Data mierci Jezusa Chrystusa

To si wydaje nieprawdopodobne, e dokadna data (dzie, miesic, rok) ukrzyowania Pana Jezusa
pozostawaa nieustalona przez prawie dwa tysice lat. Rni badacze (astronomowie, historycy,
biblici) studiowali ten problem (np. Izaak Newton uwaa, e Chrystus umar 23 kwietnia 34 r.).
Ewangelici nie uwaali za potrzebne, eby nas o tych szczegach poinformowa, a w wiekach
pniejszych uczeni w Pimie nie mogli si w tej sprawie porozumie. Data ta zostaa dopiero
ustalona 30 lat temu, ale nie, jak mona by si spodziewa, przez biblistw, tylko przez badaczy z
Zakadu Metalurgii Uniwersytetu w Oxfordzie1.

Niewtpliwe fakty

Wszyscy czterej Ewangelici zgodnie stwierdzaj, e: (1) Pan Jezus skona kilka godzin przed
pocztkiem szabatu, czyli w pitek, (2) byo to w okresie wita Paschy. Dnia 14. ydowskiego
miesica nisan (u nas marzec kwiecie) dokonywano rytualnego zabijania baranka paschalnego
midzy godzin trzeci a pit po poudniu. Nastpnie wraz z wzejciem ksiyca (w peni)
rozpoczynano wieczerz paschaln. By to ju dzie 15. nisan, poniewa dzie ydowski zaczyna
si i koczy wieczorem. Nie ulega te wtpliwoci, e Jezus zosta ukrzyowany pomidzy rokiem
26 a 36, poniewa Poncjusz Piat w tym okresie by prokuratorem Judei.

Wtpliwoci

W Ewangelii wg w. Jana czytamy: Od Kajfasza zaprowadzili Jezusa do pretorium. A byo to

wczesnym rankiem. Oni sami jednak nie weszli do pretorium, aby si nie skala i mc spoy
Pasch (J 18,28). A w innym miejscu: Poniewa by to dzie Przygotowania, aby zatem ciaa nie
pozostaway na krzyu w szabat w bowiem dzie szabatu by wielkim witem (J 19,31). Z
tego tekstu jasno wynika, e ukrzyowanie nastpio w dniu poprzedzajcym Pasch, czyli dnia 14.
nisan. A to z kolei prowadzi do wniosku, e Pan Jezus, ktry bardzo chcia spoy ze swymi
Apostoami prawdziw wieczerz paschaln (Gorco pragnem spoy t Pasch z wami, zanim
bd cierpia, k 22,15), wiedzc, e nie bdzie to moliwe w przepisanym terminie, tzn. w pitek
wieczorem po zachodzie soca, zgromadzi uczniw w wieczr poprzedzajcy oficjaln ydowsk
Pasch na Ostatni Wieczerz podobn do Paschy. Czy spoywano w jej trakcie baranka, czy nie,
tego si prawdopodobnie nigdy nie dowiemy, poniewa w dokadnych opisach Ostatniej Wieczerzy
podanych przez Mateusza, Marka i ukasza nie ma, co wydaje si dziwne, adnej wzmianki o
spoywaniu misa baranka paschalnego.
Ale dosowne odczytanie pozostaych trzech Ewangelii zdaje si sugerowa jakoby Ostatnia
Wieczerza bya wieczerz paschaln spoyt w czasie Paschy, tzn. wieczorem, na pocztku 15.
nisan. A wtedy ukrzyowanie musiaoby nastpi pniej dnia 15. nisan. Albowiem czytamy u w.
Mateusza: W pierwszy dzie Przanikw przystpili do Jezusa uczniowie i zapytali Go: Gdzie
chcesz, ebymy Ci przygotowali spoywanie Paschy?. On odrzek: Idcie do miasta, do znanego
nam czowieka, i powiedzcie mu: Nauczyciel mwi: Czas mj jest bliski; u ciebie urzdzam Pasch
z moimi uczniami. Uczniowie uczynili tak, jak im poleci Jezus, i przygotowali Pasch (Mt
26,17-19). A w. ukasz pisze: Tak nadszed dzie Przanikw, w ktrym naleao ofiarowa
Pasch. Jezus posa Piotra i Jana z poleceniem: Idcie i przygotujcie nam Pasch, bymy mogli j
spoy. (...) Oni poszli, znaleli tak, jak im powiedzia, i przygotowali Pasch (k 22,7-8).
Podobnie czytamy w Ewangelii wg w. Marka (Mk 14,12-16). Ta rzekoma sprzeczno bya przez
wieki przedmiotem kontrowersji wrd biblistw, a do czasw nam wspczesnych. Cz
uczonych w Pimie przyjmuje 14. nisan jako dat ukrzyowania, inni sdz, e nastpio ono w
dniu 15. nisan. Jakikolwiek inny dzie nie wchodzi w rachub na podstawie dostpnych dotychczas
rde.
Moliwe daty ukrzyowania

Wiadomo byo wic na pewno, e ukrzyowanie miao miejsce w pitek 14. lub 15. dnia miesica
nisan midzy 26 a 36 rokiem. Wykorzystujc wspczesne, wyrafinowane, dawniej niedostpne
metody bada, wspomniani na wstpie badacze (C. J. Humphreys i W. G. Waddington) dokonali
precyzyjnej rekonstrukcji kalendarza ydowskiego i stwierdzili, e w latach 26-36 14. nisan wypad
w pitek: 11 kwietnia 27 r., 7 kwietnia 30 r., i 3 kwietnia 33 r. Natomiast 15. nisan w pitek 23
kwietnia 34 r. lub w wyjtkowych okolicznociach 11 kwietnia 27 r. (wwczas nie wypadby on
dnia 14. nisan).
Kwiecie roku 27 musimy odrzuci jak dat zbyt wczesn z dwch powodw: (1) Jan Chrzciciel
rozpocz swoj dziaalno jesieni 28-29 r. lub wiosn 29-30 r., poniewa czytamy: Byo to w
pitnastym roku rzdw Tyberiusza Cezara (k 3,1-2). Janowy chrzest Jezusa nie mg wic
mie miejsca przed rokiem 28, (2) z niektrych zapisw Ewangelii wg w. ukasza wynika, e Piat
by ju prokuratorem Judei przez jaki czas przed ukrzyowaniem (W tym samym czasie przyszli
jacy ludzie i donieli mu o Galilejczykach, ktrych krew Piat zmiesza z krwi ich ofiar (k
13,1). Ten epizod ma miejsce w czasie pierwszej z trzech podry Jezusa do Jerozolimy).
Rok 34 jest dat zbyt pn. Rok ten uwaa si do powszechnie za dat nawrcenia w. Pawa, na
co wskazuj rwnie dane z Jego listu do Galatw (Ga 1,18; 2,1). Ponad to, dzie 15. nisan
wypadby w pitek roku 34 tylko wtedy, gdyby do kalendarza tego roku zosta wprowadzony
dodatkowy miesic przestpny na co nie ma adnych dowodw.
A zatem dochodzimy do wniosku, e Ukrzyowanie mogo mie miejsce tylko 7 kwietnia 30 r. lub
3 kwietnia 33 r. Jednoczenie jest oczywistym, e by to dzie 14. nisan (gdy 15. nisan by
moliwy tylko w roku 27 lub 34, ktre zostay wanie wyeliminowane). Kwiecie roku 30 jest dat
zbyt wczesn, poniewa, jak wspomniaem powyej, Jan Chrzciciel rozpocz swoj dziaalno
nad Jordanem najwczeniej jesieni 28 r., a jednoczenie z Ewangelii wg w. Jana wiemy, e w
okresie dziaalnoci nauczycielskiej Jezusa miay miejsce trzy Paschy.
 Rzeczywista data ukrzyowania

Na podstawie wynikw omawianych tu dokadnych i rzetelnych bada naukowych opublikowanych

w Nature jednym z najlepszych czasopism naukowych wspczesnego wiata pitek 3
kwietnia 33 r. jest jedyn moliw do przyjcia dat ukrzyowania Jezusa Chrystusa. Konkluzji tej
nie da si obali, chocia mona wysuwa rnorakie wtpliwoci.
Proroctwo Joela
Ale powyszy wywd to jeszcze nie wszystko. Istnieje bowiem dodatkowy, wany dowd
wspierajcy t wanie dat ukrzyowania. W Dziejach Apostolskich czytamy, e w dzie Zesania
Ducha witego w. Piotr zwrci uwag ydom, ktrzy ...zbiegli si tumnie i zdumieli, bo kady
sysza, jak przemawiali w jego wasnym jzyku (Dz 2,6), e teraz na ich oczach spenia si
przepowiednia proroka Joela, ktra m.in. mwi, e: Soce zamieni si w ciemnoci, a ksiyc w
krew, zanim nadejdzie dzie Paski, wielki i wspaniay (Dz 2,14-20). Odnosi si to do 3 godzin
ciemnoci, ktre zalegy Jerozolim zaledwie kilka tygodni przedtem w czasie ukrzyowania, oraz
zamienia ksiyca, ktre wtedy wystpio. Jedno i drugie zanim nadejdzie dzie Paski, wielki i
wspaniay, czyli przed zmartwychwstaniem. Wiadomo, e zamiony ksiyc przybiera kolor
czerwony. Mona to byo obserwowa w sprzyjajcych okolicznociach, w cigu ostatnich
kilkudziesiciu lat rwnie w Polsce. Ale czy w Jerozolimie byy jakie zamienia ksiyca w
latach 26-36? Tak, byo tylko jedno. 3 kwietnia 33 roku! Tego wanie pitku zaczo si ono ok.
godz. 18.20 (gdy ksiyc by tu nad horyzontem) i trwao ok. 30 minut. Zamieniu uleg grny
lewy kwadrant ksiyca (ok. 20%) wanie wtedy, gdy wikszo ydw, aby zacz spoywa
Pasch, wygldaa zachodu soca i pojawienia si peni ksiyca. A wtedy zamiast srebrzystej
zobaczyli to-pomaraczow tarcz ksiyca z brakujcym fragmentem koloru krwi. Aposto
wic nieprzypadkowo odnosi si do proroctwa Joela, poniewa to nadzwyczajne wydarzenie, jakim
wanie wtedy byo zamienie ksiyca, ktrego byli wiadkami zaledwie przed kilkoma
tygodniami, musiao zosta zapamitane przez suchaczy w. Piotra, ktrzy w lot pojli znaczenie
tej przepowiedni. Trzeba tutaj wspomnie, e niektrzy uwaaj, e w/wym. wystpienie w. Piotra
odnosi si do powtrnego przyjcia Jezusa i Sdu Ostatecznego. Redaktorzy przypisw w Biblii
Tysiclecia pisz: ostatnie dni dotycz czasw mesjaskich od narodzenia Chrystusa do Jego
przyjcia na Sd Ostateczny. Wiersze 17 i 18 odnosz si do pocztku tego okresu, a pozostae
[czyli m.in. te o ksiycu, ktry zamieni si w krew, przyp. WD] do jego koca. Ale skd oni to
wiedz, skoro w wierszu 16 czytamy, e spenia si wanie to, co przepowiedzia prorok Joel (Dz
2,16) [podkrelenie WD]. Hipoteza, e w. Piotr przypomnia suchaczom zamienie ksiyca w
dniu ukrzyowania, wydaje si obecnie w wietle wynikw omawianych tu bada Hamphreya i
Waddingtona bardziej prawdopodobna. Zreszt Piotr na pocztku swego wystpienia nie mia
adnej potrzeby, aby mwi, co bdzie przy kocu wiata. On przemawiajc publicznie po raz
pierwszy i bronic Apostow przed zarzutami, e ju o godz. 9 rano upili si modym winem (Dz
2,13), chce przekona suchaczy do swoich argumentw tu i teraz, cytujc proroka Joela jako tego,
ktry przepowiedzia to co si wanie teraz spenia i co suchacze mog potwierdzi swoim
dowiadczeniem. Ponadto, tzw. Raport Piata napisany prawdopodobnie przez niego dla Tyberiusza
rwnie wyranie wspomina, e gdy Jezus umiera na krzyu, ksiyc zamieni si w krew. Istniej
jednak wtpliwoci, co do historycznej wiarygodnoci Raportu.
 Fides et ratio

Nie sposb nie zauway, e analiza naukowa ustalajca dat ukrzyowania na dzie 14. nisan
przesdza jednoznacznie odwieczny spr biblistw co do tego, w jakim czasie odbya si Ostatnia
Wieczerza. Jednoczenie wydaje si bardzo prawdopodobne, e nie bya to dosownie wieczerza
paschalna. Miaa raczej zamierzony przez Jezusa charakter wieczerzy paschopodobnej. Co wicej,
dopiero teraz, kiedy na pewno znamy t dat, moemy lepiej zrozumie znaczenie sw w. Pawa z
1 Listu do Koryntian: Chrystus bowiem zosta zoony w ofierze jako nasza Pascha. Albowiem,
gdy Chrystus umiera na Golgocie, dokadnie w tym samym czasie w Jerozolimie dokonywano
rzezi barankw paschalnych.
Tak oto, niemale na naszych oczach, spotka si nieuprzedzony rozum uzbrojony w
najnowoczeniejsze wspczesne narzdzia badawcze z prost, dziecic wiar wyposaon w
prawd Ewangelii. I wynikiem tego spotkania jest dotarcie do prawdy o dokadnej dacie
ukrzyowania. Bo jak napisa Jan Pawe II: Wiara i rozum (fides et ratio) s jak dwa skrzyda, na
ktrych duch ludzki unosi si ku kontemplacji prawdy. Na omwionym przykadzie widzimy, jak
poznanie ludzkiego rozumu i poznanie waciwe wierze nawzajem si uzupeniaj. Nie ma wic
powodu do jakiejkolwiek rywalizacji midzy rozumem a wiar: rzeczywistocie te wzajemnie si
przenikaj, kada za ma wasn przestrze, w ktrej si realizuje. () Koci bowiem zachowuje
niewzruszone przekonanie, e wiara i rozum mog okazywa sobie wzajemn pomoc,
odgrywajc wobec siebie rol zarwno czynnika krytycznego i oczyszczajcego, jak i bodca
skaniajcego do dalszych poszukiwa i gbszej refleksji2.

Nie jest te zapewne przypadkiem, e wyniki bada naukowych, ktre doprowadziy do

jednoznacznego ustalenia dnia, miesica i roku tego historycznego wydarzenia, jakim byo
ukrzyowanie Jezusa Chrystusa, opublikowane zostay w Jubileuszowym Roku Odkupienia (1983),
z czego zapewne autorzy artykuu ani redaktor naczelny Nature nie zdawali sobie sprawy.
***
1 C. J. Humphreys, W. G. Waddington: Dating the Crucifixion. Nature 1983; 306: 743.
2 Encyklika Fides et ratio Ojca witego Jana Pawa II, Libreria Editrice Vaticana, 1998.

Wszystkie cytaty z Pisma witego wg Biblii Tysiclecia, Pallottinum, 2000.

Wedug objawie b. Anny Katarzyny Emmerich (upowszechnionych wanie przez tygodniki
Niedziela i wSieci), uczta, ktr nazywamy Ostatni Wieczerz, skadaa si jakby z dwch
czci. Najpierw w przeddzie ukrzyowania wieczorem odbya si w Wieczerniku uczta
paschalna, w czasie ktrej Pan Jezus spoy ze swoimi Apostoami baranka paschalnego, a po jej
zakoczeniu, na tym samym spotkaniu, nastpio ustanowienie przez Pana Jezusa Najwitszego
Sakramentu. Emmerich wspomina nawet, e fakt spoycia Paschy wbrew przepisom o jeden dzie
wczeniej by jednym z zarzutw stawianych Panu Jezusowi w czasie przesuchania u Kajfasza;
Pasja wedug objawie b. Anny Katarzyny Emmerich, Krakw 2014, s. 159).

rdo: http://niedziela.pl/artykul/111716/nd/Data-ukrzyzowania-Jezusa-Chrystusa