Corrosie en

corrosiebestrijding
Paul J. Gellings

Corrosie en corrosiebestrijding 1
 Definitie van corrosie

corrosie is de ongewenste aantasting

van een materiaal door
(elektro)chemische reacties met
componenten uit de omgeving.

Corrosie en corrosiebestrijding 2
Corrosie en corrosiebestrijding 3
 Factoren bij materiaalkeuze
Corrosie
bestendigheid
beschikbaarheid kosten

materiaalkeuze
sterkte uiterlijk

bewerkbaarheid

Corrosie en corrosiebestrijding 4
Factoren voor materiaalgedrag
thermodynamica

kinetiek toepassing

Corrosie
bestendigheid
metallurgie mechanisch
gedrag
prijs

Corrosie en corrosiebestrijding 5
Belang van Corrosiebestrijding
Economie
directe kosten
indirecte kosten
Veiligheid
Grondstoffen
Energie
Milieu
Corrosie en corrosiebestrijding 6
 Corrosiekosten
Directe kosten:
kosten direct voorvloeiend uit corrosie en
zijn bestrijding (o.a.):
- vervangingskosten
- beschermingskosten
- hierbij behorende arbeids- of materiaalkosten
Indirecte kosten:
kosten indirect voorvloeiend uit corrosie (o.a.):
- productverlies of productieverlies
- verminderde warmteoverdracht of verlies van goede werking
- hierbij behorende arbeids- of materiaalkosten
Corrosie en corrosiebestrijding 7
 Kostenbeschouwing
te hoge investering: "over design"

totale
kosten

hoge investering, weinig en

goedkoop onderhoud

lage investering,
frequent en duur
onderhoud
levensduur bij
gelijke kosten

levensduur

Corrosie en corrosiebestrijding 8
 Milieuaspecten (1)
Bodem- en oppervlaktewater-
verontreiniging door corrosieproducten
Bodem- en oppervlaktewater-
verontreiniging door lekkage van
buisleidingen of ondergrondse tanks
Luchtverontreiniging door ontsnappen
van gassen

Corrosie en corrosiebestrijding 9
 Milieuaspecten (2)
Bodem- en oppervlaktewater-
verontreiniging door galvanische
bedekking en anodiseren
Bodem- en oppervlaktewater-
verontreiniging door schoonmaken van
(geschilderde) oppervlakken
Luchtverontreiniging door oplosmiddel
dampen van verf
Corrosie en corrosiebestrijding 10
 Ontwerpschema
functie en levensduur

omgeving en omstandigheden

corrosiegegevens

keuze materiaal wijzigen omgeving

vormgeving
keuze deklaag wijzigen omst.heden

fabricage

inspectie en gebruik

Corrosie en corrosiebestrijding 11
Reactievergelijkingen

Chemische corrosiereacties
door zuurstof:
3 Fe + 2 O2 = Fe3O4
door water:
3 Fe + 2 H2O = Fe3O4 + 4 H2
door zwavel:
2 Fe + S2 = 2 FeS

Corrosie en corrosiebestrijding 12
 Drijvende kracht
Voor een reactie zoals:
a A + b B2 AaBb/2
is de drijvende kracht de verandering van de vrije enthalpie:
G = (AaBb/2) - a. (A) - b. (B2)
voor zuivere stoffen is (X) = 0(X), voor gassen:
(X) = 0(X) + RT ln(p(X)) en voor opgeloste stoffen:
(X) = 0(X) + RT ln(c(X))

Wanneer A en AaBb/2 zuivere stoffen zijn en B2 is een gas dan wordt:

G = 0(AaBb/2) - a. 0(A) - b. 0(B2) - b.RT ln(p(B2)) =

G0 - b.RT ln(p(B2))
Corrosie en corrosiebestrijding 13
 Reactievergelijkingen

Elektrochemische corrosiereacties
door zuur:
Fe + 2 H+ = Fe2+ + H2
door zuurstof:
2 Fe + 2 H2O + O2 = 2 Fe2+ + 4 OH-
door ionen van edeler metaal:
Fe + Cu2+ = Fe2+ + Cu

Corrosie en corrosiebestrijding 14
 Drijvende kracht (vervolg)
Voor een reactie zoals:
Fe + 2 H+ = Fe2+ + H2
wordt de drijvende kracht dan:
G = 0(Fe) - 2.0 (H+) - 2.RT ln(c(H+))
+ 0 (Fe2+) + RT ln(c(Fe2+))
+ 0 (H2) + RT ln(p(H2))
2+
c ( Fe ).p ( H )
= G + RT ln
0
+ 2
2

c( H )

In alle gevallen geldt dat een reactie spontaan wil verlopen wanneer
G < 0 en dat er evenwicht heerst wanneer G = 0.
Corrosie en corrosiebestrijding 15
 Nernst - vergelijking
Voor elektrochemische reacties is er een direct verband tussen de
vrije enthalpieverandering G en de elektrische spanning E van
een cel waarin de desbetreffende reactie verloopt:
G = -n.F.E
waarin n het aantal elektronladingen is dat betrokken si bij de
reactie, dat is bijv. 2 voor de hiervoor genoemde reactie:
Fe + 2 H+ Fe2+ + H2.
De hierbij horende spanning, die meestal de celspanning wordt
genoemd, is dus:
2+
RT c ( Fe ).p ( H )
E=E +
0
ln + 2
2

nF c( H )
Corrosie en corrosiebestrijding 16
 Elektrode potentialen
Voor een afzonderlijke elektrode, bijvoorbeeld ijzer in contact met
een oplossing van ijzerionen is de reactie:
Fe Fe2+ + 2 e
definiren we de elektrodepotentiaal:

E=E +
RT
0
2F
ln c(Fe 2+ )( )
en E0 noemen we de standaardpotentiaal van die elektrode.
De standaardpotentialen van een reeks elektrochemische reacties
noemen we de elektrochemische reeks

Corrosie en corrosiebestrijding 17
Elektrochemische reeks
elektrode reactie E0 (Volt)
Mg2+ + 2 e- = Mg - 2.34
Al3+ + 3 e- = Al - 1.67
Zn2+ + 2 e- = Zn - 0.76
Cr3+ + 3 e- = Cr - 0.71
Fe2+ + 2 e- = Fe - 0.44
Cd2+ + 2 e- = Cd - 0.40
Ni2+ + 2 e- = Ni - 0.25
Sn2+ + 2 e- = Sn - 0.14
Pb2+ + 2 e- = Pb - 0.13
2 H+ + 2 e- = H2 0.000
Cu2+ + 2e- = Cu 0.34
Ag+ + e- = Ag 0.80
Pt2+ + 2e- = Pt 1.2
Au+ + e- = Au 1.68
Corrosie en corrosiebestrijding 18
 Elektrochemische cel
Plaatje van cel
definitie anode & kathode
E(kathode) > E(anode)

Corrosie en corrosiebestrijding 19
Snelheid elektrochemische reacties

Evans diagram
Wet van Faraday
Polarisatie

Corrosie en corrosiebestrijding 20
Diffusiepolarisatie
Grensstroomdichtheid:
ig = n.F.D. c0 /

Corrosie en corrosiebestrijding 21
Praktische galvanische reeks
Metaal potentiaal (Volt)
Magnesium - 1.32
Zink legering Zamak Z400 - 0.94
Zink - 0.78
Aluminium 99.5% - 0.67
Koolstof staal - 0.40
Gietijzer GG 22 - 0.35
13% Cr-staal (actief) - 0.30
18% Cr-8% Ni-staal (actief) - 0.30
Lood 99.9% - 0.26
Messing 60-40 - 0.07
Koper + 0.10
Monel K + 0.12
70-30 cupronikkel + 0.34
Cr- en Cr-Ni-staalsoorten (passief) + 0.40
Corrosie en corrosiebestrijding 22
 Passiviteit
Bij een anodische reactie kunnen ook vaste producten ontstaan, bijvoorbeeld:
2 Cr + 3 H2O Cr2O3 + 6 H+ + 6 e-
Wanneer hierdoor een hechtende en gesloten laag wordt gevormd neemt de
snelheid van de corrosie af en deze kan zelfs vrijwel geheel stoppen. Men spreekt
dan van passiviteit en een metaal in die toestand wordt passief genoemd. Meestal
gaat dit gepaard met een aanzienlijke toename van de potentiaal ten opzichte
van die van het metaal zonder zo'n beschermende laag dat men actief noemt.
Typische voorbeelden van metalen die dit verschijnsel vertonen zijn chroom en
aluminium en het treedt ook op bij legeringen die voldoende chroom of aluminium
bevatten, zoals bijvoorbeeld staalsoorten met meer dan 12 gew% chroom (bekend
als roestvast staal) en koperlegeringen met meer dan ongeveer 10 gew% aluminium
(aluminiumbrons genoemd).

Corrosie en corrosiebestrijding 23
Algemene vs. plaatselijke corrosie

Corrosie en corrosiebestrijding 24
 Vormen van corrosie

roesten en atmosferische corrosie

putvormige corrosie
spleet- en afzettingscorrosie
selectief oplossen van legeringen
interkristallijne corrosie
spanningscorrosie
erosie- en cavitatie-corrosie
Corrosie en corrosiebestrijding 25
Traagroestend staal op gevel 1

Corrosie en corrosiebestrijding 26
Traagroestend staal op gevel 2

Corrosie en corrosiebestrijding 27
 Putcorrosie
Voorbeeld Schematische doorsnede

Corrosie en corrosiebestrijding 28
Mespuntje putcorrosie

Corrosie en corrosiebestrijding 29
Spleetcorrosie rvs-as in rubber
lager

Corrosie en corrosiebestrijding 30
Spleetcorrosie in flens

Corrosie en corrosiebestrijding 31
Spleetcorrosie bij koelspiraal

Corrosie en corrosiebestrijding 32
Roestvorming in spleet

Corrosie en corrosiebestrijding 33
Laagvormige ontzinking

Corrosie en corrosiebestrijding 34
 Propvormige ontzinking 1
Koelerpijp met propvormige ontzinking

Corrosie en corrosiebestrijding 35
 Propvormige ontzinking 2
Schematische doorsnede Microscopische doorsnede

Corrosie en corrosiebestrijding 36
 Interkristallijne corrosie 1
Interkristallijne corrosie Interkristallijne corrosie:
langs lassen in r.v.s. microstructuur

Corrosie en corrosiebestrijding 37
 Interkristallijne corrosie 2
Microstructuur: Microstructuur:
zuiver autenitisch met korrelgrens carbiden

Corrosie en corrosiebestrijding 38
 Spanningscorrosie scheuren
Transkristallijne scheuren Interkristallijne scheur

Corrosie en corrosiebestrijding 39
Spanningscorrosie 1
Pijp uit citroenzuurverdamper

Corrosie en corrosiebestrijding 40
 Spanningscorrosie 2
Scheuren in en naast verkeerd gelegde las

Corrosie en corrosiebestrijding 41
Erosie-corrosie van pompwaaier

Corrosie en corrosiebestrijding 42
Cavitatie-corrosie in cylinder

Corrosie en corrosiebestrijding 43
 Algemene methoden van
corrosiebestrijding
materiaalkeuze
wijziging van milieu of samenstelling daarvan
wijziging van omstandigheden (temperatuur,
stromingssnelheid)
ingrijpen in reacties (speciaal elektrochemisch)
scheiden van materiaal en milieu door deklaag
aanpassen van ontwerp, bewerking of
constructie
Corrosie en corrosiebestrijding 44
 Ontwerpschema
functie en levensduur

omgeving en omstandigheden

corrosiegegevens

keuze materiaal wijzigen omgeving

vormgeving
keuze deklaag wijzigen omst.heden

fabricage

inspectie en gebruik

Corrosie en corrosiebestrijding 45
Plaatsing uitloop in vat

Corrosie en corrosiebestrijding 46
Tankondersteuning

Corrosie en corrosiebestrijding 47
Juiste en onjuiste plaatsing U-
balk

Corrosie en corrosiebestrijding 48
Kruis van St.Jan's kerk

Corrosie en corrosiebestrijding 49
Vermijden van ontoegankelijke
spleet

Corrosie en corrosiebestrijding 50
Slechte toegankelijkheid

Corrosie en corrosiebestrijding 51
Toegankelijkheid: slecht en goed

Corrosie en corrosiebestrijding 52
Lasverbinding

Corrosie en corrosiebestrijding 53
Klinknagelverbinding

Corrosie en corrosiebestrijding 54
Afronding

Corrosie en corrosiebestrijding 55
Plaatsing van inlaat

Corrosie en corrosiebestrijding 56
Condensaatcorrosie

Corrosie en corrosiebestrijding 57
 Erosie-corrosie 1
Als gevolg van
te plotselinge
richtingsveran-
dering

Corrosie en corrosiebestrijding 58
 Erosie-corrosie 2
Als gevolg van
restrictie in
doorsnede

Corrosie en corrosiebestrijding 59
 Soorten deklagen
organische deklagen
verf
plastic
poedercoatings
metallische deklagen
edeler dan basismetaal
onedeler dan basismetaal
anorganische deklagen
ontstaan uit het metaal (conversielagen)
keramische lagen
glas en emaille
Corrosie en corrosiebestrijding 60
Porin in deklaag

Corrosie en corrosiebestrijding 61
Plaatvormig pigment

Corrosie en corrosiebestrijding 62
Aanbrengen deklaag door dompelen

Corrosie en corrosiebestrijding 63
Het buitenhouden van corrosie

Corrosie en corrosiebestrijding 64
Corrosie en corrosiebestrijding 65
Boek:
P.J.Gellings:
Inleiding tot Corrosie en Corrosiebestrijding

Enschede, PPI Uitgeverij, 2006

(www.ppiuitgeverij.nl)

ISBN 9078249021

prijs 25.00

Corrosie en corrosiebestrijding 66