SVEUILITE JOSIPA JURJA

STROSSMAYERA U OSIJEKU

GRAEVINSKI FAKULTET

. Koki, V. Slabinac, D. Stober, N. Bonjak, I. Brkani

ELEMENTI VISOKOGRADNJE II

Osijek, 2013.
Saetak predavanja iz predmeta ELEMENTI VISOKOGRADNJE II sastavljen je za
potrebe izvoenja nastave na Graevinskom fakultetu u Osijeku po novom
nastavnom programu usklaenom sa Bolonjskom deklaracijom koji se primjenjuje
prvi puta u akademskoj godini 2005/06.

SADRAJ :

stranica

1. Krovita 2
2. lijebovi 56
3. Krovni pokrovi 58
4. Ravni krov 75
5. Graevinska fizika 78
6. Hidroizolacija 101
7. Stubita 106
8. Podovi 120
9. Prozori 123
10. Vrata 132
 1. KROVITA

Krovita ili krovovi predstavljaju element zgrade koji ju titi od djelovanja

atmosferilija, sunca i poara te na taj nain znaajno doprinosi njenoj
trajnosti.

Razlikujemo dvije osnovne grupe krovnih konstrukcija :

A) TRADICIONALNE KONSTRUKCIJE KROVOVA

B) INENJERSKE KROVNE KONSTRUKCIJE

Tradicionalna krovita su ona kod kojih su dimenzije pojedinih

elemenata krovne konstrukcije odreene empirijski odnosno temeljem
iskustva.

Inenjerske krovne konstrukcije su one kod kojih je dimenzioniranje

elemenata konstrukcije odreeno primjenom statikog rauna to
omoguuje najbolje iskoritenje graevinskih materijala.

Tradicionalne krovne konstrukcije dijele se u dvije grupe :

A) Roeniki ili prazan krov

B) Podroeniki ili krovovi sa podronicama

Roeniki krovovi se dijele na : 1) bez pajante

2) sa pajantom

Podroeniki se dijele na dva konstruktivna sustava:

1) VISULJA optereenje se prenosi na vanjske zidove

2) STOLICA optereenje se prenosi na AB strop ili zidove unutar
raspona krova

Nagib krovnih ploha ovisi o vrsti pokrova i klimatskim prilikama.

Razlikujemo 3 vrste krovova prema nagibu krovnih ploha :

1) ravni krovovi nagib < 5o

2) krovovi blagog nagiba nagib 5o 25o
3) strmi krovovi nagib > 25o

2
 1.1. VRSTE KROVOVA PREMA OBLIKU

A - RAVAN KROV

B - JEDNOSTREAN KROV

C - DVOSTREAN KROV

D - SKOEN KROV

3
E - ATORAST KROV

F - TORANJSKI KROV

G - SHED KROV

4
H - NABORI

I - LJUSKE

5
 1.2. KONSTRUKCIJE KROVITA

ROENIKA ILI PRAZNA KROVITA

A) BEZ PAJANTE

m
5 rog ili roenica
4,
do
priroak
vjetrovni vez
AB konstrukcija
vezna greda

do 5,5 m do 10 m

A) SA PAJANTOM

pajanta
pajanta

AB konstrukcija

do 4 m do 4 m do 12 m
do 9 m

6
 PODROENIKA ILI KROVITA S PODRONICAMA

A) JEDNOSTRUKA VISULJA
gornja podronica do
4,
5
m
rog ili roenica
stup
donja podronica kosnik
vezna greda

do 7,0 m
do
2,
5
B) DVOSTRUKA VISULJA m

razupora do
4,
5
m

1/3 1/3 1/3

do 11,0 m

do
4,
C) TROSTRUKA VISULJA 5
m

do
srednja podronica 4,
5
m
klijeta

1/4 1/4 1/4 1/4

do 14,0 m
7
 PODROENIKA ILI KROVITA S PODRONICAMA

A) JEDNOSTRUKA STOLICA
gornja podronica do
4,
5
m
rog ili roenica
stup
donja podronica kosnik

AB konstrukcija

do 7,0 m
do
2,
5
B) DVOSTRUKA STOLICA m

do
klijeta 4,
5
m

1/3 1/3 1/3

do 11,0 m

do
4,
C) TROSTRUKA STOLICA 5
m

do
srednja podronica 4,
5
m

1/4 1/4 1/4 1/4

do 14,0 m

8
 ROENIKI (PRAZAN) KROV
(sa veznim gredama)

DETALJ 2

ROG ILI
ROENICA 12/16

DETALJ 1 VJETROVNI VEZ

OD DASAKA 4,8/10 cm
PRIROAK

VEZNA GREDA 16/20

do 5,5 metara

TLOCRT

70 - 90 cm
70 - 90 cm 70 - 90 cm

9
 ROENIKI (PRAZAN) KROV
(sa veznim gredama)

DETALJ 1

/2
ROG 12/16

/2
Min 25 cm

Max H/4
H
2 cm
NAZIDNICA VEZNA GREDA 16/22

DETALJ 2 - SPOJ ROGOVA U SLJEMENU

10
ROENIKI (PRAZAN) KROV
(sa veznim gredama)
perspektivni prikazi

ROENIKI (PRAZAN) KROV

(sa veznim gredama)

11
 ROENIKI KROV BEZ PAJANTE I
AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

SLJEMENSKA
GREDA 10/12

KLIJETA
2 x 4,8/16

ROG ILI
DETALJ 1 ROENICA 12/16
VJETROVNI VEZ
OD DASAKA 4,8/10 cm

do 10 metara

TLOCRT

70 - 90 cm
70 - 90 cm 70 - 90 cm

12
 ROENIKI KROV BEZ PAJANTE I
AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

ROENIKI KROV BEZ PAJANTE I

AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

13
 ROENIKI KROV SA PAJANTOM I
AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA

PAJANTA 12/16
DETALJ 2 DETALJ 3

ROG ILI
DETALJ 1 ROENICA
VJETROVNI VEZ
OD DASAKA 2,4 cm

do 12 metara

DETALJ 1

ELINA
PAPUA cm
50
3 0-

14
 DETALJ 2
SPOJ PAJANTE I ROGA
ROG ILI
POMOU TESRSKOG
ROENICA
VEZA NA LASTIN REP
3
1/
3
2/ PAJANTA 12/16

16cm

DRVENI TRN ILI VIJAK

TLOCRT

12cm

DETALJ 3
SPOJ PAJANTE I ROGA
POMOU DASAKA I AVALA
1. ETAPA
2. ETAPA
ROG ILI ROG ILI
ROENICA ROENICA

DASKA
2 x 4,8 cm

PAJANTA 16/12

VIJAK

TLOCRT

15
 ROENIKI KROV SA PAJANTOM I
AB STROPOM UMJESTO VEZNIH GREDA
(perspektivni prikazi)

16
 ROENIKI KROV
DETALJ SPOJA ROGA ILI ROENICE SA SERKLAOM
(perspektivni prikazi)

17
 ROENIKI KROV SA PAJANTOM I AB NADOZIDOM

PAJANTA

ROG ILI
DETALJ 1 ROENICA
VJETROVNI VEZ
OD DASAKA 2,4 cm
VIJAK

AB NADOZID
ILI NADSTRENA
STIJENA
STREHA

do 12 metara

DETALJ 1

cm
0 ROG 12/16
-7
50
GREDA 12/16

VIJAK

ELINA TRAKA 2-4 mm

AB NADOZID

18
ROENIKI KROV SA PAJANTOM I AB NADOZIDOM
(perspektivni prikazi)

19
 ROENIKI KROV
DETALJ SPOJA ROGA ILI ROENICE S AB NADOZIDOM
(perspektivni prikazi)

20
 ROENIKI KROV BEZ PAJANTE
MIJENA OKO DIMNJAKA

DIMNJAK
SLJEMENSKA
GREDA 10/12

KLIJETA
2 x 4,8/16

ROG ILI
ROENICA 12/16

do 10 metara

TLOCRT

70 - 90 cm 70 - 90 cm

DETALJ MIJENE 12/16

IZOMETRIJA

21
 KROVOVI SA PODRONICAMA - PODROENIKI KROVOVI

JEDNOSTRUKA VISULJA - bez nadozida

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)

GORNJA
PODRONICA 14/16
DETALJ 2
ROG ILI do
ROENICA 12/14 4,
5
m

DETALJ 1
STUP 14/14

KOSNIK 14/14

DONJA
PODRONICA 14/16
VEZNA GREDA 16/20

DETALJ 3
1/2 1/2
do 7 metara

TLOCRT

70 - 90 cm
70 - 90 cm 70 - 90 cm
3 - 5,5 metara

70 - 90 cm

22
 DETALJ 1 - SPOJ VEZNE GREDE I KOSNIKA

ROG ILI
ROENICA 12/14

MIN 25 cm
DONJA
PODRONICA 14/16 KOSNIK 14/14
/2
/2 a
2 cm A
H
2 cm
NAZIDNICA 14/14 o
A= 1/6 H ako je a
50
o
VEZNA GREDA 16/20 A= 1/4 H ako je a
50

SPOJ VEZNE GREDE I KOSNIKA MOE BITI :

a) JEDNOSTAVNIM ZASJEKOM b) ZASJEKOM SA EPOM

MIN 25 cm MIN 25 cm

/2 /2
/2 a /2 a
2 cm 1/4H 2 cm 1/3H
H H

TLOCRT TLOCRT
1/3 1/3
1/3

23
 DETALJ 2

GORNJA PODRONICA 14/16

ROG ILI
ROENICA 12/14

25-30 cm
a/2 a/2

a/2 a/2

KOSNIK 14/14

Max d/4 Max d/4

d
STUP 14/14

DETALJ 3 - SPOJ STUPA I VEZNE GREDE

1/3 1/3
1/3 1/3 1/3 1/3
d
30-40 cm

2-4 cm

VIJAK

elini lim 2-4 mm

24
KROVOVI SA PODRONICAMA - PODROENIKI KROVOVI

JEDNOSTRUKA VISULJA - bez nadozida

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
(perspektivni prikazi

25
 DVOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom
(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
do
2,
5
m
DETALJ 2

GORNJA
PODRONICA 14/16 do
4,
ROG ILI
5
m
ROENICA 12/14

RAZUPORA 14/14

DONJA
STUP 14/14
PODRONICA 14/16

KLIJETA
2 X 8/16
KOSNIK 14/14 STUP 14/14
DETALJ 1

VEZNA GREDA 16/20

do 11 metara

1/3 1/3 1/3

TLOCRT

70 - 90 cm
RAZMAK PUNIH VEZOVA 3 - 5,5 metara

70 - 90 cm 70 - 90 cm 70 - 90 cm

26
 DETALJ 1

ROG ILI
ROENICA 12/14

DONJA
PODRONICA 14/16

VIJAK
KLIJETA
2 X 8/16

VEZNA GREDA 16/20

8
8 TLOCRT KLIJETA
8
STUP 14/14

DETALJ 2 - SPOJ STUPA, KOSNIKA I RAZUPORE

ROG ILI GORNJA PODRONICA 14/16

ROENICA 12/14
25-30 cm

a/2 ELINI LIM 2-4 mm

a/2

KOSNIK 14/14 RAZUPORA14/14

VIJAK

Max d/4 Max d/4

27
 DVOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom
(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
(perspektivni prikazi)

28
 TROSTRUKA VISULJA - bez nadozida
(optereenje se prenosi na vanjske zidove)

GORNJA do
PODRONICA 14/16 4,
5
m
DETALJ 1

SREDNJA STUP 14/14

PODRONICA 14/16 do
4,
ROG ILI
5
m
ROENICA 12/14 KLIJETA
2 X 8/16

KOSNIK 14/14 DONJA

PODRONICA 14/16

VEZNA GREDA 16/20

do 14 metara

1/4 1/4 1/4 1/4

TLOCRT

70-90 cm
70-90
3 - 5,5 metara

70-90 cm
70-90
70-90 cm

29
 DETALJ 1

ROG ILI
ROENICA 12/14

SREDNJA
PODRONICA 14/16 KOSNIK14/14

KLIJETA
2 X 8/16
VIJAK
2 cm

a/2 ELINI LIM 2-4 mm

a/2
a/2
VIJAK a/2

Max d/4 Max d/4

STUP 14/14

30
 TROSTRUKA VISULJA - bez nadozida
(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
(perspektivni prikazi)

31
 JEDNOSTRUKA STOLICA - bez nadozida
(optereenje se prenosi na AB stop)

GORNJA
PODRONICA 14/16
DETALJ 1
ROG ILI do
ROENICA 12/14 4,
5
m

STUP 14/14

KOSNIK 14/14 DETALJ 2

DONJA
PODRONICA 14/14

do 7 metara
1/2 1/2

TLOCRT

70 - 90 cm
70 - 90 cm 70 - 90 cm
3 - 5,5 metara

70 - 90 cm

32
 DETALJ 1

GORNJA PODRONICA 14/16

ROG ILI
ROENICA 12/14

25-30 cm
a/2 a/2

a/2 a/2

KOSNIK 14/14

Max d/4 Max d/4

d
STUP 14/14

DETALJ 2

ELINA PAPUA

1/3
1/3 1/3

ELINI LIM 2-4 mm

ELINA PAPUA

33
JEDNOSTRUKA STOLICA - bez nadozida
(optereenje se prenosi na AB stop)
(perspektivni prikazi)

34
 DVOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom
(optereenje se prenosi na AB strop)
do
2,
5
m
DETALJ 2

GORNJA
PODRONICA 14/16 do
4,
ROG ILI
5
KLIJETA m
ROENICA 12/14 2 X 8/16

KOSNIK 14/14 DONJA

STUP 14/14
PODRONICA 14/16

KLIJETA
2 X 8/16
STUP 14/14 STUP 14/14

DETALJ 1 DONJA
PODRONICA 14/14

do 11 metara

1/3 1/3 1/3

TLOCRT

70 - 90 cm
RAZMAK PUNIH VEZOVA 3 - 5,5 metara

70 - 90 cm 70 - 90 cm 70 - 90 cm

35
 DETALJ 1

ROG ILI
ROENICA 12/14

GORNJA PODRONICA 14/16

VIJAK

a/2
KLIJETA
2 X 8/16
a/2

KOSNIK 14/14
STUP 14/14

Max d/4
d

DETALJ 2

ELINA PAPUA KOSNIK 14/14

ELINI LIM 2-4 mm

VIJAK

ELINA PAPUA

SIDRENJE U
AB PLOI

36
DVOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom
(optereenje se prenosi na AB strop)
(perspektivni prikazi)

37
 TROSTRUKA STOLICA - bez nadozida
(optereenje se prenosi na AB strop)

GORNJA do
PODRONICA 14/16 4,
5
m

SREDNJA STUP 14/14

PODRONICA 14/16 do
4,
ROG ILI
5
m
ROENICA 12/14 KLIJETA
2 X 8/16

KOSNIK 14/14

DONJA
PODRONICA 14/14

do 14 metara

1/4 1/4 1/4 1/4

TLOCRT

70-90 cm
70-90
3 - 5,5 metara

70-90 cm
70-90
70-90 cm

38
TROSTRUKA STOLICA - bez nadozida
(optereenje se prenosi na AB strop)
(perspektivni prikazi)

39
 KOSA ILI POLOENA STOLICA

CENTRALNI KROVINI PROSTOR MOE SE OSLOBODITI OD STUPOVA

I PRIJENOSA OPTEREENJA UNUTAR RASPONA TAKO DA SE IZVEDE
KONSTRUKCIJA S KOSIM ILI POLOENIM STOLICAMA.

JEDNOSTRUKA KOSA STOLICA - bez nadozida

DETALJ 1

GORNJA
PODRONICA 14/16

do
4,
ROG ILI 5
ROENICA 12/14 m

KOSI STUP 14/14

DONJA
PODRONICA 14/14

do 7 metara

DETALJ 1

GORNJA VIJAK
PODRONICA 14/16

ROG ILI
ROENICA 12/14
RUKE 10/14

KOSI STUP 14/14

40
 DVOSTRUKA KOSA STOLICA- sa nadozidom
(optereenje se prenosi na AB strop)
do
DETALJ 1 2,
5
m

GORNJA
PODRONICA 14/16 do
4,
ROG ILI
5
KLIJETA m
ROENICA 12/14 2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

DONJA
PODRONICA 14/16

KLIJETA
2 X 8/16
STUP 14/14

do 11 metara

1/3 1/3 1/3

DETALJ 1

VIJAK
ROG ILI
ROENICA 12/14

GORNJA
PODRONICA 14/16

RUKE 10/14
KLIJETA
2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

41
 TROSTRUKA KOSA STOLICA - sa nadozidom
(optereenje se prenosi na AB strop)

GORNJA do
PODRONICA 14/16 4,
5
m
DETALJ 1

SREDNJA RUKE 10/14

PODRONICA 14/16 do
4,
ROG ILI
5
m
ROENICA 12/14 KLIJETA
2 X 8/16

DONJA
PODRONICA 14/14
KOSI STUP 14/14

do 14 metara

1/4 1/4 1/4 1/4

DETALJ 1
VIJAK

ROG ILI KOSI STUP 14/14

ROENICA 12/14

SREDNJA
PODRONICA 14/16

RUKE 10/14 KLIJETA

2 X 8/16
SMODENA GREDA 14/14

VIJAK

KOSI STUP 14/14

42
 LEPEZASTA KOSA DVOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom
(optereenje se prenosi na AB strop i srednji zid)

do
2,
5
DETALJ 1 m

GORNJA
PODRONICA 14/16 do
4,
ROG ILI
5
KLIJETA m
ROENICA 12/14 2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

DONJA
KOSNIK 14/14 PODRONICA 14/16

KLIJETA
2 X 8/16
STUP 14/14 STUP 14/14

do 11 metara

1/3 1/3 1/3

DETALJ 1

VIJAK

ROG ILI
ROENICA 12/14
KLIJETA
2 X 8/16

KOSI STUP 14/14

KOSNIK 14/14

43
 1.3. JEDNOSTRENA KROVITA SA PODRONICAMA

JEDNOSTRENI KROVOVI IZVODE SE NAJEE KADA SE UZDUNI ZID

ZGRADE NALAZI NA GRANICI PARCELE PREMA SUSJEDU. TADA NIJE
MOGUE IZVESTI STREHU ODNOSNO PREPUST ROGOVA PA SE ZABATNI ZID
IZVODI KAO VATROBRANI ZID.
JEDNOSTRENI KROVOVI TAKOER SE IZVODE KOD ZGRADA SA MANJIM
TLOCRTNIM POVRINAMA.

JEDNOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom

(optereenje se prenosi na vanjske zidove)
VATROBRANI
ZID

m
4,5
do

ROG ILI
ROENICA 12/14
m
4,5
do

SUSJED
KLIJETA 2x8/16

STUP 14/14

PODRONICA 14/146 ZABATNI ZID

STUP 14/14
KOSNIK 14/14
KOSNIK 14/14

VEZNA GREDA 16/20

do 7 metara

44
 DVOSTRUKA VISULJA - sa nadozidom VATROBRANI
ZID
(optereenje se prenosi na vanjske zidove) m
4,5
do

m
4 ,5
do

KLIJETA
m
,5 2 X 8/16
do4
ROG ILI
ROENICA 12/14

SUSJED
STUP 14/14

KLIJETA STUP 14/14

2 X 8/16

KOSNIK 14/14

VEZNA GREDA 16/20

do 11 metara

1/3 1/3 1/3

VATROBRANI
ZID
JEDNOSTRUKA STOLICA- sa nadozidom
(optereenje se prenosi na AB strop)
m
4,5
do

ROG ILI
ROENICA 12/14
m
4,5
do
SUSJED

KLIJETA 2x8/16

STUP 14/14

ZABATNI ZID

STUP 14/14

KOSNIK 14/14

do 7 metara

45
 VATROBRANI
ZID
JEDNOSTRUKA KOSA STOLICA- sa nadozidom
(optereenje se prenosi na AB strop)
m
4,5
do

ROG ILI
ROENICA 12/14
m
4,5
do

SUSJED
KLIJETA 2x8/16

STUP 14/14
KOSI STUP 14/14
ZABATNI ZID

KLIJETA 2x8/16

do 7 metara

VATROBRANI
DVOSTRUKA STOLICA - sa nadozidom ZID
m
(optereenje se prenosi na AB strop) o4
,5
d

m
,5
do4
ROG ILI
ROENICA 12/14

m
4,5
do

KLIJETA
2 X 8/16
SUSJED

STUP 14/14

KLIJETA STUP 14/14

2 X 8/16

KOSNIK 14/14

do 11 metara

1/3 1/3 1/3

46
 1.4. SKOENI KROVOVI

SKOEN KROV IMA ONOLIKO KROVNIH PLOHA KOLIKO IMA STRANICA U TLOCRTU.

GREBEN

UVALA
SLJEME
SLJEME

GREBEN

STREHA

47
 KONSTRUKCIJA SKOENOG KROVA

KARAKTERISTIAN KROVNI ELEMENT JE DRVENA GREDA U SPOJU DVIJE KROVNE PLOHE.

TO JE DRVENA GREDA PETEROKUTNOG PRESJEKA KOJU ZA VISNO OD OBLIKA ZOVEMO
GREBEN ILI UVALA. DVIJE GORNJE PLOHE GREBENA ILI UVALE NALAZE SE U RAVNINAMA
SUSJEDNIH KROVNIH PLOHA. NA BONE STRANICE POPRENOG PRESJEKA GREBENA ILI
UVALE OSLANJAJU SE ROGOVI KROVNIH PLOHA.

ROG ILI
ROENICA GORNJA
PODRONICA
GORNJA
PODRONICA

GREBEN GREBEN

UVALA

DETALJ A DONJA
PODRONICA

GREBEN

ROG DONJA
PODRONICA

POPRENI PRESJEK POPRENI PRESJEK

KROZ GREBEN KROZ UVALU

48
 REDOSLIJED RJEAVANJA SKOENOG KROVA
ZA PODROENIKE KROVOVE

1. Deskriptivno rjeenje tlocrta krova.

2. Odreivanje karakteristine konstrukcije prema rasponu krova (tzv.

Puni vez). Nacrta se prevaljeni presjek sa strane tlocrta.

3. Ucrtavanje podronica u tlocrtu koje projiciramo iz prevaljenog

karakteristinog presjeka.

4. Na mjestima gdje podronica prestaje ili mijenja smjer u tlocrtu

ucrtavamo stupove.

5. Ispod stupova ucrtavamo vezne grede (samo za visulju).

6. Ucrtava se u tlocrtu poloaj rogova ili roenica. Meusobna

udaljenost osi rogova ovisi o vrsti pokrova, a kree se od 60 do 90
cm i treba u pravilu biti ista na cijelom krovitu.

7. Odreuje se poloaj ostalih punih vezova izmeu ve ucrtanih

(krovna konstrukcija). Os punog veza uvijek se poklapa sa osi
jednog para rogova. Razmak punih vezova je obino izmeu 3,00
5,50 metara.

8. Svi horizontalni dijelovi krovne konstrukcije ucrtavaju se

redoslijedom od sljemena prema dolje. Svi stupovi se crtaju kao
presjeeni kako bi se vidio njihov poloaj u odnosu na kose drvene
elemente koji se u tlocrtu crtaju samo kao crtkana os. Na mjestima
spojeva horizontalne grae sa kosim elementima crtaju se usjeci i
zasjeci na horizontalnim elementima.

49
 SKOEN KROV S JEDNOSTRUKOM OKOMITOM STOLICOM
(optereenje se prenosi na AB strop)

LEGENDA :

PODRONICA

ROG ILI ROENICA

7 metara

KLIJETA

STUP

ELINA PAPUA

ELINA PAPUA U TLOCRTU

12 metara

SA NADOZIDOM

BEZ NADOZIDA

70-90 cm

70-90 cm

70-90 cm

70-90 cm

50
 SKOEN KROV S JEDNOSTRUKOM VISULJOM
(optereenje se prenosi na vanjske zidove)

LEGENDA :

PODRONICA

ROG ILI ROENICA

7 metara

KLIJETA

STUP

VEZNA GREDA

TESARSKI VEZ
3 - 5,5 metara

SA NADOZIDOM
Razmak punih vezova

BEZ NADOZIDA

70-90 cm

70-90 cm

70-90 cm

70-90 cm

51
 SKOEN KROV S DVOSTRUKOM VISULJOM
(optereenje se prenosi na vanjske zidove)

11 metara
Razmak punih vezova
3 - 5,5 metara

SA NADOZIDOM

BEZ NADOZIDA

52
 SKOEN KROV S DVOSTRUKOM STOLICOM
(optereenje se prenosi na AB strop)

11 metara
Razmak punih vezova
3 - 5,5 metara

SA NADOZIDOM

BEZ NADOZIDA

70-90 cm

70-90 cm

70-90 cm

53
 SKOEN KROV S DVOSTRUKOM VISULJOM
(bez nadozida - optereenje se prenosi na vanjske zidove)

7 metara
Razmak punih vezova
3 - 5,5 metara

70-90 cm

70-90 cm

70-90 cm

11 metara

54
ROENIKI SKOEN KROV
(bez nadozida)

10 metara

70-90 cm

70-90 cm

70-90 cm

55
 2. LIJEBOVI

VISEI LIJEB
2-6 cm

Pad

12-18 cm 12-18 cm

LEEI LIJEB
8-10 cm

56
 STOJEI LIJEB

15-20 cm

5-7 cm

3-4 cm

57
 3. KROVNI POKROVI

Pokrov treba zatititi krovnu konstrukciju i cijelu zgradu od

nepovoljnih vanjskih utjecaja kao to su kia, snijeg , led, vjetar, hladnoa,
poar i sl.
Pokrov mora biti nepropustan za vodu, postojan na vremenskim
promjenama i siguran od djelovanja vatre.
Prema vrsti materijala razlikujemo sljedee vrste krovnih pokrova:

1) Pokrov od peenih glinenih proizvoda

O O
a) obian ravan crijep nagib 22 do 35
O O O O
b) utoren crijep jednostruko 33 do 45 dvostruko 22 do 45
O O
c) ljebnjaci nagib od 20 do 35
2) Pokrov ploama od naravnog i umjetnog kamena
a) naravni - sedimentni kamen-deblje ploe, kriljevac do 1 cm debljine
b) umjetni ravne i valovite salonit ploe
3) Pokrov od lima
a) pocinani lim
b) cinani lim
c) bakreni lim
d) olovni lim
e) aluminijski lim
4)Namazi i ljepenke
a)bitumenski namaz
b)bitumenska ljepenka, indra-bitumenska
c)asfaltni namaz
5) Pokrov od dasaka
6) Pokrov od daica ili indre, slame i trske

POKROV CRIJEPOM

Vrste : obian ravni crijep, utoren-tlaen, utoren-vuen, ljebnjak,

sljemenjak ,cementni crijep

Vrste pokrivanja obinim biber crijepom:

a) jednostruki pokrov nagib krova 45O do 50O , na 1 m2 krova treba 19 crijepova i

oko 3,4 m letava. Razmak letava je 30 cm kod izmjeninih sudarnica.
Kod istosmjernih sudarnica razmak letava je 22 cm. Za 1 m2 treba 4,55 m letava
i 27 crijepova. Na sudaru crijepova postavlja se limena ili traka od bitumenske
ljepenke. Ova vrst pokrova izvodi se samo na provizornim ili manje vanim
objektima.

b) dvostruki pokrov ili gusto pokrivanje nagib krova oko 33O do 60O. Za 1 m2
treba 42 crijepa i oko 6,7 m letava. Letve se postavljaju na razmak od 15,5 cm.

c) krunsko pokrivanje - Nagib krova 33O do 60O. Za 1 m2 treba oko 40 crijepova i

oko 3,35 m letava. Razmak letava je 28 do 30 cm.

58
 OBIAN ILI BIBER CRIJEP

1,4
18 18 18

38
12

9
JEDNOSTRUKI POKROV BIBER CRIJEPOM

DAANA OPLATA
2,4 cm
PRESJEK
LETVA 2,4/4,8

30
38

30

30

24

POGLED NA KROV

59
 DVOSTRUKI ILI GUSTI POKROV BIBER CRIJEPOM

DAANA OPLATA
2,4 cm

LETVA 2,4/4,8
PRESJEK

38
15
15

15

15

15
DETALJ SLJEMENA
22
LJEBNJAK CEMENTNI MORT

POGLED NA KROV

60
 KRUNSKI POKROV BIBER CRIJEPOM

DAANA OPLATA
2,4 cm

PRESJEK LETVA 2,4/4,8

38 -30
28

-30
28

-30
28

24

POGLED NA KROV

61
 POKROV LJEBNJACIMA

DAANA OPLATA
2,4 cm

38
PRESJEK LETVA 3,8/4,8

2
-3
30

- 32
30
LJEBNJAK
-32 13,5
30

24

35
8

17

POGLED NA KROV

25 25 25 25

62
 KONSTRUKCIJA KOSOG KROVA POTKROVLJA

POKROV BIBER CRIJEPOM

LETVE 2,4/4,8
VENTILIRANI ZRANI SLOJ 2,4 cm
BITUMENSKA LJEPENKA
DAANA OPLATA 2,4 cm
ZATVORENI ZRANI SLOJ 2cm
TOPLINSKA IZOLACIJA 12 cm
PARNA BRANA
GIPSKARTONSKA PLOA 1,2 cm

PRESJEK

PRESJEK POPRENO NA ROGOVE

ROG 12/14

63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
 4. RAVNI KROVOVI

RAVNI KROVOVI imaju nagib gornje povrine od 1 do 5.

PODJELA RAVNIH KROVOVA:
1. NEPROHODNI - nisu predvieni za koritenje
2. PROHODNI - predvieni za koritenje (terase...)

RAVNI NEPROHODNI KROV

BETON ZA PAD SE NALAZI IZNAD TOPLINSKE IZOLACIJE-KLASIAN NAIN
UVALJANI LJUNAK 3-5 cm
HIDROIZOLACIJA (3+4)
CEMENTNI NAMAZ 2 cm
BETON ZA PAD 6-12 cm (1- 5)
BITUMENSKA TRAKA ILI PE FOLIJA
TVRDA TOPLINSKA IZOLACIJA 10 cm
PARNA BRANA RUBNI LIM
PARORASTERETNI SLOJ
AB PLOA 16 cm
BUKA 1

TRAPEZASTA KLADICA

RUBNI LIM

TRAPEZASTA
KLADICA POCINANA KUKA 3/25 mm

75
 RAVNI NEPROHODNI KROV

BETON ZA PAD SE NALAZI ISPOD TOPLINSKE IZOLACIJE

LJUNAK 7 cm
HIDROIZOLACIJA (3+4)
TVRDA TOPLINSKA IZOLACIJA 10 cm
PARNA BRANA RUBNI LIM
PARORASTERETNI SLOJ
BETON ZA PAD 6-12 cm (1- 5) DRVENA KLADICA
AB PLOA 16 cm
BUKA
1

LJUNAK - titi hidroizolaciju od oteenja i direktnog

osunanja
HIDROIZOLACIJA - titi od prodora oborinskih voda
TOPLINSKA IZOLACIJA - titi od prekomjernog gubitka
topline u zimskom periodu i ulaska topline u zgradu u
ljetnom periodu
PARNA BRANA - titi od prodora vodene pare u vie
hladnije slojeve ravnog krova
PARORASTERETNI SLOJ - povezan je sa vanjskim
zrakom i odvodi vodenu paru izravno izvan zgrade
(odzranici)
BETON ZA PAD - formira nagib ploha ravnog krova
prema slivnicima

76
 RAVNI NEPROHODNI KROV
TOPLINSKA IZOLACIJA I LAGANI BETON ZA PAD U ISTOM SLOJU
SLIVNIK KROVNE VODE - POKROV UVALJANIM LJUNKOM
UVALJANI LJUNAK 3-5 cm
HIDROIZOLACIJA (3+4)
CEMENTNI NAMAZ 2 cm
TOPLINSKA IZOLACIJA DILATACIJSKA REKA
(PJENOBETON-BETOCEL) min. 20 cm (1- 5) /BETOCEL/
PARNA BRANA
PARORASTERETNI SLOJ VODOLOVNO GRLO
AB PLOA 16 cm ZATITNA REETKA OD LIMA
BUKA 2 cm
1 1

BRTVILO

ODVODNA CIJEV KANALIZACIJE

RAVNI PROHODNI KROV

KULIR PLOE 4 cm
PIJESAK 4 cm
A B
PE FOLIJA
HIDROIZOLACIJA (3+4)
CEMENTNI NAMAZ (RABICIRANI) 4 cm
TVRDA TOPLINSKA IZOLACIJA 10 cm
PARNA BRANA KULIR PLOE 4 cm
PARORASTERETNI SLOJ ZATITNA REETKA ZRAK 4 cm
BETON ZA PAD 6-12 cm (1-5) BET. PLOA
AB PLOA 16 cm UZ SLIVNIK GUMENI PODLOAK
BUKA 2 cm LAGANI BETON
1 1

CEMENTNI MORT VODOLOVNO GRLO

BRTVILO ODVODNA CIJEV KANALIZACIJE

77
 5. GRAEVINSKA FIZIKA
ZNANOST O TOPLINI
TOPLINA nekog tijela jednaka je zbroju kinetikih energija nesreenog
gibanja svih molekula tog tijela
- oblik energije

TEMPERATURA - fizikalno svojstvo svih tijela

- promjena fizikalnih svojstava tijela nekog tijela uslijed promjene

njegove temperature moe se uzeti kao osnova za mjerenje
temperature

- temperaturne ljestvice fizikalna svojstva vode (Celzius i Kelvin)

- 1o K = 1o C 273o K = 0o C

- Da bi poveali temperaturu nekog tijela potrebno je tom tijelu

dovesti odreenu KOLIINU TOPLINE (Q)

- Q = toplinska energija koja prelazi s jednog tijela na drugo

- Mjerna jedinica je J = Joul 1 J = 0,2388459 cal

SPECIFINI TOPLINSKI KAPACITET (c)

Pokusima je dokazano da izmeu koliine topline (Q) dovedene nekom tijelu, mase tijela
(m) i porasta temperature ( T) postoji linearna veza.

Q = c * m * T

c = Q / m * T [J/kg*K]

Vrijednost veliine c ovisi o temperaturi pri kojoj je mjerena, a razliita je od

tvari do tvari. U graevinskoj praksi koristi se srednja vrijednost za svaki materijal

PRENOENJE TOPLINE

To je prirodni proces koji se dogaa uvijek kad postoji razlika temperatura.

Prenoenje topline moe biti na 3 naina :

1. voenje ili kondukcija (u vrstim, tekuim i plinovitim sredstvima)

2. prijelaz strujanjem ili konvekcija (u tekuim i plinovitim sredstvima)
3. prijelaz zraenjem ili radijacija (u plinovitim sredstvima i vakumu)

78
 TOPLINSKA PROVODLJIVOST GRAEVINSKIH MATERIJALA

KOEFICIJENT TOPLINSKE PROVODLJIVOSTI [W/mK]

slui kao mjera toplinske vodljivosti

= q*d / T [W/mK] q = gustoa toplinskog toka (W/m2)

d = debljina materijala (m)
T = razlika u temperaturi ( oK )

ako je : d=1 i t2-t1 = T = 1oK tada je = q

Vrijednost koeficijenta toplinske provodljivosti () je vrlo promjenljiva ak i za isti

materijal, a ovisi o :

a) obujamskoj masi tj. poroznosti

materijala
b) kemijskom sastavu materijala
c) vlanosti materijala
d) temperaturi materijala

79
 TOPLINSKA IZOLACIJA GRAEVINSKIH ELEMENATA
PRENOENJE TOPLINE KROZ OBODNE GRAEVINSKE ELEMENTE

i = koeficijent unutarnjeg prijelaza topline = koliina topline koja u jedinici vremena prijee
sa zraka u prostoriji na jedinicu povrine graevinskog elementa pri jedininoj razlici
temperature zraka i povrine elementa kada je postignuto stacionarno stanje. [W/m2K]

1/i = Ri Ri = otpor unutarnjeg prijelaza topline

= /d = koeficijent toplinske propustljivosti [W/m2K]

1/ = d / = R R = otpor toplinskoj propustljivosti ili

toplinski otpor [m2K/W]

= koliina topline koja u jedinici vremena proe okomito kroz jedinicu povrine
graevinskog elementa pri jedininoj razlici temperatura graninih povrina
elementa, kada je postignuto stacionarno stanje.
e = koeficijent vanjskog prijelaza topline = koliina topline koja u jedinici vremena
prijee s jedinice vanjske povrine graevinskog elementa na vanjski zrak pri
jedininoj razlici temperatura, kada je postignuto stacionarno stanje.

1/e = Re

Re = otpor vanjskog prijelaza topline [m2K/W]

80
 KOEFICIJENT PROLASKA TOPLINE GRAEVINSKIH
ELEMENATA U
(PO STARIM PROPISIMA : KOEFICIJENT PROLAZA TOPLINE k)

U = koliina topline koja u jedinici vremena proe okomito kroz jedinicu

povrine graevinskog elementa pri jedininoj razlici temperatura zraka sa obje
strane elementa, kada je postignuto stacionarno stanje.
Mjerna jedinica : [W/(m2K)]
A) za homogene graevinske elemente
________1_________
1/i + d/ + 1/e
B) za vieslojne graevinske elemente
___________________1_______________
1/i + d1/1 + d2/2 + . . . . + dn/n + 1/e
C) graevinski elementi sa zatvorenim slojem zraka
___________________1_______________
1/i + d1/1 + d2/2 + Rz + dn/n + 1/e

D) heterogeni graevinski elementi

d = debljina pojedinog sloja (u metrima)
i= koneficijent unutarnjeg prijelaza topline (W/m2K)
e= koeficijent vanjskog prijelaza topline (W/m2K)
= koeficijent toplinske provodljivosti (W/m K)
Rz= toplinski otpor zatvorenog zranog sloja (m2K/W)

TEMPERATURNA KRIVULJA

Ako u crteu presjeka graevinskog elementa u nekom mjerilu nanesemo proraunate

temperature na granicama pojedinih slojeva i spojimo ih pravcima dobit emo
temperaturnu krivulju. Ta krivulja pokazuje temperaturu svake toke presjeka elementa
za stacionarni toplinski tijek.

81
 AKUMULACIJA TOPLINE

Svojstvo graevinskih materijala da mogu prihvatiti dovedenu im toplinu, u

Sebi je akumulirati i nakon hlaenja okoline ponovo je predavati okolini.

W = koeficijent akumulacije topline = koliina topline koju graevinski

element akumulira po jedinici povrine, za jedininu razliku temperatura
unutarnjeg i vanjskog zraka, kada je postignuto stacionarno stanje.

W = U [d1*G1*c1 (1/e + d1/21) + d2*G2*c2 (1/e + d1/1 + d2/22) +......

.......+ dn*Gn*cn (1/e + d1/1 + d2/2 +.........+dn/2n)] (kJ/m2K)

U = koeficijent prolaska topline (W/m2K)

d = debljina pojedinog sloja (u metrima)

G = specifina teina (kg/m3)

c = specifini toplinski kapacitet (J/kg K)

= koeficijent toplinske provodljivosti (W/m K)

82
 SVOJSTVA VLANOG ZRAKA

Zrak uvijek sadri odreenu koliinu vodene pare.

Koliina vodene pare u zraku ograniena je, a ovisi o njegovoj temperaturi.
to je vea temperatura zraka to on moe primiti veu koliinu vlage.

NAJVEI MOGUI
SADRAJ VODENE
PARE U ZRAKU U
OVISNOSTI O
TEMPERATURI ZRAKA

Zasien zrak - ima najveu moguu koliinu vlage.

Masa vodene pare u jedinici volumena zraka (m3) zove se apsolutna vlaga

Omjer apsolutne vlage i najvee mogue koliine vlage koju bi zrak, pri istoj
temperaturi i tlaku, sadravao, kada bi bio potpuno zasien, zove se
relativna vlaga zraka = v (%).

Sputanjem temperature zraka dolazi do temperature pri kojoj vlaan zrak postaje
zasien hlaenje suviak vlage se kondenzira.

ts = temperatura rosita v = 100 %

Prisustvo vodene pare u zraku moe se odrediti i njenim tlakom.

Tlak vodene pare u zraku zove se parcijalni tlak vodene pare (p).

Najvea mogua vrijednost parcijalnog tlaka vodene pare u zraku odreene

temperature zove se tlak zasienja (p).

Relativna vlaga zraka moe se definirati i kao odnos parcijalnog tlaka vodene pare
(p) promatranog vlanog zraka prema tlaku zasienja (p) pri odreenoj temperaturi
zraka.
v = p/p (%)

83
 KONDENZACIJA VODENE PARE NA UNUTRANJOJ
STRANI GRAEVINSKOG ELEMENTA

Do kondenzacije dolazi uvijek kada je temperatura te povrine manja od

temperature rosita zraka koji je dodiruje.
Da bi se to sprijeilo graevinski element mora imati dovoljno veliku vrijednost
otpora prolazu topline Ro.

Za spreavanje kondenzacije treba zadovoljiti :

ts < ti [(ti te)/Ro] * Ri

odnosno :
Ro > [(ti te)/(ti ts)] * Ri

ts = temperatura rosita
Ro = toplinski otpor graevinskog elementa

Ako nas zanima temperatura vanjskog zraka kod koje dolazi do kondenzacije
vodene pare na unutranjoj strani graevinskog elementa poznatog otpora prolazu
topline Ro moe se izraunati :

te < ti [(ti ts)/Ri] * Ro

TOPLINSKI MOSTOVI

To su dijelovi vanjskog graevinskog elementa koji imaju manji toplinski otpor od

tipinog presjeka tog elementa.

Temperatura unutranje povrine elementa na toplinskom mostu manja je od

temperature preostale povrine elementa to poveava potencijalnu opasnost
kondenziranja vodene pare na ovim mjestima.

Toplinske mostove treba dodatno izolirati, a postava toplinske izolacije ovisi o

graevinskim materijalima elementa o kome se nalazi toplinski most.

84
 TOPLINSKI MOST U VANJSKOM ZIDU

1 2 1
VANI

oK U1 << U2

UNUTRA
R1 >>R2

Ti
Ti min

DIFUZIJA VODENE PARE KROZ GRAEVINSKE ELEMENTE

Ako je u mirnom zraku koncentracija vodene pare nejednolika, dolazi do kretanja

molekula vodene pare s mjesta vee koncentracije ka mjestu manje koncentracije, s
tenjom da koncentracija na svim mjestima bude jednaka.

Ta pojava zove se difuzija vodene pare.

Vodena para e prolaziti kroz svaki porozni graevinski element koji odjeljuje dva
prostora s razliitim parcijalnim tlakovima vodene pare.

Difuzija e se odvijati iz prostora s veim parcijalnim tlakom vodene pare prema

prostoru s manjim tlakom.

85
DIFUZIJA VODENE PARE KROZ GRAEVINSKI ELEMENT

ti = 20 oC Te = - 5 oC

vi = 50 % ve = 90 %

p'i = 2,337 kPa p'e = 0,401 kPa

pi = 0,5 * 2,337= pe = 0,9 * 0,401=

= 1,169 kPa = 0,361 kPa

Svaki graevinski element, u ovisnosti od strukture materijala, prua

odreen i otpor difuziji vodene pare.
Vodena para vrlo se sporo kree kroz graevinske elemente
qm = gustoa difuznog toka vodene pare

pi - pe
qm = 0,62 * d + d + [g/(m2h)] - opi izraz
1 1 2 2

= faktor otpora difuziji vodene pare kroz graevinski element

Faktor pokazuje koliko puta je vei otpor difuznom prolazu vodene
pare, kroz promatrani graevinski element, nego kroz sloj mirnog zraka
jednake debljine i jednake temperature.
= karakteristika materijala, a ovisi najvie o poroznosti
za zrak je jednako 1,0
d*=r r = relativni otpor difuziji vodene pare
pojedinog sloja graevinskog elementa (m)
d = debljina graevinskog materijala (m)

86
 KARAKTERISTINE SHEME DIFUZIJE VODENE PARE PO
PRIBLINOJ GLASEROVOJ METODI
kPa p, p 1 2 3
unutra vani
p
A - NE DOL AZI DO KONDENZAC IJE
VODENE PARE

pi p = parc ijalni tla k vodene pare

p = tlak zasi enj a vodene pare

pe

r1 r2 r3
suma r
kPa p, p 1 2 3
unutra vani
p
B - KONDENZACIJA VODENE PARE
U RAVNINI KONDEN ZACIJ E
pi

pk
pe

r1 r2 r3
r r

kPa p, p 1 2 3
unutra vani
C - KONDENZACIJA VODENE PARE
p U ZONI KONDENZA CIJE

pi

p k1
p k2
pe

r1 r2 r3
r r
87
Za sluaj B (ravnina kondenzacije) vrijedi jednadba za gustou
difuzijskog toka koji ulazi u graevinski element :
pi p'k
qm1 = 0,62
r'

a gustoa difuznog toka koji izlazi iz graevinskog elementa je :

p'k - pe
qm2 = 0,62
r''
Za sluaj C (zona kondenzacije) vrijedi :
pi p'k1
qm1 = 0,62
r'

p'k2 - pe
qm2 = 0,62
r''
Kondenzirana vodena para q'm u (g/m2h) koja ostaje u
graevinskom elementu rauna se jednadbom :
q'm = qm1 qm2 (g/m2h)

Proraun ukupne koliine kondenzata unutar graevinskog

elementa na zavretku perioda difuzije vodene pare :

q'mz = q'm * 24 * d (g/m2)

d = raunski broj zimskih dana

88
 KRITERIJI ZA OCJENU GRAEVINSKIH ELEMENATA
U POGLEDU DIFUZIJE VODENE PARE

1. Vanjski graevinski element treba projektirati tako da u njemu ne

doe do kondenzacije vodene pare koja se difuzijom kree kroz taj
element.

2. Kondenzacija vodene pare nije dozvoljena u sloju elementa od

materijala koji je osjetljiv na promjenu vlanosti, kao na primjer drvo.

3. Za materijale koji nisu posebno osjetljivi na promjenu vlanosti,

kondenzacija je dozvoljena u odreenim granicama, tako da uslijed
kondenzacije ne nastane graevinska teta.

3.1. Do tete nee doi ako je ukupna vlanost materijala u

kojem se kondenzirala vodena para na zavretku razdoblja
difuzije vodene pare (zavretak zimskog perioda) manja od
najvee dozvoljene vlanosti za taj materijal.

3.2. Graevinski element u kome se kondenzirala vodena

para, mora zadovoljiti i uvjet da se ukupna koliina u njemu
kondenzirane vodene pare na zavretku perioda difuzije
vodene pare (q'mz) moe isuiti kroz period difuznog isuenja
(ljetni period).
U tu svrhu rauna se potrebno vrijeme T za isuenje elementa, koji
ovisi o mjesnim klimatskim prilikama.

89
 DJELOVANJE SUNEVOG ZRAENJA
NA GRAEVINSKE ELEMENTE

Kada sunevo zraenje snage P padne na vanjsku

povrinu nekog graevinskog elementa, dio snage P
element e apsorbirati, dio snage P reflektirati, a dio P
propustiti.

Omjer u elementu apsorbirane dozraene snage P i

ukupne dozraene snage P koja je pala na povrinu
promatranog elementa zove se koeficijent apsorpcije .

= P / P - koeficijent apsorpcije
= P / P - koeficijent refleksije
= P / P - koeficijent transparentnosti ili prozranosti

P = P + P + P = ( + + ) P
( + + ) = 1

Za kratkovalno sunevo zraenje od presudnog je utjecaja

boja povrine graevinskog elementa. to je boja svjetlija
to e manji dio snage sunevog zraenja biti apsorbiran, a
vei dio reflektiran.

BOJA POVRINE GRAEVINSKOG ELEMENTA KOEFICIJENT

APSORPCIJE
BIJELA 0,2 0,3
UTA, NARANASTA, SVIJETLO CRVENA 0,3 0,5
TAMNO CRVENA, SVIJETLO ZELENA 0,5 0,7
SMEA, TAMNO ZELENA, TAMNO PLAVA 0,7 0,9
TAMNO SMEA, CRNA 0,9 1,0

ZA DUGOVALNO ZRAENJE NA VRIJEDNOST KOEFICIJENTA APSORPCIJE

NE UTJEE BOJA POVRINE VE FINOA
90 OBRADE POVRINE.
 NEPROZIRNI GRAEVINSKI ELEMENT
IZLOEN SUNEVOM ZRAENJU

apsorbirano zraenje
koje odlazi prema van

upadno
reflektirano sunevo zraenje
sunevo
zraenje

VANI
te
Te

ti Ti
UNUTRA

apsorbirano zraenje
koje odlazi prema unutra

NEPROZIRNI GRA EVINSKI ELEME NT S VENTILIRANOM OBLOGOM

IZLOEN SUNEVOM ZRAENJU

aps orbirano zraenje

koje odlazi prema van

upadno
reflektirano sunevo zraenje
sunevo
zraenje

VANI apsorbirano
te
zraenje
ventilirani zrani sloj koje odlazi
prema van
ventilacijom
zranog sloja
ti
UNUTRA
apsorbirano zraenje
koje odlazi prema unutra

91
 ZATITA OD SUNCA

Razlikujemo 3 osnovna tipa protusunane zatite :

1) protusunana zatita paralelna sa vertikalnim graevinskim elementom

2) protusunana zatita okomita na vertikalni graevinski elementom

3) protusunana zatita ravnog krova

92
 PROZIRNI GRAEVINSKI ELEMENT IZLOEN SUNEVOM ZRAENJU

upadno
sunevo zraenje

apsorbirano zraenje
apsorbirano zraenje koje odlazi prema unutra
koje odlazi prema van

proputeno
reflektirano sunevo zraenje
sunevo
zraenje

apsorbirano zraenje
koje odlazi prema van apsorbirano zraenje
ventilacijom koje odlazi prema
zranog sloja unutra ventilacijom
zranog sloja

upadno upadno
sunevo zraenje sunevo zraenje

apsorbirano
apsorbirano
zraenje
apsorbirano zraenje
zraenje koje odlazi
koje odlazi
koje odlazi prema unutra
prema van
prema van apsorbirano
zraenje
koje odlazi
reflektirano prema unutra
sunevo reflektirano
zraenje sunevo
zraenje

93
 AKUSTIKA

Fizikalne (objektivne) karakteristike zvuka

Zvuk je fizikalna pojava titranja estica u elastinoj sredini.

Elastini medij kojim se ire zvuni valovi moe biti ma
koja plinovita, tekua ili vrsta tvar.

Zvuk koji se iri zrakom zrani zvuk

Broj periodinih promjena gustoe zraka u jednoj

toki zvunog polja u jedinici vremena zove se
frekvencija zvuka (f)

Mjerna jedinica je 1 / s hertz (Hz)

Prosjeno ljudsko uho uje kao zvuk samo ona

titranja koja imaju frekvenciju izmeu 16 Hz i 20.000
Hz.

To je ujni zvuk. Titranja frekvencije nie od 16 Hz

zovemo infrazvuk, a titranja frekvencije vie od 20.000
Hz zovu se ultrazvuk.

94
 SHEMATSKI PRIKAZ ZVUNIH VALOVA KOJE
STVARA DIUA POLUKUGLA

Psihofizioloke (subjektivne) karakteristike zvuka

Zvuk je fizikalni podraaj koji se posredstvom organa sluha

pretvara u sluni osjet.
Osnovne karakteristike tog osjeta su visina, glasnoa i boja
zvuka.
Frekvenciji istog tona odgovara osjet visine zvuka, a
zvunom tlaku osjet glasnoe zvuka.
Boja zvuka ovisi o spektru sloenog tona.
95
 BUKA
Bukom nazivamo svaki zvuk kojeg smatramo neeljenim, neugodnim ili
ometajuim. Razlika izmeu buke i zvuka je dakle subjektivna.
Za grubu procjenu djelovanja buke na ovjeka moe posluiti vrijednost
njene razine prema sljedeoj klasifikaciji :

- do 60 dB samo psiholoko djelovanje

- od 60 do 90 dB jako psiholoko djelovanje i fizioloki efekti
- preko 90 dB pored jakih psiholokih i fiziolokih djelovanja pojavljuje se i
oteenje sluha.

Buka koja sadri preteno duboke tonove manje ometa od buke s visokim
tonovima jednake razine.

ZVUNI VALOVI U ZATVORENOM PROSTORU

Kada zvuni val koji se iri zrakom udari u graninu plohu koja omeuje
neku prostoriju, dio energije tog vala apsorbira materijal granine plohe, a
preostali dio energije vraa se s reflektiranim valom u prostoriju.
Sposobnost apsorpcije nekog materijala karakterizira se koeficijentom
apsorpcije koji je jednak odnosu apsorbirane snage P i ukupne snage P.
= P / P

96
 APSORPCIJSKI MATERIJALI I ELEMENTI

To su materijali i elementi koji imaju relativno veliku

vrijednost koeficijenta apsorpcije zvuka u prostoriji. Mogu
se podijeliti u 3 grupe :
1. Porozni materijali
2. Akustiki rezonatori
3. Membrane

PRENOENJE ZRANOG ZVUKA IZ PROSTORIJE U PROSTORIJU

PREDAJNA PRIJEMNA
PROSTORIJA PROSTORIJA

97
 IZOLACIJSKA MO PREGRADE (R)

U sluaju dviju susjednih prostorija razlikuju se dva puta

prenoenja zvuka iz predajne u prijemnu prostoriju.
1) Direktni put prijenosa zvuka preko pregradne stijene koja
odvaja dvije prostorije.
2) Svi ostali putovi su posredni putovi prijenosa zvuka

Energija zvunog vala koji udari u pregradnu stijenu izmeu predajne i

prijemne prostorije djelomino se reflektira (1) od povrine pregrade i
vraa natrag u predajnu prostoriju, a dio se predaje pregradi koja zbog
toga poinje vibrirati.
Dio energije vibriranja pregrade vraa se natrag u istu prostoriju (2),
manji dio iri se uzdu pregrade (3) , a preostalu energiju (4) zrai
pregradna stijena u prijemnu prostoriju.
Ako je pregrada porozna, dio zvune energije (5) moe prijei u prijemnu
prostoriju zranim putem kroz pore pregrade.
Kod prenoenja zvuka preko pregrade dio energije (6) i (7) uvijek se
pretvori u toplinu.

98
 PRENOENJE ZVUKA UDARA IZ PROSTORIJE U
PROSTORIJU

Zvuk udara ili topot zove se zvuk kojeg zrae graevinski

elementi pobueni na vibriranje direktnim mehanikim silama.
(hodanje, tranje, pad predmeta, rad kuanskih aparata)
Za ispitivanje ponaanja meukatnih konstrukcija na udare,
konstruiran je poseban ureaj koji zovemo izvor zvuka toptalica.
To je 5 ekia od 0,5 kg koji naizmjenino pojedinano udaraju u
ispitivanu meukatnu konstrukciju slobodno padajui sa visine 4
cm tako da izvedu 10 udaraca u sekundi.

ISPITIVANJE MEUKATNE KONSTRUKCIJE NA UDAR

99
Poboljanje izolacijske moi meukatnih konstrukcija od
zvuka udara moe se izvesti na nekoliko naina :

1) Izvedba meukatne konstrukcije sa mekanim zavrnim

podnim slojem (tepih, sintetike podne obloge, spuvaste
podloge, guma, filc i sl.)

2) Izvedba plivajueg poda

- kruta betonska podloga pliva na mekanom elastinom
sloju

3) Izvedba sputenog stropa

- treba biti nepropustan za zrak i male krutosti
- dobro je da svi pregradni zidovi dopiru samo do sputenog
stropa.

100
 6. HIDROIZOLACIJA
Grafika oznaka hidroizolacije:
Temelji kao najnii elementi zgrada su najizloeniji vlazi pa se zato izrauju od materijala
kojem vlaga ne teti (beton) tako da ih nije potrebno tititi od vlage.
Ostali elementi zgrada se moraju odreenim tehnikim mjerama zatititi i izolirati (odvojiti)
od vlanog zemljita i vlanih temelja.

MATERIJALI ZA IZOLACIJU OD VLAGE

1. Bitumen - crna smolasta masa dobivena destilacijom nafte. Upoterbljava se u kobinaciji

s izolacijskim trakama ili kao samostalan premaz.

2. Asfalt - prirodna ili umjetna mjeavina bitumena i mineralnih agregata.

Upotrebljava se kao samostalni premaz.

3. Katran - tamna i gusta tekuina dobivena suhom destilacijom kamenog ugljena.

Upotrebljava se isto kao i bitumen.

4. Emulzije - tekui ili rijetki rastvori bitumena i katrana, a slue kao hladni premazi
povrina prije vruih namaza ili kao dodaci izolacijskim sredstvima koji se
stavljaju u betonsku smjesu, mort ili buku (resitol, ceresit, trikosal i dr.)

5. Izolacijske trake - sirove ljepenke ili filcevi impregnirani bitumenom ili katranom,
obostrano posute mineralnim posipom (kvarcni pijesk, kriljevac, talk, plutovina) ili neposute.
Proizvode se u trakama irine 1.00 m ili 1.25 m.
a) Krovna ljepenka (krovni kartona) - sirova ljepenka (papir) impregnirana bitumenom ili
katranom.
b) Filc - juta, stakleni voal, staklena tkanina, poliesterski filc impregnirani bitumenom.
c) Aluminijske folije debljine 0.10, 0.15, 0.20 mm obostrano premazane bitumenom.
Jednostrano premazane al. folije se upotrebljavaju kao zavrni izolacijski sloj ravnih i
zaobljenih krovnih povrina s al. folijom okrenutom na vanjsku stranu tako da odbijaju
suneve zrake i tite donje slojeve od pretjeranog zagrijavanja.

IZOLACIJA PROTIV PROCJEDNE I KAPILARNE VLAGE

Izolacijom protiv vlage iz okolnog zemljita tite se podrumski, podnoni zidovi i zidovi
prizemlja i podovi prizemlja i podruma.

Izolacija protiv vlage se dijeli na:

1) horizontalnu hidroizolaciju zidova koja se izrauje povrh horizontalnih povrina
temelja, kako bi se sprijeilo vertikalno (kapilarno) prelaenje vlage iz temelja u
podrumske, podnone zidove i zidove prizemlja,
2) horizontalnu hidroizolaciju podova koja se izrauje povrh podnih podloga kako bi
se sprijeilo vertikalno (kapilarno) prelaenje vlage iz podnih podloga u podrumske i
prizemne podove,
3) vertikalnu hidroizolaciju zidova koja se izrauje sa vanjske strane podrumskih i
podnonih zidova.

Povrina na kojoj se izvodi horizontalna i vertikalna hidroizolacija zidova i podova mora biti
ravna, glatka i potpuno suha. Podlone povrine se zaglauju cementnim mortom 1:2.

101
 HORIZONTALNA IZOLACIJA ISPOD ZIDOVA I
PODOVA PRIZEMLJA ZGRADA BEZ PODRUMA

POD U RAVNINI OKOLNOG

TERENA
GRIJANA PROSTORIJA
CEMENTNI MORT 3 cm
POLISTIREN (zatita HI 0.00

min. 30 cm
i toplinska zatita)
HIDROIZOLACIJA (2+3)
CEMENTNI MORT
ZID OD OPEKE 25 cm min. 80 cm -0.15

TERACO 2 cm
GOR. BET. PODLOGA 6 cm
PE FOLIJA
TOPLINSKA IZOLACIJA 5 cm
HIDROIZOLACIJA (2+3)
DONJA BET. PODLOGA 8 cm
-0.95
NABIJENI LJUNAK 15 cm

POD IZNAD RAZINE

GRIJANA PROSTORIJA
OKOLNOG TERENA
0.00

KAMENE PLOE 3 cm
CEMENTNI MORT 2 cm
40-50

-0.65

TERACO 2 cm
GOR. BET. PODLOGA 6 cm
PE FOLIJA
TOPLINSKA IZOLACIJA 5 cm
HIDROIZOLACIJA (2+3)
min. 80 cm

DONJA BET. PODLOGA 8 cm

NABIJENI LJUNAK 15 cm

-1.45

102
 HIDROIZOLACIJA ZGRADE SA PODRUMOM

A PREKLOPI SLOJEVA VIESLOJNE HIDROIZOLACIJE

A preklop slojeva vertikalne hidroizolacije zida

10

B preklop horizontalne i verikalne hidroizolacije zida

C preklop slojeva horizontalne hidroizolacije zida i poda
D preklop slojeva horizontalne hidroizolacije poda

B 45 45

10 10 10
5
C D1 D2
10

100

ZATITNA BUKA 1.5 cm

TOPLINSKA IZOLACIJA GRIJANA PROSTORIJA
ZID OD BLOK OPEKE
PRODUNA BUKA 2 cm

PARKET
CEMENTNI ESTRIH 4 cm
PE FOLIJA
ZVUNA IZOLACIJA 2 cm
AB PLOA 12-16 cm
TOPLINSKA IZOLACIJA
PODGLED
CEMENTNA BUKA 3 cm

NEGRIJANI PODRUM

ZID OD OPEKE 6.5 cm TERACO 2 cm

HIDROIZOLACIJA (2+3) GOR. BET. PODLOGA 6 cm
CEMENTNI MORT 2 cm HIDROIZOLACIJA (2+3)
BETONSKA STIJENA DONJA BET. PODLOGA 8 cm
PRODUNA BUKA 2 cm NABIJENI LJUNAK 15 cm

B C D1 D2

103
 DRENAA ZGRADA SA PODRUMOM
U sluaju kada se graevina gradi na TOKOVI PODZEMNE VODE
mjestu izdanog toka podzemen vode
potrebno je temeljni iskop proiriti za 93.00
20 do 30 cm, a stranice iskopa izvesti NAJVIA TOKA DRENAE
u kosini. Poslije betoniranja temeljnih 92.50 ZGRADA PODRUMLJENA U
CIJELOJ SVOJOJ POVRINI
stopa uz njihov vanjski rub postavljaju
se drenane cijevi u padu od 2 % do
92.00 A A
3% od mjesta najjaeg pritjecanja
vode prema nioj strani odakle se 91.50 KONTROLNO OKNO
voda moe odvesti u povoljnu
0
prirodnu odvodnju ili u javnu 91.0 ODV
ODN
5 0 JA .50
kanalizaciju. Drenane cijevi se do 90. 0 89
9 0.0
polovice visine polau u sloj
nepropusne gline, a zatrpavaju se
prvo krupnijim ljunkom pa pijeskom
i zatim zemljom. Takav raspored GRIJANA PROSTORIJA
slojeva omoguava odvoenje i
procjedne vode drenanim cijevima.

PLOE
PIJESAK
LJUNAK
NABOJ ILOVAE PARKET
PIJESAK CEMENTNI ESTRIH 4 cm
LJUNAK PE FOLIJA
TUENAC ZVUNA IZOLACIJA 2 cm
DRENANA CIJEV AB PLOA 12-16 cm
O 75-700 mm TOPLINSKA IZOLACIJA
min. 15 cm

NABOJ MASNE GLINE PODGLED

PROCJEDNA VODA

NEGRIJANI PODRUM

ZID OD OPEKE 6.5 cm

(zatita HI)

TERACO 2 cm
GORNJA BET. PODLOGA 6 cm
HIDROIZOLACIJA (2+3)
DONJA BET. PODLOGA 8 cm
NABIJENI LJUNAK 15 cm

DRENANA CIJEV
(perforirana keramika cijev)

100 6-7

40-60

O 75-100 mm

104
 ZATITA OD PODZEMNE VODE
ZAPORNI LONAC
slui za smanjenje
ELINA CIJEV
pritiska podzemne vode

AB PROTUPLOA

ZATITNI SLOJ
HIDROIZOLACIJA
PODLONI BETON

ZABETONIRANO
NAKON
IZVAENJA
ELINE CIJEVI
GRIJANA PROSTORIJA
min. 30 cm

PARKET
CEMENTNI ESTRIH 4 cm
ZID OD OPEKE 12 cm PE FOLIJA
CEMENTNI MORT 2 cm ZVUNA IZOLACIJA 2 cm
HIDROIZOLACIJA (3+4) AB PLOA 12-16 cm
BETONSKA STIJENA TOPLINSKA IZOLACIJA 8 cm
PRODUNA BUKA PODGLED

NEGRIJANI PODRUM
NIVO PODZEMNE VODE

Podrum graevine je
potrebno tititi od prodora TERACO 2 cm
i tlaka podzemne vode GORNJA BETONSKA PODLOGA 6 cm
u sluaju kada je najvii AB PROTUPLOA 20-30 cm
vodostaj podzemne vode CEMENTNI MORT (ZATITA HI) 5 cm
iznad nivoa podrumskog HIDROIZOLACIJA (3+4)
poda. DONJA BETONSKA PODLOGA 8 cm
NABIJENI LJUNAK 15 cm
Pod podruma se titi od
tlaka vode izvedbom
armiranobetonske
protuploe koja se upire
o podrumske zidove
(vlana zona u gornjoj
zoni ploe). Protuploa
se mora dimenzionirati
na temelju statikog
prorauna.

105
 7. STUBITA

Stubita su konstrukcije za kretanje ili promet izmeu razliitih etaa neke

graevine.

STUBE
Visina jedne stube kree se od 14 do 19 cm.
irina gornje plohe jedne stube ili irina gazita je od 25 do 35 cm.

Odnos visine i irine stube proizlazi iz duljine prosjenog ljudskog koraka i treba
zadovoljiti formulu:
2v + = 63 (u cm)

Visina stube u javnim zgradama i u zgradama sa vie stanova je 14 16 cm.

Interne stube u stanovima i obiteljskim kuama mogu imati visinu do 20 cm.

STUBINI KRAKOVI
Niz triju i vie stuba, koji povezuje dvije horizontalne povrine razliitih visina tvori
jedan stubini krak.
U jednom kraku ne bi trebalo biti vie od 18 stuba.
Najmanja irina stubinog kraka je 75 cm. (interna stubita)
Najmanja irina kraka u viestambenim zgradama je 90 cm.
U stambenim zgradama do 20 stanova i u poslovnim zgradama za promet do 100
ljudi irina stubinog kraka je 120 cm.
U stambenim zgradama s vie od 20 stanova i u poslovnim zgradama za promet
od 100-200 ljudi irina stubinog kraka je 150 cm.
Za promet od 200-300 osoba u poslovnim zgradama irina stubinog kraka je
180 cm.
Za promet od 300-400 osoba u poslovnim zgradama irina stubinog kraka je
210 cm.
Za promet vei od 400 osoba ne smiju se koristiti samo jednim stubinim krakom.
Visina prolaza iznad stubinih krakova u pojedinim etaama treba biti jednaka
svijetloj visini prostorija.

STUBINI PODESTI ILI POIVALITA

Razlikujemo glavne podeste i meupodeste.
irina podesta treba biti najmanje koliko je i irina stubinog kraka.
Glavni podest u pravilu treba biti iri od irine stubinog kraka.

STUBINE OGRADE I PRIHVATNICI

Zbog sigurnosti kretanja visina ograde treba biti najmanje 90 cm mjereno od

sredine irine jedne stube.

106
PODJELA VERTIKALNIH KOMUNIKACIJA U ZGRADAMA
PREMA NAGIBU

v=25
ili
3v
> 19 -4/
v=20-25 v 52 0/v
= 50
=
90

19
TVE 75

> v< 2 v n
13 6 3 - po
i us nim
= j
i jav

bn
60

do ca u nim
DIZALA

LJES

ju i e
Na pen amb /15
3
ste est a 3
v i a m
v=13-19 i
rad

45

zg
TV TE
E
STV

ES AS
E
L J EN

CE 3
LJE

NI v < 1 -v
EP

E 4 8
30 =
ST

EP
STE

ST v<13
NA

CE
PE

NI MA 20
STE

E
EP BA
ST STU
15
I ZA

SA PE
E RAM
ZEC

ST
ENA
STEP
IZU

NE
RET RAMPE
POK NICE
PE
STE
MJERE U cm

107
 STUBINI KRAK

PRESJEK

IRINA STUBE
VISINA KRAKA

VISINA STUBE

DULJINA KRAKA

= IRINA STUBE

v = VISINA STUBE

n = BROJ VISINA STUBA U JEDNOM STUBINOM KRAKU

DULJINA KRAKA = (n-1) *

VISINA KRAKA = n * v

TLOCRT

(n-1) x
nxv

LINIJA HODA OZNAAVA

SMJER PENJANJA NA STUBITU

108
 OBLICI STUBITA

JEDNOKRAKO DVOKRAKO

DVOKRAKO
DVOKRAKO

TROKRAKO

TROKRAKO

TROKRAKO ZA VEI PROMET ETVEROKRAKO

SPIRALNO

ZAVOJITO

109
 DVOKRAKO STUBITE

TLOCRT I KATA PRESJEK

9 x 33
150 10 x 15 300
9 x 33
10 x 15 300

150

0,0

TLOCRT PRIZEMLJA
-150

-270
9 x 33
-150 10 x 15 0,0
9 x 33
10 x 15

TLOCRT PODRUMA

7 x33
8 x15 -270
-270

110
 TLOCRT I KATA

288 288
JEDNOKRAKO STUBITE 15 x 27
16 x 18

TLOCRT PRIZEMLJA

0,0 0,0
15 x 27 13 x 27
16 x 18 14 x 18

TLOCRT PODRUMA

-252 -252
13 x 27
14 x 18

PRESJEK

288

0,0

-252

111
 VRSTE STUBITA PREMA NAINU OSLANJANJA

A - KONZOLNO

B - DVOSTRANO
KONZOLNO

C - OSLONJENO
NA DVA LEAJA

D - UGRAENO

E - POLOENO NA
DVA NOSAA

F - MONTANO NA
AB TETIVAMA

G - MONTANO NA
AB KOSOJ PLOI

112
 KONSTRUKTIVNO RJEAVANJE DVOKRAKOG STUBITA

A - STUBITE SA PODESTNIM GREDAMA

PODESTNA GREDA

TLOCRT

PRESJEK
PODESTNA GREDA

B - STUBITE NA LOMLJENOJ AB PLOI

TLOCRT

PRESJEK
LOMLJENA AB PLOA

113
DVOKRAKO UMJETNO KAMENO KONZOLNO STUBITE

KONZOLNA STUBITA SU ZBOG SIGURNOSTI OD POTRESA

ZABRANJENA U VIESTAMBENIM I JAVNIM ZGRADAMA

STUBA UGRAENA U ZID MIN. 25 cm

B
C

PODESTNA GREDA UGRAENA

U ZID MIN. 10 cm

PRESJEK A

PRESJEK B

PRESJEK C

PODESTNA GREDA IMA TRI

RAZLIITA PRESJEKA
IZOMETRIJA

114
 MONTANE UMJETNO KAMENE STUBE NA AB PLOI

8
20

8
20

14

MONTANE L STUBE NA AB NAZUPANIM TETIVAMA

(stube lee na tetivama)

5
10

TETIVA U POGLEDU

115
 MONTANE STUBE SA UZDUNIM UPLJINAMA
NA AB TETIVAMA U OBLIKU SLOVA L

PRESJEK KROZ TETIVU

6
TETIVA U POGLEDU

32-36
PRESJEK KROZ JEDNU STUBU

6
10

MONTANE L STUBE NA AB NAZUPANIM TETIVAMA

(stube izmeu tetiva)

PRESJEK KROZ JEDNU STUBU

4
PRESJEK KROZ TETIVU

TETIVA U POGLEDU

116
 ELINO STUBITE

GLAVNE VRSTE ELINIH ELEMENATA ZA TETIVE STUBA

= 30-40-50 mm
v = 150-200-220 mm

v
d = 8-10-12 mm

d
PLOSNO ELJEZO VALJANI "L" PROFIL VALJANI "U" PROFIL

UZDUNI PRESJEK POPRENI PRESJEK

REBRASTI LIM

REBRASTI LIM

TETIVA
VALJANI "U" PROFIL

RAVNI ELINI LIM

GAZITA
POPRENI PRESJEK

KULIR DRVO

esta gazita u javnim i stambenim zgradama

VALJANI "U" PROFIL

METALNO
REBRASTI LIM REETKASTO GAZITE

esta gazita u
industrijskim zgradama
117
 DRVENE STEPENICE

A - MASIVNE STEPENICE B - NASTUPNE DASKE NA LETVAMA

ZATEGA

C - NASAENE STEPENICE

GAZITE
GAZITE

ELO ELO
X

TETIVA

X - TREBA STATIKI ISPITATI

(min. 15 cm) TETIVA

D - UMETNUTE STEPENICE

TETIVA

ZATEGA

118
 DRVENE STEPENICE

E - UTORENE STEPENICE

5
STUP GAZITE

5
ELO
4

ZATEGA O 12-15

A 2 TETIVA

DETALJ B
ISTUPNA STUBA

DETALJ A
NASTUPNA STUBA

TETIVA

119
8.

120
121
122
9.

MM - (2x7) -1cm

123
124
125
126
127
128
129
130
131
10.

132
 MM - (2x4) - 1 cm

195

133
134
135
136
137
138