ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize

Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas

Modeling and Optimized Design of Concrete Structures Using ETABS

Hazrlayan:

Computers and Structures, Inc.

eviren:

COMPUTERS&
ENGINEERING
SOFTWARE & CONSULTING
 www.comp-engineering.com/havuz.html

Seminer Konular

BETONARME YAPI SSTEMLERNN MODELLENMES VE

BOYUTLANDIRILMASI
Nesne Tabanl Betonarme Yap Modelleri
Betonarme Deme Sistemlerinin Modellenmesi
Karmak 2D ve 3D Perde Duvarlar ve Kolon-Kiri ereveleri
Boluklu Perdeler, Asansr ekirdekleri ve Erisel Perde Duvarlar
Dorusal ve Spiral ekilli Garaj Rampalar
Karmak Betonarme Kesitlerin retilmesi
Otomatik Arlk Ykleri, Otomatik Yanal Rzgar ve Sismik Ykler
Rijit, Yar-rijit ve Esnek Kat Diyaframlar
atlam Kesit zellikleri ve Yatay telenme Kontrol
Virtel Yatay telenme Optimizasyonu
3D Duvarlarn Burulma Etkilerine gre Boyutlandrlmas

BETONARME DEME SSTEMLERNN MODELLENMES VE

BOYUTLANDIRILMASI
Mantar Demeler, Tekil ve Birleik Temeller
atlam Kesitli Deme Sehim Kontrol

BETONARME YAPILARIN ZM VE DETAYLANDIRILMASI

Karmak Demelerin izimi ve Boyutlandrmas
Plan ve Grnlerin retilmesi
Donat Detaylar ve Donat Metraj Tablolar

ZEL KALEMLER
Aamal naat Yklemesi
Snme ve Rtre Etkileri
Arlk Yklerinin Otomatik Aktarm
Otomatik Yatay Rzgar ve Sismik Ykleri
Hareketli Yk Azaltma arpanlar
Betonarme Deme Diyafram Kesme Etkileri ve oklu Kesit Kuvvetleri
Noktasal Kuvvet Entegrasyonu
Balk ve Toplayc Kuvvetleri

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 2

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Eleman zellik Dzeltme arpanlar

Eleman Boyutlarndaki Deiikliklerden Meydana Gelen Eksantirisiteler
Otomatik Yk Kombinezonlar, Boyutlama Gruplar
Perde Duvarlar ve Demeler iin Blmlendirme Teknikleri
Ba Kirii Modelleme ve Boyutlandrmas
Yap Dinamii Davran Spekturumu ve Zaman Alan Analizi
Ritz Vektr Analizi
Panel Blgesi Deformasyonlar
izgisel Bamlln Kullanld Modeller
Rijitlik Merkezi, P-Delta ve Ktle Kayna

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 3

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Telif Haklar
ETABS program ve tm yazl belgeler telif ve oaltma haklar sakl rnlerdir. Evrensel
haklar Computers and Structures, Inc a aittir. Programn lisanssz kullanm ve yazl
belgelerin herhangi bir formda tekrar oaltlmas Computers and Structures, Inc. in yazl
izni olmadan yasaktr.

Yazl belgenin Trke evirisinin haklar Computers & Engineering a aittir.

Daha ayrntl bilgi ve bu dkmanlarn kopyalar aadaki adreslerden temin edilebilir:

ngilizce Orijinal Kitaplar:

CSI Educational Services
Computers and Structures, Inc.
1995 University Avanue
Berkeley, California 94704 USA
web : http://www.csiberkeley.com/products_books.html

Trke eviri:
Trkiye Ana Datcs
COMPUTERS & ENGINEERING
Holzmhlerweg 87-89
D-35457 Lollar, Almanya

Tel: 0049 6406 73667

Fax: 0049 6406 4745
e-mail: baser@comp-engineering.com
web: http://www.comp-engineering.com
http://www.comp-engineering.com/havuz.htm
http://www.comp-engineering.com/ETABManT.htm

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 4

 www.comp-engineering.com/havuz.html

indekiler

Giri 5

rnek I - Eilmeye Gre Boyutlandrma Dorulamas Dikdrtgen Betonarme Kiri 7

rnek II - Tek Eksenli Dikdrtgen Kolonun Boyutlama Dorulamas 12

rnek III - Genel Modelleme Teknikleri Katl L-eklinde Betonarme ereve 17

rnek IV - leri Dzey Modelleme Teknikleri Sekiz Katl Otopark Binas 33

rnek V - Betonarme Deme Sisteminin Modellenmesi / Boyutlandrlmas ift

Dorultuda alan Yatay Plak Deme Sistemi 38

rnek VI - Yap Dinamii Zaman Alan Analizi (Time History Analysis) 47

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 5

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Giri
Buradaki altrmalar ETABS programn orta seviyede bilen kullanclara yneliktir. Buna
ramen, daha nce hi ETABS kullanmadysanz bile bu altrmalar yapabilirsiniz. Bu
altrmalar deneyimsiz bir ETABS kullancsnn bile rahatlkla takip edebilecei ekilde
zenle hazrlanmtr. Burada gsterdiimiz tm altrmalarda (en bataki birka gerek yap
modeli haricinde) yukarda bahsedilen genel ve allm modelleme tekniklerini gstermek
amacyla rnekler en batan izilecektir.

Sunumda gstermek iin burada be rnek seildi. Bu seminer notlarnda tm rneklerin

tariflerini, bilgisayar modellerinin tanmlarn ve sonularn bulacaksnz. Modelleri
istediiniz srayla takip edebilirsiniz.

evirenin notu:
Seminer tipi eitim kitaplar dizisinin ilklerinden olan bu kitabn ngilizce orijinali
http://www.csiberkeley.com/products_books.html adresinden (75.- USD) karl
smarlanabilir. Trke evirisi ise cretsiz olarak indirilip kullanlabilir. Bu kitaptaki
rneklerin retilmi dosyalar ETABS HAVUZUnda bulunmaktadr ve u adresten
indirilebilir:
http://www.comp-engineering.com/havuz.html

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 6

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Eilmeye Gre Boyutlandrma Dorulamas

rnek I Dikdrtgen Betonarme Kiri

Tanm
Bu rnekte, ETABS ile sismik boyutlandrmas yaplm bir eilme kiriinin dorulamas
yaplmaktadr. Model tek aklkl ve tek katl bir erevedir. ki betonarme kolon temelde
mafsalldr ve aralarnda srekli bir betonarme kiri vardr. ekil 1.1 de grld gibi, kiri
zerinde erevenin sol mesnetine 10 ft uzaklnda bir noktasal yk bulunmaktadr.
Kiriteki moment analitik yntemle hesaplanabilir. Problemle ilgili veriler aada
grlmektedir. Yk katsaylar ile arplm toplam tasarm momentleri ETABS sonularyla
karlatrlmaktadr. Analiz sonulandktan sonra, ACI 318-99 kullanlarak bir betonarme
ereve boyutlandrmas yaplmtr. Boyutlandrmadan kan boyuna donat sonular ekil
1-3 de karlatrlmtr.

Bilgisayar Modeli Tanm

Yap tek katl bir betonarme ereve yapsdr. Her bir aklk 24 ft geniliindedir. Kip-in-
saniye birimleri kullanlmtr. erevenin geometrisi iin ltfen ekil 1-1 e baknz.

Yapyla ilgili dier parametreler aadaki gibidir:

Kiriin net akl, L = 288 in

Utan uca derinlik, h = 30 in
Giri genilii, b = 18 in
ekme donats derinlii, dc = 4.5 in
Etkin ykseklik, d = 25.5 in
Basn donats derinlii, do = 4.5 in
Beton dayanm, f 'c = 4000 psi
eliin akma dayanm, fy = 60000 psi
Beton birim arl, Wc = 0 pcf
Elastisite modl, Ec = 3600 ksi
Elastisite modl, Es = 29000 ksi
Poison oran, v =0
l yk, P = 40 Kips

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 7

 www.comp-engineering.com/havuz.html

40 kip
B C
E

12 ft

A
D

10 ft
24 ft

ekil 1.1 Tek Katl Betonarme ereve

ekil 1-2 de, betonarme kirie gerekli olan elik miktarn belirlemek iin kullanlacak
tasarm momentlerini greceksiniz. Elle yaplan tm hesaplarda ACI-318-99 betonarme
ynetmelii kullanlacaktr. El hesaplar ETABS ile karlatrlmakta ve kontrol
edilmektedir. Sonular iin ltfen ekil 1-3 e baknz. Bu rnekte, sradan yatay telenme
durumu dneceiz.

B Noktas E Noktas C Noktas

(Kip-in) (Kip-in) (Kip-in)

-545.98 2254.02 -545.98

ekil 1-2 ereve Moment izelgesi

lk olarak, aada minimum gerekli elik miktar ve amax hesaplanmtr.

= 0.90
3 f c 200
Ae ,min = max bd , bd
f y fy
3 4000 200
= max 18 25.5, 18 25.5
60000 60000
= 1.530in 2
f 4000
1 = 0.85 0.03
1000
4000 4000
= 0.85 0.03
1000
= 0.85

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 8

 www.comp-engineering.com/havuz.html

87000
cb = d
87000 + f y
87000
= 25.5
87000 + 6000
= 15.092in
a max = 0.751cb
= 0.75 0.85 15.092
= 9.621in

Daha sonra, B, C ve E noktalar iin donat miktarlar ekil 1-2 de grlen momentler
kullanlarak hesaplanacaktr.

B Noktas Sradan telenme

M = 545.98 Kip-ft
2M
a = d - d2 -
0.85 f c b
2 545.98
= 25.5 - 25.52 -
0.85 4 0.9 18
= 0.392 in < amax
M
As =
a
fy d
2
545.98
=
0.392
0.9 60 25.5
2
= 0.401 in 2 < Amin
4
As = As
3
4
= 0.401
3
= 0.533 in 2
As , salanan = 0.533 in 2

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 9

 www.comp-engineering.com/havuz.html

E Noktas Sradan telenme

M = 2254.02 Kip-ft
2M
a = d - d2 -
0.85 f c b
2 2254.02
= 25.5 - 25.52 -
0.85 4 0.9 18
= 1.659 in < amax
M
As =
a
fy d
2
2254.02
=
1.659
0.9 60 25.5
2
= 1.659 in 2 > Amin
As , salanan = 1.659 in 2

C Notkas Sradan telenme

M = 545.98 Kip-ft
2M
a = d - d2 -
0.85 f c b
2 545.98
= 25.5 - 25.52 -
0.85 4 0.9 18
= 0.392 in < amax
M
As =
a
fy d
2
545.98
=
0.392
0.9 60 25.5
2
= 0.401 in 2 < Amin
4
As = As
3
4
= 0.401
3
= 0.533 in 2
As , salanan = 0.533 in 2

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 10

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Sonularn Karlatrlmas
Sradan telenme tipindeki erevenin sismik boyutlamas iin, elle yaplan eilme donats
hesaplar ekil 1-3 de grlmektedir. ekil 1-3 de ayn zamanda eilme boyutlama
donatsnn ETABS sonular ile karlatrlmas da grlmektedir.

B noktasndaki Donat (in2)

st 0.533
ETABS
Alt 0
st 0.533
Hesaplanan
Alt 0
E noktasndaki Donat (in2)
st 0
ETABS
Alt 1.692
st 0
Hesaplanan
Alt 1.692
C noktasndaki Donat (in2)
st 0.533
ETABS
Alt 0
st 0.533
Hesaplanan
Alt 0

ekil 1-3 Boyuna Donatlarn Karlatrlmas

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 11

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Tek Eksenli Dikdrtgen Kolonun

rnek II
Boyutlama Dorulamas

Tanm
Bu rnekte ETABS ile boyutlandrlan bir betonarme kolonun dorulamas yaplacaktr. Kare
betonarme kolon srasyla 320 ve 190 kips lik l ve hareketli servis ykleri altndadr. Kolon
boyutlar 18 x 18 in olarak alnmtr.

Bilgisayar Modeli Tanm

Betonarme kolonla ilgili dier parametreler aadaki gibidir.

Kolon ykseklii, l = 8.5 ft

Kiri genilii, b = 18 in
Kolon boyutu, h = 18 in
Kolon boyutu, b = 18 in
ubuk net boyu, d = 2.5 in
Beton Dayanm, fc = 4000 psi
elik akma dayanm, fy = 60000 psi
Etkin derinlik, d = 18 in
l yk, Pd = 320 kips
Live load, P1 = 190 kips

Pd = 320k
Pt = 190k

ekil 2-1 Kolonun 3D Dolu Grn

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 12

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Donat Hesab
Denge durumunun kaybolmasndaki ntr eksen aadaki forml yardmyla bulunur.

u
cb = d
u + y

Bilinenler,

u = 0.03
fy
=
Es
60
=
29000
= 0.00207
u
cb = d
u + y
0.003
= 15.5
0.003 + 0.00207
= 9.173 in 2
f 4000
1 = 0.85 0.05 c
1000
4000 4000
= 0.85 0.05
1000
= 0.85

Basn blou derinlii:

a = 1cb
= 0.85 9.173
= 7.797 in

Beton Basn Kuvveti:

C = 0.85 f cab
= 0.85 4 7.797 18
= 477.203 Kip

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 13

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Basn donats gerilmesi:

c d
f s = u Es fy
c
9.173 2.5
= 0.003 29000
9.173
= 63.2891 > f y
= 60

Eer basn donats basn blou iindeyse:

f s = f s 0.85 f c

ekme donastndaki gerilme:

d c
f s = u Es fy
c
15.5 9.173
= 0.003 29000
9.173
= 60 Ksi

ekme blgesi donats:

As = 2 1.0
= 2 in 2

Basn blou elii:

As = 2 1.0
= 2 in 2

Dengeli durumda Yk Kapasitesi:

Pb = [ 0.85 f cab + As f s As f s ]
= 0.7 [ 0.85 4 9.055 20 + 2 1.0 56.6 2 1.0 60]
= 0.7 608.940 Kip
= 426.263 Kip

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 14

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Dengeli durumda Moment Kapasitesi:

h a h h
M b = 0.85 f cab + As f s d As f s d
2 2
2 2
20 9.055
0.85 4 9.055 20 2 2

= 0.7
h 20
+2 1.0 56.6 2 2 1.0 60 18
2 2
= 0.7 436.270 Kip-ft
= 305.389 Kip-ft

Maksimum Basn noktas yk:

Pc = 0.8 0.85 f ( Ag Ast ) + Ast f y

= 0.8 0.7 0.85 4 ( 20 20 4 1.0 ) + 4 1.0 60
= 888.384 Kip

Maksimum ekme noktas yk:

Pt = As f y
= 0.9 4 1.0 60
= 216.00 Kip

Aada farkl donat oranlar iin karlkl etki deerleri gsterilmitir:

Donat Oran %1 Donat Oran %2

P (Kip) M (Kip-ft) P (Kip) M (Kip-ft)
719.591 0 822.2861 0
719.591 83.5722 822.2861 109.05
665.7468 133.3046 735.2045 165.2148
562.2896 170.3947 615.7054 210.9942
452.1777 196.225 482.8973 249.1183
330.1871 213.6252 326.3315 285.2468
260.3881 200.9692 253.542 270.9709
182.3767 175.1825 164.3279 239.116
93.1626 134.6454 61.4575 217.3917
-52.438 78.6256 -190.9728 98.4101
-174.96 0 -349.92 0
ekil 2-2 Karlkl Etki Diyagram Deerleri

Bu kolon iin tasarm yk:

P = 1.4 ( 320 kips ) + 1.7 (190 kips ) = 770 kips

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 15

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Betonarme kolon iin kapasite oran hesaplar aadaki gibidir:

%1 donat: Oran = 770 kips / 719.5 kips = 1.0714

%2 donat: Oran = 770 kips / 822.28 kips = 0.9376

1.1
1.0714
.

1.05

1
Kapasite oran

0.95
0.9376

0.9
0 0.5 1 1.5 2 2.5
Donat oran

ekil 2-3 Karlkl Etki Diyagram Deerleri

Son olarak, ekil 2-3 den, kapasite orannn 1 olmas durumunda, buna karlk gelen donat
orannn 1.53% olduunu grebiliriz. Bylece:

1.53
As = 18 18
100
= 4.968 in 2

Eilme boyutlama donats ekil 2-4 de karlatrlmtr. Grld gibi, sonular neredeyse
eittir.

Yntem Donat alan (in2)

ETABS 4.946
Hesaplanan 4.968

ekil 2-4 Eilme Donatlar Karlatrmas

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 16

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Genel Modelleme Teknikleri

rnek III
Katl L-eklinde Betonarme ereve

Tanm
Bu model katl ve L-eklindedir. Dey statik ykleme ve 1997 Uniform Building Code
ynetmeliine gre bilgisayarla retilmi deprem yklemesine maruzdur. Yap, her kat
seviyesinde betonarme bir deme bulunmak zere, betonarme kolon ve kirilerden
olumaktadr. Binann orasnda bir asansr ekirdei vardr.

rnekte Gsterilen nemli ETABS Seenekleri

! Nesne Ynelimli Betonarme Yap Modelleri
! Otomatik Arlk Yk Aktarmlar
! Otomatik Arlk, Otomatik Yanal Rzgar ve Sismik Ykler
! Panel Blgesi Deformasyonlar
! Betonarme Deme Sistemlerinin Modellenmesi
! Perde Duvar Boyutlamas Otomatik Yk Kombinezonlar Boyutlama Gruplar
! Referans izgileri ve Referans Dzlemleri
! Perde / Perde Kirii Atamalar
! Asansr ekirdekleri, Boluklu Perdeler ve Erisel Perde Duvarlar
! Karmak 2D ve 3D Perde Duvarlar ve Kiri-Kolon ereveleri
! 3D Duvarlarda Burulma Etkilerine Gre Boyutlama
! Karmak Betonarme Kesitler Oluturma
! Rijit, Yar-rijit ve Esnek Kat Diyaframlar
! atlam Kesit zellikleri ve Yatay telenme Kontrol
! Otomatik izgisel Bamllk
! Rijitlik Merkezleri, P-Delta ve Ktle Kaynaklar

Bilgisayar Modeli Tanm

Yap L-eklinde bir betonarme erevedir. Tm aklklar aklklar 24 ft aralndadr. Kip-
in-saniye birimleri kullanlmtr. Beton iin kullanlan elastisite modl 3600 ks dir. ubuk
geometrisini grmek iin ltfen ekil 3-2 ye baknz.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 17

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Yapyla ilgili dier parametreler aadaki gibidir.

Scaklk genleme katsays = 6.500E-06

Poison oran = 0.3
Beton basn dayanm, f c = 4 ksi
Eilme donats akma gerilmesi, fy = 60 ksi

Deme zellikleri:

Deme kalnl (Eilme) = 12 in

Deme kalnl (Membran) = 12 in

Bina Ykleri:

Haraketli Yk at = 25 psf
Kat 2 = 75 psf
Kat 1 = 75 psf
Koridor Hareketli Ykleri (Azaltlamaz)
at = 100 psf
Kat 2 = 100 psf
Kat 1 = 100 psf
UBC97 sismik yk analizine gre, yapyla ilgili ynetmelik parametreleri aadaki gibidir:

UBC Sismik blge arpan, Z = 0.4

UBC Zemin Tipi = SC
UBC nem Katsays, I = 1.0
UBC Ar zorlama arpan = 8.5
UBC C1 katsay = 0.035
UBC Deprem kaynana yaknlk
arpan, deprem kayna tipi =B
Kaynaa Uzaklk = 15 km

Grid izgilerinin retimi

File > New Model (Dosya > Yeni Model) mensne gidiniz, X dorultusunda izgi saysn
giriniz (6). Y dorultusu iin aynn tekrarlaynz (5). X ve Y dorultular arasndaki
mesafeler 24 ft olacaktr. 3 katl yapnn kat ykseklikleri 12 ft dir. Custom Grid Spacing
(zel Grid Aralklar) seeneine tklaynz, Edit Grid (Grid Dzenle) seeneine tklaynz.
Display Grids as Spacing (Gridlerin Gsterim Seenei: Aralklar) seeneini seiniz. Grid
ID E nin, mesafesini (spacing) 216 olarak giriniz. Grid ID 4 n, mesafesi 216 olarak giriniz.
Define Grid Data (Grid Bilgisi Tanmla) formu ekil 3-1 deki gibi olmaldr.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 18

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 3-1 Grid Bilgisi

Bu modeli oluturmak iin, at (roof) planna gidiniz. Ekrann sa alt kesinde, Similar
Stories (Benzer Katlar) seeneini seiniz. Bu seenek planda izilen tm nesnelerin,
nesnenin izildii kata benzer kat olarak tanmlanm dier tm katlarda da oluturulmasn
salar. Bir plan grn zerinde herhangi bir nesneye yaplan atamalar da ayn ekilde
atamann gerekte yapld kata benzer katlar olarak tanmlanan tm dier tm katlarda,
seilen nesne iin ayn plan konumunda ve ayn tipte bir nesnenin olmas durumunda, dier
katlara da atacanaktr. Plan grnnde bir nesne seildiinde, seimin yapldna benzer
katlar olarak tanmlanm dier katlarda da, farkl kat seviyelerinde ayn yerde bulununan ayn
tipteki nesneler de seilecektir. Edit Story Data (Kat Bilgilerini Dzenle) formuna giderek
benzer kat seeneklerini deitirebilirsiniz.

Duvar Nesneleri izimi

Draw mens > Draw Area Objects > Create Walls in Region or at Clicks (Plan) (iz >
Alan Nesnesi iz > Duvar iz / Blgede yada Tklayarak) komutu iki ekilde alr.
Herhangi bir grid izgisi zerine tklaynz (plan grnnde). Aasnda, ayn
koordinat/grid sistemi zerinde o grid izgisi ve onu kesen bitiik iki grid izgisi arasnda, bir
duvar (alan nesnesi) izilecektir. Farenin sol tuuna basn ve basl tutun. Sol tua basl
tutarken, fareyi bir yada daha fazla grid izgi parasn iine alacak ekilde pencere iine aln.
Daha sonra sol tuu brakn. Pencere iine alnan her bir grid izgi paras zerine otomatik

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 19

 www.comp-engineering.com/havuz.html

olarak alan nesneleri (alt duvarlar) konulacaktr. Bu paragrafta grid izgi paras terimi,
ayn koordinat/grid sistemindeki bir grid izgisinin, onu kesen bitiik iki grid izgisi arasnda
kalan ksm anlamnda kullanlmtr. Girid izgisi A, 4, 1 ve E zerindeki tekil blme
duvarlar iziniz. (ekil 3-2 ye baknz)

Asansr ekirdeinin izilmesi

Asansr ekirdei izilmeden nce, Snap to Fine Grid (Yakn Grid Noktalarna Kenetle)
kutusu zerine tklaynz. (yada Draw > Snap to > Fine Grid komutunu kullannz). Bu
seenek noktalardan oluan grnmez bir gride kenetlenmeyi salar. Noktalarn aral
Options mens > Preferences > Dimensions/Tolerances (Seenekler > Tercihler >
Boyutlar/Toleranslar) komutu altndaki Plan Fine Grid Spacing (Planda Yakn Grid
Aralklar) esi tarafndan kontrol edilir. Bu zellik sadece plan grn altnda
alacaktr. Kesit yada -boyutlu grnler altnda almaz. Asansr ekirdeini
oluturmak iin, Draw > Draw Area Objects > Draw Walls (iz > Alan Nesnesi iz >
Duvar iz) komutuna gidiniz. ekil 3-2 de grld gibi E ekilde bir asansr ekirdei
iziniz.

Duvar Nesneleri
(Perdeler)

Asansr ekirdei
Perdeleri

ekil 3-2 Duvar ve Asansr ekirdei Yerleimi

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 20

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Referans izgileri ve Dzlemler

Bir sonraki aamada, asansr ekirdeinin n yz boyunca (grid izgisi 2) referans izgileri
oluturulacaktr. Referans izgileri, kullancnn global X ve Y koordinatlarnda belirledii
dey izgilerdir. Referans izgileri, kesit ve plan grnlerinde nesneleri izerken
kenetleme konusunda yardmc olurlar. Referans izgileri plan grnnde nokta olarak
grnrler. ekil 3-2 ye baknz. Farenin sa tuuna tklaynz ve Create Reference Lines
on Plan (Planda Referans izgisi Olutur) seeneini seiniz. Grid izgisi 2 zerinde, her 4
feet de bir referans izgisi oluturacak ekilde (yakn grid aral n deeri) asansr
ekirdeinin n kenar zerine tklaynz.

Referans dzlemleri kullancnn Z ordinatlarnda tanmlad yatay dzlemlerdir. Bu

dzlemlerin asl amac, nesneleri kesit grnlerinde izerken size kenetlenebilecek yatay
dzlem/izgiler salamaktr. Referans dzlemlerini plan grnlerinde grebilirsiniz. Bu
seenek asma kat tipi erevelerde, asma kat bir kat seviyesi olarak tanmlanmad
zamanlarda kullanl olur. Bu rnekte, referans dzlemleri perde duvarmzda oluturulacak
aklklarn en st seviyesini gsterecektir. Edit > Edit Reference Planes (Dzenle >
Referans Dzlemlerini Dzenle) komutuna gidiniz ve 8 ft, 20 ft ve 32 ft seviyelerini giriniz ve
OK e tklaynz.

Perde Duvar izimi / Perde ve Perde Kirii Adlarnn Atanmas

Perde duvar izmek iin, Kesit 2 (Elevation View 2) ye gidiniz. Oluturduunuz tm referans
izgisi ve planlarn greceksiniz. Draw > Draw Area Objects > Create Areas at Clicks
(iz > Alan Nesnesi iz > Alan iz / Tklayarak) komutuna gidiniz, farenizin sol tuuna
basnz ve basl tutunuz. Sol tuu basl tutarken, grid izgisi B ve C etrafn pencere iine
alnz, daha sonra sol tuu braknz. Alan nesneleri (alt duvarlar) pencere iine alnan her bir
grid izgi paras zerinde otomatik olarak oluturulacaktr. Bu paragrafta grid izgi
paras terimi, ayn koordinat/grid sistemindeki bir grid izgisinin, onu kesen bitiik iki grid
izgisi arasnda kalan ksm anlamndadr. Asansr kaplarn temsil eden alanlar siliniz.
Ltfen ekil 3-3 e bavurunuz.

Bir perde yada perde kirii alan nesnelerinin (kabuk elemanlar) ve izgi nesnelerinin (ubuk
elemanlar) birleiminden oluturulabilir. Perdelerden kt sonularn almak yada perdeleri
boyutlamak iin, ilk olarak onlar tanmlamalsnz. Perdeyi oluturan tm izgisel ve/veya
alan nesnelerini seerek ve onlar ayn perde adna atayarak perdeyi tanmlaynz. Bu, Assign
> Shell/Area > Pier Label (Ata > Kabuk/Alan > Perde Ad) yada Spandrel Label (Perde
Kiri Ad) seeneine giderek yaplabilir. Kesit 2 deki perde duvarlar iin perde ve perde
kiri adlar ataynz. ekil 3-3 e baknz.

Perde kiri adlarnn atamalar izgisel ve alan nesnelerine ayr olarak yaplmasna ramen
(perde kirii her ikisinden oluturulduunda), mevcut perde kiri adlarna eklemeler,
deiiklikler ve silmelerin ayr olarak yaplmas gerekmez (rnein, Spandrel/Pier Names e
hem Assign mens > Frame/line > Spandrel/Pier Label hem de Assign mens >
Shell/Area > Spandrel/Pier Label komutlarndan eriilmesi gerekmez.)

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 21

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 3-3 Kesit 2 Aklkl Perde Duvar

Kolon ve Deme Elemanlarnn izimi

at plan grnne gidiniz ve daha nce anlatld gibi Similar Stories (Benzer Katlar)
seeneini seiniz. Draw mens > Draw Line Objects > Create Columns in Region or at
Clicks (plan) komutunu veriniz ve ConcCol zelliini seiniz. Kolonlar izmek iin iki yol
vardr: 1) Plan grnnde herhangi bir yerde sol tua tklayarak kolon izebilirsiniz (altta
dey izgisel nesne). 2) Plan grnnde alrken, farenin sol tuuna basnz ve basl
tutunuz. Sol tuu basl tutarken, bir veya daha fazla grid kesiimini pencere iine alacak
ekilde fareyi srkleyiniz. Daha sonra farenin sol tuunu serbest braknz. Pencere iine
alnan ayn koordinat/grid sistemindeki tm grid izgilerinin kesiimlerine kolon (altta dey
izgisel nesne) konulacaktr. Yapnn A5, C5, C3, F3, F1 ve A1 grid izgilerinin
kesiimlerinde bulunan 6 kesine kolon iziniz. Daha sonra, tanmlanan ke kolonlarnn
arasnda, evre boyunca bulunan tm grid kesiimlerine kolon iziniz. ekil 3-4 e baknz.

Alan nesnesi izmek iin Draw mens > Draw Area Objects > Draw Areas komunutunu
kullannz, SLAB (deme) zelliini seiniz. Alann ilk ke noktasna bir kez sol tula
tklayn, fareyi bir sonraki ke noktasna tayn ve sol tklayn, ve bu ekilde devam ederek
alan nesnesinin tm ke noktalarn tanmlayn. Fareyi tarken alan nesnesinin o anki
kapsamnn kesikli izgiyle gsterildiine dikkat ediniz. Alan nesnesinin son ke noktasna
ulatnzda, nesneyi tamamlamak iin ift tklaynz yada nce tek bir kez sol tklayp daha
sonra klavyede Enter tuuna basnz. Bu komutla izilen alan nesnelerinin yada daha fazla
sayda ke noktas olabilir. Genel olarak alan nesnelerinin en fazla drt kenar olabilir;
bununla birlikte, yatay alan nesneleri iin kenar saysnda bir st limit yoktur. 6 kenarl, L
eklindeki alan elemann kenarlar kolonlarla ayn yerlerde olacak ekilde iziniz. ekil 3-4 e
baknz.

Aklklarn izimi (Asansr ekirdei)

Bir alan nesnesi izmek iin Draw mens > Draw Area Objects > Draw Areas komutunu
kullannz, OPENING (aklk) zelliini seiniz ve alann ilk ke noktasna bir kez sol tula

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 22

 www.comp-engineering.com/havuz.html

tklayn, fareyi bir sonraki ke noktasna tayn ve sol tklayn, ve bu ekilde devam ederek
alan nesnesinin tm ke noktalarn tanmlayn. Ekrann sa alt kenarnda Similar Stories
seeneini seiniz ve grid izgisi 2 ve arasnda grid izgisi C nin sa ve sol kenarnda iki
aklk izin.Aklklar plan grnnde X iaretiyle grnrler. ekil 3-4 e baknz.

Koridor Alan Eleman izimi

ETABS da, kullanc bir alan elemanna NULL (NONE) zelliini atayabilir. NULL
zelliinin herhangi bir ktlesi, arl yada rijitlii yoktur, fakat ykleri aktarabilirler.
Koridorlar NULL zellii atanm olan alan nesneleri olarak izilebilirler. Bir alan nesnesi
izmek iin Draw mens > Draw Area Objects > Draw Areas komutunu kullannz,
NULL zelliini seiniz. Ekrann sa alt kenarnda Similar Stories seeneini seiniz ve L
ekilinde koridoru ekil 3-4 de grld gibi iziniz.

Koridor

Asansr
Boluu

ekil 3-4 at Plan Grn

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 23

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Alan Yk Atamalar
Define mens > Statik Load Cases (Tanmla > Statik Yk Durumlar) komutuna tklaynz.
Define Statik Load Case Names (Statik Yk Durum simleri Tanmla) formu ekrana
gelecektir. Bu rnek iin, yk durumu oluturacaz:

1. Yanal deprem ykleri

Auto Lateral Load (Otomatik Yanal Yk) esi, yk tipi deprem (quake) veya
rzgar (wind) olmadka aktif deildir. Yk tipini deprem yada rzgar olarak
tanmladnzda, Auto Lateral Load alr listesi aktif hale gelecektir ve burada
None seeneini yada tanmlanan yk durumu iin otomatik olarak oluturulan
deiik ynetmeliklere bal yklerden biri seilebilir. Bu rnek iin, UBC 97
ynetmeliini seip, ADD (Ekle) kutusuna tklaynz. Daha sonra, Modify
Lateral Load (Yanal Yk Dzenle) kutusuna tklaynz ve alan formdaki
parametreleri uygun ekilde doldurunuz.

2. Hareketli ykler

Bir hareketli yk ismi yaznz, LIVE yk tipini seiniz ve ADD kutusuna

tklaynz.

3. Azaltma yaplmayan hareketli ykler

Azaltma yaplabilir hareketli ykler, boyutlandrma ilemi srasnda ETABS

tarafndan otomatik olarak azaltlrlar. Hareketli yk azaltma parametreleri
Options mens > Preferences > Live Load Reduction (Seenekler > Tercihler
> Hareketli Yk Azaltmas) komutu kullanlarak belirlenebilir. Azaltlabilir
hareketli yk durumu ismi yaznz, REDUCE LIVE yk tipi seeneini seiniz
ve ekleye tklaynz.

Daha sonra, demedeki alan elemanlarn seiniz ve Assign mens > Shell/Area Loads >
Uniform (Ata > Kabuk/Alan Ykleri > Dzgn Yayl) komutunu vererek Uniform Surface
Loads (Dzgn Yayl Yzey Ykleri) formunu grntleyiniz. Bir yk deeri giriniz ve
hareketli yk durumunu seiniz, daha sonra alr liste kutusundan dorultuyu seiniz.
Gravity (Arlk Yk) dorultusunun negatif Global-Z olarak alndna dikkat ediniz.
Arlk yk dorultususunda bir yk girerken, eer arlk yk dorultusu seiliyse pozitif
bir rakam giriniz.

Davran Spektrumu Analizi

Bir davran spektrumu fonksiyonu gerekte periyoda kar gelen spektral ivme deerlerinin
bir listesidir. ETABS da, fonksiyondaki ivme deerlerinin normalize edilmi olduu
varsaylr; bu da, fonksiyonlarn kendilerinin birimlerinin olmad varsayld anlamndadr.
Bunun yerine davran spektrumu durumu tanmlandnda, birimler fonksiyonla arplan bir
lek arpan ile ilikilendirilir ve tanmlanrlar.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 24

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Davran spektrumu fonksiyonlarn aadaki gibi tanmlaynz:

Define mens > Response Spectrum Functions (Tanmla > Davran Spektrumu
Fonksiyonlar) komutunu vererek Define Response Spectrum Functions (Davran
Spektrumu Fonksiyonlar Tanmla) formuna giriniz. Bu formun Response Spectra (Davran
Spektrumu) alannda mevcut tanml bulunan davran spektrumu fonksiyonlarnn bir listesi
vardr. UBC 97 spektrumunu seiniz ve OK e tklaynz.

Davran spektrumu fonksiyonunu tanmladktan sonra, aadaki gibi bir davran spektrumu
yk durumu tanmlaynz:

Define mens > Response Spectrum Cases (Tanmla > Davran Spektrumu Yk
Durumlar) komutuna tklayarak Define Response Spectra (Davran Spektrumu Tanmla)
formunu grntleyiniz. Define Response Spectrum formunda Spectra (Spektrum)
alannda mevcut tanml bulunan davran spektrumu yk durumlarnn bir listesi vardr.

Add New Spectrum (Yeni Spektrum Ekle) kutusuna tklaynz, Response Spectrum Case
Data (Davran Spektrumu Durum Bilgisi) formu ekrana gelecektir. Yap snmn
(damping) .05 olarak giriniz. Structural and function damping (Yap ve fonksiyon snm)
seeneini anlamanz nemlidir. Bu seenek davran spektrumu analizinde tm modlarda
bulunan modal snm tanmlar. Ayn zamanda ETABS, davran spekturumu yk durumu
iin tanmlanan davran spekturumu fonksiyonlarnn tamamnn burada belirlenen snm
oranyla tanmlandn varsayar.

CQC mod birletirme seeneini seiniz. Bu Wilson, Kiureghian ve Bayo (1981) tarafndan
anlatlan Complete Quadratic Combination (Tam Karasel Kombinezon) yntemidir. Bu
mod birletirme yntemi, yakn aralkl modlar arasnda modal snmn yol at istatistiksel
birletirmeyi gz nne alr. Modal snmn arttrlmas yakn aralkl modlar aras
birletirmeyi arttrr. Eer modal snm tm modlar iin 0 ise, CQC yntemi SRSS
yntemine dnecektir.

SRSS ynl birletirme yntemi seeneini seiniz. Yapdaki her deplasman, kuvvet veya
gerilme bykl iin mod birletirme her bir ivme ynnde tek bir pozitif sonu retir.
Verilen tepki byklkleri iin, bu ynl deerler tek bir pozitif sonu retmek iin
birletirirlirler. SRSS bu ynl deerleri onlarn karelerinin toplamnn kare kkn alarak
birletirir. Dier tm girdiler deimeden kalr. Bu yntem kullanlarak hesaplanan sonular
tanmladnz tahrik asndan (excitation angle) bamsz olarak deimez. Bu metod ynl
birletirme iin nerilen ve nceden tanml yntemdir.

Input Response Spectra (Davran Spektrumu Verileri) altnda, davran spektrumu

durumunun her yerel koordinat sistemi iin bir davran spektrum fonksiyonu sein. Bu
durumda, spektrum ismi FUNC1 olmal. OK kutusuna tklayarak model iin davran
spekturumu veri giriini tamamlaynz.

Perde Duvar Boyutlama

Dzgn Yayl Donat Kesit Tipi (Uniform Reinforcing Section):

Eilme boyutlamas ve/veya kontrolleri iin, program otomatik olarak analizde kullanlan
perde kesitiyle ayn olan (program iinden eriilebilen fonksiyon) bir Section Designer

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 25

 www.comp-engineering.com/havuz.html

(Kesit Hesaplayc) perde kesiti oluturur. Bu perde kesiti ierisine dzgn yayl donat
yerletirilir. Donatlar, perde verileri dzeltmelerinden (pier overwrites) deitirilebilir.
Dzgn yayl donat kesitli perde, dzlem yada boyutlu olabilir. Kayma donats hesab
ve snr blgesi kontrolleri iin program otomatik olarak (kendi iinde) analiz edilen perde
kesitini dzlem ayaklara bler ve daha sonra her bir aya ayr olarak boyutlar ve her ayak
iin sonucu ayr olarak raporlar.

Genel Donat Kesit Tipi (General Reinforcing Section):

Eilme boyutlamas veya kontrolleri iin, perde geometrisi ve donats kullanc tarafndan
Section Designer yardmc programnda tanmlanr. Section Designer da tanmlanan kesit
dzlem yada boyutlu olabilir. Kayma donats hesab ve snr blgesi kontrolleri iin
program otomatik olarak (kendi iinde) analiz edilen perde kesitini dzlem ayaklara bler ve
daha sonra her bir aya ayr olarak boyutlar ve her ayak iin sonucu ayr olarak raporlar.

Basitletirilmi Perde Kesit Tipi (Simplified Pier Section):

Perde kesitleri, perde boyutlama dzeltmeleri iinde tanmlanr. Basitletirilmi kesit bir boy
ve bir kalnlk ile tanmlanr. Boy perdenin 2-ekseni dorultsundadr. Kalnlk ise perdenin 3-
ekseni dorultusundadr. Bununla birlikte eer isteseniz, basitletirilmi perde kesitinin tek bir
kenarnda veya her iki kenarnda kalnlatrlm kenar elemanlar (thickened edge members)
tanmlayabilirsiniz. Basitletirilmi kesitte donat tanmlayamazsnz. Bununla birlikte,
basitletirilmi kesit sadece boyutlama yaplrken kullanlabilir, kullanc-tanml kesitlerin
kontrol edilmesinde kullanlamaz. Basitletirilmi kesitler her zaman dzlemseldir.

Kesit Hesaplaycy (Section Designer) Kullanmak

Section Designer basitten karmaa tm kiri, kolon ve perde kesitlerinin tasarmna olanak
veren gl bir programdr. Kesit zelliklerini, etkileim yzeylerini ve moment-erilik
ilikilerini gsterilebilir. Section Designer kullanmak iin, Define > Frame Section > Add
SD Section (Tanmla > ubuk Kesiti > SD Kesiti Ekle) altnda Section Designer kutusuna
tklaynz.

Draw mens > Draw Poly Shape (iz > okgen ekil iz) komutunu kullanarak bir
okgen izebilirsiniz. Bir okgen kendi kenar noktalarnn koordinatlaryla tanmlanr. Bir
okgen ekil izmek iin her bir ke noktalarnn olmalarn istediiniz yerlere tklarsnz.
ekli son ke noktasna ift tklayarak veya son ke noktasna bir kez tklayp ardndan
klavyede Enter (yada Esc) tuuna basarak tamamlarsnz.

SD Section Data (SD Kesit Bilgisi) formunda Done (Tamam) kutusuna tklaynz, bu kesite
bir isim veriniz (C-SHAPE). Bu kesit ismi artk Assign > Frame Section (Ata > ubuk
Kesiti) iletiim kutusunda mevcut olacaktr. ekil 3-5 de grld gibi bir okgen ekil
iziniz.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 26

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 3-5 Section Designer (Kesit Hesaplayc) Modl

imdi bu kesiti bir kolon elemanna atayabilirsiniz. C-SHAPE kesitini C ve 3 grid

izgisilerinin kesiimlerindeki tm kolonlara ataynz. Bu kesime noktasndaki tm kolonlar
seiniz ve Assign > Frame/Line > Frame Section (Ata > ubuk/izgisel > ubuk Kesiti)
giderek CSHAPE kesitini seiniz. Eer plan grnne bakacak olursanz (ekil 3-6 ya
baknz), kesitin gerek eklinin gsterildiini grebilirsiniz.

Otomatik izgi Bamll (Auto Line Constraint)

Assign > Shell/Area > Area Object Mesh Options (Ata > Kabuk/Alan > Alan Nesnesi
Blmlendirme Seenekleri) altnda, alan elemanlarna zel bir blmlendirme (mesh)
atayabilirsiniz. Modelde, tm blmlendirme noktalar perde duvarlarnn ke noktalaryla
birlemez. Genel olarak sonlu eleman analizinde, kabuk elemanlar dier elemanlarla sadece
ke noktalarnda birleirler. Bir eleman bir dier kabuk elemannn ke noktasyla
birlemek yerine kabuk elemann kenaryla birleirse, eleman ve kabuk elaman arasnda bir
balant olmaz. ETABS bu davran altnda analiz yapabilir. Bununla birlikte, ETABS ayn
zamanda otomatik izgi bamllklarn da kullanabilir. ETABS n otomatik izgi
bamll zellii, bir kabuk elemann kenaryla birleen bir elemann kabuk elemanla
balanmasna olanak verir. ETABS, kabuk elemann kenar boyunca bamllk noktalar
oluturup dier elemann ilgili kenaryla birlikte hareket etmesini salayarak, kendi iinde
elemanlar arasndaki balanty kurar. ETABS n otomatik izgi bamll zelliiyle ilgili
daha fazla bilgi u adresten indirilebilir:

http://www.comp-engineering.com/havuz.html

Sonlu Eleman Hasr Gruplarnn Birleiminde SAP2000 ve ETABS 'n Salad Kolaylk,
Computers & Structures, Inc.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 27

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Kare Betonarme
Kesit

C ekilinde Kesit
(C-SHAPE)

ekil 3-6 Plan grn

oklu Kesit Kuvvetleri (Section Cut Forces)

oklu Kesitleri (Section Cuts) tanmlamak iin iki seenek vardr:

1. Birinci seenek kesitin yerini tanmlamaktr. Define mens > Section Cuts (Tanmla
> oklu Kesitler) komutu kullanlarak bir modelde oklu kesite gelen sonu kuvvetleri
bulunabilir. oklu kesitler analizden nce veya sonra tanmlanabilir. Ancak tanmlama
iin analizin altrlmasn beklemek en gvenlisidir. Genel olarak modelin tm
blmlendirmesi yaplana kadar (eer varsa), oklu kesitlerin tanmlanmamas, daha da
nemlisi, oklu kesitlerde kullanlan gruplarn tanmlanmamas gerekir. Eer gruplar
blmlendirmeden nce tanmlandysa, gruba dahil olmas gereken baz noktasal nesneler
henz oluturulmam olabilir.

2. kinci seenek oklu kesiti modelin herhangi bir ksmnda elle izmektir. Draw >
Draw Section Cut (iz > oklu Kesit iz) seenei kullanlarak yaplabilir. Model
analiz edilmi olmal ve bir eleman kuvvet/gerilme diyagram grnnde olmalsnz.
Buna Display > Show Member Force/Stress Diagram (Gster > Eleman

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 28

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Kuvvet/Gerilme Diyagramn Gster) altnda bir ubuk yada kabuk kuvveti seerek
ulalabilir. Bu rnekte oklu kesit kuvvetlerini bulmak iin bu ikinci seenek
kullanlmtr.

Kat 3 te grid izgisi C ve D arasndaki kabuk gerilme kuvvetlerini bulmak iin, Draw > Draw
Section Cut (iz > oklu Kesit iz) komutuna gidiniz. Grid izgisi D ye paralel bir izgi
iziniz. Yanp snen izgi Grid izgisi D boyunca uzanan oklu kesiti temsil eder. oklu kesit
kuvvetleri ekranda grlecektir. ekil 3-7 ve 3-8 e baknz.

oklu Kesit
(Section Cut)

ekil 3-7 Deprem Yk Durumu iin Gerilme Diyagram (S12)

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 29

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 3-8 oklu Kesit kuvvet kts

Sonular
Programda Perde Duvar Boyutlama ksm tamamlandktan sonra, sonular pek ok farkl
yntemle grebilirsiniz. Design mens > Shear Wall Design > Display Design Info
(Boyutlandrma > Perde Duvar Boyutlandrmas > Boyutlandrma Bilgilerini Gster)
komutunu kullanarak ktlarn ekranda dorudan model zerinde gsterilmesini
salayabilirsiniz. Tm Perde Duvar boyutlama ktlar File > Print Tables > Shear Wall
Design (Dosya > Tablolar Yazdr > Perde Duvar Boyutlamas) altndan yazdrlabilir.
stenirse, ekran grntleri File mens > Print Graphics (Dosya > Grafikleri Yazdr)
komutu kullanlarak yazdrlabilir. Aada baz boyutlama kts seenekleri listelenmitir:

Basitletirilmi perde boyuna donats

Basitletirilmi perde kenar elemanlar
Section Designer perde donat oranlar
Section Designer perde D/C oranlar
Perde Kirii (Spandrel) boyuna donats
Kayma donats
Perde Talep / Kapasite oranlar

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 30

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Boyutlama kts bilgileri ekranda grld srada, perde/perde kirii zerine sa tklayarak
daha ayrntl bilgi grebilirsiniz. ekil 3-9 a baknz.

ekil 3-9 Perde Duvar Boyutlama kts

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 31

 www.comp-engineering.com/havuz.html

leri Dzey Modelleme Teknikleri

rnek IV
Sekiz Katl Otopark Binas

Tanm
Bu yap, her kat seviyesinde erisel rampalar bulunan sekiz katl bir otopark binasdr. Tm
katlarn ykseklii 12 ft dir. X-dorultusundaki tm aklklar 24 feet, Y-dorultusundaki
aklklar da 36 feet geniliindedir. Yap rampalarn kenarnda bulunan erisel bir perde
duvar sistemiyle yatay olarak mesnetlenmitir.

rnekte Gsterilen nemli ETABS seenekleri

! oaltma Seenekleri
! izgilerden Alan Oluturulmas zellii
! Dorusal ve Spiral Garaj Rampas Oluturulmas
! Erisel Perde Duvar Oluturulmas
! oklu Kesit zlerinin izilmesi
! Otomatik izgi Bamll zellii
! OpenGL Grnlerinin Oluturulmas
! Otomatik Arlk Ykleri, Otomatik Yanal ve Sismik Ykler
! Rijit, Yar Rijit ve Esnek Deme Diyaframlar
! Hareketli Yk Azaltma arpanlar
! Betonarme Deme Diyafram Seviyesinde Kesme Kuvvetleri ve oklu Kesitler
! Eleman zellik Dzeltme arpanlar
! Balk ve Toplayc Kuvvetleri
! Perde Duvar ve Demeler iin Blmlendirme Teknikleri

Bilgisayar Modeli Tanm

Grid ve izgilerin retilmesi

Yap her bir aklkta hizasnda 11 kolon olmak zere, 5 aklkl bir sistemdir. Kip-in-saniye
birimleri kullanlmtr. X ve Y dorultularndaki aklklar srasyla 24 ve 36 feet dir. Yap 8
katldr ve kat ykseklikleri 12 feet dir.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 32

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Bu modeli oluturmak iin, 3 izgisi kesit grnne gidiniz. Grid izgisi C den Grid izgisi
A ya bir ubuk iziniz. Bu ubuu seip Edit > Replicate > Story Tab (Dzenle > oalt >
Kat Sekmesi) komutuna gidiniz ve FT katlar seiniz (katlar seerken CTRL tuuna basl
tutarak). Grid izgisi I dan Grid izgisi K ya bir ubuk iziniz ve bu kez bu ubuu
oaltrken TEK tek katlar seiniz. Daha sonra, 8. kattan 7. kata aprazlamasna ubuk
izerek balayp, her kattaki ubuklar aprazlarla birletirin. (Bu rnekte, setiiniz kiri
boyutunun bir nemi yoktur). Model aadaki gibi grnmelidir.

ekil 4-1 Rampa Yapsnn Kesiti

Rampa Oluturulmas
Bundan sonra, her kattaki tm yatay kirileri ve tm dier eik kirileri seiniz. Edit >
Extrude Lines to Areas > Linear (Dzenle > izgilerden Alan Olutur > Dorusal)
komutuna gidiniz. Increment Data (Art Bilgisi) kutusunda dy iin 36 feet ve oaltma
adedi (number) iin de 2 yaznz. Sonra da, tm dz kirileri tekrar ve ilk seferde seili
olmayan tm eik kirileri seiniz Ayn dntrme uygulamasn tekrar yapn fakat bu kez
dy iin -36ft kullann. Modeliniz imdi ekil 4-2 deki gibi grnmeli.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 33

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 4-2 Rampa Yapsnn 3-D Grn

Dairesel Kenar Rampas Oluturulmas

Artk, dairesel rampay yapmaya hazrz. A kesit grnne gidiniz, ve Grid izgisi 3 ve 4
arasndaki bir noktadan Grid izgisi 5 e bir ubuk iziniz. (Draw > Snap to > Line and
Edges altnda izgi ve kenarlara kenetle seeneklerinin aktif olduuna emin olunuz). Bu
ubuu tm ift katlara oaltnz. A Kesitindeki tm ubuklar seiniz ve Edit > Extrude
Lines to Areas > Radial (Dzenle > izgilerden Alan Olutur > Radyal) sekmesine gidiniz.
Rampa tam bir yarm daire olacak bu nedenle, deerleri 10 derece ayla 18 kere
dndrlerek toplam 180 derecelik eri bir yzey olmasn salayacak ekilde giriniz. Toplam
d 2 kat yani 288in olacaktr. (Angle: 10, Number: 18 ve Total Drop: 288in)

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 34

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Rampa grid izgisi 3 ve A

etrafnda dndrld. Y
koordinat 864 tr.

ekil 4-3 Extrude Lines to Areas (izgilerden Alan Olutur) formu

Bu adm tamamladktan sonra, modeliniz ekil 4-4 deki gibi grnmeli.

ekil 4-4 Dairesel Rampa Yaps

Erisel Perde Duvar Oluturulmas

Burada dairesel rampa yzeyinin kenarnda, yapnn tm ykseklii boyunca uzanacak erisel
bir perde duvar yzeyi oluturmakla ilgileneceiz. Kat plan 8 e gidin ve ekrann sa
kenarndaki aa alr kutudan All Stories (Tm Katlar) seeneini seiniz. View > Set
Building View Options (Grn > Bina Grn Seeneklerini Deitir) formunda Point
Objects (Noktasal Nesneler) seenei altndaki invisible (gizli) anahtarn seili durumdan

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 35

 www.comp-engineering.com/havuz.html

karnz. Bu seenek kullancnn erisel perde duvar olutururken dm noktalarn

grmesini ve onlara kenetlenmeyi salayacaktr. Draw > Draw Area Objects > Draw Walls
(iz > Alan Nesnesi iz > Duvar iz) komutuna gidiniz ve Grid izgileri A ve 5 in
kesiiminde bulunan dm noktas zerine tklaynz. Rampann kenar etrafndaki tm
dm noktalarna tklamaya devam ediniz. Yarm dairenin yarsna geldiinizde, kat plan 7
ye gitmeniz gerekli nk Kat 8 altnda bulunan dier dm noktalar grlmeyecektir.
Grid izgileri 1 ve A nn kesiimine geldiinizde yarm daire tamamlanacaktr.

Developed Elevation (oklu Kesit zi)

oklu kesit izleri yapnn birden fazla yzn tek bir alm grn iinde ayn anda
gsterebilirler. Bir oklu kesit izi izmek iin nce, menden Draw > Draw Developed
Elevation Definition (iz > oklu Kesit zini izerek Belirt) seip, formun Developed
Elevations (oklu Kesit zleri) alanndaki derleme kutusuna oklu kesit izi iin bir isim
yazp, Add New Name (Yeni sim Ekle) kutusuna tklanmaldr. Daha sonra, kat plan 8 de,
erisel perde duvarn iziminde yapld gibi, rampann kenarlarndaki dm nokalar
zerine tekrar bir yarm daire tamamlanncaya kadar tklayp kesit izilmelidir. Kesiti View
mens > Set Elevation View (Grn > Yandan Grn Se) seeneine tklayp,
oluturduunuz oklu kesit izinin ismini seerek grebilirsiniz.

Not: Eer Options mens > Windows (Seenekler > Pencereler) komutu iki veye daha
fazla pencere iin ayarlandysa ve bu pencereler Plan veya 3D Grne ayarlysa, oklu kesit
izi bu Plan ve 3D Grn pencerelerinde cyan renginde bir izgiyle (n tanml)
gsterilecektir. Bir ka duvar elemann seerek onlar siliniz. Bu eri perde duvar eleman
zerinde bir aklk oluturacaktr. Modeliniz ekil 4-5 deki gibi grnmelidir.

ekil 4-5 Erisel Perde Duvarlar olan Dairesel Rampa Yaps

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 36

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Betonarme Deme Sisteminin

Modellenmesi / Boyutlandrlmas
rnek V
ift Dorultuda alan Yatay Plak
Deme Sistemi

Tanm
Bu rnek Portlan Cement Association tarafndan yaynlanm Notes on ACI 318-02 Building
Code Requirements for Structural Concrete kitabndaki 19.1 rneidir. Drt katl, katlarnda
iki dorultuda alan kirisiz demeleri bulunan bir betonarme yapdr. Kat ykseklikleri 9ft
dir. Tm aklklar X-dorultusunda 14 feet ve Y-dorultusunda 18 feet uzunluundadr.
Ortadaki katlardan biri demenin analiz ve boyutlandrmas amacyla ETABS dan SAFE
programna aktarlacaktr.

rnekte Gsterilen nemli ETABS ve SAFE Seenekleri

! Karmak Demelerin izimi ve Boyutlandrlmas
! Plan ve Kesit Grnleri retilmesi
! Darya Aktarma/Dardan Alma (Export/Import) Seenekleri
! Betonarme Deme Boyutlandrmas
! atlam Kesitli Demede Sehim Kontrol
! Donat Detaylar ve Donat Metraj Tablolar

Bilgisayar Modeli Tanm

Grid ve izgi Tanmlar

Yap 4 kolonlu, 3 aklkl bir sistemdir. Kip-in-saniye birimleri kullanlmtr. Yap 4
katldr, kat ykseklikleri 9ft dir.
Yapyla ilgili dier parametreler aadaki gibidir:
Scaklk Genleme Katsays = 6.500E-06
Poison oran = 0.3
Beton Basn Dayanm, f 'c = 4 ksi
Eilme Donats Akma Dayanm, fy = 60 ksi

Deme zellikleri:

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 37

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Deme Kalnl (Eilme) = 12 in

Deme Kalnl (Membran) = 12 in

Bina Ykleri:

Hareketli Ykler at = 40 psf

Kat 3 = 40 psf
Kat 2 = 40 psf
Kat 1 = 40 psf
Ek l Yk at = 20 psf
Kat 3 = 20 psf
Kat 2 = 20 psf
Kat 1 = 20 psf

Bu modeli oluturmak iin, File > New Model (Dosya > Yeni Model) seeneine gidiniz.
Grid Dimensions (Grid lleri) alannda, X ve Y dorultularndaki izgi saylarn (number
of lines) doldurunuz (4). X ve Y dorultularndaki aralklar (spacing) giriniz (srasyla 14 ft
ve 18 ft). Story Dimensions (Kat lleri) alannda kat saysn (4) ve kat yksekliini (9 ft)
giriniz. Sonra, Add Structural Objects (Yapsal Nesneler Ekle) alannda, Flat Slab (Mantar
Deme) kutusuna tklaynz. Flat Slab iletiim kutusu ekrana gelecektir. Drop Panel (D
Tablas) boyutunu 16 in olarak deitirin. 20 psf l yk ve 40 psf hareketli yk deeri girin.
OK kutusuna tklayarak Flat Slab iletiim kutusundan kn. Tekrar OK kutusuna tklayarak
modeli grntleyin. Model ekil 5-1 deki gibi grnmelidir.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 38

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 5-1 ki dorultuda alan deme modeli 3D grn

Import/Export Seenekleri
File mens > Export > Save Story as SAFE .f2k Text File (File > Dar Aktar > Kat
Plann SAFE .f2k Metin Dosyas Olarak Kaydet) komutu belirlenen bir kat seviyesini SAFE
.f2k veri dosyas olarak kaydetmenize olanak salar. Bu dosya/modeli daha sonra SAFE iine
aktarabilirsiniz.

Story to Export (Aktarlacak Kat) aa-alr listesi: Aa alr listeden aktarlacak

kat seviyesini seiniz. Biz burada Kat 3 (Story 3) seeceiz.
Modeli aktarrken baz seenekler mevcuttur. Bunlar:
o Export Floor Loads Only (Sadece Kat Yklerini Aktar)
o Export Floor Loads and Loads from Above (Kat Ykleri ve stndeki
Ykleri Aktar)

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 39

 www.comp-engineering.com/havuz.html

o Export Floor Loads plus Column and Wall Distortions (Kat Ykleri, Kolon
ve Duvar Deformasyonlarn Aktar)
Onay kutusundaki iaret kaldrldnda, ilgili e dahil edilmeyecektir. Ayn anda
sadece bir onay kutusu iaretlenebilir. Biz burada kat ykleri ve stten gelen ykleri
aktarma seeneiyle ilgileniyoruz.
Select Cases (Durumlar Se) kutusu. Bu kutuya tklandnda Select Loads (Ykleri
Se) formu grntlenir. Mevcut ykleri parlak hale getirip seebilir veya seimi
kaldrabilirsiniz. l ve Hareketli ykleri seiniz ve OK kutusuna tklaynz.
ETABS imdi kullancdan modele bir isim vermesini isteyecektir. Bir model ismi giriniz ve
SAVE e tklaynz.

Daha sonra, SAFE programn anz. File (Dosya) mens altnda Import > SAFE .f2k file
(Dardan Al > SAFE .f2k dosyas) seeneine tklaynz ve .f2k dosyasn seiniz. OPEN a
tklaynz. Model ekil 5-2 deki gibi grmelidir:

ekil 5-2 ift dorultuda alan deme modelinin plan grn

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 40

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Tm 3. kat demesinin SAFE programna aktarldn greceksiniz. Tm malzeme

zellikleri, deme zellikleri ve tm 3. kat ve zerindeki ykler aktarlmtr.

atlam Kesitli Deme Analizi

Analysis mens > Set Options (Analiz > Seenekleri Tanmla) komutu Analysis Options
(Analiz Seenekleri) formuna eriim salar. Analiz Seenekleri formundaki kullanlabilir
seenekler seilen Analiz Tipine (Analysis Type) baldr. adet seenek vardr:

Normal. Analiz Tipi, Normal olduu zaman n tanml Maksimum Blmlendirme

lsn (Maximum Mesh Dimension) kabul ediniz veya derleme kutusuna yeni bir
deer giriniz. Maksimum Blmlendirme ls aada anlatlmtr.
Normal and Cracked Deflections. (Normal ve atlam Kesitli Deme deplasman)
Analiz Tipi, Normal ve atlam Kesitli Deme olduu zaman, Interpolation
Options for Slab Cracking Modifier (Deme atlam Kesit Dzeltmesi iin
Enterpolasyon Seenekleri) ni seiniz (lineer, quadratik, kbik, veya 4. dereceden).
n tanml Maksimum Blmlendirme lsn (Maximum Mesh Dimension) kabul
ediniz veya derleme kutusuna yeni bir deer giriniz. Maksimum Blmlendirme
ls aada anlatlmtr.

Specify Cracked Reinforcement (atlam Kesit Donats Tanmla) kutusu

tklandnda, SAFE atlama analizi formu iin donat artlarn gsterir.

atlama Analizi iin Donat artlar (The Reinforcing Specification for Cracking
Analysis) formu atlama analizinde kullanlacak donaty tanmlamak iin kullanlr.
Formun ortasndaki hesap tablosu strip ID (erit ID), donat iin X ve Y balang
deerleri, donatnn genilik ve uzunluu ve donatnn konumunu (st yada alt)
gsterir. Form sizin seenei de (Program Calculated, User Typical ve User
Other) bir arada kullanmanza olanak vermek ve sizin ihtiyalarnz karlayacak
ekilde kolayca veri giriini yapmanza olanak verecek ekilde tasarlanmtr. rnek
olarak, eer donatnn ou (ama tamam deil) SAFE tarafndan hesaplanabiliyorsa,
(1) Program Calculated kutusuna tklayn; (2) deitirilecek veri satrnda Reinf
Type kolonundaki hcreye tklayn; (3) User Typical veya User Other seeneini
sein; ve (4) yukarda anlatld gibi User Typical veya User Other seenei iin ilave
veri giriini yaparak n tanml artlardan bakasn gerektiren donatlar
deitirebilirsiniz.
Iterative for Uplift. Analiz Tipi Iterative for Uplift olduunda, maksimum iterasyon
says ve yaknsama tolerans iin n tanml deerleri kabul ediniz veya derleme
kutusuna direk yazarak yeni deerler giriniz. Bu seenee zellikle radye temellerin
analizi yaplrken ekme gerilmesinin ortadan kaldrlmasnda ihtiya duyulur. n
tanml Maksimum Blmlendirme lsn (Maximum Mesh Dimension) kabul
ediniz veya derleme kutusuna yeni bir deer giriniz. Maksimum Blmlendirme
ls aada anlatlmtr.
Bu model iin, Normal and Craced Deflection seeneini seiniz ve OK kutusuna
tklaynz. Artk bu deme iin analiz ve boyutlandrma yapmaya hazrz. Analyze (Analiz)
mens altnda Run Analysis (Analizi altr) komutuna tklaynz. SAFE modeli kere
analiz edecektir. Birinci iterasyonda sradan bir elastik analiz yapacaktr. kinci iterasyonda
sadece l ykte kar yaplan atlama analizi yapacaktr. Son olarak nc iterasyonda, l
ve hareketli yklere kar yaplan atlama analizi yapacaktr. Tamamlandktan sonra, kullanc

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 41

 www.comp-engineering.com/havuz.html

atlama analizi sehimlerini Display > Show Deformed Shape (Gster > ekil Deitirmi
Hali Gster) ve long-term cracked deflection kutusunu seerek grebilir.

Sonular
Artk programda boyutlama ksmn altrmaya hazrz. Design (Boyutlandrma) mensne
gidiniz ve Start Design (Boyutlandrmay Balat) komutuna tklaynz. Modelinizin plan
grnnde, hesaplanan momentlere karlk gelen gerekli donat miktarnn gsterirken
greceksiniz. Design > Display Design Info (Boyutlandrma > Boyutlandrma Bilgilerini
Gster) komutuna gidiniz, Slab Reinforcing (Deme Donats) iletiim kutusu
grntlenecektir. Biz burada y-dorultusundaki eriti (Y Direction Strip) grntlemek ve
orta eritte ne kadar #4 ubuk gerekli olduunu tayin etmekle ilgileniyoruz. Bunlar yaptktan
sonra, Slab Reinforcing iletiim kutusu ekil 5-3 deki gibi grnmelidir.

ekil 5-3 Deme Donats letiim Kutusu

OK kutusuna tkladnzda Y-dorultusundaki her erit iin gerekli #4 ubuunu

greceksiniz. ekil 5-4 e baknz.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 42

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 5-4 Y-eridi iin Deme Donats

Eer grid izgisi B ce C arasndaki orta erite bakacak olursanz, erit boyunca 3 adet #4
ubuunun gerekli olduunu greceksiniz. Bu sonu Notes on ACI 318-02 Building Code
Requirements for Structural Concrete kitabndaki rnek 19.1 de verilen sonula
uyumaktadr.

CSIDetailer
CSiDetailer detayl donat resimlerini boyutlandrma ynetmelikleriyle uyumlu olarak
hazrlar, rnein ACI-315-99 veya kullanc tercihleri gibi. Bu tercihler ynetmeliklerle
uyumlu olabilecei gibi ilave ihtiyalar karlamalar iin de zelletirilebilirler.

CsiDetailer, SAFE kullanlarak oluturulmu analiz ve boyutlama bilgilerinden donat detay

(imalat) resimleri retir. CSiDetailer tarafndan retilen boyutlandrma ve resimlerin eksiksiz
olarak dikkatlice dzenlenmesi ve denetlenmesinden kullanc sorumludur. Deiikliklere

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 43

 www.comp-engineering.com/havuz.html

olanak tanmak amacyla, CSiDetailer DXF ve DWG izim dosyalar oluturabilir. Bu

izimler daha sonra AutoCAD veya dier CAD yazlmlaryla alp dzenlenebilir.

CSiDetailer kullanlarak donat resimlerinin retilmesideki temel ilemler SAFE tarafndan

retilen ktlarn kullanlmasn ve daha sonra da detaylandrma ilemine yol gstermek iin
eitli formlar yardmyla tercih ve seeneklerin deitirilmesini ierir. Detailer harekete
geirildikten sonra, resimlere eitli grnler eklenir ve otomatik olarak dzenlenir.
Grnler ve tercihler gerekli olduunda kullanc tarafndan deitirilebilir. Resimler daha
sonra bir yazcda yazdrlabilir, yada AutoCAD ile kullanlmak zere DXF veya DXG
dosyalarna aktarlabilir.

Tercihler ayarlandktan sonra, Detailing mens > Start Detailer (Detaylandrma >
Detailer Balat) komutuna tklayarak CSiDetailer balatnz ve Detailing Status
(Detaylandrma Durumu) formunu grntleyiniz. Program modelin detaylandrmasn
yaptka, ilerleme Detailing Status formunda grlebilir. Detaylandrma tamamlandnda,
program mmkn olan btn resimleri otomatik olarak retir ve onlar proje dosyasna ekler.
CSiDetailer ana penceresinde File, Edit, View, Drawing, Tables, Options ve Help (srasyla
Dosya, Dzenle, Grn, izim, Tablolar, Seenekler ve Yardm) menleri grlr.

Eer resimlerde ilave hassasiyete ihtiya duyulursa, onlar AutoCAD/CAD uyumlu bir
formata aktarn. File mens > Export Drawing (Dosya > Resimleri Dar Aktar) komutuna
tklayarak Export Drawing formunu grntleyin. Aktarm iin dosya formatn ve hangi
resimlerin aktarlacan (mevcut, tm, veya seili olanlar) belirlemek iin formu kullann.
Dosyalar DXF yada DWG dosya formatlarnda aktarlabilir.

ekil 5-5 de, CSiDetailer tarafndan oluturulabilen bir izim tipi rnei grlmekte.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 44

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 5-5 CSiDetailer Deme Donatlar

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 45

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Yap Dinamii Zaman Alan Analizi

rnek VI
(Time History Analysis)

Tanm
Burada ETABS n gl zaman alan analizi zelliini gstermek iin basit bir 2D ereve
rnei kullanlacaktr. Bu modeldeki ama iki ayr yk durumuna gre bir noktann
sehimindeki deiimi gstermektir. Birinci yk durumunda kiriin ortasna 100 kip lik bir
yk etkimektedir. Ltfen ekil 6-1 e baknz. kinci yk durumunda ise ayn 100 kip lik yk
bir zaman alan fonksiyonu olarak etkitilmektedir. Yk ok ksa bir zaman diliminde
etkitilecektir, bu durum arpma ykne benzetilebilir.

rnekte Gsterilen nemli ETABS ve SAFE Seenekleri

! Zaman Alan Fonksiyonlar (Time History Functions)
! Zaman Alan zleri (Time History Traces)
! zvektr Analizi (Eigenvector Analysis)

ekil 6-1 Betonarme erevenin 2D grn

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 46

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Bilgisayar Modeli Tanm

Yap iki kolonlu, tek aklkl bir sistemdir. Kip-in-saniye birimleri kullanlmtr. Kolonlarn
ykseklikleri 12 ft ve kiriin boyu 24 feet dir. Betonarme kiri kesiti 12x18 olan bir
dikdrtgen elemandr. Kolonlar 18x18 kare elemanlardr. 100 kip lik yk kirie atamak iin,
kirii seiniz, Assign > Frame Line Loads > Point Loads (Ata > ubuk/izgisel Ykler >
Noktasal Ykler) komutuna gidiniz. LIVE yk durumunu seiniz, ve daha sonra Point Loads
(Noktasal Ykler) alannda, mesafe (distance) iin .5 ve yk (load) iin -100 kips giriniz.
Bylece ilk yk durumunu tanmlam olduk.

Zaman Alan Fonksiyonu Tanm

Bir zaman alan fonksiyonu (a) bir zaman ve fonksiyon deerleri listesi olabilir veya (b) eit
zaman aralklarnda meydana gelmesi beklenen fonksiyon deerleri olabilir. Bir zaman alan
fonksiyonundaki fonksiyon deerleri (a) yer ivmesi deerleri olabilir veya (b) belirli yk
durumlar iin tanmlanan arpanlar olabilir (kuvvet yada deplasman).
Aadaki ekilde bir zaman alan fonksiyonu tanmlayn:
1. Define mens > Time History Functions (Tanmla > Zaman Alan Fonksiyonlar)
komutuna tklaynz.

2. Define Time History Functions (Zaman Alan Fonksiyonlar Tanmla) formu

grldnde, Add User Function (Kullanc Fonksiyonu Ekle) yi seiniz ve
Modify/Show Function (Fonksiyon Dzenle Gster) kutusuna tklaynz. Fonksiyon
tipini gsteren bir baka form ekrana gelecektir. Formdaki deerleri gerektii gibi
deitiriniz. ekil 6-2 de grlen deerleri giriniz:

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 47

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 6-2 Zaman Alan Fonksiyonu Formu

Zaman Alan Yk Durumu Tanm

Zaman alan durumu tanmlamak, deitirmek yada silmek iin Define mens > Time
History Cases (Tanmla > Zaman Alan Yk Durumlar) komutuna tklaynz. Bu komutun
aktif olmas iin en azndan bir zaman alan fonksiyonunun tanmlanm olmas gerektiine
dikkat ediniz.

1. Formun History (Zaman Alan) alannda mevcut olan bir zaman alan yk durumunu
iaretleyin.

2. Time History Case Data (Zaman Alan Durum Bilgisi) formuna erimek iin Modify
(Deitir) kutusuna tklaynz. stenen deiikleri bu formu kullanarak yapabilirsiniz.

3. Lineer Analiz Tipini (analysis type > linear) seiniz. Lineer zaman alan analizinde,
tm nesneler lineer davran gsterir. Lineer zaman alan analizinde link elemanlarnn

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 48

 www.comp-engineering.com/havuz.html

sadece lineer zellikleri dikkate alnr. Bu rnekte, herhangi bir link eleman
kullanmyoruz.

4. Modal Damping (Modal Snm) kutusuna tklaynz ve .01 deerini giriniz. Bylece
tm modalara %1 snm atanm olur. Bu bir kritik snm yzdesidir.

5. Number of Output Time Steps (kt Zaman Adm Says) iin 1000 deerini giriniz.
kt zaman adm says, kt sonularnn raporland eit aralkl adm saysdr. Bu
deeri zaman alan fonksiyonunda girilen zaman adm saysyla kartrmaynz. kt
zaman adm says zaman alan fonksiyonunda girilen zaman adm saysndan farkl
olabilir. kt zaman adm says (number of output time steps) ile kt zaman adm
boyutu (output time step size) arpm kt sonularnn alnd sreye eittir.

6. Output Time Step Size (kt Zaman Adm Boyutu) iin .002 deerini giriniz. kt
zaman adm boyutu, kt zaman admlar arasndaki eit zaman aralklarnn sresidir,
birimi saniyedir. Bu deeri zaman alan fonksiyonunda girilen zaman adm boyutuyla
kartrmaynz. kt zaman adm says boyutu zaman alan fonksiyonunda girilen girdi
zaman adm boyutundan (input time step size) farkl olabilir. kt zaman adm says
(number of output time steps) ile kt zaman adm boyutu (output time step size) arpm
kt sonularnn alnd sreye eittir.

7. Load Assignments (Yk Atamalar) kutusunda, LIVE yk durumunu seiniz; STEP

zaman alan fonksiyonunu seiniz ve lek arpan (scale factor) olarak 1 deerini giriniz.
Srayla ADD ve sonra da OK kutularna tklaynz.

8. Analizi altrmadan nce, kirii seiniz, Edit > Divide Lines (Dzenle > izgileri
Bl) formuna gidiniz ve ilk seenei seerek kirii 4 elemana blnz. Bylece, kiri
elemannn her drtte birlik ksmna yerleen 3 dm noktanz olacaktr.

Sonular
Analizi altrdktan sonra, Display > Show Deformed Shape (Gster > ekil Deitirmi
Hali Gster) altnda LIVE yk durumunu seip OK e tklaynz. Uygulanan 100 kip lik
statik yk nedeniyle erevede oluan deplasmanlar greceksiniz. Aadaki ekilden
deplasmann .953 in olduunu grebilirsiniz.

ekil 6-4 Dm Noktas Deplasman

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 49

 www.comp-engineering.com/havuz.html

Zaman Alan zleri (Time History Traces)

Zaman alan analizi altrdktan sonra, Display mens > Show Time History Traces
(Gster > Zaman Alan zlerini Gster) komutuyla Time History Display Definition (Zaman
Alan Grn Tanm) formuna giriniz. Bu formu kullanarak eitli zaman alan erileri
izmek iin gerekli bilgiyi tanmlayabilirsiniz.

Bir zaman alan izi basite bir dey zaman alan fonksiyonuna karlk gelen bir yatay zaman
alan fonksiyonudur. Dey zaman alan fonksiyonu tanml herhangi bir zaman alan
fonksiyonu olabilir. Bununla birlikte, yatay zaman alan fonksiyonu n tanml olarak
Zamandr, ayn zamanda herhangi bir dier zaman alan fonksiyonu da olabilir.

Display mens > Show Time History Traces (Gster > Zaman Alan zlerini Gster)
komutuna tkladnzda, ETABS otomatik olarak tm seili nesneler iin zaman alan
grn fonksiyonlar retir. Time History Display Definition (Zaman Alan Grn
Tanm) formunu kullanarak istediiniz gibi ilave zaman alan grn fonksiyonlar
tanmlayabilirsiniz. Belirli bir nokta iin zaman alan izini gstermek iin, rnein, o noktay
Display mens > Show Time History Traces komutundan nce semek en kolay yoldur.
ETABS bu nokta iin zaman alan gsterim fonksiyonunu otomatik olarak retecektir. Eer
ETABS sizin istediinize ayarl deilse, gsterilmekte olan deplasman bileenini kolayca
deitirebilirsiniz.

Biz bu rnekte 4 numaral dm noktasnn deplasman deeriyle ilgiliyiz. Bu dm

noktasn Time History Traces formundaki Vertical Funtions (Dey Fonksiyonlar)
kolonuna ekleyiniz. Define Functions (Fonksiyon Tanmla) kutusuna tklaynz, 4 numaral
dm noktasn seiniz ve Modify/Show TH Function (ZA Fonksiyonu Dzenle/Gster) e
tklaynz. Vector Type (Vektr Tipi) alannda deplasman (displacement) seeneinin seili
olduuna emin olunuz. Component (Bileen) alannda UZ yi seiniz. Artk zaman alan
izlerini grntlemek iin hazrz. ekil 6-4 e baknz.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 50

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 6-4 Zaman Alan zi izimi

Zaman alan yk durumu iin 4 numaral dm noktasnn maksimum deplasmannn 1.19

in olduunu grebilirsiniz. Beklendii gibi, zaman alan yknn (arpma yk) deplasman
deeri 100kip lik statik yktekinden (.93 in) fazladr.

imdi, Define > Time History Function > Show Function (Tanmla > Zaman Alan
Fonksiyonu > Fonksiyon Gster) formuna geri gidiniz ve ykn uyguland zaman azaltnz.
Balangta zaman deerleri iin 0.0125 ve 0.025 (ekil 6-2 ye baknz) atanmt. Bu
deerleri srasyla 0.125 ve 0.25 olarak deitiriniz. OK kutusuna tklaynz ve analizi tekrar
altrnz. Display mens > Show Time History Traces komutuna geliniz ve 4 numaral
dm noktasnn deplasmanna tekrar baknz. ekil 6-5 e baknz.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 51

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 6-5 Zaman Alan zi izimi

Zaman alan yk durumu iin 25 numaral dm noktasnn maksimum deplasmannn 1.03

in olduunu grebilirsiniz. Zaman alan yknn (arpma yk) deplasman deeri 100kip
lik statik yktekinden (.93 in) ok az byktr.

Son olarak, Define > Time History Function > Show Function (Tanmla > Zaman Alan
Fonksiyonu > Fonksiyon Gster) formuna bir kez daha geri gidiniz ve ykn uyguland
zaman nemli derecede azaltnz. Bu kez zaman deerlerini srasyla 0.00125 ve 0.0025
olarak deitiriniz. OK kutusuna tklaynz ve analizi tekrar altrnz. Display mens >
Show Time History Traces komutuna geliniz ve 4 numaral dm noktasnn deplasmanna
tekrar baknz. ekil 6-6 e baknz.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 52

 www.comp-engineering.com/havuz.html

ekil 6-6 Zaman Alan zi izimi

Zaman alan yk durumu iin 4 numaral dm noktasnn maksimum deplasmannn .165

in olduunu grebilirsiniz. Zaman alan yknn (arpma yk) deplasman deeri 100 kip
lik statik yktekinden (.93 in) kktr.

Grdnz gibi dinamiz analizde, deplasman deerleri ykn uygulanma sresine dorudan
bamldr. Eer yk ok ksa bir zaman sresince uygulanrsa sonu deplasman deeri kk
olacaktr. Buna karn, Eer yk uzun bir zaman sresince uygulanrsa, bu rnekte de
grlebilecei gibi sonu deplasman deeri byk olacaktr.

ETABS ile Betonarme Yaplarn Optimize Edilerek Modellenmesi ve Boyutlandrlmas Sayfa 53