ΠΛHPΩMENO
TEΛOΣ
ΠEPIO∆IKH EK∆OΣH ΠOΛITIΣTIKOY
b ΣYΛΛOΓOY ∆OΛOY IΩANNINΩN b
ETOΣ 34ο  AP. ΦYΛ. 136  OKTΩBPIOΣ - NOEMBPIOΣ - ∆EKEMBPIOΣ 2017
TAX. ∆/NΣH: AΠOΛΛΩNIAΣ 21  45332 IΩANNINA  e-mail: doliotika@dolo.gr  www.dolo.gr
ΓIOPTH AΓ. NIKOΛAOY ΣTO ∆OΛO
Πέρασαν πολλά χρόνια, δεν
θυµάµαι πότε ήταν η τελευταία
φορά που ήµουν στη γιορτή του
Aγ. Nικολάου στο ∆ολό.
Σηκώθηκα πολύ πρωί µε την
γυναίκα µου να προλάβουµε την
εκκλησία γιατί είχαµε και µία ώρα
δρόµο µε το αυτοκίνητο από το
Kρυφοβό, εκτός αυτού ο δρόµος
Μια γυναικεία παρέα. Από αριστερά: Λόλα Παπαϊωάννου, Κατερίνα
Κωσταρά, Ντίνα Κουτσουµπίνα, Χρύσα Τζόβα, Λίτσα Βραβορίτη και Ελένη
Μέξη - Παπακώστα.
ήταν παγωµένος από τις χαµηλές
θερµοκρασίες του ∆εκέµβρη.
H διαδροµή πάντα ευχάριστη
και για κάποιον που έχει καιρό να
την διανύσει ακόµη καλύτερα.
Eιδικά από το Xάνι ∆ελβινάκι και
πάνω είσαι εσύ και η φύση. Ένα
K O Y B E N TO Y ΛE Σ
HTANE ONEIPO
Σάββατο 26 Oκτωβρίου
του 2017
Mέρα της ονοµαστικής µου
γιορτής. Όλη την ηµέρα στο σπίτι,
παρ’ ότι ο καιρός ήτανε καλοκαιρ-
νός, εγώ περίµενα τους επισκέ-
πτες ή τα τηλεφωνήµατά τους,
απ’ τους συγγενείς, γωστούς και
φίλους και απ’ τους χωριανούς
µου.
Tο βράδυ το τραπέζι γεµάτο,
καθίσαµε ως αργά τη νύχτα. Mε
φθινοπωρινό - χειµωνιάτικο τοπίο
γεµάτο χρώµατα. O ήλιος µόλις
είχε κάνει την εµφάνισή του και
µε τις χρυσοκίτρινες ακτίνες του
έκανε τα κλαδιά των παγωµένων
δένδρων να λαµπυρίζουν σαν
χριστουγεννιάτικα δένδρα.
Mόλις ανηφορίζαµε στη Θεοτόκο
πρόβαλε η Nεµέρτσικα µε τον
«κάτασπρο σκούφο της» που σου
θύµιζε ότι κάπου κοντά, έρχονται
Xριστούγεννα.
Περνώντας από Πωγωνιανή
ούτε ψυχή στο δρόµο. Mόνοι µας
* Συνέχεια στη 2η σελίδα
Tου ∆HM. ΠOTΣH
την κούραση αυτή και µε τα παρα-
πάνω... ποτηράκια, µόλις φύγανε
οι επισκέπτες, ο Mορφέας µου
σφάλισε τα µάτια, βρέθηκα στο
χωριό µου στο ∆ολό και µάλιστα
µαθητής του ∆ηµοτικού!
«...Xιόνιζε παπλαµούδες και
τη νύχτα είχε ρίξει µια παλάµη
χιόνι καταγής. Kατηφόριζα απ’ το
πατρικό µου σπίτι, µαζί µε την
αδελφή µου Λίτσα για το σχολείο.
Oι φωνές των συµµαθητών µου
* Συνέχεια στην 3η σελίδα
Tαχ. Γραφείο
KΩ∆IKOΣ 094587 Iωαννίνων
Aριθµός. Aδείας 14
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ
Τα Χριστούγεννα, η µεγάλη αυτή γιορτή της Χριστιανοσύνης µας,
πέρα από τον συµβολικό τους χαρακτήρα περικλείουν µέσα τους
δυνατά µηνύµατα για την κοινωνία µας. ∆εν είναι τυχαίο το γεγονός
ότι αυτές τις Άγιες µέρες πρωταγωνιστούν οι λέξεις «αγάπη», «ελπί-
δα», «αλληλεγγύη». Αυτό δεν σηµαίνει ότι θα πρέπει να τις θυµόµα-
στε µόνο κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου, αλλά είναι µία
πολύ καλή ευκαιρία για να αναλογιστούµε τι συµβαίνει γύρω µας, να
νοιαστούµε για τον συνάνθρωπό µας, να χαρίσουµε αγάπη µε όποιον
τρόπο µπορούµε.
Ευχόµαστε σε όλο τον κόσµο υγεία, το υπέρτατο αγαθό για τον
άνθρωπο και αισιοδοξία για να ξεπεράσουµε όλες τις δυσκολίες.
Όταν είµαστε ενωµένοι, είµαστε δυνατοί!
Ρεβεγιόν Χριστουγέννων στο ∆ολό
∆ιακρίνονται: Xριστόφορος Kωσταράς, Bαγγέλης ∆άκας,
Hλίας Kούρος, Bασίλης ∆άκας.
Την παραµονή των Χριστουγέννων στο καφενείο του χωριού,
συγκεντρώθηκαν οι λιγοστοί κάτοικοι πλαισιωµένοι από τη νεολαία
µας που επισκέφτηκε το χωριό. ∆ηµιουργήθηκε µια ζεστή ατµόσφαι-
ρα στο καφενείο, που σηµειωτέον λειτουργεί µε νέα διεύθυνση του
χωριανού µας Γιάννη Φωτόπουλου (γιο του Άκη), µε τους εξαιρετι-
κούς µεζέδες του και µε τη συνοδεία του κλαρίνου του Βασίλη ∆άκα
και της κοµπανίας του, το κέφι άναψε και
κράτησε µέχρι τις πρωινές ώρες. * Συνέχεια στη 2η σελίδα
O Πολιτιστικός Σύλλογος Iωαννίνων
O Πρόεδρος του ∆.∆. ∆ολού
Oι Aδελφότητες Aθηνών
και Aµερικής
σας εύχονται Xαρούµενα
και Eυλογηµένα
XPIΣTOYΓENNA
Yγεία και ∆ηµιουργικότητα
για το 2018
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
* Συνέχεια από την 1η σελίδα
ανηφορίσαµε το
Σταυροσκιαδίτικο, ξυλογέφυρο,
Aγ. ∆ηµήτρης και νάσου φάνηκε
το χωριό µε δύο τρία τζάκια να
καπνίζουν.
Στην κεντρική πλατεία δυσκο-
λεύτηκα να παρκάρω, είχαν έλθει
αρκετά αυτοκίνητα, για χειµώνα
καιρό, από Γιάννενα - Άρτα - Bόλο
- Πωγωνιανή.
Θέλω να σας εξοµολογηθώ και
να σας πω ειλικρινά, ότι όταν
µπαίνω σ’ αυτήν την εκκλησία του
χωριού, ανέκαθεν από µικρό παιδί
όταν ήµουν, ένιωθα και νιώθω και
σήµερα ένα διαφορετικό συναί-
σθηµα, που δεν το νιώθω όταν
πηγαίνω σε άλλες εκκλησιές.
Eδώ νοµίζω ότι θα συναντήσω
τον Xριστό, την Παναγία, τους
Aγίους. Ότι πίσω από τις εικόνες ή
πίσω στο Iερό κάπου είναι κρυµµέ-
νοι και µε βλέπουν, έτσι ακριβώς
όπως όταν ήµουν στο ∆ηµοτικό
Σχολείο. H εκκλησία σχεδόν
γεµάτη, αλλά κόσµος συνέχισε να
έρχεται µέχρι την τελευταία στιγ-
µή.
Ήταν µία θεία λειτουργία όπως
τον παλιό καιρό. Mόνο τα καντή-
λια που ήταν µε ηλεκτρικό ρεύµα
άλλαζε. Eγώ όµως κλείνοντας τα
µάτια έφερα µπροστά µου την
εικόνα του µπάρµπα Aνδρέα
Mαλάµη µε την ξύλινη σκαλίτσα,
ν’ ανεβαίνει και να ρίχνει λάδι στα
καντήλια. Θυµήθηκα και το µεγά-
λο καντήλι στην ωραία Πύλη που
ήταν ψηλά και δεν το έφθανε.
Eίχε όµως ένα σύρµα δεµένο
µέσα από το Iερό που το ανεβοκα-
τέβαζε. Όλα µου ερχόταν στη
µνήµη σαν να µην πέρασε µια
µέρα και ας πέρασαν εξήντα χρό-
νια.
Eυχές
Nοµίζω ότι όλοι πρέπει να
δώσουµε συγχαρητήρια στον
Hρακλή και την Λίτσα
Bαρβορίτη που σε ηλικία
ογδόντα οκτώ, ο Hρακλής και
η µερικά χρόνια µικρότερη Λί-
τσα, έκαναν ανανέωση διπλώ-
µατος οδήγησης για δύο
ακόµα χρόνια. Έτσι θα µπο-
ρούν να επισκέπτονται τακτι-
κά το χωριό, να µην λείπουν
από καµία εκδήλωση και να
χαίρονται τα γεράµατα που
δεν τους φαίνονται.
Σας ευχόµαστε να τα εκα-
τοστήσετε έτσι δυνατά, να
δίνετε και σ’ άλλους κουρά-
γιο, πάντα µε υγεία.
Xρ. Φωτόπουλος
« ∆OΛ I Ω T I K A » 2
Bασίλη ∆άκα, µε τον Πρόεδρο του
ΓIOPTH AΓ. NIKOΛAOY ΣTO ∆OΛO χωριού Bαγγέλη και τον µικρό
Bασιλάκη που έγινε µεγάλος κλα-
ρινίστας που κάποια µέρα θ’ αφή-
Eκείνο που δεν άλλαξε όλα Άκη Φωτόπουλου µας απογείωσε. σει όνοµα στην περιοχή.
αυτά τα χρόνια, είναι η φωνή του ∆εν είναι όµως φίλοι µου ανα- Tον Λευτέρη Zωίδη µε την
ψάλτη. Eξήντα πέντε χρόνια έχει γνώστες το φαγητό, το κρασί που Άννα.
ο Bασίλη ∆άκας, που δεν έλλειψε ξεχώρισαν σ’ αυτή τη γιορτή. Eίναι Tον Xριστόφορο και την
ούτε µια φορά από την λειτουργία κάτι άλλο που συµβαίνει µόνο στο Mαριάνα.
σ’ όλες τις γιορτές του ∆ολού. ∆ολό. Όλη εκείνη την ηµέρα είµα- Tον Nικόλα Kούρο που γιόρτα-
∆εν νοµίζω να υπάρχει άλλος σ’ σταν µία µεγάλη αγαπητή οικογέ- ζε. Xρόνια σου πολλά, Nίκο και
όλη την Eλλάδα να προσφέρει τις νεια. Σαν να βρίσκεσαι στο σπίτι του χρόνου.
Tον Πάνο και τον Hλία Kούρο.
Tην Kατερίνα Kωσταρά και την
Nτίνα του Kουτσοµπίνα.
Eπίσης πρέπει να ευχαριστή-
σουµε όλοι όσοι είµασταν εκεί,
τον Γιαννάκη Φωτόπουλο που έχει
αναλάβει την λειτουργία του
καφενείου όλο το χρόνο.
Έτσι θα έχουµε ανοιχτό καφε-
νείο όλο το χρόνο µε δικό µας
άνθρωπο, που µε την βοήθεια της
µητέρας του και της αδελφής του
Mαίρης το καλοκαίρι θα κάνουν
καλές δουλειές για την εξυπηρέ-
τηση των επισκεπτών. Θα έχει και
την στήριξη από τον Xριστόφορο,
έτσι ώστε να ανεβάσουν το επίπε-
δο εξυπηρέτησης του Kαφενείου.
Πρέπει να αναφέρω και τον
Πρόεδρο του Πολιτιστικού
Συλλόγου µας Γιάννη Mποντίνη
Ένα από τα τραπέζια: Χρήστος Φωτόπουλος, Κώστας Κωσταράς µε τη Σοφία, που πάντα είναι κοντά στα δρώµε-
Ευτυχία Φωτοπούλου, Aγνή Φωτοπούλου. Ακολουθούν συγχωριανοί να του χωριού. Eπίσης τις γυναί-
Βοστινιώτες: Γιώργος Παράσχος, Λίκα Κολέφα, πρεσβυτέρα (σύζυγος του
κες για τα γλυκά που προσέφεραν
και τα όµορφα παλαιά τραγούδια
παπα-Φάνη).
που µας τραγούδησαν κατά τη
υπηρεσίες του σχεδόν αφιλοκερ- σου, ∆ολιώτες και επισκέπτες ένα διάρκεια του τραπεζιού.
δώς τόσα χρόνια. Bασίλη µου να τραπέζι στρωµένο αγάπη. Γεµάτοι αναµνήσεις και θύµη-
τα εκατοστήσεις. Tο χειµωνιάτικο, µικρό αντά- σες από το παρελθόν και γεµάτο
O παπα-Φάνης µε την άγια µωµα θα το πω, τελείωσε µε την το αυτοκίνητο µε προϊόντα από
µορφή του και ο Γιώργο Παράσχος προσευχή του παπα-Φάνη και την τον Xριστόφορο, γυρίσαµε στα
µε την δική του χροιά έκαναν τη ευχή του χρόνου να είµαστε όλοι Γιάννενα µε την ευχή και του χρό-
θεία λειτουργία πιο κατανυκτική. εδώ µε υγεία και οικογενειακή νου να είµαστε όλοι όσοι µπορού-
Mετά το πέρας της Θείας ευτυχία. Kαλές γιορτές σε όλους. µε εκεί. ΣTO AΓAΠHMENO MAΣ
Λειτουργίας ανταλλάξαµε ευχές Eπειδή δεν µπορώ ν’ αναφέρω ∆OΛO.
στο προαύλιο της Eκκλησίας, για όλους όσους παραβρέθηκαν σ’ Xρ. Φωτόπουλος
λίγο όµως γιατί έκανε κρύο, η αυτή τη λιτή γιορτή, θ’ αναφέρω
συνέχεια στο καφενείο όπου έκαι- µόνο τους ντόπιους που κρατούν
γε το τζάκι από το πρωί. Θερµοπύλες και όσους προσέφε-
Πρώτα ο καφές και τα γλυκά ραν ώστε αυτή η λιτή γιορτή να
που έφεραν από τα σπίτια τους γίνει ευχάριστη, ανθρώπινη, ξεχω- Ρεβεγιόν στο ∆ολό
ορισµένες γυναίκες. Mετά χορτό- ριστή, πλούσια τελικά.
πιτα από τα χέρια της Άννας και Ξεκινώντας από τον παπα- * Συνέχεια από την 1η σελίδα
µηλόπιτα από τη Bάσω του Άκη. Φάνη και την σύζυγό του, τον
Ήταν µια πετυχηµένη συνά-
Tελευταία µοσχοµύρισε
ντηση που φανερώνει αισιόδοξα
όλο το καφενείο φασο- µηνύµατα για το µέλλον.
λάδα. O ακούραστος Ευχόµαστε να την µιµηθούµε και
Xριστόφορος, που φρο- οι υπόλοιποι, ώστε την επόµενη
ντίζει σε κάθε γιορτή του φορά να….. µην επαρκεί ο χώρος
χωριού να προσφέρει σε του καφενείου.
όλους από τα προϊόντα Χρόνια Πολλά και του χρόνου!
του, έτσι και σήµερα (περισσότεροι)
έφερε πικάντικη λαχανο-
Στην ανανεωµένη ιστοσελίδα
σαλάτα (πολίτικη) και
µας (www.dolo.gr) µπορείτε να
ζεστή φασολάδα µε δείτε ένα βίντεο από το γλέντι,
φασόλια ∆ολού· έγινε το που µας έστειλε ο Βασίλης
κάτι άλλο. Ξυνόγαλος, που τον ευχαριστού-
Mαύρο µπρούσκο H ώρα της φασολάδας. µε θερµά.
κρασί από το βαρέλι του Γ.Μ.
Nίκος Kούρος, Bασίλης ∆άκας
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
K O Y B E N T O Y ΛE Σ
* Συνέχεια από την 1η σελίδα
ακούγονταν µέχρι εδώ που παί-
ζαν το χιονοπόλεµο. Mόλις φτά-
σαµε στην πλατεία του σχολείου
βλέπω τα παιδιά, τους συµµαθη-
τές, σε δύο οµάδες χωρισµένα, η
απάνω χώρα µε την κάτω, είχανε
γίνει σχεδόν µούσκεµα απ’ τον
χιονοπόλεµο και προχωρώντας
σιγά-σιγά προς την πέτρινη τερά-
στια σκάλα, του παλαιού
Σχολείου µας, ακούω απ’ τα απέ-
ναντι κτίρια (αµηλικά) να ψέλνουν
εκκλησιαστικούς ύµνους, οι καλα-
ντζήδες της οικογένειας
Mπότσικου, ο µπάρµπα Aντώνης
µε τα δυο του παιδιά τον Λάζαρο
και τον Σταύρο, όπου απ’ το πρωί
είχαν πιάσει δουλειά. Tόσο πολύ
µε τράβηξε η ψαλµωδία, που εάν
δεν µούρχονταν µια µπάλα χιονι-
ού στο κεφάλι απ’ τον συµµαθητή
µου Σταύρο Zωίδη, που µε ξάφ-
νιασε και µε πόνεσε λίγο, δεν θα
το κουνούσα απ’ εκεί.
Προχώρησα και µπήκα στον προ-
θάλαµο του σχολείου, όπου µε
περίµενε η αδελφή µου να µου
πάρει το κατσούλι να το κρεµάσει
κοντά µε το δικό της και µαζί προ-
χωρήσαµε για την µεγάλη αίθου-
σα του σχολείου. Σχεδόν όλα τα
κορίτσια, γύρω από µία πελώρια
στρογγυλή σιδερένια σόµπα για
ξύλα, που είχε στη µέση της ένα
έµβληµα, σαν χρυσό που έγραφε:
«Θερµάστρα ο Ήλιος» µε απλω-
µένα χέρια, ζεσταινόταν γύρω-
γύρω.
Ήτανε εκεί η Λίτσα Σακελ-
λαρίου, Σταυρούλα Mπίτζα,
Eυτυχία Zωΐδη, Kαλλιρρόη Πότση
και µια κοπέλα απ’ άλλο χωριό,
συγγενής και φιλοξενούµενη επί
πολλά χρόνια στο σπίτι του
Mανώλη Λατσούνα, ονόµατι
Σοφία και άλλα πολλά µικρά κορί-
τσια και αγόρια.
H αίθουσα σχετικά θαµπή παρ’
όλα τα πολλά παράθυρα που είχε,
λόγω του χιονιού και της οµίχλης
και στο κενό κάθε παραθύρου από
µια µεγάλη φωτογραφία όλων
των ηρώων του 1821.
Aπ’ την ανατολική µεριά του
σχολείου ένα µεγάλο εικόνισµα
µε χοντρή ξύλινη κορνίζα, σκαλι-
σµένη και µε τζάµι οι TPEIΣ IE-
PAPXEΣ µε ασηµένια φωτοστέ-
φανα. Tη νότια πλευρά κάλυπτε η
σκηνή του θεάτρου και µε µια
βαριά κόκκινη κουρτίνα, που σκέ-
παζε τη σκηνή. ∆ίπλα δύο βιβλιο-
θήκες, τραπέζια, εποπτικά µέσα
« ∆OΛ I Ω T I K A »
του σχολείου, στη δε γωνία όρθια
και κρεµασµένα 4-5 όπλα φλό-
µπερ, δωρεά κάποιου χωριανού,
απ’ την Aµερική, για εξάσκηση
των παιδιών στην σκοποβολή. Στη
βόρεια πλευρά ένα µεγάλο, µέσα
σε ξύλινο σκαλιστό κάσωµα, ωρο-
λόϊ, εκρεµές, που όταν κτυπούσε
την ώρα, άκουγε όλη η αίθουσα,
δωρεά κάποιου χωριανού.
Pωτώ το φίλο και συµµαθητή
µου Λευτέρη Mπέτζο, που ήρθε
να µας υποδεχτεί, πού είναι ο
κύριος;
– Στο καφενείο, τον φώναξε ο
καφετζής ο µπάρµπα Tάκης να
τον κεράσει ένα ζεστό τσάι.
∆εν πρόλαβε να τελειώσει, ο
Λευτέρης την κουβέντα και ακού-
στηκε το καµπανάκι, που ήταν
κρεµασµένο στη στέγη της εξώ-
πορτας να το κτυπάει ο δάσκαλος
για µάθηµα.
Mπαίνοντας µας καληµέρισε,
έβγαλε και κρέµασε το βαρύ
πανωφόρι του και ανέβηκε ψηλό-
τερα στην έδρα του.
Tι ωραίος µου φαινόταν σήµε-
ρα ο δάσκαλός µου και χωριανός
ο Σπύρος Παγούνης. Ψηλός,
όµορφος µ’ ένα µαύρο κουστούµι,
µε κάτασπρο πουκάµισο και ριγέ
µπλε γραβάτα, σωστός λεβέντης,
µε απέραντη ανθρωπιά, καλωσύ-
νη κα πνευµατικότητα. Όταν
µιλούσε ακτινοβολούσε από
∆ολιώτικη σεµνότητα και ευαι-
σθησία, και έλεγα µέσα µου, του
αξίζει νάναι δάσκαλος και κάτι
παραπάνω. Tη σκέψη µου την διέ-
κοψε η φωνή του λέγοντας:
– Σήµερα παιδιά, δεν θα
κάνουµε µάθηµα, λόγω του κακού
καιρού, το χιόνι έφτασε τους
πέντε πόντους, και των µεθαυρια-
νών, απόκρεω.
– Ένα A-α-α-α! Aκούστηκε
πέρα ως πέρα, και ο δάσκαλος
συνέχισε: Όσοι από σας θέλουν
να ντυθούν µασκαράδες την
Kυριακή να περιµένουν, να τους
δώσω τις «Mουτσούνες» (προσω-
πίδες) που έχω στο υπόγειο του
σχολείου.
Tο ραδιόφωνο του γείτονά
µου, ανοιγµένο στη διαπασών,
διότι είχε ξηµερώσει πλέον, έλεγε
ένα γνώριµο παλαιότερα τραγού-
δι: «Ήταν όνειρο, δεν ήτανε αλή-
θεια. Ήταν... εύχοµαι σ’ όλους
σας Kαλά Xριστούγεννα και το
Nέο Έτος, µε υγεία, χαρά και
καλύτερες µέρες».
TO KAΛOKAIPI ΠOY ΠEPAΣE
ώρα που κατάκατσε ο κουρ-
Tνιαχτός των καλοκαιρινών
εκδηλώσεων και των πανηγυριών
στα χωριά µας που κορυφώνονται
κυρίως τον 15Aύγουστο, αν µπο-
ρούµε να κάνουµε ένα µικρό απο-
λογισµό, θα παρατηρούσαµε τα
παρακάτω: Mετά από πάρα πολλά
χρόνια το φετινό καλοκαίρι ήταν
το µοναδικό που στο χωριό παρα-
τηρήθηκε µεγάλη κοσµοσυρροή.
Άνοιξαν όλα, τα ερµητικά κλεισµέ-
να σπίτια. Tα βράδια ήταν σ’ όλα τα
φώτα αναµένα. Oι παιδικές χαρές
ήταν γεµάτες από παιδιά και αντη-
χούσαν από παιδικές φωνές.
Xτύπησαν οι καµπάνες και λει-
τούργησαν οι εκτελεστές.
Όπως χαρακτηριστικά ελέχθη
«βούλιαξαν τα χωριά από κόσµο».
Πολύ σηµαντικό για τους λίγο ηλι-
κιωµένους εναποµείνατες κατοί-
κους που κάθε χρόνο περιµένουν
αυτή την εποχή να χαρούν να δουν
χωριανούς που είχαν χρόνια να
ανταµώσουν, να κουβεντιάσουν
µαζί τους και να θυµηθούν τα
παλιά.
Zωντάνευσε ξανά όλη η
Hπειρωτική ύπαιθρος και αναφέρο-
µαι κυρίως στις περιοχές
Πωγωνίου, Zαγορίου, Kόνιτσας και
φυσικά των υπολοίπων ολοκλήρου
της Hπείρου. Παντού πανηγύρια,
εκδηλώσεις και γλέντια.
Eκείνο, όµως, που είναι σηµα-
ντικό και πρέπει να ληφθεί υπόψη,
είναι ότι αυτή την κοσµοσυρροή
πλαισίωναν και ενίσχυαν εκτός
των ηλικιωµένων –εθιµοτυπικά–
κυρίως οι νεαρές ηλικίες.
Tο καλοκαίρι αυτό είχε την
τιµητική της η ύπαιθρος, τα χωριά,
εκτός από λίγα.
Oι νέοι αδιαφόρησαν στο
µοντέρνο τρόπο των τελευταίων
χρόνων των καλοκαιρινών διακο-
πών και προτίµησαν τα χωριά τους,
εκεί που αντάµωσαν µε τους
φίλους τους, τους συγγενείς, τους
χωριανούς και το γνώριµο περι-
βάλλον. Oι νέοι πρωτοπορούσαν
σε παντός είδους ενέργειες και
εκδηλώσεις. H δε συµµετοχή τους
στο χορό καθολική. Παιδιά µετανα-
στών µε µεγάλη βουλιµία προσπα-
θούσαν να µπουν στο πνεύµα του
χορού και της παραδοσιακής µου-
σικής. Πολύ σηµαντικό οι νέοι να
µυηθούν στο πνεύµα της παράδο-
σης και των εθίµων ζωντανεύο-
ντας τα έρηµα και εγκαταλελειµέ-
να χωριά.
∆ική µας ευθύνη και υποχρέω-
ση είναι να τα αγκαλιάσουµε και να
τα οδηγήσουµε προς τους συλλό-
γους και αδελφότητες δίνοντας τις
πρωτοβουλίες και εξουσία, αφού
άλλωστε αυτοί είναι το µέλλον,
τους χρειάζεται! Kαι επειδή µιλάµε
3
για τα έθιµα και την παράδοση στα
χωριά µας θα αναφερθώ σε ένα
πανηγύρι του 15Aύγουστου σε
χωριό κάπου στα Pιζά (Πωγωνίου)
που µου έκανε µεγάλη εντύπωση
που αντιστέκεται και βαδίζει ακόµη
στα αχνάρια της παράδοσης και
αντιστέκεται µε πείσµα, στο
του XAPIΛAOY KAPAΓIANNH
µοντέρνο τρόπο διασκέδασης µε
σεβασµό και αξιοπρέπεια και
κυρίως σε ότι έχει σχέση µε το
γλέντι. ∆εν κάνω διαφήµιση, αλλά
το αναφέρω αφού έτσι το βρήκαν
και έτσι το συνεχίζουν χωρίς καν
να τους επηρεάζει ο µοντερνι-
σµός.
Συγκεκριµένα, από το χωριό
ορίζονταν κάποιο πρόσωπο σεβα-
στό που θα ρύθµιζε τα του χορού
και κυρίως την προτεραιότητα.
Όπως είναι γνωστόν το γλέντι
συνήθως διαρκούσε δύο (2) ηµέ-
ρες. Tην πρώτη ηµέρα αποκλειστι-
κά προτιµούνταν στο χορό οι πανη-
γυριστές, οι φιλοξενούµενοι, από
τα άλλα χωριά, δείγµα κι αυτό
ευγένειας και καλής συµπεριφο-
ράς και φιλοξενίας, στοιχεία που
χαρακτήριζαν πάντα και συνεχί-
ζουν να χαρακτηρίζουν το Πωγώνι.
Tη δε δεύτερη µέρα οι ντόπιοι-
χωριανοί και τέλος το υπηρετικό
προσωπικό.
Έτσι λοιπόν ξεκίνησε το γλέντι
µε την εντυπωσιακή εµφάνιση των
γυναικών ντυµένες µε την πλούσια
σοβαρή και χρυσοκέντητη
Πωγωνήσια φορεσιά που η σοβα-
ρότητα και οι κινήσεις τους άφη-
σαν σε όλους τις καλύτερες εντυ-
πώσεις, µακριά από το µοντέρνο
τρόπο, αφού αυτό συµβάλλει η ίδια
η φορεσιά.
Στη συνέχεια, ο τελετάρχης και
ρυθµιστής του γλεντιού έδωσε τη
σειρά στο Σταυροσκιάδι µε πρώτη
τη Σοφία, στις ∆ρυµάδες στην Άνω
Mερόπη µε την Όλγα που επάξια
αντιπροσώπευσαν την περιοχή
πάνω στον Πωγωνήσιο ρυθµό και
χρώµα.
Oι πανηγυριστές παρακολου-
θούσαν και απολάµβαναν το γλέντι
καθισµένοι στον αµφιθεατρικά δια-
µορφωµένο χώρο χωρίς τραπέζια
και τα απολαυστικά εδέσµατα και
πολλά αλλά αφοσιωµένοι στα του
γλεντιού. Yπήρχε όµως και ανάλο-
γος χώρος µε τραπέζια για όσους
ήθελαν διά του τρόπου αυτού να
απολαύσουν το γλέντι.
Tέλος το όλο σκηνικό εκάλυπτε
η παραδοσιακή κοµπανία του
Kώστα Bέρδη, του µεγάλου κλαρι-
νίστα µε το καθαρό Πωγωνίσιο
χρώµα!
Kαι του χρόνου!
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
IΩANNHΣ ΛIOΛIOΣ
(Eκ παραδροµής δεν δηµοσιεύθηκε
σε προηγούµενο φύλλο)
Ο Γιάννης Λιόλιος γεννήθηκε στο
∆ολό Πωγωνίου και µεγάλωσε στην
Αθήνα
Ήταν γιος του Παναγιώτη Λιόλιου
και της Ελεονώρας Ζωίδου, αδελφός
του Γιώργου Λιόλιου.
Με την έναρξη του πολέµου του ‘40
επέστρεψε µε την οικογένεια του στο
∆ολό και αποφοίτησε από το Γυµνάσιο
Πωγωνιανής.
Γυρίζοντας στην Αθήνα το τέλος του
‘40 τελείωσε την σχολή Ηλεκτρολόγων
Μηχανικών. Λόγοι επιβίωσης τον ανά-
γκασαν να φύγει στο Κονγκό της
Αφρικής όπου και ασχολήθηκε µε το
εµπόριο σε Ευρωπαϊκές χώρες
Γνώρισε στη Θεσσαλονίκη την γυναί-
κα του Μαίρη Σιµώνη καθηγήτρια
Γαλλικών και έφτιαξε µαζί της µια ωραία
οικογένεια µε τα τρία τους παιδιά τον
Παναγιώτη τον Μανώλη και τον Χάρη.
Γύρισε από την Αφρική στις αρχές του
‘70 και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου
δηµιουργώντας την εταιρεία
“Τεχνοδοµή” ασχολήθηκε µε οικοδοµι-
κές επιχειρήσεις .
Παρά τον αυστηρό του χαρακτήρα
έκρυβε µέσα του µεγάλη ευαισθησία
προσφέροντας στους γονείς του σεβα-
σµό και φροντίδα στην οικογένειά του
προσήλωση και αγάπη και σε εµάς τα
ανήψια του έδειχνε πάντα το ενδιαφέ-
ρον του
Το ∆ολό το λάτρευε και το ευεργέ-
Στην Mνήµη της Bάσως N. ∆ιαµαντούκου
H Mπέση (όπως την ονοµάζαµε
εδώ) η Bάσω παρόλο που η καταγωγή
της ήταν από την Σωπική, διαµένοντας
και µεγαλώνοντας στην Πωγωνιανή
(Bοστίνα), έγινε η ∆ολιώτισσα που
αγάπησε το ∆ολό υπερβολικά και
πάντα προσπάθησε µαζί µε τον Nίκο
της να βοηθήσει το χωριό µας περισσό-
τερο από κάθε άλλον και όχι µόνον το
∆ολό αλλά την Ήπειρο και τους
Hπειρώτες. ∆ιορθώνοντας το σπίτι της
στο ∆ολό προσπάθησε να πραγµατο-
ποιήσει εκείνη την επιθυµία όλων των
πατριωτών να ζει τα καλοκαίρια τουλά-
χιστον ∆ολό, οι καταστάσεις όµως, δεν
το επέτρεψαν. Eδώ, το σπίτι της ήταν
πάντα ανοικτό και πολλάκις γευτήκαµε
µε την Kρυστάλλω τις νόστιµες πίτες
της. Eδώ στα βουνά της Nέας Yόρκης
που ζούµε, η Bάσω µε το Nίκο της
είχαν ένα εξοχικό σπίτι και κάθε φορά
που ανέβαιναν, περνούσαν από εµάς.
H αγάπη τους και η αµοιβαία εκτί-
µηση ήταν πάντα ζωντανή και ατέλειω-
τη. Tα συχνά µας τηλεφωνήµατα πάντα
µας έφερναν κοντά. Θυµάµαι τον
ενθουσιασµό της όταν επισκεφτήκαµε
την Bάσω και τον Nίκο να συγκεντρώ-
σουµε φωτογραφίες για το Λεύκωµα,
που µε άφησε νε ξεκρεµάσω όλες τις
« ∆OΛ I Ω T I K A »
τησε µε πολλούς τρόπους Έρχονταν
στο χωριό και απολάµβανε το σπίτι , την
φύση την παρέα των χωριανών και όταν
άρχισαν τα προβλήµατα της υγείας του
και δεν µπορούσε να έρθει του έστελνα
φωτογραφίες από το σπίτι από το χωριό
από το “Αντάµωµα” και µέσω κινητού
άκουγε το Πωγωνίσιο κλαρίνο και αυτό
του έδινε κουράγιο.
Όλη του η ζωή ήταν απλή. Ευτύχησε
να δει τα παιδιά σπουδασµένα και
παντρεµένα και δυο γλυκές εγγονούλες
την Μαρία και την Ελεονώρα.
Στις δύσκολες στιγµές της ζωής του
λόγω ασθένειας είχε δίπλα του µε αυτο-
θυσία τη γυναίκα του και τα παιδιά του.
Έφυγε από κοντά µας στις 6
Φεβρουαρίου. Ας είναι ελαφρύ το χώµα
της Κηφισιάς που τον σκεπάζει µέχρι να
έρθει στο ∆ολό στο αγαπηµένο του
χωριό κοντά στους γονείς και στον
αδελφό του.
Καλό Παράδεισο θείε Γιάννη
Ελεονώρα Γ Λιόλιου
Παναγιώτης Γ Λιόλιος
φωτογραφίες από όλα τα δωµάτια
χωρίς κανένα φόβο και αντίρρηση και
όταν το είδε τελειωµένο, η χαρά και ο
ενθουσιασµός της ήταν απερίγραπτος
αφήνοντας το φαγητό να καεί στην
τέντζερη (κατσαρόλα) µου είπε, γεµά-
τη χαρά και ενθουσιασµό.
H τελευταία µας συνοµιλία µε την
Bάσω ήταν τον ∆εκαπενταύγουστο και
φυσικά είχε σκοπό τις γιορτές στο
∆ολό. H µνήµη της Bάσως θα είναι
πάντα στην σκέψη µας όσο ζούµε έχο-
ντας τις πιο καλές και όµορφες ανα-
µνήσεις.
Aιωνία της η Mνήµη
Xριστόφορος
και Kρυστάλλω
∆OΛIΩTEΣ ΠOY EΦYΓAN
ΓIANNHΣ KOYBAPAΣ
Tον Nοέµβριο του 2017
έφυγε απ’ τη ζωή, ακόµη ένας
χωριανός µας ο Γιάννης
Kουβαράς. Συλλυπούµαι βαθύ-
τατα την κυρία Aλέκα, την
κόρη της καθώς και όλους τους
συγγενείς, ευχόµενος την εξ
ύψους παρηγορία.
O µακαρίτης γεννήθηκε στο
∆ολό το 1924. Γονείς του ο
Eπαµεινώντας και η Aρχόντω
Kουβαρά. Tο 1931 µικρός ο
Γιάννης µετανάστευσαν όλοι
στον Άγιο Στέφανο της
Kωνσταντινούπολης, όπου
έζησε εκεί µέχρι το 1964 γυρί-
ζοντας στην πατρίδα και έµει-
ναν για πάντα στην Aθήνα.
O πόθος του Γιάννη και η
αγάπη του για το χωριό που
γεννήθηκε ήταν πολύ µεγάλη
και πάντα το λαχταρούσε. Έτσι
ένα πρωί ξεκίνησε απ’ την
Kωνσταντινούπολη µε µια
µοτοσυκλέτα 750 κυβικά και
ήρθε για λίγες µέρες να δει το
χωριό του, να του «φύγει ο
πόνος και να ξελαφρώσει»
όπως µας έλεγε. Tο τι τράβηξε
στο δρόµο δεν περιγράφονται.
Eγώ τον γνώρισα στο
χωριό για πρώτη µου φορά,
ήταν πλέον συνταξιούχος και
µαζί µε την γυναίκα του κάθε
καλοκαίρι κάθονταν πολλές
µέρες, στο πατρικό σπίτι, που
το είχε φτιάξει «κουκλίστικο»
µέσα και έξω (από πολλά χρό-
νια ακατοίκητο) µε τα ίδια του
τα χέρια.
Ένας άνθρωπος ήρεµος,
εργατικός, καλός νοικοκύρης,
οικογενειάρχης και άριστος
κρεοπώλης στην Tουρκία.
Πολλές φορές τα καλοκαίρια
που σµίγαµε στο χωριό µε
έπαιρνε απ’ το καφενείο να
πάµε στο σπίτι του να µου δεί-
ξει τα έργα και να µε κεράσει
στον υπέροχο κήπο του κανέ-
να ποτηράκι ρακί. Mου έλεγε
διάφορες ιστορίες απ’ την
πόλη και τους χωριανούς που
ζούσαν στην Tουρκία εκείνα τα
χρόνια.
Mε την έκδοση της εφηµε-
ρίδος µας, µε πήρε ένα τηλέ-
φωνο και µου είπε ότι θέλω και
γω να γράψω στα «∆OΛIΩ-
TIKA» αλλά Mήτσο µου δεν
έµαθα πολλά γράµµατα, µέχρι
την τρίτη τάξη του ∆ηµοτικού
Σχολείου του χωριού µας
πήγα.
∆εν περάζει την ύλη να τη
στέλνεις σε µένα και µαζί µε
τους άλλους του Συλλόγου
4
TOY ∆HM. ΠOTΣH
µας θα τα διορθώνουµε και θα
δηµοσιεύονται.
Άρχισε από τότε και έστελ-
νε τα κείµενά του σε µένα, µε
το πρώτο του κείµενο που
έγραψε, πώς ήρθε στο ∆ολό µε
την µοτοσυκλέτα του, απ’ την
Tουρκία και γεµίσαµε µια ολό-
κληρη σελίδα, µε ηµεροµηνία
Σεπτέµβριος του 1996. Kάθε
χρόνο έστελνε 1-2 κείµενά
του, µέχρι το έτος 2011 που
σταµάτησε.
Kαλό σου ταξίδι αγαπητέ
µου µπάρµπα Γιάννη και µη
ξεχάσεις εκεί που θάσαι να
χαιρετίσεις όλους τους χωρια-
νούς που έφυγαν απ’ τη ζωή,
πριν από σένα.
Nάναι ελαφρύ το χώµα που
σε σκέπασε και η µνήµη σου
αιώνια.
ΨHΦIΣMA
Tο ∆.Σ. του Πολιτιστικού
Συλλόγου ∆ολού Πωγωνίου
Iωαννίνων µόλις πληροφο-
ρήθηκε τη θλιβερή είδηση
του θανάτου του συγχωρια-
νού µας
Iωάννη Kουβαρά
που διατέλεσε συνεργάτης
της εφηµερίδας µας,
συνήλθε σε έκτακτη συνε-
δρίαση και αποφάσισε οµό-
φωνα τα εξής:
1. Aντιπροσωπεία του
∆.Σ. να παραστεί στην
κηδεία και να εκφράσει τα
συλλυπητήρια στους οικεί-
ους του.
2. Aντί στεφάνου να
κατατεθεί χρηµατικό ποσό
στην εκκλησία του χωριού
µας.
3. Nα δηµοσιευτεί το
ψήφισµα στην εφηµερίδα
«∆ολιώτικα».
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
∆ολιώτικοι Στοχασµοί και Ιστορία
Στην περασµένη έκδοση της
Εφηµερίδας µας, τρία κείµενα
µού δίνουν την ευκαιρία να ασχο-
ληθώ, διότι αφ’ ενός µεν έχουν
σχέση µε το ∆ολό που γεννήθηκα
εγώ, µεγάλωσα, γνώρισα και
έζησα µε τους ανθρώπους του,
µαθαίνοντας πολύ καλά τον
τρόπο της ζωής του και τα τερτί-
πια του (συνήθειές του), και γνω-
ρίζω πολύ καλά τον τόπο του σπι-
θαµή προς σπιθαµή και τους
ανθρώπους του όπως και τις οικο-
γένειές του, είµαι δε βέβαιος ότι
θα παρεξηγηθώ για τον τρόπο
που εκφράζοµαι, πλην όµως, από
ό,τι καταλαβαίνω, οι σηµερινοί
∆ολιώτες δεν γνωρίζουν την
τόσο πλούσια ιστορία του
Χωριού από το οποίο θέλουν να
πιστεύουν ότι κατάγονται και
αυτός είναι ο λόγος που ασχο-
λούµαι).
Τα τρία κείµενα είναι, το κεί-
µενο του Θανάση Παπαϊωάννου
(Συνταγές Μαγειρικής σελ.-10)
µε το οποίο θα ασχοληθώ σήµε-
ρα, το κειµενο του Σωκράτη
Οικονόµου (το Περιβάλλον µας
σελ.-4) και το κείµενο του Νίκου
Υφαντή (Λογοδοσία του ∆ιοικη-
τικού Συµβουλίου της
Αδελφότητας ∆ολού της Ηπείρου
«O Άγιος Χριστόφορος» το 1927
σελ.-5) , µε τα οποία θα ασχολη-
θώ στο µέλλον.
Αρχίζω λοιπόν µε το άρθρο
του Παπαϊωάννου.
Μια από τις παλιές ∆ολιώτικες
οικογένειες στο Χωριό µας ήταν
και είναι η οικογένεια
Παπαϊωάννου (Σούλιου) . Στη
δική µου ζωή η Oρανίγια του
Σούλιου και τα παιδιά της, ο
Παναγιώτης, ο Γιώργης και η
οικογένειά του και ο Γιάννης ο
µικρότερς τότε.
Χωρίς να µπορώ να καταλάβω
τη σχέση του ονόµατος και της
οικογένειας, ρώτησα τον αγαπη-
τό µου Γιάννη Μποντίνη γι’ αυτήν
την ανεξήγητη σχέση για µένα
(διότι οι χρονολογίες και ονοµα-
σίες, δεν συσχετίζονται στο
µυαλό µου). O Γιάννης λοιπόν,
µου εξήγησε ότι πρόκειται περί
µιας οικογένειας η οποία εγκατα-
στάθηκε στης Πανάγιως του
Σιέκου (µάνα τής Ευτυχίας
Σιέκου-Kαλαγκιά) το σπίτι στη
δεκαετία του 50 ή 60, και ότι ο
αγαπητός Θανάσης προέρχεται
από αυτή την οικογένεια.
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Τί λοιπόν είναι εκείνο που µου
προξένησε την εντύπωση και το
ενδιαφέρον σαν ∆ολιώτης να
ασχοληθώ περισσότερο µε το πιο
όµορφο και αγαπητό σε µένα
άρθρο του Θανάση; Πρώτον: H
απλότητα και η εκλογή και η δια-
τύπωση της επαγγελµατικής του
τέχνης στη συνταγή της µπατσα-
ριάς. Ποιός από τους σηµερινούς
∆ολιώτες γνωρίζει το όνοµα της
µπατσαριάς ή την τσουκνίδα ή τα
λάπατα; Και εντούτοις! είναι ένα
από τα πιο νόστιµα, τα πιο οικο-
νοµικά φαγητά που βοήθησαν
στη διάσωσή µας στα χρόνια της
πείνας της Κατοχής τού 1942-46.
(Μια παρένθεση: Aγαπητέ µου
Θανάση, η εκλογή σου και η
απλότητά σου, µάς ενθουσίασαν
ιδιαίτερα καί φτιάξαµε καί γευτή-
καµε µε την Κρυστάλλω (η σύζυ-
γός µου) την τόσο νόστιµη µπα-
τσαριά. Σέ ευχαριστούµε και
ευχόµαστε νά συνεχίσεις αυτή
σου την προσπάθεια.
Το δεύτερο θέµα που µε απα-
σχόλησε µε το άρθρο του
Θανάση, είναι το ότι λέει πως
γεννήθηκε και έφυγε µικρός από
το χωριό και ότι θέλει να γίνει
συνδροµητής και να συµβάλλει
στην εφηµερίδα µε το επάγγελµά
του.
Στο φτωχό µου µυαλό, η επι-
θυµία του Θανάση δυναµώνει και
ενιχύει την πίστη µου, που διαρ-
κώς διακηρύττω, ότι το ∆ολό
πάντα είχε και έχει την δυνατό-
τητα νά µαγνητίζει τον κόσµο
που ήλθε σε επαφή ή επισκέφτη-
κε, ή µεγάλωσε ή γεννήθηκε στό
∆ολό, να θέλει να µη χάσει αυτή
του την ταυτότητα.
Η αίγλη του να είσαι
∆ολιώτης, πάντα υπήρχε, υπάρ-
χει και θα υπάρχει και ξεκινάει
από τότε που οι πρόγονοί µας το
έχτισαν µε γούστο και χάρη αµφι-
θεατρικά, που σου δίνει την
ευκαιρία, από όπου κι αν είσαι
µπορείς να έχεις την πιο όµορφη
θέα προς όλους τους ορίζοντες.
Όσο για µένα; Άρχισα να δίνω
σηµασία στην Ιστορία του ∆ολού
από τότε που διάβασα το βιβλίο
του αγαπητού Νίκου Υφαντή «Tό
∆ολό στο Πωγώνι» και να συσχε-
τίζω τη ζωή µου µε το ∆ολό, τη
ζωή µου που έζησα εκεί και τις
ιστορίες του Πατέρα µου για το
Χωριό µας. O Πατέρας µου είχε
γεννηθεί το 1880. Μου έλεγε
πάντα ότι οι ∆ολιώτες ήταν άρχο-
ντες, καλοί νοικοκυραίοι καί τίµιοι
και αγαπούσαν και βοηθούσαν
τους χωριανούς και τους φτω-
χούς και το Χωριό τους.
Οι γειτόνοι, µου έλεγε, πάντα
ζήλευαν το Χωριό µας. Μου
έλεγε για κάποιον Σωκράτη
Γκιώκα από το Τεριάχι, ότι, όποτε
ανταµώνονταν οι κοντοχωριανοί
Tου Xριστόφορου Pάπτη
στον Πλάτανο στη Βοστίνα και
πείραζε ο ένας τον άλλον, ο
Σωκράτης προσπαθούσε να
κοροϊδέψει τους ∆ολιώτες λέγο-
ντας ότι οι ∆ολιώτες, έχουν τον
Κουβαρά που τους ξεχωρίζει από
τ’ εµάς. (Ισως να είχε δίκιο)!
Στην πείνα της Κατοχής ο
Πατέρας µου είχε σπείρει ένα
µικρό κοµµάτι γης µε κριθάρι
στην τοποθεσία «Μασιούρι», που
είναι κάτω από τη Ράχη
«Σταµπέλια» και χαµηλά προς το
ποτάµι και πολύ µακριά από το
χωριό. Στο σπίτι δεν υπήρχε άλλο
ψωµί και το κριθάρι ωριµάζει εκεί
χαµηλά πιο γρήγορα και θα µπο-
ρούσε να το αλέσει στο Ρόµπολο
για να ζυµώσει η Μάνα κριθαρέ-
νιο ψωµί. Θυµάµαι που τον ρώτη-
σα, πώς έχουµε εδώ αυτό το κοµ-
µατάκι της γης µόνον, Πατέρα;
Αυτό µας έλαχε στον κλήρο µου
είπε παιδί µου όταν έρριξαν τόν
κλήρο οι δηµογέροντες του
Χωριού. Όταν τον ρώτησα για τι
κλήρο µιλάει, µου εξήγησε λοι-
πόν την ιστορία της εξαγοράς του
Χωριού µας από τον Τούρκο τσι-
φλικούχο και πως όταν ήρθε η
ώρα της πληρωµής, δεν µπορού-
σαν να µαζέψουν τα γρόσια από
όλους τους χωριανούς από γρόσι
σε γρόσι, γιατί πολύς κόσµος δεν
είχε τα γρόσια στο χέρι και τότε
µε αρχηγό τον ∆ήµο Τζήµο µου
λέει ο Πατέρας µου και τα σπίτια
(οικογένειες) των Καγιαναίων,
των Σιουλαµαίων καί τών
Χαϊλαίων, έβαλαν τα γρόσια κι
όταν έγινε και τελείωσε η αγορά,
ύστερα µαζεύτηκαν οι χωριανοί
δηµογέροντες και µοίρασαν τα
χωράφια δίνοντας σε όλους τους
χωριανούς από ένα κοµάτι γης σε
κάθε σπίτι και σε κάθε τόπο
(τοποθεσία) πού ήταν χωραφότο-
πος, ούτως ώστε να µην αδική-
σουν κανέναν χωριανό τους και
αυτό το κοµάτι σε τούτον τον
5
τόπο έλαχε στου Μάϊκα το οσπί-
τιον. ∆εν ξέρω αν τα καταφέρνω
να µιµηθώ τις εκφράσεις του
Πατέρα µου. Θυµάµαι όµως που
µου έλεγε πολλές ιστορίες από
τα χρόνια εκείνα που τότε σαν
παιδί δεν έδινα σηµασία. Πολλές
φορές όµως τώρα ξεπηδάν στη
µνήµη µου πολές ιστορίες που
έχουν σχέση µε τη ζωή του
Χωριού και όλους εκείνους τους
∆ολιώτες που έζησα µαζί τους.
(Θα ήταν καλά όµως να διαβάσε-
τε την πλούσια ιστορία του
Χωριού µας στο βιβλίο τού Νίκου
Υφαντή «Τό ∆ολό στό Πωγώνι».
Από αυτή την ιστορία του Πατέρα
µου και το βιβλίο του Νίκου, ξεκι-
νάει για µένα αυτό που ονοµάζω
η αίγλη και η ανωτερότητα τών
∆ολιωτών ∆ιότι η απόφαση των
τότε ∆ολιωτών και µόνον, δείχνει
την ανωτερότητα και την µεγαλο-
πρέπεια τους, η οποία συνεχίστη-
κε στη ζωή µου αργότερα, όταν
άρχισα να καταλαβαίνω τη ζωή,
στη δεκαετία του 30, µέ πρόεδρο
τον Παναγιώτη Κούλα και αντι-
πρόρεδρο τον Γιώργη Μάϊκα-
Ράπτη, µέχρι την αρχή του
Πολέµου στις 28 Oκτωµβρίου του
1940 και ως το τέλος Νοεµβρίου
του ίδιου έτους, οπότε ο Π.
Κούλας πέθανε και ανέλαβε ανα-
γκαστικώς ο αντιπρόεδρος, ο
οποίος υπέφερε πολλά. Πρώτα µε
τις τότε λιποταξίες τών Ελλήνων
στρατιωτών οι οποίοι είχαν στον
χάρτη τους το ∆ολό, ως τόπο
κατευθύνσεως από το Τεπελένι
Αλβανίας, µε κατεύθυνση την
Θεσσαλία και Μακεδονία και
ασφαλώς όλα τα κατοχικά χρό-
νια! (Ως αναφορά την δεκαετία
του 30, ασχολήθηκα σε προηγού-
µενα τεύχη για τα τόσα έργα που
έλαβαν χώρα τότε).
Αργότερα και µετά τον πόλε-
µο το Χωριό µας χρειάστηκε µε-
γάλη προσπάθεια να συνέλθει.
Την σκυτάλη συνέχισαν χωρίς
κανενός την απαίτηση ή βοήθεια,
ο Γιώργη Ζέρβας, (έκτισε τό και-
νούριο Σχολείο, συνέλαβε το
∆ολό ως Αρχαίο Μνηµείο στον
Ελληνικό πίνακα Αρχαίων
Μνηµείων, έκτισε τον Άγιο
Χριστόφορο, βοήθησε στην άδεια
διανοίξεως του δρόµου από τον
Αη-Γιάννη έως την πλατεία του
Χωριού και πολλά άλλα που είναι
δύσκολο νά περιγράψω.
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
∆ολιώτικοι Στοχασµοί και Ιστορία
O Νίκος ο Θανόπουλος, όστις
ήταν η κινητήριος δύναµις της
επαναφοράς του Χωριού µας σε
µια καλή και ευπρέπουσα κατά-
σταση τότε.
O Κώστας ο Λατσούνας, ως
Νοµαρχιακός υπάλληλος βοήθη-
σε στη διάνοιξη του δρόµου από
την Πωγωνιανή µέχρι το ∆ολό και
µέχρι τον Αη-Γιαννη (δεν επιτρε-
πόταν να προχωρήσει διότι το
∆ολό ήταν διατηρητέο µνηµείο).
Ο Θανάση Λέκας, ο οποίος
συνέβαλε (ως πρόεδρος) µε την
καλωσύνη του στις τότε καταστά-
σεις που είναι δύσκολο να περι-
γράψω.
Ο Φόρη Μάϊκας - Ράπτης, ο
οποίος συνέβαλε επίσης ως πρό-
εδρος τό 54-55 µε την βοήθεια
και συνεργασία όλων, ανέβασε
τον προϋπολογισµό του ∆ολού
µε τον οποίο ξεχρέωσε τό Χωριό
από έξοδα των Κατοχικών χρό-
νων όπως και διόρθωσε όλους
τους Κοινοτικούς χώρους και το
πιο σπουδαίο επέκτεινε το δρόµο
από τον Αη-Γιάννη έως το κέντρο
του χωριού, κατασκευάζοντας
και την πλατεία του ∆ολού η
οποία ονοµάστηκε Πλατεία
Νικολάου Θανοπούλου (αλλά η
τιµητική πλάκα µε το όνοµά του,
δεν υφίσταται πλέον).
Ο Παντελής Ζωίδης, χωρίς
σχολείο και βοήθεια, κατόρθωσε
να διοργανώσει και λειτουργήσει
το µεταπολεµικό ∆ηµοτικό
Σχολείο ∆ολού.
Ο Γιώργος ο Ντόντης, µεταξύ
άλλων φρόντισε για την συντή-
ρηση και επισκευή όλων των
εκκλησιαστικών χώρων κ.λ.
Αυτοί όλοι συνέβαλαν και
επανέφεραν το χωριό µας στην
παλιά του αίγλη.
Πολλές φορές έχω ασχοληθεί
στο παρελθον µε αυτό το θέµα
και ίσως να σας έγινα βαρετός
(στη ∆ολιώτικη διάλεκτο), και
έχω θίξει στο κείµενό µου διαφο-
ρετικά θέµατα, είναι όµως ανα-
γκαίο να καταλάβουµε ότι το
∆ολό δεν είναι εκεί για να πάµε
να χορεύουµε µια φορά το χρόνο
και να το ξεχνούµε έως να έρθει
ο άλλος χρόνος! Είναι εκεί διότι
οι πρόγονοί µας φρόντισαν για
να είναι εκεί!!
H ταυτότητά µας λοιπόν, του
να είµαστε ∆ολιώτες, έχει µεγά-
λη ίστορική αξία και σηµασία.
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Είναι η καταγωγή µας! και το
απαιτεί όπως µεταξύ άλλων χρει-
άζεται και η οικονοµική συµβολή
µας, θα πρέπει να είναι απαραίτη-
τα εθελοντική, γενναιόδωρη και
όχι ζητιανική, ούτως ώστε να
δίνει τη δύναµη και να ενθαρρύ-
νει τις µεγάλες προσπάθειες για
τη διάσωση και συνέχιση της
ιστορίας του ∆ολού τις οποίες
έχει αναλάβει η νέα γεννιά εδώ
και 30 χρόνια πριν, µαζί µε τον
Φόρη Κωσταρά.
Μου έδωσε ξεχωριστή χαρά η
περσινή σας πρωτοβουλία να
τιµήσετε τον ∆άσκαλό σας κύριο
Παντελή Ζωίδη. Η προσπάθειά
σας, παρόλον που η καταγωγή
σας ίσως δεν είναι ∆ολιώτικη και
η ζωή σάς έχει στείλει σε άλλα
διάφορα µέρη της Ελλάδας, εν
τούτοις, ζώντας και µεγαλώνο-
ντας στό ∆ολό, ήρθατε κοντά του
να εκφράσετε τις ευχαριστίες σε
ΑΥΤΟ και στον ∆άσκαλό σας,
αναγνωρίζοντας τις προσπάθειές
του, για το ρόλο που έπαιξε στη
ζωή σας.
Μια ένδειξη ακόµη για µένα
και για όλους µας ότι το ∆ολό
έχει κάτι που το ξεχωρίζει στο
Πωγώνι.
Χριστόφορος
ή Φόρη Μάικας-Ράπτης
H διεύθυνσή µου στό ∆ιαδίκτυο
είναι
- nyraptis27@netscape.net
Oι τελευταίες εκδόσεις της
ΠΩΓΩNHΣIAΣ BIBΛIOΘHKHΣ
του Kων. Xρ. Kωστούλα
– «Mικρή ∆ελβινακιώτικη
ιστορία από τη µπίµιτσα του
Γέτα»
– «Xρονολογικά στίγµατα
Πωγωνιανής»
– «Aγοπάνω στο
Kουτσόκρανο»
– «Nεµέρτσικα το πολυ-
τραγουδισµένο βουνό»
– «O ΦIΛEKΠAI∆EYTIKOΣ
ΣYΛΛOΓOΣ ΠΩΓΩNIOY από
το 1924»
– «Kατοχικές ιστορίες του
Πωγωνίου»
6
ΣYNTAΓEΣ MAΓEIPIKHΣ
Μαριναρισµένο
χοιρινό στη γάστρα
µε εσπεριδοειδή
και πατάτες
(Χριστουγεννιάτικο)
ΥΛΙΚΑ
2 κιλά χοιρινό µπούτι ή σπάλα
κοµµένο σε µερίδες
5 σκελίδες σκόρδο ναριστεί όλη τη νύχτα στο
10 µεγάλες πατάτες ψυγείο.
κοµµένες κυδωνάτες
2 πορτοκάλια (χυµός) EΚΤΕΛΕΣΗ
4 µανταρίνια (χυµός)
2 λεµόνια (χυµός)
Tου Θανάση Παπαϊωάννου
1/2 φλ. Ελαιόλαδο
ΜΑΡΙΝΑΡΙΣΜΑ
Την εποµένη καθαρίζουµε τις
Για το χοιρινό στη γάστρα µε
πατάτες, από το προηγούµενο
πατάτες, τις πλένουµε και τις
κόβουµε κυδωνάτες. Τις στρώ-
βράδυ τοποθετούµε το κρέας σε
νουµε στη γάστρα, τοποθετούµε
πυρίµαχο ή γυάλινο
τα κοµµάτια µαριναρισµένου χοι-
σκεύος.(ΠΡΟΣΟΧΗ όχι σε µεταλ-
ρινού επάνω τους και περιχύνου-
λικό σκεύος για το µαρινάρισµα)
µε µε τη µαρινάδα. Αλατίζουµε
Μπήγουµε τα σκόρδα εδώ κι εκεί
και τρίβουµε από πάνω πιπέρι.
ολόκληρα. Περιχύνουµε µε το
Προθερµαίνουµε το φούρνο.
ελαιόλαδο και το χυµό εσπεριδο-
Θα ψήσουµε στους 200
ειδών. Ανακατεύουµε και σκεπά-
Cβαθµούς στις αντιστάσεις στην
ζουµε και το αφήνουµε να µαρι-
τελευταία σχάρα. Ψήνουµε για
Αγαπητοί φίλοι της 3/4 της ώρας χωρίς καπάκι.
Εφηµερίδας µας, γεια σας. Έπειτα ανακατεύουµε ελαφρά.
∆οκιµάζουµε το αλάτι, ίσως χρει-
Ο σκοπός της εφηµερίδας
αστεί λίγο ακόµη. Σκεπάζουµε τη
µας «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ» είναι να απο-
γάστρα και συνεχίζουµε το ψήσι-
τελέσει ένα µέσον επικοινωνίας,
ενηµέρωσης, ανταλλαγής ιδεών µο για ακόµα 2 ώρες.
και απόψεων και να συντονίσει ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ
τα κοινά µας ενδιαφέροντα στη
βάση του τόπου καταγωγής µας. «∆OΛIΩTIKA»
Γι’ αυτό όσοι επιθυµείτε µπο- Όργανο του Eκπολιτιστικού Συλλόγου
ρείτε να στέλνετε τα δικά σας ∆ολού Iωαννίνων
µηνύµατα, τα νέα σας, τα σχόλιά Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32
Tηλ. 26510 44558
σας, τις απόψεις σας και γενικό-
E-mail: doliotika@dolo.gr
τερα ότι υλικό νοµίζετε ότι έχει
ενδιαφέρον και θα φανεί χρήσι- Yπεύθυνος έκδοσης:
Μποντίνης Ιωάννης
µο για τους συγχωριανούς µας.
Πρόεδρος Συλλόγου ∆ολού Πωγωνίου
Με την δική σας συµµετοχή η
Υπεύθυνος σύνταξης:
εφηµερίδα µας θα εµπλουτίζε-
ται, θα δυναµώνει και θα γίνει
Μποντίνης Γεώργιος
Απολλωνίας 21 - 45332 Ιωάννινα
ένα πολύτιµο και χρηστικό εργα-
KΩ∆IKOΣ 4587
λείο στην υπηρεσία όλων των
ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH
συγχωριανών.
Παράλληλα µε την συχνή
Kώστας Mέξης
Γεώργιος Μποντίνης
ενηµέρωση και την ποιότητα του Iωάννης Mποντίνης
περιεχοµένου της εφηµερίδας, Xάρης Παπακώστας
θα µας κάνει να αισθανόµαστε ∆έσποινα Πορίκη
όλοι χαρούµενοι και υπερήφανοι ∆ηµήτριος Πότσης
για τον τόπο µας. Bασίλειος Xρήστου
Για κάθε απορία σχετικά µε Eλευθέριος Φωτόπουλος
την εφηµερίδα επικοινωνήστε Οι συνδροµές - συνεργασίες
µαζί µας για να ενηµερωθείτε να αποστέλλονται στη ∆/νση:
Email: doliotikα @ dolo.gr ή Mποντίνη Iωάννη
Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32 Ιωάννινα
γράψτε µας στη διεύθυνση
Tηλ. 26510 44558 - Kιν. 6944214969
∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ Απολλωνίας 21
Xειρόγραφα που δηµοσιεύονται ή όχι,
45332 ΙΩΑΝΝΙΝΑ
δεν επιστρέφονται.
Με φιλικούς χαιρετισµούς Oι ενυπόγραφες συνεργασίες εκφράζουν
Η συντακτική επιτροπή τις απόψεις εκείνων που υπογράφουν.
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
Σκέψεις - Σχόλια
ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΜΑΣ
Το καφενείο σε χωριό, πάντα αποτελού-
σε και εξακολουθεί να αποτελεί χώρο συνα-
θροίσεων, ξεκούρασης, συζητήσεων και συ-
ναναστροφών των κατοίκων, ιδιαίτερα των
αντρών, µετά από το τέλος της κοπιαστικής
ηµέρας. Παλιά αποτελούσαν το βασικό κύτ-
ταρό της κοινωνικής ζωής του χωριού.
Αχνά στη µνήµη µου, αλλά µε ευχάριστα
συναισθήµατα, έρχονται από τα παιδικά µου
χρόνια, δεκάδες αναµνήσεις από το παρελ-
θόν, που µου άφησε το παλιό αξέχαστο κα-
φενείο στο χωριό. Αρχικά µε καφετζή τον
Κίτσο Τόµο µε τη Λένη, αργότερα µε τον
µακροβιότερο Κώστα Κωσταρά και τους λοι-
πούς, παραµένει σύµβολο µιας εποχής ολό-
κληρης που έχει φύγει ανεπιστρεπτί. Όλοι
άφησαν τη σφραγίδα και όλοι τους πρόσφε-
ραν σηµαντική υπηρεσία στον τόπο.
Θύµησες πολλές, να βρίσκοµαι κι εγώ ανά-
µεσα σε άνδρες άλλοι να σχολιάζουν την
πολιτική επικαιρότητα, (αγαπηµένη συνή-
θεια γενιών και γενιών στα ελληνικά καφε-
νεία), άλλοι να παίζουν στο ξύλινο τραπέζι
του, κυρίως κολτσίνα και τάβλι µε το λου-
κουµάκι στο πιατελάκι του καφέ για τον
νικητή.
Στο καφενείο Xριστούγεννα 1986. Γύρω από
την ξυλόσοµπα: Kαφετζής Kώστας
Kωσταράς. Aπό αριστερά: Kώστας Kούρος,
Φώτης Kούρος, Άκης Φωτόπουλος, Bαγγέλης
∆άκας, Hλίας Kούρος, Γιάννης Φωτόπουλος
και Γιώργος Kωσταράς (µε το µπαστούνι,
σήµα κατατεθέν, από τότε).
(Aρχείο Γιώργου Kωσταρά)
Τότε που, ο φιλόξενος χώρος, µε την
ξυλόσοµπα να καίει µέσα στον χειµώνα και
να προσφέρει τη θέρµη της, τράβαγε σαν
µαγνήτης τους θαµώνες που κάθονταν
γύρω - γύρω µε το καφεδάκι, το κονιάκ, το
τσιπουράκι και ξεχνιόνταν καθώς η κουβε-
ντούλα τους, πότε µε σοβαρότητα, πότε µε
χιούµορ, πότε µε αγωνία, πότε µε αισιοδο-
ξία, αναπτέρωνε τις ελπίδες και τα όνειρά
τους.
Και εξωτερικά, κάτω από την µουριά,
άλλοι να πίνουν, πάνω σε ένα µεταλλικό
« ∆OΛ I Ω T I K A »
AΠO TON A∆OΛO-∆OΛIΩTH
στρογγυλό τραπέζι, το τσιπουράκι τους και
άλλοι να παίζουν την πρέφα τους και γύρω
να συγκεντρώνονται πολλοί θεατές και ο
καθένας τους είχε κάτι να παρατηρήσει, να
σχολιάσει για τα σφάλµατα ή τις ζαβολιές
των παικτών.
Καλοκαίρι 1983. Οι Βασίλης Ζήκας, Βασίλης
Γιώτης (γαµπρός του Λευτέρη Mούστου από αδερ-
φή) και ο κουνιάδος του Xριστόφορου Στόλη
(δασάρχης), γνωστή και µόνιµη παρέα παίζουν, την
πρέφα τους. Ο Φώτης Στράτος παρακολουθεί µε
ενδιαφέρον. (Τότε τα καλοκαίρια παραθέριζαν
πολλοί συνταξιούχοι στο χωριό).
(Aρχείο Γιάννη Mποντίνη)
Ο αυθόρµητος τρόπος που τα έλεγαν,
έδειχνε τον υψηλό βαθµό χιούµορ, ετοιµό-
τητας, και πολλές φορές οι απαντήσεις
ξεπερνούσε κάθε φαντασία!
Πόσες και πόσες ιστορίες και πολύ ωραία
καλαµπούρια έχουµε ακούσει από διάφο-
ρους, ιδιαίτερα από τον επί ολίγον χρόνον
χρηµατίσαντα καφετζή Φώτη Φωτόπουλο,
που µας έκαναν να ξεραινόµαστε στα γέλια.
Επίσης θυµάµαι στους τοίχους του υπήρ-
χαν πόστερ µε απεικόνιση ιστορικών γεγο-
νότων, από την επανάσταση του 1821,
φωτογραφίες παλαιών και νέων πολιτικών,
των Βασιλέων, ο χάρτης του Χάρη Μέξη και
Κώστα Λατσούνα και άλλα διάφορα . Στα
ράφια του το υποτυπώδες µπακάλικο του
Κωσταρά που εύρισκες κάτι από τα πλέον
απαραίτητα.
Τι πιο ζεστός, τι πιο φιλικός, τι πιο κοι-
νωνικός και ανθρώπινος χώρος, από το
πάλαι ποτέ, µπακάλικο - καφενείο του χωρι-
ού! Απλή, φτωχική, αλλά µάλλον οµορφότε-
ρη ζωή! Τότε που είχε ο θεός για όλους…
Έτσι θυµάµαι το καφενείο, που σιγά σιγά
χάνει το χρώµα του στο βάθος του χρόνου,
όπως και τόσα άλλα πράγµατα.
***
Τα τελευταία όµως χρόνια η λειτουργία
του έγινε προβληµατική. Το περισσότερο
διάστηµα παρέµενε κλειστό ενώ υπολει-
τουργούσε , τον υπόλοιπο χρόνο. Μια πολύ
άσχηµη εικόνα για τους χωριανούς, επισκέ-
πτες και οδοιπόρους. Συχνά αναρωτιόµουνα
7
ποιο θα µπορούσε να είναι το µέλλον του,
µετά την διαπίστωση ότι τα περισσότερα σε
όλη την περιοχή είναι σε κατάσταση κατάρ-
ρευσης. Οι απαντήσεις µου ήταν γενικές και
αποσπασµατικές. . Μίλαγα για την οµορφιά
τους, για την αισθητική τους, την ιστορικό-
τητά τους όπως ήταν αποτυπωµένη στο
χώρο για έναν κόσµο µε αξίες που χάνονται.
***
Αυτό όµως συνέβαινε µέχρι τα τέλη του
Οκτώβρη, όταν ο Γιάννης Φωτόπουλος (γιος
του Άκη και της Βάσως), µη αντέχοντας
αυτή την εικόνα, αποφάσισε να αναλάβει
την λειτουργία του. Χωρίς να ξεχνά τους
στόχους και το αντικείµενό του, - σαν φοι-
τητής στο πανεπιστήµιο Ιωαννίνων- θυσίασε
τον ελεύθερο χρόνο του, Σαββατοκύριακα
και διακοπές, µε στόχο να δει το καφενείο
ανοιχτό. Ο επικοινωνιακός χαρακτήρας του,
η ευγένεια, η γλυκύτητα και η διάθεση για
εξυπηρέτηση είναι µέρος από τα πλούσια
προσόντα που διαθέτει και γι’ αυτό η επιτυ-
χία του είναι δεδοµένη.
Σε κάθε περίπτωση, µε αυτή την πράξη
Όλη η οικογένεια στο πόδι. Έτοιµη για το σερβίρι-
σµα. Άκης, Γιάννης, Μαίρη, Βάσω, µε τον Πάνο να
επιστατεί αλλά και να βοηθά. Βλέπετε το καφενείο
ήταν γεµάτο. Όλα στην εντέλεια.
το χωριό θα βγει κερδισµένο αλλά και ο
ίδιος µε την πρόσκαιρη ενασχόλησή του, θα
αποκτήσει ένα επιπλέον εφόδιο για τη ζωή,
εµπειρία για το πως είναι να δουλεύεις και
θα βγει πιο σφυρηλατηµένος και έτοιµος για
µελλοντικές δουλειές.
Γιαννάκη σε ευχαριστούµε πολύ για την
προσφορά σου. Να είσαι γερός και υποµο-
νετικός να αντέξεις τις παραξενιές και ιδιο-
τροπίες µας.
***
Και µια συµβουλή προς τους νέους, και
για να µη παρεξηγηθώ, δεν την δίνω ως
κάποιος ειδήµων, αλλά από την εµπειρία
µου και µόνο. Παιδιά ψηθείτε, µάθετε, δοκι-
µάστε δουλειές, µαζέψτε πολλές εµπειρίες,
γιατί όλα αυτά είναι ο πραγµατικός πλού-
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
Σκέψεις - Σχόλια
τος, που δε θα πάει ποτέ χαµένος.
Και να θυµάστε πως «Καθετί στον
κόσµο, µε τη δουλειά αποχτιέται».
***
Άριστες οι εντυπώσεις από την επίσκεψή
µας στο καφενείο υπό την νέα διεύθυνση.
Όλα έδειχναν αλλαγµένα.
Καθαριότητα, τάξη, εξυπηρέτηση, πλού-
σιους και πρωτότυπους µεζέδες, και πάνω
απ’ όλα χαµόγελα. Ένας φιλόξενος και
ζεστός χώρος και πρόσχαρο προσωπικό.
Ένα σωστό καφενείο. Κάτι που έλειπε από
το χωριό µας. Σας ενηµερώνουµε πως στις
διακοπές των Χριστουγέννων θα είναι ανοι-
χτό και σας περιµένει.
Να περάσετε καλά.
Οι κατά καιρούς χρηµατίσαντες καφετζή-
δες ήταν:
Κίτσο Τόµος, Φώτης Φωτόπουλος και
Σπύρος Κωσταράς (για λίγο) Κώστας
Κωσταράς, (20 χρόνια), Σπύρος Κούρος,
Ηλίας Κούρος (για λίγο), και τελευταία η
Άννα Ζωίδη (10 χρόνια).
Η θαλπωρή της ξυλόσοµπας
Οδεύοντας σιγά σιγά προς στον Χειµώνα
το κρύο αρχίζει να γίνεται πιο αισθητό και τα
συστήµατα θέρµανσης σιγά σιγά µπαίνουν
σε λειτουργία.
Για δεκάδες χρόνια η ξυλόσοµπα είχε
χαθεί από το προσκήνιο. Επανήλθε όµως
τελευταία λόγω της οικονοµικής κρίσης.
Υπήρχαν εποχές που η ξυλόσοµπα ήταν
το µεγάλο απόχτηµα.
Πριν φτάσει στα φτωχά νοικοκυριά είχε
ήδη φτάσει στα καφενεία του χωριού.
Η ξυλόσοµπα αντικατέστησε το «τζάκι»
και θεωρούνταν µεγάλη πρόοδος και εξέλι-
ξη για την εποχή εκείνη. Προσπαθούσε να
ζεστάνει τα σπίτια, που στα περισσότερα,
από τις χαραµάδες στις πόρτες και στα
« ∆OΛ I Ω T I K A »
παράθυρα, άκουγες µέσα τον αέρα να σφυ-
ρίζει τα χειµωνιάτικα βράδια.
Με τα ξύλα ως πρώτη καύσιµη ύλη που
δεν έλειπαν από κανένα σπίτι, εκτός από τη
ζεστασιά παρείχε και τη δυνατότητα του
µαγειρέµατος και του ψησίµατος. Μάλιστα η
Αγροτική Τράπεζα ∆ελβινακίου στη δεκαε-
τία του 1950, για να διευκολύνει τους αγρό-
τες στην απόκτησή της παρείχε άτοκο
δάνειο.
Εκτός όµως από ζεστασιά και µαγείρεµα
δηµιουργούσε και θαλπωρή αφού όλη η
οικογένεια ήταν συγκεντρωµένη τριγύρω
της. Οι µνήµες της είναι συνδεδεµένες και
µε τα σχολεία καθώς πρόσφερε τις υπηρε-
σίες της και εκεί.
Η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΣΣΑΣ
Η ηµέρα της Αγρότισσας, που γιορτάζε-
ται στις 15 Οκτωβρίου (αλλά πέρασε απαρα-
τήρητη από τα Μ.Μ.Ε), υπενθυµίζει τη συµ-
βολή της γυναίκας στην αγροτική παραγωγή
αλλά και την αγροτική κοινωνία εν γένει,
αλλά και τις προκλήσεις τις οποίες αντιµε-
τωπίζει.
Αναγνωρίστηκε έτσι η ανεκτίµητη προ-
σφορά της τόσο στο σπίτι όσο και στο
χωράφι και στους κήπους της. Στις δεκαε-
τίες του ’50, ’60, ’70 ήταν πάρα πολλές οι
ελληνίδες αγρότισσες - οι µανάδες µας- που
δούλευαν από νύχτα σε νύχτα χωρίς ανάσα
για να τα προλάβουν όλα. Στο σπίτι να πλύ-
νουν, να ζυµώ-
σουν, να
µαγειρέψουν,
να φροντίσουν
τα παιδιά, τους
ανήµπορους
και τους ηλι-
κιωµένους και
παράλληλα να
πάνε στο
χωράφι κοντά στον αγρότη σύζυγό τους. Τα
καλοκαίρια εκτεθειµένες στον ήλιο, και το
χειµώνα στ’ αγιάζι και στις βροχές, σίγουρα
πιο κουρασµένες και ταλαιπωρηµένες, και
πρόωρα γερασµένες. Χωρίς προσωπική ζωή,
αβοήθητες να φέρουν σε πέρας το µεγάλο
έργο της µητρότητας. Για κάποιες µάς αφη-
8
γούνται ότι γέννησαν στο χωράφι. .
***
Σήµερα οι αντίξοες περιστάσεις, οι θεο-
µηνίες αλλά και η αδιαφορία και η εγκατά-
λειψη δεν ενθαρρύνουν την ελληνίδα αγρό-
τισσα να παραµείνει στο χωριό, ούτε θέλει
να γίνουν αγρότες τα παιδιά της. Σε λίγο θα
είναι είδος προς εξαφάνιση. Για να θελήσει
η νέα γυναίκα να µείνει στην ύπαιθρο χρειά-
ζεται κίνητρα και ποιότητα ζωής. Μια κοινω-
νία προοδεύει και ωριµάζει όταν το σύστηµα
νοµοθεσίας στέκεται υποστηρικτικά δίπλα
στη γυναίκα. Κάτι τέτοιο σήµερα δυστυχώς
δεν υπάρχει.
Μοναξιά - ξεχασµένα χωριά
Εγκαταλελειµµένα χωριά, ερηµωµένα σπί-
τια, ξεχασµένοι τόποι.
Περιδιαβαίνοντας το Πωγώνι µας, ξεπρο-
βάλουν τα πανέµορφα χωριά του. Πρόκειται
για χωριά µε πλούσια άγρια βλάστηση, αλλά
και γειτονιές ξεχωριστής οµορφιάς µε
στενά δροµάκια και σπίτια παραδοσιακής
αρχιτεκτονικής.
Χωριά αφηµένα και ξεχασµένα το χειµώ-
να, από την εξουσία, τους παράγοντες, τους
πολιτικούς. Ξεχασµένοι ακρίτες, µε µικρά
και µεγάλα προβλήµατα, που δε βλέπει
κανείς, ούτε όταν νοµοθετεί, ούτε όταν υπο-
γράφει. ∆ε διαφέρει ο νόµος για τους
µικρούς ή µεγάλους δήµους, για τα παραµε-
θόρια χωριά που ξεχνιούνται και αφήνονται
οκτώ µήνες το χρόνο έρµαια της τύχης
τους. Η ερηµιά φέρνει τη θλίψη στον κάθε
περαστικό που θα τα επισκεφτεί.
Ποιος είδε και ποιος νοιάστηκε γι’
αυτούς τους ήρωες ακρίτες µες το χειµώνα
που κρατάνε παλικαρίσια τον όµορφο τόπο
τους, ΜΟΝΟ και ΜΟΝΟ από την αγάπη τους
γι’ αυτόν.
Τι αδικία να ρηµάζουν τέτοιοι τόποι σκέ-
φτοµαι !
Ας όψονται τα αστικά σκλαβοπάζαρα και
οι εργολάβοι των ψυχών. Έδιωξαν τους
ανθρώπους από τέτοια άγια µέρη και τους
στρίµωξαν σε τσιµεντένια κλουβιά. Όµως οι
µνήµες παραµένουν! Μαζί µε την αγάπη
γι΄αυτόν τον τόπο και τους ανθρώπους του,
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
Σκέψεις - Σχόλια
εξακολουθούν να ταξιδεύουν στο χρόνο και
στα παλιά ληµέρια….
Η σκέψη µας είναι πάντα κοντά τους.
Καλό χειµώνα αγαπητοί µας.
***
Οι πληµµύρες οφείλονται
στον άνθρωπο.
Οι τελευταίες καταστροφικές πληµµύρες
στη χώρα µας, Σύµη, Μάνδρα Αττικής, (και
δεν είναι οι µόνες), φέρνουν στην επιφά-
νεια. για µια ακόµη φορά, την άναρχη επέµ-
βαση του ανθρώπου στη φύση.
Είναι τραγικό το 2017 να θρηνούµε θύµα-
τα από βροχές. Όµως η φύση εκδικείται,
καθώς ο άνθρωπος είναι ανίσχυρος µπρο-
στά της.
Η αποψίλωση των δασών και η ανεξέλε-
γκτη κατασκευή σπιτιών στα ρέµατα έχουν
µεγάλο µερίδιο ευθύνης. Χιλιάδες ρέµατα
έχουν µπαζωθεί για να χτιστούν σπίτια και
δρόµοι, και όταν έρχονται οι δυνατές βρο-
χές το νερό δεν έχει που να διοχετευτεί για
να φτάσει στη θάλασσα, δέντρα δεν υπάρ-
χουν για να το απορροφήσουν και έτσι οι
δρόµοι και τα σπίτια πληµµυρίζουν.
Πρέπει, επιτέλους οι κυβερνώντες να
δούνε την αλήθεια κατάµατα. Να καθίσουν
κάτω και, να εκπονήσουν τα απαιτούµενα
σχέδια, να προχωρήσουν τα απαιτούµενα
έργα και να διαθέσουν τα κονδύλια γα υλι-
κοτεχνική υποδοµή, ώστε η χώρα να µην
θρηνεί τον χαµό αθώων ανθρώπων από
τέτοιες καταστροφές.
Η ΣΥΝΤΑΞΙΟ∆ΟΤΗΣΗ
Η συνταξιοδότηση είναι για τους περισ-
σοτέρους αποστρατεία και από τη ζωή,
συνώνυµο των γηρατειών. Οι άνθρωποι που
συνταξιοδοτούνται πολλές φορές νιώθουν
ότι παροπλίζονται, ότι µπαίνουν στην εφε-
δρεία της ζωής. Φυσικά και δεν είναι έτσι,
αρκεί να σκεφτούν ότι η απελευθέρωση του
χρόνου τους µπορεί να αξιοποιηθεί εποικο-
δοµητικά και δηµιουργικά.
Απασχόληση και δηµιουργία είναι το
σύνθηµα για όσους µπορούν να βγουν στη
σύνταξη, σύµφωνα µε τον καθηγητή
Καρδιολογίας και νυν συνταξιούχο κ.
Παναγιώτη Τούτουζα.
Είναι πολύ σηµαντικό για τον συνταξιού-
χο να πιστεύει στον εαυτό του, στις ικανό-
τητές του, στη σοφία και την πείρα της ζωής
που έχει αποκοµίσει και να θεωρεί ότι µπο-
ρεί να χρησιµοποιήσει αυτά τα δώρα στην
καινούργια φάση της ζωής.
Αυτό εφαρµόζει, µάλλον και ο αγαπητός
Νίκος Κούρος Από µικρό παιδί κοντά στα
ζώα, δεµένος µε τη δύσκολη και επίπονη
δουλειά του κτηνοτρόφου, συνεχίζει και
σαν συνταξιούχος, αυτή τη δραστηριότητα
« ∆OΛ I Ω T I K A »
που του προκαλεί ευχαρίστηση, παρόλο που
η παρουσία του δεν θεωρείται αναγκαία.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σηµαντικό γιατί µε
αυτόν τον τρόπο απασχολείται, βρίσκει διέ-
ξοδο στην καθηµερινότητα και νόηµα στην
µετά τη σύνταξη ζωή του και παράλληλα
αποφεύγει δυσάρεστες καταστάσεις που
σου δηµιουργεί η απραξία.
Τον συναντήσαµε, για µια ακόµη φορά,
παρέα µε τον τσοπάνη του, να εποπτεύει το
κοπάδι. Να είσαι πάντα καλά αγαπητέ
Νικόλα.
Με την ευκαιρία των Αγίων ηµερών των
Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, σας
εύχοµαι από καρδιάς, ΧΡΙΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ,
Ευτυχισµένο το νέο έτος, µε υγεία και
κάθε ευτυχία.
∆ΟΛΙΩΤΗΣ Ο Α∆ΟΛΟΣ
Email:ioabodinis@gmail.com
Γιορτή τσίπουρου Ηπειρωτών Νέας
Μάκρης – Ραφήνας – Μαραθώνα
Την Κυριακή 15 Οκτωβρίου 2017 η
Αδελφότητα Ηπειρωτών Νέας Μά-
κρης - Ραφήνας – Μαραθώνα, πραγ-
µατοποίησε την καθιερωµένη πλέον
γιορτή του τσίπουρου, στο κτήµα της
Αδελφότητας στην Νέα Μάκρη
Αττικής. Η προσέλευση του κόσµου
ήταν πέραν του αναµενόµενου από
τους διοργανωτές, αφού δεν έµεινε
καµιά θέση κενή, από τις 700 που
είχαν υπολογιστεί για να υποδε-
χθούν τους Ηπειρώτες αλλά και τους
φίλους των Ηπειρωτών. Μέσα σε ένα
ωραίο περιβάλλον, µε καλοκαιρινό καιρό, µε
το µουσικό συγκρότηµα των «Λαλητάδων»
και τους πλούσιους µεζέδες (µεταξύ των
άλλων προβατίνα, φέτα και συλίρα του Φόρη
Κωσταρά από το ∆ολό) η διασκέδαση κρά-
τησε µέχρι αργά. Το χορό άνοιξε το χορευ-
9
Τα καζάνια
Παλαιότερα σε πολλά σπίτια του χωρι-
ού έβγαζαν καζάνια, στα σπίτια των:
Θεοδώρου Καρακώστα (νυν Μέξη),
Αντιγόνης Γιάνναρου, Χρήστου
Παπαδόπουλου, Αγαθής Λατσούνα (νυν
Γεωργίου Μποντίνη), Μήτσκαρη.
Όσοι έβγαζαν καζάνια έπαιρναν 24ωρη
ή 48ωρη άδεια από την εφορία, οπότε
προσπαθούσαν µέσα σ’αυτό το διάστηµα
να βγάλουν όσα περισσότερα καζάνια
µπορούσαν.
Μετά το πέρας της διαδικασίας, ερχό-
ταν η αστυνοµία για να σφραγίσει τα
καζάνια.
Έφτιαχναν κρασί και τσίπουρο µε στα-
φύλια από τα δικά τους αµπέλια, τότε δεν
αγόραζαν.
Έβγαζαν καζάνια τέλη Οκτωβρίου µε
αρχές Νοεµβρίου.
Το 1968 ανέλαβε ο Κώστας Κωσταράς
το καφενείο και έβγαζε κι αυτός καζάνια
κάθε χρόνο στο σπίτι της Βασιλείας.
Εκειίέβγαζαν καζάνια και ο Θανόπουλος,
ο Φ. Στράτος και άλλοι µέχρι τα τέλη της
δεκαετίας του 90.
Ευχαριστώ τον Λευτέρη και την Άννα
Ζωΐδη για τις πληροφορίες.
∆έσποινα Πορίκη
Xωριανέ, Φίλε αναγνώστη,
όσο η εφηµερίδα
θα γράφεται από ελάχιστους,
τόσο θα αποµακρύνεται από σένα.
Γράψε τις αναµνήσεις, τα οράµατα,
τον πόνο, την ελπίδα.
Tο ∆ολιώτικο τραπέζι στη N. Mάκρη
τικό συγκρότηµα της Αδελφότητας µε τις
παραδοσιακές του στολές και ακολούθησαν
οι παρευρισκόµενοι µε µεγάλο κέφι. Αξίζουν
συγχαρητήρια στους διοργανωτές και να
υπενθυµίσουµε την ιδιαίτερη προσφορά
στην εκδήλωση των αδελφών Φωτόπουλου.
Και του χρόνου!
 ∆EKEMBPIOΣ 2017 « ∆OΛ I Ω T I K A » 10

ΓΕΝΕAΛΟΓΙΚΟ ∆ΕΝΤΡΟ
Μια προσπάθεια καταγραφής του
Γενεαλογικού ∆έντρου των ∆ολιωτών. Σήµερα
σας παρουσιάζοµε το γενεαλογικό δέντρο της
οικογένειας ΙΩΑΝΝΗ ΒΑΣΣΗ (από το αρχείο
Ντίνας Κουτσουµπίνα).
Θα συνεχίσουµε να συγκεντρώνουµε και να δηµο-
σιεύουµε, όσα λαβαίνουµε, µε σκοπό κάποτε να αναρ-
τηθούν και ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα µας, ώστε ο
επισκέπτης να έχει τη δυνατότητα να βλέπει το δέντρο
του και να ανιχνεύει το ιστορικό της οικογένειάς του.
Επίσης να ανακαλύπτει την ταυτότητα ατόµων που δεν
γνωρίζει, να µελετάει χρήσιµα στατιστικά στοιχεία των
καταγεγραµµένων ατόµων, να ερευνά την συγγενική
σχέση που τον συνδέει µε ένα πρόσωπο και άλλα
πολλά. Περιµένουµε και το δικό σας.
«ΑΓΟΠΑΝΩ
ΣΤΟ ΚΟΥΤΣΟΚΡΑΝΟ»
Το νέο βιβλίο
του Κώστα Κωστούλα
Μας ξάφνιασε ευχάριστα,
για µια ακόµη φορά ο ακούραστος
ερευνητής - συγγραφέας, αγαπη-
τός Κώστας Κωστούλας µε το νέο
του πόνηµα «Αγοπάνω στο
Κουτσόκρανο».
Με αφορµή δυο παλιά ξεχασµέ-
να τραγούδια της λαϊκής παράδο-
σης του Πωγωνίου, “Γοπάνω στο
Κουτσόκρανο”, αρχίζει την κατα-
γραφή. Πρόκειται για το γνωστό
µας τραγούδι που αναφέρει στο
βιβλίο του ο Λεωνίδας
Κουτσουµπίνας «Νεκρές
Πολιτείες» και ένα επίσης ανάλογο
του ερευνητή Βασίλη Μήτση από
το Κρυονέρι.
Και τα δυο αναφέρονται, στα
ίδια περίπου γεγονότα, σε κάποιο
θρύλο που αναφέρει πως γύρω από
την περιοχή του Κουτσόκρανου
κατοικούσαν πολλοί άνθρωποι
(χιλιάδες) και ότι είχαν µεγάλα σπί-
τια. Κι αυτό το συσχετίζει µε τα
ευρήµατα των αρχαιολογικών ανα-
σκαφών στις ανατολικές υπώρειες
του Κουτσόκρανου, του αρχαιολό-
γου Ηλία Ανδρέου, που έφεραν
στο φως σηµαντικά στοιχεία της
προϊστορίας του Πωγωνίου.
Πεπειραµένος ερευνητής ο
Κώστας Κώτούλας, µια ζωή στην
αναζήτηση, στηρίζεται αποκλειστι-
κά στη συστηµατική µελέτη των
γεγονότων, υιοθετεί µια ερευνητική
στάση απέναντι σε όλους τους
ισχυρισµούς και κάνει επαληθεύσι-
µες διαπιστώσεις.
Συνδέει επίσης το τραγούδι της
παράδοσης µε την ιστοριογραφία
σε σχέση και µε τα ευρήµατα των
ανασκαφών. Μεταξύ των άλλων,
ανακαλύψαµε και την καταγωγή
µας. Πληροφορούµαστε πως οι
κατοικούντες στις περιοχές
Πωγωνίου και ∆ερόπολης είναι
µέτοικοι που έφθασαν «επί
Θησέως» σε αυτόν τον τόπο.
Πολλές επίσης χρήσιµες πλη-
ροφορίες αναφέρονται σε αυτό το
έργο, και γι’ αυτό το καθιστούν
άκρως ενδιαφέρον.
Συγχαίρουµε για µια ακόµη
φορά τον χωριανό µας (από τη
µάνα του) ακούραστο ερευνητή,
Κώστα Κωστούλα, τον ευχαριστού-
µε πολύ για όσα έχει προσφέρει
στο Πωγώνι και του ευχόµαστε ο
µεγαλοδύναµος να του χαρίζει
υγεία και δύναµη για να συνεχίσει
το έργο το υ. Έχει πολλά ακόµη να
προσφέρει.
I.M.
(Για πληροφορίες επικοινωνή-
στε µε τον K. Kωστούλα στη δ/νση
X. Πουτέτση 16 - 45333 Iωάννινα -
τηλ. 26510 70485).
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
Kοινωνικά
ΓENNHΣEIΣ
– Ο Γιάννης Φωτόπου-
λος (γιος του Χρήστου και της
Ευτυχίας) και η Τάνια, που ζουν
µόνιµα στα Γιάννενα, απέκτησαν
τρίτο αγοράκι.
Στους ευτυχισµένους γονείς,
παππούδες και γιαγιάδες ευχό-
µαστε να τους ζήσει.
– H Μαγδαληνή και ο
Bαλάντης (παιδιά του Bασίλη και
της Kαλλιόπης Mπακόλα), απέ-
κτησαν αγοράκι.
Στους ευτυχισµένους γονείς
και γιαγιά Mαγδαληνή, ευχόµα-
στε να τους ζήσει.
ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ
– Στο ∆ολό στις 23 του
Ιουλίου τα παιδιά του Κώστα και
της Σοφίας Κωσταρά, βάφτισαν
τα παιδιά τους:
Ο Χρήστος και η Παναγιώτα
βάφτισαν το αγοράκι τους και
του χάρισαν το όνοµα
Κωσταντίνος.
Και ο Λευτέρης και η Εύη
βάφτισαν επίσης το αγοράκι τους
και του χάρισαν το όνοµα
Ιάσωνας.
Στους ευτυχισµένους γονείς,
παππούδες και γιαγιάδες, ευχό-
µαστε να τους ζήσουν τα νεοφώ-
τιστα µε υγεία και ευτυχία.
ΘANATOI
– Απεβίωσε στις 3 Νοεµβρίου
2017 στην Αθήνα ο Γιάννης
Κουβαράς και αναπαύθηκε στο
κοιµητήριο του Κόκκινου Μύλου
της Νέας Φιλαδέλφειας Αττικής.
– Απεβίωσε στις 25
Οκτωβρίου 2017 στην Αµερική η
Βάσω ∆ιαµαντούκου.
Εκφράζουµε τα θερµά µας
συλλυπητήρια στους οικείους
τους.
MNHMOΣYNA
– Στην Αθήνα στις 7
Οκτωβρίου 2017, έγινε το
40ήµερο µνηµόσυνο της Μαρίας
Κουβαρά.
Ας είναι αιωνία η µνήµη της.
ANAKOMI∆H OΣTΩN
– Στις 13 Σεπτεµβρίου 2017,
έγινε η ανακοµιδή των οστών του
Λεωνίδα Τσάµη στο ∆ολό από τα
παιδιά του Χριστόφορο και
Ιφιγένεια.
– Στις 16 Aυγούστου 2017,
έγινε η ανακοµιδή των οστών της
Ευτυχίας - Φορτουνάτας
Λιόλιου στο ∆ολό από τα παιδιά
της Νώρα και Παναγιώτη.
Ας είναι αιωνία η µνήµη τους.
« ∆OΛ I Ω T I K A » 11
ΡΙΞΑΝΕ ΛΑ∆Ι
Α∆ΕΛΦΟΤΗΤΑ ∆ΟΛΟΥ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
«Ο ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ» ΣΤΟ ΛΥΧΝΑΡΙ
– Θεοδώρα Ζωίδη του
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Σταύρου 20
Η Αδελφότητα ∆ολού σας προσκαλεί να παρευρεθείτε – Κώστας Κωσταράς 20
την Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2018 και ώρα 11:30 π.µ. στην – Παπαιωάννου Λόλα 20
Τακτική Εκλογοαπολογιστική Γεν. Συνέλευση για ανάδειξη – Στέφανος Μανούσης
και Αλεξάνδρα Μαγαζή 20
νέου ∆.Σ.
– Κουβαράς Φοίβος 50
Θα ακολουθήσει το καθιερωµένο Κόψιµο της – Γιάνναρου Aντιγόνη 20
Βασιλόπιτας που θα πραγµατοποιηθούν στο Ξενοδοχείο – Γιάνναρου ∆έσποινα 50
ΤΙΤΑΝΙΑ (οδός Πανεπιστηµίου) Ελ. Βενιζέλου 52 Αθήνα
στην καφετέρεια του ξενοδοχείου στο µεσοπάτωµα) Ενηµέρωση
Για καλύτερη εξυπηρέτηση
παρακαλούµε τα εµβάσµατά σας,
ΨHΦIΣMA να τα στέλνετε:
1) Mέσω της Τράπεζας
Mετά την θλιβερή είδηση του θανάτου της
Πειραιώς στο λογαριασµό του
Mαρίας Στυλιανής Kουβαρά Πολιτιστικού Συλλόγου, Αριθ.
Tο ∆.Σ. της Aδελφότητας ∆ολού αποφάσισε οµόφωνα τα εξής: Λογ. ΙBAN:
 GR 1401724070005407025725400
Nα συλλυπηθεί τους οικείους της
 Aντί στεφάνου να καταθέσει χρηµατικό ποσό προς ενίσχυση του χωρι- 2) Στον Πρόεδρο του
ού. Συλλόγου Ιωάννη Μποντίνη
Nα δηµοσιεύεσει το ψήφισµα στην εφηµερίδα «∆ολιώτικα». Απολλωνίας 21 Τ.Κ. 45332
Nα παραστεί στην επιµνηµόσυνη τελετή. Ιωάννινα: α) Με ταχυδροµική επι-
Tο ∆ιοικητικό Συµβούλιο ταγή ή β) µέσω του δικτύου
Western Union
Ένας νέος Έλληνας ερευνητής κέρδισε διεθνές ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗ-
βραβείο της Ευρωπαϊκής Χηµικής Βιοµηχανίας. ΣΙΑ
– Νώρα Μπαλωµένου-Λιόλιου
Ο δρ Σπύρος Καρακίτσιος γιος του Παναγιώτη και εγγονός του
(χρήση οστεοφυλακείου) 50
Σπύρου και Ματούλας Καρακίτσου, είναι λέκτορας και ερευνητής περι-
– Μούστου Χριστίνα στη
βαλλοντικής χηµείας στο ΑΠΘ και το βραβείο απονεµήθηκε για την έρευ-
µνήµη του συζύγου της
νά του στις πιθανές επιπτώσεις νευροτοξικών χηµικών ουσιών στην ανά-
Χριστόφορου 200
πτυξη του νευρικού συστήµατος των παιδιών.
– Μούστου Χριστίνα στη
Το βραβείο, που συνοδεύεται µε ποσό 100.000 ευρώ, απονέµεται σε
µνήµη Ιωάννη Λιόλιου 100
Ευρωπαίους ερευνητές στην αρχή της καριέρας τους, οι οποίοι κάνουν
καινοτόµες µελέτες για τις πιθανές επιπτώσεις των χηµικών ουσιών στην – Μούστου Χριστίνα στη
ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον. µνήµη Μαρίας Κουβαρά 100
Εκφράζουµε τα θερµά µας συγχαρητήρια και ευχόµαστε πάντα επι- – Αδελφότητα Αµερικής στη
τυχίες στον χωριανό µας. µνήµη Βάσως ∆ιαµαντούκου 100
δολ.
– Χριστόφορος και
ΕΥΧΑΡΙΣΤΉΡΙΟ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ Κρυστάλλω Ράπτη στη µνήµη
Όπως γνωρίζετε τα «∆Ο- Βάσως ∆ιαµαντούκου 100 δολ.
Θέλω να ευχαριστήσω – Κουβαράς Φοίβος στο
ΛΙΩΤΙΚΑ» είναι µια µικρή τοπι-
όλους τους συγχωριανούς και νεκροταφείο Αγ. Ιωάννη στη µνή-
κή εφηµερίδα και δεν έχει τα
µέλη του Πολιτιστικού µη µητέρας του Μαρίας 200
Συλλόγου Ιωαννίνων αλλά µέσα να πληροφορείται για
– Σοφία Mούστου (χρήση
πρωτίστως τον Γιάννη όσα συµβαίνουν, στους αγα- οστεοφυλακείου) 50
πητούς µας χωριανούς.
Μποντίνη που µε την εγκάρ- – Θεοδώρα Zωίδη του
δια συµµετοχή σας συµµερι- Γι’ αυτό σας παρακαλούµε Σταύρου 50
στήκατε και συµπαρασταθή- να µας ενηµερώνετε σαν – Στέφανος Mανούσης &
κατε το πένθος µου και γίνατε θέλετε να δηµοσιεύουµε ό,τι Aλεξάνδρα Mαγαζή 50
βάλσαµο στον πόνο µου! ευχάριστο ή δυσάρεστο σας – Xρυσούλα Πορίκη στη µνήµη
συνέβη, (γέννηση, θάνατος, της µητέρας της Aναστασίας 50
Φοίβος Κουβαράς
µνηµόσυνο, επιτυχίες, διακρί- – Xρήστος & Λευτέρης Kω-
σταράς του Kώστα για συντήρηση
ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟ- σεις κ.λ.π.)
Επίσης να µας ενηµερώνε- εκκλησίας 100
ΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ – Kώστας & Σοφία Kωσταρά
τε για την αλλαγή της διεύ-
για συντήρηση εκκλησίας 100
– Νάστου Σταυρούλα κόρη θυνσής σας.
του Μίµη και της Aθηνάς στο
Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων, EMBAΣMATA
∆ωρεά προς τον
τµήµα Βιολογίας (πρώτη στη ΓIA THN EKKΛHΣIA
Πολιτιστικό Σύλλογο
σειρά)
∆ολού Ιωαννίνων TPAΠEZA ΠEIPAIΩΣ:
Με τις θερµότερες ευχές Aριθ. Λογ/σµού GR
– Κουβαράς Φοίβος στη
µας για µια επιτυχηµένη 5101713000006300010064720
επαγγελµατική σταδιοδροµία µνήµη Ιωάννη Κουβαρά 100 (∆άκας Eυάγγελος
και κοινωνική καταξίωση. ευρώ & Kούρος Παναγιώτης)
 ∆EKEMBPIOΣ 2017
∆OΛIΩTIKA
Aκόµα ένας χρόνος γεµάτος
... ∆OΛIΩTIKA! Που, σε πείσµα
και των δύσκολων καιρών που
βιώνουµε όλοι µας, εξακολου-
θούν χωρίς ... ρυτίδες, να αποτε-
λούν µε το γνώριµο ύφος και
ήθος τους, το συνδετικό κρίκο
των απανταχού ∆ολιωτών.
Ένα µεγάλο EYXAPIΣTΩ σ’
όλους αυτούς που ξεκίνησαν τα
∆OΛIΩTIKA και συνεχίζουν µε το
ίδιο πάθος και το ίδιο µεράκι, να
εργάζονται ακούραστα και αδιά-
κοπα, σε βάρος πολλές φορές
οικογενειακών και επαγγελµατι-
κών υποχρεώσεων, για να φτάνει
η εφηµερίδα αυτή στο σπίτι κάθε
∆ολιώτη, βάζοντας πάντα µπρο-
στά το συµφέρον και την αγάπη
για το χωριό.
H προσφορά τους αποτελεί
αποτύπωµα της διδαχθείσης
µεθόδου για το ... φέρεσθαι, που
έλεγε και η αείµνηστη γιαγιά
Όλγα.
Nα είστε πάντα υγιείς και
χαρούµενοι πρωτεργάτες και
συνεχιστές της ωραίας αυτής
προσπάθειας.
ΣTA XEPIA
THΣ NEAΣ ΓENIAΣ
Aγαπητέ και ακούραστε
Mήτσο Πότση. Nα είσαι σίγου-
ρος ότι τα παιδιά και τα εγγόνια
µας θα δουν ένα καλύτερο,
οµορφότερο, τουριστικότερο και
πιο φηµισµένο ∆ολό τα επόµενα
χρόνια.
Kι’ αυτό, γιατί και τα ίδια το
θέλουν και το µπορούν και θα
εργαστούν γι’ αυτό!
Tους έχουµε εµπιστοσύνη!
∆EN AΦHNEI THN HΣYXIA TOY
O ΓIATPOΣ
Oι πιέσεις που δέχτηκε, όπως
γράφουµε σε προηγούµενη
έκδοση, Γιατρός Πωγωνίσιος,
συνταξιούχος, να µπει ... µπρο-
στάρης για το ∆ήµο, τελικά, ορι-
στικά, πήγαν ... στράφι!
Bλέπετε ο ίδιος, καλοπερα-
σάκιας όπως είναι, δεν αφήνει
το ψάρεµα το καθηµερινό στο
ποτάµι και τις παρέες στο καφε-
νείο του χωριού του και θέλει
χωρίς... σκοτούρες να χαρεί τη
σύνταξή του.
Eξ’ άλλου τις... γεύτηκε
αυτές τις σκοτούρες µε το...
Προεδριλίκι παλιά στο χωριό του
και, όπως λέει, το... δις... ουκ
ανδρός...
« ∆OΛ I Ω T I K A »
ΤΟΥ KΩΣTA ∆. ANAΣTAΣIOY
Tο άσχηµο για τον άλλο τον
Professora είναι ότι τώρα ψά-
χνει... ταίρι!
(Φιλαράκια, που τους έφαγε η
αγωνία για τα... πρόσωπα, τώρα
σας... φωτογράφισα).
ΠEPAΣTIKA NIKO
Περιπέτεια µε την υγεία του
περνάει ο αγαπητός σε όλους
τους ∆ολιώτες Nίκος Παγούνης.
Mε τη βοήθεια του Θεού και
τη γερή του κράση, ελπίζουµε
και ευχόµαστε γρήγορα να κατα-
φέρει να ξεπεράσει το πρόβληµα
και να τον δούµε πάλι γερό και
δραστήριο στο χωριό, που τόσο
αγαπάει και που συχνά το επι-
σκέπτεται.
KATI ΠPEΠEI
NA AΛΛAΞOYME
Έχουµε ένα από τα οµορφό-
τερα χωριά του Nοµού µας. Kι’
αυτό δεν το λέµε µόνο εµείς από
τοπικιστική διάθεση. Eίναι κοινός
τόπος, όλων όσων το γνώρισαν
από κοντά, έστω και για λίγες
µέρες.
Παράλληλα διαθέτει το χωριό
µας, ένα εξαιρετικότατο ξενώνα
µε µια πρωτόγνωρη φιλοξενία
από τον αγαπητό, σ’ όσους τον
γνωρίζουν Φόρη Kωσταρά, που
θέτει στη διάθεση των επισκε-
πτών φρέσκα, ντόπια, νοστιµό-
τατα παραδοσιακά προϊόντα.
Έχουµε µια χαράδρα –του
Kουβαρά– ονοµαστή και πόλο
έλξης για περιπατητές και τουρί-
στες.
Kι’ όµως, από τουριστική
άποψη συγκρινόµενο το χωριό
µας µε άλλα χωριά είµαστε όχι
µόνο πολύ πίσω, αλλά στο...
µηδέν.
Tι δεν κάνουµε καλά;
Tι δεν προβάλλουµε, όπως
πρέπει;
Aς προβληµατιστούµε για να
µπορέσουµε να κάνουµε το
όµορφο ∆ολό πόλο τουριστικής
έλξης.
Kαι τότε πολλά µπορούν να
αλλάξουν και στο χωριό αλλά
και στη ζωή των κατοίκων του.
ANAΠOΛOYME ME
ΣYΓKINHΣH...
Mήτσο, όλοι µας ξαναγινόµα-
στε µικρά παιδιά, όταν διαβάζου-
µε ή ακούµε κάτι από το παρελ-
θόν στο όµορφο ∆ολό µας.
Kαι ξαναγυρίζουµε νοερά
εκεί που, µικρά παιδιά, ζήσαµε
και καλές και άσχηµες εµπειρίες,
τις οπίες αναπολούµε µε συγκί-
νηση.
Kαι κάτι ακόµα.
Tο κουράγιο και η δύναµή
σου για προσφορά Mήτσο και η
αγάπη και η φροντίδα σου για το
∆ολό, ας είναι οδηγός στη νεό-
τερη γενιά.
MYΣTIKOΣ ∆EIΠNOΣ
µε σχέδια
Nάτα µας!
Πέµπτη βράδυ, 30 Nοεµβρίου
και µια... µάζωξη, που θύµιζε...
Kρυφό Σχολειό, έγινε σε σπίτι
στα Γιάννινα, µε θέµα τις
∆ηµοτικές εκλογές που έρχο-
νται.
Παρόντες... δεκατέσσερις(!)
–µετρηµένοι– παλιοί και νέοι
αυτοδιοικητικοί, ανάµεσά τους
κι’ ένας... –εξ’ αγχιστείας ∆ο-
λιώτης. (Πάλι καλά που δεν
ήταν... δώδεκα, οπότε, σαν...
µυστικός δείπνος, θα έψαχναν
τον... Iούδα! Kαι εκεί, οµόφωνα
αποφασίσθηκε να διερευνηθούν
οι προθέσεις δύο ατόµων που θα
µπορούσαν να... κτυπήσουν το
∆ήµο!
Tο... ζουµί της υπόθεσης είναι
ότι ο ένας είναι... δικός µας,
πρώην... και ο έτερος
Bοστινιώτης βέρος, µε µεγάλη
επιρροή και πολλές διασυνδέ-
σεις και λίαν αγαπητός.
12
Tώρα, αν µε ρωτήσετε σε
ποιον από τους δυο... καλοαρέ-
σει η ιδέα, δεν µπορώ να σας πω.
O άλλος πάντως είναι στο... τρα-
βάτε µε κι’ ας κλαίω!
Σίγουρα αυτή η κίνηση αλλά-
ζει πολλά στο σκηνικό των υπο-
ψηφιοτήτων για το ∆ήµο. Όπως
κι’ αν εξελιχθεί.
AΛΛO το... ΦPEΣKO
Eντάξει, δε λέω, καλό το...
κατεψυγµένο φαγητό.
Aλλά µε το... φρέσκο, όπως
και να το κάνουµε, δεν συγκρίνε-
ται.
∆ιαφωνεί κανείς;
Tώρα θα µου πείτε δεν υπάρ-
χουν κάτι... κατεψυγµένα...
Mπον Φιλέ A΄ A΄A΄, που τύφλα
να΄χουν τα φρέσκα µε... ορµό-
νες και... φάρµακα!
Aυτά είναι µια άλλη ιστορία.
ΣTYΛOBATEΣ
TOY XΩPIOY
Φόρης Kωσταράς και Πάνος
Kούρος είναι οι... στυλοβάτες
του χωριού και µε ανοιχτή πάντα
την πόρτα της... καρδιάς τους
για προσφορά και αγάπη για
όλους τους ∆ολιώτες.
Nα είστε πάντα καλά Φόρη
και Πάνο.
AΣ ΦΩTIΣTOYN
OI KAP∆IEΣ MAΣ...
Mέρες που έρχονται, ας
αγκαλιάσουµε µε ζεστασιά,
καλοσύνη και Aγάπη, όχι µόνο
τους δικούς µας ανθρώπους,
αλλά και το διπλανό, το φίλο, το
γείτονα, το συγχωριανό...
Kι ας αφήσουµε τον ατοµισµό
και την αδιαφορία να φύγει µε
τον παλιό χρόνο.
Oι καρδιές OΛΩN µας ας
φωτιστούν µε το φως της αλή-
θειας, που µας στέλνει
EKEINOΣ(!), που µε τη γενίκευσή
του άλλαξε την ιστορία της
ανθρωπότητας.
Kι ας τον παρακαλέσουµε τη
Nέα Xρονιά να µας χαρίζει απλό-
χερα τρία αγαθά.
Πρώτο: Yγεία...!
∆εύτερο: Yγεία!
Tρίτο: Yγεία!
Όλα τ’ άλλα, αργά ή γρήγορα,
διορθώνονται.
Kαλή χρονιά σε όλους.
Kώστας Aναστασίου