozdzia 9 Obliczenia).
Sprawdzi, czy istniejce pompy hydrauliczne, jak np. pompa urawia lub wywrotki mog mie wsplne zastosowanie.
Dziki temu mona m. in. unikn montau kilku napdw dodatkowych.
W przypadku przekadni limakowej koowrotw mechanicznych naley uwzgldni dopuszczaln, wejciow prdko obrotow
( z reguy < 2.000 obr./min). Wany jest take waciwy dobr przeoenia napdu dodatkowego. Przy doborze wymaganego
minimalnego momentu obrotowego przy napdzie dodatkowym naley mie na uwadze may wspczynnik sprawnoci przekadni
limakowej.
W przypadku koowrotw napdzanych elektromechanicznie lub elektrohydraulicznie naley si stosowa do wskazwek zawartych
w rozdziale 6 Elektryka, instalacje.
Pimiennictwo:
Przepisy o zapobieganiu wypadkom Wcigarki, podnoniki i urzdzenia pocigowe (VBG-8)

DIN 14584 Mechanizmy pocigowe z napdem maszynowym
DIN 15020, karta 1 i 2, Podstawy dla napdw lin
DIN 31000 Bezpieczna budowa wynalazkw technicznych oglne przepisy wprowadzajce
DIN 31001 karta 1 i 2, urzdzenia zabezpieczajce
Instrukcja nr. 9 stowarzyszenia zawodowego: Sicherheit beim Umgang mit kraftbetriebenenTrommelwinden.
Bezpieczestwo podczas obsugi napdzanych wcigarek bbnowych.

5.3.11 Betoniarki samochodowe
W celu zmniejszenia waha bocznych, podwozia dla betoniarek powinny by wyposaone w stabilizatory przy obu tylnych osiach i
resorowanie dla wysoko zlokalizowanego rodka cikoci. W programie sprzeday rma MAN posiada podwozia, ktre s
przygotowane do montau betoniarek. S one rozpoznawalne po dodatkowym symbolu -TM np. 32.364 VF-TM.
Napd betoniarki samochodowej oglnie jest realizowany przez napd dodatkowy od silnika = napd od waka rozrzdu.
Alternatywnie jest moliwy, zaleny od silnika, napd dodatkowy NMV od skrzyni biegw ZF, ale to jest uzalenione od wyposaenia
pojazdu w tak skrzyni.
Pniejszy monta obu wspomnianych napdw dodatkowych jest bardzo pracochonny i w zwizku z tym nie jest polecany.
W przypadku doposaania powinno si stosowa oddzielny silnik.
Przykad nadwozia z betoniark przedstawiono na ilustracji 96. Monta na caej dugoci odbywa si sposobem sztywnym, z
wyczeniem przedniego koca ramy pomocniczej przed oem bbna. Dwie pierwsze blaszki ustalajce musz si znajdowa w
obszarze przednich podpr oa bbna. W przypadku fabrycznych podwozi dla betoniarek, blaszki ustalajce znajduj si ju na
waciwych pozycjach w przypadku doposaania wymagane jest rozmieszczenie blaszek ustalajcych zgodnie z wymienionymi tu
reguami i przyporzdkowanie ich, jak w porwnywalnej betoniarce fabrycznej. Rysunki podwozi mona uzyska za porednictwem
naszego systemu online MANTED (www.manted.de) lub po zamwieniu faksem w dziale ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Tamy podajnikw betonu i pompy do betonu nie mog by montowane na seryjnych podwoziach betoniarek bez zastanowienia.
W tym przypadku poza zezwoleniem rmy MAN wymagane jest zezwolenie od producenta betoniarki. W niektrych przypadkach
konieczne jest zastosowanie innej ramy pomocniczej ni tej normalnie stosowanej do betoniarek lub zastosowanie krzyowego
wzmocnienia na kocu ramy (podobnie jak w przypadku urawia samochodowego na zwisie tylnym, patrz ustp uraw samochodowy
na zwisie tylnym w niniejszej broszurze). Nieodzowne jest zezwolenie rmy MAN, dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Wymagane dokumenty patrz ustp uraw samochodowy na zwisie tylnym w niniejszej broszurze.
Ilustracja 96: Nadwozie w formie betoniarki samochodowej ESC-016
Przykad montau blaszki ustalajcej

grubo 8
300
Jako minimalna St52-3
40
130
Mocowanie cznikw rubami z trzpieniem

penym M16, jako minimalna 10.9 luz w
otworze 0,3 wg DIN 18800
Blaszki ustalajce najbardziej wysunite do
przodu w obszarze podpr oa betoniarki

6. Elektryka, instalacje
6.1 Wprowadzenie
Poniewa postp techniczny wymusza coraz wiksze tempo zmian w dziedzinie elektryki i elektroniki, obok dyrektyw konstrukcyjnych
musz si pojawia opisy przyczy oraz inne publikacje i rda informacyjne, ktre opisuj i reguluj ingerencj producentw
nadwozi w instalacje elektryczne i elektronik pojazdw uytkowych. Codziennie aktualizowane informacje mona uzyska
online poprzez MANTED (www.manted.de).
6.2 Wskazwka do instrukcji naprawy i norm

Obszerne informacje dotyczce pojedynczych systemw znajduj si w odpowiednich instrukcjach naprawy. Instrukcje naprawy
mona otrzyma za porednictwem dziau czci zamiennych. Elektryka i elektronika znajdujce si w pojedzie uytkowym musz
odpowiada obowizujcym narodowym i europejskim normom i dyrektywom, ktre narzucaj wymagania minimalne.
W niektrych obszarach normy MAN znacznie przewyszaj te minimalne wymagania. W razie potrzeby, aktualnie obowizujce
normy MAN mona uzyska w rmie MAN Nutzfahrzeuge AG, dzia ESC (adrespatrz wyej pod Wydawca).
6.3 Uruchamianie, zaciganie i eksploatacja

Silnik jest uruchamiany w utarty dla silnikw Diesla sposb (patrz instrukcja uytkowania). Jednak w sytuacjach awaryjnych moe si
zdarzy, e pojazd trzeba uruchomi przez podholowanie. Moe si to odbywa tylko przy podczonym akumulatorze i zgodnie z
zaleceniami z instrukcji uytkowania.
Uruchamianie pojazdu przy pomocy innego pojazdu jest dopuszczone, przy czym naley postpowa zgodnie z instrukcj
uytkowania (korzysta ze specjalnego gniazda lub specjalnych przewodw).
Niedopuszczalne jest uruchamianie przy pomocy:
- szybkiej adowarki
- tzw. matki.
Przy uruchomionym silniku:
nie wycza gwnego wycznika akumulatora

nie demontowa, nie poluzowywa akumulatora lub ewENTUALNIE klem.
6.4 Obsuga akumulatorw
Rwnie akumulatory bezobsugowe wymagaj zabiegw pielegnacyjnych. Bezobsugowo oznacza jedynie, e nie potrzeba
kontrolowa poziomu elektrolitu. Kady akumulator ulega samorozadowaniu, ktre przy braku nadzoru moe doprowadzi
do uszkodzenia akumulatora przez jego gbokie rozadowanie.
Dlatego w okresach postoju, rwnie podczas prac przy nadwoziu obowizuje:
Wyczy wszystkie odbiorniki (np. wiata, owietlenie wewntrzne, radio)

W tachograe naley umieci tarcz, zamkn i ustawi na Postj.
Powd: miesiczny pobr prdu w ustawieniu na postj 19Ah, a przy otwartej pokrywie 72Ah.
Nie rozcza instalacji od baterii akumulatorw za pomoc odcznika baterii, nie odcza on tachografu od sieci pokadowej.
Unika niepotrzebnego uruchamiania silnika, zuycie prdu przy kadym uruchomieniu silnika wynosi 2Ah.
Regularnie mierzy napicie kadej baterii (przynajmniej raz w miesicu) Dane odniesienia: 12,6V = akumulator naadowany;
12,3V = w 50% rozadowany.
Przy napiciu 12,25V i mniej naley natychmiast adowa akumulator (normalne adowanie, a nie szybkie).
Akumulatory musz by doadowywane zgodnie z kart lub kalendarzem adowania, a do chwili przekazania pojazdu klientowi.
Napicie spoczynkowe akumulatorw ustala si po ok 10h od zakoczenia adowania lub ok. 1h od ostatniego
rozadowywania.

Po kadym adowaniu akumulator powinien znajdowa si w spoczynku przez 1h.
Niezalenie od czasu postoju napicie spoczynkowe powinno by sprawdzone, gdy akumulator by mocno obciany, np.
przy okazji montau lub naprawy platformy zaadowczej podczas kontroli jej
funkcjonowania lub te przez czste uruchamianie silnika.
W przypadku postoju >1 miesica: Odczy akumulatory, ale nie zapomina o mierzeniu napicia spoczynkowego.
Silnie rozadowane akumulatory (akumulatory z nalotem siarczanowym) nie podlegaj gwarancji.
Nie mona si podcza bezporednio do ujemnego bieguna akumulatora. Jako instalacja masowa musi posuy oddzielny przewd
przyczony do wsplnego punktu masowego. Wsplny punkt masowy znajduje si:
w przypadku silnika D08 (L2000, M2000) przy lewym tylnym ou silnika

w przypadku silnika D28 (F2000, E2000) przy prawym tylnym ou silnika
ew. (przy wszystkich pojazdach) za centraln instalacj elektryczn lub oprzyrzdowaniem.
Zasilanie (+UBAT) agregatw i sterownikw nalecych do nadwozia musi by pobierane z akumulatorw poprzez oddzielne i waciwe
zabezpieczenie prdowe instalacji. Pobieranie 12V tylko z jednego akumulatora w sieci pokadowej o napiciu 24V jest
niedopuszczalne (patrz take ustp 6.6, Zabezpieczenie, obcienia od dodatkowych odbiornikw).
Wszystkie pojazdy ciarowe MAN s wyposaone w generatory prdu. W przypadku spawania ukowego naley przestrzega
zalece z rozdziau Modernizacja podwozi, ust. Spawanie przy ramie, i tak przed rozpoczciem spawania naley odczy
przewody od biegunw akumulatora i zczy je z sob. Jeeli jest zamontowany gwny wcznik akumulatorw, to musi on pozosta
w pozycji zamknitej (wcznik mechaniczny) lub zmostkowanej (wcznik elektryczny). Szczeglne przepisy postpowania obowizuj
dla pojazdw z sinikami na gaz ziemny, patrz rozdzia Modernizacja podwozi, rozdzia Silnik na gaz ziemny.
W temacie akumulatorw rma MAN opublikowaa broszur Techniczne informacje dla producentw nadwozi (nr. 96-01-2-66).
Dostp przez dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
6.5 Dodatkowe schematy pocze i rysunki wizek przewodw
Dodatkowe schematy pocze i rysunki wizek przewodw, ktre zawieraj lub opisuj elementy przyczeniowe dla nadwozi s
dostpne w rmie MAN, dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca). Producent nadwozia jest zobowizany do upewnienia si,
e dokumentacja, z ktrej korzysta, jak np. schematy pocze i rysunki wizek przewodw s odpowiednie do przeprowadzanych
zmian w pojedzie. Pozostae informacje techniczne znajduj si w instrukcjach naprawy.

6.6 Zabezpieczenie, obcienie przez dodatkowe odbiorniki prdu
Podczas pniejszego montau dodatkowych odbiornikw naley mie na uwadze:
Zmiany kadego rodzaju, a w szczeglnoci centralnej instalacji elektrycznej istniejcej sieci pokadowej s zabronione.
Za szkody powstae w wyniku zmian odpowiada wykonawca nadwozia.
W centralnej instalacji elektrycznej nie ma wolnych bezpiecznikw, ktre mona by byo wykorzysta dla nadwozia.
W razie potrzeby dodatkowe bezpieczniki mog by umieszczane przed instalacj centraln w przygotowanym cokole z
tworzywa sztucznego.
Jakiekolwiek przyczanie do istniejcych obwodw elektrycznych sieci pokadowej lub podczanie dalszych dodatkowych
odbiornikw do zajtych bezpiecznikw jest zabronione.
Kady nowy obwd wykonany przez wykonawc nadwozia musi by waciwie dobrany i zabezpieczony wasnym
bezpiecznikiem. Dobr zabezpieczenia musi zgwarantowa ochron przewodu, a nie przyczonego do systemu.
Te elektryczne systemy musz gwaranatowa wystarczajc ochron przed wszelkimi zakceniami i nie wykazywa
wpywu na instalacj elektryczn pojazdu.
Podczas wymiarowania przekrojw przewodw naley bra pod uwag spadki napicia i wzrost temperatury instalacji.
Ze wzgldu na ma wytrzymao mechaniczn naley unika przekrojw mniejszych ni 1mm2 .
Przewody plus i minus musz mie jednakowy przekrj minimalny.
Pobr prdu przez urzdzenia 12V powinien by realizowany tylko za porednictwem przetwornikw napicia.
Pobr tylko z jednego akumulatora jest niedopuszczalny, poniewa nierwnomierne stany
naadowania prowadz do przeadowania i uszkodzenia pozostaych akumulatorw.
Dodatkowe agregaty napdzane elektrycznie wymagaj, w niektrych przypadkach, akumulatorw o wikszej pojemnoci i
ewentualnie rwnie generatora o wikszej mocy. Przekroje przewodw do akumulatorw musz by dopasowane do
nowego, zapotrzebowania na moc. W wikszoci przypadkw takie agregaty s montowane fabrycznie.
Pniejsze doposaanie jest moliwe.
Moliwie najwiksza pojemno akumulatorw i moc generatora powinna by przewidziana szczeglnie w przypadku:
zastosowania elektrohydraulicznej platformy zaadowczej

montau hamulca elektromagnetycznego.
6.7 Rodzaj moliwych do wykorzystania przewodnikw i przekanikw elektrycznych

W pojazdach uytkowych rmy MAN znajduj si wycznie przewodniki i przekaniki elektryczne, ktre s zgodne norm MAN3135
lub broszur MAN Przekaniki dla pojazdw uytkowych. W razie potrzeby wymienione pisma mona uzyska za porednictwem
dziau ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Naley przestrzega normy ISO 6722 Nieekranowane instalacje niskonapiciowe w pojazdach drogowych.
6.8 Instalacja owietleniowa

Gdy zostan dokonane zmiany w technice owietleniowej (instalacji owietleniowej), wwczas wygasa wiadectwo homologacji
owietlenia zgodnie z dyrektyw 76/756/EWG wraz ze zmianami 97/28/EG. W szczeglnoci dotyczy to przypadkw powanych
zmian w rozmieszczeniu owietlenia lub gdy jakie lampy zostan zastpione innymi, nieposiadajcymi atestu.
Pojazdy o dugoci cznej przekraczajcej 6m naley wyposay w lampy obrysowe zgodnie z wyej wymienionymi dyrektywami.
W przypadku podwozi istnieje rwnie moliwo montau fabrycznego. Jeeli nie zostao zamwione mocowanie dla owietlenia
obrysowego, to lampy obrysowe mog by dostarczone przy zastosowaniu wspornikw tymczasowych. Naley uwzgldnia wymiary
montaowe zawarte w dyrektywach.
Po zamontowaniu nadwozia ustawienie podstawowe reektorw musi by przeprowadzone ponownie.

Obowizuje to rwnie w przypadku pojazdw z regulacj zasigu wiate i musi by wykonane bezporednio przy reektorach.
W tym celu z tabliczki znamionowej naley odczyta procentow warto odbicia i (np. przy pomocy przyrzdu do ustawiania wiate)
skontrolowa odczytan warto i w razie potrzeby skorygowa. Jeli reektory zostan zamontowane wyej lub niej naley je
prawidowo ustawi wedug wyej wymienionej dyrektywy EG procentow warto odbicia wiata i tabliczki znamionowej.

6.9 Eliminacja zakce
Stopie eliminacji zakce zaley od przeznaczenia pojazdu. Przepisy w tej dziedzinie s zrnicowane w zalenoci od kraju.
Eliminacja zakce polega na zastosowaniu waciwych rodkw.
Odpowiednie s np.:
rezystory przeciwzakceniowe
kondensatory i dawiki przeciwzakceniowe lub ltry
specjalne przewody i czniki przewodw
ekranowanie wysokich czstotliwoci.
Naley pamita o istnieniu rnych klas eliminacji zakce, jak np. eliminacja lokalna i daleka.
W Niemczech miarodajne s arkusze DIN 57879/VDE 0879, cz 1 i StVZO 55a.
6.10 Zgodno elektromagnetyczna

Ze wzgldu na wzajemne oddziaywania pomidzy rnymi podzespoami elektrycznymi, systemami elektronicznymi, pojazdem i
rodowiskiem, musi by sprawdzona zgodno elektromagnetyczna. Wszystkie systemy w pojazdach uytkowych MAN speniaj
wymagania zgodnie z norm MAN M 3285 (EMV).
Pimiennictwo:
Norma MAN M3285 (dostpna w rmie MAN, dzia ESC adress, patrz wyej pod Wydawca
Dyrektywa 72/245/EWG z rozszerzeniem 95/54/ EWG.
W przypadku doposaania pojazdu w komponenty elektryczne lub elektroniczne naley sprawdza zgodno elektromagnetyczn.
Dyrektywa 72/245/EWG z rozszerzeniem 95/54/EWG od roku 2002 okrela minimalne wymagania dla wszystkich elektrycznych i
elektronicznych agregatw zasilanych z sieci pokadowej pojazdu.
W momencie opuszczenia fabryki, pojazdy MAN speniaj wymagania dyrektywy europejskiej 72/245/EWG wcznie z 95/54/EG.
Wszelkie urzdzenia, ktre zostan zamontowane przy pojedzie przez producenta nadwozia (denicja urzdze wg 89/336/EWG),
musz odpowiada aktualnie obowizujcym przepisom prawa. Wykonawca nadwozia odpowiada za EMV swoich komponentw ew.
swoich systemw i ich oddziaywanie na inne systemy. Po zamontowaniu takich systemw lub komponentw, producent nadwozia jest
odpowiedzialny za przystosowanie pojazdu do aktualnie obowizujcych przepisw prawa.
Urzdzenia radiotechniczne, np. zdalne sterowanie elementami nadwozia, nie mog wywoywa adnych zakce funkcji pojazdu
uytkowego.
6.11 Przycza przy pojedzie

Przycza przygotowane w rmie MAN (np. do regulacji poredniej prdkoci obrotowej) znajduj si:
L2000 i M2000L: poza kabin kierowcy pod klap przedni kabiny po stronie pasaera
L2000 i M2000L: w kabinie kierowcy po stronie pasaera pod central elektryczn.
Wszystkie istniejce w pojedzie przycza s opisane w odpowiednich materiaach informacyjnych dla producentw nadwozi.
W razie potrzeby mona je uzyska w rmie MAN, dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).

6.12 Przygotowania dla nadwozia
Gdy zostanie zamwiony pojazd z przygotowaniem pod zabudow nadwozia (np. urzdzeniem start-stop na kocu ramy), urzdzenia
te zostan zamontowane fabrycznie i czciowo podczone. Wykonawca nadwozia musi korzysta z aktualnych, waciwych
schematw pocze i wizek elektrycznych. W celu przeprowadzenia pojazdu do producenta nadwozi rma MAN instaluje
zabezpieczenia transportowe. Te musz by fachowo usunite, aby moliwe byo bezawaryjne uruchomienie systemw.
6.13 Ustawianie dla klienta indywidualnych parametrw przy pomocy MAN-cats

MAN-cats jest narzdziem MAN do diagnozowania i parametryzacji systemw elektronicznych w pojedzie. Zmiany indywidualnych
dla klienta parametrw (np. obrotowych prdkoci porednich) dokonuje si przy pomocy MAN-cats . MAN-cats jest na wyposaeniu
wszystkich punktw serwisowych MAN i warsztatw partnerskich. Jeeli producent nadwozia lub klient w zamwieniu pojazdu moe
poda dystrybutorowi MAN indywidualne parametry pracy pojazdu, to odpowiednie dane zostan wprowadzone do pojazdu fabrycznie,
podczas programowania EOL (EOL=end of line). Zastosowanie MAN-cats jest wymagane, gdy parametry maj by zmienione.
6.14 Instalacja masy elektrycznej

Przy pojazdach MAN nie wykorzystuje si ramy jako przewodnika masy, lecz do odbiornika doprowadza si wraz z przewodem
dodatnim wasny przewd masowy. Dodatkowe odbiorniki, jak np. platformy zaadowcze, musz by wyposaone w przewd masowy
od odbiornika do wsplnego punktu masowego.
Wsplne punkty masowe znajduj si:
za central elektryczn
za oprzyrzdowaniem
w przypadku silnika D28 (F2000, E2000) przy prawym tylnym ou silnika lub w przypadku silnika D08
(L2000, M2000) przy lewym tylnym ou silnika.
Do wsplnego punktu masowego za central elektryczn lub oprzyrzdowaniem wolno przyczy instalacje pobierajce sumaryczne
natenie prdu 8 10A. Zapalniczka samochodowa i ewentualne inne gniazda dodatkowe maj wasne ograniczenia wydajnoci,
ktre s podane w instrukcji uytkowania. W przypadku wikszego zapotrzebowania na moc, na podstawie wyposaenia pojazdu,
naley sprawdzi moliwo odcienia przewodu lub poprowadzi przewd masowy do punktu wsplnej masy przy odpowiednim przy
ou silnika.
Obudowa jednobiegunowych silnikw obcych agregatw musi by podczona przy pomocy przewodu masowego do wsplnego
punktu masy przy odpowiednim ou silnika, co pozwoli unikn uszkodze mechanicznych lub elektrycznych przy wczeniu
rozrusznika.
We wntrzu skrzynki na akumulatory przy wszystkich pojazdach znajduje si tabliczka, ktra wyranie informuje, e rama pojazdu
nie jest poczona do ujemnego bieguna akumulatora.

6.15 Przewody elektryczne i ich ukadanie
Zasady ukadania przewodw:
Lune ukadanie przewodw jest niedozwolone, naley stosowa przewidziane do tego celu elementy mocujce i/lub
rury ochronne.
Karbowane rury ochronne dla wizek przewodw mocuje si w ramie na konsolach z plastiku, a w obszarze silnika na
drogach dla przewodw, przy pomocy tam zaciskowych lub przy pomocy klipsw.
Nigdy nie naley mocowa kilku przewodw w jednym uchwycie.
Dopuszcza si stosowanie tylko rur PA (PA = poliamid) zgodnych z norm DIN 74324 cz 1 lub norm MAN M3230
cz 1 (rozszerzenie dla DIN 74324 cz 1).
Do koniecznej dugoci rur PA naley doda 1% (odpowiada 10mm na kady metr dugoci kabla), poniewa rury z
tworzywa sztucznego kurcz si w niskich temperaturach, a uytkowo musi by zapewniona do -40C.
Instalacje elektryczne nie mog tworzy wizek z przewodami ukadu hamulcowego i paliwowymi i naley je chroni przed
wpywem wysokich temperatur i przetarciami.
Poczenia wtykowe musz by wykonane tak, aby przebieg przewodu nie by skierowany do gry.
Elektryczne poczenia seryjne, rwnie poczenia masowe w miar moliwoci, nie powinny by zmieniane.
W przypadku zmian dugoci przewodw lub montau dalszych przewodw naley stosowa wtykowe poczenia
wodoszczelne wg standardw MAN. Poczenia termokurczliwe, po montau, musz zosta uszczelnione przez podgrzanie.
Wodoszczelne elementy poczeniowe i trjniki s dostpne za porednictwem dziau czci zamiennych MAN.
Przejcie instalacji ukadanych przez producenta nadwozia z obszaru mokrego do obszaru suchego
pojazdu powinno nastpowa przez istniejce ju cza MAN przy kabinie kierowcy. Naley przy tym pamita,
e wykonane w rmie MAN uszczelnienia nie mog zosta naruszone.
Przekroje zastosowanych ochronnych rur karbowanych musz by dopasowane do biegncych w nich wizek, poniewa
w przypadku uycia zbyt obszernej rury karbowanej moe doj do przecierania izolacji przewodw o ich wewntrzne
powierzchnie.
Gdy pooenie komponentw elektrycznych lub elektronicznych ulegnie zmianie, wwczas do nowego pooenia naley
dopasowa dugo przewodw elektrycznych. Drobne nadmiary przewodw mog by kompensowane przez odpowiednie
ich uoenie (dusza droga uoenia). Nadmiaru przewodw nie wolno zwija w krgi lub ptle! Pozwala to unikn
ewentualnego efektu antenowego powstajcego przez zwinite przewody.
Gdy konieczna jest zmiana strony ramy pojazdu, wwczas naley w tym celu wykorzysta istniejcy ju otwr.
Wykonanie dodatkowego otworu mona przewidzie dopiero wtedy, gdy rzeczywicie nie ma ju innej moliwoci.
7. Napdy dodatkowe patrz oddzielna broszura

8. Hamulce, instalacje
Ukad hamulcowy zalicza si do najwaniejszych podzespow decydujcych o bezpieczeswtwie ruchu pojazdu ciarowego.
Zmiany w caym ukadzie hamulcowym, wcznie z przewodami hamulcowymi, mog by przeprowadzane wycznie przez waciwie
wyszkolony personel. Po kadej zmianie naley przeprowadzi kontrol wzrokow i suchow oraz funkcjonowania i skutecznoci
dziaania caego ukadu hamulcowego.
8.1 Przewody hamulcowe i spronego powietrza

Wszystkie przewody hamulcowe prowadzce do siownikw s odporne na korozj i wysok temperatur zgodnie z DIN 14502 cz
2 Pojazdy poarnicze wymagania oglne. Tu zostan przedstawione, jeszcze raz, najwaniejsze zasady, ktre obowizuj podczas
ukadania przewodw spronego powietrza.
8.1.1 Zasady
Rury poliamidowe (=rury PA) naley koniecznie:
- utrzymywa z daleka od rde gorca
- zapobiega ocieraniu si
- nie poddawa napreniom
- ukada bez zaama.
Mog by stosowane tylko rury PA zgodne z norm MAN M3230 cz 1. Rury te zgodnie z norm s co 350mm
oznakowane numerem, na pocztku ktrego znajduje si napis M 3230.
Od sprarki powietrza do osuszacza powietrza ew. regulatora cinienia obowizuj przewody ze stali szlachetnej.
Podczas prac spawalniczych przewody powinny by zdemontowane, prace spawalnicze patrz take rozdzia
Modernizacja podwozi ustp Prace spawalnicze przy ramie.
Oddziaywanie ciepa: Uwzgldni utrzymywanie si podwyszonej temperatury w obszarach zamknitych.
Przyleganie przewodw do blach izolujcych termicznie jest niedopuszczalne (odstp minimalny od tych blach 100mm,
od tumika 200mm).
Z powodu moliwoci nagrzewania si, rury PA nie mog by mocowane do rur metalowych ani do wspornikw,
ktre s zwizane z nastpujcymi agregatami:
- silnikiem
- sprark
- ogrzewaniem
- chodnic
- hydraulik.
8.1.2 czniki, przejcie na system Voss 232

W przypadku przewodw hamulcowych i pneumatycznych dopuszcza si stosowanie tylko cznikw wg tabeli 37.
Wymienione normy podaj wyczerpujce wskazwki dotyczce pocze i s wica dla montau pneumatycznych agregatw i
przewodw. Dostp do norm zakadowych MAN umoliwia dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca). Poczwszy od TGA,
wszystkie serie pojazdw od kwietnia 2000 zostay przestawione na system zczek Voss 232, rnice w stosunku do systemu 230
zostan poniej omwione.

Tabela 37: Systemy poczeniowe Voss i cel ich stosowania, postpowanie z cznikami systemu Voss 232
(funkcje i elementy, patrz take ilustracja 97):
System cznikw Norma MAN Cel zastosowania

Voss 203 M3061 Cz 3 Instalacje pneumatyczne z rur o maych rednicach 4x1 i 6x1, wszystkie typy pojazdw
Voss 230 M3061 Cz 2 Instalacje pneumat. w L2000, M2000L, M2000M, F2000, E2000
od 2000 roku zastpiony przez Voss 232
Voss 232 M3298 Instalacje pneumatyczne w TGA, od kwietnia 2000 roku wszystkie typoszeregi
pojazdw wyposaa si w czniki systemu Voss 232
System ma dwa stopnie zazbienia. Jeeli cznik jest zazbiony tylko na pierwszym stopniu, to poczenie w systemie 232 moe
okaza si nieszczelne, nieprawidowe zazbienie cznika mona natychmiast rozpozna po haaliwym dwiku wydobywajcym si
z nieszczelnego zcza.
Podczas odkrcania rub redukcyjnych system musi by pozbawiony cinienia.

Po poluzowaniu poczenia cznik/ruba redukcyjna, rub redukcyjn naley wymieni na now, poniewa podczas
wykrcania, uszkodzeniu ulega element mocujcy.
Dlatego w celu poluzowania poczenia przewodw z agregatem rub redukcyjn naley cakowicie wykrci.
Rura plastikowa wraz z cznikiem, rub redukcyjn i elementem mocujcym tworzy poczenie odnawialne.
Uszczelk O-ring uszczelniajc gwint (patrz ilustracja 97) naley wymieni na now (uszczelk naley natuci,
rub redukcyjn oczyci).
Wyej opisany zesp poczeniowy, naley rcznie przykrci do agregatu i na koniec dokrci momentem 12 2Nm-
w przypadku gdy cznik wkrcamy w metal metalu, ew. 10 + 1Nm w przypadku gdy wkrcamy go do tworzywa sztucznego.
Ilustracja 97: System VOSS 232, zasada dziaania ESC-174
cznik
zcze w peni zaryglowane (2-gi stopie) zcze nie jest w peni zaryglowane
(1 stopie) = ubytek powietrza ze zcza
O-ring do wywoania wstpnego napicia

zcza i ochrony przed brudem ruba docigajca
urzdzenie instalacji hamulcowej
O-ring do uszczelnienia gwintu
O-ring do uszczelnienia cznika
element trzymajcy wypyw powietrza przy nie w

peni zaryglowanym zczu

W przypadku zmiany istniejcych cznikw systemu Voss 230 na system Voss 232, naley wymieni rwnie rub
redukcyjn w agregacie. Gdy w agregacie pozosta jeszcze element sprynujcy systemu Voss 230, to naley go usun,
ruba redukcyjna systemu 232 moe by wwczas bezproblemowo zastosowana.
Gdy w elemencie sprzgajcym systemu 232 ma by umieszczony wtyk systemu 230, wwczas ruba
redukcyjna systemu 232 musi by wymieniona na rub redukcyjn systemu 230.
8.1.3 Ukadanie i mocowanie przewodw

Zasady ukadania przewodw:
Lune ukadanie przewodw jest niedozwolone, naley stosowa przewidziane do tego celu elementy mocujce i/lub rury
ochronne.
Rury z tworzyw sztucznych nie powinny by podgrzewane, take wtedy, gdy konieczne jest wykonywanie ukw.
Podczas mocowania rur naley pamita, e rury PA nie mog ulega skrcaniu.
Na pocztku i na kocu kadego uku naley zaoy uchwyt na rur lub w przypadku wizki przewodw w tych miejscach
cign wizk opaskami zaciskowymi.
Karbowane rury ochronne dla wizek przewodw mocuje si przy ramie na konsolach z plastiku, a w obszarze silnika przy
drogach dla przewodw, przy pomocy tam zaciskowych lub przy pomocy klipsw.
Nigdy nie naley mocowa kilku przewodw w jednym uchwycie.
Dopuszcza si stosowanie tylko rur PA (PA = poliamid) zgodnych z norm DIN 74324 Cz 1 lub norm MAN M3230
Cz 1 (rozszerzenie dla DIN 74324 Cz 1).
Do koniecznej dugoci rur PA naley doda 1% (odpowiada 10mm na kady metr dugoci kabla), poniewa rury z tworzywa
sztucznego kurcz si w niskich temperaturach, a uytkowo musi by zapewniona do -40C.
W przypadku instalacji hamulcowych i powietrznych dopuszcza sie stosowanie tylko cznikw wg tabeli 37.
Wymienione normy podaj wyczerpujce wskazwki dotyczce pocze i s wice dla montau ukadw hamulcowych.
Dostp do norm zakadowych MAN umoliwia dzia ESC (adres patrz wyej pod Wydawca).
Tabela 38: Systemy poczeniowe Voss i cel ich stosowania
System cznikw Norma MAN Cel zastosowania

Voss 230 M3061 Cz 2 Instalacje pneumat. w L2000, M2000L, M2000M, F2000, E2000
Voss 232 M3298 Instalacje pneumatyczne w TGA
Voss 203 M3061 Cz 3 Instalacje pneumatyczne z rur o maych rednicach 4x1 i 6x1, wszystkie typy pojazdw
Podgrzewanie rur podczas ukadania jest niedopuszczalne.

Do skracania rur naley stosowa noyce do cicia rur plastikowych, poniewa piowanie powoduje powstawanie
niedopuszczalnych zadziorw na powierzchni cicia i osadzanie si wirw we wntrzu rury.
Rury PA mog si znajdowa przy krawdziach ramy ew. w wolnej przestrzeni ramy. Minimalne spaszczenie rury PA
(maks. o gbokoci 0,3mm) w miejscach styku jest tolerowane. Jednak karbowane przytarcia s niedopuszczalne.
Wzajemne przyleganie przewodw PA jest dozwolone. W miejscu styku powstaje minimalne spaszczenie obu elementw.
Przewody PA mog by czone w wizki, rwnolegle (bez krzyowania) przy pomocy tamy zaciskowej.
Rury PA i rury karbowane czy w oddzielne wizki. Naley mie na uwadze efekt usztywnienia ograniczajcy swobod ruchu.
Osanianie krawdzi ramy przy pomocy przecitej rury karbowanej jest szkodliwe, poniewa rura PA, w miejscach styku z
rur karbowan, bdzie przez ni przecierana.
Punktowe skrzyowania z krawdziami ramy mog by zabezpieczane przy pomocy tzw. spirali ochronnej
(patrz ilustracja 98). Spirala ochronna musi sztywno obejmowa ochranian rur i przylega do niej swoimi zwojami.
(Wyjtek: przewody PA 6mm).

Ilustracja 98: Spirala ochronna na rurze PA
Stykanie si przewodw PA / rur karbowanych PA ze stopami aluminium, np. zbiornik paliwa, obudowa ltra paliwa,
jest niedozwolone, poniewa stopy aluminium bd ulegay mechanicznemu cieraniu (zagroenia poarem).
Krzyujce si przewody pulsujce (np. paliwowe) nie mog by w miejscach skrzyowa czone przy pomocy tam
zaciskowych (zagroenie przetarciem).
Przy przewodach wtryskowych i paliwowych przewodach stalowych instalacji wiec pomieniowo-arowych, nie mog
by mocowane adne inne przewody (przetarcie, zagroenie poarowe).
Prowadzone wsplnie przewody centralnego smarowania i czujnikw ABS mog by mocowane do przewodw
pneumatycznych tylko przy zastosowaniu dystansowych przekadek gumowych.
Do przewodw z pynem chodzcym i wy hydraulicznych nie wolno niczego mocowa (zagroenie przetarcia).
Przewody rozrusznika nie mog by czone w wizki z przewodami paliwowymi lub olejowymi.
Zapewnienie braku moliwoci przetarcia przewodu plusowego jest najwaniejsz zasad!
Oddziaywanie ciepa: Uwzgldni utrzymywanie si podwyszonej temperatury w obszarach zamknitych.
Przyleganie przewodw do blach izolujcych termicznie jest niedopuszczalne (odstp minimalny od tych blach 100mm,
od tumika 200mm)
Przewody metalowe s utwardzane i nie mog by ani wyginane, ani montowane w sposb umoliwiajcy ich wyginanie si
podczas eksploatacji.
Jeeli agregaty/ podzespoy s wobec siebie ruchome, to przy przejciach przewodw musz by zachowane nastpujce zasady:
Przewody musz bez przeszkd poda za ruchem urzdzenia, w tym celu naley zapewni wystarczajc swobod dla
elementw ruchomych (resorowanie, wychylenie na zakrtach, uchylanie kabiny kierowcy).
Rozciganie instalacji jest niedopuszczalne.
Dany punkt pocztku i koca ruchu naley dokadnie zdeniowa jako stay punkt naprenia.
Rura PA lub rura karbowana jest mocowana w punkcie naprenia przy pomocy moliwie szerokiej tamy zaciskowej lub
dopasowanego do rednicy rury uchwytu.
Jeeli rury PA i rura karbowana s ukadane w tym samym przejciu, to najpierw mocuje si sztywniejsz rur PA. Bardziej
mikka rura karbowana jest mocowana do rury.
Przewd toleruje ruchy poprzeczne do kierunku uoenia, ale naley pamita o zachowaniu odpowiedniej odlegoci
pomidzy punktami naprenia (regua uproszczona: odlego punktw naprania 5 x od amplitudy ruchu podlegajcego
zmostkowaniu).
Due amplitudy ruchu najlepiej mostkuje si przez uoenie w formie U przy przebiegu ruchu wzdu ramion U:
Regua uproszczona dla okrelenia minimalnej dugoci ptli ruchu:

minimalna dugo ptli ruchu = 1/2 amplitudy ruchu promie minimalny
W przypadku rur PA naley uwzgldnia nastpujce promienie minimalne (dany punkt pocztku i koca drogi ruchu naley
dokadnie zdeniowa jako stae miejsce punkt naprenia):

Tabela 39: Promienie minimalne dla rur PA
nominalna [mm] 4 6 9 12 14 16
Promie [mm] 20 30 40 60 80 95
Do mocowania przewodw stosowa uchwyty z tworzywa sztucznego, przestrzega maks. odstp pomidzy uchwytami
wg tabeli 40.
Tabela 40: Maksymalny odstp pomidzy uchwytami w zalenoci od rozmiaru rury
Wymiar rury 4x1 6x1 8x1 9x1,5 11x1,5 12x1,5 14x2 14x2,5 16x2
odstp midzy uchwytami [mm] 500 500 600 600 700 700 800 800 800
8.1.4 Straty cinienia

Urzdzenia cinieniowe nie zapewniaj 100% wspczynnika sprawnoci, a do tego czsto nieuniknione s lekkie ubytki pomimo
starannego wykonania instalacji. Naley postawi pytanie, ktry ubytek jest nieunikniony, a ktry jest zbyt duy. Najprociej byoby
unika ubytkw, ktre w cigu 12 godzin od unieruchomienia pojazdu doprowadzaj do tego, e nie mona jecha zaraz po
uruchomieniu silnika. Niezalenie od tego, istniej dwie metody pozwalajce ustali, czy strata cinienia jest nieunikniona, czy nie:
W cigu 12 godzin od napenienia do cinienia wyczenia, cinienie w adnym obwodzie nie moe
spa poniej 6 bar. Sprawdzenie naley przeprowadzi przy wczonym hamulcu postojowym.
W cigu 10 minut po napenieniu do poziomu wyczenia, cinienie w kontrolowanym obwodzie moe
spa, najwyej o 2%.
Jeeli spadek cinienia jest wikszy ni wyej opisany, wwczas mamy do czynienia z nadmiernym ubytkiem, ktry naley
zlikwidowa.
8.2 Podczanie odbiornikw dodatkowych

Sprone powietrze dla odbiornikw dodatkowych moe by pobierane tylko z systemu instalacji przycza 24 przy czterodrogowym
zaworze bezpieczestwa (nr pozycji G4.X w schematach dziaania, patrz ilustracja 100 i 101). Dla kadego dodatkowego odbiornika z
obwodem pneumatycznym > NG6 (6x1mm) przewidziany jest oddzielny zawr upustowy, jednak nie dla pneumatycznego uruchamiania
dodatkowego hamulca cigego dziaania, patrz rozdzia 8.4 hamulce cigego dziaania.
Firma MAN rwnie podcza wasne dodatkowe do przycza 24 czterodrogowego zaworu bezpieczestwa, patrz tabela 41.
Do dyspozycji jest wwczas (ilustracja 99) rozdzielacz, do ktrego przycza 52 mog by podczane odbiorniki powietrza nalece
do nadwozia. Przy rozdzielaczu nie wolno korzysta z przyczy 61, 62, 63 i 64, poniewa s one zarezerwowane dla hamulca
roboczego. Niewykorzystane przycza naley szczelnie zamkn (ruby zamykajce/zalepki danego systemu Voss).

Tabela 41: Przycza przy 10-krotnym rozdzielaczu
Nr przycza Zastosowanie Wielko znamionowa (NG) Obwd

cznika Voss pneumatycznyprzycze
51 do skrzyni biegw, sprzga, intardera NG12 Obwd IV Przycze 24
52 do odbiornikw dodatkowych na nadwoziu NG12
53 do zasilenia 4 obwodowego zaworu NG12
zabezpieczajcego do przycza 24
54 do zaczepu przyczepy, innych odbiornikw NG8
55 do zawieszenia pneumatycznego kabiny kierowcy, do Gwint 9mm rura:
innych odbiornikw w pojazdach z kabin kierowcy DIN 74324 / DIN 73378
bez resorowania pneumatycznego
56 do uruchamiania hamulca silnikowego NG8
61 rzarezerwowane dla I obwodu NG12 Obwd I Przycze 21
62 hamulcowego, nie wolno w adnym wypadku NG12
przycza tutaj adnych dodatkowych
63 odbiornikw NG12
64 NG12
Ilustracja 99: Rozdzielacz spronego powietrza z 10 przyczami ESC-175
B-B NG12 B A NG12 A-A
SW24 51 60
52
NG12
62 NG12
NG12 53
63
NG8 54 NG12
6
55
56 64
SW19 NG12
B A
NG8

Ilustracje 100 i 101 pokazuj fragmenty ze schematw dziaania ukadu hamulcowego, przycze dla odbiornikw nalecych do
nadwozia opatrzone jest wskazwk Kolejne odbiorniki dodatkowe.
Ilustracja 100: Fragment schematu dziaania ukadu hamulcowego, resorowanie pirowe ESC-176
(Y102)
G61.200
G56.2
DBA
(1) (3) (3)
G56.2 2 1
(6)
(22)24
(21)23
G53.3 G5.200
(I)
(3)
3 (B102) 8.5-0.4
G5.121 G25.204 G57.10 1 2
G1.2 G25.202
(6)
(22)24
(6) (21)23
16x1.5 21 (9.) 1 24
0 2 1 23 G23.201
2122
(6)
22
(6)
(6)
G5.121 (6)
(6)
(9.)
G1.2
(3)
3 BBA-HA
0 2 G51.3 G51.3
9L 15L
BBA-VA
4L G57.10
(B101)
0 2
G50.40 G4.5 G50.13 G50.24 G51.3
G27.66
G50.12
DRUCKREGLER 4-Kr.-Sch.-Vent. Kreis 1 2 3 4

Abschaltdruck (bar) 10 0,2 Sicherungsdruck (bar) 6,9 - 0,3 7,0 - 0,3 6,9 - 0,3
Schaltspanne (bar) 1 + 0,5 Schliessdruck (bar) stat. 4,5 / dyn. 5,0
Ilustracja 101: Fragment schematu dziaania ukadu hamulcowego, resorowanie pneumatyczne ESC-177
(Y102)
G61.200
G56.2
DBA
(1) (3) (3)
G56.1 2 1
(6)
(22)24
(21)23
G53.3 G5.200
(I)
(3)
3 (B102) 8.5-0.4
G5.121 G25.205 G57.10 1 2
(9.)
G1.2 G25.203
(6)
(22)24
(6) (21)23
16x1.5 100.3
0 2 1 21 1 1 2324
2 G23.201
2122 (9.) 20L
(6)
22
(6)
(6)
G5.121 12,5bar
(6)
(6)
(9.)
G1.2
(3)
3
BBA-HA
0 2 G51.3 G51.3 G50.29 G51.3

9L 15L
20L
12,5bar
BBA-VA
4L G57.10
(B101)
0 2
G50.40 G5.201 G4.5 G50.13 G50.24 G51.3
G51.3
G27.66
G50.12 1 2
G54.X
G6.6
DRUCKREGLER 4-Kr.-Sch.-Vent. Kreis 1 2 3 4

Abschaltdruck (bar) 12,5 0,2 Sicherungsdruck (bar) 6,9 - 0,3 7,0 - 0,3 6,9 - 0,3
Schaltspanne (bar) 1,3 + 0,7 Schliessdruck (bar) stat. 4,5 / dyn. 5,0

8.3 Regulacja ALB
Automatyczny ukad hamulcowy zaleny od obcienia (ALB) jest ustawiany fabrycznie dla podwozia.
Po zamontowaniu nadwozia naley to ustawienie sprawdzi i ew. skorygowa na podstawie danych z tabliczki ALB.
W przypadku tyl-nej (-nych) osi z resorowaniem pirowym na tabliczce ALB musi si znajdowa numer czci zamiennej resora tylnej
osi. Naley skontrolowa zgodno tylnych resorw z numerem resoru na tabliczce ALB. Inna tabliczka ALB z nowym ustawieniem jest
wymagana dopiero wtedy, gdy zamontowane zostan tylne resory o innej charakterystyce. W przypadku montau agregatw na tyle
pojazdu ze zwikszeniem obcienia tyl-nej(-nych) osi pojazdu bez adunku, jak np. platforma zaadowcza, uraw samochodowy itd.
nie jest wymagana regulacja ALB i wymiana tabliczki ALB.
8.4 Hamulce cigego dziaania

W samochodzie ciarowym hamulce k nie s projektowane jako hamulce cigego dziaania, poniewa dusze ich uywanie
(np. przy zjedzie) porowadzio by do przecienia termicznego. Konsekwencj jest obnienie stopnia skutecznoci hamowania
zwane Fading.Ustawodawca nakazuje, aby od okrelonej masy cakowitej montowane byy hamulce cigego dziaania.
W przypadku seryjnych samochodw ciarowych jest to hamowanie silnikiem w formie dawienia wypywu spalin.
Jako drugi rodzaj hamowania silnikowego rma MAN oferuje dodatkowo EVB (Exhaust Valve Brake).
Jest on uruchamiany razem z hamulcem klapowym dawicym wypyw spalin z silnika i ponosi skuteczno hamowania cigego.
W celu osignicia jeszcze wyszej skutecznoci hamowania cigego w samochodach ciarowych mog by montowane fabrycznie
kolejne, oferowane przez MAN retardery (zwalniacze). Te hamulce , tak jak hamulce silnikowy i EVB s hamulcami niecieralnymi.
Fabrycznie montuje si retardery hydrodynamiczne ktre w zalenoci od budowy stanowi
retarder pierwotny lub

retarder wtrny
Wyjanienie patrz rozdzia 8.4.1 Retardery hydrodynamiczne.
Doposaenie jest w niektrych przypadkach moliwe, lecz bardzo czasochonne. Naley przestrzega poniszych wskazwek.
Doposaenie moe obejmowa:
hydrodynamiczne retardery wtrne (zasadniczo produkty Voith w zespole wau przegubowego)

hamulce elektromagnetyczne wykorzystujce prdy wirowe.
8.4.1 Retardery hydrodynamiczne

Czynnikiem roboczym w retarderze hydrodynamicznym jest olej. Olej jest wypychany przez si odrodkow na zewntrz i kierowany
do stojana. Dziki tarciu energia kinetyczna jest zamieniana na energi termiczn. Rozgrzany olej przepywa przez wymiennik ciepa,
a ten odprowadza t energi na zewntrz lub do cieczy chodzcej silnik.
Rozrnia si retardery pierwotne i wtorne:
Retarder pierwotny jest umieszczany w zespole napdowym przed skrzyni biegw w przypadku hamowania nastpuje przepyw si
poprzez osie napdowe i skrzyni biegw. W zwizku z tym skuteczno dziaania retardera pierwotnego jest zalena od prdkoci
obrotowej silnika i wczonego biegu, jednak nie zaley od prdkoci pojazdu.
Natomiast retarder wtrny jest umieszczany na wyjciu skrzyni biegw lub w zespole wau napdowego. Przepyw si w przypadku
hamowania odbywa si wycznie przez osie napdowe do retardera. Skuteczno dziaania retardera wtrnego zaley od przeoenia
osi napdowych i prdkoci, podczas gdy nie istnieje zaleno od wczonego biegu.

Firma MAN moe fabrycznie montowa nastpujce retardery hydrodynamiczne
Retardery pierwotne:
- w automatycznych skrzyniach biegw ZF 5HP... lub. 6HP... pomidzy przekadni hydrokinetyczn i przekadni
planetarn
- przy skrzyniach ze sprzgem hydrokinetycznym WSK pomidzy przekadni hydrokinetyczn i sprzgem wczalnym
Retardery wtrne
- Voith Typ 115 przy skrzyniach Eaton RTO.... i RTSO...
- Intarder ZF przy skrzyniach ZF16S...(patrz take broszura Napdy dodatkowe).
Wszystkie retardery s integrowane z dan skrzyni biegw lub WSK, dotyczy to take ukadu chodzcego, a w przypadku skrzyni ZF
wsplnej ze skrzyni gospodarki olejem.
W zasadzie doposaenie jest moliwe, jednak bardzo pracochonne i sensowne tylko w poczeniu z wymian skrzyni biegw.
Z reguy doposaane s hamulce przepywowe z wasnym obiegiem chodzcym, jak np. reterdery rmy Voith, ktre najczciej
montuje si w zespole wau przegubowego.
W przypadku bezporedniego montau redardera przy skrzyni biegw wymagane jest nie tylko zezwolenie MAN,
lecz rwnie zezwolenie producenta skrzyni biegw. Napdy dodatkowe zalene od sprzga nie mog by montowane, gdy mamy do
czynienia z doposaeniem w retarder przy skrzyni biegw (nie dotyczy to retarderw integrowanych fabrycznie, patrz take broszura
napdy dodatkowe).
Jeeli planowane podanie spronego powietrza do uruchamiania retardera, to powietrze moe by pobierane tylko z przycza 24 w
miejscu, z ktrego jest pobierane sprone powietrze do hamowania silnikowego, zawr upustowy nie powinien by w tym przypadku
montowany. W adnym przypadku nie jest dopuszczalne podczanie si do obwodw hamulca roboczego lub hamulca postojowego.
W niektrych przypadkach konieczny jest monta dodatkowego zbiornika powietrza.
Monta retardera w systemie napdowym moe prowadzi do wyranych zmian reakcji caego systemu na drgania. W przypadku
dodatkowego montau koniecznie naley zwraca uwag na to, aby niebezpieczne drgania nie przenosiy si na ukad napdowy.
W przypadku pojazdw z ABS naley si upewni, e retarder wycza sie podczas przebiegu regulacji ABS. Producenci systemw
ABS deniuj moliwoci przyczania, wic w celu zamontowania retardera potrzebne jest rwnie zezwolenie producenta ABS.
W przypadku montowania retardera w zespole wau przegubowego naley uwzgldni maksymalny kt wychylenia wau. Maksymalny
kt wychylenia kadego wau kardana w zespole napdowym przy wpeni zaadowanym pojedzie moe wynosi najwyej 7,
dopuszcza si tolerancj +1 (way przegubowe, patrz te rozdzia Modernizacja podwozi).
8.4.2 Hamulce elektromagnetyczne
Wok staej tarczy (stojana) znajduj si cewki wzbudzajce. Do przelotowego wau napdowego po obu stronach stojana jest
przyporzdkowane po jednej tarczy wirujcej (wirniku). Dla lepszego odprowadzania ciepa zastosowano oebrowanie chodzce.
Podczas hamowania cewki s zasilane prdem wzbudzajcym. Dziki obracaniu si tarcz hamulcowych w polu magnetycznym
indukuj si prdy wirowe, ktre wywouj moment hamujcy. Jego wielko zaley od wzbudzenia cewek stojana i prdkoci
obrotowej tarcz hamulcowych (wirnikw). Prd wzbudzajcy jest pobierany z sieci pokadowej pojazdu.
W pojedynczym przypadku monta hamulca elektromagnetycznego wymaga uzgodnienia z oddziaem ESC (adres patrz wyej pod
Wydawca), monta jest moliwy tylko w przypadku posiadania aktualnego, pisemnego zezwolenia.

Zezwolenie mona uzyska tylko wtedy, gdy producent hamulca (nie warsztat montujcy lub producent nadwozia) speni nastpujce
wymagania:
W przypadku montau przy skrzyni biegw:

- zezwolenie producenta skrzyni biegw
- podparcie z wolnym od napre oem retardera, do dyspozycji musi by instrukcja montau / dokumentacja
techniczna speniajca warunki tego wymagania (patrz niej).
- przy 5-cylindrowym silniku rzdowym monta przy skrzyni biegw nie jest dopuszczalny.
Monta w zespole wau przegubowego:
- obliczenia dowodzce, e dany hamulec elektromagnetyczny jest zaprojektowany dla maksymalnego momentu
obrotowego w zespole napdowym.
- ciar hamulca i martwe momenty wau przegubowego zostaj przejte przez swobodnie zamontowan poprzecznic
- maksymalny kt wychylenia kadego z waw kardana nie moe przekroczy 7 w pojedzie w stanie zaadowanym,
dopuszcza si tolerancj +1 (way przegubowe patrz te rozdzia Modernizacja podwozi
- dla obcie termicznych przegubw krzyakowych wymagane jest zezwolenie producenta przegubw.
- w przypadku L2000 4x2 dopuszczalne s wycznie way o konstrukcji lekkiej, wszelkie zmiany
mog by dokonywane tylko przez producenta Eugen Klein KG.
Elektryka/elektronika
- przestrzeganie wskazwek zawartych w rozdziale 6 Elektryka, instalacje
- moliwie najwikszy generator (28V 80A 2240W) i akumulatory o wikszej pojemnoci (140Ah przy L2000, 180Ah
przy wszystkich innych pojazdach) musz by dostpne luz zosta zabudowane.
- wodoszczelna skrzynka sterowania retardera (klasa ochronnoci IP69K)
- zabezpieczenie prdu obcienia waciwym bezpiecznikiem
- oznakowanie przyczy instalacji przy retarderze w celu wykluczenia pomyki
- odpowiednio zwymiarowane przekroje przewodw, co najmniej wg broszury Elektryka, instalacje
- automatyczne odczenie retardera w przypadku regulacji ABS, dostpno danego sterownika powinien potwierdzi
producent ABS.
- ochrona przed zbyt niskim napiciem przez automatyczne wyczenie retardera napiciu < 20V napicia sieci
pokadowej
- zgodno elektromagnetyczna (EMV): Dowd na zgodno z norm MAN M 3285, co najmniej ednak 72/245/EWG
z rozszerzeniem 95/54/EWG (od 2002 EU wprowadzio dalsze minimalne wymagania dla wszystkich elektrycznych i
elektronicznych agregatw zasilanych z sieci pokadowej pojazdu. Producent hamulca elektromagnetycznego musi w
kadym wypadku zagwarantowa, e spenione s standardy EMV dla agregatw ktre s montowane w
pojazdach MAN.
Wczane pneumatyczne
- pobr spronego powietrza tylko z przycza 24 w miejscu, z ktrego jest pobierane sprone
powietrze do hamulca silnikowego, nie wolno montowa zaworu upustowego. Nie jest dopuszczalne podczanie si
do obwodw hamulca roboczego lub hamulca postojowego. W niektrych przypadkach konieczny jest monta dodat
kowego zbiornika powietrza.
Ochrona przed wysok temperatur
- wystarczajca ochrona termiczna instalacji elektrycznych, pneumatycznych i paliwowych, np. przy pomocy
blaszanych oson termicznych, temperatura przy instalacjach i agregatach < 90C.
W przypadku transportu materiaw niebezpiecznych
- zastpienie hamulcowych przewodw z tworzywa przewodami metalowymi w, przed i za retarderem
- wyposaenie instalacji elektrycznej hamulca elektromagnetycznego odpowiednio do aktualnych przepisw
- udowodnienie skutecznoci cigego hamowania retardera zgodnie z aktualnymi przepisami
- wymagan ekspertyz musi zorganizowa producent hamulca elektromagnetycznego.
Konserwacja, gwarancja jakoci, dokumentacja produktu
- odpowiedni serwis dziki wasnym procedurom konserwacyjnym, czciom zamiennym, narzdziom i urzdzeniom
diagnostycznym
- wystarczajca dokumentacja techniczna z okreleniem podlegajcych dokumentowaniu elementw bezpieczestwa,
ktre nie mog by zmieniane
- prowadzenie zapisw, ktre przedstawiaj zwizek pomidzy pojazdem (numer identykacyjny) i retarderem
(np. typ i numer seryjny). Zapisy te musz w regularnych odstpach traa do rmy MAN.
Udzielone zezwolenie nie oznacza, e MAN przyjmuje odpowiedzialno za nastpstwa wywoane zamontowaniem hamulca
elektromagnetycznego. W kadym przypadku istnieje odpowiedzialno za produkt i odpowiedzialno gwarancyjna producenta, jego
dystrybutora i warsztatu montujcego.

9. Obliczenia
9.1 Prdko
Do obliczania prdkoci jazdy na podstawie prdkoci obrotowej silnika, rozmiaru opon i przeoenia cakowitego oglnie obowizuje:
Wzr 24: Prdko
0,06 nMot U
v =
i G iv i A
Gdzie:
v = prdko jazdy w [km/h]

nMot = prdko obrotowa silnika w [1/min]
U = obwd toczny opony w [m]
Ig = przeoenie skrzyni biegw
iV = przeoenie skrzynki rozdzielczej
iA = przeoenie w osi napdowej
Do wyznaczania teoretycznej prdkoci maksymalnej (lub te prdkoci maksymalnej zalenej od konstrukcji) obliczenia wykonuje si
z 4% przekroczeniem prdkoci obrotowej silnika. Wzr jest w zwizku z tym nastpujcy:
Wzr 25: Teoretyczna prdko maksymalna
0,0624 nMot U
v =
i G iv i A
Uwaga: To obliczenie suy wycznie do ustalania teoretycznej prdkoci skrajnej, ktra wynika ze stosunkw prdkoci obrotowej i
przeoe - wzr nie uwzgldnia, e rzeczywista prdko maksymalna jest nisza, gdy opory jazdy dziaaj przeciwnie do si napdu.
Szacunek rzeczywicie osigalnej prdkoci na podstawie oblicze wydajnoci jazdy, przy ktrej rwnowa si z jednej strony opory
powietrza, toczenia i nachylenia i siy napdowej z drugiej strony, mona znale w rozdziale 9.8 Opory jazdy W przypadku pojazdw
z ograniczeniem prdkoci wg 92/24/EWG, maksymalna prdko w zalenoci od rodzaju konstrukcji wynosi 85 km/h.
Obliczenie przykadowe:
Pojazd: Typ T42, 27.414 DFAK

rozmiar ogumienia: 295/80 R 22.5
obwd toczny: 3,185m
skrzynia biegw: ZF 16S151 OD
przeoenie skrzyni biegw na najwolniejszym biegu: 13,80
przeoenie skrzyni biegw na najszybszym biegu: 0,84
minimalna prdko obrotowa silnika
przy maksymalnym momencie obrotowym: 900/min
maksymalna prdko obrotowa silnika: 1.900/min
przeoenie skrzynki rozdzielczej VG 1700/2 na biegu drogowym: 1,007
przeoenie skrzynki rozdzielczej VG 1700/2 na biegu terenowym: 1,652
przeoenie midzy koem atakujcym a osi: 4,77
dane:
1. Minimalna prdko na biegu terenowym przy maksymalnym momencie obrotowym
2. Teoretyczna prdko maksymalna bez ogranicznika prdkoci

Rozwizanie 1:
0,06 900 3,185

v =
13,8 1,652 4,77
v = 1,58km/h
Rozwizanie 2:
0,0624 1900 3,185

v =
13,8 1,652 4,77
v = 93,6km/h; jednak zostanie ustalona przez ogranicznik prdkoci jazdy na 85 km/h
9.2 Wspczynnik sprawnoci

Wspczynnik sprawnoci to stosunek mocy oddanej do mocy dostarczonej. Moc oddana jest przy tym zawsze mniejsza od mocy
dostarczonej i dlatego wspczynnik sprawnoci jest zawsze < 1 lub < 100%.
Wzr 26: wspczynnik sprawnoci
Pab
=
Pzu
W przypadku agregatw wczonych szeregowo w tor napdu wspczynniki sprawnoci poszczeglnych agregatw mno si przez siebie.
Przykad obliczania pojedynczego wspczynnika sprawnoci:
Wspczynnik sprawnoci pompy hydraulicznej = 0,7. Wymagana, a wic oddana moc Pab = 20kW.
Jak dua musi by moc dostarczona Pzu?
Rozwizanie:
Pab
Pzu =

20
Pzu =
0,7
Pzu = 28,6kW

Przykadowe obliczenie kilku wspczynnikw sprawnoci:
Wspczynnik sprawnoci pompy hydraulicznej 1 = 0,7. Ta pompa napdza silnik hydrauliczny za wau przegubowego o dwch przegubach.
Pojedyncze wspczynniki sprawnoci:
pompa hydrauliczna: 1 = 0,7

wa przegubowy, przegub a: 2 = 0,95
wa przegubowy, przegub b: 3 = 0,95
silnik hydrauliczny: 4 = 0,8
dana, a wic oddana moc Pab = 20kW
Jaka powinna by moc doprowadzona Pzu?
Rozwizanie:
Cakowity wspczynnik sprawnoci:
ges = 1 2 3 4
ges = 0,7 0,95 0,95 0,8
ges = 0,51
Moc doprowadzona:
20
Pzu =
0,51
Pzu = 39,2kW
9.3 Sia pocigowa

Sia pocigowa zaley od:
momentu obrotowego silnika

przeoenia cakowitego (cznie z koami)
wspczynnika sprawnoci przeniesienia siy.
Wzr 27: sia pocigowa
2 MMot iG iV iA
Fz =
U
FZ = sia pocigowa w [N]

MMot = moment obrotowy silnika w [Nm]
= cakowity wspczynnik sprawnoci w zespole napdowym, wartoci odniesienia patrz tabela 43
iG = przeoenie skrzyni biegw
iA = przeoenie w osi napdowej
Przykad obliczania siy pocigowej patrz 9.4.3 Obliczanie zdolnoci pokonywania wzniesie.

9.4 Zdolno pokonywania wzniesie
9.4.1 Droga przy wzniesieniu lub spadku

Zdolno pojazdu do pokonywania wzniesie jest podawana w %.I tak np. dana 25% oznacza, e na poziomej dugoci l=100m
zostanie osignita wysoko h=25m. W odpowiednim zastosowaniu dotyczy to rwnie spadku. Rzeczywicie przejechany odcinek c
wylicza si wwczas z:
Wzr 28: droga przy wzniesieniu lub spadku
2
p
c = I2 + h2 = I 1+
100
c = droga w [m]
l = pozioma dugo wzniesienia/spadku w [m]
h = pionowa wysoko wzniesienia/spadku w [m]
p = wzniesienie/ spadek w [%]
Dane wzniesienie p = 25%. Jaka jest przebyta droga dla dugoci 200m?
2
25
c = I2 + h2 = 200 1+
100
c = 206m
9.4.2 Kt wzniesienia lub spadku

Kt wzniesienia lub spadku a oblicza si z:
Wzr 29: kt wzniesienia lub spadku
p p h h
tan = , = arctan , sin = , = arcsin
100 100 c c
a = kt wzniesienia w []
p = wzniesienie/spadek w [%]
h = pionowa wysoko wzniesienia/spadku w [m]
c = droga w [m]
Wzniesienie 25%.Jaki jest kt wzniesienia?
p 25
tan = =
100 100
= arctan 0,25
= 14

Ilustracja 102: Stosunek wzniesienia, wzniesienie, kt wzniesienia ESC-171
45 100 1:1
90 1:1,1
40
ng 80 1:1,3
igu
e
St 35 70 1:1,4
Steigungsverhltnis
30 1:1,7
Steigung
le 25 1:2
l
ef
G 1:2,5
20
15 30 1:3,3
10 20 1:5
5
10 1:10
0
0
9.4.3 Obliczanie zdolnoci pokonywania wzniesie

Zdolno pokonywania wzniesie zaley od:
siy pocigowej (patrz wzr 27)

cakowitego ciaru cignionego wcznie z cakowitym ciarem przyczepy lub naczepy
oporu toczenia
przyczepnoci (tarcie).
Dla zdolnoci pokonywania wzniesie obowizuje:
Wzr 30: zdolno pokonywania wzniesie
Fz
p = 100 - fR
9,81 Gz
Gdzie:
p = zdolno pokonywania wzniesie [%]

Fz = sia pocigowa w [N], obliczenie wg wzoru 27
Gz = cakowity ciar cigniony w [kg]
fR = wspczynnik oporu toczenia patrz tabela 42
iG = przeoenie skrzyni biegw
iA = przeoenie midzy koem atakujcym i osi napdow
MMot = moment obrotowy silnika w [Nm]
= cakowity wspczynnik sprawnoci w zespole napdowym, wartoci odniesienia patrz tabela 43

Wzr 30 okrela zdolno pokonywania wzniesie, ktr posiada obliczany pojazd na podstawie jego waciwoci
momentu obrotowego silnika

przeoenia skrzyni biegw, skrzynki rozdzielczej, napdu osi i ogumienia oraz
cakowitego ciaru cignionego. Rozpatrywana jest przy tym wycznie zdolno pokonywania wzniesie przez pojazd
na podstawie jego waciwoci. Nie uwzgldnia si rzeczywistej przyczepnoci pomidzy koami i podoem, ktra w przy
padku zej nawierzchni (np. mokrej) moe znacznie ograniczy obliczon tu zdolno do pokonywania wzniesie. Okrelenie
rzeczywistych warunkw na podstawie danej przyczepnoci zostanie przeanalizowane we wzorze 31.
Tabela 42: Wartoci wspczynnika oporu toczenia
Nawierzchnia drogi Wspczynnik oporu toczenia fR

droga asfaltowa odobrej nawierzchni 0,007
droga asfaltowa o mokrej nawierzchni 0,015
droga betonowa o dobrej nawierzchni 0,008
droga betonowa o chropowatej nawierzchni 0,011
droga o wybrukowana kamieniem 0,017
droga zej nawierzchni 0,032
droga gruntowa 0,15...0,94
droga piaszczysta 0,15...0,30
Tabela 43: Cakowity wspczynnik sprawnoci zespou napdowego
Ilo osi napdzanych

jedna o napdzana 0,95
dwie osie napdzane 0,9
trzy osie napdzane 0,85
cztery osie napdzane 0,8
Pojazd: Typ T42, 27.414 DFAK

maksymalny moment obrotowy silnika: MMot = 1.850Nm
wspczynnik sprawnoci przy trzech osiach napdowych: ges = 0,85
przeoenie skrzyni biegw na najwolniejszym biegu: iG = 13,80
przeoenie skrzynki rozdzielczej na biegu drogowym: iV = 1,007
na biegu terenowym: iV = 1,652
przeoenie osi napdowej: iA = 4,77
ogumienie 295/80 R 22.5 z obwodem tocznym: U = 3,185m
czny ciar skadu: GZ = 100.000kg
wspczynnik oporu toczenia:
- gadka nawierzchnia asfaltowa fR = 0,007
- za, wybita jezdnia fR = 0,032

Szukane:
Maksymalna zdolno do pokonywania wzniesie na biegu drogowym i terenowym.
Rozwizanie:
1. maksymalna sia pocigowa (denicja patrz wzr 27) na biegu drogowym:
2 MMot iG iV iA
Fz =
U
2 1850 0,85 13,80 1,007 4,77

Fz =
3,185
Fz = 205526N 205,5kN
2. maksymalna sia pocigowa (denicja patrz wzr 27) na biegu terenowym:
2 MMot iG iV iA
Fz =
U
2 1850 0,85 13,80 1,652 4,77

Fz =
3,185
Fz = 337170N 337,2kN
3. maksymalna zdolno do pokonywania wzniesie na biegu drogowym na dobrej nawierzchni asfaltowej:
Fz
p = 100 - fR
9,81 Gz
205526
p = 100 - 0,007
9,81 100000
p = 20,25%
4. maksymalna zdolno do pokonywania wzniesie na biegu drogowym na zej nawierzchni:
205526
p = 100 - 0,032
9,81 100000
p = 17,75%

5. maksymalna zdolno do pokonywania wzniesie na biegu terenowym na dobrej nawierzchni asfaltowej:
337170
p = 100 - 0,007
9,81 100000
p = 33,67%
6. maksymalna zdolno do pokonywania wzniesie na biegu terenowym na zej nawierzchni:
337170
p = 100 - 0,032
9,81 100000
p = 31,17%
Uwaga:
Podane przykady nie uwzgldniaj, czy sia pocigowa potrzebna do pokonania wzniesienia moe by przeniesiona ze wzgldu na
przyczepno (tarcie) pomidzy koami napdowymi i podoem. Tu obowizuje nastpujcy wzr:
Wzr 31: Zdolno do pokonywania wzniesie wzgldem przyczepnoci opon do podoa
Gan
pR = 100 - fR
Gz
Gdzie:
pR = zdolno do pokonywania wzniesie wzgldem tarcia w [%]

= wspczynnik przyczepnoci opona/podoe, przy mokrej nawierzchni asfaltowej ~ 0,5
fR = wspczynnik oporu toczenia, przy mokrej nawierzchni asfaltowej ~ 0,015
Gan = suma obcie osi dla osi napdowych w sensie ciaru w [kg]
GZ = cakowity ciar cigniony w [kg]
powyszy pojazd: Typ T42, 27.414 DFAK

wspczynnik przyczepnoci, mokra nawierzchnia asfaltowa: = 0,5
wspczynnik oporu toczenia, mokra nawierzchnia asfaltowa: fR = 0,015
cakowity ciar skadu: GZ = 100.000kg
suma obcie wszystkich osi napdowych: Gan = 26.000kg
0,5 26000
pR = 100 - 0,032
100000
pR = 11,5%

9.5 Moment obrotowy
Jeeli znana jest sia i promie wodzcy:
Wzr 32: moment obrotowy z si i promieniem wodzcym
M = FI
Jeeli znana jest moc i prdko obrotowa:
Wzr 33: moment obrotowy z moc i prdkoci obrotow i wspczynnikiem sprawnoci
9550 P
M =
n
Gdy w hydraulice znana jest ilo przetaczanej cieczy (strumie masowy), cinienie i prdko obrotowa:
Wzr 34: moment obrotowy ze strumieniem masowym, cinieniem i prdkoci obrotow
15,9 Q p
M =
n
Gdzie:
M = moment obrotowy w [Nm]

F = sia w [N]
l = promie wodzcy siy w [m]
P = moc w [kW]
n = prdko obrotowa w [1/min]
= wspczynnik sprawnoci
Q = strumie masowy przepywu w [l/min]
p = cinienie w [bar]
Przykad obliczania przy znanej sile i promieniu wodzcym:
Koowrt linowy z si pocigow F = 50.000N ma bben o rednicy d = 0,3m. Jakim momentem, bez uwzgldnienia wspczynnika
sprawnoci, dysponuje?
Rozwizanie:
M = F l = F 0,5d (promie bbna stanowi rami dwigni)
M = 50000N 0,5 0,3m
M = 7500Nm
Przykad, gdy znana jest moc i prdko obrotowa:
Napd dodatkowy ma przenosi moc P = 100kW, przy n = 1500/min. Jaki moment obrotowy musi przenie przystawka,
bez uwzgldnienia wspczynnika sprawnoci?

Rozwizanie:
9550 100
M =
1500
M = 637Nm
Przykad, gdy w przypadku pompy hydraulicznej znana jest ilo przetaczanej cieczy (strumie masowy), cinienie i prdko obrotowa:
Pompa hydrauliczna przepompowuje strumie masowy Q = 80l/min przy cinieniu p = 170bar i iloci obrotw pompy von n = 1000/min.
Jaki moment obrotowy, bez uwzgldnienia wspczynnika sprawnoci, jest wymagany?
Rozwizanie:
15,9 80 170
M =
1000
M = 216Nm
Jeeli wspczynnik sprawnoci ma by uwzgldniony, odpowiednie momenty obrotowe musz by kadorazowo dzielone przez
cakowity wspczynnik sprawnoci (patrz take rozdzia 9.2 Wspczynnik sprawnoci).
9.6 Moc
Przy ruchu podnoszenia:
Wzr 35: moc przy ruchu podnoszenia/opuszczania masy
9,81 m v
M =
1000
Przy ruchu w paszczynie:
Wzr 36: moc przy ruchu w paszczynie
Fv
P =
1000
Przy ruchu obrotowym:
Wzr 37: moc przy ruchu obrotowym
Mn
P =
9550

W hydraulice:
Wzr 38: moc w hydraulice
Qp
P =
600
Gdzie:
P = moc w [kW]
m = ciar w [kg]
v = prdko w [m/s]
= wspczynnik sprawnoci
F = sia w [N]
M = moment obrotowy w [Nm]
n = prdko obrotowa w [1/min]
Q = strumie masowy w [l/min]
p = cinienie w [bar]
1. Przykad ruch podnoszenia i opuszczania masy:
Platforma zaadowcza- obcienie uytkowe z ciarem wasnym m = 2. 600kg

Prdko podnoszenia v = 0,2m/s
Jaka jest moc, gdy nie zostanie uwzgldniony wspczynnik sprawnoci?
Rozwizanie:
9,81 2600 0,2

P =
1000
P = 5,1kW
2. Przykad-ruch w paszczynie:
koowrt linowy F = 100.000N

prdko liny v = 0,15m/s
Jakie jest zapotrzebowanie na moc, gdy nie zostanie uwzgldniony wspczynnik sprawnoci?
100000 0,15
P =
1000
P = 15kW
3. Przykad ruch obrotowy:
prdko obrotowa napdu dodatkowego n = 1.800/min

dopuszczalny moment obrotowy M = 600Nm

Jaka moc jest moliwa, gdy nie zostanie uwzgldniony wspczynnik sprawnoci?
Rozwizanie:
600 1800
P =
9550
P = 113kW
4. Przykad hydraulika:
strumie masowy pompy Q = 60 l/min

cinienie p = 170 bar
Jaka jest moc, gdy nie zostanie uwzgldniony wspczynnik sprawnoci?
Rozwizanie:
60 170
P =
600
P = 17kW
9.7 Prdkoci napdu dodatkowego przy skrzynce rozdzielczej

Jeeli napd dodatkowy przy skrzynce rozdzielczej pracuje w uzalenieniu od drogi, jego prdko obrotowa nN zostanie przeliczona
na metry przebytej drogi. Sposb obliczania:
Wzr 39: obroty na metr, napd dodatkowy przy skrzynce rozdzielczej
iA iV
nN =
U
Drog s w przebytych metrach na obrt napdu dodatkowego (warto odwrotna do nN) oblicza si z:
Wzr 40: Droga na obrt, napd dodatkowy przy skrzynce rozdzielczej
U
s =
iA iV
Gdzie:
nN = prdko obrotowa napdu dodatkowego w [1/m]

iA = przeoenie midzy koem atakujcym i osi napdow
U = obwd opony w [m]
S = droga przebyta w [m]
Przykad:
Pojazd: Typ T34 19.464 FAC
ogumienie 295/80 R 22.5 z obwodem tocznym: U = 3,185m
przeoenie w osi napdowej: iA = 5,26
skrzynka rozdzielcza G1700, przeoenie na biegu drogowym: iv = 1,007
przeoenie na biegu terenowym: iv = 1,652

Prdko obrotowa napdu dodatkowego na biegu drogowym:
5,26 1,007
nN =
3,185
nN = 1,663 /m
Odpowiednio droga:
3,185
s =
5,26 1,007
s = 0,601m
Prdko obrotowa napdu dodatkowego na biegu terenowym:
5,26 1,652
nN =
3,185
nN = 2,728 /m
Odpowiednio droga:
3,185
s =
5,26 1,652
s = 0,367m
9.8 Opory jazdy

Najwaniejsze opory jazdy to:
opr toczenia
opr wzniesienia
opr powietrza.
Pojazd moe si porusza tylko wtedy, gdy suma oporw zostanie pokonana. Opory to siy, ktre rwnowa si napdow
(ruch jednostajny) lub s mniejsze od siy napdowej (ruch przyspieszony).
Wzr 41: sia oporu toczenia
FR = 9,81 fR Gz cos
Wzr 42: sia oporu wzniesienia
FS = 9,81 Gz sin

Kt wzniesienia (= wzr 29 patrz rozdzia 9.4.2 Kt wniesienia lub spadku)
p p
tan = , = arctan
100 100
Wzr 43: sia oporu powietrza
FL = 0,6 cW A v2
Gdzie:
FR = sia oporu toczenia w [N]

fR = wspczynnik oporu toczenia, patrz tabela 42
GZ = cakowity ciar cigniony w [kg]
= kt wzniesienia w []
FS = sia oporu wzniesienia w [N]
p = wzniesienie w [%]
FL = sia oporu powietrza w [N]
cW = wspczynnik oporu powietrza
A = czoowa powierzchnia pojazdu w [m]
v = prdko w [m/s]
Przykad:
cignik siodowy: GZ = 40.000kg

prdko: v = 80km/h
wzniesienie: pf = 3%
powierzchnia czoowa pojazdu: A = 7 m
wspczynnik oporu toczenia dla dobrej nawierzchni asfaltowej:: fR = 0,007
Ustalona ma by rnica:
ze spojlerem, cW1 = 0,6

bez spojlera, cW2 = 1,0
Rozwizanie:
obliczenie pomocnicze 1:
Przeliczenie prdkoci jazdy z km/h na m/s:
80
v = = 22,22m/s
3,6
obliczenie pomocnicze 2:
przeliczenie zdolnoci do pokonywania wzniesie z % na stopnie:
3
= arctan = arctan 0,03
100
= 1,72

1. Obliczenie oporu toczenia:
FR = 9,81 0,007 40000 cos 1,72
FR = 2746N
2. Obliczenie oporu wzniesienia:
FS = 9,81 40000 sin 1,72
FS = 11778N
3. Obliczenie oporu powietrza FL1 ze spojlerem:
FL1 = 0,6 0,6 7 22,222
FL1 = 1244N
4. Obliczenie oporu powietrza FL2 bez spojlera:
FL2 = 0,6 1 7 22,222
FL2 = 2074N
5. opr cakowity Fges1 ze spojlerem:
Fges1 = FR + Fs + FL1
Fges1 = 2746 + 11778 + 1244
Fges1 = 15768N
6. opr cakowity Fges2 bez spojlera:
Fges2 = FR + Fs + FL2
Fges2 = 2746 + 11778 + 2074
Fges2 = 16598N
7. Zapotrzebowanie na moc P1 ze spojlerem bez wspczynnika sprawnoci:
(moc wg wzoru 36: moc przy ruchu w paszczynie)
Fges1 v
P1 =
1000
15768 22,22
P1 =
1000
P1 = 350kW (476PS)

8. Zapotrzebowanie na moc P2 bez spojlera, bez wspczynnika sprawnoci:
Fges2 v
P2 =
1000
16598 22,22
P2 =
1000
P2 = 369kW (502PS)
9. Zapotrzebowanie na moc P1 ze spojlerem, z cakowitym wspcz sprawnoci w zespole napdowym = 0,95:
P1 350
P1 = =
0,95
P1 = 368kW (501PS)
10. Zapotrzebowanie na moc P2 bez spojlera, z cakowitym wspcz sprawnoci w zespole napdowym = 0,95:
P2 369
P2 = =
0,95
P2 = 388kW (528PS)
9.9 rednica obrysowa

Podczas jazdy pojazdu po okrgu, kade koo opisuje rednic obrysow. Istotny jest zasadniczo okrg zewntrzny lub jego promie.
Obliczenie nie jest dokadne, poniewa prostopade wyznaczone na rodkach k, podczas jazdy na zakrtach, nie przecinaj si w
rodku zakrtu (= warunek Ackermana). Poza tym podczas jazdy na zakrtach wystpuj siy dynamiczne, ktre wpywaj na t jazd.
Mimo to w celu przeprowadzenia szacunkw korzysta si z nastpujcych wzorw:
Wzr 44: Odlego midzy kocwkami drkw
j = s - 2ro
Wzr 45: Warto dana kta wychylenia
j
cotao = coti +
lkt
Wzr 46: Odchylenie skrtu
F = a - ao
Wzr 47: Promie skrtu
lkt
rs = + ro - 50 F
sinao

Ilustracja 103: Kinematyczne zalenoci do wyznaczania obrysowej rednicy zawracania ESC-172
r0
j

0
lkt
i a0
reis
r Spurk
uere
r0 j r0
s
Przykad:
Pojazd: Typ T31, 19.314 FC

rozstaw osi k: lkt = 3.800mm
o przednia: Typ V9-82L
ogumienie: 315/80 R 22.5
felga: 22.5 x 9.00
rozstaw k: s = 2.058mm
promie zataczania: r 0 = 58mm
wewntrzny kt skrtu: i = 50,0
zewntrzny kt skrtu: a = 3030 = 30,5
1. Odlego midzy kocwkami drkw
j = s - 2ro = 2058 - 2 58
j = 1942
2. Warto dana kta skrtu
j 1942
cotao = coti + = 0,8391 +
lkt 3800
cotao = 1,35
ao = 36,53

3. Odchylenie skrtu
F = a - ao = 30,5 - 36,53 = -6,03
4. Promie skrtu
3800
rs = + 58 - 50 (-6,03)
sin 36,53
rs = 6743mm
9.10 Obliczanie obcienia osi
9.10.1 Przeprowadzenie oblicze obcienia osi

W celu optymalizacji pojazdu i prawidowego rozplanowania nadwozia nieodzowne jest przeprowadzenie oblicze obcienia osi.
Dopasowanie nadwozia do samochodu ciarowego jest moliwe tylko wtedy, gdy pojazd zostanie zwaony przed rozpoczciem prac
nad nadwoziem. Ciary poznane w wyniku waenia naley uwzgldni przy obliczaniu obcie osi.
Poniej zostanie objanione obliczanie obcie osi. Do rozoenia ciarw agregatw na przednie i tylne osie suy zasada
momentw. Wszystkie odstpy odnosz si do teoretycznego rodka przedniej osi. Ze wzgldu na zrozumiao, waga w poniszych
wzorach jest stosowana w sensie masy w [kg], a nie w sensie ciaru w [N].
Przykad:
Zamiast 140 l baku ma by zamontowany bak o pojemnoci 400 l, szukany jest rozkad wagi na przedni i tyln o.
rnica wagi: G = 400 - 140 = 260kg

odlego od teoretycznego rodka przedniej osi = 1.600mm
teoretyczny rozstaw osi k lt = 4.500mm
Ilustracja 104: obliczanie obcienia osi: Pooenie zbiornika ESC-173
1600 G = 260 kg
4500

Rozwizanie:
Wzr 48: rnica wagi tylnej osi:
G a
GH =
lt
260 1600
=
4500
GH = 92 kg
Wzr 49: rnica wagi przedniej osi:
G V = G GH
= 260 - 92
G V = 168kg
W praktyce w zupenoci wystarcza zaokrglanie do penych kilogramw. Naley zwraca uwag na prawidowo znaku
matematycznego. Obowizuje nastpujca umowa:
Wymiary:
- wszystkie odlegoci, ktre le PRZED teoretycznym rodkiem przedniej osi otrzymuj znak MINUS (-)
- wszystkie odlegoci, ktre le ZA teoretycznym rodkiem przedniej osi otrzymuj znak PLUS (+)
Wagi
- wszystkie wagi, ktre OBCIAJ pojazd otrzymuj znak PLUS (+)
- wszystkie wagi, ktre ODCIAJ pojazd otrzymuj znak MINUS (-).
Przykad pug nieny:

ciar: G = 120kg
odlego do pierwszej osi: a = -1.600mm
teoretyczny rozstaw osi k: lt = 4.500mm
Szukany jest rozdzia wagi pomidzy przedni i tyln osi.
o tylna:
G a 120 (-1600)
GH = =
lt 4500
GH = -43kg, o tylna zostaje odciona.
o przednia:
GV = G - GH = 120 - (-43)
GV = 163kg, przednia o zostaje dociona.
W poniszej tabeli, jako przykad, przedstawiono cakowicie przyprowadzone obliczenie obcienia osi.
W przykadzie, w jednym obliczeniu obcienia osi przedstawiono dwa przeciwstawne warianty (wariant 2 z mocnymi resorami
przednimi i wikszym ogumieniem na przedniej osi, patrz tabela 44).

Tabela 44: przykad obliczenia obcienia osi
ACHSLASTBERECHNUNG
MAN - Nutzfahrzeuge AG, Postf. 500620, 80976 Mnchen
Abt. : ESC Fzg., Fhs. : 26.314 FNLC / N - Fhs. 2000-02-21

Sachb. : Radstand : 4600+1350 Ber. - Nr. : T36-...........
Kurzz. : R - tech. : 5135 KSW - Nr.. :
Tel. : berh. : 2000 = Serie AE - Nr.. :
berh. : 1850 = Sonder Fg. - Nr. :
berh.tech. : 2665 File-N. :
VN : Fg.-Znr. : 82.99126.8008 ESC-Nr. :
Kunde : Aufbau : 6.300mm Ladebrcke und Heckkran festmontiert
Ort : Krangesamtmoment ca. 175kNm
Benennung Abst.v.t. Gewichtsverteilung auf Abst.v.t. Gewichtsverteilung auf
VA-Mitte VA HA Gesamt VA-Mitte VA HA Gesamt
Fahrgestell mit Fahrer, Werkzeug u. 4.425 3.645 8.070 4.425 3.645 8.070
Reserverad
Hinterachse AP H9 - 13120 4.600 5 45 50 4.600 5 45 50
0 0 0 0 0 0 0 0
Anhngerkupplung 7.800 -23 68 45 7.800 -23 68 45
Nebenabtrieb N../10 und Pumpe 1.450 43 17 60 1.450 43 17 60
0 0 0 0 0 0 0 0
Rahmenverlngerung -150 7.875 5 -15 -10 7.875 5 -15 -10
Klimaanlage -600 45 -5 40 -600 45 -5 40
Auspuff hochgezogen 400 18 2 20 400 18 2 20
Kraftstofftank 300 ltr. ALU 1.665 -14 -6 -20 1.665 -14 -6 -20
Batterien 2 x 180 Ah 1.500 11 4 15 1.500 11 4 15
ENTFALL: Res. Rad - hinten 7.100 57 -207 -150 7.100 57 -207 -150
HINZU: Res. Rad - seitl. 2.500 72 68 140 2.500 72 68 140
Luftbehlter ALU 1.300 -34 -11 -45 1.300 -34 -11 -45
0 0 0 0 0 0 0 0
Sonstiges 1.650 34 16 50 1.650 34 16 50
0 0 0 0 0 0 0 0
Heckkran, Arm untergeklappt 6.070 -424 2.754 2.330 6.070 -424 2.754 2.330
Verstrkung im Kranbereich 6.000 -17 117 100 6.000 -17 117 100
Hilfsrahmen 4.500 57 403 460 4.500 57 403 460
lbehlter 2.600 89 91 180 2.600 89 91 180
Bereifung VA 385/65 R 22.5 *** 0 60 0 60
Vorderfedern verstrkt PARA 9,0 t *** 0 40 0 40

Fahrgestell - Leergewicht 4.350 6.985 11.335 4.450 6.985 11.435
Zulssige Lasten *** 7.500 19.000 26.000 *** 9.000 19.000 26.000
Differenz Leergewicht zu zul. Lasten 3.150 12.015 14.665 4.550 12.015 14.565
Schwerp. fr Nutz- VA ausgel. X1 = 1.103 3.150 11.515 14.665 1.604 4.550 10.015 14.565
Last u. Aufbau bez. HA ausgel. X2 = 928 2.650 12.015 14.665 899 2.50 12.015 14.565
auf techn. HA-Mitte ausgefhrt X3 = 1.400 3.998 10.667 14.665 1.400 3.971 10.594 14.565
Achsberlastung 848 -1.348 -579 -1421
Nutzlastverlust durch Achsberlastung 3.110
Bei gleichmiger Beladung verbleibt 3.150 8.405 11.555 3.971 10.594 14.565
Nutzlast 0 0 0 0 0 0 0 0
Fahrzeug beladen 7.500 15.390 22.890 8.421 17.579 26.000
Achs- bzw. Fahrzeugauslastung 100,0% 81,0% 88,0% 93,6% 92,5% 100,0%
Achslastverteilung 32,8% 67,2% 100,0% 32,4% 67,6% 100,0%
Fahrzeug leer 4350 6985 11335 4450 6985 11435
Achs- bzw. Fahrzeugauslastung 58,0% 36,8% 43,6% 49,4% 36,8% 44,0%
Achslastverteilung 38,4% 61,6% 100,0% 38,9% 61,1% 100,0%
Fahrzeugberhang 51,9 %
*** zul. VA-Last 9000 kg erforderlich !!
Gewichtstoleranzen nach DIN 70020 beachten! Angaben brak Gewhr.
9.10.2 Obliczanie wagi uniesiona o wleczona

W MANTED (www.manted.de) i innych dokumentach technicznych, podane wartoci dla pojazdw z osi wleczon wynikaj z
oblicze zakadajcych opuszczon o wleczon. Rozkad obcie osi pomidzy o przedni i napdow po uniesieniu osi wleczonej
jest atwy do ustalenia przy pomocy oblicze.
Ciar na 2 osi (osi napdowej) przy uniesionej 3 osi (osi wleczonej):
Wzr 50: Ciar na 2 osi, 3 o uniesiona
G23 lt
G2an =
l12
Gdzie:
G2an = Ciar wasny na 2 osi przy uniesionej 3 osi w [kg]

G23 = ciar wasny na 2 i 3 osi w [kg]
l12 = rozstaw osi k do 2 osi w [mm]
lt = teoretyczny rozstaw osi k w [mm]
Ciar na przedniej osi przy uniesionej 3 osi (osi wleczonej):
Wzr 51: Ciar na 1 osi, 3 o uniesiona
G1an = G - G2an

Gdzie:
G1an = Ciar wasny na 1 osi przy uniesionej osi wleczonej w [kg]

G = ciar wasny pojazdu w [kg]
Przykad:
Pojazd: Typ T37, 26.414 FNLLC

rozstaw osi k: 4.800 + 1.350
zwis tylny ramy: 2.000
kabina kierowcy: dua
ciar wasny przy opuszczonej osi wleczonej:
o przednia G1ab = 4.705kg
o napdowa z osi wleczon G23 = 3.585kg
masa wasna G = 8.290kg
dopuszczalne obcienia osi: 7.500kg / 11.500kg / 7.500kg
Rozwizanie:
1. Wyznaczanie teoretycznego rozstawu osi k (patrz rozdzia Wiadomoci oglne):
G3 l23
lt = l12 +
G2 + G 3
7500 1350
lt = 4800 +
11500 + 7500
lt = 5333mm
2. wyznaczanie ciaru wasnego 2 osi (= osi napdowej) przy uniesionej 3 osi (= osi wleczonej):
G23 lt 3585 5333

G2an = l12 + =
l12 4800
G2an = 3983kg
3. wyznaczanie ciaru wasnego 1 osi (= osi przedniej) przy uniesionej 3 osi (= osi wleczonej):
G1an = G - G2an
G1an = 7975 - 3840
G1an = 4135kg

9.11 Dugo oa w przypadku nadwozi bez ramy pomocniczej
Obliczanie wymaganej dugoci oa w poniszych przykadach nie uwzgldnia wszystkich czynnikw.
Pokazuje jednak moliwo i daje dobre wartoci odniesienia dla praktyki.
Dugo oa oblicza si z:
Wzr 52: wzr na dugo oa bez ramy pomocniczej
0,175 F E (rR + rA)

l =
0,2 rR rA
Jeeli rama i oe powstay z rnych materiaw, to mamy:
Wzr 53: modu E przy rnych materiaach
2ER E A
E =
ER + E A
Gdzie:
l = dugo kadego oa w [mm]

F = sia na kade oe w [N]
E = modu sprystoci podunej [N/mm]
rR = promie zewntrzny prolu podunicy ramy w [mm]
rA = promie zewntrzny prolu oa w [mm]
0,2 = granica plastycznoci gorszego materiau w [N/mm]
ER = modu sprystoci podunej podunicy ramy [N/mm]
EA = modu sprystoci podunej prolu oa [N/mm]
Przykad:
Podwozie dla nadwozi wymiennych typu 26.414 FNLLW, rozstaw osi k 4 600 + 1.350, wielkogabarytowa kabina kierowcy,
dopuszczalny ciar cakowity 26.000kg, ciar wasny podwozia 8.615kg.
Rozwizanie:
Dla obcienia uytkowego i nadwozia pozostaje ok 26.000kg 8.615kg = 17.385kg

Na kade oe przy 6 oach na podwoziu 17.385 : 6 = 2.898kg
sia F = 2.898kg 9,81kg m/s = 28.429N
promie zewntrzny prolu ramy rR = 18mm
promie zewntrzny prolu oa rH = 16mm
modu sprystoci podunej dla stali E = 210.000N/mm
granica plastycznoci dla obu materiaw 0,2 = 420N/mm
Po umieszczeniu we wzorze 52 mona obliczy minimaln dugo kadego oa:
0,175 28429 210000 (18+16)

l =
4302 18 16
l = 667mm

9.12 Mechanizmy sprzgowe
9.12.1 Zaczep przyczepy

Wymagana wielko zaczepu przyczepy jest determinowana przez wielko D.
Wzr na wielko D jest nastpujcy:
Wzr 54: Wielko D
9,81 T R
D =
T+R
D = wielko D w [kN]
R = dopuszczalny ciar cakowity przyczepy w [t]
Przykad:
pojazd T31, 19.464 FLC
dopuszczalny ciar cakowity 18.000kg = T = 18t
ciar przyczepiony 22.000kg = R = 22t
wielko D:
9,81 18 22
D =
18 + 22
D = 97kN
Przy podanym dopuszczalnym ciarze cakowitym przyczepy R i wielkoci D mechanizmu sprzgowego, mona obliczy
dopuszczalny ciar cakowity pojazdu cigncego T wg nastpujcego wzoru.
RD
T =
(9,81 R) - D
Przy podanym dopuszczalnym ciarze cakowitym pojazdu cigncego T i wielkoci D mechanizmu sprzgowego, mona obliczy
maksymalny dopuszczalny ciar zaczepiony R wg nastpujcego wzoru.
TD
R =
(9,81 T) - D
9.12.2 Przyczepy z dyszlem sztywnym/ centralnoosiowe

Dodatkowo dla wzoru na wielko D w przypadku przyczep z dyszlem sztywnym/centralnoosiowych obowizuj kolejne warunki:
Zaczepy i tylne belki poprzeczne maj zmniejszon obcialno si pocigow, poniewa w tym przypadku naley uwzgldnia si
nacisku, ktra dodatkowo oddziauje na zaczepy i tylne belki poprzeczne.
W celu ujednolicenia przepisw w obrbie Unii Europejskiej, wraz z dyrektyw 94/20/EG zostay wprowadzone pojcia wielkoci Dc i
wielkoci V.

Obowizuj nastpujce wzory:
Wzr 55: Wielko Dc wzr dla przyczep centralnoosiowych i z dyszlem sztywnym
9,81 T C
DC =
T+C
Wzr 56: Wzr na wielko V dla przyczep centralnoosiowych i z dyszlem sztywnym o dopuszczalnej sile nacisku 10%
ciaru przyczepy i nie wikszym ni 1.000 kg
X2
V = a C
l2
Przy ustalonych arytmetycznie wartociach x/l < 1 naley przyj 1,0
Gdzie:
DC = zredukowana wielko D przy eksploatacji z przyczep centralnoosiow w [kN]

C = suma obcie osi przyczepy centralnoosiowej zaadowanej dopuszczaln mas w [t] bez siy nacisku S
V = wielko V w [kN]
a = przyspieszenie odniesienia w punkcie zaczepienia w [m/s].Przyjmuje si: 1,8m/s przy resorowaniu
pneumatycznym lub porwnywalnym przy pojedzie cigncym, ew. 2,4m/s przy innym resorowaniu
x = dugo nadwozia przyczepy ilustracja 105
l = teoretyczna dugo dyszla pocigowego patrz ilustracja 105
S = sia nacisku dyszla pocigowego w punkcie zaczepienia w [kg]
Ilustracja 105: Dugo nadwozia przyczepy i teoretyczna dugo dyszla pocigowego (patrz take rozdzia 4.16
Mechanizmy sprzgowe) ESC-510
v
v
l l
Przykad:
Pojazd: L34, 8.224 LLC

Dopuszczalny ciar cakowity
przyczepa: 7.490kg = T = 7,49t
suma obcie osi: 11.000kg = C = 11t
sia nacisku: S = 700kg
dugo nadwozia: x = 6,2m
Teoretyczna dugo dyszla pocigowego: l = 5,2m
Ustalenie: Czy pojazdy mog utworzy skad, jeeli przy samochodzie ciarowym jest zamontowana tylna belka poprzeczna
wzmocniona spryn piercieniow 864 zaczepu?

Rozwizanie:
Wielko DC:
9,81 T C 9,81 7,49 11

DC = =
T+C 7,49 + 11
DC = 43,7kN
Wielko DC belki poprzecznej: = 58kN (parz rozdzia Mechanizmy sprzgowe, Tabela 28)
x2 6,22
= = 1,42
l2 5,22
x2
V = a C = 1,8 1,42 11 (1,8 bei Luftfederung an der Hinterachse des Lkw)
l2
V = 28,12kN
Wielko V tylnej belki poprzecznej = 35kN (patrz rozdzia 4.26 Mechanizmy sprzgowe, Tabela 28)
Oba pojazdy mog utworzy skad, jednak musi by zachowane minimalne obcienie przedniej osi o wartoci 35% danego ciaru
pojazdu (z uwzgldnieniem nacisku) zgodnie z rozdziaem 3 Oglne, Tabela 19.
Niezaadowany pojazd ciarowy moe cign tylko niezaadowan przyczep centralnoosiow.
9.12.3 Sprzg siodowy

Wymagana wielko zaczepu naczepy jest determinowana przez wielko D. Wzr na wielko D dla sprzgw siodowych jest
nastpujcy:
Wzr 57: Wielko D dla sprzgw siodowych
0,6 9,81 T R
D =
T+R-U
Przy danej wielkoci D i szukanym ciarze cakowitym naczepy obowizuje:
Wzr 58: dopuszczalny ciar cakowity naczepy
D (T - U)
R =
(0,6 9.81 T) - D
Jeeli dopuszczalny ciar cakowity naczepy i wielko D sprzgu zostay ustalone, wwczas mona obliczy dopuszczalny ciar
cakowity cignika siodowego przy pomocy nastpujcego wzoru:
Wzr 59: dopuszczalny ciar cakowity cignika siodowego
D (R - U)
T =
(0,6 9.81 R) - D

Jeeli szukamy obcienia sioda, ale wszystkie pozostae obcienia s znane, korzystamy z:
Wzr 60: Wzr obcienia sioda
0,6 9,81 T R
U =T+R-
D
Gdzie:
D = wielko D w [kN]
R = dopuszczalny ciar cakowity naczepy w [t] cznie z obcieniem sioda
T = dopuszczalny ciar cakowity cignika siodowego w [t] cznie z obcieniem sioda
U = obcienie sioda w [t]
Przykad:
Cignik siodowy: 19.314FS

Obcienie sioda zgodnie z tabliczk znamionow: U = 10t
czny dopuszczalny ciar cignika siodowego: 18.000kg = T = 18t
dopuszczalny ciar cakowity naczepy: 32.000kg = R = 32t
Wielko D:
0,6 9,81 18 32
D =
18 + 32 - 10
D = 84,8kN

Man-2000 PL

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Man-2000 PL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

L2000 M2000 F2000

okres produkcji 1992-2005

Ze wzgldu na cigy rozwj zastrzega si prawo do wprowadzania zmian technicznych.

2008 MAN Nutzfahrzeuge S.A.

1. Istota dyrektyw konstrukcyjnych 1

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) I

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) II

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) III

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) IV

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) V

Dyrektywy konstrukcyjne obowizuj w przypadku:

nowych pojazdw ciarowych

Dyrektywy dotyczce podwozi omnibusw s dostpne w NEOMAN.

Kompetencje zwizane z pojazdami ciarowymi s zorganizowane nastpujco, w przypadku:

2.1 Serie produkcyjne

L2000 7,5t do 10,5t patrz tabela 12

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 1

Tabela 1: Przykady formuy k

2.4 Oznaczenie pojazdu

Poniej wyjaniono system powstawania oznaczenia pojazdu.

Tabela 2: Przykad oznaczenia pojazdu

Technicznie moliwej masy cakowitej*

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 2

Tabela 4: Przykad sufxu

Tabela 5: Seria produkcyjna i rodzaj konstrukcji w sufxie

Tabela 6: Oznaczenia dla napdu na wszystkie koa/pojedynczego ogumienia podawane w sufxie

A = Napd na wszystkie koa

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 3

Tabela 7: Oznaczenie rodzaju resorowania w sufxie

System resorowania Symbol Objanienie

Przyporzdkowanie kierownicy do strony pojazdu:

Tabela 8: Oznaczenie pojazdw z kierownic po prawej stronie

Okrelenie konstrukcji fabrycznej:

Tabela 9: okrelenie konstrukcji fabrycznej

C = podwozie (Chassis) z fabryczn skrzyni adunkow i bez niej

Tabela 10: Wysokoci konstrukcji

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 4

Tabela 11: okrelenie nadbudowy/przebudowy

2.4.2 2.4.2 Numer typu, numer klucza typu

Tabela 12: L2000

Nr typu Tona Oznaczenie Resorowanie Silnik Formua k

*) = Rodzaj resorowania odzwierciedlaj nastpujce litery:

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 5

Nr typu Tona Oznaczenie Resorowanie Silnik Formua k

Tabela 14: M2000M z kabin do tras krtkich lub dugich

Nr typu Tona Oznaczenie Resorowanie Silnik Formua k

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 6

Nr typu Tona Oznaczenie Resorowanie Silnik Formua k

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 7

Nr typu Tona Oznaczenie Resorowanie Silnik Formua k

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 8

Nr typu Tona Oznaczenie Resorowanie Silnik Formua k

2.5 Oznaczenia silnikw

Tabela 17: Oznaczenie silnika

Tabela 18: Przykad oznaczenia silnika

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 9

3.1 Postanowienia prawne i przebieg autoryzacji

przepisw prawa i rozporzdze

Poprzez waciwe stowarzyszenia zawodowe lub wydawnictwo Carl-Heymanns-Verlag KG mona uzyska:

Przepisy o zapobieganiu wypadkom

Pisma te s dostpne jako pojedyncze egzemplarze lub w formie katalogowej.

L2000 M2000 F2000 okres produkcji 1992-2005 (w zalenoci od modelu) 10

Przedsibiorstwo jest odpowiedzialne za to, aby w zakresie