Tytul oryg1na/u

EmtK)(fl011e111U1pyccmliJIYWll
PoMaHClllJJt1C110ne.111teli

CI WiktorJcrofiejew,1999

Okh1dk~ 1 kan~ tytuow projck1owal

Piocr Modo~Cllll!'I:

lkdnklor
AndrlejGordzicjcwski

Rcd.ak1or1cchniczny
Marialdniak

CI Copyright for tlcPolish 1ranslm1on.glosnrium

undOd1/u111111:wbyAndl7.cj dcLazan. \\'11rs1.uwa2003

C Copyrijlh1forthePolishcdi11on
lty Sp6dz1clm1 \\'ydawn1c1.a Czytelmk , Wat$zawa 2003

llj 11NI0 07-0J940-6

Ja ci kocham

Blacha
Ochroniarze zezowali w cclcwizor. Pilem w kompanii lu-
dzi dobrze znajcych kryminaln sy1uacj w miecie. Mimo
inteligenckiej gby. gotw jestem prLCtrzyma najsilniejszych
i trzy-cztery butelki wdki w jeden wieczr nic robi na mnie
wio;:kszego wraenia. Rano czasami swo;:dzi mx:h skra na
br.ruchu. Cecha ta nieraz wybawiaa mnie z opresji. cho
doprowadzaa take do nieprzewidzianych nastpstw. co wla-
nic mialo micjsce tcj nocy.
Czowiek u wadzy byszczy nieziemskim blaskiem. Jego
wpywow twarl rozwietlaj byski przewlekej ekstazy. Na
sali oczy bolay od wadzy. Szum - pr1.epite kierownictwo
s1ruktur silowych. wiceprcmicr1.y. " odzowie i gnbiciele de-
mokracji. paristwowcy. naczelni gupcy. rewanyci i inni
kremlowscy eleganci.
- Moja blacha jest lepsza od twojej! - sycha
Kady marzy o blasze.
- Twoja blacha - tonicblach:1.
- Ja dostawaem po cztery blachy miesicznic
- Kiedy to byto!
- A ja mam platynow blach - powiedzia kto.
Wszyscywmilkli. Jaza spy1a/em:
- Ojakicjpanblaszcmwi?
Wybuchnli miechem.
- A ty co. czylby w ogle nie mia blachy?
- Odczepcie si - nie mam 7.adnc:j blachy! - rozzoci Iem si<;:.
Nad ranem wszystkim zachcialo si razem polecie w ko-
smos. Lecie. goh;bie" - pomylalcm sobie. Zaproponowali
mi, abym rwnie polecia z nimi, w roli kronikarza; byy te
inne, nie mniej zaszczytne propozycje. Skoczyo si na tym.
e jeden z nich - chyba najbardziej sensowny i nawet troch
kojarzcy w literaturze - nawiza ze mn rozmow o sekret-
nej stronie rodzimego ycia.
- Czytaem ci. i nie podoba mi si - rozpoczl ze zwyk
nadrann szczeroci. z przeknywionym krawatem na biaej
rzdowej koszuli. - Ale powiem ci: to zaczarowany kraj
Mruknlemzezrozumieniem.
- Trjkt Bermudzki to peslka. adne reformy u nas nic
rusz - zapewni mnie gwny reformator.
Milczc wierzyem mu na sowo.
- By pomysl odszukania jednoczcej idei. Znaleziono je-
dynie dzielce. - Rozejrza sii;: na boki. - Stary pneszkadza
- Znajdcie co lepszego.
- Ja nie o tym - reformator skurczy sic; i nawet zrobiI ruch.
by odej niezrozumiany, ale :iamiast tego wykrzykn
- Pa Payczu!
Podszed jaki pijany Pa Palycz. Z wygldu - bezpieka.
Ze zmarszczonym od gorzkich rozmyla czolen1. Po cywil-
nemu.
- Opowiedz mu o starym. On nie wierl y.
Bezpieka z przestrachem spojrza na kierownictwo.
- No mw, skoro zacz - twardo rzeki reformator.
- Nazywamy to ruchom czarn dziur - najey si bez-
pieka. - Albo lejkiem. Krcej - chrzanocieil. bezmiar zagad-
kowoci
- Prawo zanikania energii - wyjani reformator.
Rad jestem rozmowom o wszelkim plugastwie, ale nic z
pijan wadz.
- Metafory - podrzuciem.
- Spotkaj si z nim - zaproponowal reformator.
- Z kim?
- Ze starym. Pat Paycz zorganizuje.
- Zasysa - skrlywil si w u.miechu Pa Palycz, pokazujc
popsute zby poprzedzielane zotymi. - Jak UFO.
 - Nie pracuj dla rz.du - upradziem ugodowo.
- Osobista proba - podkreli refonnator.

Widmo rosyjskiej wini

Bywa, e siedzisz sobie na balkonie, pijesz herbat, pro-

wadzisz rozmow z przyjacilmi, na duszy spokj, rado, nic
nie zapowiada nieszczcia. gdy nagle ciemnieje w oczach,
czernieje w przyrodzie, zrywaj si wrogie wichry, sycha
tupot. w cigu sekundy pustka. wszystko we krwi. Nie ma
wicej herbaty, maneli. pn:yjacil. Po herbat stoj kilome-
trowe kolejki. balkon si sypie. przyjaciele zesrali si od
okropnoci ycia.
I mylisz sobie wrd tych wszystkich wspaniaoci
- Dzikuj Ci. Boe. za nauk. dzikuj za to. e mnie do-
wiadczasz.

Wrg narodu
Rankiem zbudzi Iem si.jak gdyby k1o mnie szturchn. :.i.
wyranym odczuciem: jestem wrogiem narodu. Lampa podej
rzanic koysala si pod sufitem. Pomylalem sobie: za duo
wypilem. Z nerww. z powodu spotkania z wadz. Wci tyl
ko udajemy, e wadz mamy w nosie. Zaniepokojony zesko-
czylem z ka pn:cd szaf z lustrem, trzcpnlem w zaspanc
policzki. Z lustra ponuro ypaa na mnie niemyta gba wroga
narodu.
No to koniec! - postanowiem. - Pena klapa albo caa na-
przd!"
Ju wczeniej - jeli mam by szczery - nie bylem naro-
dowym bratem-swatem, nie ronilem ez ze wiadomoci by-
cia razem. Znam chwile podejn:liwego obwchiwania naro-
du, nawet napady mdoci. Poradziem sobie jednak z nimi i
ty Iem dalej jak wszyscy, z tp nadziej na co.
Teraz wszystko wyglda inaczej. Pooyem si znowu, za-
snlem w smutku. spalcm dlugo. bez snw. obudziem si w
poudnic - znowu jako wrg narodu. Ale nie w tym starym
znaczeniu, jakobym byl kontra. Albo, e doniesiono na mnie
Nigdy nie wierzylem w niewinno ofiar: czowiek wiecznie
jest z czego niezadowolony i to wylazi na wierzch. Jednak
ja czuem catym sob, e nikt mnie nie oskary, a wrogiem
narodu jestem sam z siebie. Std nie mn wyjcia.
Co to za stan? Nie potrafi<; opisa go w sposb doskonaly.
Tylko co wstpi we mnie i ogarn!. I nie bya to palca nie-
nawi. gdy chce si wri.cszcze i wszystko pri.ekrela.
Wcieklo jest zwyczajnym doznaniem. Egzekucje to na
og /01e story. Tu natomiast byo jak po burzy. Jesienny wiatr
pieszczotliwie porusza zaslonami. W nadchodzcym chod
ku odczu krzepla pogarda. Uczucie bez popiechu. bez
ognia
Postanowiem zdusi ten stan sportem i ol>ojtnoci
Wsiadem do samochodu. aby pobiega po Worobjowych
Wzgnach przepisowe czterdzieci minu1. Biegiem truchtem
i mylaem: ukon si! Ukorz si! 010 kicicjar.i:biny. Rze-
ka, barka. trybuny, dzwonnica - ukorz si! Owiao mnie po-
tem podstan:alych oficerw, zaliczajcych rutynow wytrzy
mao - zntkajnosi ukorzsi.Nafiniszu rzucisi namnic
ichszczursztabowyzkrzykicm:
- Znowu jeste ostami!
- Gorzej ni ostatni! - powiedzialcm, opuszc1.ajc bieni<;.
Jestem wrogiem narodu. Uczucie niezbyt pri.yjcmne. nic
ma czym si chwali. W skad pogardy wchodzi raczej nie
wynioso, a beznadziejno. Rozmylajc. doszedem do
wniosku, e nic mam nawet adnego medialnego powodu.
Wczoraj. w ubiegym tygodniu Rosjanie nie zrobili niczego
nadzwyczajnego. Nie wypynli mimo wielkich chci na ro
dek r.i:eki na ..Aurone"', nie wyci1;i w pie (cho mogi)dzie
citck. yli jak dawniej. pili piwo. ale 1eraz nie mogem ju:i:
si z tym pogodzi.
Tonie znaczy.eowadnla mnniech do konkre1nych
ludzi - do zrwnowa:i:oncgo wujka Sierioy z Petersburga,
ktrego dawno nie widziaem i ktrego pewnie nic poznabym
na ulicy: do Zoi Jefimowny, ktra przez cale ycic 1.achwy
cala si wierszami Majakowskiego: do moich kuzynek !lici-
ki i Striclki. mieszkajcych w rnych miastach z nic;many-
mi mi dziemi; do llbogiej ksigowcj - pou;nych rozmiarw
cioci Sawy, ktra od czasll do czasu prosi przez telefon prze-
palonym gloscm. bym pochowa j na swj koszt. Tolstoj
dalej jest atJtorcm Wojny i pokojll". Filary Rosji jak gdyby
znajdujsinaswoimmicjscu
Mctamorfow nastpi l a przecie ty lko w jednym zaimku.
zszarganym swku.jednake my" to Mikotaj Il leksyki ro-
syjskiej. PrnomyS lc.jakobynaszcmy"skladaosi<;zc
zbioru.ja",bdcyc h wartoScidlasicbicsamych. Rosyjskie
,ja" nic jest pierwiastkiem pr.tystosowanym do samod7.iclnc-
go ycia. przebywa wycznic w molekule rod7.inncj . Std nie
,ja'" ksztatuje ide .. my'"; to my" przemawia i manifestuje.
My' podzi wyrodne .ja jak drobne kartofle. Wszystkie siy
rosyjskiej pisowni s po stronic .,my" i ile by w rozwj .ja"
wkada n o li terackiej udr<;ki. na nic si to zda. gdy brak re-
zerw gramatycznyc h. Podwiadome .my-kanie" P atonowa i
pene sprzeciwu ,ja-kan ie" Nabokowa ni1.-ch b_dzic pl"Lykla-
dem rnicy potencjaw. Na .. my" mona ujada jak Zamia-
tin. z my" mona si mia jak Olcsw, jednak .. my" ma sa-
modzieriawn jako o imieniu ,JTarod''.
.NaroJ" jest jednym z najbardziej precyzyjnych poj w
jzyku rosyjskim. Zakada podwjne pn:cniesicnic odpowie-
dzia lnoc i : z.ja'" na my" i z my" na - rd: my-oni". czyn-
nik zewntrlno-wcwntrzny. co oznacza wieczne poszukiwa-
nie nic samopo7.nania. lecz samousprawiedliwienia. Sowo
,,11arrxl' zabetonowao nard na wicki.
Mimo rnic pomidzy stanami. pokoleniami. piciami i rc-
gionami. Rosjan ie s wsplnot potomkw bitych knutem i
batogiem. Rosjanie s dziemi tortur. Tam. gdzie osobliwo-
ci ycia indywidualnego kwitn kosztem spoecznego. nard
jest metafor lub sowem w ogle nie istniejcym. W tym
kraj u oddajeonosenszlcj sprawy.
Pocztkowo bylem zaenowany i jake czsto doznawaem
poczucia winy. Wobec narodu w l anie. Jednak Rosjanie.
mylc samon:d 7. samowol, prlcmienili si<; w zbit grud.
k16111 toczy sio;: po rwni pochylej, wyrzucajc z siebie pn:e-
kleilstwa, hasa, hymny, czastuszki, jki i inny patos narodo-
wy. Po przebudzeniu dostrzegem nard w druynowym, re-
prezentacyjnym kapuniaku. wedle wsplnego nastroju. kt
ry w sobie zakwasi. Umarlaki. inteligencja. fatalistyczne
wezwania - wszystko si zrwnao.
Wyczyem telewizor. Przcs1alem kibicowa druynie.

Moralna pomoc Hi1lera

To nie przypadek. e w Paryu jest plac Stalingradu. Glo-
balnie rzecz ujmujc, Hitler dopomg Rosji. Stworzy dla
niej status nietykalnoci moralnej, moe nie tak elbetonowy
jak dla ydw. ale stworzy. W latach 30. pr.recign na stro-
n sowieckiej Rosji ca postpow inteligencj zachodni.
ktra staa si sowieckimi s:piegami myli, za na l>()Cztku
lat 40. - cay wiat zachodni.
Rosja. pozbawiona nietykalnoci. nie budzi ju szacunku.
Z reguy psuje tych, ktrzy si do niej zbli. Zostawia pit
no na wszystkich, ktrzy j odwiedzili.
Przecie nard zgwintem"nie rodzi si bez przyczyny?
- Odczepcie si! Nawet galaktyki milutko blow up. Znudziy
mi si pouczania.
Byo w czym si pogubi.
Pragnienie. by znale estetyczny ekwiwalent pogardy. do-
prowadzio mnie w kocu do intelektualnej febry. Wydala ona
osobliwy przychwek i wypchnwszy wszystkich, objawi! si
pr=ewodnilc. ktry wyprowadzi mnie z mojego rosyjskiego
wiata do swojego, wszystko zmieniajc, niczego nie narusza-
jc. Chciabym od razu zastrzec: przemieszczanie po wiecie
rosyjskim nie s1alo si ani etnograficzne, ani patologiczno-
-anatomiczne. Nie dotyczy ono ani populamych tras. ani za.
bronionych cieek. Wszystkie te szczegy nie obchodz
pnewodnika. PrLemieszczanie odbywa si wewntrz i rzad-
ko uzewntrznia w sowach.
Wchlon/cm w siebie Rosj jako dziclo sztuki.

10
 Duch miejsca

Tydzie pniej, rankiem, zadzwoni Pal Paycz. Wyrwa-

ny ze snu nie od razu sic; polapalem. Pn:yjechal do mnie do
domu, w przelocie pochwali! mieszkanie, zdj! buty na wa
sne yczenie, bez rozwizywania sznurwek, i sprawnie prze-
szed do gabinetu. Odgrywa role; subisty. zawalonego ty-
sicami pilnych spraw. Wraz z nim pojawi sic; referent, po-
:z.apinany na ws.zystkie guziki. ni to peda, ni to po prostu ele-
gancki mody czowiek.
- Nie wiem. jak mgbym panu pomc - z :zatroskaniem
rzek Pa Paycz. - Chce pan ze stu komandosw? A nawet
dwustu? - Pomylal chwile;. - Chce pan czolg?
- Czego pan chce ode mnie'!- spyta km sucho. wyobraa
jc sobie siebie wczolgu
- Krajem - referent odchrzkn, przysaniajc rk usta -
kierujenieprczydcnt,nierzdinie CIA.jaktwierdzcmcry
ci. a owo, e tak powiem. wszdobylskie ciao. To nie bajka
- zaniepokoi/ si. widzc moj konsk~macj.
- Ale dlaczego? - powiedziaem jak najniedbalej. - Prze-
cie Rosja wanie jest bajk.
- Moliwe - referent chwile; odczeka. - Niekiedy 0 11
mieszka na Cmentan:u Wagakowskim. gdzie pochowana jest
pana babcia.
- A ide pan sam na cmentarz - powiedzialcm. dajc do
zrozumienia. e rozmowa jest zakoczona.
Pa Patycz popiesznie wycign! z duej rudej teczki ko-
penc; i wrczy mi j. Zajrzaem do rodka:
- A mwi pan. Ze w waszym pastwie brakuje pienidzy.
Pa Paycz po generalsku :zaspi sic; i mimo woli dojrza
nieregulaminowy stan:
- Nie dopilnowaa! - Pa Paycz wstydliwie schowa may
palec lewej nogi na powrt do skarpety koloru khaki. - ona
skarpety ceruje. Takie, rozumiesz. ma hobby.
Referent wawo si odezwal:
- Polskie. plwclnianc. z lubelskiej fabryki. Niech panwi
cej nie kupuje. Gwno warte.
 - Jasne - odrzek gcncral. - Ale do rzeczy.
- Jeli nawie pan komak1 - referent zwrci si do mnie
- niech si pan IJOStara przekona go... - W prledlJOkoju bru-
talnie trlasny drlwi - by zosUlwil nas w SIJOkoju - wymmn-
rota.
- Prlecig - ?Owiedziaem.
- U nas w Rosji od pr;.ccigw moe zacz si wszystko.
nawet wojna domowa - referent wysowi swoje obawy.
- Dlaczego to mam by ja? - zapytaem generaa.
- Co~ tam pan pi sal o j ulr.:ence 1wwego objawienia - za-
czerwieni si.
- Istnieje interferencja- dodal referent.
- Dobra. idziemy - Pa Paycz podnisl si z tapczanu. -
Sasza - kiwn! do refercnla - dowodzisz nim
- Zaczekajcie! Czy przypadkiem nic jestecie idiotami'! -
zainteresowaem si.

Ostre dziewidziesite
Tymczasem Sasza okaza si wcale nic idiot. Byl z tych.
ktrzy wyprbowali sc1ki fom1 ycia w ostry-eh rosyjskich la
tachdzicwidzicsitych. Odczulwist ipr<;dkoczasuro
syjskiego. gdy godzina byla rokiem.jak nigdy przed. ani naj-
prawdopodobniej ?Otem. Nalea do tych. ktrly zrozumieli
sens energii, prlcfastrygowa pasywn mentalno.
W latach 90. mao kto w Rosj i y - prawic wszyscy pa
kali. Z rnych powodw. Plaka li z radoci - Otrzymali wol-
no. Pakali okradzeni. Pakali ostrzelani. Prawie wszyscy z
przestrachem rozgldali si. trzymajc za kiesze, nie wcza
jc si do gry. szperajc ?O IJOboczach. Nadziana pienidzmi
Moskwa wydawaa si tym prawic wszys1kim" najbiedniej-
szym, upadym miastem wiata.
Pienidze walay si po bulwarnch i placach. wlatyway z
wiatrem do bram. kryy po klatkach schodowych. Mona
byo zgarnia je miot - tylko dozorcw nic bylo. byty l-
1odzioby-amatorly, i ci zgarniali pocztkowo bez ?OIOtu. cha
upniczo - zajcie byo na tyle mC1.cc. e wieczorami bru-

12
kowa!OC7..SSunaliczenieu1argu,1aksispaCchciao. Pieni
dze trzymano w wiadrach. miednicach. duych rondlach. byty
tegomilionyimiliony.7.amicnianojcnaziclonc.izielonych
mona bylo w cigu tygodnia nagam z milion.
Kamor (jak dziea Gorkiego. wedle Stalina) przebi ..Fau-
st.a" Goethego. By oiwany na okrglo.
Jednak ..prawie wszyscy" picmdzy nic ogldali. nie zgar-
niali, a tracili. ..Prawic wszyscy" dobrze wiedzieli. e daw-
niejjcdli pomidory. a pewnego razu nawet kupili sobie w l'a
s1wowym Domu Towarowym belgijski garnitur w kratk:
teraz brakowalo na kartofle. Prawic wszyscy" cierpliwie
oczekiwali na wyjanienia z telewizji. Nic domylali si. e
nigdzie na wiecie nikt nikomu niczego nic wyjania. gdy po
bulwarach i placach walaj si kupy pienidzy. Nastpnie
prawic wszyscy" kh;li pr.i:cd 1clcwizorami. a nicktr.i:y do-
klli si do bezdomnego wlczgostwa. l'rnwic wszyscy"
smtnie poszukiwali jakiej prawdy. Nagle sklepy przepeni
y si wszelakim towarem. To bylo wyjtkowo poniajce. I
UK:hcia/o si prawie wszystkim" zobaczy znowu puste.
twykle lady. powrciC do dobrego wiata kolejek.
Sasza rozpocz! od skarpetek w przejciu podziemnym. Po
skarpetkach i obronie wolnoci w ywym acuchu przed Bia-
ym Domem sprzcdawal papierosy. antyki. 1..achodnie samo-
chody. by wacicielem hurtowni i sklepw. posiada! bro
!>cz zezwolenia. zakada! banki. chcial kupiAreollot".za-

k;~:!~~~n~:u::;~~~~~~;~::~~~ra:b~~~:~~~:~:~i;~r~:~
l..ai zastr.i:cli si w lazicncc i pr.r.cpil niemao wasnej krwi
rzetyl, wrci do trzech kart". do szemranego biznesu. za-
otyl czasopismo dla mkzyzn. zbanknuowa, wdui:yl si
wu.ystkich. Czeczecy chcieli go zakopa w podmoskicw
Im lesie. cilej - zaproponowali mu. by sam si zakopa
perk.
Filozofi lat 90. stay si gry komputerowe. Winualny
wiat klbil si'< w powictn:u wiosenn mgl. Kaidy dyspono-
Wal kilkoma ywotami. gardcrob1< zmieniano nic wedle sezo
nu, a wedle natchnienia. i:latyv.'a/y si ptaki. pobrzkiway

13
miecze, z piersi wyrywa si bojowy, spazmatyczny krzyk. Do
Saszy strzelano. odstrzeliwa si. dziaay przekrty, przerzu-
ci! pienidze na Zachd. Naby nirnichomo w Londynie.
Co mu si w gowie posiepao. Zaj si filozofi rosyjsk,
porzuci prawosawie, szukal drogi na Ataju, zrobi z siebie
pustelnika, ?.Dgbil w buddyzmie, buddyzm zamieni na hin-
duizm. plsa. zajl si teozofi. Hinduizm zamieni na juda-
izm (nic bc;:dc ydem), przez jaki czas cierpia na ateizm,
schopia. zosta wegetarianinem. Z woli serca wyznaczy
sobie pokut. zamieni jeepa na byle jakie iguli, poci, przy-
rzek niezbliasi dokobictprzcztrzylata.
Tobylodzicsiciolecicrosyjskiegocia/a.Utratamatcriali
zmu doprowadzia do odkrycia materialnoci. Dziewczta
zmieniy si w chopcw.
chlopcy w dziewczca. Pragnienia
obtoczyy si w smarowidle uniscksualnoci. Sasza przez
przypadek odkry w sobie muzulmanina. otworzy pi saun
i harem, praktykowa wudu, ruszy na Karaiby, stamtd do
Nigerii, cudem ocala! w Lagosie. wrci. pokaja! si w Mo-
nasterze Daniowskim. zosta referentem. Pracowa w bezpie-
ce i nawet mia czelno zachwyca si prlCde mn czynami
sowieckich kagiebistw. kochal Ameryk. nienawidzi Ame-
ryki, z noscalgi wspomina I przeszo. przeszoci nie chcia.
Niedawno ukoilczyl trzydziestk. Kontynuowa eksperymen-
ty ze zdrowym 5tylem ycia. seksem. kinem, komputerami,
rcklam.Saszaprlyznawal. csytuacjajestdochrzanu
- Kurwa ze mnie, jeli go nie znajdziemy - uzupeni.

Tarcza strzelnicza
Jestem celem. ywy, ciepy kbek, nachyliwszy sit; bie-
gnie przez pole. Kto si nie leni - s1rzela do mnie. Mam brud-
n, spocon twarz, brudne ubranie. zniszczone buty, krew za
paznokciami. Bez dw6ch zdail - wygld szaleilca. Nie mam
ani czasu. ani sil myle o sobie. Biegn. Bez jakiejkolwiek
nadziei na powodzenie
Ogldajc pewnego razu przedrewolucyjne zdjcia w ad
nym angielskim albumie, zapalcm siebie na jake prostej

14
myli, i kady z uwiecznionych za chwil stanie si celem
nieszczcia. Kadego ono dopadnie. Nadwoascy broda
cze z wypukymi, czerwonymi oczami, wysirojonc kupcowe
ze smagymi lizusami-subiektami przy boku, imperaior na
pieku, ojciec Nabokowa ze speszonym, jak u kadego libe-
raa, czoem. cz1ery tenisistki z owalnymi rakietami w swojej
charkowskiej posiad!oci. oficerowie podczas sjesty, pochy
leni nad gazet Ruskie Slowo'', wsiowe gupki, zezujce do
obiektywu - wszyscy na zapas zgromadzeni do cierpienia i -
mimo beztroski - cierpienie mona ju odczyta z ich twa-
riy. Nawet wicej - wol cierpienia. Nie opr, a pionierskie
pozdrowienie. Wol upokorzenia, m~zeskicj mierci.
Poczuem dziwny niepokj. Takie odczytanie zdj byo
by zrozumiae przy zaoeniu wiedzy o przyszloci. lecz nic
mogem zrezygnowa z myli. e przysze cierpienie jest
obecne w moich rodakach obiektywnie. bez wzgldu na to,
kim s, niezalenie od zloci. mioci i pogldw, niC7.alenie
Dde mnie.
Na twar..:ach leg cicil s1osu ofiarnego. zdecydowanie bar-
lziej wyrany ni cie mierci. ktry w sposb naturalny
Obe<:ny jesc na kadej fotografii. Pomylaem sobie: kurtyna
~iQ podnosi. W Rosji istnieje szczeglne uzupenienie mier-
1elnoci i nawet w zwykym albumie rosyjskie twarze s pik
I\ wyrazistoci, ktr zapewnia jedynie mier wskutek
.emocy. Oczywisto, blado, jak odblask i>0micnncj
aski, ich pokornego przebywania w trumnic z rozstnelan
arz,piknie kontrmtujczzadufaniemfizjonomiiprzyjezd
y<:h. W najlepszych rosyjskich wspcierpicych ponretach
ak u Kramskoja) zawany jest zachwyt nad nieszczciem.
Przyszo bya zaoona. odgadniona i pr..:cdstawiona, i
' lajedynienastpi.lwaniedlatcgo,ewRosjanachbya
ut obecna - bya moliwa. Wszystko pasuje.
Orty li osiki. Bycie Rosjaninem oznac1.a bycie celem.
amo ofiar to take zadanie w wiecie, w ktrym jeste
y zwolnieni z innych obowizkw, ktre zreszt wykonu.
Jemy byle jak, bez popiechu, przy okazji. Bywaj rzadkie
okre1y, gdy Rosjanie zapominaj o swojej stronic biernej i

15
zaczynaj naladowa inne narody, co buduj, do czego
d. Za kadym razem koriczy to si lc. PrLeznaczeniem
ycia rosyjskiego jest bowiem odrywanie ludzi od ycia.
Sprzeciw wobec rosyjskiej zacofanej matki jedynie podkre-
la jej donioso. Rosja powinna by sob na takiej samej
1.asadziejak Eklezjastes Eklezjastesem, czyli jedn z biblij-
nych ksig.
Inna sprawa, 7.e Rosja swoje dowiadczenie - chr.i:ccijari
skic w zewntrznych fom1ach - chciala pr.t.:ekaza innym kra-
jom. o innym prleznaczeniu. i dlatego dugo i na prno
mczya je.
W warunkach wspczesnych Rosja wyglda na zagubio-
n, przegran w stosunku do reszty wia1a. gdzie w sposb
organiczny. u podstaw zawarty jest pierwiastek aktywny. Jed-
nak Rosja stworzona jest do modlitwy. tsknoty i nieszcz
cia. Rosjatotakikraj.ktryprodukujeludzkienieszczcie
Historia zapewnia jej wszelkie warunki, by bez przeszkd
mogla by nieszczliw. Wladza rosyjska. niezalenie od
orientacji. dobrt.e radzi sobie z zadaniami. Rosja jcs1 wietna
w przerabianiu na wasny ad utopijnych konstrukcji. ktre z
gry s nic do un:eczywistnienia. a ich rozpracowywanie
wymaga wiciu ofiar. Dziwne byoby danie czego wicej
nawet od tak ogromnego kraju.
Wic,jakkadyinnykraj.Rosjnald:yoccniawedlejcJ
wcwntrt.nych zasobw i koricowcgo rezultatu. Nawet jeli
rezultat z punktu widzenia Zachodu jest negatywny. Nawet
jeli z punktu widzenia Wschodu wyglda on dziwnie. Ro-
sja posiada pozylywn niezdolno do tzw. nom1alnego y
cia. Kady car ma swego Rasputina. Rosja zademonstrowaa
skrajnoci natury ludzkiej. zbur.i:yla wyobraenie o zotym
rodku. Ukazaa marno ludzkiej wolnoci. Nie mona nic
szanowa jej za wierno samej sobie.
Podstawowym rysem pisarzy. piszcych o Rosji. pozos!a-
jc zawe wspczucie. Bld zarwno okeydc111alistw, jak i
sowianofilw polega na tym. e pragn dla Rosji szczcia
Szlachetni dziaacze od c1.asw Czaadajewa nic maj widocz-
nie racji. radykalnie niepokojc si z powodu rozpaczliwego

"
pooicnia swojego pastwa. Strach przed s trachem. boja
przed rozkoszowaniem si jego bezmiarem charakteryzuje
wi1(kSzo inteligencji rosyjskiej. Odwit-czna i bezradna idea
wycignicia Rosji za wosy. na prlckr jej woli. przewija si
z ksiki do ksiki istajcconajmnicjnotrtna.
Wszyscy chcieliby szczliwej Rosji z pierogami. babami
wielkanocnymi i jesiotrami. Nic wystarcza im lcdi w pomi-
dorach. W kadym razie ledi nie jcst ich idcacm.
Rosja jest niewtpliwie krajem niebezpiecznym. Jednak tu
11ac:i::y wesprzct Nie1zschcgo. ktry nawouje. by y nie-
bezpiecznie'". Prlcbysk ksztatujcej si wiadomoci naro-
dowej. mieszank knuta i ckliwej obudy obserwuj u p:i::nc-
go Gogola. lecz nawet jemu nic wystarczyo si, by doprowa-
dzi myl do koiica. Zdrajcy i nicktrly ol>cokrajowcy pr-
bowali szczerze prlcdstawi Rosj j ako kraj zla i nieszcz.
cez czynili to jedynie w imi interesu politycznego lub tury-
tyczncgo i dlatego zabraklo im konsekwencji. My za kon-
kwentnic stronimy od nowych dowodw. e tu kady z nas
est celem. Jednak przychodzi czas. gdy kraj ruchomych ce-
w okazuje si by bezkonkurencyjnie zdolnym. za wspl-
y wysiek. oparty na s trachu i ofiarnoci. nic wytrlymujc
reszciekomputcrowychpr1.ccieii.
Kontynuujc w 1ym duchu. ,.atwo postrzegalna'" Rosja
jprawdopodobnicj zniknie z obhcza Ziemi. Jak staroytna
ellada,gdzie bogowie greccy prlcmienili si w pouczajce
-.bawki. Mamy z Grecj nawet S)'nlCtri w nic nazbyt wi
m duchu. Grecja sporn;;la od religijnego formalizmu. Rosja
onieod formalnej religijnoci.
W gospodarce ducha ludzkiego mrata Rosji bdzie nicpo-
etowana i tylko tylc.

Matrioszka
Jeliwicnymatrioszcc.ycicjestfiknicicmkozioka
kodun. Embrion wyzoaczono na centrum rosyjskiego
wata. Cala reszta to okadka. n~1rluta . Wszystkie due ma-
trotzki. nawet te najbardziej klawc baby s pytkic. zadufa-

17
ne w sobie. Zawarte jest w nich statyczne zarozumialstwo
ycia.
Biorcmatrioszkdork.nijakniedasijejnierozebrn.
porozkrca. Chce si dokopa do prawdy. Ma1rioszka opar-
ta jest na pierwotnej gr.i.:e. znanej niemowlciu. na niej opiera
si podstawowy seksualny efek1 ubioni - zabawa w chowa-
nego. Prawd pochowano w tajemnicy. Prawda domaga si
ofiar. Due matrioszki brlemiennc s maymi.jak swoj wie-
lokrotn mierci. Skrlypi, lci;: glowy dla zabawy. Im dalej
do wnlrza. tym mniej ozdb. dziwactw. znu;czenie artysty
Matrioszka 10 znak chronicznego pnemczcnia. wiaco
wstn;;_t. Najmniejszy cz/owieczek. le rozrysowany z braku
miejsca. balwan-embrionck zapowiada wzniszajce .dziecit
ko"'. Wybuch rozczulenia. Tsknota za rod;dcami. Na twaT7.y
niezmarszczki.ajakapajczyna.r<;<;ejak tarka.Niewiado
mo - kobieta czy mczyzna? Szorstkie matczyne rce chce
si pocaowa. popatrlC na ojcowskie zmarszczki. Jednak
rosyjska jednolito jest zbyt pytka dla emocji. integralnot
jest bezradna. wszystko razem - same fantazje. i najmniejsza
lalka zawsze potoczy si pod stl

Surowo

Z koszyka posypaly si Loszki, Waki. Ninki. Kostki. Mi-

chaki i wszelkie drobne Paweki. przez pr.t.:ypadck trafi si
Tolan i pochmurny Scrafim. za nimi poszy wyborowe Iwa-
ny. krgolice Olgi. skd wypad! powieszony kolejarz z za-
rozumia twarl. nastpnie pojawiy si Mikoaje M ikoa
jewicze. Froowie Timofiejewicze. Rosjanie maj wszyst-
ko surowe. niedosmaone. niedopieczone. I twarze. i dusz. i
matk-Ziem i.
Lasy - surowe. Wszyscy jestemy surojadkami.
Jad metrem i czuj!\. e gardz t spocon swoocz. Iner-
cyjna. pokorna.pryszczata kanalia.
Czy che'\. kby Rosja rozpadl3 si na kawaki?
eby Tataria oderwaa si od Mordowir!
cbyWogawyscha?

18
 eby Syberia dostala drgawek?
ebyzakoflczyosiblazcilstwo?
Chc!
Che.;:!

Jeszcze o wini rosyjskiej

Trzeba wysawia rosyjsk wini. Narodowy lud jest po-
jciem nieoclonym. Nic przeszed przez komor celn. Oko-
o 7S% mieszkaiicw Rosji jest narodowym ludem. Ma on
swoje sposoby komunikowania. Czepia si siebie kolcami i
korzeniami. Licznik elektryczny bzyczy przy drzwiach. Na-
rodowy lud przygotowuje jedzenie na dwch gazowych pal-
nikach. Jego pokannem s wyobraenia koszmarw. Wsz
dzie dopatruje si spisku. Przeciwko sobie. Niekiedy stawia
pytania.Syszy to. cochccuslyszeC.

.....
Mona wyj z narod-Owego ludu. Do kostek. Do kolan. Do

Prtyslowia nic rndz sobie. Czastuszkami si nic wykpisz.

Za duo podniet. Narodowy lud sam z siebie nie prteyjc. Po
trzcbuje przewodnika. Carnt z komunizmem poczyly cigo
1y do pierwiastka ludowego. Jedni szli do narodowego ludu.
Inni z niego wychodzili. Do narodowego ludu szlo si<; jak po
arzyby. Narodowa ludowo to taka grzybnia
Nasz nard, w odrnieniu od francuskiego. nic ro:lud:il
11(. Ale jest np. mcksykaflski. Rosyjski lud narodowy jest w
oaym szczeglnie nieszczeglny. Z innymi archaicznymi
tudan1i Azji. Ameryki Laciflskiej. Afryki czy go podobic
lWo dowiatazwicrzccgo

Niura
Niura przespaa upadek Imperium. Przez lata pracowaa w
piecie Prawda"' jako sprztaczka. To to samo. co praca
~taczki w zamku u Kafki. Zamek przepad. Od ZSRR.jak
kol1,odtoczyysi<; republiki. Niura zaapaa si do jubilera
Niekiedy. wymiatajc kurz spod ka. podnosia drobne ka-

19
myczki. Niektre byy bryl3nlami. Gospodarz. wracajc po
pijaku z kasyna. dawa jej zielone. Dlugo nic mogla si<; w nich
poapa,agdyzgnibswpolapa13si<;.zacz<;lajczbicra,na
wszc!kiwypadck.
l'r.~ychodzila do mnie z pytaniami. ale ja nic mogem do-
bra s tw. Brakowao wsplnego aparatu poj<;ciowego. C ier-
pli wie. prtyst<:pnic prbowalcm i tak. i si3k. Dziwila si<;. jak
tak mona. kto zezwoli na zamknij\Cic Prawdy". Dowicrta-
/a mi. ale nic wierzya moim sowom
Niurnpami<;takolcktywizacji;ijakbyjcjnic lubi.Alc zpo-
kor podchodzi do glodu jako do iywiou. Za C hruszczowa
sprtta!a c hyba u jakich Wochw. w rodzinie komunistycz-
nego korcspondcma. i zachwycala si<;czystoci mieszkania.
jednakctobyli\Vlosi.nicskojan:yla
Niura odkurla i traj kocze bez prtcrwy. Nic nic sycha.
S1rumic podwiadomoci. jeli wylczy si<; odkurzacz. pc-
11y jest o knichw z modoci. scen prostego iycia, braku bu-
tw. plotek o innych gospodarzach. ssiedzie-Tatarzynie. kt-
ry obnay! si<; prtcd ni, podpali balkon. mierdziaa guma z
opon. Tatarzyn trafi do wariatkowa. Niura nic jest zgorzknia-
a, jest pracowita. Syn - pijak. Niedawno z.api si<; i zmar.
Natomiast sensowny ku7.yn wstawiI mi zamek do drzwi. Niu-
ra wzita do domu staruszk<;-pogon:clca ze s wojej wsi - wi-
da dobra z niej kobieta. Marzenie o samodzielnym mieszka-
niu nic urzeczywistnio si.
Lubi<; j. Gdy wypije kilka kieliszkw wdki. rozochoci
si. piewa czastuszki i wintuszy. Prbuj<;jrozgry.Jcst
1.1czciwa. niepokoi si o mojego syna. [ pr.typomina mi o nim
pr;o:y kadej sposobnoci. Czy ja uwaiam j za czowieka?
Trudne pytanie. Niura. jak uk prlewrcony na grzbie1. nic
rozumie. co si<; z ni dzieje.
Gdyby wykona model rzeczywistoci. w ktrej yje.
otrqmalibymy bajk<; prb i doSwiadczc yciowych. a w re
zultacic - stop wysiku i cudw. Czlowick z Zachodu postrze-
ga rt.cczywisto jako pole dziaania. Rosjanin - jako bajko-
w prlcstrzc . Zamieszkuj j istoty obdartonc si magicz-
11. Nickiedy ta sila rwnajcst zcru. nic kicdy wywraca wiat

20
do gry nogam1. Bajkowo pola wcwm;lrLnego Rosji zawar-
ta jest w jego pryncypialnej niennszyfrowalnoci. Wrogw
organizuje si jak zego ducha. Pr.o:yczyny i skutki zamieni a
si miejscami. Tworzy zwizki po tan11ej stronie lustra. Baj-
kajest konspiracyjna. Czarne koty utosamia si z knowania-
mi OpalrLnoci. Rosjanin wpuszc11 w siebie bajkowe myle
nie i zawisa na progu dwch wiatw. nie znajdujc zaspoko-
jenia ani w tworleniu ycia. ani w komcmplacji. Samoistno
rosyjskiego wiata zawiera si w samopochlanianiu. wiat
magiczny pociga mnie czarodlleJskimi fantazJami i napcl-
nia niezdolnoci radzenia sobie z c1.arnmi. Rosja jest intro-
wcnyczna w moliwociach i cks1rawcnyczna w swej bezrad-
ci.
Bohatera wyposaa si w pokonywanie prlcciwnoci. Je-
li ieh nie akeeptuj. wypadarn :r.bajki w nierLeczyvo'ist prze-
1rze. Agenci bajki. wsplnicy i szkodnicy - pop. onierz.
putowany. car. kupiec. rozbjnik. milicjant, Niemiec. mer
skicwski. Baba-Juga. smok. urLd podatkowy. dziwka.
na, kierownik. ehocho-Ukrai11iee - s na swoich miejscach
mn i po mnie.
Wchodz do wiata. w ktrym ju zawcz:1su zaostrlono
ymbolc. Udaj. e mog zmieui iluzoryczny wiat poprzez
lm:oryeznc dzialanic. Tym samym wypdni:un swoj misj
~kow. 1 to jest rLeezywiSde rosyjskie istnienie indywidu-
lne, ktrego nikt 1.a orni.; ni.; posplata. Zamieniam si albo
bohatera. albo w anty-bohatera. albo po prosiu w bajkowe-
przhodnia. Od bohatera do ofiary - jeden krok. nawet
jU\.\' grLC.
Przeciwnoci pokonuje si w rny sposb. gdy inaczej
nic przeyje: chytroki. oszustwem. sprytem. odwag.
1iwoci.Wnichidpr7eciwstawnccechy.k1rychsplo1
lada si wanie na rosyjski wial moralny. niepodobny do
ncgo innego. Posiadajc taki kodeks honorowy. trudno
rzyt schemat doskonaego poscpow:mia. Jedyn uciccz-
" :r. bajki moe by bezvr1gl~na ascc1.a.
Gwatowna mier wpisana jest w scenariusz nie jako tra-
llC<iia, ajako konil-czno. i llaba-Jaga nigdy nic ?.asrnnawia

21
sinadswojyciow rol,gdyinaczcjprzcstaniebyBab
-Jag. Istn ieje rwnowaga zaczarowania. Na tej ziemi bajko-
we pojcia utosamiy si z hislorycznymi potrzebami. Siaa
baba mak ... His1oria Rosji - to nie wyjcie z bajki (jak u lu-
dzi). a jej bur..iliwy rozwj. Nowa rleczywislO po staremu
pasuje do bajkowego leksykonu. Po literatune dziewitnasto
wic<:zncj dziwnym si wydaje. e Rosjanie nic s zdolni do
samo;malizy. ale tak jest. Ru obsiana jest Niurami.

Chopy i baby
Wszystko zapuszczone - cisza i spokj. Bolszewicy wca-
le nic byli marksistowskimi idiolami.jak podaje myl liberal-
na. Skoro narodowego ludu jest wicej ni innych mieszka
cw, wladza powinna by ludowa. Bolszewicy chcieli zrozu-
mie podstawy ludowadztwa i stworzy odpowiednie pa
stwo. Czerwona bajka jest krwawa. ale bardzo adna. Jednak
bajka blednic we wrogim nic-bajkowym otoczeniu. Nowe
technologie wycity bajk. Rosja wymaga odczarowania
wycznic po to. by nic zgina. Rozwj reform oznacza
zniszczenie narodowego ludu w tej postaci. w jakiej wyst
puje. Oznacza to. e baby i chopw diabli wezm.

Szpital
Tak jak ciko chorym. Rosjaninowi strach powiedzie
ca prawd<;. Niekiedy komu co si wyrwie - nie wrogowi.
a najbliszemu. ktry ycic mu powici. cacka si z nim,
kaczki" spod niego wynosi. Wyrwie si z nerww. gdy za-
m<;czy! kr<;tactwami. skonnoci do ucieczek przez okno. do
jazdy na sankach, ale potem znowu wszystko si przypudru-
je. wygladzi. a Rosjanin szybko o wszystkim zapomni
Lecz w cichoci ducha myli;
- Pomcie mi. pomcie. Nic pomoecie. wicej z.apa
cic1c.
Ale najprawdopodobniej i o tym nic pomyli. Ley na
ku i jajami merda.

22
 Skonno do niegodziwoci

Niegodziwo przypomina wodi;; kolosk wieo".

Kto nie polubi jej zapachu w modod, nic ma co robi w
tym kraju.
Anarchia jest rozszcrLon interpretacj moliwoci. Oo
tego naley odnie si.;; filozoficznie. llonor niszczy co bar
Uzo istotnego w czowieku. Na prLykad jest zamachem na
1eprzcwidywalno. A C7lowiek pn.ewidywalny - to nie
yjskasprawa.
W Rosji z zaoenia nie ma ani jednego czowieka uczci
ego. Oto. na czym trzeba budowa wsplne ycic. To pod
awa kochozu. Ale rwnie poemam. Rosja skada si z
1ulnych ludzi zdolnych do wszystkiego. W tym kraju po
inno nas1pi pene pojednanie z rzeezywistoci.
Nawet niecierpliwy Bieliski zrozumia to pewnego razu

Troch o sobie
Poka<;panu album rodzinny - chccpan'?
Wypchajsi<; lym albumcm.
To nasza rodzina.
- Potwory.
To ojciec.
Od razu wida, e szuja. Podobny jest pan do ojca.
Wszyscy to mwi.
A pana modszy br.11 1 siostra podobni s do matki. Ile
ma lat?
Tr.eydziccitrzy.
Ja dabym czterdzieci.
PrLeka.Zjejpanakomplemcnt.
A toeoza gwnianyolnierL?
Toja.
Wwi:zieniupansiedzial?
Nie, a co?
Moja ona siedzi. Piu.e. e kanni znonie. Tt.;skni tyl
ko. Za domem. Wiersze zacz<;la pisa z 11.;sknoty.

23
 - Za co wsadzili'!
- Zabia moj kochank. Z zazdroci. Noem. Mnie te
chciaa
- Szkoda kochanki.
- Kochanki nic po to s, by je t.aowa. A IO kto?
- Moja siostra z mcm i dziemi.
- Ma dwoje dzieci'!
- Woodia chodzi do szkoy. a Lena do przedszkola.
- Nigdy nie krzywdz dzieci. A pan?
- To zaley. ktojestdzio.."l:kiem.
- A len. podobny do Budionnego?
- Dziadek. Zosta zabity. A to babcia Klawa. Wbito j na
pal.
- Jak to.napal?
- Najprawdopodobniej przez pomyk. A to baOCia Sima
- A co jej jest?
- Nic. Wpada pod pocig. Pan ma du rodzin?
- ona i crka.
- Mu pun prLysobic ich zdjcie?
- Nic.Nienawidz.
- Obu'!
- Ano. Gdy jedz. wwszc im co z ust wypada. Makaron.
ogrki.
- llela1 ma parm crka?
-Siedemnacie.
- Pali?
- Szprycuje si.
- Nic przypuszcwkm. e ma pan tak du crk. Niedu-
go wnuki si pojawi.
- Mielimy ju i wnukw, i wnuczki. Tymc1.asem Nina nic
myli o zampjciu. Koczy szkol i chce dosta si do ln-
stylUIU Jzykw Obc)l<:h. Marzy, by zosta tlumaczcm.
-Zna jaki jzyk?
- Jakie byle co.
- Ajakrnapannaimi?
- Pawe Andriejewicz. Bardzo lubi spon. Moj ulubion
dyscyplinjcst futbol. Czasami odwiedzamy przyjaci albo
zapraszamy ich do siebie. Zawv.c SH< upijamy - ja 1moja ona
Marina. Ona lubi tequil. aja zwyk wdk.
- Co robi panaiona?
- Marina jest pediatr. Spccjalis1kwdziedzi11icskroba-
ncl.:. Lubi swoj prac i pracujczzaangaio:owanicm. Marina
ludnie piewa. ma adny gos. Raz w tygodniu uczszcza do
Dornu Kultury. gd7ie piewa w chm~. A t paua b:1bci. co
o j na pal wbito. to kto j wbi"! Na wiecie istnieje tylko
eden ..narodzicc"". ktry moe babci na pal wbi
- 0 1.:impanmyli"!
- Czynie mam racji?
- Jak si pan nazywa?
- Po co to panu? Biclow. Mam 37 lat. Urodziem si w
oskwie i przez cae ycic tu micszk:un. Mam skonnoS do
godzi woki.

Iwan Grony jcs1 malowniczy. gdy 1.abija syna. W Rosji

' tych. ktrzy zam.;;czyli i zabili wiciu Rosjan. Wlad7.a ro-
tka niszczya pr1.cdc wszys1kim wasnych micszk:11icw. a
ICI obcych lub wrogw. jak w innych krajach. Oddzielenie
rwio:l:erczoci od ucii..-ch i troski o kraj jest niemoliwe. To
wanie rosyjska malownic1.o.
Mimo tego. e Iwan Grony by sadyst. wielu lubi go dla
y. Inni lubi jego sadyzm. Brak sw: Iwan Grony - to
, _ .ns rosyjski

Dom pobudowany - gospodar1.1.nmr!. Na Zachodzie dorny

pobudowane. A my - bet. domw ywiu1er\cy azi!lly.
mcntalizm jest agoni wielkich religii. Czy co bdzic
powm? Rosjanie pr1.cz cay czas byli pr1.ckonani. e zmier1.ch
7Khodu jest nieunikniony. Chyba si.;; pr1.eliczyli. Zamiast
/11chodu nnicr1.cha Rosja. Co prawda. po rewolucji rwnie
l"Yllrno. e Rosja si<;: zawali la. Lecz w tym szalestwie bya

25
energia. Niedorzeczny entuzjazm. Rosjanin nabrzmiewa uto-
pi jak rop. Potem wybucha. Wszyscy id rwno. my ma-
szerujemy - lewa! I to napclnia nas nalen dum. Wszyst-
kich chcemy nauczy nierwno chodzi.
Rosjanie nie wiedz, czym jest nonna'". Widz, e inni
yj inaczej. ale im tonie wychodzi. Mijaj lata - nic wycho-
dzi. Niemcom wychodzi. wychodzi Japoczykom. Po co tu-
taj? J wszyscy nic cylc sic; ciesz, co specjalnie nie niepokoj.
Wiclkicrzcczy.Cob<;dzic z Rosj,jcl izmicrzchnic.zcjdzic?
Co robi z tym wielkim rozk adajcym sic; trupem?
Przysypa palo11ym wapnem

Mama
- Mamo! Co to znaczy by Rosjaninem?
Milczy
- Mamo! Mamo!
- Czego chcesz?
- Co to znaczy by Rosjaninem?
- Co?
- Co to znaczy by Rosjaninem?
Milczy.
- Mamo!
- Odczep sic;! Nudzisz!
- Marno!
- Powiedziaam ci po rosyjsku - odczep sic;!!!
- Mamo. nic bij !
- Mi!cziasracu1
- Mamo! Mamusiu! Nic zabijaj!

Podrcznik

Dlaczego mama nic chciala odpowicdzic synowi na po-

stawione pytanie?
Dlaczcgozacz<;!a gobi?Czyostatcczniczabiago, czy
jednak przey?

26
 Bajka
Wielu apie si na bajk. Baj kowa Ru stoi prled oczyma.
witu nic przyjto na stan.

Opis narodu
Rosjanin skada si z ..niczego". ktre zawiera w sobie
wszystko". Rosjanin uwaa, 7.c nic do nic:go nic naleiy. Ro-
anin uwaa. e naley do niego cay wiat . Mimo zcwntrz
J agodnoci i piewnoci Rosji, mimo jej babskiego obli-
:a, mioci do kefiru. ten kraj zamieszkuje ludooC z potwor-
)'m apetytem. Wczoraj wszystko, dzisiaj nil.:, jutro - znowu
.i;ystko. Jeeli udaoby si uzdatni i sensownie rozwin
styl wszystko-nic-wszystko", molna byloby sta si
nymkrajemna wzrNepalu.

Po upadku muru bcrliskicgo(doczego Rosjanie walnie

111 prlyczynili. by tak r;.ee, swoj szczodroci, wbri,:w z na-
li sprzeciwowi sojuszni kw RFN) wydawao si. e po-
1nn1 rozpocz si epoka wsplradosnego ssiedztwa . Rzc-
sywlkie, by moment. gdy w powiclrlU unosi sio;; duch bra-
1 . J wszystko zakoczylo si nicsympatyi.:znie szybko.
Rozczarowalimy Zachd i w pewnym s topniu samych sic-
sdyt okazaliSmy si ..innymi" ni Europejczycy chcieli-
nu postrzega. A przecie nawet w niewyszukanych fil-
amerykaskich propaguje si mioC do kogo .. inne-
", iupelnie odmiennego. a to do kosmity, a to do kogoS
ego w zwizku nicfonnalnym. jednak Rosjan nie zac~
llocha nawet ..inaczej". Zachd wola raczej innych"
'llt6cryk6w, m imo i wedle oonn spolecznychjestcimyo nie-
1budriej wo lni ni sprawnie represyjny wspczesny ko1nu-
1l1m chiski. Wreszcie okazao si, te w europejskim domu
hPk dla nas na11oet 1akiego kta. jaki udostgJniono Rumunom
I t toiceykom. nic wspominajc ju o Polakach i Czechach.

27
 Wiele mona wy1umaezyC barbarzyli.stwem naszego prt:e-
cigajcego si okresu pr.rejciowcgo. ale nic wszys1ko. Za-
chodnia nonna escetyczna staa si dyktatorem nic tylko scylu
fyl;ia, kcz i upr.-.cdl.eli ixihtycz:nych. Rosjan nie "~Litodo NATO
wanie z ixiwodw l'Stetyez:nych. nic prLesztiface contml.
Nawet ludzie wrogo nastawieni do Rosji. nienawidzcy jej
chaosu. kcrych niejednokrotnie spotykaem w Europie i w
USA, nic neguj utalentowania Rosjan. Wrd Rosjan rLe<:zy-
wicie mona spotkaC talenty. l)ywa. e i odpychajce typy
obdarzone zostaly ciekawymi cechami. Gdyby Rosjanie byli
przecitnym narodem. 11 o gle by ich nic byo.
Jedynie idea c harakteru narOOowcgo. kt n1. w Europie po
Hitlcrlc uwa7.a si za 1cmat liski. daje moliwo zrol.Umic-
nia Rosji. Rosjanie s narodem ndznym. Nic potrafi praco-
waC systcmatycznic i sys1ematycznie mySlc. Szdolni raezcj
do sporadycznych i jednorazowych akcji. Ze swoj patetycz-
n cmocjonalnoc1.jaskiniow nai11noci. lamazarnoci.
niezrcznoci w 7.achowaniu Rosjank prlcl dugi ..:Las byli
prLcciwics1"'cm es1ct)'Czncgo stylu Zachodu stylu kla~y
cool. Prawd mwic. o czym takim jak cool Rosjanie nic
nawet nic wied7.icli. A tymczasem IO pojcie z elitarnej mody
prLeszo w stan okrelajcy os1atnimi czasy kultur zac hod-
ni, prLekroczyo granice literatury i kina. wchono rwno-
prawnc ..o paznokcic dbaC" 1v wyszym scnsic. czyli kuhurn
rozplyna si w codziennym bycie, byt za w kulturze. W
Berlinie albo w Paryu do kladnie wiadomo. jakie papierosy
pal 1ylko lesbijki oraz jakiini samochodami jd:d tylko
pas1orzy. Po stronic rosyjskiej ani kultura oficjalna. ani ku-
chenna" ze zrozumiaych przyczyn nic nad7.ala za zachod-
nim rozwojem wydarLeli.. IL-cz ostro zbaczaa z drogi. Ogl
daliSrny :t.achodnic filmy, kankowaimy 1.achodnic czasopi-
sma i czytalimy 7.achodnie ksiki. gdy byto IO moiliwc.
7.Upclnic inaczej ni zachodni odbiorcy kuhury. W kadym
razie nic widzielimy w caej tej produkcji idei jednoczcej.
czego ponad barierami konniktw konscrwa1ystw i libcru-
w. :1rchaistw i nowatorw. Z.:igbialimy si w sens cgzy-
s1cncja l11y, uic dostrzegajc powstawama nowej fom1y. J>rLC
gapilimy 10, co stanowi estetyczn iscoh~ Zachodu ostatnich
11idziesi<:_ciulat.cojudawnotcrnuogoszo11owdwchar-
1ykuach programowych w czasopismach Time" i Life" i 11a
co zareagowaa modzie od Los Angeles do Capetown. To-
ko i nawct socjafatyc1ncj Wars.zawy.
Pojcie cool {ctymologiczmc - chodny") powstao w
USA w kocu lat 40. wraz z Jaz1.0w pyt Milesa Da\ba
The Birth of the Cool" oraz ksikami Jacka Kerouaca. Tego
~tatniegomonauznauidcologa coo/{w l950rokupisa
rnicy pomi~zy wiadomoci surow" i roo/-wiado
ci jako przeciwstawnych fomiach samowiadomoci)
oo/-wiadomo. nic majca do tej pory rosyjskiego odpo-
1ednika. nie pozostawia w czowieku nieodreagowanych.
icmnych" stron. Charakteryzuje si otwartoci. prlcjrzy-
ICi, wewntrznym erotyzmem. ironi. wyra7.nym stylizo-
1nicm, co dostrzegamy w jej jazzowych korzeniach. Zde-
ydowanic nic wszystkie boyszcza Zi1chodu byy cool. Ani
' lvis Presley. ani M:irylin f\fonroc nic mieszcz si w tej
egorii. Natomiast to. co najlepsze w Dcatlesach. w musi-
lu ttes1 Sitle Story Leonarda IJcrnstcina. w pieniach Doba
hma z jednej strony. zdrngicj za umiech. fryzura i
ncubranicprczydentaJohna Kcrmc<ly"cgo(szczcglnic
porwnaniu z C hruszczowem na wsplnej fotografii) - to
wdziwycoof
Slo pniowo cool stawao si zwic1iczcnicm globalnej. amc-
o-curopcjskicj sz1uki mimiki. gosu. mody. reklamy.
zachowania. Maniery dyploma!\\ radzieckich oraz ro-
ma produkcja kulturalna spocykar si<:_ na Zachodzie z du
ironii. Rozziew mi~zy zachodni mod i ..stylem ro-
t"Jk1m" sprawi!. i w wiadomoci Zachodu po rozpadzie
RR od nowa zacz~to posrzcga Rosjan jako wroga. chOC
nicdeologiczncgo.acstctyczncgo.mnicj nicbczpiccznc-
1, bardziej mics7.llcgo. Szczeglnie w porwnaniu zcksccn-
tv(1n, u6wnowacnic opanowan ..T he cool Britannia". w
hlll'rprttacjipremicrabrytyjskicgo.jcstcmyncrwow.szar
lllICll s, wstydliwie nachaln mas. Nic ma wrd biaych
lt1dll wikszych ..antycoolw ni Rosjanie

29
 Niemniej jednak w latach 90. Moskwa uparcie dya do
bycia cool. chcc nie chee pOOiaje za Zachodem, donasza-
jcym t mod z braku innej. Na\.\et milicjantom uszy10 uni
fonn na modl zachodni. Jednak rosyjscy neofici (np. cza-
sopisma modzieowe. prezentujce si jaku c(}(}f) nic blidzili
curo1.achwytw swym wyblakym naladownictwem.
Jednake ... Puszkin! - mamy wasnego fundamenrnlncgo
..coola". A Bohaier naszych czasw? - te. A Rewizor
Gogola? Pewnie Loliia'" jest najbard1iej cool-utworem XX
wieku. Who S cool in Ruuia? lija Kabakow. najlepszy Brod-
ski. w czym Sorokin; Pielcwin. tuzin folografw i jedna z
modelek jakuckich te w czym przypominaj cool. chOC
oczywicie nie we wszys1kim. Mamy rwnie radziecki. kla-
syczny cool na wzr Branki kaukaskiej". Wreszcie Stalin -
cool-reyser najbardziej okn.nnego 1catni poli1yczncgo

Kana Biaomorsk i

Kada kobicla rosyjska jest atawisiycznajak pyia nagrob-

na. eo niekiedy dodaje jej uroku. Ma zapach ciaa od dawna
nic perfumowanego. Od skry zalatuje rozkadem. Oczy za-
padnite. Depresja. Zarnarly glos. Tarn, na wolnoci - jak
gdyby na ksiycu. A do plotu dwa kroki. Jak kiedy w Ber-
linie lub na lotnisku midzynarodowym. Wicie bab 01warcie
chwali si intuii.:j i doszukuje w sobie zdolnoci wicdmi
nowskich. ktrymi niekiedy strasz mtzyzn. lnnc przcciw-
nic - lubuj si w kurewskich cechach. Kurewsko kobiety
rosyjskiej - lewa strona jej wstydliwoci - byszczy si bufe-
towo-knajpianym kolory1cm. Nalej. pOOaj. obsu. Kurew-
sko jest Kanaem Biaomorskim ojczynianego ycia

Prawda rosyjska
Nic bdziesz szanowa innych - nic uszanuj i ciebie. 01.i
ki tej zasadzie Zachd istnieje przezostalniedwiecie lal. Ba-
nalno przesania daa rezultat komfortowy.
Ohydyciarosyjskiegonicjcstchams1wo. nawctnic s10-
su nek do czowieka jak do gwna. ale cicha zgoda na tn>oanic
w niegodnym yciu i denie do usprawiedliwienia go. Ro-
~yjsku prawda zawiera si w umiejtnoci usprnwiedliwiania
wuys1kiego.

Kto winien?
Akumulacja opisw tworzy kultur. Rosjanie maj du
)lot opisw. To literatura rosyjska. Niezrozumiale jest na10-
il1s1, dlaczego. posiadajc tak ilo opisw. Rosjanie nic
unli kultury. Wiem. e ani Tamara Mikolajewna. ani
udmila Walentynowna. ani M ikoaj Pawowicz. ani Dymitr
Hiljewicz.animasainnychludzi nicjesttuz3groszwin-
Rwnie Mich:il Kumicz nic jcs1 winny. Istniej jednak
Je miejsca. gdzie brak opisw jesl szczeglnie widoczny.

Nadzieja
Nadzieja w Rosji umiera jako pierwsza. Oto wniosek. kt-
mo.tna wysnu z historii naszej ojczyzny.

Jcthalam do domu
l0iymjestszczcic'!
To pudding
Po prostu pud-d-d-ing.
Nmeszczcie.

Nie zasan iajcie mi nieba

Podoba mi si bycie Rosjaninem. Podoba mi si<; puszcza-
wuystkiego mimo uszu. Id sobie i puszcwm wszystko
mo 1117.U. Mwi mi, e lak nie wolno. A ja mwi: nic
Ml mi nie wolno. Nie cierpi<; tego. Nie zasaniajcie mi
~l1h11

31
 Bycie Rosjaninem
- Tych. co grLeszyli w yciu minionym. Opa1rlno wy
syta rrn prLetopienie do Rosji - powicdzial Szary. - Forma
kary.
- Kogo konkn:tnie? - zaimcrcsowalcm si
A wszelkie dziwki i krtaczy - rld: Szary. - Wszelkie
diabdstwo
- A co z Rublowem i innymi?
- Dlakomras1u

Historia narodowego futbolu

Piotr Pierwszy poprowadzi pik<; do Europy. str..:clil, chy
bi - rozbi okno.
Druyna narodowa broda1ych chopw pogonia pik do
Azji.
Katar..:yna Wiclka1.adarakicckiprzcjainicja1yw.
l'awcl odebra pik i zaarnkowal azjacyck bramk
Alcksandcr Pierwszy prLcjl pilk<; i skierowa w stron Eu
ropy.
Mikoaj Pierwszy posa j w stron Azji.
Jego syn. Aleksander Drugi. kopn pik daleko do Eu-
ropy.
Aleksander Tncci odbi do Azji.
Mikolaj Drugi pobieg truchcikiem na Zachd
Lenin poprowadzi pik<; w stron'< Azji
Stalin. z podania Lenina. str..:elil gola.
Wynik 100:0
Chruszczow rozpocz ze rodka boisb i nic wicd1_c dla
czego, pogoni! pilk<; do Europy.
Breniew skier01~al j do Azji.
Gorbaczow zagral na europejskiej czci boiska.
Jelcyn kontynuowa jego gn;. ale w drugiej poowie pogu
bilsi.zalrLymainiewic.doktrcjbramki str..:cla.
Gwizdek. Konice p11s:c:or1ego wicku.
 Rozmowa o najwani ejszym

Byy czasy. gdy bardzo pr7eywalcm losojezyzny, nie

a1lalcm po nocach, mylalcm j:ik j wyzwoli.
Od kogo? nic zrozumia Sasw.
Rosjanie s mistr7.a.mi w wymylaniu sobie wrogw.
Musialomi si toznudz1.
Znowu p;iristwo nas okrado~ - radonie 111dcklamowa
~.r.a.

Nic p;iristwo! - nachrnur.i:ycm sii;;. - A 1cn. kogo szu-

my!
Zemcimy si! - przysig Sas1.a
Ludzki klim:it Rosji jest gorszy od zapaci ckonomicz-
l agresywnego 7.cbractwa - orzeklcm.

.
Zgnioc t gnid! - \\'f"lasn Sasza. - Prosz o wodi;; mi-

Naiwny ze mnie durcri - wydawao mi si. e caa ta so-

ilOta nicdorzccwoC jest naplywowa i pr.t:ypadkowa. ale
mm przekonaem sii;;. e Rosjanie mog ..prlcz sen w-
inne narody, jak winia swoje dzieci. a rano nawet si
pod"'J)i.
winia nic moe ..prlcz sen zadusi siebie - zaopono-
I Sua . - A nam to wspaniale wychodzi. Luli. luli - za-
, energicznie k lepic si po kolanach.
U matuli - podchwycilcm. - Naiwno nowego pokolc-
llDre ju nic prbuje zmieni si w klas redni. samo-
i usamodzielni. wywouje \\C mnie nic mniejsz
nit durnota ich ojcw i matek
haarda jest subtelnym uc7.llcicm - rozemia si nieco
y Sas1.a. - M odzie powinna wzi wad7. w swoje

Nie mogi;; oe7.ywicie powiedzic. e wszystko jest mi

, Niepokojem pr1.ejmuje mnie gnostyczna myl o nic-
Wtwnoki dusz, ale obserwujc czyny narodowe nic mog nic
1111ylfll, te stan pierwotny. w ktrym 1..najdujc si nard.jest
111.~holln jcgo moliwoci umysowych.
Narody szc:-i;;liwe. osiadlc pod szczliwymi niebiosa-

33
mi, Jak Wosi, nieco rmcszaj nam w karlach - westchn
Sasza. Stwrzmy tajne stowar.tyszcnic.
- Jakie?
- Do stwor.tcnia nowego Boga.
- Prosz pozwoli, e wkoflcv;: o Rosji! O Rosji pisze si1'
zwykle ostronie. Albo si j faluje. albo star.i zrozumie. Ro-
zumienie utrudnia nic jaka skomplikowana cecha wi3domoci.
a wprost prw:iwnic- nadmierna prostota tutcjszyi.:h obyczajw.
- Oto teraz gadamy. g:idamy. a nad Capri wisi ksiiyc. jak
soczysty plas1crck cytryny - powiedzia Sasza.
- Czowiek. ktry nic rozumie \.\'lasnych polrzeb i wiado
mie sobie szkodzi. naprawd wydaje si zagadkowy. Nard.
ktry pozosta tworem archaicznym po wystr.telcniu sputnika
i stworzeniu broni atomowej.Jest niebezpieczny i bczwzgl~ny.
- (kzywicic ukrywam swoje pogldy - powiedzia Sasza
- Na zcwnlr.l staram si sprawia wraenie czowieka in-
teligentnego - dodaem.

Krtkie wiata

Gdyby w Rosji nic byo jzyka rosyjskiego, a mwiono by

np. po niemiecku. to tu w ogle niczego by nic byo. A tak
jcstpn:ynajmn icjj1;zykrosyjski.
Cz!owick z Kaukazu z aktywnym stosunkiem do iycia.
gdy chcia w radzieckiej Moskwie zje kolacj w restaura-
cji. zawsze znajdowa odpowiednie sowa. by otrzyma do-
br s1raw.
- Suchaj - mwi I Kaukaz - i z tak wag wymawia ~wia
domic niepoprawne suchaj". wyniole marszczy nos i pod-
nosi do niego palce. wyrniajc siebie wymow ciaa od
tych, co wadali poprawn)'ffi jzykie1n. e kelnerka nalych-
miast zaczynala yczliwie merda dugopisem. Rwniei nic-
ktr.ty bogaci ydzi z bohemy potrafili zamwi sobie co
smacznego: w ich s1.aszlyku nie byo niejadalnych kawaw
tluszczu. a w moim byy. Tu nie chodzilo o to. e kelnerka
wicr.tyla w gruzisko-ydowskic napiwk i. Ona wierzya w
nacisk jzykowy. ustawienie gosu. Za Rosjanin,jeieli by

34
1irtyjezdnym. w delegacji. albo po prostu z wypindrlon ko-
chank, nijak nic mg jo;;zykowo prlebi si do kelnerki.
nnwet jeli posiada pienidze. Szamota sio;; z pasywnymi
Mlow11mi. Dlatego Rosjanin jad gwno
Niektrzyuwa.:i:aj,ejzykrosyjskizamieconyjestdu
llokibrlydkieh sw. Do nich zalicza si pr1.ckks1wa oraz
Jryk postsowiecki. Jednak jzyk sowiecki 10 10 sarno. co
j111ywdzi11nie niebiesko-czerwonego mundurn milicyjnego z
l\im:f.crk: uwiera. za ciasuy. obwisa. Kady Rosjanin w mi-
k:yjnej furaercejesc sabszy od furaerki. Tak byo. Wszy-
)' wygldali jak milicjanci. Prawic nic znalem wyjtkw.
Lubi przeklestwa za ich magnetyzm. Ale podoba mi si
id 1ubtelna zmiana obyczajw. delikatna korekta stosunkw.
kurwacicho prletapia si w ..kurcz. Lubio;;jzykowy
luf', tytoniowy blend rnych argonw. Gdy zakoriczy-
" ' tarty, wyschy jako pojcia. gdy r1:eczywisto artom
uk:gla, slo wo uleglo - zaczly sio;; rozgrywki. l'rlcczcsuj
Ulllawiam po ktach. bajeruj.;; - udajo;;. e wszystko w
u, cho rnki bajzel
W czasach radzieckich samochody jcdziy na wiatach
llojowych. Czyli skromnie. Kiedy zakoczy! si komu-
llma. Jak gdyby nigdy nic przcszly 11a kr1kic. W ten sposb
ll lly o swym istnieniu. Aktywnie. To samo z postsowicc-
. . .kiem. Zapalono krtkie. A niektrzy zaczo;;li jcdzi
dlueich.
ltlllak ci. ktrly zacz;;li jc.:i:dziC na dlugich. pojechali tak
U poowa zn:ilaza si;; 11 rzece Moskwie. Bez prze-
lll stamtd wyawia110. Dlatego jzyk wybra jednak
krtkie.

lm11alacja pesymizmu
M~rn niesamowite uczucie czstkowej racji wszystkich.
ti l1! tM.:jqGro.:i:ny. obraony na Kurbskicgo. Ma racj!\ M iko3j
obraony na dckabrys!w. Ma racj Kurbski, nic wytrlymu-
jc renesansu rosyjskiego. Ma racj zwyky czowiek. nic
ufajcnikomu.MaraejknajpianyJcsicnin. Ma racj wim
sztuki.lekcewac micnfac Rosj. Maj racj ci. ktrzy
chc imitowa Zachd. na1chn Rosj jego energi. Nikt uic
maraCJI.
- A gdyby pan pogodzi! si z pastwem. odnalaz w nim
comilcgo? - zapyrnmnie Sasza.
Wtpliwo prbywlicwncjdozdrady.obskurantyzmlub
zmt;czenic. Nic miego" nic mona odnale. nic .. miego"
nic ma. Rozpaczliwa tt;sknota do nieprzemijajcych wartoci
pord gwna. Chamskie zarozumialstwo wiecznie zajtej
sob wadzy, ktra nic ma czasu. by rozmwi si ze spoe
czestwem. Nowe krqwdy. Sia inteligencji rosyjskiej pole-
ga na myleniu pozarzdowym. Na !ym polega te jej od-
wieczna sabo. Nieustanny list Bieliskiego do Gogola.
Teraz. gdy patrz<; na to. co si wydarzylo. wydaje mi si.
e to nic ze mn. By w Rosji pesymist - to jak wystrlcla
wszystkie naboje. Niczego nic przyjmowa. niczego nie do-
cenia. Sta i spluwa. Jeli ~7.ic lepiej ni mwie - za-
pomn. Jeli gorlcj - osdz: Obiecywae prt.ccic!"
Wyjtkowcpr1.ypadkiszlachc1nejslubyojczynicn igdy
nic byty doceniane prt.cz podcjrzliwych wspczesnych . Nie-
wiara we wasno~ nieuczciwie zdobyt. Pokusa nowego
podziau. Gorzki smak w ustach - to podstawowy smak oj-
czyzny. Niezdolno do zmuszenia kraju. by pracowa sam na
siebie. N iezdolno do prt.czwycicnia wiecmcj obcoci
p;istwa i czowieka. Nieustanne biadolenie. Zakamane ga-
dulstwo dysydentw. Martyrologia. Nicskoticzonc !ajdac1wo
ycia rosyjskiego. Gdy ycic toczy si na przekr yciu. Pod-
niesienie rozpaczy do pott;gi bohaterstwa i ostatecznej praw-
dy narodowej. Wstrt do kraju. podyktowany rozczarowa-
niem.
- Duch Lcnnontowa - uoglni! Sasza.
Nic moglimy si nagada. Mwilimy i uoglnial imy
Caymi nocami. Nasze slowa zleway si w cksta:i:ie.
l'r.:cbudzcnie rdzennej Rosji. Ona wy~uwa ide zdr~dy. po-

36
kusy zdeprawowania kraju prLcz Zachd. ydw. wykszrn
ccflcw. Wszystko ulega zapomnieniu. I powtarza si. Duga
111~ politycznych rozrachunkw. ktrych wys1arczy na cale
11okocnic.
Czym zadziwia Rosja"! Rosyjska patologia posiacb dodm-
kuwy wymiar. To podstawowa warto. Tak. ale kto mieci
lei w tym wymiarLe? Doly s nieodpowiedzialne. wstn;tne
Inteligencja jako warstwa histcrycwa. Nikogo nic ma. ale
ludzie.
Niceo uchylaj si i znikaj - zasugerowa Sasza
Podobno stosunki pomidzy ludmi s w Rosji unikalne
111n1owa w rzeczy samej moe zabrn daleko. Glboko. W
ld11kowym wymiarLc pomidzy mn i Sasz pneskakuje
kr1. Rozpromieniamy si i wwczas ..wydaje sh;"" uam,
n1k tcgo.cona111 ..siwydajc'". ni gdynicbdzie.J.::dnak
1 kund, gdy rozpromieniamy si w ciemnoci . 10 .wy.
-1e11''pelncjcst oczyszczajccj cncrgii. Przypad kow
w doprowadza ona do stanu cg..:ystcncjalncgo obna

K1l!lka

l 1lU1janach napisano duto.jak o nikim innym. Jednak

l111n11 nic czytaj zeszytwnaukowych. Sawi si ich albo
a Rosjanie nie czytaj. Nic do nich nic dociera.
1111111.,.).1,
1~11111\lJobwinianoclazn kurtyn. I co? Dupa bl:ida!
 Duma
Lecimy z Sasz na kolokwium do Bukaresztu. Lotnisko\\
Bukareszcie jest zamknite. Ldujemy w Sofii. Na lotnisku
rozpoczynamy por.inne pijalistwo. Zalewamy si wdk. Sa-
sza chce do domu. Podtyka mi pienidze
- Wsad nrnie do rnkswki. Do Czertanowa
- Tu nic ma Czcrtanowa. To Sofia.
- ChcdoCzertanowa!
Wybiega na plac. Wsiada do mkswki. Takswkar1.odwo-
zi go do Czertanowa. Jestem sam. Wpadam w Rumunii na ko-
lokwium. stoj sobie. pij wino i wywouj zainteresowanie
swoj osob.
- 0. Rosjanio.
Stoj Francuzi, Niemcy. Polacy - i nic. A stan Rosjanin
- od razu ciekawiej. Rosjanin obowizkowo czym si wy-
rni. Albo si'< spni. Albo o czym zapomni. Albo zgubi
Albo uszy odmrozi. Albo rozumem bynie. Albo kogo we-
mie i wyjebie. Albo zarzyga podog.
1jako zagadkowy Rosjanin wiem: jestem nieodgadniony
Nie podlegam analizie. Analizie podlegaj is!Oty rozumne
Sam niewicm.czymzadziwi1.;.kierujcsinicracjonalnymi
pr.i:ypuszczcniami. Mog rzuci sio;;: w ogieli i uratowa dziec-
ko. Mog<; pr.i:ej obok. Niech si pali! Niechaj wszys1ko
sponie! Ja. daltonista moralny. nie widz rnicy pomid?y
tak i nic. ~-lwi, e jestem cynikie1n. To ju godno. A ja
nie mam godnoci. Moe jeslem bez sumienia? A to zaley.
Lubi szydzi. wdrcza ludzi. Ale jeli co - pomog. Chc.
by szanowano mj stan. Moliwe. e mam !skn du~.r.<;
Tsknota jest spiskiem .. wszystkiego"" prze<:iwko mnie

Oddzielenie Rosjan od Rosji

Moliwe jest porozumienie z lwiem. ale sprbujcie po-
rozumie si z jego skorup;\. To samo z Rosj. Rosja jest r:
dykalnicjsza od Rosjan. Twr jest silniejszy od twrcw. I
Rosjanami jeszcze jako mona si dogada. z Rosj nijak
 lu duo gwna w ni si wlao
Rozumiejc. e dzieje si co dziwnego, lecz nie umiejc
lq wy1/owi, Rosjanie wymySlili sobie wymylon ojczyzn
luw1crxyli wni. Kady nazywaj inaczej.
Naley oddzieli Rosjan od Rosji. Rosja jest bardziej gw
nlnn nit Rosjanie.

Odzie on jes1?
Odzie szuka S1.arcgo? Po co szukaC? Jeli icraz me od
l\)d1ic si; Szarego. Rosja utraci swoj lwarz. Moliwoci
01j1 1.awicraj si w wyobrani Rosjanina.

~rosyjski jest straszniejszy od Sdu Os1a1ccznego

I.udzie zb~dni
Nijak nic udaje si nam zobaczyC siebie takimi. jakimi je-
)' naprawd. Co prleszkad1.a. Czy 10 nie dlatego Ro
1nl me 5 Momaignc'ami. czyli nie s zdolni do samopo-
a. bo inaczej biada im'!
" - om ie zablokowany system
ltllli do niego si wamaC. okae si. e ide narodow
jnt nikczemno. Nie ma adnej innej idei. ktr Ro
Wprowadzaliby wycie tak konsekwentnie. We wszyst-
tc:konsekwenini. a w nikczemnoci - niezomni.
fillllllucjidcikaszysic;nieugotujc.lnietrLeba.ldeanaro-
nle trzeba gotowaC kaszy. Kto zabiera si za gotowa
llD nie jest Rosjaninem. Nikczemno jest zerem twr-
1, nieumiejtnoci doprowadzenia czegokolwiek do
- . lemoloty spadaj, samochody si psuj. Nikczemno
I Mbowoki bezpodn; blisk wiadomoci religijnej.
I n1 odwrt. Krailcowo prowadzi do pltaniny. Std
1~1 t!C nieporozumienie z bogonoc. Rosja jest teologi nc
~tV.1111 llyly c1.asy. gdy pisarze wyszperali stan ludzi zbd-

39
nych. Problem nic sprowadza si jednak do leniwych mdra
li. Biznesmeni Rosji take s ludmi zbdnymi. Nic s po-
trlebni. Nic s potrzebni emeryci. Rwnie pisarlc s zbd
ni. I chopi. ro licho ora wi~zn zn1ar1lin? Robomicy zu-
pclnic nic s potrlcbni. Do wadzy id sami zbdni ludzie.
Dzieci nic s towarem chodliwym.
Kady w Rosji jest zbdny. Jednak gdy ze sfery spolccz-
ncj (gdzic brzn1i to gronic) przcnicsic si czowicka zbdnc
go do sfery mclalh:yczm.:j. nikczcmnoS zamieni si w cnot
i ws;i;ystko ;i;ajrnic swoje miejsca. l'owsrnn metafizyczni
chlopi. podadz im rk metafizyczni robotnicy i razem zaj-
m rnicjscc na picdcstalc.
A gdyby Napoleon podbi Rosj. jak marzy o 1ym Smicr-
diakow'! I tak jako by to bylo. Std taki rozkwit sztuki i lite-
ratury przed rewolucj. Wspaniay zbir ludzi zbdnych
Rosja pozbawia wszystkich sloniny i zostawia ich sarn na sam
zbytem. bczporcdnikw

Rosja i Afryka
Nic na prno Rosjanie ;i;mies-1.ali si z Tatarami i teraz 111c
wiadomo. czy na Polu Kulikowym byla bitwa czy wojna do-
mowa. A gdyby istotnie nic spodobao si Rosjanom Bizan-
cjum. mona byoby od biedy przemalowa si na kmolicy11n
Problem. czy Rosjanie wezwali czy nic wezwali Waregw. by
nimi rzdzili.nicjes1istotny. lstotnejes110.iwrzeczy~
rncj mogli wezwa. nic radzc sobie ze sob (le mieli kogo
wzywa - pnocnych dzikusw!).
Jak wana jest umiejtno nieradzenia sobie z samym
sob. niebycie andarmem wlasnej osobowoci! Wszysq
radz sobiczesob, pnyezcsujinstynkty.obcinajpawok
cic.czy1ajgazcty.a mysobicnic radzimy. Ani zcsob.;1111
ze sob nawzajem. Jcstc1ny ponad to.
Jcdnakiinnitc sobicznaminicrad74.Warcgowienicpu
radzili sobie. Carowie byli nieroztropni. Nawet Piotr l'icr"
szy nic poradzi sobie. Brody goli. strzelcom glowy cina.
chujmu sta.aitaknic nicwyszo.

40
 N11dszedl czas. by ROSJ\'. wreszcie skolonizowa. Jak Afry-
k~ Afryce kolonizacja pomogla. Zbudowano drogi. supki
jlt<ltawiono. ezc!"ono-bialc. jak we Francji. Nauczon-0 si
mwi ..dzikuj i ..prosz. Do sklepw dostarczono nor-
m1fisk1c sery. Nic ws1.ys1ko oczywicie si udao. nic wszy-
~y 1>olubili sery. wiciu jak dawniej ledwo wie koniec /.
m\ecm. lamp naftow pr1yw1cca. co jednak mimo wszyst-
u wyszo.
J11k by tu kogo poprosi. by Rosjan skolonizowano"! Dcz
klchkolwick ceregieli. Kogo'! Byk nie Niemcw. Ci m:ij
lhc nerwy. Mog Rosjan pr1.ctr1.cbiC. Bardziej opaca si do-
1y do Japonii jako nov.a 11yspa. Albo. na wzr Al3ski.
1edll si ia siedem milionw. Wwczas Rosjanie naua
jfft normaskie sery i popija je winem burgundzkim.
liln111. si nieslychanie. Ale swois1o pozostanie. Jak u
flo)-bnw. Ci w dalszym cigu jedz n;kami. Wierz w
k h niefrancuskich bogw. Paraduj w boskich s1rojach
i krlewsk godnoci. Dlaczego Rosja mit by gorszu
Afto}'ki'/ Ajcligorsz:a gdyniemarnybubuinic potrn
1 pdnoci parndowaC. nic posi:idamy gitkoci w pal-
h I l.lfv;ach - co 11611oas"!

4a.;i sic;_ nic zapomina. Wszystko dzieje si\\ niej lc.

ll'>SIU le. ale 1.adziwiajeo lc. Emigracja rosyjska.
aajbardzicj oSwiccona. nic wrasta w inu rll'Czywi-
hllk. gdy wyjcdc do Niemiec. nic zginie. ji;;zyka si
pnytyjc. wsy stercz. My pasujemy tam jak w do
Nie uoy si nas w cudzej szkatuke. Ogony wys1aj

1:!:.~:ii::~:J~~:;n;,~~~::~~~i uczuciami wspomi-

. Zruszczyli si fryce.
l--J rosyjskajo:st 1.aprzaristwcm.jak zmiana pci. Nic
h ~ ltY c.cy-chlopccm! Chc 1.nowu byC bab! Wszyscy na-
H -~~lol Nostalgia ciska gardo. Z powrotem do bab. Ale
+h11 1tl1bojsic;swcjojczyzny

41
 Rosjanie za granic ju w drugim pokoleniu staj si ka-
stratami. Z wygldu mordy jak gdyby wei te same, ale be-
bechy inne, nic nasze. Demoralizuje si jednak poza Rosj
rasa rosyjska.

Zcwrn;:trzno

Rosjaniez 1.asadys nieestetyczni. Niechlujni. Poplamic

ni. Na portkach plamy. Na dupie te plamy albo pryszcze. Pla-
mis1e gady. I zapach nicprzyjcmny.

Praca
Prac w Rosji gasi si z obu stron. Od strony chci i od stro-
ny rerultatu. Chciaem naprawi wszystkie ploty, wyprostowa
supki,jcdnakzrorumialcm. crobi nictak.Gotowenicstoi.
i wlanic dlatego wykonane jest lc. e i tak upadnie. Z drugiej
strony, dlatego nic stoi, e wykonane jest le. W Rosji nic na-
ley niczego robi samemu. I tak jako si samo zrobi

Z1m;:czenic
Zawsze si dziwiem. e ludzie na Zachodzie tak szybko
si mcz. Podobno duo pracuj. ale 10 nie jest duo. S naj-
przerniejsi. jednak kr.l!epkichbrak. A Rosjanie s krzepcy.
Jeeli ich rozebra - sama krzepa. Rosjanin rzadko skary si
na zmczenie. Dla przykladu - ws1yd mi. gdy si mcz.

Wysznij Wooczck

Sasza pokaza mi marx; i zrobi Io nam si(( smutno. Rosja le-

nia na mapie j ak rozwarta ham1oszka. porzucona po pija
stwie. Duga ta ojczyzna. nic objedzie si przez sto lat. I po
jcchnlimy do Wysznicgo Woloc1.ka mi~miastowym au-
1obuscm. Nagle duymi patami sypn nieg. Wysiedlimy na
dwon:u autobusowym, zjedlimy po pon:ji pierogw z mi
sem i pr.l!cZ nieg po kolana pobmlimy do wychodka.
 Wychodki publiczne w Rosji to wi~CJ ni s1lak pr1,ez hi-
lori ojczyinian. To s sobory. Z kopulami nu:: w gr<;, a w
dl. Naleaoby je pokazywa turystom jak sal<; tronow na
Kremlu. z nalenym szacunkiem. Rosja. wujaszek-przcrb
okno-liberaw ju nic pierwszy wiek wstyd si<; swoich
wychodkw. uwaa je za swoj bolczk. Jednak ycic spo-
/OClnC Judzi najlepiej odzwierciedla autentyczna. a nic po
ktolicku obudna spolcczno wychodka. Naszych miejsc
11C1Cj11lnych schadzek za naturalnpotr1,cb, wi:.cychczlo
'tlrlcka z przyrod, nic zniszczya destabili1.acja historyczna.
114edca wynikiem obnienia impulsu pasjonamcgo w systc-
mle ctnic:znym
Wychodki wybroniy wasn samoistno. nic zwaajc na
l~h wujaszkw-przcrb-okno-cgois1w. k1r1,y nic s zdolni
do nmopowiceii w imi bezinteresownego patriotyzmu
Wychodki uratowaa twarda pozycja nieprzejmowania ob-
~h wpyww. Mamy z czego bydumni. l'okonnlimy ko11-
wtt1Cjonal11o. Wyszlimy w 01war1y wychodkowy kosmos.
Wuyscy jestemy kosmonautmni publicznego sracw. rowic-
llbym przed wejciem do kadego wychodka rosyjsk ban-
llm/- Niechaj lopoczc. Na cianie w ikony i portret prczy
denla. Duo widziaem cudownych wychodkw. wszystkie "I
lkklao powodu nic dziaaly. w domyle demaskujc filo
tk~ prno Zachodu. nigdzie jednak nic spotkaem ta-
ll"F bizantyjskiego dziwu jak w Wysznim Woloczku. Tam

na
,,...rdk pomidzy dzia!em mskim i damskim postawio-
dole. a od gry. od sufilU. Glw nic wida. a caa
,.,.. jak na wystawie. Siedz sobie bczglowe baby w r
..,_ wtcku w mtdku i sikaj-sraj z wielk pasjonamoci do
llUI' <acie, anatomia. pierdzenie i talk show. Kto pali, kto
#)'ta pu:t, kto ustala istotne sprawy. k1o po pros1u p:1sjo
Wltlt napri;a si. zapomniawszy o wszystkim. Teatr ero-
IY,1ny, -1cd ile chcesz. cho smrodu oczywicie duo. Wy-
Uimy tll.mtd i postanowilimy nigdzie dalej nicjech:i. Po
~1' I llllc w ojezynic wszystko jest pasjo1rnmc do blu.
 Lenin

Lenin wiedzia. co robi. Konieczny byl spisek przeciwko

ludnoci. W Rosji trlcba wszystko poprawia w konspiracji.
Jedynie prLemoc moM doprowadzi kraj do czucia. Z lud
noci nic naley si liczy. Jeli zabi polowe; (nic szkoda
ludzi duo). z r.::szt bdzie latwiej si dogada. Dla1cgo. e
ludziom brak wiadomoci. Ni kczemno nie chodzi w p;irle
z demokracj. Rosjan 1r1.eba ..ustawiac
Konserv.'atyciuwa:i:aj, e Rosjanics inni ni wszyscy i
jedynie silne pmistwo zdolne jest 11trqn1a i<:h w rnglad1. Im
bardziej nieludzkie jest pastwo. tym lepiej. Moim :.:dm1icrn.
konserwatyci znaj ut prawd;; o yciu rosyjskim. Rosjan
naley trzyma krtko. w wiecznym stra<:hu. przykn,-caC im
rub<;:. nic pozwalaC t<:hu za<:zerpn. Ww<:zas zaczynaj:i
1wort:y nard i jako utrzymuj si pr yciu. Konscrwaty
ci zawsze nawoywali do ..prlymrocnia"" Rosji. Rosjan Irle
ba tu<:. Sz<:zcglnic <:hlopcw i dziew<:z;;ca. Milo jest la
mode pupy. W Rosji naley organizowa publiczne egzelrn
<:je. !'okazywa je w telewizji. Rosjanie lubi od cz:1su do
c7.asu popatrLe na wisielcw. Na trupy. Rosjan to pobudza.
Rosjanie nic posiadaj zasad ?yciowych. Nic potrai:1 sic
broni. W ogle niczego nic potrafi. Niczego nic maj.
Mona ich oszwabi. Rosjanin jest bardzo podcjrLliwy. Ro-
sjanin jest ponury. Jednak nic zna swego szczcia. Kade
zwyci;;stwo zamieni w porak. PrLesra zwycistwo. Nic
wykor1;ysta. Natomiast kad porak zamieni w katastrof<;
Dla Rosjanina kady dzieil jest apokalips. Przyzwyczai
si do tego. Uwaa siebie 1..a mdrLejszego od innych. ale fi.
lozofia w Rosji nie prj1,;ta si. Co robi z bezsensownymi
ludmi'! Jeeli 1potajes1 udud1owicnicm.jcstcmy uducho-
wieni. Niczego z grubsw nic potr1.ebujcmy. Odczcp<:ie si~
tylko. Rosj anin jest niepoczytalny. Nigdy nic wiadomo. co
zrozumia. a czego nic zrozumia. Ze zwykym Rosjaninem
naley rozmawia w sposb prosty. To nic choroba. lecz sian
historyczny.
Rosj<; mo::11a oszuka. a gdy si domyli. b<;:dzic ju po n
11h1 l'od kloszem. Rosji\ naley trzyma pod kloszem. Niechaj
111nj1ic:ry podduszona. Nard wie. czego by chcia. ale spoccz
no ruc z tego nic wyjdzie. Chce nic nic robi i wszystko mie.
Mu~jnnic s najprawdziwszymi pasoytami .

Sobiepanek
(Jdy Rosjanin wszystko ma i nic nic robi tjak historyczny
11mi1inin), to i tak jest niezadowolony st:ijc si sobicpan-
ltrn Sobiepastwo jest rosyjskim szczytem ludzkich pra-
1111111, co jak generalissimus w wojsku.
k~My rosyjski pn:cloony jest sobiepankiem. Tyle. icjcd-
111,up1csznlymi sobicpankami. inni zazbczgranicznfan
uJ' Nic wiadomo. z czym wyskocz 1..a eh\' il. Wydawalo-
6'. c przeoony zdolny jest do bo.sensownych dziaa.
w nich zawsze zawarta jcs1 logika - chamstwo. Z za-
nie sznnujc sabszych. Za wyj1kicm kilku pn:yjacil
llodocl. ktrych rwnie moe obrazi. sobiepanek !u-
JIOftl wszystkich wokl. Przclo7ony rosyjski uwicl-
lt IWW:K sil< na ..ty" do 1ych. ktrzy mwi mu P:inic"'.
lflbl irwoj bczkamo.
N!Atedy sobiepanek kaja si. by dalej 7y 1 jeszcze wik
pnyjemnod. Sobiepastwo jest n~lcwk z narodowc-
lllylrnu.

45
 Sznurek
Rosja pocigaa mnie. Tak silnie (suka!) pocigaa nmic.
e znajome dziewczyny mwiy:
Twoje uczucia do Rosji s patologiczne.
Pewnie z zazdroci tak mwiy.
Albo- albo. Albo bdziemy dodatkiem. albo mocars1wem.
Rosn nam muskuy, boj si nas. a wwczas sznurkiem du-
simy sabotays1w.
Dziki francuskiemu dzi~-cistwu nigdy nic byem konse-
kwentnym okcydentalist. Z dziwnym poczuciem zboczenia
pocigali mnie s/owi:mofilc. Z ich samoistnoci. Jednak oni
niczego sensownego o samoistnoSci nic powiedzieli. Ugrzli
w Bizancjum.
Okcydentalizm jes1 drog mniej krwaw, lecz on kastruje
Rosjan. Tego nik1 nic podwaa. Z tym. e jedni nic chc tego.
reszta si boi. Naley wiadomie zdecydowa si na kastra
cj pierwiastka rosyjskiego. Nard jest asy na tani demago-
gi. Nic trteba wymyla niczego szczeglnego. Naley oszu-
kiwa przy pomocy zuchwalych rodkw.
Samodzier7.awie nasza"' droga - zachov.'Uje rosyjsko,
:ile trudno bdzie wyprosi u kogo poyczk. Pocztkowo
Pniej dadz. Znowu ambasady zostan otwane. Rosja zno
wu stanie si mod!lym krajem. Dlatego. e bd si ba. Prt.c-
cic w cigu dziesiciu lat Rosjanie mog przeprowadzi ko-
lektywizacj i industriali7.acj. Skomponuj pieni patriotyC1-
ne. Rosjan nie naley zbytnio k)i:laci. Wystarcz szkoly
cerkiewne. Nie naley wypuszcza za granic. Swolocz po
winna siedzie w domu. Wwczas pojawi si nowi Bielir"1-
scy. Romantyczne podziemie. Szkola naturalna. Odyje 111tc-
ligcncja. Wszystko bd7.ie d7.iala. Puste sklepy - pc!ne lo-
dwki. Zacznie sipr1.cpiknc:ycie.

Gacie
Kobiety rosyjskie j es7.czc wczoraj nosiy malinowe panta
lony. a m<;czyni nosili czarne ..dynamwki do kolan. I 1)r1\

46
tym rodziy si dzieci. Prq tym Rosjanie budowali bomlx;
wudorow.
N1clr:tri.y Rosj anie prlcc hwalili Sacharowa. Najpierw by
pltriot i doprowadzi do wybuchu bomby wodorowej. Jcd.
holk 1>6tnicj wszy~1ko robi na prno

Dialektyka
l'ocztkowo nic podejrzewaem istnienia Szarego. Dugo
~ lm bez niego. Najpierw wyczuem Szarego w jzyku. 1<:
)k mMyjskijest krcstwcmSzarcgo.

Aarcsywno

Cilo obcego nie jest dla Rosjani na policyjnie zakazane.

nin jcst czow iekiem kola wym . Obija. popycha. moe
uaryf. C i ao obcego mona wykorLysta jako argu-
Puiytceznie jest je rozpru

Metoda
Ahy lfUZumie R osj. najlepiej si" ncla k sowa . Zdj
.i.10 Narzuci c i e py szlafrok. Pooy si<; na tapczanie.

""""1 drog. Nie kiedy wpadaem w rozpacz. Chabry. W

111nej - sam jestem my. To wa nie ,.fl.l y'" jcs1 d usz
Td lubi<: niegodziwoci. Spotk anie z Szarym. Na-
6' Mpotka l imy. fo i Szary - w jednym.

lik pott~powa z Rosjanami?

MK ~ pacciwgazowa - i do pr..r.odu. Rosjanie nic cierpi
~, llt'tlll ~IO unku do siebie. Od dobrego stosunku rozkadaj
1, 1~ i. klelbll111 na sloiicu. Pr..r.cz ca e ycic szkodz sami so-
bic. O zdrowie sit; nic troszcz, rozwalaj rodzint;. Mieszkaj
w niegodnych warunkach i oswajaj sit; z tym. Nawet trudno
sobie wyobrazi. co j eszcze s w scanie znie. Mona im
wszyscko odebra. S niewybredni. Mona ich zmusi do
mycia si piaskiem. Niemniej jednak Rosjanie s s1rnsznic
zawistni. Jeeli jednych prt.cd mierci lx;dzic sit; 1orturow:1
idrt;czy. innych zapoprostuskarzcsit;narozs1rzclanic.to
i tak pierwsi bt;d z oburzeniem krzyczc. e lym innym si<;
udao.
l bt;dmicliracj.

Typy Rosjan
Tostoj. opisujc olnicrzy. mwi. e gwnym typem ro-
syjskim jest czowiek pokorny. Myl. e Rosjaninem jest 1cn.
do ktrego wychowanic si nic kici. Rosjanin sprawia jedy-
nie wraenie. e jcs1 " 'Ychowany. O wychowanie w Rosji nikt
si nic troszczy. lsmiejc tylko jeden typ Rosjan - ludzie nic
wychowani. Chlopi. robotnicy. imcligcncja, rzd - wszyscy
s:1 niewychowani. A <'lc-g1111cki Rosjanin 10 po prostu Mt

Poszukiwania
- Sasza! pr.i;ywolacm Saszt; do port.dku. - l'rzccici. g1i
nic ma
- Jak 10 nic ma? - ...:dziwi sit; Sasza. - ldt; o zakad! On
dowodzi defilad
- Niech ci bt;dzic. Trzeba jednak wyskoczy z siebie. b)
dobra sit.; do niego.
- Poszukamy w ksikach. Nic jest moliwe. by wszysl
ko. co napisano o Rosjanach. byo kamstwem.
Z ksiek go nic wymiemy - zwtpilcin. - Za wyj1k1<111
kilkulinijck z Jcsicnina.
Co do Jesienina. nic pomylil i si - Sasza spojr.-:a na m111c
badawczo.
- Ruszamy w tango? Na szukanie go wrd wcz<;go",
dozorcw ycia nic wystarczy.
 Zaczniemy od knajp - zgodzil si(( Sasza. - Koszty zwr.i-
\JQ~,

Domylno

lo~Jnnin jest domylny. Domyliem si((. e Szary istnieje

Ocwrowana Ru

Wl~kszo mdrych Rosjan w kocu rozczarowuje si do

01J1m Jednak najpierw rozmylaj o witych mdrcach. o
mlzkich skromnisiach. Rusi historycznej. Rosjanie
wyobrani. Umiej opowiada. wiat rosyjski skada
l i 1lw. Jest sowny. Jeli zabierze si sowa - nic nic
Io

H11oria

niedncgosonccznegodnia

Hl11oria
'"'l.,uych dawno wybito. Nasu;:pnie mniej lub wicej
lych. Nastpnie wybito umiarkowan swoocz.

-..)' s jedynym naszym schronieniem. ycic rosyj-

si z przesdw - potuczone lustro. strach zawra-
r uwamy znany system wiatowego fatalizmu. Prze-
p1t. I stajemy si unikalni.

~,.,

Nt 111111 aozumic lych pisarly. k1r1:y wyjechali. Rosja

j l h lll tllnpisarq. Jcdnaknijak nie zrozumiem czytelni-
~' ~lft/)' hl zostali. Rosja jcsl piekem dla czytelnikw.

49
 Moskwa karczemna
Rosjan jest duo i s straszni. To radosne. wiat jest r
norodny. Hitler chcia z Rosjan zrobi zwierzta. I co by
wyszlo? wia1 by zwid. A tak wiat si kieruje swoim stra-
chem, trvog, niepokojem. Denerwuj si swoloczc! Dobr.i:e.
Bok to zrozumia. Ucieszy si, e zrozumia. 1 napisa. Co
prawda, potem d1.:iwnic szybko umarl.

Dyskoteka
Pocztkowo Sasza rozbawi si. Ruszy do baru. zada!
kielicha. Zapa za rk striptizerk. Uprzejmie zaprowadzo-
no nas do pokoju. gdzie wszyscy nawzajem sobie obcigali
Dziwki nucily si do nas z otwartymi ustami. Sa57..a jednak
nagle za5';:pi si. obcigania nie chcial. do kasyna nic f)OSzcdl
zamySlisi.
- Zrobili z Moskwy Amsterdam warkn.
- Toi dobr.i:c!
- Modziey zaraz podetn skri.ydla. Pogdacz sobie
Czi;t si1; rozbiegnie. cz1; zmityguje. Kade pokolenie Ro-
sjan tr-.~cba pri.ypicka na ogni u.
- Sasza. co pan picprq? Jest pan pijany? - zdziwi Iem sii;.
- l'rlyszlimy przecie tu szuka Szarego.
- Szary nic lubi prtcsadnej radoci. Odrnajcc s dla uic-
go kurwy i jogurty. Rosja- to kolejki pochleb. Skd pan wie.
jak on si nazywa'!
Wyszlimy z zatkanymi uszami.

Zagroda
A moe Szary siedzi za drutami? - spytaem. - Rosja to
zagroda.
- No.
- Niech pan poslucha - powiedziaem - a moe pncz pr1y-
padek i pan siedzia?
Sasza speszy/ si:

50
 Oc:r.emiono mnie. Posiedziacn1 1roch<;. WypuScili. Kto
w ltOKJI nicsicdzial?

Soc-nr1
W poniedzialck przyjecha do mnie za1roskany Pal Palycz.
Kl1111a - powiedzia. - Wedle danych agen1uralnych ju
lt 11/m 1.uje<to. Po Moskwie azi para: on - Amerykanin. ona
tr1ncu:r.ka, nit.'Co modsza. On - akredylowany dziennikarz.
I tll pod tym samym przykryciem. Nic spotka ich pan?
1'11 Puyczu! - wykrzyknem. - Nic mam adnych
kw z obcokrajowcami ju od dziesiciu lat. Kiedy
ml potrzebne
Ody by pan dysydentem?
Ubtrpicczali mnie. Teraz jaki z nich poytek?
Kndyty - powiedzia Sasza. milczcy do tej pory w
lprzcloonych.
LI odpowicd7.iacm.
~l(kl"\'Ci, wszystko si zmienia - zapewni! rnnic Sa-

ksywa? - zapytal Pal Palycz

1k z pana! - oburLy si Sasza. - Tydzie temu
I pan, e go nic ma. a teraz wie pan jak on si

I nR rLcczywicie zaskoczonego. Pal Pa!ycz ci-

mu bdzie Szary. Przecie i w zoo zwierztom na-

.......... Pmwidlowo. Nawet jeli on nic jest Szary. Co
lAlnll')'kacem?
I~~ I na1ywa? - spytalem.
I fr~ut powiedzia Sasza.
I ~1111ty Peck?

51
 - Jak aktor? Ksywa - slwicrdzil Pa !'aycz.
- A .. Pa Paycz'" to nic ksywa? - nie wytrzymaem
General zamilk.
- Znam Gregora - powiedziaem. Byl pomiennym anty-
komunist. Podobny do Byrona. Znam te jego francusk
babi<.
- Jestem zorientowany. sprawdziliSmy - powiedzia Pa
Palycz. - Ten wasz Byron nienawidzi wszystkiego. co rosyj-
skie
- A dlaczego nic poprosi pan patriotw. by odnalcli Sza-
rego? - zapyta/cm
- Nie znajd. Lepiej w ogle niech nic wiedz. Wezm
tegoSzarcgonasztandaryizacznnamnimiprzypierdala
- Przypumy. e z Sasz go znajdziemy. I co dalej?
- Niechaj wczuje si w nasze pooenie - powiedzia Pal
Palycz
- Dawniej si nic wczuwa!. a teraz si wczuje?- rozcrnia
/crn si'<.
- Dawniej. sam pan wie. kim bylimy - smutno powicdzial
Pa Paycz. - Narus1.alimy prawa czowieka. cinalii;my go
wy. W ogle narobilimy gupstw. A teraz dymy do nonnal-
nej cywilizacji. Nic wszystko si udaje. duo dra1istwa. 1ec1
szczcrLc si staramy i w gbi serca jestemy demokratami
- Demokraci. ktrq w krzakach szukaj Szarego, by upro
si go. aby wczu si w nasze polocnic
- Bd z panem do blu szczery - rLCk/ Pal Paycz. - Us1;1-
lilimy. c ma pan mao ludzkich ccch. Zbija pan ludzi z pan-
talyku i jest pan z tego zadowolony. Pan si nic ceregieli. Cho-
cia mnie niech pan oszczdzi. Pacimy prLccic panu.
- Zapiemy Szarego w pocigach podmiejskich- zapropo-
nowaem. - Objawi si nam w roli rewizora.
- Myli pan. e on maskuje si pod narodow postaci<1''
zapyta Sasza
- Kady z nas moe si tak maskowa - powiedzia Pal l'<i-
ycz. - Sarn jestem typem narodowym.
- Z dmgiej strony. niech pan wemie Sasz. On nic jest 11"
dubny do narodowego typa.
 Nowe pokolenie - powiedzia Pal Paycz. - Co z nim,
l~1.e1c nic nie wiadomo. Wrd klasy redniej nic szukabym
l'tMego.
A rola micszczari.stwa w yciu rosyjskim? - zdziwi si
1U1u Cale rosyjskie rodowisko owiecone nicnawidzilo
1ln1c1u/lstw11. Moe to rnieszezm'1stwo jes1 hamulcem w
"1loue1~stwie.
Wrt! - powiedzia l'a l'alyez. - Z mieszczailstwcm po-
rlll-111y sprnw. Podobno k16ry z literatw lubi mieszczan.
lt1111K1mniaern ktry.
J1k pan sobie wyobrafa Szarego'! - zapytaem. - Jako
rlk ho lene z tsknym spojrzcmcm. jak u Wrubla'!
C1y>bymy mieli mato diabelstwa na naszej ziemi'!! -
kn" l l'al Palycz. - Nic wiadomo. od czego naley za-
ko110 gdzie naley najpierw pochowa na nowo. by
si poziom moralnoci.
WaryMkich nic pochowa si na nowo - westchn! Sasza
Wrtmy do A1m:rykari.ca - 1.11proponowa genera

""
53
 - Co? Jak'! - zacz szybko notowa.
Wspominalimy okropnoci dysydcnc1wa. Rozrzewnili-
my si. llylo to tysic lat temu. gdy na Swirn pastwowe roz-
dawano przydziay z sinymi kurczakami.saatk z bakaa
nw i z zielonym groszkiem. i zrobio mi si dziwnie. e y
em tysic lat temu. Gregory byl wwcias podobny do Byro
na z pmetrowymi rzi(sami. Pracowaem jako miody pisar[
od cytatw dla jego wplywowej gazety i bezpieka nic mogla
rozgry, kto 1otaki
- Rozgrylimy! - powiedzia mi Pal Palycz podczas ko-
lejnego spotkania. - Rozgrylimy, lecz nic moglimy pr..r.e-
cie wszystk ich was wsadzi!
- Znaczy si - podsuchiwalicie?
- Nie wszystko - przyzna si Pa Paycz. - Aparatura wy-
siada w najciekawszym momencie.
Gregory l ubi poezj rosyjsk i gruziskie restaur;icje, ale
nastroju ugodowego nic mial. Uwaa, e Rosja jeSI nieule-
czalna. a jej osabienie jest na n<k ca lej ludzkoci. Kade nie-
powodzenie Rosji na Ukrainie, w krajach nadbatyckich, Cze-
czeni i. w Iraku. wszystko jedno gdzie. odbiera z ulg
- Rzyga mi si chce od tej twojej Ameryki - powiedzia-
em szczerlc. - Kraj z plasteliny.
-A mi r..r.yga si chce od 1ej 1wojej Rosji - rozzoci la si
francuska Cecylia.
- Od twojej Francji te mona r..r.ygn.
- Od Francji. dlaczego? - nie zrozumia Gregory.
- Manwe dusze! - odburkn/em.
Co prawda. gdy pocili mi opony albo okradli dom na
dziace. wydawao mi si, e Gregory ma racj. nawc1 cora1
bardziej. Wiedziaem. e jeli ze mn co si stanie, uwicr,..~
mu do koca. gdy dowiadczenie osobiste jest waniejsze o<I
szczcia spoecznego. przynajmniej dla mnie. Jednak, z dn1-
giej strony. Gregory wkurza mnie. Udawa. e w kraju nic ,1
nic dzieje.
- Przecie ca wasz zasran sowie1ologi<: diabli wz1~li
Nikt nic nic zrozumia. Nawc1 zmian nic przewidziano.
- Zmiany! - skrzywi si Gregory.

54
 Nic mw 1ylko. e byo lepiej.
Nic wiem.
Wielu emigrantw was podpuszcza. gdy nic zawoano
Ich .l powrotem. Pisa111c o 1cj politycznej prlcpychance jest
nudne - powicdzialcm
Opaca si dla forsy.
Syluacja bya paradoksalna. Ja bratem udzial w grze wraz
bylymi katami. za Gregory prowadzi czyst gr<:. bronic
Mch ideaw dla picnid1y. Lecz i z Ccryli miaem szczc-
lnc smsunki. i postanowilcm spotka sir; z ni na osobno-
{ l kobietami radz sobie lepiej.

Onllomania
Jdli Rosja kiedykolwiek kogo kochaa. to Francj. W
Mt 'rnncji oddala caswojslowiask dusz. Nic pytajc
po1wolenic, bicgla za Francj jak kundelek. Oblizaa ka
fhmcuskicgo nauczyciela, ktry prqjccha. by uc1,y ja
skie dzieci, kadego francuskiego kuchara. Kochaa
-j za nicskoc1.0n rnic<;. jaka byla rni<;<lzy nimi. za
CJU w niej nigdy nic bylo i nic mogo by: za pieszczot<:
11wych dyftongw. jasno poj<;. niemigdaowe oczy.
llllt)'.Zll nieulege r".
W po11oni za Francjit Rosj;i nikogo wi<;ccj nic spotkaa, za
ltl 1i nic obcjr1,aa: Niemcy. Holendny i Szwedzi pozo-
1NI poboczu bez nalenej uwagi. Krtka. pr1,edp;idzier
I aympatia do Anglikw nie moga si rozwin, nic
Muki drugiego jzyka pncz petersburskich paniczy-
- ' raj klimatyczny Woch. przemnoony pncz muzea
)' charakter toskaski. mial uytkow, artystyczn
\mlnia.

I nic tylko mwia po francusku poprawniej ni po ro-

My4Jula po francusku, ya po francusku, pila po fran-
u. p111 wiersze po francusku. mar1,yla po foincu~ku. Jak
~tit~ I~ Francuzki? Kaidy Rosjanin marq. by pr1,cspa
l1 1nll111k.
lu~Jo4 podniosa Francj<; do niespotykanej potgi matema-

55
1ycznej. sowo .. Francuz" lnio od krlewskiego sor"ictt, i
Francuzi byli krlami mioci. ksii.rnmi blyskotliwoci. kar-
dyna3!ni lekkomylnoci. Wszystko. co Rosji si nic udaw:1-
o. dopisywaa do dorobku Francuzom. Stworzyla im biogra-
fi orgii. piszczalck i pastoralck. mdh1a /.. zachwytu n:1d dc-
koltami z geomc1rycznie nieska;i:itelnymi krgloSciami piersi
bez pryszczy i nad hu1awk:imi. zapowiadajcymi swobodne
zabawy.
Kochaa bez rnicy: jakobinw i rojalistw. francuskie
powieci i francusk mod. na pami znaa francusk histo-
ri. Kochaa Napoleona. ktry chcia prt..crn j na wylot i
po cichu mart..ya. by mu si1; odda jak osmmia kurwa. wszyst-
ko jedno. gdzie i kiedy. nawet pod Borodino. Podpali la Mo-
skw. by poudniowemu kochankowi bylo cieplej. ale nic
zrozumia. schwyci trjgraniasty kapelusz i uciekl. Potknla
si tylko raz. na Dantcsic. ale i tak po babsku wybaczyla.
Kochaa markiza de Custine. ktry posa I j na chuj. i Picas-
sa. ktry w swoim dugim yciu nic znalaz chwili. by wpa.::
do Moskwy. kochaa Pary jako be:r..krcsny Luwr i jako ka-
wiami1; wiata.
Gdyby zebra, ile razy usrn rosyjskie wymwiy sowo
Pary". to czas wypowiedzi b<;dzic si rwna! setkom rosyj-
skich ywotw. Rosjajdzia opala si do Nicei. leczy 11:1
grulic do Menton. oddycha powietrlcm oceanu do Biar-
ritz. uczy si architektury do zamkw nad Loar. Miaa jed-
n !>trdcczn przyjacik - Paulin Viardot. Vive la Fran
ce!" - krlycza dwicznie mody lokaj Jasza.
Wanie Francja. a nic aden Karol Marks. zarazia RosJ1;
socjalizmem. zbia z tropu Komun Parysk, a pniej 11
p drogi do szczliwej prt..yszloci - czego porzucia. Ro-
sja pojccma na emigracj do Frnncji. juk do siebie do du1nu.
ale tu po raz pierwszyprlcliczyh1si1;.
Nnwet w radzieckiej roli Rosja pchalo si tam z inercji. Nic
wypuszczano. wi<;c zabraln si<; za llumaczcnia. poszl3 /. fnn1-
cuskimi wykrojami do prywatnych. poktnych krawcowych
Pr1.eniosln wicmost do francuskiej 111ody pr1..cz cal'! \\btl<;
radzieck i prt..ctumaczya wszystk ich: w kadym co 7n:1l.1

56
11!1 Kochaa Edith Piaf. Y\cs Montanda. czamc swetry pary-
~klc, kelnerw z rcs1:1urncji. frnncusk pani komunistyczn
111 to, e bya francuska. ostrygi. zup cebulow. klomby
l'11l'ku Luksemburskiego. Moulin Rouge. Wersal, egzystencja-
ll1 m, kaw z mlekiem. impresjonizm. madame tle StaCl. Bri-
1htc Bardot. szampana. porcelan. Cline 'a. Prousta. t\folic-
1, 1ll1elnic le Marais. dekonstrukcjonizm. wici...; Eif!la,
~"up:1ssanta i Rabdais'go. Francuskimi pcrfumatm spryska-
v.r,ystkic swojc pm:hy.
Na pierwszy rwt oka zawsze wydawao si. e Rosja na-
1.Uujt: Francj, noszc po niej stare ubrania. W r1.eczywis10-
j loaja wymylia Francj. by nic zwariowa. Sia mioci
iln llrnncji rwna bya niepoczytalnoci rosyjskiego ycia.
J 1robila z siebie gbk, aby wessa Francj ca i do
11, i\ ci1lcgo serca. Rosja rozumiaa Flaubena lepiej od
l'fucuzw. pakaa od tego rozumienia. Obraala si - mi-
nie bya odwzajemniana: bumowala si prt.cciw swojej
i, 1.adr<:czaa si. 7.art.ckala sio< mwienia po francusku.
11 miala si z siebie. wyszydzaa swoj wymow, nic
po nocach. prt.ypominaa Francji jej 111aostkO\\O.
1wu, lecz mimo wszystko kochaa bezgranicznie. wicr-
, jk nigdy.
ttil / tego nic zostao. prcz radia Nos1a!gic".
~ni~ic Francji z krajobrazu rosyjskiego odbyto si
IQh oczach. Pary nic zblak - on po prostu znikn.
po nim turystyczne foldery. Mio nic pr1.esza na
Ameryka si nic liczy. Rosja oduczya si kocha.
tit;; dosicbiei zacza sama sicbic piccijak sta-
miej sce lustra powiesia Gazunowa i Szyowa.
na cay regulator Wysockiego.
iuj sh;, ojczyzno. To te robola.

l"loyllo
I ,. ~ lMf'lif)rlya sic:1ym ciaem. z zaparciem. burt.Iiwie.
1 1~ ~ 11' lk gdyby zby mya. lcrz byo coS mechanicznego

lh"h ~11l'Nfrniujcj rrancuskich cyckw. Wyznaa mi w po-

51
cieli.eGregoryzamczyjrusofobiiwoglcjcjnicpie
pr.i:y. Cecylia zorientowana bya w rosyjskim wicku srebrnym
i naleaa do tych. ktrzy ucierpieli od wadzy radzieckiej.
Skierowano j z Parya wraz z kolc7.ank Klar na sta do
Moskwy. Jedna wybraa Czechowa. druga Andrieja Biccgo
W istocie byo im wszystko jedno - Czechow czy Andriej
Bicly - wybmly jak wybray. Klara poszla do MChAT-u i za-
czto wciekle kocha j jako Francuzk. garderobiane doty-
kay jej rk. by zrozumie. czym jest francuska skra. Klnr:1
szybko staa si muz cstablishmcntu i wracaa do akadcmi-
ka w czarnych wogach z naczalstwem albo w biaych - 7
bogat bohcm.
Cecylia - pr.lekonawszy si. e Bicy jest czciowo zakn-
1.any - zbliya si do dysydentw. Ci rwnie dotykali jeJ
rk. interesowali si skr. wszystko wyjaniali, i dwie Fran-
cuzki. mieszkajc w jednym pokoju. najcyly si z braku za-
ufania. przepenia je ukrywana wrogo. a pewnego raz11
pobily si do krwi. rzucajc ksikami, kajc. drapic i ohyd
nic gryzc. czy to z powodu historycznego znaczenia ..Arch1-
rielagu GULAG"', czy te z powodu 11kazanej i zniszczonCJ
przez wladz wysta1vy. Jakkolwiek by byIo. na lewej brwi C("-
cylii pozostaa pamitna blizna.
Cecylia zacza przywozi zakazan literatur i paryski ty-
godnik .. Myl Rosyjska"". poznaa podziemne fundacje. po-
dwjnych dyplomatw francuskich. Zapano j w cicmncJ
bramie na Cwictnym bulwarze. gdy przekazywaa pienid1c
zawinite w gazet. bez ceregieli rozebrano. posadzono n:1
fotel u ginekologicznym. potrzymano i wydalono. Klara wy-
szla za m za reysera radzieckiego. ale rozczarowaa sii; 1
wrcia na siale do Parya. Wydalona Cecylia wrci la 11 c1:1
sach pieriestrojki do Moskwy wraz z Gregorym.
- Moja hailba prLeksztalcia si w namitno - wy1n:il11,
oblizujc si z pncjciem. - Fotel gin("kologiczny sta si rmJ
silniejszym prLcyciem erotycznym w 111oim yciu.
Po raz setny. zarowio11a. Z.1C7a pokazywa mi j;i~ J-
rozkraczono.
- Wsuil mi rk! Gbiej!
 Jest takie chopisko. ktrego zw Swry - powiedziaem
tli.i wyjciu rki.
Gregory szuka jakiego S1.arcgo - kiwnla. - cigamy
1u1>0caymkraju.

Karnwanseraj
Kowbojski smak zachodnich okolic pod Moskw. Lubi
.iro prlcdwojennc domki letniskowe. Drewniane zapachy.
ro4nu.;tc dziaki. Bez. cieki w ogrodzie. W letniskowym
n11tu mam cudowne sny. Tym razem spo1kaliSmy si<; w
l*TkQ.
N11krylam do stou w ogrodzie - powiedziaa Cecylia.
ltr~11c bmm<;.

.li
hmcm godny jak wilk - umiechn si Sasza
niezwykle spodobal si Grcgoremu
Jo~ w porldku. fajne chopisko - powiedzia mi. gdy
lmy dobry i wesoy obiad. i pi limy herbat<; z truskaw-
konlitur. - Nic to. co jego cyniczne pokolenie.
( hod:>my nad rlek<; zobaczy 7.achd soca - z:ipropo-
Ct:eylia.
W)otlllmy nad urwis1y brzeg r~eki Moskwy. Pnie sosen
pr11noczystc. Sasza z 1.achwytu przeszed ze dwiecie
na~kach .
- powiedziaem cicho - wiesz. e ten kraj jest
Ml n1teeystych. Pisa o tym twj ulubiony pisarz.
ity polityczna maska.
wiem. To 1w6j ulubio11y pisarL.
widz~ tego wszystkiego - od soborowoci do si
h
M1u isipi te wierz w pr1.ywidzc11ia.
Aileryh to nic tylko Missisipi.
4 lllljl IO tylko bajka.
~I kriyknql Sas7.a.ca/yspoconyodchod7.cnia na rl(-
h
l1l1~1l1 ll1Jm swoje 1.asady - powiedzia Gregory. - Zag<;
~>I 111 I w mch1fizycc. Moliwe. e w tym kraju istnieje nic

59
tylko obserwator. ule i dziaacz metafizyczny. Nazywa si
Szary.
- Wicej szczegw od tego miejsca - poprosi Sasza.
Gregory poprawi okulary.
- To tylko tak, domysy pijcego Amerykanina - powie-
dzia.
Gregory. cho Rosji nic lubi, przej od niej zwyc1.aj pi-
cia. To na pewno odbio si na potencji. A moe wiek. Zrobi-
o mi si smucno od szybko mkncego ycia
- Poszukajmy razem - zaproponowaem.
- Jeli Szary si odnajdzie. to nic bdzie ju Rosji. Tu ni-
czego si nic odnajdzie.
Cecylia szybko rozebraa si i z pluskiem wskoczya do
r.tcki.
- A jeli si odnajdzie? - z:ipylal Sasza.
- Chopaki ! - krzykna Cecylia ze rodka rzeki. - A le
woda!
- Wstyd mi za rosyjskie stawianie pyta - powiedzia Gre-
gory. Boj si Rosji. Jeeli S1.ary istnieje. racj ma Dosto-
jewski. mwic o bogo rosyjskim. A jeli ma racj. 10 ja~
mog broni wanoci Swiata zachodniego? Wyobrn sobie. "ie
n:ipiszo tym. Nic wydrukuj.
- A mwisz. e w Ameryce nic ma cenzury - powicdzia
Iem.
- Nic ma - Gregory wypi pier - i nie mialeS racji na
konferencji w Heidelbergu. gdy mwileS o niej
- Odczuem j na wasnej skrze!
W!cdy w Heidelbergu poklcilimy si i nic widzielimy
si do gruziskiej restauracji.

Fekalna stacja
- Mdrala Gregory. ale sami te jestemy nic od 111;ico-
chy - powiedzia Sasza. - Odkrylcm dziwne miejsce. Fd11I
n st11cj. Jest tam jeden podcjrLany chlop.
- Fckalna stacJa' - oburzyem si - Mao ci byo W} ~1n1e
go Wotoczka?
 Nic ja ten kraj wymySl1lcm. C ja jestem winny. c
M11j11 na gwnie stoi?
711 nic nic pojad!
Io byt poniedzialek. Fekalna stacja byla zamknita.
re - powiedziaem - dyrektor jest. fekalia s, a stacja
tnkmta.
W 1)()11icdzialck pracownicy fekalnej stacji zalewali kaca
w101ek prbowali wczy generator. ale guziki nic chcia
1bnta Stacja albo prlcrabiaa fekalia. albo wyczaa si
,n>tltlld1;1la 1.apasy
Kotio si podejrzewa? - spytaem.
A nu.'Ch pan popatrzy.
W -rod~ wczono generator i zaczr.;to fekalia prlcrabia.
r.1bhrno je pruz cay czwanck. Fekalna prlcr6bka wesza
lfltacum. Pracowano z zapaem. Wszyscy wygldali po
c, cznic z dyrek1orcm. Nad ranem w pitek fekalia
prtcrnbinno. ale w drugiej poowic dnia tempo zaczr.;o
1-rmdn, a pod wieczr cakiem zapr1.cs1ano prlcrb
pnicowoicy wyskoczyli do sldcpu po wdki;. za dyrck
t11lc porzuci swoje s1anowisko.
klll wyglda najbardziej podejr7.anie? zapyta Sasza.
rJ11111cm dyrektor.
A moim zdunicm pan - 7d1anowalcm.
. . . , , tart - zdecydowanie obrazi sir.; Sasza.
-.i ludzie na stacji nic pracowali. chocia. wedle
powinna pracowa bez przerwy. W nicdzielr.; sta
suJCy j personel byli martwi.
pu111pimmy na wszystkie guziki. dowizl mnie z fe.
Ido domu.
ICI pan nie martwi - powiedzia. - Znajdziemy
Innym miejscu.
'I

1111111 1"'11my do San Fra11cisco

1i.......
~ 1, 1111amjcst?

"'
 Po fekalnej stacji, Hilton" w San Francisco spodoba si<;
nam. W banc n:i partcrLC zalalimy si<; na caego koktajlem
,.Margarita i poszlimy na spacer po Market Street krzyczc:
- Hej. kto tu jest Szary? Wyla!
W oknach opotay gejowskie. rowe flagi. Nikt nic wy
szed. Zgami((to nas jednak na urodziny Wielkiej abci z San
Frnncisco. Tum - ponad stu ludzi - kry po pomaraczo
wo-niebieskich pokojach z plas1ikowymi kubeczkami. wy-
smarowany keczupem i majonezem. Rozmawiano o muzyce
zachodnioafrykaskicj i o podwodnym klipie z rozmylnie
spowolnionym udziaem Wielkiej abci. Sama za Wielka
abcia w czarnym podkoszulku. czarnych dinsach. z odso
ni<;ty111 p((pkiem lailczya prled wawo poncym kominkiem.
Po powrocie do hotelu wletimy z Sasz do jacuzzi. ska-
kalimy. chlapalimy si<;. piewalimy. cynicznie omawiali-
my atuty Wielkiej abci i zasn((limy w jednym ku. ob-
jwszy si(( jak dwie dugie niedojrlale rLepy.jcdnak rankiem.
zawstydzeni, znowu bylimy na .. pan".

Ch opisko

Bachanalia ancgdol. narodowych wizerunkw. prlypie

wek. pnyslw. umarlakw nic ochrLCzonych powinny byy
w koilcu wybuchn. ucieleniwszy si<; ze wciek sil. Zna-
lazem Szarego na styku czajury i internetu. Nic tyle go obli-
czyem. co wypiastowalem. wyposzyem mysz spord ikon
i ikonek. Mia selektywn pami((. Czego w ogle nic chcia
zapurni<;tywa;fire..-allstaamunadrodzc.
- l'ocoprzylazc? - zapyta.
- Tak sobie.
- To mi si~ podoba. Luzak jeste. Niczego nic potrtcbu-
JCSZ.
- Dlaczego tak mylisz?
Kadziesz wielki chuj na Rosj.;.
- Dobra tam - powiedziaem gnecznie. - Nic bc;dziemy
si.;nachujemieny.
 IJogoburcy

Niektrzy rosyjscy bogoburcy maj pretensje do Boga,

Ul'l/lfaj, e jest
niesprawiedliwy - zabija miliony niewinnych
h11t11. zabiera rodzicom maloletnic dzieci, zgadza si<; na woj-
ny, akty terrorystyczne. nicszcz<;Sliwc wypadki. Jcdnuk Bg
11111 wojsko dusz, to Jego dzieci, dobre i nic bardzo. patrq na
nic llO swojemu, ma z nimi wlasnc porachunki. Cialo za jest
workiem koci i rcproduktori:m nowych workw. przypadko-
w kryjwk, koloni poprawcz duszy. Ciao dlu Niego si
ule liczy. Dlatego jest takie dziurawe, szybko psujce si<;. O
cluo naley troszczy si s:imcmu

Pnnna
Krajowi o niskim poziomic ycia do twar.i:y z prostactwem.
Nucomiast pr.tyrod<; rosyjsk atwo ...:rani. Potrzebny jest
wiersz poetycki, by j pocieszy. W dzicwczi;tach rosyjskich
jc~l duo dobra. Jasnego. Lecz jest i skaza. z ktr nic si<; nic
1iomdzi. Dzicwcz<;ta rosyjskie maj plebej skie oczy.
Pa1111a jest proporcem pr.i:cchodnim - zimwuyl Szary.
We10raj twoja,dzisiuj moja
Mdra i cwana. Panna z Z<;bami. Tak mam. Cwana m-
1lmh1. Ze straszn dzicci<;c twar.tyczk.

Ku wa
Rosjanin dusz sprzeda za dobry kawal. Jest chodzc ko-
lckCJ kawaw. Zawsze pr.tychodzi czas opowiadania kawa-
l{lw l'o czwanym kieliszku pncd pitym. Knwaly dziel si<;
nh rodzaje. Nieprzyzwoite. wiskie. O jeach. Prnwie
w.i:ystkies miesznc
Rosjanin micszk:i w rodku kawau - mwi Szary. -
l'cl1a po jego wcwntnncj, liskiej powicr.tchni. Naczyta-
lt~ si<; wszelakich Bierdiajeww, markizw. ktH"\\'a. de Cu-
' lmw, i mylisz, e konserw<; otwonysz. To Francuz jcs1
ulwart konserw. a Rosjanin spuchn i(,(t puszk. ze sfer-

63
mcn10wanym sosem pomidorowym. Wska mi jaki inny
nard. ktry pywa w tak skini1ym sosie. A mwb1.
obcokrajowcy.
Zaczem rozmyla nad jego slowami.
Rosja jest matk kawaiw. S1worl imy pastwo-kawal.
pastwo-art. Gdy zlezie pozlota patosu pozostaje sam ka-
wa!. Co oznacw ycic w kawale? Kaway sa gatunkiem ro-
syjskim. utwory nie 1:wl<111e. Niccenzur.ilno kawau rosyj-
skiego biert.e si z jego zaloonej niepr.tyzwoitoci. ktra z
kolei odzwierciedla zaoon niepr1.yzwoito rosyjskiego
ycia. W Rosji wszystko jest nicprt.yzwoitc. Niepr1.yzwoitc
s narodziny. Nicpr.tyzwoitajcst mier. Nicprzyzwoi1a jest
wadnt Nicpr1.yzwoity jest nard.
Zrobienie czego niepr1.yzwoitcgo jest najwiksz pr1.y-
zwoi1oci. Cala reszla nic liczy si w systemie wiata rosyj-
skiego i nawet nic jest brana pod uwag. Cay Gogol to nie-
odbrzowiony kawa. To samo z Patonowem - kawalarskie
namimoci. Inni pisar.tc - peni patosu - inteligenccy- moe
i s potrzebni. ole nic s swoi. Swj jest nieprzyzwoity. Swj
pierdnie. Swj nasra. Wreszcie zabije. Jednak. gdy zabije we-
wntrz kawau. zostanie mu to wybaczo11c. Cz.aad;1jcw 11(1rzc-
ka. e kaway Gogola podobaj si..;. a jego wasne gor1.kic
myli nic. Gogol nic jt"st stukni"ty. za on Czaadajew - cho-
dzi po miecie jako wariat.
Rosyjski kawal skupia si1; na znanych postaciach z o-
szcz"dnoci materiau. jednak o czymkolwiek i o kimkolwiek
bybyl zawszejestonie11r=ec:.11isrnio11rmis1nieni11.czyli
o kadym z nas. Oto dlaczego w Rosji wszys1ko, co nic jcs1
artem. cicmniqc i wyciera si. kawal za. nawe1 najstarszy i
nie bardzo jasny. pozosrnje prq yciu. Historia rosyjska ska
da si" bardziej z kawaiw ni kronik. By by adekwatnym do
Rosji, naley pr1.ckszta!ci si w 11adzwycz.ajn i pcnomoc
n cmanacj1; kawau i post"powa odpowiednio.
Rosyjski miech jcs1 popieraniem wykroczenia. Wszyscy
boha1erowic kawau pos1puj wbrew zasadom. ale dlatego
jest miesznie i std podwjne uczucie: odrzucenia i akcepta-
cji. Z nich si<; szydzi: tym samym odrt.uca. ale w istocie po-
!1iWl11 ~I~ cieil naszego zrozumienia. l'oprlez kawa! nastpuje
u1h11nuwinnie wi111a rosyjskiego.
ltuNjhmnn ocenia si wedle kawaiu. Dobrle opowiedzial -
l<I~/)' ~11; swj . Obcy nic umie opowiada kawaw. Obcy
~11411 obowizkowo. Poprzez kawal nastpuje wzajemne zro-
u111e111e. Zaufanie. Zblienie. Pannerzy w interesach. wko-
1 h1ml opowiadaj sobie kaway. Kawa opowiedziano - wy-
lu~ h11no wic na czowieka obraa si nie wolno. To
w11Kh. Stal si swj. Dziewczyno - tr.o:eb11 mu da. Kade
1!110 111:1:mie zawiem w sobie zarodek kawau. Tak samo
11l~d1lulnnie. Znalezienie si poza granicami kawau oznacza
14~p11dnu;cie ze wiata rosyjskiego
Wl1d1.11 przeladowaa kaway jako prb rozhcm1ctyzo-
11r1rnlu JCj mitu. Kawa daje luz. Jest robo1. Daje luz take
11ll1wh1dajcemu kaway. Dlatego, e kawa jedna z rzeezy-
11rlt1~i11 D<xlaje otuchy. Odkada rozwizanie problemu na
ttlet1krelonyczas. Kawaljes1 cerkwi rosyjsk. To wyznanie.
l(o:1prnie opowiadaj sobie kawa!y, aby wyluzowa si w
mlcchu, pr1.edewszystkimzsiebic:jcstjednakgranica.za
k1n1 knwa! nic wychodzi. Francuz. Amerykanin. Niemiec w
k11w11IHeh zuwszc s gorsi od Rosjanina. Sprawa jasna - nic
11 1111eg1lotyczni. Poszukuj wytycznych postpowania. Ro-
11111111 postpuje bez wytycznych
Khwal jest jedyn fonn rosyjskiego samopoznania. Ro-
1l1111em terapii. Nawet wi~ej - sposobem pr1.cycia. Z dru-
1lej !ilrony jest rodzajem rozpaczy. Ulubieni boha1crowie
bw11lu - to elito nicrozgami,tych ludzi. Nierozgarnici nie
11!0/111~, 11 stymuluj. Nic skojarzyli. nie priewidzicli - stan
li pr1cd m.-czywistoci. Zblamowali si1;. zbanili . I Smicch,
I 1i111cd1 Jcscemy kolektywnie nierozgarni1;ci. Soborowo -
liot 1Jluwy. Zabrnlirny si za co - i dupa blada
Ot 1 kaw11. I dlaczego tak lat wo miejemy si z siebie'.' To
nl11 111k1e proste. Nie lubimy. gdy nic wybacza nam si 1ego.
111 fe~ccmy nierozgarnici. A jestemy - w wyszym sensie
l'll)tllrdy dla tycia 7.ewm;trzncgo. To 1111r1oiC rosyj ska
/umicnianic w kawa kadego aktu ycia jest fonn prze-
/ h lll n ez kawaiu istnienie rosyjskie nic byoby 111oliwc. Co

65
takiego jest w glowic Rosjanina. e wszystko widzi przez pry-
zmat kawaiu'!
Rosyjskie sowa pr1:rywaj kawaiowi. W skadni rosyj-
skiej schowany jest embrion kawaiu. Kawalarski wirus. Zbyt
dua wyobronia i zbyt mata refleksja. Wyapuje absurdalno
ze wiata i rozwija do skrajnoci.
Czukcza jest hiperbolizacj rosyjskiego nierozgarnicia.
hiperbolizacj, ktro ze mony rosyjskiej wydaje si totaln,
Rosjanie zaS wychodz na wzgldnie rozumne istoty. Podsta-
wiamy Czukczw. bezradnie dc do zmniejszenia bezgra-
nicznoSci wasnego nierozgarnicia. Co na wzr oberiutw.
ktrzy zasad intdigenckiego nierozgarnicia doprowadzili
do absurdu. Okrodziono kultur. A ci strasznie krzyknli. Ale
kaway nic krzycz. Nawet nie rozmawiaj. Mucz i miej
si.prl.cuwajckultur.

Beznadzieja
Beznadzieja jest bogiem jaskiniowym, prarodzicem Sza-
rego

Samopoznanie
- Szary!
- Co?
- Poznaj samego siebie.
- O co ci chodzi? - Szary przymruy oczy.
- O co ci chodzi? - skuli si 51.ary.
- Czego chcesz? - nie zrozumia.

Inteligencja
Zintcligcncjrnimysismak icm.lntcligencjalubiar
buzy. ja saatk warzywn. Ona walczy o rozum, j a o bryz
morsk. Inteligencja lubi opowieci. a ja reklamowe billbo-
ardy.
Inteligencja jest sek c bojownikw o szczcie narodu. In-
! 111&1'11\ 111 IUWSlC si powiarza: w samodzicrlllwiu pia cze nad
M~t lrnlu, u gdy rewolucja - lud to mskic winie. lntcligcn-
ll 1'llC~li1lu mi pozdrowienie od n:iuczyciela ycia.
I 1y nu: mona Szarego wykorsta w celach pokojo-
, h'
l'ucu'! spytalcm.
lll11dubrn narodu.
M.11111u4c1c wreszcie ten kochoz - odczwalcm si.
/ctll 1':111 nam nic pomoe - powiedziaa inteligencja -
1+1t 11111lm11y l'anuwi<;ccjn;ki.
"'1 lh1w11 lcrn rcedokieszeni.ainteligcncja schowaan;;cc
" p~\y

luk wyj z narodowego ludu

1t~wcl wyszcdl z ludu, a jego ojciec. pijak i rozrabiaka, nic
,..~1e1U. l'nwcl zrozurnial siebie w zrozumieniu potr1cb ludu-
n-r.lu To jest rewolucyjne wyjicic z ludu z powieki Gor-
~~'llU ~folka'".
l)ml(1m, religijnym "''Yjciem. jest wybr zakonu, sekty.
~1111111 lnneJ aktywnoci religijnej.
I t 11dt11 jest wyjcie bandyckie. Bandy1a. ktry podcjmu-
11' 1k1 y1je sumodziclnic. dos1r1.cga wasne imercsy, wdowu-
111-1\1111chcianki, ukrywa si pr.wd pocigiem.jest czowic
klvm tiu Lahamowaii, czyli nie jest ju ludem-narodem. Lud
H~lh11nl1iCJ lubi wlanic takie wyjcie z samego siebie i z
11Mhwolcniem piewa wizienne piosenki.
I 1w11rte. artystyczne wyjcie. prtynaley do samorod
~1\w t\1111 Gorkiego lub Szalapina i calkowic ic zaley od
111lr11111
1'111tc, lmrierowo-wyksz1accniowc. 1rwa wiele lal, zawiera
w .h11: w~zystkie poraki pierwszego pokolenia inteligencji
I hlrniw111kw wszystkich szczebli. Do tego wyj c ia kiedy
'nlh111110 rwnie dziedzicznie-rodowe. arystokratyczne.
W lo~nc pqtc wyjcie rodzi wielkie iluzje o zwizkach naro-
1h1 I wludzy, powoduje wiele nicporozumicii. K ady wycho-
'' '' r Indu po swojemu. Jeli z ludu wychodzi m, nic zna-
czy to. e ona te wyjdzie. Gdzie znajduje si granica pomi
dzy ludem i nic ludem? Mona si znowu ludowo unarodo-
wi. Wystarczy chcie. Wyjciu z ludu-narodu z zasady towa-
rzyszy wzrost poj europejskich. jednak one 7..anikaj, gdy
si ich nic kultywuje. Istnieje kilka przygranicznych grup. To
nisza klasa rednia: fryzjerzy, nauczyciele modszych klas,
wetcrynar..cc. takswkar.:e, ekspedienci. sluba. podoficero-
wie, szofer..:y samochodw subowych (to 1c s/uba). maj-
strowie na produkcji. Wyjcie z ludu-narodu nic posiada jed-
noznacznej treci moralnej. std nawc1 wyjcie rewolucyjne
moe z walki o szczcie narodu przcksz1aci si albo w
bujd. albo w odr.tuccnic narodu i rozczarowanie.
By wyprowadzi Rosj na normaln drog cywilizacyjn.
wszyscy Rosjanie do ostatniego czowieka powinni wyjS z
ludu-narodu. Obecne pokolenie mlodziey rozpoczo ener-
giczne wychodzenie. pr.:ynajmnicj do pasa
Lud natomiast zostanie, jak zr.tucona skra, ktr mona
odda do nrnzcmn

Na razie
Golc pace dziewe1yny radonie rozczapierzyy si w r-
ne strony.
- Wchod!
- P1'<fzej! Szybciej!
- Oczywicie!
- Jeszcze szybciej!
- !jak ci?
-le.
- Armia Czcrv.onajcst najsilnicjs?..a! Kochasz mnie?
- Bardzo.
- Oj! Wystarczy.
- Dobra. egnaj.
- Na razie.
- No to id.
 Ojc1yzna
Nltklr.ty uwaaj, e sowo ojczyzna naley pisa z du-
' j llttry i trzyma na sercu. a inni. e z maej i tr.tyma w
jli\lnlnch.
0111 cnhi wlaciwic rnica JlOmidzy poczwicnnikami i
1 ~ 11)'1lc11talistami .

Umowa na wszystko
A co ja mog zrobi? Jestem - syszysz! - gotowa na
'Y"kt), Na wszystko.

comctria skrzyd a

tl1ld1mowy rzecznik prezerwatyw zmienia sw twarz

1111( / wickiem. okularami. kolorem wlosw, pci, glosem.
~11t1Hacncj, miejscem SJlO/ccznym, JlOZOsmjc w dalszym
l \1)1d1101itym rzecznikiem prezerwatyw. ktry raczej si
'4tfleli nit. zrezygnuje ze stosowania kondomw. Najbar
U11J 111dyknlni czytelnicy mogliby prlypuci. e Szary jest
wl1111lc rnkim kondomem, k1rcmu wierno przyrzekaj
mltnhtjqcc si. mieszne i JlOnurc mordy. Kondom nie ist-
,1l1! ~1 chru wielbicicli.
l111t111wszy od mlodego chopaka. ktry zamiast przyslw
l"tli11111Jc 1i cytatami z klipw reklamowych i od budowni-
tlflt, h~jkowcgo paacu z wieyczk - do ojczulkw z ordc-
111ml / j11kicj wojny. ktrq pojawili si Bg jeden wie z
l4klf Mll kochozu; od energicznych dyplomalw rosyjskich
wyr1lclK11owanymi go;;bat11i - do kobiecych postaci, dla
1111111v1,;1cnia pr1.ybierajcych tu ro k; krewnych. szwagierek.
114f/Cl/UO)'Ch. matek i innych kwok - cay ten kalejdoskop
~lll l w co niemal rozpoznawalnego. lecz do tej pory nic
~ll1ln11ewo. Pewnie sens sw jest nic mniej cisy ni wiara
~ ~11dom. Jednak nicrozJ)()znawalnoC wsplnego chru jest
11h\\11!pllwa. Oczywicie mona prlypuci. e zmieniajc
~ n111e1rl Kkrlyda. Szary wypowiada sdy wprost przeciw-

69
ne wasnemu myleniu, matcrialiwjc si w niepowizanych
rzeci..ach i wanie ten szu111 wy1rca sluchac1.a z rwnowagi
Brak suchu nie jest jednake ani usprawiedliwieniem. ani
powodem zagadki. W systemie racjonalnych oblicze. trady-
cyjnych dowodw logicznych zmieniajce si maski wydaj
si by gwatem na zdrowym ro1..sdku. To sam zdrowy roz
sdek zmienia gl-omctri skrqda.
Wrd przeciwstawnych prawd. skladajcych si na istot(\
Szarego. istnieje jedna. ktra wydaje si niepodwaalna. To
zamilowanic do samodestrukcji. W istocie rLcczy ani jedna
maska nic poradzi a sobie z tym. Jeli wcmic si pod uwa-
g. e Szary zebra w sobie szereg pr.i:ysig i zapewnie. za-
mieni! si w ciao mistyczne. nabite energi tez, nadmiernym
nateniem. chronicznym strachem i zadziwiajc pobali
woci dla pr1.ywar. ktre rozpywaj si same z siebie dziki
tej poblaliwoSci: krcej: jeli wsplnymi silami - nawet nie
narodu. ale okrelonej ..przepitej" jego czci - stworzono
jednolity produkt mistyczny. oczywistym jest, e bez okrele
nia parametrw trudno zrozumie rdo zagroenia. pyn
ce z jego strony.
Zamiowanie do samodcstrukcji. samounicestwienia jest
duo bard1icj i~totnc ni wszystkie inne woluntarystyczne
char;1kterystyki Szarego. Biorc pod uwag fakt. e zamilo-
wanic do samodestrukcji jest niebezpieczne dla otoczenia. a
mwic cilej - dla caego wiata. gdy Szary jest produk-
tem wielomilionowego rozkadu - warto si na nim skupi

Rosyjska ruletka
Nogi mona poama: na tych niekoczcych sil.{ imionach-
-patrymoniach. dryfujcym szalcs1wie boym, oszustwie i
zodziejstwie, stajniach Augiasza wiadomoci rosyjskiej. Za-
dziwi moe tylko ignorancja ludzi. oderwanych od reszty
wiata i nic majcych z nim nic wsplnego. Sensownym by-
oby prLyguszenie tej energii. rozmikczenie jej na tyle. by
wzgldnie pokojowo rozpyna si i wsika w piasek. W
kocu to. co nawyczynia Szary. nazywa si drastwem.

70
 Nie da si jednak nic zauway, e wiat rosyjski hipnoty-
1uje. Zamiast jednoznacznej oceny Szary wywouj e zaimere-
110wanie. Szary pr1.yciga swoj wyj1kowo ospa wcicklo
k i- gry. Nie tylko otwarcie przekracza granice dobra i za. On
rozrywa krg mornlnej entropii gr ze mierci. Szary ukada
yciejaklos. Wylupujeyciuoczy.

Ja ci kocham
Ognis1ejezioro. Wodnik, chochlik i borowy. ochlapawszy
lq, idna front jako trzcj junacy.
Aleksander Newski daruje Wasylisic Pr1.crndrej worki z
odch;1ymirosyjskimi uszami i nosami
Piotr Pierwszy wprosi! si na powrt do Azji
Chrystus zmierzy si1' z Peronem. inni pogaiiscy bogowie
ro1pierzchli si,nieznajcswoichimion.
Pierwszy bal Nataszy z czanem.
Lla si ze zmiert.chem zamglony Swi1.
Militarystyczne wystpienie siostrt.yczki Alonuszki w
Ak11demii Wojskowo-Politycznej im. Frunze.
S11sz.a, pozapinany na wszystkie guziki, wyskoczy do
oyrodu.
Oezszumnickwitniekapusta
Awwakum zamieni Bibli na konia.
l,,o1 na sroce, jazda na krowie bez tr1.ymanki
Siedziaem na taborecie i zdzicralem Rosj jak plas1er ze
~wojcj wochatej nogi
Tyle c7.asu na Rosj straciem - wyjaniem Szaremu.
Czas po to jest czasem. by go traci - powiedzia Szary.
Ktry dzisiaj?
W Rosji kady dzie jest prt.ekh;ty - troskliwie zauwa-
ly Szury.
Nn br.tegu jeziora, tylem do wiata, oarzcczona pukaa
o~ncusk bielizn.
Ja cl kocham - umiechn/a si do mnie i do Szarego.
wyccnijcsi.
Prby

Zima
Szary jest dzisiaj biay. Szary - dzisiaj na biao. Puszysty
Szary - dzisiaj na bialo. Bardzo wysoko wyrosly choinki.

Thriller
Otwary si1; pr.tede mn wszystkie horyzonty.
- Czy czytale tak ksik - ..Trzech muszkieterw''? -
zapyta/Szary.
- Aha.
- Krwawa ksika. Tam wszystkich zabijaj. A wszystkim
si podoba. Mnie te sio\ podobaj krwawe ksik i - thri llery,
nie1hri llcry.
A mnie nic bardzo - powiedziaem.
- S tacy pisarze. co w diabach si lubuj - powiedzia
Szary. - Chod. wleziemy gdzie bardzo wysoko.
Wklimy na wie telewizyjn w Ostankinie. Spojrzeli-
my z gry w dl.
- Co widzisz? - Szary staral si przekrlyczc wiatr
- Teraz jasne - powiedziaem. triymajc si wiey - 10 Ro-
sja jest thrillerem.
- A co ci mwiem?- ucieszy si Szary. - Thriller! Chu
jowo napisany! Na papicrie gazetowym! W gupiej okadce!
Nic moesz si oderwa! Nic wiem. mnie si tam podoba.

72
 Wyprawa na Swi((t RuS
Chod pojedziemy na wi1q Ru - powicdzial<:!m.
Podmiejskim? - zapyta Szary.
Jak chcesz.
Podmiejskim nic pojad4< - powiedzia Szary. - Nic lubi
kupowa biletw. a bez bilc1u jecha nic che.
Toja ci kupi" bilet.
Noto kup.
Zjakiegodwon:a?
Mnie tam wszystko jedno - zdziwi I Si Siary.
Ado jakiej stacji?
Wszys1ko jedno.

rodowisko
Jednych zjado rodowisko. inni rodowisko zjedli. A oto
IS1ary.

Rozam

Jako wszystko mi si" zgadza - podrapa si(\ Szary po

11uwic.

mierte lna koszula

Szaremu zmara n1:11k:1. Pozostaa po niej miertelna ko-
MIUln.

Dwikolup

I up? Lup! Chuj! Lup!

P1oszek
MC<tnym wzrokiem Szary spojrzal na ptaszka.

73
 Wina
- Juriju Piotrowiczu! - starszy lejtnant Mleczyna wesoo
spojrLala na szefa. - W naszym JXKloddzialc myl, e wszyst-
kiemu winicn jcs! Szary.

Prowincja
Szary nami<;tnic pocaowa Mlcczyn<; w usta

Pieriedwi ni k

Szary przygwodzi! pokryw Jurija Piotrowicza

M io Szarego
Szary pomalowa pannic z z<;btm1i f>Oliczki sokiem bura-
czanym.
- Tak tx;dzic lepiej - wuway.
- Ladna jcs1cm - or1.cka. dyszc radonie. - Na Dworcu
Kurskim dwaj onicrLc wzi<;ti mnie za prostyiutk<;!
- I tak jeste kurw - prqjrza si<; Szary. - Usu brodawki
z twarLy.
- To s pieprzyki. guptasie - wyjania panna z z<;bami

Stambu

Szary porwa samolot do Stambuu.

- Jak gorco. to nic zimno - f)OWicdzial pannic na poc
gnanie.

Paac Z imowy
- Jaki pi<;kny budynek! - f)OWicdziaa panna.
- Pictrowka 38 - powiedzia Szary.
- Chod. bdziemy tu mieszka - f)Owiedzia!a panna. - Tu
jest adniej ni w Paacu Zimowym
 Jabka

Szary jad jabko. Gryzl. ul. lyka. znowu gryz.

- Cze. Szary! Dokd idziesz?
Jestem zawsze na rozdrou - odpowiedzia Szary.

Tace

Szary jest wesoly. Szary jest odwany. Szary jesl nami1.;t-

11oci zabijania.

Znudzio si~

Rosja dojada mi do ywego. Boe.jak zanudzia! Sra po

ooiiach. Ona sra. My sramy.

Usprawiedliwienie rosyjskiego wiata

Jednym z gwnych paradoksw mojego ycia jest stosu-
IWk do Rosji. Bdc Rosjaninem z krwi i koci. wedle wszyst-
kk:h parametrw. zagbiem si w problem Rosji i nie potra-
Alcm rozwiza go dla siebie. Nigdy nic chciaem z niej
wyjddta. cho reimu nienawidziem. Nic chciaem wy-
J1h11:a dlatego. e w odrnieniu od dysydentujcych pri;y-
l miaem pojcie o Zachodzie. Oni uciekali z Rosji jak
p.y. ktre przez prpadck urway si z acucha
Nie wyjechaem. cho znajomo jzykw. kontakty z Za-
ohode111 i rodzinne koligacje spr.i:yjaly temu. Biedni rodzice.
NCUglnie mama. przez lata prowadzili budujce. rodzinne.
1n1yemigracyjnc rozmowy. Wicie lat pniej dowiedziaem
14f, Je chciano mnie wysa jak Solenicyna. ale nie wysla-
hO, nie wiem dlaczego. W peni porad1ilbym sobie 7 yciem
M Zachodzie. lecz nic pa1rzylbym nari z dou do gry. Nigdy
Ml 1ympaty.rowaem z 7.adnym ruchem idC-Ologicznym. nic
'#~1.ojc okcydentalizmu. Okcydentalista na Zachodzie jest
jllidmotem rozpywajcym si.
/O!ltacm w Rosji. Nadzieja jest zym towarzyszem pisa-
~~ Pocztkowi reform towarzyszya nadzieja. Na szczcie

75
nic tr.l!ala dugo. Nadzieja na to. e w Rosji nic wyczerpa si
potencja ludzki. okazaa si zbyt pikna. Rosja nie naley do
kultur. zdolnych do samookrelenia si. To kraj historycznie
11i(11c:ciwy. Opiera si na kamstwie. W Rosji mona prze-
trwa tylko dziki kamstwu. wc:r.ajc hurnanis1ycznc kam
stwo inteligencji.
W kr.iju wiconcj zmar1.liny ludzie nic poradzili sobie z kli-
matem. nic znald:li rnkicgo sposobu istnienia. by pokonaC
wrog czowiekowi pr1yrod. Zimy nic wykor1.ys1ano w
wiadornoSci rosyjskiej jako penoprawnej pory roku i - na
prt.ckr wszystkim zimowym witom - nie zagospodarowa-
no po ludzku. A innej pory roku nie mmny. Lato skoiiczylo
si wczoraj. zanim si zaczo.
ZapaC ycia IO wielorodzinne mieszkanie komunalne z
jedn kuchni i jednym sraczem. a Rosjanin nic jest komu-
nalny. ZapaSC rosyjskiego komunizmu wynikn/a z faktu. e
Rosjanin nie lubi ludzi. Rosjaninnicstowarzyszasiizzasa
dy jest nic1owar1.yski. Rosjanin nie wrs 11 wiat jak Nie-
miec. Leci. szybuje ponad wiatem. Nic opanowa wiarn. nic
poradzi sobie z nim i obwisl. Z tego ..obwis" pows1:1a du-
chowoC rosyjska.
Nieoccnioncjcs1 dowiadczenie pclnego nieudacznika
.. ro co"! - to centralne rosyjskie pytanie. Dociera do sed-
na. Bez niego nic ma odpowiedzi i nic ma na nic odpowiedzi.
poniewa bezbyt jest rosyjsk spraw.
Wszystko rzucie - i pjC sobie
Rosjanin nic przemierza; on jest drog
DuchowoC rosyjska jest rozmow o marnoci. Jednak Ro-
sjanin jest ascet z przymusu. Nic poradziwszy sobie ze wia
tem, rozprawia o jego maruoci. Odwraca si od wiata obra-
ony i kultywuje w sobie obraz oraz podcjrzliwoC jako cen-
n prawd najwyszej instancji.
- Zgrzeszyem - powi<."dzia ojciec Sergiusz. podnoszc si"
z krzesa. - Mylaem. e jeste gorszy!
- Wybacz. Ojcze duchowny! - zawolacm. - Naprawd je-
stem gorszy! Lubi wcinaC surowe ludzkie mzgi. Otwieram
czaszkijcmjclyk. Jakkawior.

"'
 No id. id z Bogiem - nachmurzy si' OJCicc Sergiusz.
Rosjanin nic mniej ni Nie111iec czci por.1:dck. ale porz
(\ck niemiecki stawia Niemca ponad innymi rmrod:1mi, nato-
miast porzdek rosyjski doprowadza Rosjanina do zagady.
Ro~anin stpa po wadliwym kr'8u his1orii. nic uwiadamia
J~c sobie, :l:e to krg i ejcs1 wadliwy.
Rosjanin jest radykalnie niehistoryczny i w tym 1.awicra si
Jilt>samoistno. Wci si plcze i zaczynajc jedno. mwi
u c1ym innym. nie ledzc myli. Widocznie boi si' myli
Nic radzc sobie ze wiatem. paskudzi w wiecie. Jest anty-
111tologiczny. wiat zamienia w Scick i gdyby nic wladza.
Rosjanin ju dawno utonby w odchodach. Jest rnechaniez-
riy m bogonoc.
Prawo jest spr.1:ccznc z naj bardziej ywotnymi interesami
14.0!ljunina,jest spr.1:ccznc z ide utrzymywania sii; pr.1:y yciu:
nd J:cbniczego byleby nic zgin z godu" do micszczaiiskie-
10 ..wiza koniec z koiiccm". Nie ma si ani czasu. by rozcj-
tle si1;: dokoa. Std tumiwisizm do spraw planetarnych i
oiilcdlowyeh. Rosjanin jest zaszczuty, wym~zony. zjebany.
Io ro1.dziawiajc g,bl\. 10 machajc ogonem. oczekuje dla
-leh1e unicwinnicnia.

We wadzy Szarego
Rosjanie maj kolorowe gwizdawki. Wszystko wokl jcst
kttl1icrzawc, z zawijasami. Szary ogosi powszechn amnc-
~111! Doszed do wladzy i wszystkich wypuki! z wi,zicnia
jltitcm jednak si' rozmyli i znowu wszystkich wsadzi.
Tak trzeba - rz,:kl. - Tak latwiej rzdzi.
Kuror1 podmiejski - odpowiedziaem. - Czy cakowicie
hllm1ysic;; mioci?
Nie zawadzi - zgodzil si<: Szary.

120 dni Rosji

hod. oderwiemy si<: - powiedzia Szary. biorc do rki
111111.rukowa.

77
 - No to chod.
- Lubi zabija - pnyzna si Szary. - Lubi.jak boj si
umiera. dr, na wszystko si<{ zgad1..aj, nogi li, szczaj ze
strachujakszczcni(lla.Udajesz.icci nibyuprosili,cniebl;
dzicsz str.:cla,
a potem stnclasz im prosto w tw:ir.:. Mzgi
rozl:ituj si jak bryzgi szampana. A gwaci dziewczyny?
Trz(lssir.;. w piczk trzymaj. Baczno. kurwy! Dupa w
rozkroku. gnojki! Chloix:y s moi! No nie wiem. mnie si
podoba
Mi lczcwcs1chn!em.
-Lubi tuc nog:imi - cign! Szary. - Chod, bdziemy
yli jak naley. Otworzymy pr.:edszkola, skopiemy ogrody.
wyryjemy tunele, jak jacyS Wosi. zbudujemy obwodnice. -
Szary zdj czapk, pr.:ctar twarz. wysmarka si. - Ale naj-
zabawniej oczywiScic - strca samoloty pasaerskie. Lec
sobie noc, opatuleni w koce. z sokiem pomararlczowym w
rku. stewardesy chodz sobie tam i z powrotem. niczego nic
podejr.:ewajc. A ty - raz! I lec w dl bez spadochronw. Od
wybuchu opadaj z nich ubrania. Jak z klonu. I wpadaj goli
do morza. I jeszcze! Gdybym by pr.:ywdc junty wojsko-
wej. na prt.yklad wsatym Argenlyczykiem z szabl, wyrzu-
calbym posw-wrogw z helikoptera. Szuch-szuch-szuch
leci helikopter. A ja wyrt.ucam posw-wrogw. Jednego po
drugim. Nad oceanem. Bez spadochronw. Nic chciabym sit;
znalenaichmiejscu.
Stalimy sirabusiami. Stalimy si gwalcicielami. Gwa
cilimy jak jazzmani - we wszystkie dziurki. Bombardowa-
limy wsie i miasta. niszczylimy mias!eczka. baby wyy. wy-
sadzalimy kuchnie gazowe. Wszystko gwalcio sio;; at
wo. wszystko rozwalao si od niechcenia, jak gdyby tylko
czcka!o na rozwak. Rosyjska ziemia leaa gotowa na de
wastacj o;,;. Domy przewracay si jak domino. Przyroda ze
wstrtem otrzsaa si z chahury rosyjskiej . W Smolcrlsku
zrwnano z ziemi katedr~. W Jarosawiu spalono posten1-
nck mi licji. Prtyjechali straacy. Z wo;,;iw zaledwie kapa/;1
wodi1.
Ratunku! - gliniart.c miesznie machali n;kami.

7K
 Komendancie, zabierzcie swego trupa! krzycza w od-
j"IOWiedzi Szary do dowdcy strw por1.dku.
Odzialimy koszulki marynarskie i ku ich pamici dalimy
koncert charytatywny. Wesoo bylo. Rzucilimy sii;; na Mo-
kw. Wyrfo1;limy rt.d . .zamkni;;limy poczli; i telegraf.
w1i:l imy banki. ogolocilimy apteki. Parlament v.-ywiesi
cterwon flagi;;. Umiechnlimy si tylko.
hod. IM;:dzicmy torturowali ludzi zaproponowa Sza-
l')'. l31;dziemy psotnikami.
Zncz1;limy torturowa. elazkami. lutownicami. szczyp-
u mi, kap. kap wod na makwki. Torturowalimy na rne
,){,!!Oby.
Zobacz, jak adnie cierpi! -zachwycal si1; Szary. amic
ruyJskie koci. kr1;gosupy. czaszki. - No tylko popatr.t! Jacy
Wytrzymali i niewybredni. Jestecie bezcenni - zwraca si do
~1cnnikw.
Rosjanie w odpowiedzi dziko wrzeszczeli. Nikt nic unik-
~~! tortur. WszySt:y pr.ty.tnali si do wszystk iego.

~~ ~~:~:~~~;~e~~-i~~~~j~ckr~i::;n~:~l~ ~~i:~::~:!::
nym no locie. - Gaska ludzi po glwcc.
Obok kosza na mieci stala pusta butelka. Rzuci limy si-.
du ulej na wycigi . 13ykm szybszy. Szary sprytniejszy. Pod-
1wil mi haka lask. a pniej t sam lask pri:ycignl
tiu1clk.
We - rzek z umiechem. - Jak nic masz. to we
Szary - powiedziaem z wdzicznoci
Rzecz jasna. w naszej komunie z jedn kuchni obowi
Y*IOprawo dungli - pokiwa gow Szary. - Jednak. gdy
u.ipowal pogrLeb. wszyscy zapominali o awant urach, o
1)'111, >c ydw nazywalimy pejsami. Kady chcia pomc.
lk kiom6gl. Rozumiesz'!
N1plsaliu1ydo radia listzproSb, eby nadali nasz ulu
h!u~ mclodi<;:, ale nic powiedzieliS111y jak. Wspomnielimy
1luh1ym sowem rodzicw. Wyruchalimy mumi1; Lenina w
n~ulolcum. Zjedlimy kolacj1; i poszlimy spa.

79
 Kupa
Szary sicdzial na kupie i mySlal. ~lyla, ale nic mylami,
a tak. nic wiadomo jak. szeroko. Nic rozrnia rlcczy. Obok
pr.tcchodzili ludzie.

Czajura
Szary otrzyma polecenie pooenia tapety na czwartek.
Milicja sp;ia. Szary sam prowadzi! dochodzenie. Rano Szary
poszed do fabryki.

Kolacja
Szary ubra si1t na cicnmoszaro. Dzieci ubray si na cicm-
noszaro. Zap11lono wieczki. wirn. witk i. Zadymio po-
czenie. Przy kolacji Szary jad ciemnoszare dzieci.

Samozwaniec
- Wszystkie anegdoty o Czapajewie sam uoyem - po-
wiedzia Szary.
- Nuprawd<; wszystkie'! - nic mogem uwierzy.
- Co do jednej - powiedzia Szary. - Nawet te. ktrych nic
uoylem.tci uloycm.
- To ty samozwaniec!
- Tak - powiedzia Szary - i dumny jestem z tego. Idca sa-
mozwaristwa do tego slopnia zadn<ezyla Rosji:, e a j stwo-
rzya.

Ziemia
Szary na ziemi-. sra.
- Aleksandrze Iwanowiczu, chce pan herbaty?
Szary na ziemi sra.
- Nic odmwi.
- Z cytryn?

"'
 Szary na ziemi sra.
- Nie z pomaracz!

Rewolucja
Szary wzil do rk czerwony sztandar i poszed gdzie oczy
ponios.

ydzi

Szary mtnie spojnal na yda.

Peday

Szary spotka pcdala i pobogoslawil go.

erki ew
Szury wsiad do pocigu podmiejskiego i pojecha zamo-
dli grzechy. PostanowiliSmy zosta zakonnikami. Po drodze
l">Ci:m si wykolei. To ju nie byly wagony. a co zoonego
w hannonijk. Dla nas skoczylo si na siniakach.
Co to za znak'! - Szary wygramoli! si z rozbitego
pocigu, plujc zbami . Jedziemy dalej. czy wrncamy do
domu?
Jedmy dalej - powiedziaem
No to jedmy - powiedzial Szary
I na minu1 zostalimy zakonnikami

Akcja
Juriju Piotrowiczu! Zapmy dzisiaj Szarego.
Dobra, zapmy!
Ale jak'!
Jakpan uwa7..a.
 Lenin
Szary ostudzi zapal wodza.

Historia
Mamy nic ma. Taty nie ma. Nikogo nic ma. Ludzi pc!no.
Szary wie: cbyprzey. trLebawszystkich zdradzi.

Czasowniki
Szary moe sii.; nie goli. Szary moe sii.; nic stnyc. Szary
ma ys pall(. Szary nie myje zi.;bw. Szary m:1 mao zi;;bw
Szary falujc leci nad krajen1. W locie omija rne oboki .
Trzyma kurs na Wschd. Carowie nic licz si. Szary drwi
Szary pastwi si. Szary zadn.;cza Szarego. Szary zrozumia,
e wyjcia nic ma. [wszystkim jest dobrze. Odbili nerki.

Pami

Zaterkota! karabin mas7.ynowy.

- Nasi?
Wszystko jako sic; pomicszalo.

Tatarzy
Cignli TatarLy przez rzek. Szary szed prLez Wog w
czasie mrozw. Brwi oszronione. Z drugiej strony - Tatarzy.
I zakoczyo si wszystko kompromisem

Okruciestwo

Szary odgryz ucho i inne zbdnoci.

Szarykochon ik

Sr.ary dostal prac w kokhozie. Zapali skrta z machorki.

Kupi! sobie walonki. Nasta! czas urodzaju.

K2
 Jurij Michajowicz

- Juriju Michajowiczu! Szary leci na Wschd.

- Mnie to nie dotyczy - ostro odpowiedzia Jurij Michaj-
owicz.

Nowe yc ie
Szary kupi na rynku czas. Zakupiony czas zacz Szare-
mu ciy. Przez cale swoje ycic Szary mia zamiar rozpo-
~1 nowe ycie.

Kontemplacyjno

Szary delikatnieje. gdy wszystko we mgle zanika.

Prowadzi ich - Jezus Chrystus

Prawda - pochwali Szary. - Z tyu - pies. Prowadzi -
(:hrystus. Kto to wymyli!?
Blok.
Dajcie mu otrbw.
Oloka powlekli za nogi.
Czaadajew! - zakrzykn! Szary. - Szczeniak!
zaadajew zak~il si i zamieni w wink morsk. Szary
rwdmialsi:
Dobrze. pomylilc111 si! Kto nastpny? Pobicdonoscew?
Aleksander Trzeci? Wtodzimicrz Leu in? Poszli won - do pia-
Miownicy1
laczla si zabawa w babki z piasku.
Tak lepiej - powiedzia Szary. A gdzie si podzia Kon-
lanty Leontjcw? Jako go dzisiaj nic widz.
Tu jestem - powiL'<zia Konsrnnty LL'<lntjcw.
Dasz ognia?
Konstanty Lcontjcw r.mcil sii( z wpalniczk.
A gdzie twj kumpel? - pgbkiem spyta Szary. prLy-
1111htj!lC papicrosa.

83
 - Kumpel'!
- No, ta parszywa morda! Rozanow1
- Chory.
- Tryper? Syfilis? Moe AIDS? Wiechowcy! - wr1.asn
Szary. - Do wyjScia! Z rlecl'ami!
Profesura wysypaa si na plac
- No i co. obcigacze? - powiedzia im Szary. - Gdzie
wasze kapelusze? Pytanie na rozgrzewk: co 10 jest dug?
Profesura zaszemraa:
- Dug wobec ojczyzny.
- Dug wobec rodzicw - powicdziala profesura.
- Kamstwo! Nikomu nic jestem nic duny! - powiedzia
Szary do stranikw. - Wszystkich rozstrt.cla, a lego na
wiartowanie!
Wskaza palcem pierwszego z brzegu.
- Wszyscy s tacy - orzckl Szary, Z"'racajc si do mnie.
- Mamypclnoprzernychdzialaczy.
Achmatow wywl~zono na prg domu bez ubrania
- Nard jest mdrt.cjszy od wadzy - prt.eraliwie krzyk-
na odwana gola kobieta
Z podziwem spojrt.alem na ni.
- Co za pomyka - wzdrygn si S1,ary.
- Gnbiciele! - oznajmila Anna Andriejewna
- Zama jej nos! - rozkazal Szary stranikom. - I odzia
cieplej.

Suchary
- A ty mwisz: al - westchn Szary. rozpinajc kufajk.
Na piersi, jak panora111a bitwy pod Borodino. rozpostarl si
marynarski tatua. - Uwa7.alll. e Rosjanie mus=q cierpie.
Tak maj zapisane. Duy111i literami. Rosjanie nm.1z spra-
wia cierpienie Rosjanom. Bogaci biednym i na odwr1.
Wszystko zgodnie z regu. To prawo samozniszczenia. Tak
tu musi by.
- Szary - zapylaem - ale po co?
- A chuj go wie - wesoo odpowiedzia Szary. - Mylisz.
.c nie czytaem tego Czaadajewa? Czaadajew otwor1.yl yy
Rosji. I Pobiedonoscewa czyrnlem. Suchy, ale pr1.ekonujcy.
To ja wymySlilcm U\janowowi ksyw Lenin. To prawda -
popieram bandytw. To prawda - zamieni Iem ten kraj w bra-
tersk mogi. To jeszcze nie koniec. Jak si" bawi, to si
bawi. Jak wyciska soki - to do ko!lca. Tu wszystko jest
moliwe. A spjr1..my. jak mamy mlodzie - :abOjc:.
Wszystko wysadzimy! Wyrwiemy jaja! Niechaj spadaj z
nieba samoloty i helikoptery! Niechaj rozkradn wszystkie
11yny! Nihaj susz chleb na suchary. Kr.aj suszonego chle-
ba. To w genach. Nic wiem. mnie si" tam podoba.

Body language
- Chod. zobaczymy trnpld - zaproponowa Szary.
- Czego straszysz - najeylcm si w umiechu.
Ale si pomyl iem. Pene znieczulenie wszystkim si
~oba/o. A Margarita lwanowna energicznie odwrcia si
do mnie i powiedziaa:
- Nie zapiesz nmie na :t1den Internet. Zawsze ylam pod
wirtualn gwiazd pierwszego balu Nnrnszy Rostowej.
Szary tak energicznie odwrci si do niej. e a mu czap-
ki spada. i spojrza. jak to si" mwi. nie w oczy. a w dal
Rosyjska duchwka - to pi~iogwiazdkowa kosmka.
Teraz ja odwrciem si energicznie. Doszed do mnie za-
pllCh cebuli

Ameryka
Uciekaj do tej swojej Ameryki - powiedzia Szary. -
M1szostami szans
Ona ma takie oczy - odr1.cklcm. - Nasze baby takich
l"tu nie maj. Jeste niepr1..ewidywalny - mwi ona do mnie.
Wczoraj sprawia Id mi bl. apic za rk. Dzisiaj jeste de-
likatny i sumtny. Zadziwiasz nmie - mwi. - Skoro ju prze-
~11/my na terytorium seksualne. nic sprawiaj mi blu. pro-
-1 .

85
 Zachody soca

Szary jak bandytaScisnmniezagardlo.

- Gdzie ty widziale takie malinowe zachody soca? -
wrzasn!. podcigajc mnie do okna.
- W Meksyku.
- W jakim znowu Meksyku? - wrzasn Swry.

Pien idze

- No. co z tob? - powiedzia Szary. - Rosja jest wymy-

sem
- Zamiast ucieka std, zanurzam si w ten wymys.
- Czym pizda amerykaska rni si od rosyjskiej? - za-
myl i si Szary.
- Amerykaska - mwi - to szczeglne zorganizowanie
materii, a rosyjska - mamotrnwstwo.
- Kurwy. cicho! - przcrailiwic wrasn S:r..ary. - Poznaje-
my teraz si pienidza - umie<:hn si. - Nastrugali nowych
ludzi. Tomicsznc.Niczanudziszsi
- Teraz Rosjanie - przytaknem - po7.dliwic zaczynaj
kocha pienidze. Wrcszcicdotarodonich.esilajcstniew
wiedzy, a w pienidzach - straszliwa sila. Wydaje im si. e
pierwsi odkryli 10 prawo. Zadziwiaj obcokrajowcw swoj
osobliw zachannoci na pienidze.
- A mimo wszystko spotyka si ludzi bezinteresownych -
zauwayS1..ary.

Lazurowe Wybrzee

- Gadaj, e bandyci. e rosyjska mafia - Szary zmruy

oczy - to dlaczego duma mnie rozpiera. gdy si dowiaduj.
e Rosjanie wykupili poow Lazurowego Wybrzea, r
wszystko wykupuj, nie pytajc o cen, dlaczego raduje mni<
ten rozmach?
- Na Cejlonie - dodalem - dyrektor hotelu powiedzia mi.
e dwie rosyjskie dziewczyny na wigilijn kolacj wyday
wicej ni siu niemieckich 1urystw. Piy szampana za tysic
dolarw.
- Chc prowadzi interes z Rosjanami - powiedzial Cej
loczyk.
- Jeste buddys1? - powanie .zapyta! go Szary.
- Tak!
- Skd si bicrtc ten rosyjski rozmach? - Szary slodko
i:.icwnl.

The flavor of the month

- Nic chc by smakiem miesica.
A oczy jej byszcz.Ostatnim razem prtyszlana kolacj
do domu na czarno. Oczy nie byszc1.ay. Wielka Amcryka
ka abcia wpada mi w oko. Tymczasem wcigno mnie w
wir narodowy. Zrozumialcm. 7.c dotychczasowe poszukiwa-
nia Szarego. pomimo caej teoretycznej koniecznoci. to fa-
n11bcrie.
Przyzwyczai em si do rwnowagi niespjnych zjawisk.
le czasu byem z brzegu. a tu wpadem w rozpust. zanu-
7.lljc si w malignie rosyjskiej ma1erii. z plamami na bokach.
1 niejasnoci poj. Zamieniem solidnoS na jakotako.
wyrachowanie na cicplo. ale czy w samym cieple byo wy-
n&chowanic, nic mogem si zorientowa. Nieprawy zwizek
llhierarealnych cci;:h.
Wcigalo mnie. Trudno byo si obroni. W przccigaj
J sic;: budowie. nareszcie ukoczonej i zewntrznie wygl
tl111.cej na przwoit architektur. pojawio si pkni<(1:ie.
Milem si. e potanieje oglnie dostpne zadowolenie. do
luOrego i tak dodawalem zakazan czstk.

T(,lsknota
Trzeba umie tskni - powiedzial S1.ary. - Zat'Csknijmy
lcn\.
Toznai;:zyjak? - zapytaem
Tsknota to medytacja po rosyjsku - powiedzial Szary.

87
Tylko. zamiast na czym su,: skoncentrowa. naley si roz-
proszyC. Jednak. nawet gdy c:ilkowicic si rozproszysz, nic
piesz si z tsknot. Najpierw usysz w sobie dalekie wycie
Kady Rosjanin potrafi usysze 10 wycie, jest ono obowiz
kow czcijesicnnego dcszcw, zastrachanej. ufnej n<l7.y.
markotnego, ponurego wygldu. Jest takie stare sowo pogo:f/,
ktre nastraja na dalekie wycie. Nic go nie zaguszy - ani
pienidze. ani rniloS. Ale to dopiero pocztek. Dziecinne
kulfony tsknoty. Nic odstrasz dalekiego wycia nicpotrleb
nym ruchem czonkw. ZamrLyj. Niechaj wycie si prlybli
y. Wwczas uslyszysz srebrne W)'cie. To jcsl ju wycie prly
zwoitc. ale wci nigdzie si nic piesz. Srebrna 1sknota jest
chroniczna. doywotnia. pclnowartociowa. To skrpowanie
ducha.udrkaduszy, mczcysmutek.Alc1owcijcs1.cze
nie koniec. Musisz pnywoa do siebie wycie zote. To do
piero jest wycie nad wyciami, bliskie, nieglone. Dopiero
wraz z nim wstpi w ciebie zlota tsknoia. Oddaj si jej nic
juk kobieta, a jak czowiek umierajcy. Zima tsknota to okres
pr1.edmie11ny. Zawinij n1idzy oboma wiatami jak pncd
mierci. Wchoft w siebie ca zot tsknot do koca.

Rosyjski Europejczyk
Gdy patn na Aleksieja Matwiejcwic1..a. Fiodora Maksy-
mowicza. Lary~ Wladimirown. Wasyla Michajowicza.
Dymitra Wasiljewicza. Iren Nika11orown. Zofi [wanown;;
(jeli jeszcze yje). dyskdokeja Eloono"". na mojego mech a
nika Woodi i na s1rw z garau europejskim spojrzc
niem" - wydaje mi si. e s pokrakami.
A wystarczy. e spojrz na nich po rosyjsku - adne z nich
pokraki.
I tak sobie yj - to pokraki. to nic pokraki.
W innych krajach ludzie nic plcz si;; pod nogami. Zwy-
kle s przyjemni w kontaktach. Nie mwir< o Berlinie czy
Nowym Jorku - tam maj swoje problemy - ale z zasady
zachodni ludzie nie s agresywni. A przede wszystkim - ru-
1urnicm ich na poziomie codziennoci. Te jestem zwolcm11-
kicm francuskich rogalikw L. konfitur morelow na niada
nie. Powiem wicej nale do tych ludzi. Ceni ich powo
k cielesn i znaczeniow. Podoba mi si, jak si,_ ubieraj.
Maj gust.
Ofrancuzilcm Rosj i zn1szc1yem Pary. Tego. co w so-
bie nosz. w rzeczy samej nic ma. Wymyliem oba wimy.
Skrzyowaem je w sobie. Najprawdopodobniej jestem wa
Jnic tym rosyjskim Europejczykiem. ktry nic jest ani Euro-
pejczykiem. ani Rosjaninem.
Uzyskaem to. czego si nic uzyskuje. Czy mona mnie za-
liczy do udanych hybryd? U1racilcm poc1.ucie kryteriw ab-
!kllutnych. Poniewa le dwa wii1ty nic pokrywaj si ze sob.
odczuwam niestabilno moralnoci.
Tamtych odbieram jako swoich i radz sobie z nimi. ale i
Rosjan odbieram jako swoich i te {cho gorzej) radz sobie
z nimi. Na skr..r.yowaniu Montparnasse i Ras pail jestem swj.
tylko nic wiadomo dla kogo. Chc mieszka w obu domach
W jednym wiecie jes1 mi za ciasno. l'otr1.ebuj ich prlynaj-
mnicj po kolei. lepiej - razem. a najlepiej - jednoczenie.
Ostatniego nic osignem. I mimo wszys1ko nic jestem ich.
C1.cgo mi tam brakuje.
To jak z profesorami od literatury. Na pierwszy r.i:ut oka
rwni ludzie. Ale na drugi - obcy i martwi.

Rosyjska czapka i przcrndrzalstwo

Czapka rosyjska jest sprytnym prL.edmiotcm. Ma w sobie

magi zwicrzcego futra. Gowy rosyjskie prlez p roku
pr1ykryte s tuszkami zabitych krlikw. susw. wydr. Nic
ma nic za danno. Gdy dugo gaszcze si futr.-:an czapk. bu-
lli 1i w niej pr1.cdmiertny strach zwicr..r.cia. W najlepszym
"')'J)ldku czapka nadaje si do obrony. C:t.apk mona pu
tt w koo. Jednak Rosjanin wicny. e z kadym wygra. e
""uystk ich czapkami zarzuci. A w rt.cczywistoci dupa bla-
11 Chcialbym oczyci Rosj" z czapek. Moglaby by prL.e-
11t1knym krajem. Wesoym. gocinnym. Codziennie Nowy
lluk. Jednak Rosji nic da si..; oczyci z czapek. Przynajmniej
w naJbl1szcJ przyszloc1. A naJpcwmcJ mgdy. Inaczej wszy-
scy wymr. Nic ma rady. trlcba y w tym wochatym kraju.

A nu

Nawet nicpimiennyolx:okrajowicc wie. e Rosjanin liczy

na a nu"" ..A nu to wst<:pnc przewidywanie powodzenia
Moe kiedy tak bylo. Teraz .a nu'"jcst nieprzyjemnym po-
j<;ciem. lupin po przysowiu. wiatem zgasej gwiazdy. Ro-
sjanin na nic ju nic liczy...A nu"" odeszo w pr.teszlojak
.. Wielmony Panie"".

Go w dom...
Rosyjska gocinno zawsze trci obraz. Dlaczego Rosja-
nin tak bardzo chce napoi goci? Zaczerwieniona gospodyni
karmi na zabj. Gry saatek. Po pierogach pieroki. Nie zli-
czysz. Gospodan nalewa. Co to 1..a rytua'/ Po co faszerowa
gocia? Czym zawini? Niechaj go odejdzie obarty. z wy-
bauszonymi oczami. Niechaj hdzic pijany. czepiajcy si(,'.
cian. r.lygajcy saatk war.eyvm. Niechaj czka prlCZ ca noc.
Marlen iem rosyjskiej gocinnoci jest czkawka. Jeli go
czka - jest nasz. bez szlifw. W czka1cc wszyscy s rwni.
szeregowi i gencralowie. Zadaniem rosyjskiej gocinnoci
jest egalitaryzn1. Wsqstkich zrwna w czkawce. Co na
wzr hase Lenina. To budzi czujno. Ordynarny trd roz-
kadu i mordowania

Zwyc istwo

To prawda. zwycii;yla. Amerykanki. Wloszki. Wszyst-

kich. Jcdnak nic zwyci<;ysz mojcj rosyjskicj t<;sknoty

Czuo

Prcz bezczeszczenia Rosjanie s skonni do czu!oci.

Pr1ed jebaniem miaucz. po jebaniu gruchaj. Rosjanie s
ckliwi i pclni patosu. Tona tustego kremu. Kobiety mwi do
mczyzn kotku'. a ci w odpowiedzi ..moja 7.abciu". Mat-
ki cackaj si. Wszdzie rzewno i czue zawoania. Ale to
nikomu nic przeszkadza kopa si nawzajem. Ostra, niczym
nic uzasadniona zmiana nastroju - 10 podsiawa tutejszego
schizofrenicznego ycia.

Przyroda
Przyrodarosyjskajcstaoliwa.Nakadym1.akrcicpach
nicsmutkiem

Realizm socjalistyczny
Margarita Jwanowna myli. e realizm socjalistyczuy jest
dziedzictwem ideologii radzieckiej . Inni zaliczaj go do wiel-
kich stylw narodowych. Naprawd realizm socjalistyczny
dokadnie odzwierciedla narodowo.ludowe ideay szczcia
l sprawiedliwoci. Nic si na to nie poradzi.

Domostroj
W Rosji istniej szczliwe rodziny. lecz ukrywaj si<;
przed gniewem narodu. Rosjanie s zl)'mi ojcami. Nic ledz
postpw swoich synw. Crki w ogle nic s im potr.tcbnc
do tycia. Rodzina rosyjska oczekuje tragedii. Ka7.da. Rosja-
nie uwaaj, e m jest waniejszy od ony.
W wiecie rosyjskim rodzina jest czym w1pliwym. Z rc-
11uly nie ma w niej pr1.yjani . Pr1.ejciu kobiety od nar.teczeil-
lwa do ma17eilstwa towarzyszy akt haniebnego upokor1.cnia.
('hlop nie lubi swojej baby. Dla Rosjm1 niemal nicpr1.)'ZWO-
lmcijes1 kochanie w/asnej 7.ony. Szary rwnicnic ceni 00b
l nic ukrywa tego.
Baba jest sodka tylko na pocztku - mw li Szary. - Za
tiardzo interesujesz si babami. Duo Im pr.tcsralc.
Bab)' uratowa)' Rosj - powiedziaem.
 - Co to znaczy - uratoway? - Szary spojrza na mnie . -
Po licho j ratowa?
- l'os/uchi1j - powicdzialcm - po co w ogle cokolwiek
robi?
- Rb dokadnie tyle. by niczego nie robi - powiedzia
Szary

Jak posti;;powa z Rosjanami? (instrukcja dla sZpicgw)

Gregory Peck pisa instrukcj dla szpiegw. ktra skadaa

si ze stu trLcch punktw.
fak wszyscy inni ludzie - pisa Gregory Peck - Rosjanie
obraaj sic;. ale ich obraza prLybiera niezwykle aktywn:1.
ostro wyartykulowan form~(.
- Gregory. co pan robi?
- Pisz<\ instrukcj dla szpiegw. ktrych przysylaj do
Rosji.
- Czy mglby pan 1.apozna mnie z t instrukcj?
- Chtn ie. Rosjanina 1.awsze mona rozpozna na podsrn-
wic tego. jak je zup(. Zwykle ludzie podnosz yk do ust.
Rosjanin odwrotnie - nic je zupy. a d1/1qx::1~ j nisko pochy-
lony nad talerzem. Paszczy si prLcd zup'"
- Obraliwe. ale prawdziwe - prqznalcm.
- Jasne. e prawdziwe! - dramatycznie westchn Greg. -
Chce pan jeszcze"!
- Dzic;kuj,wystarczy.
- Mimo wszystko prLcczytam: W porwnaniu z zachod
nimi ludmi Rosjanin. z 1.asady. wyraa swoje myli tak, ja\..
gdyby cierpia na dusznoci". Greg nic wytr;,yma i poda
przyklad: - Rosjanie dawi si" sowami jak befsztykiem
Suchu pan? .Jednak. gdy Rosjanin zacznie mwi, nic nule
y mu pr1.crywa. Niechaj zajmie trybun. Rosjanie mwi:1r:
wpadaj w uniesienie, prLcs1aj kontrolowa, co plot. Nic
naley wyrna zdziwienia. a jedynie potakiwa. potakiw~c
Wwczas mona si wicie ciekawego dowiedziet.
- Do widzenia.
 Pi'<kno Rosji (instrukcja d la szpiegw)

- PrzyjcchalcS do Rosji po raz pierwszy i nic wiesz. od

czego zacz. Przyjrzyj si Rosjanom. Na pierwszy rzut oka
s podobni do ciebie, ale si nic piesz.
- A gdzie tu pikno?
- Prosz bardzo. ..Istniej rne punkly widzenia na temat
pikna Rosji. Sami Rosjanie maj do niej zwykle zrnico
wany stosunek. Do tego naley si prlyzwyczai. Z jednej
strony. Rosjanie uwaaj, e pikno Rosji jest wyblakle i
mizerne. w najlepszym wypadku podkrcSlajc pikno we-
wntrlne kraju. Jednoczenie gotowi s ycic odda za 1
wiecznzmarllin". I jak?
- Z prawdzi1>. pr.tyjemnoci pomog p:mu prt.crobiC
pana myli .

Plac Czerwon y
Plac Czerv.ony- to sprawdzian na poczucie fom1y. Jeli ci
1i podoba.jeste skoczonym bawanem. Jeli nie - rwnie
~cstc skoczonym bawanem. Zaczarowana pr1cstr1.cri. Na
Placu Czerwonym pclno odwitnie ubranych ba/waow spa
ceruje w rne strony.
- Jak gdyby pr1.yszli na pany - mwi mi Wielka Amcry-
hska abcia.
Oczywicie balwani ubrani s w szczeglny sposb.
01icwclyny, dla prlYkladu. lubi przczroczysce bluzki. Plac
('1crwony - 10 spoikanie Wschodu z Zachodem. zakoczone
kh;~kobu stron.

Kogo Rosjanie uwaaj za swego?

Rosjanin szybko orientuje si. kto jest swj . a kto nic swj.
" wj - to ten zoslupialgb.

93
 Krlewny
Szary wypad ze swego wymiaru. Siedz<; i pacz<;. e zabi-
to cara. Natomiast mio mi. 7.c m<;czono krlewny. Stranicy
podgldali. gdy szy na podwrko za potrzeb. I krt.yczeli:
- Kuca. suki! Pokacie klasie robotniczej wasze carskie
dupy.
I pokazyway. kucajc na biaym niegu w teniswkach
- Znakomite dziurki - dziwili si stranicy. - Nie takie jak
u naszych zasranych narLcczonych.
A maej Anasrnzji. dziki 1akim rozmowom z robotnika-
mi. udawao si<; nawet skoczy. straszliwie falujc piersi.
burlc si caym ci alem i paczc jak mewa. podczas silnego
orgazmu
- Amore mio!
Do tej pory mieszka na Uralu, dla konspiracji zachowujc
nazwisko Romanowa.

Kolorowa lotnia
- Gdzie si<;: pan podziewa? - spyla zaniepokojony Sa-
sza. - Co z pana oczami?
- Z oc7.ami?
- Wywrcily si<; do tyu.
- Daj pan spokj! - rozzocilcm si niemrawo. - Wszyst-
ko jest na swoim miejscu
- Widzial go pan?
- Aha.
- I jak?
- Odlot. A poza tym nic s7.C7.eglnego
- Niech si<;: pan trzyma.
- To jak n:i balkonie, w dole morze i tysice slonec7.nydi
zajczkw.
- Co z panem niedobrlc.
- Tpak-t<;:pak. jcs1crn odlotem!
- Oj! Niech pan oszczdza organy prawa i porqdku

94
 Rado z cudzego nieszCZl(cia
Ludzie zawsze ciesz si<: z cudzego nieszczcia. Jednak
wiele narodw nauczyo si to ukrywa. Ale nic Rosjanie. Ro-
sjan mier nic powsu.r.yma. Rosjanie nic uznaj mierci w
dostateczny powd do zakoczenia porachunkw. Nawet o
nieboszczyku naplot obrzydliwoci. Dziewczyny lubi, gdy
chopcy rzucaj inne dziewczyny. To krci. W najsymp:uycz-
nicjszym towar.r.ystwie panna z zbami dogodzi przyjacice
takim wistwem. e obie a za1ocz. si z wraenia. Rosja-
me w ogle lubi mwi o sobie nawzajem wistwa. Sarn
mam do tego sk lonno. Zamiera mi serce ze slodyczy, gdy
dowiaduj sii; o mierci kogo ze zuajomych. A w eufori
wpadam.
Wyrniajc cech Rosjanina jest zdolno do c:ynienia
wistw. W ogle - do paskudzenia. Dla Rosjanina winni s
wazyscy wok. Jest on czowiekiem ponurym.
Obcokrajowcy. oglnie rzecz ujmujc. mao co rozumiej
w 1ym kraju. Najbardziej szczerymi obcokrajowcami s dla
mnie olnier..ie stray granicznej. ktny o wszystko Rosjan
podejrzewaj, i susznie robi.
Chwali Boga. e to nic ja powiedziala mi starzejca
11~ 1>0pulama pisarka. gdy dowiedziaa si o SmicTCJ modej
1loorki.
Siedzielimy sobie na play w Soczi
Odnosi si<; wraenie - komynuowaa - e ycia zrobio
1l4wi1;ccj. f>antaknicmySli?

Rosyjski i radziecki
Wiciu ~ribtelnych dziaaczy uwaa. e Rosjan bardzo wy-
,.,yl okres radziecki. Wczeniej byli inni. W rzeczy samej.
....jc przedrewolucyjne fotografie wida, e 1ypczowic
~- prnchylil si<; nicwnajlcpsz.stron.
I tth s1.czcg6ln pr..icdrcwolucyjnych grupowych po re-
* hyla umiarkowana poczytalno i skromna adekwatno
l11 j'111Wd:1. ludziczwars1wni.szychbylinazdj<;ciachnastro.
szcr11. za na poczcwkach boonarodzeniowych nazbyt wy-
upiaSci. Jednak po7..a tym nosili Si'\ wsato. po Wsthodnicmu.
jak gdyby nic rozumieli kim s i nic twonylijednoci. To nic
byl rozpad jednostki. a jej delikatna na wp nioobccno
W cnsach radiicckich grupowe ponrcty slOpniowo prt.c
chodz w stron'\ mordy. Morda nic jcs1 zwyklym wulgary-
zmem. Morda jest 1war1. ni7.szcj prby. Jej nic szkoda utra-
ci. Morda jest ochronn mask pr1.cciwgazow, pocztko
wo nar.mcon dla mit.-<:hu. naSlj\pnic nadzian z niepokoju.
wreszcie - pr7yroSnij\tym do lwar1.y a1akujcym o~cm. Dla
pr..:ykladu. morda mojego znajomego, Wiktora Pawowicza.
pif\cisij\prosi.baryszcrokic.akpochyc.arczk i malutkie
Wspanh1ypr1.yld:1drosyjskiegospry1u.

Ubecy. dojarki rw sil\ do pozyskania mordy i uzyskujj

Profesura. uczeni dentyci. :111yci pozostaj w 1ylc. jednak i
oni sij\ podcigaj. i w kocu lat 30. uzyskano ty1wuq mon/i;
ws:ech:ll'iq:lwwq.
Porwnujc Estoczykw z Finami, Polakw z Bia!ornsi-
nami. wida. e ustrj kaleczy twarze proporcjonalnie do oso-
bistego zaszczucia. Z drugiej jednak strony proces sowiety-
zacji pr1.ccign sii.; na dlugic lara i chOC to dziwne prze7y
St:ilina.
Wszystki1.:h dopad obycnjowy l(\icc. Elementy moder-
nizmu" odzwiC"rcicdliy si nic tylko w niezmiennym logot) -
pie gazety ..Prawda. lecz i w dzisiejszym malowaniu poste-
runkw, wif,;zic, 111icszka komunalnych z podzialcm cian
na dwa kolory. z rozdzielajc je lini. Obye7..ajc si zatrl)
may. Jeszcze w latach 50. (sdzc z filmw. ksiek. moich
dziecicych wspomnieli) ludzie zachowywali pewne przedre-
wolucyjne przyzwyc1.ajenia. normy. Jeszcze byli upr1.ejm1
(Cusinc w ogle - moliwe. e mylnie - uwaa Rosjan "'
Judzi bardziej uprzejmych od Francuzw). do matek i panic11
zwrncali si na ..pani (zob. filmy). nawet nick1rzy maon
kowie zwracali sij\ do siebie n:i ,.pan" i ..paui. I stnia ponad-
to typ profesorski. morda. ale z brdk. podlec, ale z rosoc111
z kury i makmvnem. J<;:zyk francuski do tcgoo..asu ulotni M~.
ale w dobrych domach zaC"howano wyksztalccnic muzycni,
 Przeywszy Stalina. wsplny duch kraju zawali si aku-
rat wtedy. gdy wydawao si. e znowu zacznie piewa i ta
czy . A w ogle. wewntrlnc rdlo rosyjskich mord ujaw-
ni Io si na dugo przed rewolucj . Kraj nic posuwa si

Linie yc i a

Panna staa w poprzek ycia z buromainowym durszla-

kiem w rku. Szary stal wzdu ycia z pustymi rkami .

Portierzy i Sta lin

Chiczyk mieje si. zawiadamiajc o mierci ojca. To szo-
kuje.je l i nic wiesz. e tak jest tam przyjte. Rosyjski mtlik
polega na tym. e uszkodzono pojcie .. przyjte. Zasady gry
!lll tak ruchome. e ruchomo wydaje si zasad.
Rosjanin znany jest z nicobowizkowoSci. Obieca i nic
1.robi. To dlatego. e zajty jest duo waniejszymi sprawa-
mi. Wane jest dla niego zachowanie braku liniowego wymia-
ru istnienia. Jest nieobowizkowy. gdy inaczej zawali si w
nim rosyjsko. To system obrony narodowej. szczeglny
rod1.aj karate
Rosjanin jest nieobowizkowy nawet wtedy. gdy to w spo-
llb oczywisty narusza jego interesy. Podstawowy warunek
1k1ywnoci zawodowej .. dziaa" w Rosji w sposb niestandar-
dowy. Rosjanin. czowiek-hamulec. owadnity jest swoimi
Idcami wcwntrlllymi. nastrojami. co sprawia wraenie po-
111ioczoncj wiadomoci. Poza 1ym Rosjaninowi wci si
co wydaje. Wszystko to sprowadza si do niezrwnowao
nego, rozc hwianego zachowania. Najprostsza rLecz urasra do
problemu
Gdy z Rosjaninem zaczyna si rozmow. w nic jak z ob-
uokrajowcem. Tam zwykle wykrcaj si yczliwie. a u nas
trnba dorabia klucz. Jeden znany Niemiec opowiedzia w
woim dzienniku moskiewskim z lat 1920 .. jak nic mg do-
a!Mlo si z ponicrami w hotelu. by go obudzili. Jeli si obu-
dtlmy - to obudzimy. jeli nic - 10 nic obudzimy

97
 W czym sens anegdoty. ktra wywou1e u Ros1an umiech
zdecydowanego zrozumienia? Portierzy odmwili bycia por
tierami. Ich rola zawodowa zostala przygnieciona prLez inne
skojarzenia .
.. W dupie mamy tego Niemca! - myleli sobie porticrLY. -
Na chuj on nam! Niech idzie do diaba!
l'orticr.i:y zadc111onstrowali swj ludzki wymiar. Rosjanin
z uraz postrLcga siebie jako funkcj1;. Chce. by go pos1rzcga-
no integralnie. To naley sobie wbi do gowy. Ale jaki sens.
jeli nic wiadomo. obudz ci czy nic obud1.. Po Rosjaninie
moesz spodziewa si wszystkiego. Mi(,(dzy innymi jcs\ \U
szerokie pole dla wyjtkowej bezinteresownoci.
Poza lym. portierLy uchyl ili sil( od osobistej odpowiedzia\-
noSci na wypadek. gdyby si nic obudzili. I ukazali siebie jako
ludzi wanych. od ktrych co zaley. Odebrali Niemcu mo-
mentalnie prLYtulno ycia i uzyskali pr;.yjcnmo z naigry-
wania sil( z niego. Wszystko 10 mogo odby si zarwno
Swiadomie. jak i nieSwiadomic.
By zmusi portierw do pracy - myla sobie z kolei Sta-
lin - !> trLy wyjScia
Prtcprowadzcnie z nimi 1.aj1; indywidualnych. ustanowienie
kontaktw rnidzylm:b.kich i doprowatzenic do :ro:11mienia.
Obiecanie nudzwyczajnych napiwkw (rozwinicie i11
stynktu posiadacza).
Porzdne nastra~zcnic.
Stalinizmby/niez~ny.

U k szenie

We krwi zawany jcs1 inslynktowny imperializm. IC{:Z tak-

e wieczne zapominanie z tego powodu. Panna ugryza mnie
w rk do krwi. Rosjanin nic moe obej sir,c bez idea(m
lad po zbach pozosta. ldeal jest bardl.O rosyjskim sowem
Rodzimy mesjanizm zbudowany jest na ..plywajcej" id~1
rosyjska fonna istnienia potwierdzona jest w mtjbardzicj bo-
ski sposb. Nard-kapuniak na zotych rybkach. Co ja mam
wsplnego z chopem spod Tambowa?

98
 Grzybnia
Prlegadano Rosj. Ojczyniana technika samoanalizy
uksztahowa/a si w postacie. od Oblomowa - poprlez Plalo
na Kiiratajcwa. Os1apa Bendera. Wasyla Tiorkina - do uczo
nego alkoholika z Moskwy-Pietuszck. Za kadym razem kul-
1010.i bohaterowie byli jednostronni. Obomow by dobry, ale
Karatajcw nic gorszy. Mowu nico typie, nawet nic o archety-
pie. kcz o duchu miejsca. grlybni. na ktrej wyrastaj Oblo-
mowowic i Wasyle Tiorkinowie. T grbni jest wanie
Szary.

Baagan zamiast muzyki

Duch miejsca utraci miejsce. Brak zukorzenienia w bycie
Lblia Sza.rego do duchw zbuntowanych. Leenie na piecu
jest rwnie wlczgos1wcm. Iwan-gupek i Obomow s
wU>czgarni. Nic mwic ju o Ostapie Bcndcr1.c. Ri1dziecki1
turystyka z gitar to rwnie wcZ4'.gostwo. Nigdzie nic
1JlZna si spokoju. Oderwali si od jednych bogw. nie zamcl
dowali u innych, u innego. Nic dlatego. e miejsca bylo za
Uuo, w istocie nie duo wi.;;ccj ni u Chi1iczykw, a dlatego.
c miejsi;:c nic nadaje si do zasiedlenia. Jeeli istnieje bcz-
by1, wwczas nic ma adnej zagadkowoci. czy si niepo-
1-eznlnc, pite z dziesitym, dziewictwo z kurewstwem. I
Jln1ego chrzecijastwo nic za.korzenio si
13czbyt to rwnie zagubienie. Std taka la1wo w dokle-
1nm oglnych idei egzystencjalnych. Rosjanie na dugo
,r1cd Sar!rcm stali si urodzonymi mdotwrcarni, rnic11
1lcga jednak na tym. e na Zachodzie bogoopuszczcnie jest
nlropi bogw. w Rosji za - wcwm,:trzn bogoobcoci.
lhi.inj buduj cerkiew, jutro - nieustraszony ateizm
Nrd bezdomnych. Wl6czgostwo jcs1 bohaters1wern.
Jltvwadzi do wi.mocnicnia powszt-chncj bezczynnoci. Dorn
I roza prawem. Rodzina - zbdna. Baba - ciarem. Po co
lfllrd? Znowu podmieniono chri.ccija11stwo. Pomylili si. I
lt-lu pros1ych ludzi pnyjlo to za dobr monet i nawet

99
pr.:cz nieporozumienie sia li si ~witymi. I jako rczu!ta1 w
czgostwa - wi1tzicnic. Odwieczny konflikt z pailstwcm
Nard pali si do wlcz~os1wa. Jc.m nic nogami. to go
w. Marksizm i pijastwo to wczgostwo gow. Wcz
gostwo nic jest koczownictwem. Koczownicy s pracowici.
Wczdzy - ebrakami. Jestemy narodem ebrakw. W
czdzy s zlodzicjami. Kradn. co popadnie. Nic s zabjca-
mi z zamiowania. ale mog. Wczga to wyobrania. To
smykaka. Wczga jest brudny. Nic jestemy Cyganami.
Tam jest porzdek. Ale zerkamy na nich z romantyczn przy-
jani. S1d odwieczna wrogo do mieszczastwa. Do fiku-
sa. Terror anarchistyczny sta si<: pami<;ci narodow. Rosja
zawsze grozi wybuchem. Dlatego e wlasno jest kradzio-
na. Std mio do bandy1y. Bg nic poblogos/awil pracy \.\
Rosji.
Jak wszyscy r.:ucili si na Gorkiego! Rosyj ski bestseller!
To nasze. I jeszcze - na chwal! Usprawiedliwienie wcz
gostwa. I wszyscy jednym gosem : a dlaczego to ma by bc?-
byt? A rnoc1ojcst wlanic byt?
Jak bardzo wszystko u nas podgnio! Nic ma narodowc1
c iki pod ycic. Byla - zgnia. I jestemy krajem bczbytu.
Rdzenia brak. I dopki nic wpiszemy sil( w byt - niczego nk
bl(dzic.Alcjak si1;wpisu.skoronicwicmy,cgo nicmamy'.'
Std tuk silne s idl.'e konscrwutywnc. Liberalizm - pocick-
nic samo ri.adkic. l rzcczywiciccicknic. I tak b<;dzic zawszc
I tuk byo zawsze. Niczego nigdy si<: nic nauczymy. A co /
bytem'.' Jeli tysic lat istnielimy bez niego. Pozostaniem~
zagubieni. Oto nasza pr.:croczysto. I wszyscy chrem: 111'
da si<: poj ani ogarn. A pr.:ccie wszystko jest zrozumia-
le. Tyle e straszne. Po piCl'\.\'SZC - obraliwe. Jak 10: wszy se>
z bytem. a my bez. Po drugie - niesprawiedliwe. I dlatego
wytpienie narodu przez Stalina bylo rzee1. praw: wszy,1-
kich wlczgw do lagrw.
- Jestem oderwany - prlyznal mi si1; Szary. - Jak odcn1 ;1-
ny guzik. Taki jestem i 1akicgo musisz mnie bra.
Zrobi o mi si<; gupio. Znaczy. i:e trlcba std ucieka. Du
kd oczy ponios. Won! Tutaj i tak pr.:yjdzie kolejny St:1lm

100
wszystkim rub<; przykrci. maczcj si.; rozkcimy. Ale dlac7c-
go nic chce mi s i.; std ucieka. skoro wszystko jest 1akic
prleroczys1e. Jak na wulkanie. To prawda - nard jest mt
ny. Ale jest wesolo! Hulanka. Jednak hulanka jest czym
zym. Widocznie tc jestem wlczg. Widocznie to moja
ziemia. A nu uda si n;in1 przeskoczy"! Nigdy si nic uda-
walo. ale tym razem si uda. Jednak nic prLeskoczymy. Na-
dzieja w Rosji umiera jako pierws1.a.

Lustro
Szary podszed do lustra i dlugo pncd nim stal. niedowie-
o..ajeo drapic si
po nieogolonej mordzie. Wystawi obo
ony jzyk, powierci! palcem przy skroni.
- Nic nic wida - powiedzia. odwracajc si do mnie.
- Czego nic wida?
- Mnie nic wida. Nic odbij;irn si.
Niemoliwe - nic uwicrqkm.
!'odszedem. Szary byl widoczny w lustn:e.
- 1 cowymylasz? l'rLcciejeste.
- Gdzic? - dotknl swego nosa. - Nic - powiedzia. - Nic
odbijam si.

Co robi, jeeli nic nic mona zrobi?

Jeeli z tym krajem niczego si nic zrobi. moe naley wy-

hudowa tu. na grze obserwatorium do badania natury ludz-
lej'J Czy to jedynie odchylenie od oonny? Perwersja po ro-
yJ ku'! A my pokazujemy to wszystko jako prawd
/.biegn si obcokrajowcy - zobaczcie. co oni mwi o
1\hlc.
/1tmykabrarny.
IQ ju byo.

()brnza
Nic nuley obraa Rosjan.

101
 Iskra
Skd 1a iskra? Mieszanina gwna i ozo11u. Tego rwnie z
niczyn1 si nie porwna.

Zadowolenie
Wydaje si, e po iamtcj stronic ycia co si wyania. nie-
due.drogo opacone 1m;kami prlyjcmnoci

wiatka i prywatka
Mwi si1; - ppek. Wstr1;1 do ciaa. Szary objawi mi si<;
jako drukarka Hewlett Packard. Miejski wariat. Skd si
wzia we mnie taka wynioso'! Po mamie? Po ojcu? Goy
ppek. Rosjanin nie tna adnych praw. Poradzi sobie bez nich
na luzie. Pnyszcdc1n. Rzucili si do mnie. Sialem. oblizujc
wargi.
Pamitasz?
Pamitam.
Zrobia si wstrtna. Nawet ydwka prlytyla. No q11-
estio11s. Jednak s w Rosji tacy ludzie. od ktrych bije ta iskra
Byszcz niezalenie od tego. co wyprawia si z zcwm.;trln.
nikczemn Rosj.

Wtpliwoci

Bd wtpido zwyciskiego koilca.

W ciebie.
W siebie
W mieszkanie.
W twojego psa.
W twoj crk
W twoj uczciwo.
W twoje koleanki.
W twoj czysto.
W twoje zapachy.

102
 W twj gust.
Chcdo Ameryki.

Pi~kno

Juw d1icciilstwic Swry dostr.i:eg. e wiat jest pir.;kny

Szary rwnie byt pikny. K1,;dzierwwy, tylko ze widruj
cym spojneniem. JakieS takie niedobre oczka.

Polska
Wszystko. co mylalem o Polsce. ju powiedziaem. Ale
potem zmieniem zdanie. Zaszlimy z pann do cudzej klat-
ki. Pnykuem.;la midzy pierwszym i drugim pitrem. powicr-
cila si<: i 1.aczla fest sra. z mk wybaus1.ajc swe krtko-
wzroczne oczy na cian przed sob. Staem na czarnch.
- Ej, garau! - panna nigdy nic mwia mi po imieniu. -
Masz czym si podetrze?
- Nic.
Podtarln si palcem wskazujcym i napisaa na cianie:
- Pokj wiatu!

Pokrzykiwania Grcgory'cgo
- Nard to pidzielcc! - zdenerwowa si..; i rozkrzycza
Gregory Peck. apic mnie po pnyjaciclsku za n;k. - Kraj z
ruchom, wirtualn histori. Kraj. gdzie od zmiany miejsca
~kadnikw zmienia si suma. o ile w ogle nic znika!

O snach
Rosja z moich snw jest potem. Plot. Plot cmcruumy.
Ogrodzenie. Wiadomot o tym. e Szary wyszed z narodu.
nw technologiczn pr.lcjrzystoC. W czasie:. gdy bc:z trudu sen
111ona wywietli na 111onitor.lc: lub ekranie telewizora. trud-
m1 uwier.ly. e Szarego nic da si wywietli.
Jednak - czy wyszed on z uarodujak z lasu. czy jak z sic-

103
bic'! Szary zosta profesorem Lichaczewem. Stoi ze Swiecz
k. No i dobrlc
- Jcstern gotw wcieli si we wszys1ko - powiedzia Sza.
ry. - Przejmuj;; si pojciem ,.wszystko.

Wiedza
Wystpi/cm jako przedstawiciel nauk cisych - czym jest
czajura i czym jest Rosja.
Szary siedzia i lowil ryby.
Opowiedzia!em mu o Rosji jako azjatyckiej dupie. Udawa-
em. e wiem wicej od niego. Od dziecistwa wiem. e Ro-
sja to azjatycka dupa.
- Ciekawe - zauway S1.ary.
Mu~iaem powici duo czasu, by znowu go odnale.

Trudne dziecistwo
Kady Rosjanin ma trudne dziecistwo. Dziecistwo ro-
syjskie powinno by trudne. Czy inaczej jest to dziecistwo'!
Szary mial trudne dziecis1wo. Rodzice Szarego cz;;sto z
rumorcrn przewracali si;; na podlog;;. Swry. wcini;;ty w kt.
obscrwow3ljak rodzice padali. Bili go. Cign;;li r.a uszy. za.
mykali w kiblu. smarowali mord kaem. dusili a zsinh1.
szarpaliza siusiaka. Jedli.cosi 1rafio. W szkolcbyloduo
chuliganw. Na podwrku rwnie. Dzieci wymylay pa-
skudne zabawy. Krady staruszkom zegarki. psuy windy.
niszczyy skrLynki pocztowe. gwalciy dziewczynki w bra-
mach. dr;;i;zyy maminsynkw. Podpalaly mieci. Pon<;)
ogniska
Pewnego razu Szary spra ojca, jak kady Rosjanin. Do-
brle. e 11ic zabi. Nic mgljednak sobie przypomnie za co
Nie mi;zylo go 10 zbytnio. Pr1.ezjaki 1;1.as Szary by pos1ra-
d1em podwrka. Rano ojciec Szarego poszed! do pracy. J3yl
robotnikiem. Pachnia kalafoni.
Nocami Szary spa jak zabity.

""
 SoborowoS

- Czym jest soborowo? - zapytaem Szarego.

Szarywysmarkal si((wpiasek.
- Bozi trzeba zmieni - powicdzial. - Chrystusowi czas
na emerytur((.
- Boj((si - wyznalcm.
- Boisz sil(. a po cichu myl isz 1ak samo - powiedzia
Szary.

Trener
Szarego zauway! trener. Popracowa nad nim psycholo-
gicznie. Nie zdusi . a na odwrl: pozwoli rozwimt si jego
twrczej indywidualnoSci. Szary zosta najpierw mistrzem
dzielnicy. potem miasta. potem Rosji. potem calego wiarn.
TrcnowaL Skakal przez skakank.

~oja babciu
Moja babcia Scrafima Michajlowna lubia kaw z mtc-
~icm.
Weszla do pokoju z filiank. Na stole lea.la mama
Marinki.mytoj
- I co. myjt-cie? - spytaa babcia, ponuro pa1rzc na sw
marl crk
- Babciu. niech si babcia wynosi! - krzykna Marinka.
- Dobr..:e. dobr..:e - Serafima 1'1lichajlowna ;r.awrcia do
uchni.

Krwawa niedziela
Rosjan naley bi palk.
Rosjan naley rozstrzeliwa.
Rosjan naley rozmazywa po Scianie.
lnnczej przestan by Rosjanami.
Krwawa niedziela jest witem narodowym.

105
 Mercedes
Szary jecha szeCsetk zaatwi sprawy. pieszy si. Zde-
rq si z zaporocem. Tamten prLewrcil si i zapali!. Byla
tam rodzina. Rodzina plom:la i krlyczaa. Mama. lala. trLy-
nastolemia crka. Zgromadzi si<; tlurn. Ale Szary nic wiedzia
o tym. Odjecha. Spnia si<;.
Rano prLcczy1al w gaZ(.."'Cie. Ucieszy! si<;. Nareszcie napi-
sano o nim w gazetach. co prawda bez nazwiska. ale zawsze.
- PrLccieja nic specjalnie - powiedzia mi Szary.

Pierok i z ludzkim misem

Rosjanie s bardzo dumni ze swojej kuchni. l maj racjr,:

Szczeglnie smaczne s rosyjskie przekski. Na moskiC\\ -
skich dworcach pojawiy si<; pieroki z ludzkim mi<;scm. l'a-
saerowic jcdz jc zc smi1kicrn.
- Smaczne - chwal. - Lepsze ni u McDonald'sa.
Rosjanie cz<;sto zatruwaj si<; rnym jedzeniem. Zjedz
co i zatruj si<;. Dzieci rLygaj. Staruszkowie rzygaj. Babul-
ki maj sraczk. Prqjcda pogotowie - a ci ju zrnarh
Wwczas tncba pochowa. Zatruwaj si wszystkim. Nie-
wieym misem. Ryb. Twarogiem. Albo grzybami. I gro-
chwk. Nikt nic ma zbyt zdrowego odka. O zr,:bach lepicJ
nic (!Iwi. Rosyjskie zby to zby nad zbami.

Szaszyki

Rosjanie bardzo lubi je szaszyki. Wyjad sobie na zie

lon trawk. GdzicS nad r.l!cczk. Wykpa si. PowygupiaJ1
si w wodzie. Nick1ny od razu uton. A inni rozpocz11~
witeczn procedur<;. Roen. S1.aszlyki. Rydze! Malaki! Nu,
polowa si<; wtrujc. Reszla sobie pojebie. Ale za 10 jest wc-..1
Io. Pod muzyczk z samochodu. W drodze do dornu ws1y~cy
zwykle milcz. Kady myli swoje. Tak u Rosj:mjcsl w ,my
czaju. Moe si zm<;czyi. A moe po prostu drLcmi

1116
 Historia
Rosjanie znaj lepiej geografi ni histori. Historii Rosja-
nie w ogle nie znaj. Rosjanie o wszystkim zapominaj. Pa-
trz na ludzi jako na ma1erial pomocniczy. Potr1.ebni mi s
niekiedy dla zabicia nudy. S dla mnie rozrywk, potem ich
wynucam. Dziwi mnie. gdy kto z entuzjazmem mwi o
czym. Dla mnie jest to niepr.iyzwoite.

Dysydenci
Szary postanowi! walczy o demokracj.:; i trafi do wizie
nia. Tam walczyl dalej. Z wizienia wyszcdl jako pedal. Te-
raz mieszka w Europie i jest obraony na cay wiat.

Gimnazjalistki
Otye. Chcialbym micC wielu przyjacil, ale S7.ybko mi si
nudz. Nic ma w nich chci powygupiania si. Mj niedaw-
no zmary francuski przyjaciel opowiada!. e kiedy prtckra-
Ct.n granic<;: Rosji w jego gowie rozleg si ..klik!" i poczu.
,e przyjcchadocyrku. Wszystkonicrzeczywiste.Alczato
Jnkiodlot.

Brud
'ro nawet dziwne. e w Rosji mieszka si w takim brudzie.
Nie da si<;: tego wytumaczy brakiem pienidzy. Umy pod-
lowt; moe nawet czowiek w ogle bez pienidzy. Jednak
JltKlogi s brudne. a rnpctyzasranc. Na yrandolu wiszga
tlo l.odwka ley na boku. Wszystkie sufity w zaciekach
l1ttlnc M he. inne czarne. Jeeli czame - to le. belki zgnily
Nie da si~ wyjani, dlaczego wszystko jest a tak zasrane.
l'O prawda, e s domy. gdzie jest czyciej. I mylisz SO
-~ l)r'lCCie krzi.aj si. kurz wycieraj. Ale bez szacunku
111, lnk - przyokazji.
lcdnak najwaniejszym sowem rosyjskim jest brud. W

107
Rosji wszystko jest brudne: samochody. myli. dziewczyny.
kwiaty. pola. wiosna. O brudnej wionie pisa Puszkin. a p
niej pomyla i nie wydrukowa. zawstydzi! si. A moe. gdy-
by wydrukowa. mielibymy inn Rosj. czyst. kco wie.

Moskwa
- A 1y naprawd'< ukrywae si na C mentarzu Wagakow-
skim?
- Aha!
- A czego tam szukae?
- Obgryza Iem koci znanych ludzi. - Szary pomilcw i do-
da: - Mona oczywicie doprowadzi Moskw do por1.dku
Moskwa wypikniaa.

Ameryka
Znalazlcm dla siebie Ameryk~. Ameryka taczy. Amery-
ka piewa. Ameryka patrzy na mnie otwanymi oc;rami
- Ameryko - powiedziaem - zadecydujmy. co nrnmy ro-
bi.
- Prosz bardzo. 1.adccydujmy - odpowiedziaa Ameryka.
Trudno b)'o zadecydowa. Zawahaem si.
- Jak fajnie jest posa swoj ojczyzn na chuj! - powie-
dziaem. - Jak fajnie schowa si w San Francisco.
Tam jest tak lekko. Tak po amerykasku. Zawisem. l'rzy-
jcchaa. by mnie zabra. Masz tam jachty. Komputery. Dzie
urodzin. LC\:z co mam /. tob robi'! ycie nie jest gum.

Mio Szarego
Siary zakocha si w straniczce. Taka wesoa. intcresuj;1-
ca straniczka. Zostaa jego cich rrnr1.eczon. Wykupia go.
Wyszed na wolno. Mieszkali razem na przedmieciu. Gra-
li w durnia. Razem dokonali rozboju z broni w rku, by
wyprawi sobie wesele. Kogo 1.abiti. kogo ranili. Gliniarze
jako ich nic zapali.

108
 Imiona ojcw
Kady Rosjanin. by dziwili si obcokrajowcy. prcz imie-
nia nosi take imi ojca
- Rosjanin bez imienia ojca to jak mczyzna bez spod-
ni - powiedzia mi stary profesor filologii z Rzymu.
Powierzchowna obscrwaq a. Jednak nawet dla mojego ro-
syjskiego przyjaciela. wielkiego milonika imion ojcw. kt-
ry zna wszystkich Rosjan z imion ojcw, imiona ojcw s
1ylko materiaem pomocniczym_ W odrnieniu od niego je-
stem przekonany. e imi i imi ojca, polczone sznurem.
tworl obraz czowieka i charakteryzuj go nawet. gdy jcsi
nieobecny.
Rosj zgubi y imiona ojcw. Wlanie prlCZ nic mogla po-
wsta niezwykle zgubna idea wskrzeszenia ojcw. Rosjanin
taszczy na sobie ojca pr.i:cz cae ycic w jego imieniu.
Mar1wy ci:i-.ar.

Wulgaryzmy
- l'o co nam tyle wulgaryzmw? - spy1a!cm go.
- Wulgaryzmy naley chroni jak renicy oka - powiedzia
Szary. - Wulgaryzmy s naszym pali"cm. Jak nafta. Nic wol-
no ich roztrwoni.
- Czy Rosja si rozpadnie?
- Czyby byl dziennikarzem? - zdziwi! si Szary. - Pik-
no Rosji zawiera si w tym. 7.c nic si nic da przcwid?.ic. To
jej konstytucja i kto tego nie rozumie jest chujem. Rosja a
two moe si rozpa! Ale moe i nic. Rosja moe zwyc iy
Niemcw i przegra z Finami lub innymi Papuasami.
Popatr;;ylcm na Sw rcgo. Wygld.' jak po wyjSciu z barogu

Nowe spotkanie
Pniej dugo go nie widziaem. Mimo prLcrnych wy-
biegw. nic mogem go spo1ka. Poznaem go przypadkowo.
w takim wymiar.i:c ycia. do ktrego baem sio;; wej. nic

109
znajc wyjcia. Mam krka w gowie. wydaje mi si. e mj
mzg robi lep J>ll. W tamtym yciu. gdzie jest me1ro. pie-
karnia. wydawcy, dzieci, S1.arcgo nic ma i by nie moe. Duch
miejsca zawsze ma klopoty ze znalezieniem sobie miejsca.
Jest tylko napicie podobne do jasnowidz1wa. Nic ma powo-
du. by ucieka si do haszyszu czy do heroiny. S<im jestem
heroin.
Zaczem wi~ podrt.owa. Widziaem rne rzeczy. Wi-
Mali. pingwiny z rowymi brwiami na ska
dzi;iem uud
lach obok Cape Town i wcnykaln ascez Indii. bylem w
Tybccie.gdyyjtamnajbardziejprawi ludzietej ziemi.
A gdy wracaem. mylaem o Szarym. chciaem zada mu
kilka pyta. Spo1kaem go zupenie pr.typadkowo na pr.ty-
stanku aU1obusowym. gdy pozostawiwszy nienowy ju samo-
chd w warsztacie pr.ty ulicy Obruczewa. ruszaem do domu.
- Najedzilesi? - zapytal.
- Bylem w Tybecie - powiedziaem nic bez dumy. chcc
mu nieco dokuczy.
- Na chuj mi twj Tybet? - powiedzia Szary.
Wsiad do autobusu i odjecha.

ywe redniowiecze
l'on.-dnicy 11 handlu niemchomociami. lekarze rejonowi
- wszyscy ci. ktr.ty maj codzienne kontakty z ludem - pr.tc-
rncni s stopniem jego zdziczenia.
Za fasadami wielkiego miasta. w gbi zdewastowanych
mieszka kwaterunkowych z przegni serpentyn zcwnlr.1
nych przewodw elektrycznych. z 11icowanymi korkami. ha-
czykami. acuchami. zapleniaymi S<:ianami. rozbitymi szy-
bami. zniszczo11ymi parapetami. z..::rwanymi klamkami, micd
nicami, sh:;chlizn - lam gdzie ulica zaczyna si n3 koryrn-
r..:u. ciekn rury kanalizacyjne. w toac1ach jest podwrko" ~
chd i gola arwka - zamicszkala Ru. k1ra do tej poi)
komynuujc czasy pr.tcdpiotrowe. Jeli przez pornylk wybiL'
r..:c si zly numer. w suchawce jak ze studni odezwie si nic
wyrany gos - i z rozpdu wpada si 11 redniowiecze.

110
 Nieadekwatno najbardzieJ clcmcnt~rnych wyobrncil.
fantastyczne obrazy Swiata. nagromadzone. rojce. rozmna-
ajce si w glowach. malinowe spinki i durszl:iki. pod od-
klejonymi, obwisymi t;1pctumi g:izetowc, zke hasa, os
dzajce ni to Bucharina. ni to l.1;rat,:I, smrd st:ircj bielizny.
drce rce z opuchnitymi ylumi.chytrokaraluch:i, kt-
rego goni z kapc iem w n.;ku. spl)'I. nadmierne. bczpodst:iw-
nc wymagania. niewybredno. straszny alkoholizm. zadzi-
wiajce opnienie w rozwoju prty w:tczonym prlez c11y
dzie tclcwizorlc. kltnic. swary jako zasada ycia, donosi-
cielstwo, obgadywanie. plotki. nienawi. maostkowo.
ndza - caa 1a gruda zlepionej wiadomoci prlc1acza si
przez kraj. Zdeche miso armatnie. nieprlewidywalny fata-
lizm. gotowy farsz dla naj?Odlejszej demagogii. zie spojrle-
nie. picnlolnity rocker. maniak z brleszczotem. niezmienny
zapaszek gazu. chwiejno reakcji. najprlerniejsze choro-
by, szkaradziestwo fizyczne. nicwyjaniona duma z prley
tych Im, nie strlyona siwizna, parali woli. n ieumiejtno
gromadzcni:i doSwiadczc1i, analfobctyzn1 w zrozumieniu hi-
storii. nawet 1ej przey1ej wcwraj 11 rol i wi:idka. w mzgach
obowizkowo zapisane karykatury obleSncgo Chmszczow:1 i
lm.ac1.astego. dogorywajcego Breniewa. uwielbienie sily i
nieludzka sabowito - oto ten lud. ktry ni to yje. ni to nic
iyje. jednak egzystuje. a my zbyt nadko traktujemy go jako
ro realnego.
W pokojach poskrzypuj tanie serwantki
Pltanina bredni i powolywanie si na szwagr.1. aby udo-
wodni sprawy nic do udowodnienia. gdy naiwno - najdc-
Ukntniejszc zc sw. k1rc mona by dobra. charak tcryzujc
Ich myli - staje si niezwykym dowiadczeniem kadego
vlowieka, ktl)' wybra za sw religi mio do bliniego.
htiesiszydcrstwem.
Mole zjady pluszowe ?Oduszki.
Nadzieja na to. e wielorodzinne micszk3nia komunalne
11111:stan istnic. te jest
naiwna. Komuna w jednym miesr-
~1niu, jak wiato niegasncego ksiyca. jest non11 mental-
1104ci rosyjskiej. To wlaSnie ona jest modelem egzckwown-

Ili
ncJ soborowoci. Zasrane bramy i klatki schodowe. brudrn.
wmiecenijak zsypy metafizyczni ludzie jaskiniowi. Ich zde-
kompletowane naczynia, pogite lyk1-widelce podlcgajje
dynic osdowi boskiemu. Oni 1.anil.aj wyobraenie o cz!o-
wicku. kontakt 7 nimi jest brlemicnny w najbardziej emigra-
cyjne myli. wsplne zamieszkiwanie rodzi myli o piekle.
Zapuszczona Ro~ja. ktrej nigdy nie wietrtono. ktra ni-
gdy nic zasuya sobie na ludzkie sowo, nic rozumiaa logi-
ki swojego rozwoju - ilu ma takich ludzi? miliony? dziesit
ki milionw?
redniowiecze be7 redniowiecznych symboli wiary. pr7y-
ob!eczonc w postacie bardzo bliskich dla kogo ludzi. nie jest
brane pod uwag<; podczas rozmw o kraju. w ktrym wysta-
wia si na poka1 owietlone przez Francuzw fasady stali-
nowskiej architektury, sprawiajce wrd nowych zabudowa
wraenie nieomale woskiego miasta. Czy tr..:eba m"'.i, e
Ru z gol arwk - dziedzictwo przedpiotrowych, pr..:ed-
rewolucyjnych, rad1ieckich i dzisiejszych c1..asw - jest tal..
bardzo pozbawiona inicjatywy, e na jej tle Oblornow wyd;i-
je si<; by Sztolccm'! I czybymy byli powoani do tego, b)
szanowa t pasywno"?
Zawsze znajdzie si<; warnha dobroczycw, ktrzy z wcie
koci wys1pi prLcciw rcdmow1cczu. zaczn prlytacza~
prLyldady szez<;liwej soborowoSci z uporzdkowanym gra
fikiemdyurw spr1.tania miejsc uytecznoci publicznej. 7c
skromnym ciepekiem i past do butw. gdzie gospodyni~
chodz we wschodnich chaatach. siedz na 1apczanach. w za
myleniu podcignwszy nogi. Zaczn krzycze: co nard
mg zrobi? A wanie - co? Znam tych dobroczycw ja~
:dy sze lg. Speniaj swoj rol<; tak ordynarnie, e z sam~1
natury nic s zdolni do pojedynku
Oprcz nich istnieje bardzo wielu ludzi. k1ny stan 11
obrouic wszys1kich tych rcdniowil-c7.nych istot. To ci pr1~
pojeni wsplnotowymi ideami. falujcy pijakw. alujcy po
rzuconych bez jakiejkolwiek pomocys1aruszck. Mnie tCJt'I
szkoda wiciu z osobna. Jednak calej tej n1;dzncj masy 111c
auj<;. gdy cignie Rosj<; na dno.

112
 Jasne.enajproc1ejzniej szydz1.grananastrojachpa
niki, zastraszy.jak czynizmasci.k1rzypokontak1achz
ni szybko !rac cierpliwo. Mona sprbowa odnie si
do niej po chrzecijasku i umiowa j. Jednak. jakkolwiek
by j traktowa. wol przypadku ma~ staa si elektoratem.
ma prawo gosu. a z demokracj pnccic nie ma nic wspJ.
nego.
Co z ni robi? Oklamywa? Wychowywa? Czeka, a
wymrle?
To ostalnie jest iluzj - siari;:y cign za sob wnukw. pra
wnukw. ktrzy rwnie staj na czworakach. Prcz pierw-
szego koguciego okrzyku mlodoci. niczego od nich si nie
doczekamy. jedynie niewolniczego poddaristwa wiecznemu
koowrotowi. Wszystko toczy si po krgu. Pozostao jedno
wyjcie - do obozw koncentracyjnych.
Aleprzeciconijurnm s.

Niezgrabno

Kady Rosjanin jest swoistym niezgrab.

Iwan Piotrowicz jest zby1 gruby. Ma pasek pod brzuchem.
Wasyl Wasiljcwiczjcst zbyt prlctany. Ma dziurawe obie
kieszenie.
Mikoaj Iwanowicz nigdy nie obcina paznokci u ng. Same
mu si obcinaj.
Panna z zbami ma pon.van koszul nocn. Apetycznie
wylewasizniejnicmytycyeek.
Maria Mikoajcwna ani razu w yciu nic korzystaa z pa-
pieru toaletowego. I nic - yje
Oto dlaczego Rosjanie maj wspaniaty balet.

Ndzne sum ienie

Kiedy spotkaem si z pewnym ndznym sumieniem na-

1cgo narodu. Sumienie zaproponowao mi pneprowadzcnic
ywiadu dla gazety. Zaczo mi opowiada.jak bdc chlop-
m w czasie wojny ucieklo z domu dziecka. gdy nic dao

113
si tam wytrzyma. Pr.i:cjcchalo na gapo; ca Syberi i - po-
niewa Rosja jest pclna dobrych ludzi - pomogli mu dobr1:y
ludzie, ktrym ono jest wdziczne. Nic odesali sumienia z
powrotem do domu dziecka.
Zapytaem. dlaczego w domu dziecka bylo rnk nieznonie.
i wysuchawszy odpowiedzi. powiedziaem:
- Co si nie zgadza. e to dobr1.y ludzie pomogli panu
uciec od zych dzieci i zych wychowawcw.
Ndzne sumienie zdziwilo si. jak gdyby po raz pierwszy
o tym pomylalo. a wywiadu nic opublikowao.
Rosjanie przeceniaj nic tylko siebie. ale i swoje dzieci. Na
kadym posterunku milicji lllOna usysze o ich V.'YCZynach.
W rosyjskim dziecicym wicric przyjte jest bycie okrut-
nym. Opowiaday mi uliczne prostytutki. e najgorzej jest
znale si we wadzy wyrostkw. Znajomy bandyta. Swia-
dck tej opowieci pn:ytakn :
- Tak jest wszdzie. I w agrze. I tu. w Moskwie. Wyrostki
zamieniaj si w zwicm;ta. Bij na Smier.
Zamawia! kto drak'! Nic nic zmicnilo si od czasv.
mojej szkoy. gdzie na przerwie tak atwo bylo dosta po
!llordzic - ot. tak.

Talenty i wielbiciele
Opowiada! mi ambasador francuski. taki rusofil. e u na~
(sporo jedzi) w kadej cerkwi piknie si piewa. Glosy
ambasador w zachwycie unis n;;k;; - omywajc oblicza
wij\tych. wznosz si do niebios na spotkanie z Chrystusem
l'n:y wietle. szczeglnie w slonecznc dni. widoczna jest ich
nieskalana muzykalno. rozpywajca si w niebiosach. Tii/..1
urnlentowany nard.
Zgodziem si z nim.

Brak wiadomoci

Niektrzy uwaaj, e Rosjanie uciekaj w brak wiado

moci po to, by si wykrci. Podobnie jak ryba ucieka 11:1

114
dno. Jednak. moim zdaniem. Rosjanie uciekaj w brak wia
domoci . poniewa jest to ich nonnalny sian.

Szczcie

Jak to fajnie niczego nic czyci. nie my. Niech wszystko

bdzie nieumyte.

Nie wiadomo co
Czy bohaterowie bajki s narodem? S z bajki. Spjrlcie
na siebie. Jestemy bajk.

Poytek

Ulubionym napojem Szarego byla czajura. Km lubi kak-

tus. kto ezajun.;. Czy robi Szary dzieciom gwizdaki z gli-
ny? Z leszczynowej galzki? Albo hulajnogi? Czy posadzi!
klon? Czy tylko kurl)'. nachyliwszy si<; nisko nad stoem?
Jeeli w tamtych autobusowych wymiarach ycia. gdzie
mieszka upadly. zm<;czony nard. gdzie egzystuje Klawdia
Fiodorowna i cala reszta nieszcz<;snych ludzi, gdzie wyamu
j dr.:wi Irenie Borysownie, by ukra zdezelowany telewi-
Lor, zalga si<; Szary. to moliwe. e wszystko rozwie si<;
bardzo prosto. Jaki poytek z zabicia Szarego? r o pierwsze -
nie ~zie przeszkadza! w post<;pie. Po drugie - zawali si<;
bajkowy wymiar Rosji. Po necie - Rosja przestanie by
mtna

Czowick -spowicd

- Grai/ez le R11sse. rt 101u 1erre: rm Tarm-e (Poskrobcie

Hosjanina - ujr.:ycie Tatarzyna) - mwi Francuzi.
Po swojemu maj racj<;. ale jak 10 zwykle bywa. nic pair.:
ilbiej, poza fenomenologi.
Poskrobcie Rosjanina - ujnycie spowied - 'lira-jc.
Rosjanin jest czlowiekicm-spowicdzi. Do tego wcale nic

11 5
s potrzebne warunki prlesuwajcego si prledmiotu: poci
gu lub samolotu. Jak przejrzay owoc grana!U. Rosjanin wy-
bucha i sczy spowied w najbardziej nieodpowiedniej chwi-
li. Albo jak zgniy owoc granatu. Raczej jak zgniy. A moe
jednakmimowszystkojakprzcjrzay.

Stosunek obcokrajowcw do Rosji

Szary uwaa obcokrajowcw za mydliny i nigdy nic inte-
rcsowal si ich zdaniem o Rosji. Ceni! szczere mlaskanie
ycia rosyjskiego.
- Zamlaskao! - Szary z aprobat mruyI oczy. przysuchu
jc si wydarlcniom ycia.

Lubi m<;tnoC Rosjanina.

- Tylko popatrz - mwil mi - jak szkaradnie mtny jest
Rosjanin. On ycie wprawia w zakopotanie. ycic nic wie.
czego on chce. Rosjanin zrywa ycie z zawiasw i stawia je
do gry nogami.
- Ma parali woli - dodaem.
- Wszystko to na chuj - bez zoci mwi Szary. - Lepie1
posuchaj tego wiecznego rzenia rosyjskiego chopa, jak on
sapie i ropieje
Szedem na palcach, by posucha i wracaem peen roz-
rzewnienia
- No i co, zmieniasz swj sd o Rosji? - mrugn! Szary
Do Rosji nikt nic dobral jeszczc waciwych sw. Bij si 11
pier i przysi<;gaj milo i wierno. Nic wierz w ich przy-
sigi. Inni. naladujcy Niemcw, co wdziali niemieckie ubra-
nie i wyobraaj sobie Bg wie co. s oczywicie wyrodka-
mi. ale s przynajmniej prlcjrzyci. A ci - udaj mio i dap1
dupy. Moe co do nich dociera. lecz s gusi. Rosja 10 chrz
kanic. Jcli nic chrlkasz. nic maszco tu robi. Zrb si<: inlc
tigcntcmi wymylaj1corie.
- Nic che<;! - niechccy wyrwao mi si<;.
- Rosja rozumnie nic chepi si rozumem. Topi go jak ko
ci<;ta. lecz nic dlatego, e lubi topielcw. a dlatego. e rozum
przeszkadza w yciu

116
 - Oj. Szary - zapakaem
-wiat tnyma sii< na Rosji - powiedzial Szary. wac pod
kodr(t

Krwawnica
- Szary. zabawmy si w chowanego? Jeste duchem tego
zgniego miejsca. Nic Puszkin. nic Dostojewski. a wlanic ty.
Jeste duchem. Jeste szamanem. Czlowickiem nic wyartyku-
owanym. Trmasz w rku mafii;. kr~isz polityk rosyjsk,
decydujesz o losach armii
- onierze s niewyszkoleni - powicdzial Szary. - Mr jak
muchy.
- Jeste najlepszym klubem sportowym. olewasz popkul-
1un;. jeste kibicem rodzimych druyn. jeste wyciem stadio-
nu. drgawkami trybun. nassale si krwi. jeste potn plu-
skw, przyjacielem Chrystusa. bolszewikiem. autorem bajek
rosyjskich, tr1.cma bolra1yrami w jednej osobie, tnema bra
mi. od najstarszego do durnia. szarym wilkiem i Iwanem kr-
lewiczem. posiadaczem wszystkich dipw, ksir,;yccm nad
nienym polem,jesrc wszystkimi rosyjskimi karaluchami w
azienkach i kuchniach.jeste krwaw niedziel, sidmym li-
stopada. wielkim poczlkiem, dniem zwyci~twa. bohaterem
Zwizku Radzieckiego. jeste piwiarni. moim rozdwoje-
11icm. byciem wrd dwch panien. moim nicprt.ystosowa-
nicm. moj tpot - 010 dlaczego rozmywa si rosyjska wie-
dza, cywilizacja nic posuwa si do prt.odu. 10 ty trzymasz
Rosj za pizd
- Jestem krwawnic - zawstydzi! si Szary.
Piciogwiazdkowa kostnica

Stryczek
Stuk-puk w okno.
- Kto tam?
- To my! Stmkiury siowe!
\Vlczycm wiatlo.
- Jeszcze pan yje? - zapyta niezadowolony Pal Palycz.
- yj - odpowiedziaem nic mniej niezadowolony.
- To gdzie pan przepad?
- Zachorowa pan? - przysun si Sasza.
- Raczej wyzdrowiaem.
- Spo1ykacic si regularnie? - Pa Paycz zmruy! oczy.
- Bywa.
- I j ak? - zapyrnl Sasza. - ObrLydliwy facet?
- Normalny - odpowiedziaem
- Bdzie z nami wsppracowa? - 1.apyta Pa Paycz.
- A dokd nam ucieknie! - rozemia si Sasza
- Niech si pan nic mieje, referencie - spochmurnia-
em. - Dajcie mi jeszcze troch c1.asu na przemylenia
- Tylko nie przecigaj - zachrypia Pal Palycz. - Kraj wa-
riuje
- Stryczek na szyj i Swry z gowy - szepn konfiden-
cjonalnie referent. - Niech pan pogratuluje Pal Payczowi.
dosta now blachl(.
- Oj. daj spokj - nieszczerze speszy si Pal !'aycz.
- Zlotc uki. obrcz. listki selera - radowa si Sasza.
- Zapomniae o dwch delfinach z poczonymi ogonami
- nie wytrzyma rozpromieniony Pa Paycz. - Pamita pan.ja~

11 8
uczyem? Polow przestpstw prowokuj sami poszkodowani

- powiedzia szybko. - Naley chodzi w fufajkach. w czap-

kach robionych na drutach, kobiety - tewfufajkach. napa
skich obcasach. do ciemnych zaukw nie zaglda.
Strukturysiowezniknty.

Na chwil przed koilccm

Szary zapali wieczki. wczy Vivaldiego.
- Ruszaj. raczku nieboraczku! - Szary wyszczer si w
umiechu. uruchamiajc na dywanie ciao panny z zbami. Na
ciele panny s dwa przyciski namitnoci i jeden skrawek sza-
lestwa. Na ciele panny Szary zrekonstruowa wielki styl ra-
dzieckiej galanterii lat 1970.: chabrowy pasek do poczoch z
gumkami.beltajcymisinaduychbiaychguzikach.Guzi
ki maj zdziwiony wyraz twarzy. Sam Szary wystpi! w nie-
bieskich kalesonach z tasiemkami. Panna zaczla pezn po
dywanie na okciach i kolanach. Szary - fotografowa.
- Dmuchawczyku ty mj erotyczny - rozklei si Szary.
gdy panna dotara do kta. - Wla na parapet!
Panna wgramolia si.
- Poka cipk!
- Masz! - zmysowo zawstydzia Sii( panna. skrywajc
twarz we wosach.
- Do windy!
Pomkna na schody. trzsc gumkami.
- Do wanny!
Panna popyna w rdzawym. chlupoci.cym naczyniu.
- Zrb mi zdjcie jak siusiam!
- Prosz bardzo - niechtnie powiedzia S1_ary. nie popic-
rajc kobieccj inicjatywy.
Panna wypucia l!y strumyczek do wanny.
- Jakie wy, kobiety, jestecie wstn;tne - powiedzia Szary.
nacigajc migawk. - Gdy sikacie, mocz wam cieknie po
wosach.
- A zrb mi zdjcie jak robi kur..! - nic ustpowaa
panna.

119
 - Jak podcierasz puJ)4': z dou do gry, czy z gry na d?
- Nic mam poj1;Cia - panna wzruszya ramionami
- Dzikuj wszystkim! - Szary zakollczyl sesj.
Gdy Szary wywoa zdjcia, wyglda! na strapionego.
- Dmuchawczyku ty mj niefotogeniczny - powiedzia w
zamyleniu.
Panna wyrwaa mu z rk zdjcia i prqbiegla mi je poka-
za:
- To ja. na chwil(( prled kocem! - powicdziala z dum. -
Prawda.e z klas!

Poowa Rosji - 10 Murzyni

Lena jest rosyjsk Murzynk. Teraz prowadzi nocny pro-
gram o seksie. ale by czas, gdy nie miaa o tym pojcia.
mylia msk masturbacj z sennym drapaniem pachwiny.
Poznalimy si w Nowym Jorku. Chciaem zobaczy Harlem
i ona pomoga mi znale odpowiednich ludzi. Jechalimy
takswk i bialyysy takswkarlzapytal:
- W jakim jzyku rozmawiacie?
- Po rosyjsku - odpowiedziaem.
- Jest pan Rosjaninem?
- Tak.
- A dlaczego oua mwi po rosyjsku?
- Tejes1 Rosjank
- Jak to?
Mrugnem do Leny.
- Poowa Rosjan to Murzyni - powiedziaem.
- Jak to?
- A t::ik to - odpowiedziaem spokojnie.
Kierowca ostro zahamowa i zakl
- A mwi si, e mamy woln pm.se;! - krLyknl. - Nawc1
nie mog napisa, e polowa Rosjan to Murzyni!
Najpierw opowiedziaem t historii( jako anegdot((, ale ok:i-
z:io si((, e rniacm racj.

120
 Remont
- Nic bojt,; sit.; mierci. bojt,; sit.; remontu - powiedzia Sza-
ry. gdy po pijaku prowadzi! iguli po Prospekcie Lenina.
Pr1.ysania jedno oko doni. by lepiej widzie
Kraj wiecznego remontu. Tak tu wszystko pr1.cgnio. za-
nim dojrzao. e za jakikolwiek remont by sit.; zabiera,
wszystko naley 7.aczyna od pocztku. a najlepiej w ogle
nic zaczyna.

Opis zewntrznych osobl iwoci

Wci popeniaem ten sam tradycyjny bd: wierzyem, e

Rosjt,; da sit.; opisa. Kady. kto zabiera si za pisanie o niej.
mylal, e Rosjanin ma prq najmniej powoki; czowieka nor-
malnego. Prleeie ma dwie nogi i l\'Ce. Jednak to tylko iluzja
Rosjanin jest zwierzt.;eiemcztcronosym. Tak wygldaodzwicr
ciedlcnic istoty Szarego w Rosjaninie. niczalci.nieod tego. kim
jest. Oczywicie istnieje pewna grupa Rosjan. k16r1.y maj osa
bioniluzorye7JJo idlatcgoich eharakterjest7.amazany. Po-
zostawmy jednak na boku zjawiska prt.ypadkowe. Pomwmy
o najwaniejszym. Rosjanin pozbawiony jest fonny.
Wibracje pokoleniowe sprawiaj wraenie. e w Rosji co
si dzieje. Z gazet pluska infom1acja. Czytelnicy wydziobuj
z ycia bajkt,; i dalej w niej yj. USwiadomiwszy sobie nie-
bezpieczestwo plyncc od Rosjan. prb-Owalem ich po-
wstrzyma . Jednak. gdy odnala:dcm Szarego. pochont,;ly
mnie konstrukcje rosyjskie. By moe ua tej samej zasadzie
nazizm pochon Heideggera. Teu radykalizm narodu wyda
mi si niezbi;dnydoyeia.

J<.aralusze kwiaty
M odzie jest zjawiskiem przejciowym. Oderwali si<; i
maj wasne wyobraenie o yciu. Chodz do Pizza-Huf'.
dupciaj, tacz. Pnyszlo - mroczna. Pr1.cczuwajc to.
l)llnna z zbami hoduje w kuchni jak nic kwiaty. to karaluchy.

121
 Filozofia wsplnej sprawy

Rosjanin jest czowiekiem sabszym od warunkw. Laoko-

on jest dziecinn igraszk w porwnaniu z yciem rosyjskim
Jednak. gdy wypijesz szklaneczk, we z sykiem rozpclzaj
si. Niebiosa janiej. Nad Rosj wstaje sofiec.
Nom1alny stan Rosjanina - pijany. Pijastwo pasuje do nie-
go. Niezdarno nadaje szyku. Dclkot staje sil( poernatern
Pieni - hymnami. Obcrwastwo - stylem ycia. Wystarczy.
e Rosjaninupije si.anabicranic1icmskiejelcgancji.Jec!i
przyjrze si fotografiom pijanych bab. klre wywiesza si
przed izb wytrzewieri. zaskakuje sia uczu odzwierciedlo-
nych na lwarzaeh i ciaach. Pocigajcy rozkad ciaa wanjesl
pracy crnentamego robactwa. To jest mocniejsze od Michaa
Anioa. To oczyszczone widmo sdnego dnia. To anioowie.
ktrych Bg zsya tu jako alkoholikw. by sprawdzili. ktojcs1
kim. Wdczany sprawdzian - to rosyjski sd ostateczny. Utra
ta czowieczego oblicza jest bezcenna. To pena jawno, jnk
po mierci przed Bogiem: Taki jestem i tyle. Nic pr.i:cszc-
dc prby - yj wieczn Smicrci.
Co bylo wczdnicj: Rosja czy wdka? Pytanie teologiC7-
nie niepoprawne. W Rosji nic ma i nic powinno by kultury
picia. gdy istnieje mc1afizyka z pogard odnoszca si do la
ciskicgo traktowania wina. do bawarskich piwnych wykr
tasw. lecz cenici1 tradycyjny zestaw przedmiotw rytual-
nych: szklank. p litra. kiszonego ogrka.
Rosjanin wyprostowuje si. podciga ramiona. jeli je't
prnwoslawny - egna si. i nabierajc w ten sposb niezbd
nej szlachetnoci - pije. Obraz wiata zmienia si z kadym
kieliszkiem. Picie nic jest drog linearn, a zmian wymi<t-
rw. Rosjanin poznaje i przechodzi przez nastpujce stan)
od oywicnin bez powodu. gonej wesoloci. chuci, szc1~
cia. wojny. tsknicy. smutku - do pobytu w rosyjskiej nu
wanie. ktra ze wzgldu na nieporwnywalno z niczym 111~
ma sownego odpowiednika.
Rosjanin niechtnie przechodzi w nienomtaln kategonQ
tr1.cwoci. To pr1.ejScie nazywa si kacem. Cay dry. du~1.;

122
ma niespokojn. To tak, jak wyj z domu. Noc. W mrz. W
kujcc. bezgwiezdne ycie. A gdy Rosjanin wraca do domu.
pali w piecu i siedzi przy ogniu. Niczego wicej nic potr.i:cbu-
je. Jest domatorem. Mieszka w domu pnez kilka dni, tydzieii.
miesic, i ludzie z szacunkiem mwi, e poszed w tango.
Pijany Rosjanin jest podobny do siebie.

Obywatel wiata

Najedziwszy sii.: po wiecie. by lepiej zrozumie Rosj.

doszedem do wniosku. e Rosja stanowi dla wiarn powane
niebczpieczcilstwo. Oczywicie Rosja jest jaskraw egzoty-
k. Pr.typumy. e Rosja, promieniujc sw duchowoci,
daje co wiatu. Na dodatek cywilizacja ju z samego zaloe
nia jest rzecz nudn. Jednak kto chciaby zamieni nudne
ycie na weso mier?
Postanowiem skrci Szarego

Zy wpyw

Gdy Szary podrsl. mlodzic z podwrka miaa na niego

zlywpyw.
Po prostu chuligani.
Rosjanie uwaaj, e zy wplyw jes1 rcllem za. Czym.
w rzeczy samej.jest ten zy wpyw? Najwidoczniej jest to de-
prawacja. Niejasne jednak, kto byl tym pierwszym czowie
kiem. majcym na innych zty wpyw.
Moliwe. e by nim Szary. Tak wanie byo. Szary jest
tlym wpywem w czystej pos1aci. A gdzie sii.: podziaa logika?

Wstyd i haba

Jak spowied - to spowied. Niechaj tajemne si ujawni.

Wstyd mi, lecz po to jestem Rosjaninem. by mwi orze-
wich wstydliwych.
Kto kaja si za to, e przelccial w afoi maolat. Ze sw
~tmchowa wynika. e by to Dostojewski. Przelecie maolat

123
- jaka wspaniaa idea. To ciekawiej ni ciupcia Ann Grigor
jewn. Seks oficjalny - to 10 taka nuda. Nic rozumiem. jak
ludzie mog go uprawia na powanie. Mio szybko wietrze
je, a potem - co tam zostaje do ciupciania? Co zwietrzaego.
Mnie jednak bardziej imcresuje 1.abicie kogo. Z automatu.
&z winy. Odesa do prnojcw. Trzeba ~ie c~ wymyli.
Alboprlelcciemaolatf\.
Ma wszystko takie malutkie

Zorganizowanie przyrody
Szaiy wyrzuciI butelk z mojego samochodu prosto na dro-
g.Butelka podskoczyla i rozbia si
- Co robisz? - zdziwiem si(\
- A bo co"! - zdziwil sir.; Szaiy.

Wyznanie
Lubit.; Rosjan.
Bardzo lubi Rosjan.
Zupenie jak Jesienin.

Zmowa
Spotkaem si z Szaiym. lyla jesie. Wstr<;tna pora.
- Nic wymymasz tu - powiedzia Szaiy. - Daj ci 24 gu
dzinynaprlcmyleniesprnwy.
- Jeli chcesz. bt.;d twj - powiedziaem. - Ja te lub11;
bandycki smak ycia.
- ycic zrobio ze mnie bandyt - powiedzia Szaiy.
- Kapitalizm ci. kurwa, przygadzi.
- Nic zdy - umiechn si Szaiy. - Pamir.;tasz, jak 11
dziecistwie smarowalimy pozy nawozem, by sanki kp1c1
si lizgay'! Zabraknie gwna - Rosja si skoczy.
- Te smarowaem sanki g,,..'11em - ucicszylem si.
Zdziwiem si. e mn ie to ucieszyo.
- Nie jeste mi potrzebny - powiedzia Szary. - Nie JC'l

124
mi f>Olrzcbny czowiek. k16ry tlumaczy na przystpny jzyk
moje zaklcia. Temu krajowi nic s potrzebni anali1ycy. Po-
trzebny mi jcsc czowiek. ktry nic ugilby si pod naciskiem
zbdnych slw.
- Pomog ci - powicdzialem. - Okrel ci.

Radca tajny
- Czym jest Rosja? - zapyta mnie Szary.
- Rosja to mor:ilno - odpowiedziaem.
- Pitka - powiedzia Szary.
- Na czym trzyma si Rosja? - zapycal Szary.
Wszyscy bogowie rosyjscy zadaj prle....TOtne pytania. Od-
zwierciedlio si to w folklorlc.
- Na hallbie - odpowicdzialem.
Szary nic niepowiedzial.
- Mona z tob pracowa - powiedzia S:r.ary.
Zaczlimy pracowa. Zostaem radc. Boe - jestem rad-
c! Oczywicie niczego nic doradzaem. Bylem pracowni-
kiem od zlece. Od kontaktw z inteligencj. Bylem radc
1ajnym rosyjskiego Bog:i

Zadanie
- A wic tak - powiedzia Szary. - Ty umiesz pisa. a ja
hic. Powiem ci. co napisa. a ty napisz.
Szary nic lubil pisarzy. ale z jak iego powodu troch ich
J;o:anowal
- Napisz, e baby to gwno. Trzeba da im nauczk. Mia-
Jcm. dla przykladu. narzeczon. I ona bya fryzjerk. Rozu-
,tnk-sz?

Dlaczego Rosjanie boj si ydw?

l'oklcilimy si z Szarym. gdy to podlec. Pisaem dla
11lcll(>. Wydawalo mi si, e robi 1odla Rosji. Jednak on nie-
1ir1ckiwanie zaproponowal mi. abym napisa, e wszyscy

125
ydzi to gady. e nawe1 ci pkrwi, to te gady. Moe nawet
bardziej niebezpieczni od pejsatych.
- Co ty? - powiedzialem.
- Pisz - odburkn.
Dlaczego boisz si ydw? - 1.apyta/ern.
- S mdrly. Pij krew chrlccijarlskich dzieci.
Rosjanie siedz jak trusie. uszy po sobie - boj si mdr
i;:w Syjonu. \Vlasnych mdrcw brak - tr1.cba pomc sobie
pici. Pogrom jest i;:aym programem zaniepokojenia. Ro-
sjanie maj ma!o owego soczystego antysemityzmu w odr
nieniu od Ukrairlcw i Polakw - po prostu kolana im si
tr1.s.
- Przyjd mdrcy Syjonu i oszwabi.
- Przcsrnrlcicsami si oszwabia.
- Jak mamy nic oszwabia sh.;. skoro z nas dumie?
- Przesrnrlcie by durniami.
- Jeszcze czego! My - kady z osobna. a oni cigle "'"
kupie.
- Wic te wspierajcie swoich.
- My tak nie umiemy.
Nic ma lepszego przykadu na rosyjsk bezsilno. Jak 1
problemem plciowym. Chce si chop pokaw. a mu nic s1a-
jc. Ze zoci rozwaliby ws1ystko wok. Jednak oprcz bc1-
silnoci pod skr siedzi wstrt fizjologii;:zny. Kobiety boj si<;
myszy, a Rosjanie ydw. Przydaaby si psychoanaliza
skd si bierle ten pclcn obrzydzenia strach? Dla Rosjanina
yd jest wstrmy fizjologicznie i dlatego gardzi nim. 1nos.1
wosy. i w ogle. Jednak o tym w ksikach si nie pisze. An
1ysemityz111 to bieg w butach po grLskicj glinie. Rosjanin
..zaklinowuje si na ydach. S jak odamki starego Bog~1.
zwalili mu si na gow i odjli rozum. dza rewanu. Szc
rzcnie ohydnych pogosek. Taktyka skunksa. Nicch do
ydw jak haso jednoczy Rosjan. Zniknie haso - zagub1;1
si. Sens zawiera si nic w argumentach. a w sygnal3ch
wywoawczych.
- Bogurodzica te jest ydwk - prL.ypomni3cm.
- Je51i t:ik. pncpadliSmy na amen - prLestraszyl si Szar)

126
 Spo1kanie na gr.te
- Niech pan opowiada - powicdzial refonnator
- Szary jest wrogiem rosyjskiego postpu. Czas zakoczy
rosyjsk bajk
- Dlaczego pan mnie unika? - obrazil si<; Sasza. - Powin-
nimy wsplnie podejmowa odpowicdzia luc decyzje. Bitd
co bd. wadza powinna w 1ym uczestniczy.
Do gazet nic poszedem. Bczbyt Rosji wynis do wladzy
rosyjsk biurokracj.
- Jeli bra si za wadz. pierwsza zasada: nard to mie
cie - powiedziaem. - Rosyjski konserwatyzm wie o tym
najlepiej. Aby odgrodzi si" od narodu. ualey powoa ar-
mi biurokratw.
Nic moglem si nigdzie dodzwoni. Jedyni ywi ludzie we
wadzy to sluba tx:zpieczes1wa. Jednak dysponuj z suk-
cesj. Zaproponowalem im likwidacj Szarego
- Szary jest jednym wielkim nieporozumieniem - powie-
dziaem.
Pal l'alycz wysluchal z uwag, nic zwaajc na mistyczne
tmdnoci.
- To znaczy, e on jest? - zapyla wreszcie.
- O ile dobrze rozumiem. likwidacja Szarego otworzy
pr-Lcd Rosj drogi rozkwitu - ucili Sasza.
Reformator. nic lubiany przez nard. nijak nic mgl si
tde<:ydowa
- AjcSli on nam si przyda?
- Do czego?
Rozczarowaem si-. w stosunku do kremlowskich marLy-
cicli.

Odmieniec
aluj wiatowych wysikw. Kupiem sobie kindfal. S1.a-
ry ma dzisiaj duo spraw. Obudzi si do ycia. Jest bogaty i
biedny jednoczenie. Szary ma niebieskie oczy. Wypracowu-
jemy wsplnie koncepcj prLyszloci Rosji. Postanowione

127
bd1icmy rnliczy jak Grek Zorba sirtaki wrd lodw. na
niesawnych ruinach
- Zapl1ala
si<;. starucho? Stracila rozum? Rozpadaj si.
cierwo! - zacz wrzcszcze Szary.
Da!cm Szaremu picnii;:dzy. Zacz pracowa u mnie w ga-
rau jako str. Marnotrawca. Pomylaem sobie: trzeba go
spr..ccda. Oddaem Szarego bojownikom. Nagle wszyscy zro-
bili si<; akcywni. Szary zosta kierownikiem-rcfonnalorcm.
Gadaprzcz1clefon.Z1clefoncmprak1yczniesi<;nicrozstajc.
Zaczi;:losi<; ycic.
- Nic che<; koca 1 -poderwa si Szary. - Chc supcnno-
carstwa. Znowu pr1.dcignicmy Ameryk!
W yciu rosyjskim najpikniejsza jest hulanka. Poszlimy
w tango. I widzi;:. e oczy ma rnkic niebieciutkie

Zabij pann

- Tak. tak. radoci ty moja - powiedzia Szary do naSZCJ

wsplnej panny z zbami. - Widzisz. matulcliko. braciszek
twj jest chory. nadszed jego czas. Musi umrze. matuleliko.
a potrzebny mi jest jako wany sponsor. Dla klasztoru nasze-
go. dla sierot. Tak wi"c odpokutuj i umrzyj za braciszka.
Panna w mrugaa oczami z zaskoc:r.enia. ale szybko si ock-
11a.
- Poblogosaw. ojczulku - odpowiedziaa z pokor i nawet
jak gdyby spokojnie.
Szary potem dugo z ni rozmawial. Panna milczc wci<11
slucha/a. Nagle zbun10waa si<; i mwi:
- Ojczulku! Boj<; si<; mierci!
- Czy naley ba si mierci? - umiechn si Szary.
Czeka nas przecie wieczna rado
Pannapoegnalash.;. lcezlcdwicprgprzckroczyla.zgu
poty ycia upadla. Szary wys/al bojownikw. ro7.ka7..al poo
y j na stojcej w sieni trumnic. pokropi. napoi wod:1
wicon. Parma zachorowaa i powicdziala:
- Teraz ju wicej nic wstan.
Jej ostatnim dniom towarzyszyly widzenia.

128
 Widzenia rosyjskiej panny z zbam i
Jelichodzi o rosyjskie pozagrobowe fanrnsrnagorie - to
jest topaac z przejrlystego krysztau i zota. Na sali same
mode dziewczyny. Sukienki niezwyklej jasnoci. Byszcz
wianki na glowach. Wchodzi panna:
- W wityni ujm1lam majestatyczn Caryc. niewyso
wionej piknoci. ktra. prlywolujc mnie rczk, r.tekla
..Chod za mn:1 i patrL. co ci poka. Nagle widz. e jedna
z dziewic jest slrasznic podobna do mnie. Potem, idc 7.a
Caryc, zaczhun oglda drugi koni~ sali i na jednej z
dziewczt zobaczyam tak pikny wianek, e a jej poz.azdro-
ciam' A byy to tylko panny yjce przede mn. teraz i w
przyszoSci.
- A czy wyrluci/a ju z lodwki zgnie warzywa? - za-
pytala mnie Caryca
- Wyrluciarn - odpowiedziaam. opuszczajc gow.
- Dlaczego kamiesz? - uniosa brwi Caryca.
- Nieklnmi
- Kamiesz. tlejtuchu!
- Wyrlucilam marchew i zgniego ogrka, a o cebuli za-
pomniaam.
- Ccbula-picrdula - zaszumiay dziewice w wiankach.
- Poka mi swoje zdjcie. to. na ktrym sfotografowaa
si na chwil prlcd koriccm - rlcka Caryca
Spojr7.alamjej w oczy.
- Nikt nic fotografowa mnie na ou mierci - powicdzia-
am slanowczu.
Caryca na odlew udcrzyla mnie w twarl.

Jestem niczym Cygan ze zoiymi zbami. piszcy o zo

dziejstwie swego narodu.

129
 Brak zaufania do rozumu
Nic da si(( opisa rozumu rosyjskiego. Brak rnu zaufania
do siebie. Wszystkie prby okrelenia go spezaj na niczym.
gdy nicdonicgonicdocicra.
Latwo czepia si<; Rosjan. Jednak. akceptujc sd Custina.
ponosi si ?Orakc;. gdy 1rafia si do Francji i zaczyna odczu
wa t1;:sknoh;. mdoSci. nud z powodu kontak1wz narodem.
kcrcgo wanoci odzwicmedlily si w Custiniejako krytyku
Rosji.
Tsknota za ojczyzn okazuje si by ojczyzn w duo
wio;;kszym stopniu ni sama ojczyzna. Inne ojczyzny mona
zmienia bez wikszego blu. Czy nic IO wanie jest szczc.
glnym Swiadcctwem doniosoci rosyjskiego sedna? Milio-
ny rosyjskich emigrantw XX wicku. cierpicych mki "
Berlinie i Paryu. nie urLdzonych i wciekych~ 010 prLy-
klad ?Otgi Rosji.

Pr.tez pr.typadek
Szary prLez przypadek rozbi okno. I rin Borisowm; prLc1
prtypadck nic obja redukcja etatw. Ojciec Szarego prtc1.
prtypadek prtclccial matki( Szarego. a byl przccicprnktyc1.
nic ca!kowicic pijany i trudno zrozumie. jak mu si to ud:t
Io. Jednak ani matka. ani ojciec nic zdziwili si. Poczuli je
dynie co Sliskicgo wewntrz. a ?Otem ju nic. Natasza prLc1
prtypadek wpad!a pod pocig.
Rosja przez przypadek jest moj ojczyzn.

Trupi zapach
Biedny mj narodzie! Zajebani ludzie! Pr.:ccicjccli nio.:
ja, to kto? Po co ja to robit;? lly naprawi obyczaje'! W irni~
przyszoci? A moe z czystej wciekoci? A moe uwici
biarnwiwisckcj'?Skdtcntmpizapach?

130
 Wamp i Wampir
Krewni. Gdy Wampir dowiedzia si. e Wamp lubi ger-
bery. a gerbcr6w w Moskwie wwczas nie sprzedawano, po-
szed! do Ogrodu Botanicznego do swojej dawnej koleanki z
klasy i ta zasiala gerbery na jego prob na dowiadczalnej
grzdce. Prlez cay rok chodziI Wampir do Wampa w goci z
tymi. czerwonymi. fioletowymi i jaskrawo zielonymi ger-
berami. Wamp nijak nic mogla zrozumie. skd te kwiaty.
Wreszcie sil( pobrali. minlo pi<; lat incestu. urodziy im si'\
dzieci i Wampir z miym umiechem opowiedzia.jak to bylo

Lekarze
Szary zacz udawa inteligema i przez dugi c1.as narze-
knl z byle powodu. Nie zdzicrly jednak inicja1ywy. polecia
w dl. upadl. potlukl si. Inteligencji( zgubia wolno. Wal-
czya o wyzwolenie. Powiedzmy. Zwyci((ya, Poradzono
sobie. Stala si katastroficwic bezradna. Szarego wyprzedzi-
li, przeskoczyli ci bardziej obromi. Na wolnoci Szary nic
mia nic do powiedzenia.
Cenzura byla szans dla jaowoci. zaatwiaa mas lipnych
karier. Cenzura jest pomocna dla myli - uwaa Gogol. W
tym nic ma adnego wolnociowego pol)"'o'U.
Wpad!em do Domu Literatw. ktry w m!odoci wydawa
mi si miejscem wanym. Po pustych pomieszczeniach na
kacu szwenda si Szary. Zawsze trosz<.'CZk<; gardziem inte-
ligencj rosyjsk. Za nieadckwatnost dyskursu. Jak Szary 1.a-
poda to swoje ,.wydajemisi'". wydajcmisi<;" - nic wiem
dokd ucieka.
Co prawda z szacunkiem odnosiem sil( do lekarzy rosyj-
skich.

Zadziorno

Ch1tbyciaszczcglnicci1ttymzupclnicnicjcstostrcht<
ci,. Jest t sam ucieczk od samego siebie.
131
 w gb

Jestem monterem. Szary - grnikiem. Zeszlimy w gb

Rosji. Droga w gb Rosji zarosla mchem. Wntrle Rosji
skada si z popltanych prlewodw. ZauwayliSmy brak
wycigu. Manekin Rosji wypchany jest manwymi ptakami

Weterani nieba
Chrzecijastwo zamienia si;; w zespl folk lorystyczny
pod kierunkiem Piotra i Pawia.
Globalna wioska potrzebuje jednego metafizycznego wo-
dza. Jednak gdy niszcz;; starych bogw, czy nic otwieram
drogi do totalnego chaosu? Nieznany bg nic zapewni poli-
cyjnego porzdku. Kto wie. jak dugo przecignie si okres
prlejciowy.
Entropia Europy jest proporcjonalna do entropii chrzdci-
jastwa. Europa wraliwie zareagowaa na zmierzch chrLeci
jastwa. Nietzsche pomyli si;; co do tego. e Bg umar.
Zmara jego kolejna maska. Wicej ni na now mask liczy
nic moemy. W przeciwnym prtypadku - wszystko inne.
l naczcj - tojunic my.
Nawet jeli nic mam racji od samego pocuitku. niech IO b<;-
dzic oywieniem starej polemiki. To nic ekumenizm. Znudzili
mi si<; bogowie w strojach teatralnych. W sarafanach. Wszys1-
kim obecnym bogom czas na cn1crytur. Dla nich, wctcram'.m
nieba. znajdzicsii;; jaka nienazbytobciajcapraca. Razem
z bogami Olimpu i wii;;tym Mikoajem stan si<; v.'y chowaw-
cami dzieci. budujcymi bohaterami milw, legend. bajek
Mona oczywicie zwoa zgromadzenie UN ESCO i zam-
wi na nim nowego Boga. Uoy menu. Zmiesw na kompu-
terle farby. Jednak najprawdopodobniej pojawi si on sam /
siebie. z czarnego brudu Afryki. z Internetu, wrd rosyjskich
w!czgw. kalkuckich much. narkomanw Nowego Jorku.
lstolll chrLccija1isk iej transakcji byla genialna: predcS1)
nacja mierci w zamian za prLcstrzcganic nom1 mora lnych
Proste i zrozumiale

132
 Chi czycy

Rosjanie znios. wszelkie ponienia, s wytrenowani. I o-

pieprzania szefw. i rne naigryv.'ania si1;. i wolnoC. i imia-
danie bcz kawy. idyk1aiun;. Gdy jednak Chiczycy zaczn
y lepiej - nic zdzier. Zdzier. zdzicr. Zgarbi si(,; i
popij herbatk na stacji pod kawalck cukru. Nic znam ani
jednej takiej r.lcczy. ktrej nic znisby Rosjanin. Nic na pr
no na Kaukazie gardz Rosjanami.

Jeszcze o Chiczykach

Mylaem sobie. bez czego nie moe fyt Rosjanin

Bez Boga moe.

Szczero

A moe w Rosji wszystko si zmczyo i przemczyo'!

Moe la wypalona ziemia powinna odpoC7.t? Rosja 1rzyma
si(,; na inercji. Kraj naladownictwa. Podejmie kad inicjaty-
w. Malpowanicjcsc jej istot. Jeli nic ws1rzyknic si w ni
sa.modziclm.:j energii. Rosja zejdzie ze sceny.
Czy Rosja potrzebna jest nowemu objawieniu? Czy w
ogle do czego jest potrLebna'! Gdyby jutro prLcpad!a. cal-
kowicie, czy kto za granic uroniby z?
- Tato. tato, Rosja przepada!
- Co za ulga!
PrLedc wszystki111 ucieszono by si. Baba z wozu. No do-
brLe. to za granic. A w samej Rosji, gdyby pr.lcpadla. ilu by
1apakao?
Ale gdzie ona sil,'. podzieje? Ley i przeszkadza.
Co prawda. Wicika Amerykaska abcia uwaa. e Ros-
~n potrzebna jest do kontynuowania ycia duchowego. Ma
na myli Soowjowa. Fiodorowa. Bierdiajewa. M ierickow
~k1cgo.
Chc ubstwi, swoje cialo jak Micriekowski - mwi.
wlcrcesi(,'.m1 tapczm1ie.
 Dostojewski
Dostojewski wszystkich wkoo oskara. e nic znaj na
rodu rosyjskiego. A on znal. 1 pisal, e Rosjanie maj skon
no do bezczeszczenia.

Skd s i bierze duchowo?

Z pechowoci.

acuch

Rosyjska historia jest laricuchem nieudanych reform

Wszyscy siedzimy na tym lmlcuchu. Nowe rcfom1y ~staf)'
skandal. Chwilowe nadzieje. euforia. trjkolorowe ws1ki.
maa wiara we wasne moliwoci. napalmowa piecz<;, od
zdemaskowania do wyszydzenia. Objawienie si<: chuja ''
chwale. Najlepiej na czym wojennym: na rydwanie, czogu.
wozie pancernym. Kompromiiacja idei refonny pntcz nic-
kompc1encj<; nowej wierchuszki. Szybka deprawacja reforma-
torw. Goe baby w ani s sodsze od mar;:cnia o szcz<;ciu
Rosji. Ko lejne rozczarowanie wierchuszki do mas i lud11
pnyzwoitych do wierchu~zki. Wstr<;t do wadzy. $1nelank
do chuja u wadzy. Rany. choroby. niewadna n;ka, zwtpi:
nie w pnyjacil. podcjrzliwoSi, alkoholizm i byle jaki ma-
kiawelizm chuja u wadzy. lnfom1acje o jego zdrowiu. Jcb:i-
ni wybrailcy narodu
Powsze.:hne pragnienie porzdku. Mutacja. Chuj u wad1y
jako czowiek pon:dku. Terror. Krtka cksta1.a masochiirnu
Masowa eksienninacja ludnoci. Omdlenie.
Podziemne szcmr:rnic inteligencji. Sodk ie katakumb)
Stopniowe zanikanie terroru. Wracanie do wimoSci ludzk1di
po omdleniu. Pr;:esanki liberalizacji. Chuj u wadzy jako\\ ) -
zwolicicl. Palba w wyzwoliciela.
S te uzupclnienia. Od rcfonny do refom1y wyczcrpuJc
si<;potcneja! ludzki. Ludno traci sily.

134
 Znakomi to drugiego gatunku

Mona prlytoczy tysice dowodw prLcciwko Rosji.

Udowodni ca jej nikczemno. niezdolno do pracy. bez-
nadziejno. Niemniej jednak Rosja prLyciga do siebie. Czu-
j to sam po sobie. Lubi rosyjsk dociekliwo, nieduy krg
ludzi, ktrLy yj wesoo. Przemiewczo. Beztrosko. Potra-
fi zaryzykowa.
Jednak 10 maleki krg. Nic potrafibym mieszka na pro-
wincji. Nudno. Brak rozszczepienia mzgw. Mam poz.amic-
nianc poj<;cia.
Pod sowem Rosj a rozumiem ten maleki krg ludzi. kt-
rych spotykam w Moskwie i troszk w Petersburgu. i ju
zupcniemalowkilkuinnyehmias1ach.
Dlaczego mi si podobaj?
Malo z kim z nich znajduj wsplny jzyk. Nie dostrzegam
gboko mylcego kraju. Filozofw brak. Pisarly bardzo
mato. Garstka dobrych muzykw. Garstka artystw. Oto moja
ojczyzna.
Reszta - azjatyzm. Dlaczego wi<;c nie uciekam z tego prLe-
artego kamstwem kraju? Dlatego. e moja ch11ta - z kr11ja
Nic ch0<b: codziennie do pracy. Nic zjcda.m do kopal-
ni, nie goduj. Mieszkam kilka miesicy w roku za granic.
Wiochy. Niemcy, Francja. USA. Mam status spoeczny zna-
komitoci drugiego gatunku. Gdyby tego wszystkiego nic
bylo - zawybym. Rozerwaoby nrnic. Faktycznie nic yk
yciem rosyjskiego moi lochu. Nic srn nrnic na llCinowarto-
kiowc ycic rosyjskie. Nie jestem obcokrajowcem w swoim
kraju. ale nic jestem te jego zajebanym obywatelem. Jcslcm
1 tych happy /ew. ktrq mog sobie pozwoli na kochanic
lego kraju dziwn miloSci.
Jest mj. \V mylach dokonuj wiele nikczemnoci. w
wiecie realnym mniej, ale te. Chce mi si kadego obcokra-
jowca spra po mordzie. Lubi'\ ockn si nie wiadomo gdzie.
1toly. 1.asrany, z taaaak gow. Lubi'\ baby rosyjskie. Mog
~ypi trzy butelki wdki i nic zwal i si~ pod st. Lekccwa-
~ i wojc zdrowie. jak wszyscy pozostali moi ziomkowie.

135
l'rlyzwyczaiem si do rosyjskich prleStrlem. Jednak mena-

widz tego kraju. Jako pastwa. Jako zbiorowiska idiotw.

Jako zgniego miejsca. I mimo wszys1ko nie wyjedam.
Wiem. e na staro lepiej mieszka w Kalifornii. Tam do
dziewidziesitki mona bez problemw oddycha wieym
powictrlcm. pywa na kanoe.
Jednak Ol<dzie mnie cam mdli. Ciekawiej z Rosjanami ni
z obcokrnjowcami. Z Rosjanami weselej. Za ciasno mi z ob-
cokrajowcami. Nic maj wyobrani. Rosyjska wyobrani;i
jest kontynuacj klams1wa. Rosjanie maj du wyobranio;;.
Jednak znudzio mi si mieszkanie w pastwie. ktre nic
umie by past11'cm. Gardz faszystami. Radykalnymi. ogo-
lonymi i umiarkowanymi. brodatymi. Znudzio mi si mim.-
kanie. bezradno.
Mieszkam w Rosji jak ktoS obcy. gdy yj lepiej ni wie-
lu innych i mog sobie pozwoli na mwienie wszystkiego.
co myl. Nic balem si wadzy. w ZSRR yem bez kopo
tw jak nikt. Nie mam nad sob wladzy i nie mam uad nikim
wl;u.lzy. Wolno pozwal;1 mi myle, co myl.;;. Udao mi sio;;.
Tylko, e to udao si1,f' jesl chwilowe.
yj cakowicie na uboczu. Kto te yje na uboczu. ak
bliej centrum. kto yje midzy uboczem i centrum ycia ro-
syjskiego. kto yje bliej centrum. a czym bl iej centrum.
tym straszniej i bardziej nieznonie. tym brudniej i bardzie;
bezradnie. rozpaczliwie. a centrum - to pieklo.

Ludowi mistrzowie
Deszcz lejc. jad pr..:cz Berlin. Ze studentami. Nagle za-
trlYmal si jaki samochd. Zgasi. Studenci wychodz i pch~
j. Mokrly do nitki. A mwimy - Niemcy.
A tu pod Moskw samochd mi sit; popsu. Machnem
rk - pomcie - nadbiega zgraja ludowych mistrz11
yczliwi chopcy. Dima. Slawa. I inni. Dugo tlukli samochil<I
motem kowalskim. Wreszcie ruszy. lecz gdy prlYjecw/c1n
do warsztatu. znajomy mechanik Woodia stan jak wryty

136
 Rosyjskie radoSci
Zastolje nic jest slowcm rosyjskim, a 1umaczcnicm z gru-
ziskicgo. jcdnak to nic ma znaczcnia, gdy s1l rosyjski jcs1
bez wtpienia najlepszym stoem na wiecie. lsmiejc cichy
urokrosyjskiegopn:ygmowywaniajcd1cnia,sws1ys1kie1c
kobiety, ktre nic zw:1ajc na trud. go1uj. Tak wesoo si"<
krztaj ismaczniego1uj.
Szanuj bczuy1ceznc:astolje. ze skandalami. Pamic;:tum
jak dwa razy tluklem si"< z Josclianim. Brutnlnie bilimy sic;:
po mordzie. Jest co wspomina.

Mio

Jeden sawny Polak powiedzia mi:

- Czy wiesz, e rosyjskie dzicwc;i:c;:ta rni si od wszyst-
kich innych?
- Wiem - odpowiL-dziacm z przekonaniem - ciupciaj si"<
180dniwroku
- Czybya 1ylc'? . zdziwi si Polak.
- Czyby to duo? - zdziwiem sic;: 1craz ja.
- O<.:zywicie! 180 dni w roku pa1rz ci w oczy i mwi
aniele ty mj!

Klasa robotnicza
- Wadza radziecka 1.akoczya sio:; w 1917 roku - powie-
dziami siary malart:, ktry malowa ciany w mieszkaniu
moich rodzicw w latach 60
Zdziwila mnie sensowno jego slw i zapamic;:talem je
nu dugo. Moliwe, e malarz by trockisl. ale nic w tym
w:cz. Wanc.l:ebyl. Bylatojcdyna.historycznic przcmy
lana rencksja.jakk iedykolwiek uslyszacmodrosyjskie
lO robotnika. Nic pamitam jego cwnrzy. ale moliwe. e
hyla to ta klasa robomicza. proletariat. ktry zako!lczyl sic;:
w 1927 roku.

137
 Najgorsi
W Rosji metodycznie trzebiono wszystkich najlepszych.
Wytr;;ebiono najlepsz arystokracj, najlepszych popw i
mnichw, najlepszych przedsibiorcw, najlepszych miesze
wikw i bolszewikw. naj lepsz inteligencj, najlepszych
wojskowych i chlopw.
Pozostali najgorsi. Najpokorniejsi, najtchr.diwsi, sami ni-
jacy. I wrd nich - ja. Rwnie z najgorszych. Z odpadw.
Zamiecamy ziemi. I nie da si ju zrozumie, jacy byli ci
najlepsi. I nictrlcba.Przecicznajgorszychnic zrobi sinaj
lcpszych

Duma
Gdy wszystko do cna pr.repucilimy i cakiem si zbla-
mowalimy, wwczas zaczlimy by niezmiernie dumni l
siebie

Przyjaciele
Kto powiedzial. e przyjaci poznaje si w biedzie? Pe11 -
nic jaki nieudacznik. Wszyscy tu yj w biedzie i nic wida.
by prlyjacielc si<: pchali. Jednak gdy ci si powiodo i tonk
byle jak, a wystrzalowo. prjaeielc rozbiegaj si w panice
na wszystkie strony. Ci za, ktr si nic rozbiegli. a skamie-
nieli. staj si niebezpieczni. W takim wypadku lepiej mie<.:
do czynienia z wrogami.

Czy krlowa angielska zna yc ie?

Rosjanin jest do obrzydliwoci wytrzymay. Wszystkie-

mu podoa" i - adnej drogi sobie nic wytyczy, poezja k:1-
mie. prlytakujc marzeniu. Znowu wszystkiemu podoa i 11
dalszym cigu nic nic wida. Zamiast wiatla - czarna god11-
na. Czarna godzina do tej pory pozostaje zasad ycia rosyJ
skicgo. Od niej trlcba ws;o;ys1ko zac;o;yna. Czarna god;-111a

138
kolacze si w mzgu. bez kolica przypominajc podsiawow
prawd. Oczekujc czarnej godziny. czuwaj! Czerwone dni w
kalendarzu nie zdawiy genetycznej pamici narodu o czar-
nej godzinie. Naley odoy samego siebie na czarn godzi-
n. Inaczej nikt ci nie zrozumie.
Gdy nadchodzi czarna godzina. Rosjanin zmienia biegi:
europejsk aktywno na azjatyck kontemplacyjno - i
wpada w uduchowion dr.temk. ycie w ziemiance i sucha-
ry z chleba - to najbardziej niezawodna odskocznia. ktn1
sobie zostawia.
Rosjanin jest przekonany. e prawu gosu ma ten. kto zna
ycie". R.:szt albo gardzi. albo nie zalicza do ludzi
- Nie znasz ycia! - to klasyczne. rosyjskie zdanie. ktre
rodzice mwi dzieciom. starsi - modszym. wychowawcy -
wszystkim wok
Pod znajomoci :iycia rozumie si przebywanie i utrzy-
mywanie si pr1.y yciu w sytuacjach ekstremalnych. Na woj-
nie. w wizieniu. w lagrach. na wyn;bic lasu. na szpitalnym
korytarzu. Z tego punktu widzenia pisar1.em. ktry ..zna y
cie. jest Solenicyn. Ale rwnie Szaamow. Obaj ..yknli
sobie, lecz wycignli prt.cciwstawne wnioski w sprawie
wufania i braku zaufania doczlowieka. Wic.jcSli nawet zna
si ycic. y mona zupenie inaczej .
.Znajomo!k: ycia - to obrzydliwo.ohyda. zamie. blo-
10 w Iwan. oczekiwanie na podo ze wszystkich stron. Fi-
lozofia narodowa opiera si na tpej samoobronie. na oczeki-
waniu na niespodziewany cios. Taka znajomuS ycia ro-
dzi du podejnliwoSC Rosjan. czujno. ocialo w my-
lcniu. brak yczliwoci. o czym. jako o narodowej niemocy,
pisu/ Puszkin. Patologia spoeczna staa si kompasem, we-
dle ktrego naley si orientowa .
. Nic znasz ycia". czyli popclnilc wykroczenie. nic
~prawdzic si jeszcze jako osobowo. na prno szwcn-
1l11sz si'< po tej ziemi. Oto. wydawaoby si. rosyjska fi lozo-
n. egzystencji. Jeli stane na krnwtlzi - dotare do scn-
u >ycia
Jednak to niczupelnic tak. albo wn;cz zup..:lnic na odwrt.

139
1radycja egzystencjalizmu nawoluJe doodpowicdz1alnCJ roz-
paczy. Proponuje zachowanie integralnej osobowoci nawet
w warunkach absurdalnych. nic do zniesienia. Natomiast u
nas ..znajomo ycia oznacza ratowanie siebie na wszelkie
mol iwe sposoby. byleby si<; wywin. Wlanic dlatego wy-
mylono wspaniae spccpowicdzonko: ..nic oszwabisz - nic
pr;.cyjcsz.Oczywicic.nicktrzy s11b1e/nidziaaczcnatych
miast si<; marszcz i 1.:iczynaj powiedzonko wymazywa. To
jest rwnici: narodowa filozofia. Naley prt.cl:y wedle kodu.
ktrego si1; oic rorglasza. Nic przecina wn:odu. a przyso
ni go wosami. Powiedzonko do wiadomoci sh1bowcj .
A mimo wszystko. kogo zgodnie 7 powiedzonkiem nale~
..oszwabi? Adresata jako dziwnie nic wskazano. Wszysc)
jestemy adresaHm1i. Sy111acja pogranicza okazuje si<; by
sytuacj wszcchzczwolenia . ..Znajomo ycia nic jest sztu-
k ycia. lecz przeycia
Czy sztuce prt.eycia po1r1.ebne s dobre maniery? Zabaw-
ne pytanie. Jeli mi si<; wiedzie. jestem sawny. bij mi bra-
wo. mam dwa samochody albo. nie daj Bg. wasny samolot
- to czy wiem. czym jest ycic? Nic. To nic jest ycic. To jaka,;
chatura. Nawc1 wi<;cej - v.kurzajca chatura. Im wi<;ccj for-
tu. tym mniej ycia. Fart w ogle jest w Rosji przeklestwem
Fartu si.:; nic omawia. a osdza. On jest spr1.eczny zctyk:1
rodzimego ycia. Po co wi<;c mar.cy o .. S7.crok icj drodze"""'
Po licho tu wpuszcza poezji;:? Jaka gl1;boka nic7.godnoc
Rosjanin jest prt.ckonany. e dobre rt.eczy s krtkotrwae
Tak uczy nas historia. Jcs1cSmy do tego stopnia zmordowaru
yciem. e na powodzenie innych patrzymy ze wstr<;tcm
Chce nam si<; owo powodzenie znicslawi. wypowiedzie mu
wojn.:;. Jeli to wszystko pr.cyjmujemy jako co nalenego. h
nmiast drogi marny usankcjonowancuczuciczloci i za\\1
ci. uprawomocnion wredn satysfakcj<;, gdy ssiadowi co'
si1; nic udao. nic powiodo. A to jest ju istotny zapas uczu\
Swego rodzaju natchnienie. Jednak najwaniejsze jest 10. ' '
tilozolia .. znajomoci ycia i ..czarnej godziny" znajJtiJe
swojt u1.asadnicnie w kodeksie moralnym religii. w chrlc;<.:1
jaris1wie. Jest to bardzo wygodne.

140
 Gdy cay
kraj nastawiony jcsl na czarn godzin. trzeba
ukrywa inny stosunek do ycia. Przyczai si. Udawa. e
yje si z pensji. I na pokaz - jcze. Szcz<;liwych w Rosji
lubi jcdynic w piosenkach i po mierci. Std - znam ycic.
jeli chlcpc7 duo goryczy. Albo udaj. Wwczas w sensie
dosownym jestem nieszczliwym bohaterem. Najlepiej bez
gaci i podkoszulka. Wt.:..'dy mnie lubi. Za ycia. Natychmiast
Jak przeyem - nikt nie pyta. aden ur7.d podatkowy. Prle-
tyc - zuch jeste. ycic jest ywioem bcZW7gldnym. ponu-
rym. Trzeba si z tym liczy. Krok w lewo. krok w prawo - i
nie znasz ju ycia. Krlowa angielska w og61e nie zna ycia

I jeszcze raz o Chiczykach

Chiczycy zajmuj medalowe miejsca. wchodz na
wszystkie wiatowe rynki. a my nic nic umiemy. My tylko
siebie sp1tedajcmy - od ropy naftowej do prostytutek
Ustawiamy prostytutki w szeregu i nie mamy pojcia, kt-
r zabr.i, ktn1 wyjeba, a klr zostawi.
- Saszka. chod tu. nic mog si poapa. k16r bierLcmy?
A one stoj jak olnicrLe. W szeregu. W prlejSciu.
Kurwy.

Nie chc
Nie chc. by Rosjanie stali si bogaci.

Miy

- Chce mi si komu dooy - przyznalcm si Szaremu

- No to trlepnij mnie - nasrnwil si Szary.

Kanapa
Czas leci. aja nic spo1 kacm ani jednego Rosjanina. ktry
111.nrnfilby siedzie na wygodnej kanapie. Nogi rozkraczy,
wcinie gow w ramiona i gapi si jak zadowolona sowa

141
 Szary to kasza
- Dzieli dobry! Co to jest Szary?
- Szary to kasza.

Zwizek Radziecki
Ka na pasz pon"' - zanotowaa w swoim dzienniczku Ka-
tiusza Miszutina.

Nachuizm
Wiadomo. e nachuizm jest rosyjsk filozofi nHodow
Podstaw wszystkich podstaw. Nie omonosow, nie Puszkin.
nie Lenin. a wanie nachuizm zapanowa nad masami. M-
wimy: nard - rozumie1ny: nachuizm. Nikt jednak do tej pory
nie wnikn w subtelnoci tej fonny mylenia, nie dotar do
gbi nachuizmu. Taki s1osunck do nachuizmu rwnie jcs1
nachuizmcm.
Mamy tu do czynienia z dylematem metodologicznym
Ndzne pochodzenie tego tenn inu filozoficznego suy sub-
telnym dziaaczom za pretekst. by si<; od niego odwrci.
Czyni si to nic bez cichego zamysu pozbawienia ojczy;my
wiata. by atwiej bylo humani1amie dopuszcza si<;: be7c
cc{1stw. Pochodne przcklcristw s naj lepszym rodkiem du
prania rodzimej rzeczywistoci. rodzcej je i pnez nic two-
r..wncj. Oficjalny zakaz ich stosowania jest hamulcem pozn<i-
nia i da si porwna z zakazem dziaalnoci aptek jako ro7
nosicieli narkomanii
Nachuizm jest systemem uporr..dkowanym. Powsta z po-
czucia chropowatoci ycia. Zbyl duo drzazg, lepiej nioc-
go nic dotyka. Zbyt obco brzmi wszystkie abstrakcyjne ~o
wa - nic wano si<;: wsluchiwa. I wwczas wszystko ma ~1~

D;iwnicj modzianszcdljak wbJ.

Tcrnzwszystkomunachuj.

142
 Nachuizm, jako uoglnione dowiadczenie pokole. na
pierwszy rzut oka wydaje si znakiem upadku. Wszys1ko si
zawalio i wszystkich przygniotlo. Lcrz 10 tylko pl prawdy.
utajnione samousprawiedliwianie si. Kamie modzian: w
tych zamierlchlych czasach. gdy jedynie wydawao mu si.
e ..szcd! jak w bj"". zbyi duo mu byo ju na chuj.
Nachuizm utrwali si dziki zbyt duemu obcieniu od
czasw schizmy. smuty. samozwacw. Piotra Pierwszego.
dziki zniesieniu w l 591 roku prawa chopw do porzucenia
swych panw w dniu w. Jcn:cgo. dzi.;ki kolektywizacji. ode-
braniu chopom dziatek przyzagrodowych, kampanii antyal-
koholowych, odebraniu ludziom oszcz.;dnoci. Nachuizmjest
filozofi nokautu.

Le se u pota.
Na chuj mi robota.

Wydawaloby si. 1.c mamy do czynienia ze lilOickim .Je

se", le<:z jest to pseudostoicyzm i std moja pogarda: to tylko
pozbawiony dun1y .. blend" potulnoci i ukrywanej nienawi-
ci. goryczy i rozpaczy. pokory i prlygnbienia. Nic mamy
filozofw na wzr zachodni i mdrcw na wzr wschodni.
mamy nmomiast nachuizm - przclihrowmiy ba1.ar bezimien-
nej mdroci ludowo-narodowej. Jej krynica prlckada si na
nonnalny jzyk jako 1mdergro1111d jedynie moliwej wiado
moci historycznej. rugujcej inne fonny ycia. negatywnie
1mktujccj kad patetyczn propozycj. Bunkier nachuizmu
przetrzyma napr romantyki rewolucyjnej oraz propagando-
wego patosu pierwszych planw picioletnich

J~kul S"l.llllli
Nawo fabryka.
A nam1ozwisa -
Nachuj ta bryka?

Ze spoecznego podziemia. z wywlaszczonym posiada-

niem potrjnie ironicznej naszej" fabryki. nachuizm rozprze-

143
strzenisi(,'.nac11lcpostr.-:cganieycia.ro.dalsi(,'.jakropanaf
towa po wodzie. cakowicie zawadn! aktywnoci bytu na-
rodowego. wama si w stref uczu. nastrojw i rozsiad si
jak prawdziwy gospodarz sytuacji.
To nic adne francuskie jem ('11/0!u. Jem 'enfmujest de-
likatnym powiewem nonszalancji. s1..alikicm niedbale zarzu-
conym na rami. To pojcie o ograniczonym zasigu. Nato-
miast nachuizm nic zna granic. Oglnie rLCCZ ujmujc. nam
naprawd jest wszystko jedno. To nic frazes. a podrcznik
nierbstwa.
Nachuizm mona by okreli jako rru_1jskq wersj cynizmu
europejskiego.jednak to bardziej zagmatwaoby sens ni wy-
janio analogi. Na Zachodzie lubi rozwaa o cynizmk

czasw radzieckich i w ogle o rosyjskim cynizmie. Jest to

projekcja cudzego spojrlcnia. niewicie wymagajcego od
wlasnej sumiennoci. Nachuizm. na pierwszy rzut oka. bliski
jest cynizmowi poprlCZ rozczarowanie co do moliwoSci
zwizkw pomi(,'.dzy .ja" i .. innymi". poprlcz zemst na .. in-
nych" za niemono dorwnania im. Tymciascm nachui~m
zdecydowanie rni si od cynizmu ol>ojtnoci w s1osun~u
do sukcesu oraz odmow poszukiwmi korzystnej sytuacji do
samodoskonLlcnia. Cynizm jest dynamiczny. nachuizm - sta-
tyczny: to ideologia zdeptanych iluzji. Cymzm nic jest so
wem ludowo-narodowym: jest zaawansowan stron ind)-
widualizmu. podpondkowanicm wszystkiego i wszystkich
wasnym imeresom. aktywn wyniosoci, pn:tthodzq \\
filozoficzne unicestwienie innyehjako pr.:eciwnikw, bcz\\a-
runkowe zmieszanie ich z gwnem, co moe zakoitczyC ,11;
rwnie realnym unicestwieniem. W Rosji cynizm ogranil'l
si do garstki ludzi ..z awansu spoecznego"'. istniejcych w
kadym pokoleniu. W ludzie rosyjskim brak czystego C)tll
zmu z powodu nieobrania .ja" ze wsplnotowej lupiny (~c.1d
o naszej fabryce": nic mnie. a11am 10Z\\'isa.).
Cynizm na grlc i nachuizm na dole - oto czym jest ~m1~rf
rosyjska.
Nachuizm jest biernym oporem. sabotaem. hamuj<1c)'1"
ycic do samego koca. W czasach reimu nie do znic>1c1u1

144
nachuizm osiga staius nieomale dysydenta i czsto myli su~
go z ak1ywnic wypracowan pozycj spoeczn. T sam
..nasz fabryk;;:"' mon:i odczyt:i joko wyraz nadziei emigra-
cji rosyjskiej. cho produkuje ona najprawdopodobniej na
potrzeby bezpieki. Naehuizm w osta1nich latach wadzy ra-
dzieckiej zaliczany byt pr1:cz libcralw nawet do zjawisk
postpowych. wywolywal zachwyt. rozrzewnienie. Jednak
gdy reim upad. okazalosi.cnachuizm na tyle wszed w
krew narodu. 7.c pogr1:cbal rwnie idee liberalne.
Trudno or1:cc. co byo prqczyn. a co skutkiem. w ka
dym mzic rozczarowanie pierwszego szeregu refomiatorw
do wasnego narodu stalo si motorem korupcji. Nard nic za.
reagowa - wic droga do bogacenia si stana otworem:
Nachuizm pochowa romamyk rcfonn w identyczny sposb
jak romantyk rewolucji. uj:1wnil niemoliwo yc ia spo
cczncgo w Rosji w jakiejkolwiek pos1aci. Jest bardz iej
aprioryc:11y od kadej prby przemia n: . wiatr przemian
oka;rn si wstydliwym. cichym pierdniciem. Na pocz1ku
hu 90. nard by ju ct1kowi1y111 nachuis1. historia spnia
si na refonny. rnica czterdziestu lat pomidzy Ryg i
Moskw stola si .. wyrokiem losu. wyrw w czasie - nic
do zasypania. Z rozstroju funkcjonalnego. jakim nachuiw1
byl jeszcze w Rosji l 917 roku. przeobrazi si w stan orga-
niczny.
Z drugiej strony. rcfonnatorzy w ogle nic 7.awracali sobie
~owy nachuizmcm. nie wprowadzali go do swoich kompu-
1crw. nic rozumieli. e zmieni on narodow strategi histo-
rii do tego stopnia. e defom1acja staa si mainstreamem
Nachuizrn nie jest ani rozczarowaniem okcydentalizmu,
11ni fundamentaln wartoki sowianofilstwa, nachuizrn jes1
o~tutecznyrn poczeniem tych dwch kierunkw. Okcyden-
111hzm wnis swoj refleksj, sowianofilstwo - konternpla-
~yJno i zdrowe lenistwo. Nachuizm wciukar demokracj
rosyjsk.
W wiadomoci rosyjskiej. pomimo ..kolektywizmu. od
fli.CZtku zakodowany jest kompleks samomoci. Niczym ni
~''llobardzicj si nie zadziwi.

l.J.'i
 Z rozpitego rozporka sterczy Szaremu strzp wyrwanCJ
psu z garda koszuli. To rwnie frngment nachuizmu. co w
rodzaju secesyjnego o rnamentu rolinnego. Nachuizm w
ubiorze. jak i cay codzienny nachuizm, jest stylem-dyktato-
rem. nic znoszcym odchylck. ktre zwykle .,topi w ordy-
narnym sarkazrnie.
- Szary. zmary ci babcie i dziadkowie'!
mieje si:
- A jak inaczej? Zmarli.
- A rodzice?
-Ano.
- A dzieci?
-Tezmarly.
- Czyli jeste sam?
- Tak jakby

Jaja wielkanocne
Nie niepokoi mnie to, e Szary subtelnemu dziaaczowi
wyda si czym dziwnym. Moliwe nawet. e jaki obcokra-
jowiec ogosi. e wszyslko m jest rosyjskim szamanizmem 1
wielkanocnymi jajami. Olewam obcokrajowca. Gdyby nic
bylo Szarego, nic wicdzialbym. co mam powiedzie o prle-
znaczcniu tego kraju. Nic spolccznym. nic planetarnym. ak
mistycznym. czyli cile boskim
Moje kontakty z Szarym s jedyn moliwoci wyjci:i
poza bdne kolo. Nie jest to wizerunek uoglniony. to 11
ogle nic wizerunek. a widzenie mojego ycia. Gdyby ni.:
bylo Szarego. mgbym sdzi. e Rosjajcsl na szarym ko
cu. a teraz tak nic myl.
Myl odwrotnie. e Rosja jest potrlebna do komynuow;i-
nia ludzkiego projektu. Ta myl moe wydawa si naciga
n. jeli wemie si pod u1"ag. e w Rosji umiera wic'-'J
Judzi ni si rodzi. Jednak Rosja nic po1rzcbujc logicznych
rekomendacji.

146
 Nie na dugo
Gdy Szary zrnarl i nic na dugo nas opuci , wdowa OOna-
lazaw garau zakunonc pliki zdj. Zdziwi j fakt, e Sza-
ry y wielkim yciem.

Babulki
Babulka jest wytworem narOOowym. a nic kwesti wicku
Nikt nic ma takich babulek. Ani Chiczycy, ani Amerykanie
Na czym polega sekret babulki? Bardziej podobna jes1 do
innej babulki ni do siebie jako czowieka. Jeli nawet pod
wzgldem charakteru babulka rni si od babulki i to nawet
bardzo. oglny klimat babulkowy jesl taki sam.

Moda Rosja
Modzieca w Rosji okrela sio< ordynarnym sowem pa-
can. Pacnn to same pryszcze. yje bez pojcia . Nic wiadomo,
dlapnykladu.skdmuciekniclina,askdspcnna. Pacan
jest nicdocztowiekicm i dla1cgo stosunek do modziey"
(stare radzieckie pojcie) w Rosj i jest nicdoczowicczy.

Prawo Szarego
Nawet najbardziej czyste dziewczyny rosyjskie maj niedo-
myte pupy. Kada rosyjska dziewczyna z jednej strony jest
wstydliwa, a z dn1giej - kurwiszon. S co pmwdasub1ef11i dzia-
ac-.le, zdaniem ktrych taka kombinacja nie jest moliwa. gdy
jest spm:czna z konstytucj ycia. Jeli jednak pozna si dzicw-
c.i:yn, jej pr.i:ejcic z jednego stanu do drugiego urzcczywist-
1un si zgOOnie z :r.asad. Sam moglem tego dowiadczy.

Opowie o prawdziwym czowieku

Odnonie starego sporu Szary mwi, e kapitalizm nic

rn i si OO komunizmu bardziej oi pajk od karalucha. fa

147
natomiast udowadniaem mu, e komunizm jesl szkodliwy dla
ycia, kapita lizm za dla duszy.
ls m ieje spora i lo s11b11/nych dziaaczy. ktrym wydaje
si, e komunizm wymylili ydzi. A t:ik naprawd kady
Rosjanin jest komunist. Komunistami byli Andriej Rublow,
Puszkin, Miko taj Il oraz wszyscy pozost:ili Rosjanie. Szary
tc byl komunist. On rwnie ezolgal si gdzie z odmroo
ny m i nogami jak wszyscy.

Ojciec
Nawet mj ojciec na srnrc lata rozczarowa si do Rosjan.
Siedzi sobie w kuchni. je parwki i ironicznie pokrzykuje
Grcat Russi<m peop/e! Gn-t1J R11ssian fH'Op/el
Po czym takim wszystko jest dozwolone.

Samoismo

Rosjanie stali si ofiarami w lasnych laskawcw. Nic znam

adnego innego narodu, ktry posunlby si w degradacji tak
daleko jak Rosjanie. To ju nie nard. a poszwa. do ktrej
mona wsun, wcisn, wepchn, wla. wbi wszystko. co
w lezie. Poclm111rnpnard - zapity. rozpustny, leniwy. obojt
ny. pozbawiony oglnego znaczenia i ogln ych wyobrae o
dobru i zlu. Gra inteligencji w dobry i nieszczliwy nard""
orazzl ..wadz" zakoczy/a si klsk samej inteligencji. To
nic wadza radziecka narzucia siebie na rodowi. lecz nard
zgodzi! si przyj i znosi wadz radzieck.
Niejedno krotnie prLcstrLcgano nas prlcd katastrof, przed-
stawiano dowody. Machalimy tylko rk. Najmdrzejszych
uznawalimy z:t wariatw. Kultura rosyjska posiada zadziwi:i-
je cech - ma krtk pami. Nic gromadzi wiedzy. Wic-
dzi1 splywajak pomyj e.
M yl rosyjska - to lady na piasku. Pogada si, popali.
ws pomni o T iutezcwic. pomieje. opowie kawal. popsiOCt }
na wadz, podyskutuje, potaczy. pocaluje, porozrnbia i n.>
zej d zie si po kociach. po cmcnrnrzach.

148
 l'r.tyjdz1e kolejne pokoer11e - 1 wszys1ko znowu ..od jaj-
ka". Znowu pogada si. popali. pr.typomni Tiutczewa.
Myl Puszkina. e w Rosjanach 1.awara si obojtno
wobec kadego obowizku. sprawiedliwoci i prawdy, ta cy-
niczna pogarda dla ludzkiej myli i godnoci - pogarda dla
wszystkiego. co nie jest niezbdne" (brudnopis listu do Cza-
adajewa). do tej pory jest aktualna
Donikd nic posunlimy si w naszych rozwaaniach.
pewnie pncde wszystkim dlalcgo. e wci jak dawniej
wpuszczamy w siebie ow trucizn zaimka my''
Zabijamy nic liczc i nie tylko nie kajamy si. ale nawet
nie pamitamy. Prkad Katynia. Ten sarn Puszkin w roli
poety narodowego uczestniczy w broszunc . Na wzicie
Warszawy",
Teraz odbywa si fonnowanie tej dziwnej masy ludzi. ktra
zamieszkuje terytorium Rosji. Tych ludzi lczy jedno - nic s
gotowi pomc sobie nawzajem. Nic s rwnie gotowi pomc
sobie samym. Mwi si. e Rosjanie s szczoclr.ty. Jednak gru
ziska gocinnoSCjest wiksza. Mwi si. e Rosjanie s bez-
interesowni. Jednak Hindusi bardziej. Rosjanjednoc1. raczej
inne cechy: lenistwo. zawiSC. apatia. pustka wewntr.i:na.
Nasra. Nic myle. Pyn swoj dk

Papierosy
Jasne. e jeli na pocztku lal 90. Szary handlowa papie-
rosami. to teraz jest krlem
- A co pan o tym wie?
- Kto paci milicji za mycie cian?

Uciecha zabijania
Rosjanin jest w rozterce - ch ponienia samego siebie
walczy w nim z deniem do pr.tcmocy. Pamitam. jak u nas
w domu dygnitarz radziecki klka pr.ted nasz gosposi. Tak
110 10 podniecao. e Pal Palycz pnemicnia si w psowego
1wicrm.

149
n:uomiast udowadniaem mu. e komunizm jest szkodliwy dla
ycia. kapitalizm za dla duszy.
Istnieje spora ilo subtelnych dziaaczy. k!rym wydaje
si. e komunizm wymylili ydzi. A tak naprawd kady
Rosjanin jest komunis1. Komunistami byli Andriej Rublow.
Puszkin. Mikoaj li oraz wszyscy pozostali Rosjanie. Szary
te by komunist. On rwnie czolgal si1;: gdzie z odrnroo
nymi nogami jak wszyscy.

Ojciec
Nawet mj ojciec na stare lata rozczarowa si do Rosjan.
Siedzi sobie w kuchni. je parwki i ironicznie pokrzykuje:
Grear Russiwr people! Gre(ll R11ssian people!
Po czym takim wszystko jest dozwolone.

Samoistno

Rosjanie stali si ofiarami wasnych askawcw. Nic znam

adnego innego narodu, ktry posunlby sir.; w degradacji tak
daleko jak Rosjanie. To ju nic nard. a poszwa. do ktrej
mona wsun. wcisn. wepchn. wla. wbi wszystko. co
wlezie. Podmmmy nard - zapity. rozpustny. leniwy. oboj;;;t
ny. pozbawiony oglnego znaczenia i oglnych wyobracri 11
dobru i zu. Gra inteligencji w dobry i nieszczliwy .. nard"
orazz ..wladz'"zakoriczya si klsk samejintcligencji.Tt>
nic wadza radziecka narlucila siebie narodowi. lecz nar;J<J
zgodzi si przyj i znosi wadz radzieck.
Niejednokrotnie przestrzegano nas przed katastrof, pm:d
stawiano dowody. Machalimy tylko r<;k. Najmdrzejszych
uznawalimy 1.a wariatw. Kultura rosyjska posiada zadziwia
jc cech - ma krtk pami. Nic gromadzi wiedzy. Wi,
dza spywa jak pomyje.
Myl rosyjska - to lady na piasku. Pogada si. popah,
wspomni o Tiutczcwie. pomieje. opowie kaw3, pops1<1C1Y
na wladz;;:. podyskutuje. potariczy. pocauje. porozrnbia t ro
zejdzie sif\ po kociach. po cmentarzach.

148
 Przyjdzie kolejne pokolenie - i wszystko znowu od jaj-
ka". Znowu pogada si, popali. przypomni Tiu1czcwa.
Myl Puszkina. e w Rosjanach zawara si ..obojtno
wobec kadego obowizku. sprawiedl iwoci i prawdy. ta cy
niczna pogarda dla ludzkiej myli i godnoSci - pogarda dla
wszystkiego, coniejcsl niczb<;:dnc'"(brudnopis listudoCza-
adajewa).dotej pory jest aktualna.
Donikd nic posunlimy si w naszych rozwaaniach.
pewnie pr.i:cde wszystkim dlatego. e wci jak dawniej
wpuszczamy w siebie ow trucizn zaimka ..my".
Zabijamy nic liczc i nic tylko nic kajamy si. ale nawet
nic pamitamy. Pr.i:yklad Katynia. Ten sarn Puszkin w roli
poety narodowego uczestniczy w broszur.te Na wzicie
Warszawy".
Teraz odbywa si fonnowanic tej dziwnej masy ludzi. ktra
zamieszkuje terytorium Rosji. Tych ludzi lczy jedno - nic s
gotowi pomc sobie nawzajem. Nic s rwnie gotowi pomc
sobie samym. Mwi sii<. e Rosjanie s szczodrzy. Jednak gru-
zillska gocinno jc~t wiksza. Mwi si. e Rosjanie s bez-
interesowni. Jednak Hindusi bardziej. Rosjan jednocz raczej
inne cechy: lenistwo. zawi. apatia. pustka wcwnuzna.
Nasra. Nic myle. Pyn swoj dk.

Papierosy
Jasne. e jeli na pocztku lat 90. Szary handlowa papic-
msami, to tcraz jcst krlcm
A co pan o tym wie?
Kto paci milicji za mycie cian?

Uciecha zabijania
Rosjanin jest w rozterce - eh~ ponienia samego siebie
w11lczy w nim z deniem do pr.i:cmocy. Pamitam, jak u nas
w domu dygnitar.l radziecki klka pr.i:cd nasz gosposi. Tak
~11 to podniecao. e Pal Patyez przemienia si w psowego
11<1/crla.

149
 Trudno wyobrazi sobie nard. ktry bylby bardziej
skonny do drczenia siebie i innych. Rosjanin lubi znisz-
czy innym ycie. wsadzi do wizienia lub przynajmniej
popsu nerwy. W gbi duszy Rosjanina ukryte jest pragnie-
nie zabijania. Rosjanin zawsze lubi l publiczne egzekucje
Zawsze cierpia i za kam. i za ofiar. By pl na pl. To
wlanie jest rosyjski teatr narodowy. MChAT - to tyl ko
Czechow.
Nie ma nic bardziej rodzimego od szemranego s1..ablonu:
z.abi,okra,prt.cpii wknajpiezaplakanad dusz i mio
ci. Szary szanowa lagrowe piosenki.

Prjati narodw
W czasach radzieckich spekulanci szanowali Ameryka
cw i erefenowcw"', Teraz i111 przeszo. W rzeczy samej
nasi" nikogo nic szanuj. Tradycyjnie nic szanuj ssiadw.
l'rlyja narodw radzieccy komunici wpajali na pokaz i na
sih;. i mieli w tym swoj racj1;.

Modlitwa
- Boe, po eo s1wor1.ylc S1.arcgo?
- Dla hecy.
Gdy Szary si budziI. ja zasypiaem. Gdy ja si budzi Iem.
on ju spal. Nic byo kiedy porozmawia. Od dziecistwa by
obwisy.

Syberia
Szary wyruszy do tajgi na caly dzie. Butelki z piwem
otwiera kciukiem.
- Szary, to ty potuklc okno?
- Ano.
Szary mieszka z jak kobiet. Ta miaa syna z pierwsze-
go macilstwa, ale Swry ju dawno teum utopi go w Obic.
aby malynicprzcszkadzal.

150
 - Szary. jedziemy do Moskwy? - powiedziaa panna z z
bmni.
- Nic ma sprnwy - powiedzia Szary

Siostra
Szary mia siostr - fryzjerk z Omska. Gdy sobie wypili.
przystawia si do niej. zdziera ubranie. szukajc szparki
Miaa na imi Ola. miaa si. Jej szparka rwnie. Szary
chodzi! po podwrku i chowa! pienidze pod krowie placki.
by nikt sit.; nic do111ylil. A Wiera. ich matka, wazila na jod
i krzyczaa na Szarego:
- Nie ma Hitlera na ciebie! Nic 1JJa Stalina na ciebie!
- eby zdecha, stnrucho! - odgryza si Szary
- Oby kark sobie skrci! - krzyczaa matka zjod!y.
- No i jak tu od rana nic wypi? - rewryeznie pytaa siebie
siostraiznowu miala siszpark.

Czyn partyjny
Szary odsicdzial swoje dziesi lat za zabjstwo. wyszed
i pojecha
do Moskwy na czyn partyjny. S1.ary lubil prtypa
la prostytutkom brodawki amerykai1skimi papierosami.
- Dziwki - mwi do prostytutek - zadeptaycie moj mi-
o

Jesienin
Z ksiek Swrynajbardzicj szanowa Jesienina

Masoni
Masoni zlecili mi oszukanic Szarego. ydzi kazali mi zro-
bi z niego mac. Amerykanie zaproponowali mi rozczon
kownnie Szarego
Otrzymaem wicie zadaia. Za niektre dobrtc pacono.
Staem si agentem wiatowego spisku prtt>Ciwko Szaremu.

151
 Wilki
Szarego nic zadawalaa ani prawica. ani lewica. ani zwo-
lennicy wojny. ani demokraci. Podobali mu si ogoleni faszy-
ci. Tacy fajni chopcy. Falangici. sztum1owcy. bolszewicy.
Z takimi nic nudno.
Cierpiaem za swj kraj. Nic chcialcm. by z:unicni si w
krwawjatk<;. M usiaem zabi Szarego - wykamowa Ro-
sj. Spodobaa mi si idea wykastrowanej ojczyzny.

Szacunek
Szary krad samochody. Bywalo. e rozwali lcb wacicic-
Iowi.
- To takie fajne - pastwi si!
Ludzie hali si i szanowali go.

Cisza
Szaryzszur.-:al.

Jak szybko uratowa Rosj?

Dawniej. gdy w Rosji k10~ zicwal. egna usta. by diabe

nic wlaz do Srodka. eby szybko uratowa Rosj. naley o.t
nowa przeegna usta. egnajcie usta! egnajcie usta! e
gnajcie usta! egnajcie usta! egnajcie usta! egnajcie usta'
egnajcie usta! egnajcie usta! egnajcie usta! egnajcie
usta! egnajcie usta! egnajcie usta! Szary lubi! ziewa. I
ziewn.

Annia
W dziccil1stwie Szary suyl w armii i dosuy si tcg.
e go ukarano. Wizienie jest lepsze od am1ii. ale am1ia llp
sza od wizienia.

152
 Obojtno

Szary bardzo si zmezyl. Zmczeni ludzie s obojtni.

Cerkiew
Szary zaszed do cerkwi i podrapa si(( w duchu. Szary
pierdn w cerkwi. Cerkiew si ostaa. Ja te si(( ostalcm.

ani a

Szal)' nie lubi si(( my. Myje si(( z trudem. Z piersi cieka
ropa-bursztyn-smola.
- Ile kawakw na !)'ja?- spode ba ypi prlepite mordy.
- Zajebicie.
-No to zawi.
Szal)' hoduje w pachwinie picrdziaszki -mendoweszki.

Aleksander Iwanowicz
Do Szarego wpad 1\lcksander Iwanowicz.
- Szal)'. pobudka!
Szal)' wsta.posta

Drogi
Szal)' wiedzia. e droga to mka.

Wiejskie ycie

- Chopie - powiedzia 57..al)' - wita.

- ciemn ia si<; - odpowiedzia chop.

Lepiej nie bdzie

Szary z natury by bardzo podcjrLliwy. I dobrLc robi I- by

1~.ldcjr.diwy.

153
 Chleb
Ci. co prqszli. po licho przyszli? Szary obj ojczyzm:. Ale
oczy mia m'<tnc. Szary powoli jad chleb. Po co ma si'< pie
szy? Dobrze byoby jeszcze kogo wprawi w zakopotanie

Gliny
Gliniam,! pochowali si" w wwozie. Podzielili si<; i rozbiegli
Nad wwozem dugo unosi ! si<; zapach subowego potu

Ulubiony pisarz
Rosyjski stosunek do sowa zosta przckreony prlcZ hi-
storyczn maszynk'< do misa. Z takiego farszu mona pal-
n niejedno. Jakiemu sowu wierzy si'< jeszcze na Rusi ?
adnemu. A z drug iej strony - prawic kademu ... Wierz, e
ja nic wicrl, cja nic wicrl<; ... " - i tak do nicskoriczonoci,
jednak ten ailcuch zrywa si<; w jakim przypadkowym mo-
mencie, a wwczas jak z patkami rumianku - raz .. wierz .
arazniewierz<;".
Nie wierl<; w ani jedno rosyjsk ie sowo: ani oficjalne. ani
drukowane. ani opozycyjne. ani niezalene. ani codzienne
kade slowo zawiera w sobie podst<;p, zagroenie. przemoc.
niebczpicczeris1wo dla ycia. Nauczyo mn ie tego oczywici<'
doSwiadczenie.jednak mimowolnie ulegam sowu. gdy ja~
kady Rosjanin tskni :a 11ad:iejq.
W takiej niczreznej sytuacji. z nerwa mi na wierzchu. " }'-
najduj<; dla siebie subiek1ywnic autorytatywne sowo, ktn /
czasem prlcmienia si<; w autorytarne. Szukam i dowiadczam
je metod wylc:rnnia z wyjtkw: dcs1yluj<; przez miedz iane
rurki. wygotowuj we wrztku. sprawdzam pod k tem za~;1
zw i zezwole. konsul!uj z prlyjaci mi, przekrelam 1
wskrzeszam. Albo. zapominajc o caym wiecie. po pro,111
zakochuj'< si<; w sowie i wierl'< mu na sowo.
Kady Rosjanin ma swego .. ulubionego pisarl3. pi z nm1
jak dziecko z misiem. Wanie ulubiony pisarl" jest tym !li<'

'"
odcznym. wyssanym sowem. ktre w ROSJI na pierwszy
rtut oka jest najtrwalsze z trwaych. Za ulubionego pisarta"
grdyk przegryziemy. Tworzymy mu ekstrabiogrnfi, groma-
dzimy ckstrarcputacjc;. Oczywicie najlepiej by pr1.cl11do
wanym. niezrozumianym. Mikolaj Gumilow zda egzamin
poetycki na wiec w 1;:hwac; jedynie poprzez fakt, e go roz-
strzelano. Jednak w podstawowym inteligenckim oltarzyku
MCAPitak sic; nic znalaz.
MCAP pr1.ez pewien czas byos1lnicjszcod rakiet. MCAP
przyjmowano na kolanach jak komunie;. Bylo to due puszy-
ste kocisko - MCAP-carap. Troch. jak to wida teraz. syjam-
skie i histeryczne. MCA P-wartoci byy kiedy i dla mnie
fortem libent:. czego nic 7.atujc;. Z lCAP mg konkurowa
tylko Nabokow. dziki idealnemu estetycznemu nonkonfor-
mizmowi i Lolicie - absolutnie nie do pr1.cbn1icia wedle sta-
rych midzynarodowych i radzieckich kryteriw.
Nabokowa ubstwialimy w podziemiu. w katakumbach
Pniej rwnie ja wziem udzia w nabokowizacji caego
kraju. redagujc czterotomowe wydanie jego dziel, ktn:: uka-
zao si w nakadzie 1.700.000cgzemplarzy. Do .kultu jednost-
ki cignie nas jak do padliny. Slowo Nabokowa stao si(( wi
te. nic zwaajc na sprtcciw oczywis1oci. Jeli kocha IO bez
ale". W prlcciwnym wypadku to nic po rosyjsku.
Ulubiony pisarz" nic bywa nagim krlem. Moliwe. e
JCSt 10 silna strona Rosjan. jednak w kolejnym pokoleniu 10-
t11lna mi!o wybucha mimowolnie i pisarz.ju nic kochany.
Stnjc si cakiem niesprawiedliwie cakiem go!y. jak poczt
kowo Maksym Gorki. pniej za jak patetyczny !CAP. z
ktrego teraz moe sic; mia kady czytany autor. Nic posia-
domy w kultune tej temperatury pokojowej. pr1.y ktrej nic
1><:kajfarby.a rozlegaj si jedynie zachwyty i wybuchy
c111uzjazmu na pustym. prawd mwic. miejscu.

Dom Szarego
Szary nic lubi chaosu - ale chaos lubi go niezmiernie. W
1\omu Szarego rzeczy nic wygldaj nom1alnic_ Wa jedna

1 5.~
na drug. ciany s wciekle sine. Dywan wazi na cian,
ciana na dywan, n na obrus. pies na bud, grzdka ml ce-
bul. ogrki maj pryszcze. Lampa wisi krzywo. ikony do
gry nogami. przyciganie ziemskie nic jes1dekretem. water-
pas odwoano, taborety s nierwne. funka krqwa. plot si
przewali. zby czarne. kontakt si oderwa. litery pogiy.
przewody iskrL, yce brakuje widelca. Rygle si rygluj.
Parapet popka. Piec tc. l'iszcz uczcnnice-mcndowcszki .
- Cicho. miotle suki!
Wszystko w popiechu. Dom braku cierpliwoci. Nic jest
atwo wybudowa wszys1ko krzywo. Szary poradzi! sobie.
kurwa. jednak si znu;czyl i teraz odpoczywa.

Szary jest bogaty

Swry poslanowil by bogaty. Ukrad pienidze i zbudowa
sobie sklep spoywczy. W sklepie sprLedawano rne pro-
dukty. Dokupi sklep l galanteri. Wsadzili go. Szary kupi
te wizienie

Paral i woli
Bez wielu rLeczy mona si obej:. Mona si obej be"
wszystkiego. Bez papierosw z munsztukiem te mona s11.:
obej.
Czy chcia'! Czego chcia. Czy chcial jednak tego, czego
chcia?

Samookaleczenie
Szary zaszed do garau. W garau wisiay stare opon}
Pachnialo amoniakiem. Samochodu nigdzie nic byo widal"
Szary wzi z pki zardzewiae obcgi. Obci sobie obcga
mi may palec lewej rki .
- Boli! - Szary zacisn zby.
Nastpnie - palce serdeczny. Nastpnie - wszystkie po"''
stae. Odci sobie rk. potem obie nogi. Gdy S:t.ary poSla

156
nowi! 7.0sta studc111cm Uniwcrsytclu Moskiewskiego. w
komisji rekrutacyjnej powiedziano mu. e od ludzi bez lrlcch
koczyn dokumc111w si nic przyjmuje.

Bogonoca

Nad srnwcm Szary spo1ka bogonoc. Oogonoca to takie

zwierz. co w rod7.aju wini.

Szary na pnocy

Szary jest zawsze na ptnocy.

Szary w mydle
Zewntnno S7..arcgo rwna jest zeru.
- Czy to jest ycic? - powiedzia Szary. Jem wistwo. Pij
wistwo. Wszystko. co dao si zniszczy. zniszczylimy.
Zniszczylimy rodzin. Boga. tradycj. Trudno powiedzie.
te mielimy duo do zniszczenia. llg rosyjski chwia si jak
zb i bolszewicy wyrwali go jednym szarpniciem .

Klej
W domu Szarego nigdy nic byo kleju. Panna z zbami.
dubic w nosie. wieszaa gacie na koiloryk rle. Kladla je w
~pccja1ny sposb. Aby szybciej schy. Bobkami str..celala w
Szarego. By bylowesclcj.
- mieszna jcsce - broni si Szary.

Psy i koty
Szary przylecia do psw i odmlodnial. Zapiewa i pie
Whl dugo, a si zdr..cemn.

157
 Rosyjska fomma I
- Jeszcze ch:iblis'! - zapyta Sas7.a, gdy ycic klubowe oy
o. - Chce panos1rygi?
- Chc.
- Nic cierpi ich obu - i Gregora, i Szarego - powiedzial
S:isz:i. - Nam, mlodyt11, po1ncbuy jest wyrany kr:ij. Niech
si.:;pauzdecyduje.
- Nie che<; powiedziaem.
- Niech p:in zabije gadzin<;!
- Niech pansamzabije.
- Czy wicrly pan w fonnu.:; Rosji?
- Ti utczewowsk'!
- Nic. Co zrobiby pan z czlowickiem, ktry stwonylby
rosyjsk formul! '!
- To niemoliwe.
- A jel i moliwe?
- ycic w odg:idnionej Rosji? - Pokiwaem gow.
- Pr.i:ccic panj...-st mionikiem mocnych wrac!l! - krlyk-
nl Sasza, dolcw:ijc do kieliszkw chablis.
- Nie.jcd11ak postnego yci:i, takiego jak wszi;dzie. te nii.
lubi<;.
- Wniosek?
- Z jednej strony. zabilbym - umiechnem si.:;. - Z dru-
giej..
- Drug stron si.:; nie manwi - zauway Sasza.
- Pana ostrygi. panie referencie. s bardzo smaczne - kon-
tynuowalcm ycie klubowe.

Jezioro abdzic

Wstalimypncd witem, gdy na niebie krlowaa nic1knio.;

ta gwiezdna przejrzysto. Wypilimy butelk wieego mil"
kti. zjedlimy !>O kaw:1k u smacznej czosnkowej kicb:isy 1
do lasu. Oboki pieszczotl iwie ocieraly si prledrJnnymi bo
kami. Jak zaczarowane czaple przeleciaa chmara mus1.d
Czarne cho inki pachniay ywym s1.cz<;cicm. Na drodze ~P"

158
tkalimy zwyklcgo chopa z dziwnymi oczami. W n~ku trly-
ma! malek czeczug z mdr twarz.
- Gdzie zlapale?
- Nad Jeziorem labo<dzirn.
Ob!adowani grzybami i bukietami mrugnl imy z Szarym
do siebie porozumiewawczo, pobieglimy i zabdzilimy.
Zaczlimy nawolywa, a ochryplimy. Na szczcie Niur-
ka szla si;; utopi. bo dostaa dwj z rysunkw. Z szacunkiem
odnielimy si do decyzji zaplakaucj uczennicy pitej klasy.
- Wujkowie! - z nadziej zapytaa Niurka. - Czy umiede
miaucze?
- Nie - rozloylimy r<;:ce.
Szary rozsun kicie jam~biny: to bylo najwsze i naj-
pikniejsze jezioro na wiecie. Niurka w popiechu roze-
braa si i w porwanym s1:miku rlucila si<;: do wody. W stro-
jach Adama. bez aparatw tlenowych polclimy ratowa
jej dusz.

Nic myl((

Skd si bierte 1a niezmierna zarozumialo'! Nic ma chy-

ba ani jednego Rosjanina. ktry nic uznaby swego kr:1ju za
pierwszy.

Tak nie wolno

.Jt's impossiblejcsl fonnul Europy. Od Francuzw ..Ce
n'est pas possibte - do Polakw: To niemoliwe". Nobili-
towano samoograniczenie si. Nawet na Ukrainie postano-
wiono by rycerlmni:
- Te jestem rycer1.em. I nasz Gogol by rycer1.cm. On ze-
mci si za wasz okupacj straszn zemst i manv.'Ymi du-
numi.
Ciekawostka. Ukrainiec stan na skraju Europy. a nic na
unszym skraju.
U Rosjan owe to niemoliwe ma inne znaczenie. Nic-
motliwe - oznacza ..nic daje si zrobi. czego by si chcia

159
to. Dla Zachodu niemoliwe" oznacza pnckroczcnic gra-
nic samoidentyfikacj i. Samounicestwienie. Szary moe
wszystko.
Zcwm;;trLnc zakazy rozleciay si bardzo szybko i nicpo-
s1rzecnic. Szybko pozbycia si<; tabu prLcz Rosj bya nic-
zwykla . W cigu dziesiciu lat przcszla drog<; kilku stuleci
Niepostr1.d:cnic odwoano nic t)'lko zakazy radzieckie. ale
rwnic trndycyjnicrosyjskic.
B:mdyrn" to pieszczotliwe imi<;.
Zachd znalazl si<;: na pozycjach obronnych. Sia Zachodu
polega na decyzjach niestandardowych. Rosjanin w istocie
trzyma si<; koncepcji rozwoju z pomoc omu. Jako nic mog<;
sobie prqponrnic. by Rosjanin wymyli w osrntnim czasie
co poytcczucgo dla Judzi. Na przykad - pon;cznicjszy ro-
dzaj durszlaka lub nowy typ roweru. Nic idzie mu wymy
lanie
Europa jest akrobatycznic gitka.

Inteligencja
Czas na wst<;:pnc wnioski. Cykl istnienia inteligencji do-
biegi koca. Wykonaa swoje zadania tak wspaniale. e 11;1-
stpi!o jej samorozwizanie ze wzgldu na nieprzydatno
K iedy usadzi y j .. Drogowskazy". To jedyny przyp:idd.
gdy j fest usadzono. Ukazao si.;: kilka wyd:i tego usadt.a
nia. Nic si<; nic zmicnilo. Mo7.c oderwao si kilku rcncga111
l ntel ig~ncja pozostaa wicma samej sobie. Celem jej dzm-
/alnoci bya troska o szcz.;:cie narodowego ludu. Teraz. gd)
stalosi jasnc.ietoszczcic11igdy nic nastpi.dziaalnui
intcligcncjimonauznazas1lachctn.lcczkrtkowzroczn4
Rosyjska duchowo ulatuje w niebiosa. Do archiwum od
daje si rulony wiatych pomyslw. Zwija si<; miliony wici
szy. posti;;powych recenzji. anykulw z 1cz:1. Rozcrwa!o ~1c
serce poezji. prLcStaa pracowa wtroba prozy. Zatrzymay
sii;; miliony godzin kuchennych rozmw. Nad wszystkim un"
si si.;: bcztcrmiMwy prornicli nadziei. Olepiajce reflektor.
wiary. Kafelkowe ciany prt.yjani. Trupy wielkich pisar11

160
Wieczne odpoczywanie. Gi;:bokic zamroenie. Niekrasow.
Biel iski. Dobrolubow. Najbardziej czyci.

Ci:. za kagank"<: rozumu zgas!

C~wscrccbi przcstalo!

Sarnckagaricc. Przcpalonci'.arwki. l'rosektorium.Jeszcze

dugo bi;:dzie sio< bada wn1;1rzno!.ci wychowa"c6w. Duba
w bebechach. Kultura rosyjska jest pii;:ciogwiazdkow kost-
nic. Nic wstyd pokaza. Mona wycieczki organizowa. Jest
z czego by dumnym. Cze ich pamio<ci!

Pocig towarowy
- S kraje - zamyli! sio< Szary - gdzie ludzie szalej od
szaleju. Mistyka Rosji polega na czym innym.
- Mistyka'! - zwtpi lem.
- Wchodzisz n:i posterunek milicji. a tam witaj ci<: kwia-
tami. Prqjechac zabra ono< z dzieckiem z porodwki, a
witaj cii;: grubias1wcm. B:mdyta cz1;stujc ci<: czekoladk, a
pierwszoklasista rlnie ci jaja tpym noem.
- l'o co'! - zapytalcm.
- Nic zadawaj w Rosji takiego pytania - powiedzia Sza-
ry. - Jel i pewnego razu d01;:zekasz sio< odpowiedzi. 1ego kra-
juju nic bi;dzie.
- Jak br.o;mi haslo - ..Super""? - zapyialem
Szary zmarszczy si'\
- Rosjanin jest zjawiskiem nieskoczonym. Jak pocig to-
warowy naprLcjcdzie. gdyczckaszacaly prLejcdzie.

Pogrzeb
Chowalimy S1.arcgo we trjk<;. Wujek M isza, kto jesz-
cze i Ja.
- Do trumny wklada si<: nic ciebie. a 1woj mier - po-
wiedzia mi Szary kiedy przy okazji
Szary jest w porzdku

Ru piszczca

Wiosn, gdy nieg w Moskwie zamienia si w soczyst

bryj i blm.Jolica modzie w modnych ciuchuch wychodzi 1111
dwr. by poswawoli o zmicrlchu. znowu sysz dziwny ro-
syjski dwik. przez nikogo jeszcze nic opisany. Rodzi si on
w wiosennym powietrzu i uzyskuje 1ak skrajn, przeszywa-
jc nuh.;.jakicj nic odnajdzie si w adnej kuhurzc dwi<;
kw.
Gdy !askoczc si rosyjskie dzicwcz1a. oblewa lodowa\:\
wod, podglda. goni. zrywa z nich kodr albo po prostu str.i
szy dla artu. gdy chc ci si prlypodoba - pis:c:q.jak i kic
dyS piszczano. dr.lc caym swym jestestwem. konwulsyjnie.
piszcz nicpr1.ytomnic. z wyrlucon do rynsztoka wiadomo
ci. Piszczenia nikt nic nauczy. ma si je wnatur..ce. nad pi-
skiem trudno zapanowa - jest wiadcrtwem braku opanow:1-
nia. Piski wyrywaj si mimowolnie. z niesychan sil.!'(!
rwnywaln co najwyej z fontann wieloryba. ZadziwiaJI
mnie swoim ekstremistycznym archaizmem. Pisk jest chh>-
nicznym wyksztalccnicm. W obydwu znaczeniach sowa
wyksztacenie".
Mae dziewczynki piszcz, gdy zobac7. zdech mysi I
maymi dziewczynkami wszystko jest jasne- ich pisk jest Jed-
naki. Jednak czym dalej. tym wicej dwuznacznoci w puy-
pieszonym biciu serca. Dziewczyny piskiem odpowiadaj:\ nn
miosn prlcmoc. Kobiety zamne nie pi szcz - im jest JUi
wszystko jedno.
Piskidzicwcztrodz siz prlcstrachu.prlcchodzcego"

162
rozkosz i z rozkoszy. przechodzcej w przestrach. co stanowi
pierwotn ambiwalencj rosyjskiego pragnienia. Piskami si
przyzywa. piskami si odstrasza. To bur.diwc wyznanie ply
nic nic tyle z uczu. co z instynktu. Pisk jest pr.tcdkuhurowyrn
modelem systemu obronnego"'. pierwotnym pr.tcgrupowa-
nicm namimoci. Piski -10 biaa brori dziewczt rosyjskich.
Paraliuj agresora jak ukszenie afrykariskicj jaszczurki.
Piski s rozpakowan namitnoci. Gdy panna piszczy. traci
twar.r.. Cala twarz przechodzi w pisk i piskiem si staje. Piski
roznosz si po kraju jak rcakcj;i aricuchowa, bur.w hormo-
nw. wizka historii rosyjskiej. szt;ifcta dziewczcych poko-
le. nawotywanie si stuleci. W Rosji piski s silniejsze od
rock"u"rolla
Cienki jest ld rosyjskiej obyczajowoci. Lepiej po nim nic
stpa: lepiej zach wyca si nim czytajc ksiki. stojc na
brzegu. Pisk pr.r.ebija izolmory wychowania. dobrego tonu,
szachctnychmanicr.lckcjimuzyki.taca.tcnisa.jzykw
obcych. Nawet w najlepszych rodzinach. gdzie piski si t~i.
nie da si ich wypleni. Dziewczyny z uniwersytetw. filo-
loki i dziennikarki. w gbi swych humanistycznych dusz
zachowuj wierno piskowi. Piski - to pryncypialna niemo
no kontrolowania siebie jako zcwm;:trLnic kulturalnej masy
cielesnej. zwyci((stwo psychodelicznej rozwizoci nad zban-
krutowan owiat.
Pisk jest tylko widoczn czci gry lodowej. sympto-
mem oglnego stanu duszy. ogarni<;tej wieczn panik. W
iSlocie jest to zwier..ica cecha spolceznej slaboci. oczekiwa-
nie na pr..ieladowania. gotowo do skrajnego oporu i jedno-
czenie niezwykla bezradno. Pod wod pozostay morskie
dziwada i wodorosty. Pisk jest wyrazem uwolnienia si noc-
nego koszmaru. ktry wyplusn na jaw falami nadcigaj
cego niebezpieczestwa. Pisk - to przyznanie si do wyczer-
pania 7.llJXISU sw. normatyvmcgo i cakowicie nic normatyw-
nego.
Gdy myli si o Rosji. sycha piski. Czego bmk za grani-
~11? - Wanie piskw. Cisza. Nawet mode Fr.u1cuzki przc-
\luy piszezc . Na Wyspach Bryiyj skich nie sycha ju pi-

16'
skw Angielek. I Wloszki ju nic piszcz. Nawet w najbar-
dziej oddiilonych wsiach sycylijskich wloskie dziewki prze-
szy na krzyki i dziki miech. To samo mona powiedzie o
Polkach. To Europa. Tam jest dyscyplina. Samoograniczenie
Jednak nawet we wsi afrykaskiej. mcksykmiskicj lub nepa l-
skiej kiepsko z piskami. Nic piszcz. Bez sensu. Wydawalo-
by si._. e powinny piszcze. a nic piszcz. Specjalnie wycho-
dzi Iem, by posucha - nic piszcz. Biedujc. z prymusem.
mieszkaj sobie w a frykariskicj guszy - a dziewki nic pisz-
cz. Moe kolonializm czolgami przcjccha! si po ich pi-
skach?
Tak wi~ nasza planetarna samoistno polega na pisku
Dzicwcztarosyjskicpiszczjakzarzynenc. A!epr.:ccic na
prawd s zarzynane. Piszcz, gdy s zarzynane. Mczy si
je. pulchne, blade, z warkoczami, z duymi brwiami. pyzatr
i te od punkw, zan:yna si je. przypieka elazem. wlewa
ow do d:urck, rt. siecze si je. dziewczynki. uczennice-
-prymuski. te z dwjami, komsomoki : daa dupy - wi"c j
si.;; zarzyna. nogi siecze: nic dala - znw zart:yna. po brzu-
chu. po piersiach, podcina cigna i gardo. kaleczy policzki.
zarlynm1e s dziewki wysokie, postawne. kosmonautki, no-
ami kuchennymi. zarqna si sztafet dziewczcych poko-
leli. kindaami , brzytwami. naostrzonymi finkami. zarqna
si dzicwkizSybcrii.politycznc.cekacmis1kiipianistki,si\1c
i miotle grzesznice. z Wadywostoku. zarqna si~ cycate i bc1
cyckw. bez butw. ktre nogi i le gol i ce. co nic gol. t;;-
bw nic myj. szczeglnie te. co nogi dobrze gol. zarzyna
si<; w jamach. w oborach. w krc1muorium. u szwagra na im1l'-
ninach. a szwagier stoi. r<;cc rozkada. a dziewczyny si 1,1
rlyna.piszczypannazz<;bamiimioiasi<;.aj.suk<;.zarn
naj, zarzyna si<; sios1ry. kuzynki. szwagierki. szlachcia11~1 .
blondynki i mdre. w majtkach i bez mej1ck. w chus1kach 11
zielone groszki. w szonach. i te bogate w norkach. wszyst~1c
si<; zar.i:yna i zar.i:yna. Jaroslawn<; w Putywlu. narzcC7on
l'uszkina. crkiintcligcnckic.moj<1pann<; zz<;bami.oncf)1v
cz. na mrozie piszcz, na Swieym powictr.i:u wsi rosyj~~1ci.
gdy ksi<;yc w pclni. gdy c iemno w krzakach. na przystOJn>' h
chopcw. skacl pr.t.cz ognisko i piszcz. biegn na wycigi
i piszcz. na goych chopw z widami piszcz. a s coraz
bardziej zarzynane. prawic ju zar.i::ni1c. Dlaczego zar1yna
si dziewczyny'? A co komu do 1cgo, e si je zarqna? Skoro
piszcz 10 si je :l'.artyna. no i na odwr1. Piski s dominant
wiejskich narnirnoci his1crycznych. ale przecie Moskwa
nic na prno jest ..du7. wsi i jej bczcnsowc sedno wya
nia si w dziewiczych piskach na tle McDonaldsw i elektro-
nicznych billbo:.1rdw. W Petersburgu. Smolesku, na granicy
z Kazachstanem - w caym kraju piSZC'L 1.arzynanc dziewki.
Jak dugo rosyjskie dziewczyny bd jeszcze pim:zc?
Niejasna jest gbia ich zwier1,cych piskw. Ucichn piski -
wyschnie dusza rosyjska. Tr.t.eba bdzie zakoczy moj en-
cyk lopedi. W biblijnej kulturze na pocztku bylo Sowo. na
Rusi - pisk.

Dziccitistwo, lata chopi~cc. modo

Mama mya Szarego. Szary my lalk. Lalka bya Piotrem

Pierwszym, wysokim m.;czyzn.
- Marno - zapyla Swry co to z11aczy by Rosjaninem?
- Zachd 10 Zachd. Wschd to Wschd - wesoo. mlo-
dzieczo odparu munm. wycierajc pot z czou - i polczy
si nic dadz.
- Nic dudz! ucicszyl si z kolei Szary.
- Dadz! Dadz! - zdecydowanie zaoponowala mama. -
Kipling nic ma racji. Wschd z Zachodem poczyy si w
Rosji.
- Po co? - nachmurzy! si Szary.
- Co po co'"! - nic zrozumiaa mama.
- Po choler poczyy si w Rosji? - 1dencrwowa si
S1.11ry.
Co z tob'! zdziwia si mam11. - Rosja jcs1 wielkim i
11ensownym Wschodo-Znchodem z woli Bocj oraz nieuda-
nym potykaczcm. Zachodo-Wschodem z faktu. z napc!nicnia
c1111)iryczncgo.
Moe to po prostu stereotyp? - przestraszy si Szary

165
 - Nic trt.cba si ba - spokojnie zaoponowaa nmm11. - Zy-
jcmy w wiecie zwyciskiego stereotypu.
- Od opisu charakteru narodowego do faszyzmu tylko je-
den krok - smutno wuwayl Szary.
- Wiem.
Trocho;: pomilczeli.
- Podnie sit;! - rozkazaa mama. - Umyjemy plecy i
brt.uch.
Szary wsta. trzymajc Piotra Picrv.szcgo za rko;:
- Ale wyroslc! - zmieszala sit; mama. na widok ciala sy-
na. - Wyrose i zmniae.
- Lepszy od nas jest cylko Bg - z chichotem zauway
Szary
- Nard rosyjski jest bogonoc - powiedziaa mama. - Co
to znaczy?
- Nic ma niczego takiego. do czego nic byliby zdolni ro-
syjscy mczyni i kobiety, gdy zaczynaj udowadnia wol-
no swej osobowoci powiedzia Szary. - Nikt mnie nic
zmusi do zapicia pasw w samochodzie. Zapinanie pas11
kojarzy mi si z tchrzostwem.
- Dlaczego Niemcy nazywaj nas rosyjskimi winiami?
spytaa mama. - No bo rt.cczywicicjcstcmy win iarni . Nie-
chlujne. niewdziczne winie. synku! Czy Rosjanie maj
brudn dusz?
- Pr..icciwnie: to wiat dla Rosjanina jest zbyt brudny
- Kto - nie pamitam kto - powiedzia. e Rosjanin na-
chyla si<;: nad zup, zamiast podnosi yk do u~t. Podlizuje
sizupie. Paszezysiprt.edni
- Rosjanin ma skonno do naladownictwa - powiedzia
S1.ary. - Jest sam sk lonnoci.
- Prawda rosyjska zostaa wyprow~dzona poza rosyjskie-
go czowieka. Jest nic w nim. a gdzie tam. - Mamo spojr1.:1a
na sufit.
- Bg stworzyl Rosjanina dla umoralniajcego przykladu
Rosjanie w metr..ic wygldaj, jak gd)by wyskoczyli z siebie
- .. Nic" jest naprawd najwaniejszym rosyjskim sowem
To ustpstwo na r1.ccz wiecznej pr1.cgr:111ej.

166
 - Moe to po prostu stereotyp? - znowu prl.cstraszy s i
Szary.
- Rosjaninem nic mona zosta, synku - powiedziaa
mama. - Rosjaninem lr.i:cba s i urodzi.
- Jak 10? Jak to? - zdumia s i Szary.
- Spytaj swego ojca - sucho powiedziaa mama. mydlc
gow S1.arcgo.
- Nic odpowie - powiedzia Swry z przekonaniem. - Ley
pijany w rynsztoku. W ogrodzie. Pod potem
- Umrze pod plot em. lecz tymcwscm pojecha w dclcgaq .
- Czy lata jest wywiadowc?
- Tata jest Sztabem Generalnym.
- Jestem dumn y ze swego taty - powiedzia Szary.
- Wytr.i:cwieje i odpowie - machinalnie powiedziaa
mama. - Dlaczego nic myjesz uszu? Nasze rosyjskie uszy
produ k uj du i l o sza roc i . Trlcba JC my codziennie. Je-
stc1ny wiclkim krnjem
- Nic wytrzcwiejc - spochmurnia Szary
- Niech tyje Rosja. synku! - powiedziaa mama. - Nic ma
na wkcie pikniejszego kraju.
- To prawda - westchn syn
- Mwi - podchwyci la mama - e mamy ze drogi. A
przec i e r.i:ecz nic w drogach. a w klimacie. aden asfa lt nic
wytrzyrnujc - doda a z dum .
- I w ogle - powiedzia Szary. podnoszc gow - w Ro-
sjaninie nic fonnajestwana. lcezircC
- Rosjani n cay skada Si'\ z tn;d - zaoponowaa mama. -
Forma jest w nim nieobecna
- A co z ciaem?
- Pozory. Rosjanin nic ma ciaa.
- Poczekaj - Szary zmarszczy! czoo. - A tera7. co myjesz?
- M yj twoj ywotn tre - obojtnie powiedz i aa

- Zrozumiaem! - ucieszy si S1,ary. - Teraz zrozumiaem.

dlaczego wszystkie baby rosyjskie s rnkic grube.
- One s pene ywotnych treci - powiedziaa mama. -
Tyc h treci nikt nie opanuje.

167
 Czy wiesz. o czym mart? - syn zmruy oczy. - K icdy
b<;d duy. zajm si dokadnym opisem Rosjanina. Musimy
wreszcie zaj siwlasnym samookrcSlcnicm.
Nieza myl - zgodzia si mama. - Bieda w tym. e Ro
sjanina nic da si opisa- marna rozoya rce. - Tym rni
si od innych narodw.
- Boj si tylko - kontynuowa z 1.apacm S1.ary. nic siu
chajc, co mwi mam:a - :aby nic okazao si. e zwyciy tu
stereotyp.
- Tylko gupcy uwaaj stereotyp za sowo wulgarne
l'rawda! - ucieszy si syn. - A pal si. by pomc Ro-
sjanom w nowym tysicleciu. Chc opracowa formul du-
szy rosyjskiej.
- Bdziesz musial duo jcdzi po kraju - powiedziaa
marna. - Trtcba objecha Rosj wzdu i wszert.
Objad! - wykrzykn S1.ary. - I ciebie wezm ze sob.
- Wspaniale! Ale ja nic pojad! Jestem ju stara. chce mi
siposp:a.
- S11y 11m11 spokiij wrO - za:artowal Sz:ary.
- Dicrtn1y si<; za mycie naszych drogich czonkw! - za-
komcndcrowal:i mama
Szary podnis nog<;. trtymajc Piotra Pierwszego za r<;k
- Czego Rosjanie nic znaj - to wlasncj historii - powic-
d7ia/a mama. zerkajc na Piotra Pierwszego. - No. kiedy on
si<; urodzi'! Kiedy zmarl?
- K icdy si<; urodzi - nie wiem. a zmar w 1725 roku
- A z czego by znany? - mama podlaa oliwy do ognia.
- Oj. mamo! - powiedzia S1.ary. - Ale pytania mi zada-
jesz! Nasza hiscoriajeszczcsi<; nic rozpocz<;a.
- A moim zdaniem ju si zakoczya - skr.i:ywila si \I
umiechu marna.
- Akurat! - oburty si syn. - Rosjm1icjeszcze wszys1k1111
poka
- Tak. boj si nas i maj rncj! - powiedziaa mama. I
niech si boj! Jeszcze im pokaemy. A co tu masz?
- Zadranicie. Potknem si.

168
 8um

Nic zdylcm zabi Szarego. a tu wokoo same ceglane

izby. Niektre srnly si<: wieowcami. Impotenci zostali ko-
chankami. W niezwykle krtkim czasie zbudowano hydro-
elektrowni;; na Dniepr.le. Zapon<;y miliony arwek Iljicza.
nawet w tych miejscach. gdzie nikt si ich nic spodziewa.
Pnocne rzeki zawrciy same z siebie. Ki llerzy stali si
mnichami: killcrki - picl~niarkam1. Ck-hrona zdrowia wznio-
sa si na wyyny. Rosjanie ri.ucili si do bankw. by otwic-
rn konta osobiste. Zaoszczdzili tyle pienidzy. e zaczli
wspiera produktami spoywczymi i przemysowymi Indie.
Indonezji;:. Angol. Peru. Ruchy narodowowyzwolecze za-
lay wiat. Afryka :zacza kroczy rosyjsk drog. W Re-
publice Mordowii zbudowano agry dla szpiegw i olx:okra-
jowew_ Rozpoczc;10 procesy pokazowe. ro dugicJ i krwa-
wej wojnic pokonano li1lcra. Zdobyto Europc; Wschodni
Owiecenie udao sic;. Ziemie; oddano wreszcie ludowc1nu
narodowi. Na farmie kurLej Larnmia Morska wyhodowano
eksperymentalnego wiecznego gsiora. ktry po upieczeniu i
spoyciu go zmartwychwstaje z obgryzionych koci. gdy za-
winie si je w obrus i krknic:
- Gsiorze. pjdtu!

Zoofilia
Wszyscy maj nonnalnc dziewczyny. a moja ma cipkc; jak
u suki. Cztery pary cyckw. wocha\:1. nos spaszczony. Rano
mizdrzy si przed lus1rcm w samych francu~kich majtkach.
Otwarcie mwi mi;;czyznom o nadejciu miesiczki. jednak
rLadko uywa podpasek. dla!cgo podoga w pokoju 1.aehla-
panajest kr.vi. W Rosji prawic co drugi (48~0) wh1ci<:icl psa
i 60.5% "'acicieli ko1w uprawia ze swymi zwierL<;tami
tycie pkiowe. ZwierLo<ln nic 1ylko zaprasza sic; na wiadkw
dla podniety. S rwnici. aktywnymi uczestnikami mali.c-
3kicgo jebania. Li, ss, rozdrapuj do krwi genitalia gospo-
dy i gospodarzy. a ci zgodnie z tradycj rosyjsk nazywaj

169
siebie ich mamami" i ..tatusiami". Zdar.talo si, e po<lnic-
eony pies odgryzl chuja swemu gospodarzowi. Z milicyjnych
utajnionych statystyk wynika. e najczr;ciej zdarza si to
w Ninim Nowgorodzie. W dziedzinie zoofilii Rosja bije
wszystkie rekordy. Dla przykladu. USA pozostaje daleko w
tyle. zajmujc 15. miejsce. Francja jest na 23.. Anglia - na 27.
Drugie miejsce. ze srebrnym medalem w zoofilii, zajmuj
Seszele. Tam psy po jebaniu podaje si do jedzenia praktycz-
nie na surowo

Taniec Tak
Trafi mi si Amerykanin. wielki wrg Rosji. Wszyst-
ko mu si nic po<loba/o. Spacerowalimy po lesie. On chcia
odnale dla Rosji wsplny mianowni k moralny lub znisz-
czy j
- W Rosji moralno powinna by taka sama jak w innych
krajach - powiedzia mi Gregory podczas spaceru.
- Ale przecie ona dopiero wesza na drog cywilizacji.
Wczoraj byo tu martwe miejsce. Daj jej troch c1.asu.
- Nie dam.
Nic wytrzymaem i zaczem przed nim na lenej ciece
taczytanicc.,Tak":
Tak. lubi to wszystko.
Rydze.
Ryby.
Wdk.

Szaszyk po karsku.
Tak.
Kelnera Wasi.
Niech pan nie obraa.
Lubi.
Tak.
Grcgoryzaczlpo<lcjrzliwicpatrzcnamnie.taczccgo
tanicc ..Tak"

170
 Natonuast
Pastwowa r.wczywistoC rosyjska. dochodzc do sprlCCZ
noci z wcwntm1ym chaosem, z reguy W)'\1-'oujc kolejn fal<;
samokrytycyzmu (w samokrytycyzmie jt-stcmy Samojedami).

Bobrujsk
Szary nigdy nic by w Bobrujsku. Ja 1ci w Bobrujsku nic
byem i nic pieszy mi si<;. Jeden Bobrujsk wi1;ccj.jcdcn mniej
- co za rnica. Jednak Szary. nawet 11ie bdc w Bobrujsku.
jest organizatorem Bobrujska. opiekunem. obroc prlcd he-
rezj drobnych spraw. Jasne. e dowody na konyS Rosji s.
Rosja jest oczywiScie bcm;k gupot. Bobrujsk nie po to po-
wsta. by wynatc prlydatn maszynk<; do przecierania ja-
rzyn. nic wymyli nawet korkocigu. jednak ma witynie i
wicie wspaniaych 1alentw: muzykw. aktorw. pisarzy. Im
bardziej nieudolna i ciemna jest bobrujska masa. im bardziej
gnij karto ne na bobrujskich polach, tym wicej Bobrujsk
plodzi uczonych. Gotw jest zawali nimi cay wiat
- Wreszcie koniec - Sasw zatarl rce. - Szary zmar. A tak
si balimy.

Trzy siostry
- Po prLyjcdzie do Rosji Katart.yna sprawia sobie meble.
K iedy w Ameryce kto mi powiedzia. e .. Vogue" nic od-

way si zamieci na swych stronach zdj tychjebicych

si mebli.
- Cokolwiek by Katarzyna mwila o tym. e Rosja jest
mocarstwem europejskim, Puszkin i tak mia! racj1;: Rosja w
Europie jest pomyk geograficzn.
- Rosja w ogle jest literwk.
- To nie kraj.a bezdenna pizda.
- Witaj. rodku nasenny!
- Gdyby Katarzyna pozostaa w Europie, nic robiaby w
slowie .jeszcze" czterech b~dw ortograficznych - isce.

171
 - Teehc iscc.
- WScieka si nic dlmcgo. e byla nimfomank, a dlate-
go. e kobietom w Rosji strasznie chce si picprly. O tym
szczeglnym zjawisku pisali wszyscy podrnicy. nic wy
czajc madame de S1aCI.
- Rosyjski klimat uciska na echtaczk.
- Dlaczego w Rosji wszystko jest zorganizowane rnk bez-
wstydnic?
- Narkotycmie i depresyjnie ...
- Nic mielimy nic. ale - zdaje si - mielimy sumienie.
Utracilimy sumienie.
- Jagdki! Jak fajnie nic mie sumienia..
- Ludno Rosji uic tylko rni si<; od Europejczykw. lecz
jest ich nu~rka/11J-m przcciwic1istwcm
- Jeli my to nic oni. 10 kim jestemy? Nie A1j prlccie
Siostro, nic bj si. B:irdzo ci prosz.
- Trudno uas te uazwa curazjatami. Nic czyn1y obu
kultur, a wcwntrlnic do obu mamy wrogi stosunek, S pod-
stawy. by stwierdzi. ie n11s w ogle nie m:i.
- Jcs1cmy ontologicznym .. niczym"'. Produk1cm czystym
Zupnic".
- Di:cnic do zdefiniowania naszego bicia pi<my nic jcs1
spowodowane filozoficznym niezadowoleniem. a podstawo-
wymi problemami samoobrony. Jak obroni si prlcd sam
sob.jeli si jest Rosjank?
- Siostrlyczki. pomylaam sobie. e jeeli Rosjanin je~I
morderc samego siebie. to znaczy. e taki jcsc los i zachcianka
Montaigne twicrdzil. e kady ma prawo do samozniszczenia.
- Rosj:inic niszcz samych siebie w duych porcjach sta-
tystycznych i 1>0jcdynczo, nic 1.dajc sobie jednak z tego spra-
wy. Im si wydaje. e jest na odwrt - e nic niszcz siebie
- Jedzcie. prosz, ton! Pomimo sa1nozniszczcnia rwnici
niszczymy IO. czym nic jestemy i co do nas nic naley. O ben
krajowcy nic mog sobie wyobrazi. Ze is1nicj cacy ludzi~.
ktrzy nastawieni s na samozniszczenie. ale:: o tym nic wied:1
- Tym bardziej. Ze zcwm;trwic przypominamy Europi.1-
czykw - rmuny biae piersi

172
 Ale 7ltcpi<;ty.
Tak_ Nikt nic zauway! naszych tych pi<;t. Mamy bia-
epiersi i ZOiie. chiriskicpi<;ty.
Tusty ten ton. Lubi wszystko. co 1tus1c: w przyrodzie.
w ludziach i w sobie. Chc b)' bardzo tlusta. mie grube uda.
grnbcplccy.grnbyjzyk.tlustc.1wisajccfaldynabrwchu.
Biae pico: i to jeszcze nic powd. by si brata. Jasne. e
niektrzy ssiedzi. ktrym znana jest przyjcnmo umierania
od rosyjskich kul. wypowi:1daj si w sposb dosy jedno-
znaczny i niesympatyczny.jednak nawet oni nic s w s tanic
powiedzie calcj prawdy. gdy jej nic widz.
- Jak moe mczyzna. 7_a wyjtkiem Joycca. opisa po-
toki kobiecej menstruacji? Jak moe obcokrajowiec opisa
Rosjanina. jeli w jego organizmie zachodz inne procesy -
nie zachodnie i nic wschodnie?
- Gdy d7icwczta mieszkaj w jednym domu i korzystaj
z tej samej ubikacji. ich menstruacja stopniowo si synchro-
nizuje i wszystko zaczyna si tego samego dnia.
- Bzdura. Po pros1u ochraniamy nasz wiadomo naro-
dow, bronic j przed wrogami.
- Jagdki! Jestdmy riajwikszymi wrogami Rosji. Rosjl
jcstnaszymn:ijwikszymwrogicm.
- Nawet kochajc Rosj ..dziwn miloki"". zatrzymuje-
my si<: i ukrywamy li\ prawd._. W pr1cciwnym wypadku
or1.cknchoro>,.psychiczn
- W Rosji brak mioSci. Same poronienia.
- Pragnl\ tustej mioci z to-rowym kremem
- Brzozowe rozwichrzenie. nicszczcros.. wiba. okadzi-
na. spryt. zakrtasy. Naszym stylem jest drzazga.
- Jestemy odaliskami-niczaporninajkami
- Onanistkami-rekordzistkami.
Czaadajew by znaczcym krytykiem Rosji.jednak kon-
sekwentni byli ci.co z niej uciekli.jak Pieczcrin.
- Gdzie kryje si podstawowa rZnica midzy nami i rcsz-
Ul ludzi?
- Nieposzanowanie linii prostej.
- Jagdki! Cza.~ spiepr;t1 z Moskwy...
 Poar

Szary wyrni si<; podczas poaru. Ale potem zrobio mu

si wstyd.

Mama
l'rzySnilo mi si. e panna z zbami spotkaa si z moj
mam na daczy rodzicw. Panna zachowywaa si godnie.
cho si gorczkowaa. Byo mi przyjemnie, e sii:; gorczku
je, ale patrt.ylem na ni maminymi oczami i nic bylem pew-
ny. czy mi si podoba. czy nic. Panna nie radzila sobie ani z
widelcem. ani z filiank. Praworki makut - poprosila o
dolewk herbaty, podtykajc filiank bez spodka.
- Podaje si ze spodkiem - sucho powicdziala mama
Jak zwykle, mama ws-eystkim dogryzaa. Etykiet.:; mala nic
ze syszenia, ale nic uwt.gl.:;dniala w niej najprostszych zasud
gocinnoci. Gdy panna na chwil gdzie wyszt:i. powiedziaa:
- Calkiem do rzeczy, cho si gorczkuje.
Kamiespadlmi zscrca.
- Alcjaka breydka!
Serce znowu 1.awylo.
- Twoja mama jest grubiaska - rnruknla panna

Niepowany stosunek do ycia

- W czym zawiera si pikno Rosji? - zapyta! Szary.
- W wiatroomie? - zaslanowilem si<;.
- Sam jes1e wiatroomem! Najwaniejszy jest niepowa?-
ny stosunek do ycia. Niemiec jest powany, Francuz - po-
wany, Amerykanin - te, skubany, jest powany. A my nic
Ochujc,jak niepowani.
- Niczego sobie - powiedziaem. - A te wszystkie tonury'.'
- Jakictonury?
No.ca:i historia
- A. to! - Tu kara za brak powagi.

174
 Bez imienia
- Co sycha?
- W porzdk u
Zjad. Mj brat. Wasz dom. Nasz klucz. Rok. Iwanow.
Oko. M. Prqjaciel. Ju1ro.
- Czy lwanjcstpani przyjacielem?
- Tak. on jest moim pnyjaciclcm.
- Czy Iwan jest pani mem?
- Tak. on jest moim mem.
Potem. lc. Duo. Odpowiada. Dobrze. Sklep. ycie
stopniowo uk/adalo si. wracao do podn.,-cznikw jzyka ro
syjskicgo dla obcokrajowcw. Alla ]wanowna. Dyrektor
Don1u Uczonych. Wszystkim do\1odzi. Stalin miejscowego
i:ycia. Odgania ode mnie Judzi. Tlum. Skromny. Niemody.
Wstydzi si swoich imion.
- Jakmapannaimi?
- A co?
- Chcwpisadodedykocji.
- Niech pan podpisze bez dedykacji. bez imienia
- Nodobrr.c.

Rosja oficjalna
Naiwno pomysw: sadyzm postpowania.

Cynizm
Uczesz matkstaruszk ze szczeglnym cynizmem.

S owa

Bogosawiony Nikoa

Solenicyn
ciociaeni11ckstrcmistka
gupiec w Chrystusie

175
 Iwan Poddubny
bandyrn
Nabokow
glina
prosi
yd
kurwa
burlacynaWo/dze
Francuz
nrneryknski przyjaciel Rosji
Raspuiin
lwanGrony
wiedma
Gorbaczow
Iwan glupek
nard
Tatarzyn
fapoczycy
step
sicz zaporoska
mongolskie jari.mo
bicdni ludzie
Obiomow
zlx;dni ludzie
rozrzewnienie
emigrant
chytry Rosjanin
nicdobrychlopczyk
pop
um.;dnik
biurokracja
wyrb lasu
alchemia
makwki
pustka w gowie
Irena 13orysowna
hydraulik

176
 o111erz
genera
Drogowskazy
zawi
senh.:czni ludzie
Czeczeniec
chaturnik
cwaniak
pustelnik
obserwator
klasa robornicza
bajka
sumienie

Ubikacja
Iwan Grony do Sz:1rego
- Czcgogi<l:H< wytrzeszczasz?
Ubikacja jest poczeniem Szarcgoztoalct.

Stachanow
Stachanow to rnkic zwicrl. Co w rodzaju wini.

Wdka
Wdka to takie zwierz. Co w rodzaju wioi

Kwas chlebowy
- Kwas jest po naszej stronic - uwat.al Szary.

Puszkin i Stalin
Puszkin by dobry, ale Szary jest lepszy. Stalin powinien
b}'silny, przystojny. nieoczekiwany. Jak kosmonauta

"'
 Duma
Szary lubi, by mu wierwno na sowo. ale sam zosrnwia so
bic prawo nikomu na sowo nic wien.:y. Dlatego Szary lubi
hasa. en si, kiedy ti si eni. Rozwied si, kiedy ci sic;: roz
wodzi. Nic gwa siebie. Gwa innych. Tych sabszych.
Duma - oto czego Szaremu cakowicie brak. Nic jestemy
ludmi zdolnymi. Szary znosi ponienia z du pokor. Przy-
jemnie jest poniy Szarego.

Krymina

Szaremu polctono odnalc zabjt<;

- OK! - powiedzia S7.ary.
Szary zacz szuka. Dugo szuka zabjcy. W blokowi
skach. Winnychmicjscach.Nas1rychach.Wrcszcicznalazl.
- Cze! - powiedzia Szary.

Szczcie

Szary obudzi si rano jako zupenie miody czlowiek

Ogoli! lcb. poszedl na silowni i zosta ochroniar.r.em, zwo
lennikiem monarchii prnwostawncj.
- Imperium rozwalili masoni - powiedzia Szary.
Masoni rozoyli rce
- Ye.f - powiedzieli masoni. - To my.

Kierownik
Szary niemrawo wzdrygn! si<;. Rosjanie szczcrle nic lu-
bi kierownikw.

Romans
Szary zobaczy dzicv.cryn i stan przed ni na cztt.'ft.'Ch la-
pach. Udcn.:y z pruwej. potcm z lewej . wreszcie z byka. Dziew-
czyna z Samary, Julia. miaa plecy od sphinktera do gwiazd

178
 - Sama przyjemno - Szary pi wdkt~;. - Jestem ksiciem.
ty - ksin!
- Jestehrabi,ja - hrabin!

Telewizor
Ze wszystkich programw Szary najbardziej lubi pilk
non. Im gorzej grali. tym bardziej lubi futbol. Zim lubi
program .J aka to melodia" i hokej. Hokej szanowa, a teni-
sa nic lubil. Naley rozwija wewntrzne moliwoci czlo-
wieka.
- More! - oglosil Szary nowe prawo.

Moda gwardia
Niedlugo znowu bdziemy wiesza' - pomyla sobie
Szary.

mietnik
Szary by romantykiem. k1ry waln! si o micmik . Z po
wodu kontuzji zacz kule, ale odnalaz czysto gatunku.
Naci! si na koksie" i zosrnl wizjonerem. Tak go pierdolm<-
o, e zobaczyl niebieski ksiyc. Rozwali sobie eb o bill
board, a poszy iskry, ktre stay si jego nowym stylem.
Potem sztuka si zakoriczya i Szary kupi sobie budk z pi

Kaukaz
A jednak, mimo wszystkich kli;sk,jcstcmy lepsi od micsz
kacw Kaukazu.

Podatki
Szary wiedzia, e ciocia Dusia paci podatki, ale nigdy nic
widzial cioci Dusi.

179
 Strachy
Szaremu przynio si (wszystko moe si przyni), e jest
stary.
- Rozpocza si agonia - powiedzial.

Buddyzm
- Wszyscy znani futbolici s buddystami. wszyscy znani
rockerzy s buddystami. a ja zostaem z tob, mj umilowa-
ny kraju - zapiewa Szary. - Kondom to nic gondola - do
Wenecji si nic dopynie.

Kwoczka zotonioska

Zero. Zero - zero. Zero.

Car IO takie zwierz. Co w rod:r.aju wini.

Carjcs1 wszys1kicmuwinicn.alcjcstnasz.

Wieczna kobieco

- Szarasku!
- Bobasku?

yd
yd jest przyjacielem Szarego. Kady Rosjanin ma swego
yda. yd jest t:ik strasznym sowem. e boj si go nawet
sami ydzi. W jzyku rosyjskim nic ma bardziej niesympa-
tycznego sowa nit yd
- Strze si, pizdo i ty. sra.ko! Mknie z Pnocy naszjeb:i-
k:i - zanuci Szary.

180
 Porttczny
Szaremu robola pali si w rkach. Ceg kadzie za ccgl.
Oto zaprawa, Szary nic dowierza maszynom. Dowierza swo-
im n.;kom. Jest pon;czny.

Kwi tnca jablo

Aby zrozumic Rosj. lr.!:cba si wyluzowa. To tak. jak

ktoS ci kopic. Wyluzuj si. zupenie wyluzuj. a zobaczysz
kwitncjablo . Nic widziaem nic pikniejszego. Im silniej
kopi. tym piknicjsza jabo1i.
Antonwka
Tylko si nic bj.
Obiecano znie w Rosji kary cielesne. Sam wspieraem te
brednie . Ulegem lckkon1ylnym nastrojom. Zaponrnialcm
zapach jabek.
Dopiero teraz widz'\. le si przeliczy Iem. Komu wpadla do
gowy bezsensowna myl. e Rosja powinna pn.esta si na-
dyrrn1? Bez cierpienia nic ma ycia. Drgawki s naszym
impulsem.
Terror podziemia jest testamentem ojcw. Bracia. do bro-
ni! Prostytutki - na szubienic. Narkomanw powiartowa.
Pederastw - na pal. l'atriarch'\ - pod ld. Bracia. Bgjcst z
nami!
Gwiazdo Bogurodzicy! Odebra wykupione mieszkania
Zatr.i:yma dipy! Za kadego schowanego dolara - kula w
eb! Robotnicy. wasza klasa jest wi1tta. Emeryci - pr;;ypnij-
cie ordery! Komisane - zaprowadi:cie gd!
Dookoa wrogowie. Wszyscy s wrogami. Chc wojny do-
mowej! Wprowadzi cenzur! Jestemy silac1.ami! Ukraina -
do nogi! Tylko ptaszynek Boych nic krqwdi:cie.
Czy jest co pikniejszego od rosyjskiego biesiadowania?
No. moe kwitucajabloii. Pooyli si pod ni na trawie tr.i:ej
nic znan i mi oficerowie. Przysiady si1t do nich w jabecznym
zapachu trzy nasze piegowate siostry w bialych chusteczkach
na gowach. Mile! l spojn.ay szczcn.c ty111i swoimi rodko-

"'
worosyjskimi ocztami. Z kolawymi bukietami jab!ecznych
kwiatw w rkach. Widocznie wrd oficerw tak ma by . I
ja tam bylem. Po co? Najprawdopodobniej ze zdumienia

Makulatura
Szary nic zna granic. Granica. Granica. Chamstwo. Nie-
dorobiony Szary. niewypalony. O Rosji i tak zbyt duo na-
pisano.

Pa rk
W parku Szary zaczepi! francuskie zwierztko Cecyli.
on ambasadora Francji. i nawet j wyjeba. nastraszywszy
noem. Po tym wypadku malerika kobietka polnichtala do
swej rezydencji

Oto
Ani Szaremu. ani mnie nie s potrze bni ani pejsaci. ani caa
reszta. Nikt nam nic jest potrzebny oprcz nas samych. Szary
pr.lcbrasizamieszczucha
- Dobr.lc mi w mieszczaskim stroju - powiedzia Sza-
ry. - Do twarzy.

Zmiany na froncie zachodnim

Co minut;; spniaiSrny si o rok. Wczoraj spnilimy si
na zawsze. Nic piesz si. Zwolnij kroku. Czas sk~i w inn
stron.aosnaprzyszoShinduskichkikutwjcstnarnbli
sza. rodzima. Tak slodko upokar.lajca.

Przysowia

- O. to jest rodzime - powiedzia Szary.

- Pamitasz? Panna z z;;bami cenia przysowia i nuci!~
przypiewki

182
 - Rozerwijmy Rosj na kawaki - powiedzia Szary. - No
jak? Mnie sic; tam podoba.
- Lubi modne rLeczy - odpowiedziaa panna. - Uwici
biambrylanty.

Rodzina
Wszystko si rozsypalo. W dr.tazgi. Rozwalio. ona. Syn.
Pocztkowo wydawalo si, e si.; nic rozwali. I natychmiast
polccialo.
Wszystko trlyma si na soplach. Wszystko wydumane.
Gdy nie ma ciepla. Oschli ludzie. Kady w swoj stron
Rozbite koryto

Dzieci
Rosyjskie dzieci chodz w walonkach do samego lata. Ro
sjanie bardzo przeywaj. gdy ich dzieci choruj. PrLCjmuj
sic; byle pryszczem. Jednak dzieci rosyjskie naprawd duo
choruj. Choruj na tak straszne choroby. e robi ci sic; glu
pio. gdy przychodzisz do szpitala dziecicego.
A potem si zapomina
Do wszystkiego mona sic; pr.tyzwyczai
Do wszystkiego.

Samochody
Rosjanie s zymi kierowcami. Pewnego razu nakupili SO
bie drogich samochodw i potrcili wielu przechodniw. Sic
bie te potrci l i. Kadego dnia wyawiano samochody z ne
ki. To nic nic pomogo. Narowici s - pdz na zderzenie
czoowe. lebw cb.
Duo ludzi ginie. Pokazuj to w telewizor.le. Gry trupw.
Rosjanie jedz i ogldaj. Trupy zawsze s podniecajce

Modzi gupcy

Modzi gupcy postanowili it na calot.

'"'
 Niedokoczona rozmowa
Zadzwoni do mnie Gregory:
- Musimy si spotka.
By rnk zdenerwowany. e pomylaem: wie o mnie i Ce-
cylii. Spotkalimy si
- Stary - powiedzia. - Wiesz. gdzie mieszka Sasza?
- Nic tnam pojcia. - Nigdy nic zastanawialcm si, gdzie
mieszka Sasza. Po co ci to?
- A tak - powiedzia - zwyka ciekawo . Masz jego tele-
fon?
Jak miaem da mu telefon. skoro Sasza by zakonspiro-
wany'!
- Dowiem si - powiedziaem i zadzwoui<;
Grcgorysiwahal.
- Chyba co odkryem - powiedzia wreszcie skromnie. -
To takie rwnanie. Jeli si sprawdzi. Rosja bt;:dzie rozlupa-
nym orzechem.
Poczyem si z Sasz
- Dziwna sprawa - powiedziaem. - Spdzilimy razem
tyle czasu. aja nawet nic wiem w jakiej czci Moskwy pan
mieszka
- Niedaleko od pana - powkdzial Sasza. - A o co chvdzi"!
- Albo si<; pr.tyjanimy. albo tylko subowo
- To Gregory poprosi pana o mj adres?
- On zdaje si<; odkry rosyjsk formuo;; 1. Moemy praco-
wa wsplnie

- Jasne - naehmur.ty si Sasza. - Przedstawi j panu'!

- Ukrywa j prled wszystkimi. Wydaje mi si. e pan \I'
jaki sposb jest w tej fonnule.
- artowni z pana - umiechn si<; Sasza. - W najbli
szym czasie niech si pan z Amerykaninem nic spotyka

Wagina Filipowna
Gdy wagon metra ostro si zatrzyma!. Wagina Filipowrw
pomylaa. e wybucha
wojna. Pann z zbami doprawilimy

184
wdk. obsmarowalimy ciastem. czarnym kawiorem. nie
zwaajc na dugie wlosy. Najpierw Szary nie lubi cara. po-
tem Lenina, potem Stalina. potem go posadzili. posiedzia.
wyszed. Ludzie w wagonie orLckli. e wysiad prd. cho-
cia wagon byl owietlony. Co pr:iwda. kiepsko. Kto po-
wiedzia:
- Powd.
- Niech pan pncstanie glupoty ple! - warknla Wagina
Filipowna
Wagina Filipowna skurczya si. Nic chciaa umiera pod
wod Ca uwag skupi la na drzwiach wagonu. NaP1;czniay
przez !ata. Byy podobne do drzwiczek jej szafek kuchennych
Tr1.cbasiobudzi.
- Su khui v <:hai. St;1ry prz<:pis - powicd7.ia Szary.
- Vyn' su khim - uparl<:m si. - Daj cebuli.
- Blinyvy. uk. zima shu - powiedziaa panna.
- Co z n~1s za Montaigne - obraziem si
- Nakati ka. ko? - wpi si w ni Szary. - Rusr.aj!
!'otem nic lubi I socjalizmu. Mao brakowao. by znowu go
wsadzili. Potem polubi l'rask Wiosn. Poccm nk nic lubi.
J..-dnak przede wszystkim lubi moralno.

Patrioci
Na da<:hu siedz patrioci. Ta<:y fajni. facy m!odzi.

Niebieski ,.Mierickowsk i"

Raz w roku. gdy w wilgomych lasach Gujany rozkwituj

kwiaty. W.A.. (Wielka Amerykaska abcia) pakuje ciusz-
ki do plecaka i leci na ekspedycj. W cigu osiamich czterech
lat odkrya czternacie gatunkw nowych kwiatw i zawia
domila mnie mailem. e jeli odkryje pimasty. nazwie go
.. Mierickowski".
Zamczy:i mnie. ojczyzno! Nic jestem niewolnikiem
swego narodu. Odpieprz si! I nagle w ostatniej chwili. w lip-
cu. W.A.. prlyleala z Mierickowskim" w doniczce. Nic

185
bieski
Mieriekowski" wszys1ko sob prlymil : i pann z
zbami.i Cecyli. i Rosj.
- Dam drapaka - pomylaem.
- Byle nie byo wojny - wyszeptaa W.A..

Cecylia we zach

Cecylia trzymaa glow Gregora za wlosy.

- Nie adujcie w Rosj forsy - powiedziaa odrbana go
wa. - Rosjanie 7.awszc oszukaj.
Razem stracilimy prlytomno.
- Mafia.
- KGB.
Cecylia zadzwonia z paczem.
- Gregory zgin - powiedziaa.
- Wypadek'!
- Zabjstwo na zlecenie. Potf'1cil go samochd.
Zawinlimy gow w foli.
- Gregory byt bliski rozwi1.ania zagadki Rosji - powie-
dziaa. Dokopa si glboko. W dniu mierci koczy prac
nad rosyjsk fonnu 1. Co ci jest? Trzc;sicsz si.
- Zbieg okolicznoci. Te o~ta111io mylaem o rosyjskiej
formule l
- Macie wicie wsplnego. Nawet zapach skry.
- Nie zabieraj mi mego zapachu. Gdzie sjego papiery?
- Podprowadzone. Gregory uwaa. e dziki tej formule
wiat bdzie bardziej bezpieczny.

- Pami<;:tasz fonnu<;:?
- [powstrzyma rozpad Rosji. On na swj sposb bardzo
lubi/ten kraj.
- Nie odpowil-dziaa
- Nie wierzy lam wt<;: formut.;. Nawet si z niego miaam.
Nie chciaam. by Rosja miaa formul. Mylisz. e onajes1?
- W kadym razie kto pr1.es1raszyl si jego pracy.
- Gregory mwi. e Sasza pracuje dla bezpieki.
Przemilczaem.
- Dlaczego milczysz?

186
 - Mia!racj.
- Tak mylaam. Wic1yte?
- To bylajedyna szansa odnalezienia Szarego.
- Dureil! Dowiedziaam si, gdzie mieszka Sas7.a. Je-
dziemy'!

Fajnie jest
Zawsze chciaem zrozumie prteznaczenie miejsca. gdzie
prawo nie jest dla wszystkich. gdzie kady ma wasne. w za-
lenoci od indywidualnej pozycji, natomiast bezprawie jest
powszechne. Wreszcie. dziki prtcwodnikowi, zbylo si nie-
moliwe. Pogarda przetopia si w zrozumienie. Cechy. kt-
re wczeSniej wywolywaly pogard. teraz mi si podobay.
Poprzez pogard doszedem do pojednania z rzeczywistoci.
Nie jak Biel iski, zaraony Heglem. a popr.tez zrozumienie
przeznaczenia Rosji. Niele.

Wasza bogomilo

Dyskutujc o Duchu wil(lym. udal imy Sil( z Szarym do

okopu.
- Dlaczego nie spojrzysz mi w oczy? - zapyla Szary.
Spojrzaem. Diamenty. Zoto. Pikno. Porodku twarz Sza-
rego. Wiatr. nieg. Ciepo jak w lal.ni. Nie da si wytrtyma.
Odwracam wzrok.

Rosyjska wi nia

Podjechalimy z Cecyli pod stary, szary dom. Polow wy-

remontowali ju nowi Ruscy. Drug:i polowa - kwaterunek.
- To ci si przyd:i - Cecylia wcpchnla mi rewolwer due
go kal ibru.
- Nic jestem milonikicm strtclaniny - powiedziaern nie-
zadowolony. chowajc go za pasem.
Na siatce szybu windy wisial kouch lustego brudu. Za-
dzwonilimy do mieszkania Saszy. Rozleg si<; saby dzwo-

IR7
nek. Nikt si nic odzywa. Wreszcie drzwi otworzya bezzb
na stanicha.
- Czy jest Sasi.a'? - zapytalcm.
- Jaka Sasza? - podejrzliwie zapytaa s1arucha.
- Tu1aj micszb mj pr..:yjacicl Sasa - powicdzialcm bez-
trosko.
- Akimpanjcst'!
- Pr..:ccic mwi - prqj:acielcn1.
- On nic ma takich pr1yjacil.
Udcrzylcmj r"kojcki w ciemi. Zwalila si. Naraz zja-
wi a si inna stamcha, te bezzbna. Cecylia prLyloylajcj po
francusku obcasem w brzuch. Ta te zwalia si na podog.
- Et1core 1111e slarucha-lichwiarka - powiedziaa Cecy-
lia. - Idziemy.
Olbrzymie mieszkanie. Czamy telefon. Numer mojego te-
lefonu na ukos zapisany na kianie. W gbi mieszkania ol-
brzymie drzwi. Chabrowe. wielokrotnie prLcmalowywanc
Ruszylimy mm. W pustym pokoju. na s1.arym dbowym par-
kiecie siedzia Sasza. Jad kurczaka. Sasza, oczywicie, by
Sasz, ale byli nic Sasz.
- Wic to ty jeste Szary'! - powiedziaem
- Za wiedz tr,~eb:1 paci - kiwn! glow Szary.
- Wpuci nas w maliny - powiedziaa Cecylia. apic mnie
za rk.
- Zaczekaj - powiedziaem. - Szary. gadaj fonnu!
- Rosyjsk fonnul I? - Szary zachicho1al. Rzuci I kurcza-
ka na podog. - A ty wci si nic domylasz"!
Wlcpili1nywsiebicoczy.
- To on jest rosyjsk formul I - wypalia Cecylia (Z ner-
ww - z groteskowym akcentem francuskim).
- Szary - powiedziaem niemal w malignie. - Dlaczego je-
ste tak wini?
Sasza znowu zachichotal:
- A czy wiesz. Cecylio. kto poprosi mnie, abym zabi 1wc-
go amerykar"1skicgo chuja?
- No 10 cze! - powiedziaem.
Zaczem strlcla na olep. Szary zmienia si w oczach.

188
By traktorzyst i wyjeda w pole na ork. By Cz:ipajcwcrn.
bajkowym wielorybem. Czkalowem-Czajkowskim w aksa-
rnitnej kurteczee i po prostu li1eratur rosyjsk, ktra lcjc si'\
z nieba ognis1ym wodospadem przcrwala tamy i na1ychmias1
z zapaem. jak pies, oblizaa skrqwdzonych i ponionych.
Szary wkroczy na drog kobiec: byt snipudow bab. byl
Tierieszkow. obijajc si o sputnik z kr1.ykicm: Mewa!
Mewa! Mewa! - po czym na szerokiej scenic chr zapyta
KatiuszMiszutin:
- Czy oddaa ka na pa.szpon?
Szary by subtelnym dziaaczem i oczywicie wanociami
MCAP. prawosawnym duchownym. wcinajcym kawiorek.
modn piewaczk w dziurawych gaciach. piewajc prt:y
akompaniamencie muzyki wiata:

Najbrudniejsze na wiecie.
Mojcty Mort:eCzame

Wpadem na chwil w ekologiczne osupienie. Sr.ary z roz-

~du zoswl od razu wszystkimi. Znowu wystr1.cl ilem. Chy-
bilcm. Cecylia zwali a si na podog. Zabiem swoj najlep-
sz francusk przyjacik. Pugubicm si. l~ zucicm si do
niej. O. moja 1owarzyszko broni1 Czy pamirnsz. jak w Pary-
u nad ranem rnszczylimy moj walizk przez skwer do
metra. gdy nic mielimy pienidzy na takswk? Czy pami
tasz. jak na tamtym skwerze dcnerwowaly si na wietrze pla-
tany i kwit!y ciemnoczerwone re? [ 1woja wiecznie ro
wa 111yde/11ic::lw. ktra jak u wszystkich Francuzek pachnic
bukszpanem? Byem dumny z tej bliskiej znajomoci. Czy
ona umrze razem z tob? Przytulilcm j do serca:
- Cecylio!
Z jej pochwy ostronie wysuna si myszka z zakl"\.\awio-
nym futcrkiem.
- Au re1oir - szepna Cecylia ze skromnym umiechem
na tamtym wiecie. ktrego nic ma.
Szary zach ichota.
Wystrzeliem. trzymajc kolb obiema rkoma. S1.ary za-

1'9
mieni si w reklamowy billboard przy drodze. Umiechaa
si na nim panna z zbami. Pod spodem widnia! napis
J AC/ KOCI/AM!
Rozwalilem billboard kilkoma wystrzalami.
Szary sta si mn. Nigdy nie widziaem siebie w trzech
wymiarach. Pr1.es1raszylcm si. Bylem zadziwiajco niepo
dobny do siebie z wyobraenia. jakie o sobie miaem. Nic
wiedziaem, w co celowa. Przypominalo 10 samobjstwo.
Niedobrze. Wystrzeliem trzy razy z r.i:c;du.
Szary zmar jako jaki dziwny staruszek.

Szary-szary
ChoC oko wykol.

mier
Osignwszy wysoki poziom duchowoci. Szary radonie
oczekiwa dnia mierci. Niekiedy niecierpliwie zaciera! zim
nc n;cc i podpuszcza:
- Czego ocigasz si. kostucho?
Pogodnie popijajc piwko. Szary siedzia przy zawczasu
pr1.ygo1owancj dbowej trumnic. wykonanej wasnorcznie.
By mistr.lem w stolarce. Ju dawno zaznaczy wybrane miej
sec cikim kamieniem przy cianie cerkiewnej.
- Opuciwszy ciao. dusza rozbynie jak soce - mwi
z zachwytem Szary. - Ze zdziwieniem bdzie spoziera/a na
sw smrodliw ciemnice;
Szary okrela mier jako wzniesienie si ponad paczli.
wo i chorobliwe tuactwo do niebiaskiej ojczyzny
- Tam si spotkamy - powiedzia Szary i wskaza rc;k nic
bo. - Tam jest lepiej. lepiej. lepiej!
- Czy to znaczy. e Rosjanin nie boi si mierci?
- mier gr.i:csznika jest okrutna - 1.auway.
Szary nic oglda si ju na ziemi. Zwizk i rodzinne dla
niego nie istnialy. By wrd tych mieszkacw nieba. dln
ktrych wszystko. co ziemskie.jest jednako drogie. bez strou

190
niczoci. o tyle. o ile potrzebna jest ich pomoc. lecz bez uza-
leniania od siebie. Jeden z oficerw. ~c u Szarego. zapy-
ta. czy ma przekaza jakie polecenie jego syberyjskim krew-
nym. W odpowiedzi Szary wskaza oficerowi ikony i patrtc
na nic, z umiechem penym miloci powicdzial:
- Oto moi krewni. A dla ziemskich krewnych jestem y
wym trupem.
Jego ycic bylo codzienn walk z wrogiem zbawienia. Oy
pokona wroga. Szary musia trudzi si'< niczmicmic. Post by
na tyle cisy. e przez trzy lata na pustyni ywil si'< jedynie
wywarem z gortkich zi. Modlitwy prtcz tysice dni i nocy
na kamieniach byy broni, dzi1.<ki ktrej odnosi zwyci1.<stwa.
jednak ta bro pozostawila na Szarym chorobliwy lad. Nic
przez przypadek ktrego wieczora wyrwao mu si'<. e z
wrogiem walczy jak z lwami. Sw.ry poskramia siebie. nic
widzc moliwoci ycia bez zewn1rznych mk .
- Po jakie licho dwigasz ci1'ki plecak. wypchany pia-
skicm i ka111ieniami?
- Drczi; siebie drczcego.

I wystarczy
Slowo-wytrych rosyjskiego ycia. Cale ycic jest mk. Fi-
zyczn, estetyczn, stylistyczn, kad.

Nekrolog
Ostatnio nasze nekrologi staj si coraz bardziej optymi-
styczne. To samo w przemwieniach na stypach. Sprawia to
wraenie. e o ile w czasach radzieckich chowano niebosz-
czyka z powag i na dtugo. to wraz neoficka wiara w poza-
grobowe spotkanie z nim i przekonanie o szczliwym zako
czeniu Sdu Osta1ccznego maj usun szok spowodowany
mierci i nieznony smutek ro1.stania.

191
 Poczucie winy
Okalcc7.ony Szary. Marynarka urzucona na ra1niona. n:;-
kawy pusrc. Zgarbiony S7.ary - po tym. gdy nieomal na mier
7.osta pobity pr1.cz chuliganw. ktrq napadli na niego w pu-
s1cniczcj ccli:
Dawajpicnid7.c!
Szary nic mia w 7.wyczaju mie pienidze. Prt.cd chuliga-
nami nic broni si, cho by na 1ylc silny. e mg przyloy.
Midzy /opatkami s1raszna rana. Na nogach. od dugotrwae
go stania. rwnie nieuleczalne rany. Z ran bez przerwy cie-
ka posoka. Na dodarck Szary wynalazl mczcy sposb spa-
nia. na ktry nic mogem spokojnie patrze. Spa klczc.
opuciwszy gow i podtrzymujc j rkami opanymi na ok
ciach. Gdy mnie zobaczy. powiedzia:
- Mog si za ciebie modli j edynie w domu. W Swityni
modli si za ciebie nic wolno.

Metro
Jechaem merrcm. Nagle zobaczyem czowieka. ktry kie-
dy sluyl u sekretarzy generalnych. pniej za. podczas pie-
riemojki. pr1.egoniono go i teraz jechal mc1rcm. Spojrza i
rozpozna mnie. Byo mu wsryd. e go dostr1.cglcm.
Nic mia blachy. Pomylaem sobie. e czlowiek. ktry
wsrydzi si jed7.i mcrcm. jest martwy. Niedugo w mx-7.y
samej pr1.csta y. Na7ywa si Pa Paycz.

Inwalida
Widok inwalidy wywouje u Rosjan spazmaryczny miech .
zo i ch dokopania mu. Rosjanie s litociwi, lecz be1
wspczucia . Jednonogiemu pn;ypicrdol jego wasnym
szczudem . Bc1.nogiego utopi w kauy. Garba1cgo wypro-
stuj kopniakami. Zezowatemu wyd lubi oko. Kobieta w ci
y te jest swoist inwal idk. Poszczuj kundlami. Jednak
niekiedy. gdy w ogrdkach rozkwilaj astry, Rosjanie kom-
ponuj o inwalidach zad7.iwiajcc piosenki

192
 Reklama ukrzyowania

Gdy Szary umar.jego dusza. wycieczona chorob. pr.ty

leciaa do mnie. gdy spalcm. Spotkal imy si w wymiar.te
prlcjciowym. w ochronce dla znmrlych i pii1cych dusz. kt
ra wyriniaa si swym szarym. ponurym tem. Dusza Szare-
go posiadaa figi amok mwic o wyzwoleniu i wieloci po-
miertnych moliwoci. Wcsola, r.1dosna, przygarna moj
dusz gwatownym uniesieniem pr.r.yjani. Bylem nic tylko
mile polcd1tany jej wyborem. gdy zawsze bylem dumny z
tej prjaini. lecz rwnie ucieszyem si z atwego przezwy-
cienia jakich naszych ziemskich nieporozumie i niedo-
mwie_ Przy tym moja dusza nic bya tak szybka. Wstydzi-
la si.;;
Po pr.r.cbudzcniu zrobi Io mi si wstyd od 1cgo wstydu i du
go rozmylalcm o Szarym jako moim jedynym rozmwcy
wrd ludzi. Moliwe, e moje skrpowanie ora7 pewien
chd by!y reo kej obronn, dobrym uczynkiem mojej duszy,
bojcej si cntu:i:jazmu. poryww. drogi powrotnej. cho Sza-
ry nic n;iwolywa. bym szcdl za nim. Moliwe rwnie. e we
wstydzie odzwierciedli la si dobimicj istola mojego .ja". nie-
znajomo norm obcowania z ludmi. mbj kreatywny chd.
nibym wczeniej mg przypuszcza. Tak oczywista mi-
styczna istota snu nic pozostawmla wtpliwoci. e is1nicj
wanoci oglnoludzkie i e ja dziki stycznej" wyznaj te
wanoci. gdy pr.tyjaciel w 11101111 otoczeniu by jeli nic ab-
solutn wieck witoci_, 10 pr.r.ynajmniej czym wyjtko
wym. Spotkanie naszych dusz odebraem nie tylko j:iko ko-
niec. lecz rwnie jako ostatni n:i tym wiecie krlewski po-
darunek Szarego dla mnie. doprnwdy jako dobr nowin
Zmusio mnie to doobcjr.tenia si na moje dowiadczenie.
Nie podnieca mnie sd o Rosji jako miejscu pustym. Taki sd
jedynie rozwizuje rce, klrechc by rozwizane. Jestem
wyji\[kiem zaropia!ej prnalenoci.
Rosja zawisla n:i klamce. na osinowej balustradzie . Wszy
marne. Pr.tez 1e wszys1kic picricslrojki nasze chuje wmieniy
si w kiszone ogrki.

,.,
 Lubi patrze jak umieraj dzieci

Obiecany koniec wiata rozpoczl si w jednym kraju.

Chyba najlepiej byloby przywita go wicrs7.ami wczesnego
Majakowskiego. Tcra7 jednak nawc1 najbard.dcj szokujcy
wiersz rosyjski bdzie wydawa si kiepski. Za duo w nim
patosu rozpaczliwego protestu jeszcze z tamtej. pr1.cpikncj
epoki. Teraz wszystko jest inne. Nikt nic wariuje z powodu
koi1ca wiata. Mona pr1.ccic poy i bez wiata.
e te pr1.yszo takie zczwicr1.ccnic!
Bez problemu mona sobie wyobrazi. jak terroryci. po-
kri:ywdzcni bombardowaniami swej maej ojczyzny. wysadz
Moskw; nie kilka domw mieszkalnych. a ca Moskw. Jak
ucieszy to prowincjonalnych politykw.jak oywi si Peters-
burg i Ural! Trzeba bdzie wybiera now stolic; w politycz-
nych ktniach i waniach szybko zapomni si;;: o Moskwie. bo
prt.ccic nikt jej nic lubi i tylko pozostanie zoliwa satysfak-
cja: wielkie r1.cczy.jcdncj Moskwy bdzie mniej.
Rosja pr1.cksz1a/ca si we . .fragmcn1y geografii". A moe
w ogle ju jej nic ma? Jak to nic ma'! Oto mapa. Ale to
tylko mapa.. Moe Rosja jest czyst fikcj? Oczywiste jest
pr1.ccie. e yjemy w iluzorycznym kraju. z iluzorycznym
pr1.ywdc, iluzorycznym ndcm. iluzorycznym parlamen-
tem. iluzoryczn polityk zagraniczn, i luzoryczn gospo-
dark i iluzoryczn opozycj. Jednak moliwe jest rwnie.
e ten kraj wyc ignii(IO ju spod nas wszystk ich jak mate-
rac. I nie po to. by go sprzeda (komu potrzebny taki
szmelc). a po prostu po cichu wyniesiono na Smictnik. ni-
kogo nie powiadamiajc.
Przccici yjemy w absolutnie faszywej r1.cczywistoci .
Mwi si<; nam, jd:eli w ogle co si mwi, e dokonujemy
transformacji z jednego systemu spoio."CZncgo na inuy i e tym
zajmowalimy si;;: pr1.cz cae lata 90. Brednie! Z jakiego sys-
1cnrn wychodzimy? Z socjalizmu? Nigdy nic mielimy socja
lizmu. Socj alizm jest w Szwecji. a my mielimy pai1stwowy
dyktat. Dokd idziemy'! Do kapitalizmu'! Przecie nawet nic
mamy zalkw infrastruktury rynku. Pojawia si<; jedynie

194
pozr dzialalno:ki oraz realno nowego dyktatu pastwowe
go. Zgoda - zmienionego. jednak po !O tylko. by mgl dalcJ
istnie. Po staremu boimy si wladzy. choC wydawaoby si,
e j wybieramy. Mknie obok nas z bezczelnymi gt,;bami. z
zuchwaymi migajcymi kogutami. Po staremu klaniamy si
jej. a ona po staremu zadziera nosa.
Rosja ju tylko nam si ni.
To odwet za nieskrywany rasizm rosyjskiego mieszczucha.
za cynizm wadzy i nachuizm spokczcstwa. za cay kosz
mamie przeyty wiek. od Lenina do dzi. Wci nam si
wydawao w Rosji, e jako to b<;dzic. e jako przcsko
czymy. Z pomoc zodziejstwa. Boga i Zachodu. Lccicli5my
w pr1.cpa. a udawalimy. e szybujemy. Pyszni limy si.
pr1.edstawiajc siebie jako supermocarstwo. Nigdy nic chcic
limyuznabczmiarnwlasncgoupadku.
Nic ma wic co si dziwi. e ukradziono nam ojczyzn

Reakcja bezporednia

Siary prtytul i si do mnie i czerwony z oburzenia powie

dzia:
- Nareszcie piszesz o tym. z czego si nic artuje.
Zachciao nam si plaka.

Kokaina
Szlimy wzdu bystrej rt.cczki i nawe1 pocaowalimy sit,;.
W.A.. powio..-dziaa. e chce mnie lepiej pozna. Ma pract,;.
ktrej nic rl.llci. Byl 10 jaki rodzaj slabcj namimoci
Powiedziaa. e niekiedy pr1.cz zwini1y banknot dolaro
wy wcha kokain.
- Kokaina! - pJrsknlem. - Pomaga przy zapJleniu zatok.
Opowiedziaa rwnie.jak ona jej pr.tyjacicla. kolegi z
biznesu. Marina. kosmetyczka z Hollywood rosyjskiego po
chodzenia. prt.eleciala j pewnego razu podczas weekendu.
A w ogle byla bardzo ufna. Zrozumialcm. e to koniec.

19.~
 Dom na dziace
Moim pierwszym bogiem by wity Mikoaj . Nagle
W.A.. polapala si. Pojechalimy zobaczy Plac Czerwony.
Wszystko uloylo si wspaniale. Noc - do mnie na dacz.
Na herbmr,;. Na hcrbatr,;z:1brakoczasu. IJ01.c, acbyl3 pach-
nca i bezwstydnic niewinna. jak biay bez. Lamacm jej ga-
zki do samego rana. Ranek by mglisty. Duo biaych ga
zck jcj nalamacm.

W.A. .

Wicika Amerykaska abcia odleciaa biznes-k las razem

z niebieskim ..Micriekowskim. Zadzwonila z lotniska:
- Zwariowaam na punkcie Rosji.
Chc ialcmzapyta
- Kochaszmnic'1
Alenie zapytaem.

Ostatni dach nad gow

sir.; z samych dziurawych dachw bez do-

Wie. skladajca
mw. Szalcristwo w Chrystusie jest osrntnim schronieniem.

Zmanwychwstajcy duch
Po pogrlcbie Szarego wrciem do dornu. Co si wydn-
rzy. Strajk powszechny. Zmiana rzdu. Przewrt. Rozleci sio;;
pastwo.
Ciekawilo mnie to.
Byo mi wszystko jedno.
Uczyem si patrze na Rosj jak na obce pastwo. Rosja
nasrnl:1 mi w kiesze. Handlowaem zapachem kaca. mics;rnn-
k 1anich fajek i moczu. Niele mi wyszo. Potralilcm sprle
da walc si ojczyzn. ktra nikomu nic jest potrlebna.
Rozprawiem si z ni. Zabiem ducha miejsca. Trzso mn.
Wiedziaem. e milicja poluje na mnie. Uk rywaem si nic-

196
ch'<tnie. Nocujc to tu. to ta1n. Wicdzialcm. e kraj jest sb
zany. Mao urnie to obchodzio. Miaem wszyst ko. co w1.eba.
Pr1.esrn/cm kibicowa Rosji. Poczulem.jak uwalniam sic: od
podej zalcnoSci pow1ar1.aniajej imienia z t sam cz<;stotli
woci. z jak Niemiec wymawia slowoScheisse". Rosn mi
skrt.yda. Opanowa mnie dobry humor. Czas spierdala.
Dowiadczenie rosyjskie nauczylo mnie. e czowiek musi
by zwizany z bytem. Wszystko jedno w jaki sposb. Jak
protcstanL wierzcy. 7e Bg ceni jego prac<;. Jak katolik. ufa
jcy w nieomylno papiea. Jak buddysta. k16ry odkry w
swoich mamrach system reinkarnacji.
Wszedem do swojej klatki. \Vchodz<: na pierwsze pi<;tro.
a tu czeka na mnie czowiek. Siedzi na parapecie.
- No i co? - pyta.
l'r1.yjrzaemmu si:
- Czego z noem lazisz?
- A z czym mam azi?
- Co sycha? - zapytncm. by odwlec rozwizanie.
- \V porzdku! - odpowiedzia.
- Wilki! Wilki! - wr1.3snlcm.
N iktn ieusysza. Jcgonicbieskieoczybyszczayradoci
ycia.

Otwarta trumna
Nic wystawiajcie mnie w otwartej trumnie. Co za zwycza
je! Po co Rosjanie rozdzieraj swe dusze. egnajc si<: z me
boszczykicm? Po co prowadz pod r<;k<: sczerniaych krew
nych. by nicpoczyrnlnic gaskali nieboszczykowi wosy'! [bez
tego mdli. A moe tu jest naklanianic do wycia? Baby. wyj
cie! Paczki w ludowych chustach wystp! Zacz<;ly lamento
wa. zawodzi. Jak si<: nakr<;ca. to na caego. Nic mona tak
po prostu pochowa zabitej gwodziami skrzynki! A nu
b<;dzie pusta. a wtedy konfuzja. Czy mao mamy pogr1.e
bowych konfuzj i? To nic tego do trumny woyli. to wywr-
cili schodzc ze schodw i wypad!. Niechaj trumna b<;dzie
otwarta. By nic byo oszukaiistwa. Skd wzi si<: len histc-

197
ryczny protok61? Ostatni sprawdzian na drodze. Co na to
Cerkiew?
Subtehri dzi aacze wykrzykn: tradycja! MCAP zagr1.mi:
cze ich pamici ! Tak jest w zwyc7.aju. by Zegna si i z ca
rJmi. i z pachokami. Na wszelki wypadek! Jestemy zak lad
nik3mi nieprzyzwoitych obrzdw. dzit.-<:mi kar cielesnych.
Nasz katcchi7.m - udu! Nienawi raduje dusz. Za pltali
my si w tradycji. zagubi l imy si. A z otwart trumn nic
ma sii; czego ba! Nic ma tu nic strasznego - to nasz narodo
wy thriller.
rogrlcb katolicki jest dla nas wieck im spacerkiem wcwr
nych woalkach. zebraniem wyprasowanych garniturw. oku
larw pr1.cdwslonccznych. wypomadowanych zuc hw. Po
gr1.cby protestanckie - ach. te hollywoodzkie dzwoneczki
podc7.as wyprowadzenia 7. koSciola! Upncjmi. wszyscy na-
wzajem pr1.epuS7.czaj si, jak gdyby wychodzili z kina. Bo
pr1.ccicwys7.liwanic1.kina widcopogncb. Wszystkich
natychmiast naley oskar.i:y o hipokryzj..;. Wiciicc zbyt wy-
mylne. Skpc k7.ki nic 1.adowol naszcgo uc7.ucia sarnoudri;
ki. ro7.drapywania ran. Narodzilimy si do zadn;czania sa-
mych siebie a do rosyjskiego pogr1.cbowcgo katharsis .
.. Oto le. ale ten ja to nic ja. gdzie wi~ ja jcs1cmT -
1omojcbolcsncpytanie11.11wiatw.
Tc zachodnie mogiy s zbyt starnnnie wykopane. zacie
lone. ochronione ze wszys1kichstron pr1.cd robachcm. Nic
to co nasze - z pl ywajcym petem. Nic to. co nasze na v.io-
~n - zobsumi;c1crn si z1cm1do1ru11111y.gdynicgs1 opnic
je. Ich duc howni maj zbyc smutne twar1.c. ich grabarze maj
zbyt rozumne fizjonomie. Zachodnia rezygnacja ze stypy jest
niesympatycznym nastpstwem yciowego skps1wa: my
przyzwyczajeni jestemy do dugich po:icgnatl, z pocmcntar-
nym dokadnym myciem rl.: i bicsi~1dow1micm. powoli pr.-:c-
chodzcym w ha!a l iw nieprzytomno. wdczany niebyt.
J ednal.:wystarczy.bymyznalc7.1isi'\nadGangescm.a7
przeraenia staniemy si Europcjaykami na widok i od smro
du poncych na brlegu tmpw. Oszalejemy. wid1.c chami.:
terys1ycznc ogniska i bczza" ych. chudziutkich krewnych.

'"
v.1c1c przekonanych o remkamacJ1. Dostrt.cemy w tym
jedynie barbarzyilstwo. pogaris1wo i na zamanie karku po~
dzimy do domu. 1'01.walano nam zcrkat jedynie w l.:re1muo-
ryjny wizjer. by nic byo deficytu koszmarw. a i to do czasu.
Sys1ymy nic potnaskiwani.:: b;imbus:i. a s1uk wbijanych
gwudzi. Najpierw dclikamy. pnicj 7. ociganiem Si. A jeli
jest to obyczaj ponury. to prLccic s ludzie. ktrzy naw.::t
.. ponurych filmw"" nic ogldaj. Sam v.iem, e ilukolwiek
nieboszczykw pochowabym w otwartych 1n1mnach. zawsze
odbywa si to ze s1.kod dla pamici o nich. W pamici pozo-
staj. jak amoniak. s.amc 1.sinialc twar.ic i odpychajcy z za-
Swiatw chd n;ki. a na horyzoncie stoi maleki ywy czo
wieczek i nic ma mia!oci zbliy si ze swoimi ywymi
rczkami
Ojczulku. nic stJ jak koek. Odprawiaj naboestwo. Nic
lubi si kci. Wicdlaczcgo1ylkotwarzircc?Toju.lc
picj zupclniena golasa.jak wkostnicy. Wszyscy mogliby
zobaczy martwego. pnyprszoncgo chuja i obwise jaja,
udajc. e ich to nic inkrcsuje. 010 pogrz.::bowy genera 7
pod:irunkiem na ws7.ystkic pogr1.cby 7 wici1ccrn sonetw.
na ktre ywo r.::aguje wdowa. Niczego nic widzi. a zrywa si
z miejsca i apczywie lyka sowa wspk.iucia. Zgarbiona
warta pogrLcbowych dy:i'urnych. Lgov. 1sko lajdakw z kol-
czykami w us11ch 1 bez kolczykw. Kobiety z zas1yglyrm li-
simi mordkami. C7.ym gol"7.cj uoyo si im ycic. tym bar-
dziej podoba si im ogldanie znajomych nieboszczykw. /\
nieco dalcJ cmentarne babulki ~ pr.o:odowniczki prney w tm-
piej ciekawoci. Wchajc nieprzyzwoicie pachnce kwiaty.
jedne z nich dostrlcgaj tylko martwot w odslonitcj twany
nieboszczyka. inne z uporem mwi o piknie.
- Jak bardzo si 1.mienil
- Spuch.
- Nic wyglda adnie.
- Ale nic. adniej ni7 z~1 ycia.
Zobac7.tylko.jakonasi1;1r1:yma!
- Zmc7.y si od denia. Sczcmial.
- Tu z wami mona sczemieC.
 I jak spod ziemi po..:tka na cay gos
- Przepikna twar..:!
- Kamiesz.suko!
Nckrockshibicjonizm. Wystarczy! Zagr..:cbujcic. Krpuje
mnie to.

Nowy Bg
Najwaniejszym wydarzeniem XX I wicku bd narodzi-
ny nowego. planetarnego Boga.
RozgadaliSmy si z Szarym o nowym Bogu. Nic o rosyj-
skim. poniewa religie lokalne ulegn 7.aponmicniu. a w og-
le. Entropia religijnego zamysu Zachodu. rosyjska onodok-
syjna skamiclma. fundamentalizm muzulmailsld - wszystko
to s pr..:ejawy agonii s1arych bogw. A jaki ma by nowy:
prosty? kulawy'! prlcfarbowany blondyn? W kadym wypad-
ku pozostaniemy za granic wiata antycznego. Szybko opu-
cimy si do kategorii istot przedhistorycznych. PrLytulimy
si do siebie. obejmujc apkami dinozaurw. Zrobio mi si
al siebie. Nowy Bg bdzie oczywiScic nie do pr..:ewidze-
nia. Niespodziewanie-nieodgadniony. Wyskoczy jako bunJ:o
straszny. W pirach czy w kouchu'! falliczny? wagina ln y'!
androgeniczny'! pornograficzny? uczniowski.jak dziesicio
letnia zabawka'! Najprawdopodobniej - popowo-gupkowa
ty. jak wszyscy poprledni bogowie.jednak z uwzgldnieniem
nowej tsknoty i osigni high-technologicznych. Nic da si
do niego logicznie przystosowa. Tak czy owak. nowa ma-
ska Boga nie bdzie europejska. Europa nic od razu go pr1:yj-
mie.
Bogowie poddal i si. Nic wytrmuj konkurencji z czo
wiekiem. S chorzy na klaustrofobi. S ju w fomrnlinic
Maski zostay zer\.vanc. Nietzsche jest durniem! Uzna imi'\
za isto1 . Wgryzanie sio\ w Japoni. droga do aszaryzmu.
wntrlnoci tygrysw dla wudu. nostalgia za Polinezj, ide-
owi robinsonowie i mylenie plemienne nwd( in USA -
wszystko to zaczo si rusza. Kit.-dy wiadomo nie zasu
gujc ju na niemienclno. dusz grLcjc reinkarnacja.

200
 Kamieil zawsze j est podsrnw. PodmeShmy z Szarym ka-
mieil. Mimo e ciyla na nas odpowiedzialnoS. bylimy ra-
doni. PrLy pomocy jakich lewych ludzi. co zwykle rozwo-
meble, zataszczyl imy kamicil na Gry Worobjowe. Pod
oson nocy pnetoczylirny go do tajemnego i'agajnika. gdzie
nocami przez cay rok piewajs/owiki . l'anna z z<;bami wr-
cia do nas specjalnie na t.;okazj. Poznalimy j - lataa nad
nami w lekkiej tunice i rzucala w nas sodk urJwin. Wi-
dok zajebisty. Byla nieziemskiej urody. kto wyprostowaljej
z.;by. Nic ma co chciaoby si j polubi. Moskwa r11'nie
sprawiaa wraenie cool. Pchalimy kamicri na cztery n.;ce,
st.;kaliSrny mokrq i rodoSni. Udziclila nam si.; nowa metafi-
zyczna aktywno Rosji. ktra zabulgotaa i wyprzedzia inne
narody. Rosja znowu stawaa si<; planetarnym 11ionicrcrn.
Panna z gry. z tymi pi<:tami i tym 11amastrem za
uchem. z grudami wilgotnego brudu. jak gdyby odcini.;tcgo
przez opon<: ciarwki. owietlaa nam drog latark. Tam.
na stoku z widokiem na Moskw. postawilimy picrv:~zy
kamierinieznancmu Bogu.

J997- J999r.