Tema 1

Qu un texto?
Unidade de comunicacin total, mensaxe completa, sen una extensin determinada
(pode ser una palabra, una oracin ou tan extenso como una novela)

Unidades lingsticas

FONEMA unidade mnima da lingua oral

MONEMAS unidades mnimas con significado. poden ser de dous tipos:

LEXEMAS se teen significado lxico

MORFEMAS se teen significado gramatical.

PALABRA unidade lingstica autnoma formada por un ou mis monemas.

FRASE unidade lingstica con sentido completo que non leva verbo.

ORACIN unidade lingstica con sentido completo que leva suxeito e predicado.

ENUNCIADO unidade lingstica capaz de expresar unha mensaxe completa nun contexto
determinado.

TEXTO unidade comunicativa mis ampla constituda por oracins.

Un conector textual unha partcula que serve para unir as distintas partes do texto.
O galego, lingua romnica

En todo proceso de formacin lingstica cmprese o seguinte esquema:

estrato lingua base

+
lingua de substrato lingua que se fala con anterioridade instalacin do estrato
+
lingua de superestrato lingua que se fala con posterioridade instalacin do estrato

No caso do galego o seu estrato e o latn. As linguas de substrato son as que se falaban
antes da chegada dos romanos. As de superestrato eran as dos conquistadores que
chegaron Pennsula con posterioridade romanizacin.

Elementos de substrato: linguas preceltas e o celta

Dos pobos preceltas: amorodo, cama, parra, toxo, carballo ...
Do celta: berce, bico, billa, carro, cervexa ...

Elementos de superestrato: linguas xermnicas e o rabe

Dos pobos xermnicos: guerra, frecha, escuma, gaar, espeto, xarope ...
Do rabe: alquimia, almacn, azafrn, almofada, xinete, arroz, azucena ...

Palabras patrimoniais son as que sufriron todas as evolucins propias do paso dunha
lingua orixinal a outra.
directum ---> dereito noctem ---> noite, anoitecer, trasnoitar
pectum ---> peito plenun ---> cheo

Cultismos son palabras do latn e do grego que penetraron tardiamente no galego e que
apenas sufriron modificacins
directum ---> directo noctem ---> nocturno, noctmbulo, pernoctar
pectum ---> pectoral plenum ---> pleno

Latinismos son expresins latinas que se seguen empregando nas linguas modernas
(deben escribirse en letra cursiva cando forman parte dun texto):
in albis, a priori, a posteriori, ante/post meridiam, alea jacta est, curriculum vitae,
decubito supino rigor mortis, lapsus, in media res, de iure, de facto, sine qua non,
vademecum
Chegada do latn pennsula e formacin das linguas romnicas

Os romanos chegaron Pennsula Ibrica en distintos momentos. Iso explica que o propio
latn que falaban estes romanos era diferente. Precisamente do latn falado, e dicir,
latn vulgar, de onde se orixinan as linguas romnicas que xorden da sa evolucin. Os
cambios producidos do latn vulgar foron lentos pero a partir do sculo IX se pode
considerar que o que se fala en distintos lugares do antigo imperio xa non latn. Xa son
falas totalmente diferenciadas. O sculo IX o momento no que se considera que se
orixinan as linguas romnicas: todas elas derivadas do latn pero todas elas diferentes.
As linguas romnicas na Pennsula son o galego-portugus, astur-leons, o casteln...
Fra da Pninsula temos linguas romnicas como o italiano, francs ...

Cando as linguas romnicas comezan a utilizarse carecen anda dunha normativa

especfica. As primeiras normativas do casteln e do portugus son do sculo XV. O
galego anda ten que esperar ata o sculo XIX. Durante bastante tempo as linguas
romnicas, e concretamente o galego-portugus, empregronse a nivel oral porque como
lingua escrita seguiu utilizndose o latn. Os primeiros textos escritos en galego-
portugus convrtense na lingua lrica da Pennsula e nela escrbense as cantigas de
amigo, amor, escarnio, maldicir e Santa Mara.

Cando se comeza a empregar o galego portugus, a lingua utilizada por todas as capas
sociais sen excepcin e sen nengn prexuizo. O galego-portugus pois una lingua
normalizada.

Lingua normalizada e aquela que emprega calquera persoa en calquera contexto sen
prexuizos.