SA KARAKANAN
Si Urbanan Ki Feliza = Manila
Feliza: Kung ika askin si Honesto agdahon sa sarong
karakanan, dagdagan an paglikay ta dakol an
makakaatubangan.
Pag-abot sa harong, bation ang may adi ning marhay na aga o
marhay na aldaw sagkod an mga taong yaraon; dai magdagos
kun dai pig-aagda; bago tumukaw, halation muna na ika
patukawon; dai magpili ng tutukawan ta marhay pa na ika
nasa ibaba pasakaton sa halangkaw kaysa pahalion ka sa taas
pasiring sa ibabang tukawan.
Sa pakikiatubang, magpino sa paghiro, paghiling siring man
pagtaram ta mahihilingan ning katimawaan, nakakasupog.
Sa sarong karakanan, kadakol na gayo an mararaot na gibong
mahihiling, na sanga sa kalinigan sa kabootan asin sa
karahayan nin boot.
May mahihiling kang lalaki na huli ta pinangingilagan ning iba,
ginigibo ang ugali na daing pakundangan sa may adi nin
harong. Nagbibirik-birik an mata sa magkaibong na gilid,
hinihiling an handa asin kun igwang dai mamuyahan
tinatatsaran na halos mudahon an may pakakan.
May mahihiling ka man na pagsakat sa harong an kopya
habong halion, an baston dai mabutasan, dai nagtataong-
galang sa may harong. Pagratam nakakasuya asin an paghuna
niya siya na sana an may boot, siya ang maisog, ang mayaman
asin marhay an kaugalian; bago, mayo man pantao sa
kakanan na pigdumanan.
An gabos na ini kaipuhan paglikayan.
Sa kadakulan nin mga bagay na pigrereparo ki may pakakan,
dai man sana mawawaran nin kawilihan ning mata: kun
igwang ipahiling an may harong na pinakapadaba kun may
karahayan, tawan man nin dikit na pag-umaw asin kun may
kakulangan man, dai na magpamangno ta nganing dai
magmondo an kaherak-herak na nagpapagal.
Kun nag-aalok an may pakakan, dai manginutan sa gabos ta
nganing dai mataraman na maunas alagad maraot man na
dipisil agdaon ta kinauuyaman.
SA PONSYAHAN
Si Urbanan Kay Feliza = Manila
Feliza: Kung ikaw at si Honesto ay maakit sa isang ponsyahan,
dagdagan ang pag-iingat sapagkatmarami kang makakaharap .
Pagdating sa tahanan, batiin ang may ari ng magandang gabi
o magandang umaga pati na ang mga naroroon; huwag
munang tumuloy hanggat di sinasabi ng maybahay;bago
umupo, maghintay na paupuin ka; huwag pumili ng upuan
sapagkat mas mabuting ikaw ay palipatin ng maybahay sa
upuan sa itaas mula sa ibaba kaysa paalisin ka sa napili mong
upuan.
Sa pakikihalubilo, maging pino sa pagkilos, pagtingin at
pananalita dahil nakakahiyang makitaan ka ng kabastusan.
Sa isang ponsyahan, maraming pangit na gawi ang
mamamasdan na taliwas sa kalinisan ng kalooban at
kabutihang loob.
May makikita kang tao na mayapat VIP ang tingin sa kanya ng
iba, nagpapakita ng kagaspangan ng ugali, walang
pakundangan sa maybaha. Pabula-bilakog ang mata,
tinitingnan ang handa at pag may nakitang di nagustuhan,
nilalait at halos murahin ang may ari ng handaan.
May makikita ka rin na pag-akyat sa bahay, ang sombrero
ayaw alisin, di mabitawan ang baston at ayaw di nagbibigay-
galang sa maybahay. Pag nagsalita, maiinis ka dahil
pakiramdam niya, siya ang magaling, siya ang matapang, ang
mayaman at mabuti ang ugali; yon pala wala naman
maiambag man lang sa handaan.
Lahat nang ito ay dapat iwasan.
Sa karamihan ng mga bagay na inaatindi ng may ponsyahan,
di mawawala ang isang bagay para na laan para ikaw ay
masiyahan; kung ipakita niya ito, purihin mo naman o
pasalamatan, o kung di mo nagustuhan, wag ka na lang
umimik para di naman masaktan ang kaawa-awang
nagpakapagod na may handa.
Kung nag-aalok ang may handa, huwag naming manguna
upang di masabihang matakaw; huwag rin naman mag-inarte
kung inaakit nang hindi kainisan.
Sa lamesa, sabihon mo ki Honesto na kon makahiling nin akin
a nakikitaid sa magurang, idinudukot an kamot, nakikikakan
dai man pig-aagda, likayan an siring karaot na ugali ta
nakakaraot nin dangog sa magurang na matataraman na dai
tinukduan nin marhay na kostumbre.
Dai makikitaid nin pagtukaw sa magurang kung dai
panginutan asin piriton.
Sa pagkakan, likayan an paghabo asin kun dai matitios,
tumindog siring man sana an paglutab, pagkaghad asin
pagsunga, an paghatsing asin kun dai na talaga malilikayan,
magbalyo man nin hiling, takpan nin panyo an nguso ta
nganing dai mahiling na maray.
Paglikayan nin aki ang pagkalot asin iba pang gibong maraot
sa atubang nin pagkakan.
Dai manginutan sa magurang sa paghungit; dai magtaram kun
dai hinahapot, asin kun haputon man, sumimbag ni marhay;
alagad linigon an servilleta kung igwa o kun mayo an panyo,
asin dai magsimbag kun pano an nguso asin dai
magparahurandig.
Dai magpahiling nin anggot sa mga nakatukaw sa lamesa ta
sarong kamayoan nin boot na siring man kan kumakakan na
nag-uurumok an nguso, nagdadali-dali, nagsusurunod-sunod,
dai pa nalulun-og an saro igwa na naman kasunod na hungit o
dai pa nangunguya an maluto asin nagsasaprak ta mahihiling
an kapasluan asin kausmakan.
An marhay na pagkakan , kaulangan bakong darakula asin
surunod-sunod, nakahiling sa ibaba an mata, asin dai
nagmamangno sa kataid tanda na mahihiling an kabootan an
katubisan.
Paglikayan na maramugan an mantel kan lamesa nin sabaw,
alak o tubig ta nganing dai masida. Kun an kinakaputang baso,
kutsara o kopita, dai panoon ta nganing dai maula.
An dumukot sa muro, hayupon an mainit na sabaw
Sa mesa, sabihin m okay Honesto na kung makakita siya ng
anak na nakikitabi sa magulang, nagdudukot ang kamay,
nakikikain kahit di naman inaakit, iwasan ang ganito kapangit
na ugali dahil nakakasakit sa magulang marinig na hindi ka
tinuruan ng mabuting asal.
Huwag tumabi sa magulang sa pag-upo kung hindi aman
inaakit o pinipilit.
Sa pagkain, iwasan ang pag-ubo; pero kung hindi na
makakatiis tumayo, lumura, kumaghad at magsinga o
humatsing, takpan ng panyo ang bibig at bumiling ng kaunti
para di masyadong mahalata.
Iwasan ang pagkamot at iba pang madatang ugali sa harap ng
pagkain.
Huwag manguna sa magulang sa pagsubo; huwag magsalita
kung hindi kinakausap o kung kausapin man, sumagot nang
maayos; linisin ang serbilyeta o kung wala nito, ang panyo;
huwag magsalita kung puno ang bibig; at huwag mangunatan.
Huwag magpakita ng galit sa mga nakaupo sa mesa dahil isa
itong kawalan ng ugali; parang kumakain na nagtuturunog ang
bibig, nagmamadali, usod-usod ang subo di pa nalulumod
ang isa, meron na naman o hindi pa nalulumod ang kanin,
tanda ito ng katakawan at kabastusan.
Kumain nang maayos, hindi malalaki ang subo at hindi usod-
usod, hindi rin nakatungo o nakatingin sa ibaba; at lalong
hindi tila walang katabi sa pagkain na nagpapakita ng
kabutihan at kalinisan.
Iwasang matapunan ang mantel ng mesa ng sabaw, alak o
tubig nang hindi masira. Kung ang hinahawakan ay baso,
kutsara o kopita, huwag kapunuin para hindi matapon.
Kung dumikit sa daliri,