JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE

◦
Educational Sci., 2008, Vol. 53, N . 8, pp. 52-60

THI˜T K˜ T€I LI›U TÜ HÅC C H×ÎNG DˆN

THEO NËI DUNG B€I TŠP VÎI B€I PHƒN ÙNG H„T NH…N
MËT BI›N PHP R‘N LUY›N N‹NG LÜC TÜ HÅC
CHO HÅC SINH CHUY–N HÂA PHÊ THÆNG

Nguy¹n Thà Ng 

Tr÷íng THPT chuy¶n Tr¦n Phó - H£i Pháng

°ng Thà Oanh

Tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H  Nëi

1. Mð ¦u
ành h÷îng êi mîi ph÷ìng ph¡p d¤y håc trong giai o¤n hi»n nay l : Ph¡t
huy t½nh t½ch cüc, tü gi¡c, chõ ëng s¡ng t¤o cõa ng÷íi håc; Bçi d÷ïng ph÷ìng ph¡p
tü håc; R±n luy»n k¾ n«ng vªn döng ki¸n thùc v o thüc ti¹n; H¼nh th nh th¡i ë
t¼nh c£m hùng thó håc tªp cho håc sinh.

º kàp thíi ti¸p cªn vîi sü êi mîi ch÷ìng tr¼nh s¡ch gi¡o khoa v  ph÷ìng
ph¡p d¤y håc hi»n nay th¼ vi»c t«ng c÷íng n«ng lüc tü håc cho håc sinh nâi chung
v  håc sinh chuy¶n hâa nâi ri¶ng l  mët y¸u tè quan trång. Thi¸t k¸ t i li»u tü håc
câ h÷îng d¨n cho håc sinh l  mët bi»n ph¡p gióp cho håc sinh câ thº d¹ d ng trong
vi»c tü håc, tü åc, tü kiºm tra, ¡nh gi¡ k¸t qu£ håc tªp. Trong b i b¡o in ð sè 6
-2007, t¤p ch½ Khoa håc - tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H  Nëi, chóng tæi ¢ giîi thi»u
vi»c thi¸t k¸ t i li»u tü håc câ h÷îng d¨n thæng qua nëi dung l½ thuy¸t vîi v½ dö b i
C§u t¤o nguy¶n tû. Trong ph¤m vi cõa b i b¡o n y chóng tæi xin ti¸p töc ÷a ra h»
thèng b i tªp cõa b i Ph£n ùng h¤t nh¥n l m v½ dö minh håa v· t i li»u tü håc câ
h÷îng d¨n thæng qua nëi dung b i tªp.

2. Nëi dung nghi¶n cùu

2.1. Tü håc câ h÷îng d¨n
Tü håc câ h÷îng d¨n l  c¡ch håc m  ng÷íi håc câ thº tü chi¸m l¾nh ki¸n thùc
tr¶n cì sð t i li»u ÷ñc bi¶n so¤n cho ng÷íi håc. T i li»u n y bao gçm nëi dung,
c¡ch x¥y düng ki¸n thùc v  kiºm tra k¸t qu£. Nâ cán gióp cho ng÷íi håc c¡ch thùc
º chi¸m l¾nh tri thùc mët c¡ch câ hi»u qu£, s¡ng t¤o, çng thíi h÷îng d¨n håc sinh
tü ¡nh gi¡ k¸t qu£ håc tªp cõa m¼nh.

52
Thi¸t k¸ t i li»u tü håc câ h÷îng d¨n theo nëi dung b i tªp vîi b i Ph£n ùng h¤t nh¥n...

Thüc ti¹n ð tr÷íng phê thæng, b i tªp hâa håc giú vai trá r§t quan trång
trong vi»c thüc hi»n möc ti¶u  o t¤o. B i tªp vøa l  möc ½ch, vøa l  nëi dung
l¤i vøa l  ph÷ìng ph¡p d¤y håc hi»u qu£. B i tªp khæng ch¿ cung c§p cho håc sinh
ki¸n thùc, con ÷íng gi nh l§y ki¸n thùc m  c£ ni·m vui s÷îng cõa sü ph¡t hi»n
ki¸n thùc. Håc sinh sû döng t i li»u tü håc câ h÷îng d¨n thæng qua nëi dung b i
tªp theo tøng b÷îc cõa sü ph¥n chia c¡c ph¦n b i tªp.

Ph¦n 1. B i tªp cì b£n câ h÷îng d¨n:

L  c¡c d¤ng b i tªp l½ thuy¸t v  b i to¡n vªn döng nhúng ki¸n thùc ¢ håc
trong b i. C¡c b i tªp m¨u ·u câ líi gi£i rã r ng, ch½nh x¡c, thèng nh§t khæng ch¿
nh¬m möc ½ch gióp c¡c em hiºu rã, n­m s¥u c¡c ki¸n thùc l½ thuy¸t m  cán r±n
luy»n cho c¡c em ph÷ìng ph¡p tr¼nh b y b i. B i tªp m¨u bao gçm nhi·u d¤ng b i
tªp th÷íng g°p, ÷ñc s­p x¸p theo thù tü tø d¹ ¸n khâ, gióp c¡c em câ thº l m
tèt c¡c b i tªp tr¶n lîp v  trong c¡c · thi.

Ph¦n 2. B i tªp cì b£n khæng câ h÷îng d¨n:

L  c¡c b i tªp t÷ìng tü vîi b i tªp m¨u, y¶u c¦u håc sinh tü gi£i v  tü kiºm
tra vîi ¡p sè câ ð cuèi méi b i.

C¡c b i tªp m¨u v  b i tªp câ ¡p sè câ t¡c döng gióp håc sinh cõng cè l½
thuy¸t, vªn döng chóng v o gi£i quy¸t c¡c t¼nh huèng cö thº.

Ph¦n 3. B i tªp n¥ng cao:

L  c¡c b i tªp ái häi håc sinh ph£i câ kh£ n«ng t÷ duy cao, vªn döng ki¸n
thùc ¢ håc mët c¡ch linh ho¤t.

B i tªp n¥ng cao l  h» thèng c¡c b i tªp l§y tø c¡c · thi chån håc sinh giäi
cõa c¡c t¿nh, th nh phè, chån håc sinh giäi Quèc gia, Quèc t¸ v  c¡c · thi Olympic,
÷ñc so¤n theo c¡c moun. C¡c b i tªp n y gióp cho c¡c em håc sinh giäi câ thº
tham kh£o d¤ng b i trong k¼ thi c¡c c§p.

2.2. Thi¸t k¸ t i li»u tü håc câ h÷îng d¨n theo nëi dung b i tªp
Ti¸p theo, chóng tæi xin ÷a ra h» thèng b i tªp cõa t i li»u tü håc câ h÷îng
d¨n theo nëi dung b i tªp cõa b i Ph£n ùng h¤t nh¥n.
Ph¦n 1: B i tªp cì b£n câ h÷îng d¨n.
B i 1 [5]
1. Ho n th nh c¡c ph£n ùng h¤t nh¥n sau:
26 23 4
a) 12 Mg + ? → 10 Ne + 2 He
19 1 4
b) 9 F + 1 H → ? + 2 He
142 22 1
c) 94 Pu + 10 Ne → 4 .0 n + ?
1 4 1
d) 1 H + ? → 2 . 2 He + 0 n
235 14
2. Mët vö nê h¤t nh¥n cõa U ¢ gi£i phâng n«ng l÷ñng l  1646.10 J. Khèi
8
l÷ñng cõa U cán l¤i sau vö nê so vîi l÷ñng lóc ¦u 2 kg l  bao nhi¶u? Cho c = 3.10
m/s.

53
 Nguy¹n Thà Ng  v  °ng Thà Oanh

* H÷îng d¨n gi£i b i 1:

1. Tø ành luªt b£o to n i»n t½ch v  sè khèi ⇒ c¡c h¤t cán thi¸u:
1 16 260 16
a. 0 n; b. 8 O; c. 104 U; d. 8 O.
2
2. E = mc

⇒ m = E/c2 = 1,646.1014/(3.108 )2 ≈ 1,829.10−3 (kg)

⇒ m(cán) = 2  1,829.10−3 ≈ 1,9981 (kg)
B i 2 [4].
X¡c ành bi¸n êi óng trong c¡c tr÷íng hñp sau v  vi¸t ph÷ìng tr¼nh ph£n
ùng h¤t nh¥n (câ nhúng c¡ch n o tr£ líi c¥u häi n y?)

* H÷îng d¨n gi£i b i 2:

Ph£n ùng h¤t nh¥n x£y ra theo kiºu phâng x¤ tü nhi¶n

4 0
⇒ Tia phâng x¤ l  2 He ho°c −1 e.

1. Bi¸n êi ¢ cho khæng ph£i l  bi¸n êi trüc ti¸p x²t qu¡ tr¼nh:

235
92 U → 206 4 0
82 Pb + x.2 He + y.−1 e

→ Theo ành luªt b£o to n sè khèi: 235 = 206 + 4x khæng hñp l½ d¨n ¸n
bi¸n êi khæng óng. Vªy qu¡ tr¼nh bi¸n êi l :

235
92 U → 207 4
82 Pb + x.2 He + y.
0
−1 e

Theo ành luªt b£o to n vªt ch§t

 
235 = 207 + 4x x=7
⇔
92 = 82 + 2x − y y=4
⇒ hñp l½ ⇒ bi¸n êi tr¶n l  óng.
238
2. 92 U
238 207
Gi£i th½ch t÷ìng tü nh÷ tr¶n ⇒ qu¡ tr¼nh 92 U → 82 Pb khæng óng.
(
235
x=8
Qu¡ tr¼nh 92 U →207 4
82 Pb + x 2 He + y
0
−1 e óng ⇒
y=6
B i 3 [4].
80
1. Vi¸t ph÷ìng tr¼nh ph£n ùng h¤t nh¥n cho méi bi¸n êi sau: 35 Br câ thº:

a. Bùc x¤ ra 1 h¤t β.
1
b. T¤o ra 1 proton (1 H ).

54
Thi¸t k¸ t i li»u tü håc câ h÷îng d¨n theo nëi dung b i tªp vîi b i Ph£n ùng h¤t nh¥n...

c. o¤t 1e.

2. Ho n th nh ph÷ìng tr¼nh ph£n ùng sau: NaBrn/c → Na + Br2

3. N¶u iºm gièng nhau ho°c kh¡c nhau giúa mët trong bi¸n êi ð c¥u 1 (VD
a) vîi ph£n ùng ð 2, tø â n¶u k¸t luªn chung v· °c iºm ph£n ùng h¤t nh¥n v 
ch§t tham gia ph£n ùng h¤t nh¥n

* H÷îng d¨n gi£i b i 3:

1.
80 0 80
35 Br → −1 e + 36 Br
80 1 79
35 Br → 1 H + 34 Se
80 0 80
35 Br → −1 e + 34 Se
2.
dp 1
NaBrn/c - Na + Br2
2

Câ 2 qu¡ tr¼nh:

Na+ + 1e → Na

2Br− → Br2 + 2e

3. - Gièng nhau

+ ·u câ sü thay êi (di chuyºn) electron.

+ ·u l m thay êi n«ng l÷ñng.

+ ·u tu¥n thõ theo ành luªt tü nhi¶n l  b£o to n vªt ch§t.

- Kh¡c nhau

+ X£y ra ð nëi h¤t nh¥n t¤o ra 1 h¤t nh¥n mîi.

+ X£y ra ð vä electron bi¸n êi tr¤ng th¡i tçn t¤i nguy¶n tû.

+ K±m theo 1 n«ng l÷ñng lîn.

+ Ph£n ùng h¤t nh¥n: h¤t nh¥n n¬m trong hñp ch§t.

(2) hñp ch§t ho°c ìn ch§t

K¸t luªn: L  ph£n ùng nëi h¤t nh¥n bi¸n êi tø nguy¶n tè n y sang nguy¶n
tè kh¡c. Ch§t tham gia: H¤t nh¥n trong hñp ch§t.

L÷u þ: M°c dò nâi b£n ch§t cõa ph£n ùng h¤t nh¥n l  qu¡ tr¼nh nëi h¤t
nh¥n nh÷ng thüc t¸ ph£i hiºu r¬ng h¤t nh¥n ph£i câ ho°c tçn t¤i trong hñp ch§t
th½ch hñp t÷ìng ùng. C¡ bi»t n¸u nguy¶n tè b·n câ thº tçn t¤i d¤ng ìn ch§t.

B i 4 [4].
Mët m¨u than l§y tø hang ëng cõa ng÷íi cê ð Hawai câ tèc ë ph¥n hu cõa
cacbon l  13,6 l¦n/s t½nh vîi 1 gam cacbon. X¡c ành ni¶n ¤i cõa m¨u than â bi¸t
t1/2 = 5730 n«m v  trong b§t k¼ cì thº sèng n o, thüc vªt hay ëng vªt ·u câ tèc
ë ph¥n hu cõa c¡cbon l  15,3 l¦n/s cho 1 gam cacbon.

55
 Nguy¹n Thà Ng  v  °ng Thà Oanh

* H÷îng d¨n gi£i b i 4:

1 N0 t1/2 N0 5730 15, 3
t= . ln = . ln = . ln = 974 (n«m)
λ N ln 2 N 0, 693 13, 6
Ph¦n 2: B i tªp cì b£n khæng câ h÷îng d¨n
B i 5 [5].
16
1. H¢y x¡c ành t¿ sè khèi l÷ñng electron trong nguy¶n tû 8 O so vîi to n
nguy¶n tû â.

2. Tø ph£n ùng ph¥n h¤ch sau, h¢y x¡c ành Z v  A cõa h¤t nh¥n X, bi¸t sè
Z cõa U v  La l  92 v  57.

238
U +10 n →146 La + X + 310 n
¡p sè.
−4
1. me/m = 2,721.10

2. A = 87, Z = 35

B i 6 [5].
Cho n«ng l÷ñng gi£i phâng ra tø mët ph£n ùng h¤t nh¥n

3
2 He + 10 n → 11 H + 31 H
3
l  0.76 MeV. X¡c ành nguy¶n tû khèi thüc theo ìn và u cõa 2 He
1 19
Cho: m (0 n) = 1.00867 u; 1eV = 1.6.10 J
1
m(1 H ) = 1.00783 u; 1u = 1.66.10-27 kg
3 8
m(1 H) = 3.01605 u; c = 3.10 m/s
3
¡p sè: M(2 He) = 3,01604u

B i 7 [5].
81
Trong mët ph£n ùng h¤t nh¥n, khèi l÷ñng çng và Sn bà gi£m i. X¡c ành
khèi l÷ñng çng và â cán l¤i sau 25.5 gií, bi¸t t1/2 = 8.5 gií. Ban ¦u khèi l÷ñng
Sn l  100 mg.

¡p sè: m(cán) = 12,5 mg.

B i 8 [5].
1. Häi sau bao l¥u th¼ 80% khèi l÷ñng ban ¦u cõa nguy¶n tè X (t1/2 = 750
n«m) bà ph¥n hu?

2. Bi¸t Ra câ t1/2 = 1620 n«m. Häi sau bao l¥u th¼ 3 gam Ra gi£m xuèng cán
0.375 g?

¡p sè: 1. t = 1742 n«m; 2. t = 4860 n«m.

Ph¦n 3: B i tªp n¥ng cao
B i 9 (Olympic Hâa håc Quèc t¸ l¦n thù 30 - 1998)
Nathan Thompson l  mët trong nhúng c÷ d¥n ¦u ti¶n cõa £o Lord Howe ¢

56
Thi¸t k¸ t i li»u tü håc câ h÷îng d¨n theo nëi dung b i tªp vîi b i Ph£n ùng h¤t nh¥n...

trçng trong v÷ín nh  m¼nh mët sè c¥y sçi ch¥u …u. Tuy nhi¶n ng÷íi ta khæng thº
bi¸t ch½nh x¡c thíi gian ¢ trçng v¼ quyºn nhªt k½ cõa æng ta ¢ bà th§t l¤c trong
b¢o biºn. Ph½a sau nh  Nathan câ mët c¡i hç nhä. Qua nhi·u n«m, l¡ c¥y sçi ch¥u

…u v  c¡c h¤t t½ch tö ð ¡y hç. Mët l÷ñng r§t nhä çng và phâng x¤ Pb-210 (chu

k¼ b¡n hõy l  22,3 n«m) công çng thíi l­ng ång. Bi¸t r¬ng c¥y sçi ch¥u …u röng
l¡ ngay tø n«m ¦u ti¶n. N«m 1995 mët nhâm nghi¶n cùu l§y m¨u §t bòn tø ¡y
hç. §t bòn ÷ñc c­t th nh nhúng l¡t d y 1cm v  kh£o s¡t tr¦m t½ch v  ch¼ phâng
x¤ Pb-210.

Sü kh£o s¡t §t bòn cho th§y:

• Tr¦m t½ch cõa sçi Ch¥u …u v  h¤t cõa nâ t¼m th§y ¦u ti¶n ð ë s¥u 50cm.
• ë phâng x¤ cõa Pb-210 ð ph¦n tr¶n cõa §t bòn l  356Bq/kg cán ð ë s¥u
50cm l  1,40Bq/kg.

1) Nathan Thompson ¢ gieo h¤t n«m n o?

Ch¼ phâng x¤ Pb-210 l  mët trong nhúng ph¥n r¢ cõa U-238. U-238 câ trong
vä tr¡i §t v  do mët sè nguy¶n nh¥n, mët l÷ñng nh§t ành Pb-210 tho¡t v o kh½
quyºn v  b¡m v o c¡c ph¦n tû tr¦m t½ch l­ng ång d÷îi ¡y hç. Chuéi ph¥n r¢
U-238 l :

U-238  U-234  Th-230  Ra-226  Rn-222  (Po-218  Bi-214)* - Pb-210 

Pb-236 (b·n)

*Chu k¼ b¡n hõy r§t ng­n, t½nh theo phót v  ng y:

2) B÷îc n o trong chuéi ph¥n r¢ gi£i th½ch b¬ng c¡ch n o Pb-210 l¤i câ trong
n÷îc m÷a trong khi nguy¶n tè mµ U-238 ch¿ câ trong vä tr¡i §t.

* H÷îng d¨n gi£i b i 9:

1) T¤i ë s¥u 50cm sü ph¥n r¢ cõa Pb-210 t÷ìng ÷ìng vîi:

356  178  89  44,5  22,5  11,25  5,63  2,81  1,39 = 8 chu k¼ b¡n hõy.

= 8.22 = 176 n«m.

N¸u n«m khai quªt l  1995 th¼ n«m gieo h¤t l  1995  176 = 1819(±δ 2)

2) Ra-226  Rn-222.

B i 10 (Olympic Hâa håc Quèc t¸ l¦n thù 31 - 1999)

232
Mët trong c¡c chuéi ph¥n hõy phâng x¤ tü nhi¶n b­t ¦u vîi 90 Th v  k¸t
208
thóc vîi çng và b·n 82 Pb.

1. H¢y t½nh sè ph¥n hõy β x£y ra trong chuéi n y.

2. Trong to n chuéi, câ bao nhi¶u n«ng l÷ñng (MeV) ÷ñc phâng th½ch.
−1
3. H¢y t½nh tèc ë t¤o th nh n«ng l÷ñng (cæng su§t) theo watt (1W = Js )
232 10
s£n sinh tø 1,00kg Th (t1/2 = 1,40.10 n«m).
228 3 0
4. Th l  mët ph¦n tû trong chuéi Thori, thº t½ch cõa Heli theo cm t¤i 0 C
228
v  1atm thu ÷ñc l  bao nhi¶u khi 1,00g Th (t1/2 = 1,91 n«m) ÷ñc chùa trong

57
 Nguy¹n Thà Ng  v  °ng Thà Oanh

b¼nh 20,0 n«m? Chu k¼ b¡n hõy cõa t§t c£ c¡c h¤t nh¥n trung gian l  r§t ng­n so
228
vîi Th.
10
5. Mët ph¥n tû trong chuéi Thori sau khi t¡ch ri¶ng th§y câ chùa 1,50.10
nguy¶n tû cõa mët h¤t nh¥n v  ph¥n hõy vîi tèc ë 3440 ph¥n r¢ méi phót. Chu
k¼ b¡n hõy t½nh theo n«m l  bao nhi¶u?
4 208
C¡c khèi l÷ñng nguy¶n tû c¦n thi¸t l : 2 He = 4,00260u, 82 Pb= 207,97664u,
232
90 Th = 232,03805u.
1u = 931,5MeV.
−13
1MeV = 1,602.10 J.
23 −1
NA = 6,022.10 mol .
0
Thº t½ch mol cõa kh½ l½ t÷ðng t¤i 0 C v  1atm l  22,4l½t.

* H÷îng d¨n gi£i b i 10:

1) A = 232  208 = 24 v  24/4 = 6 h¤t α.

Nh÷ vªy i»n t½ch h¤t nh¥n gi£m 2.6 = 12 ìn và, nh÷ng sü kh¡c bi»t v· i»n
t½ch h¤t nh¥n ch¿ l  90  82 = 8 ìn và. N¶n ph£n ùng câ 4 h¤t β bùc x¤.
232
2) 90 Th →208
82 Pb + 6.42 He + 4β −

232 208 4 2
N«ng l÷ñng phâng th½ch Q = [m( Th)  m( Pb)  6m( He)]c = 42,67MeV.
1000.6, 022.1023
3) 1,00kg câ chùa = = 2, 60.1024 nguy¶n tû
232
232
H¬ng sè ph¥n hõy cõa Th
0, 693
λ= = 1, 57.10−18s−1
1, 40.1010.3, 154.107
A = Nλ = 4, 08.106 Dps
Méi ph¥n hõy gi£i phâng 42,67MeV
6 −13 −5
Cæng su§t = 4,08.10 .42,67.1,602.10 = 2,79.10 W.
228
4) 90 Th →208 4
82 Pb + 52 He
228
Chu k¼ b¡n hõy cõa nhúng h¤t trung gian kh¡c nhau l  kh¡ ng­n so vîi Th.

1, 00. (6, 022.1023)

  
0, 693
A = λN = = 9, 58.1020y−1
1, 91 228
Sè h¤t He thu ÷ñc:

NHe = 9, 58.1020.20.5 = 9, 58.1022 h¤t

VHe = 3, 56.103cm3 = 3, 56L.
5) A = λ.N
0, 693 0, 693.N
t1/2 = = = 5, 75 n«m
λ A
B i 11 (Olympic Hâa håc Quèc t¸ l¦n thù 33 - 2001).
Kho¡ng ch§t trong c¡t biºn - monazit - l  nguçn gi u Thori câ s®n ð bang

58
Thi¸t k¸ t i li»u tü håc câ h÷îng d¨n theo nëi dung b i tªp vîi b i Ph£n ùng h¤t nh¥n...
208 206
Kerala (‡n ë). Mët m¨u monazit chùa 9%ThO2 v  0,35% U3 O8 ; Pb v  Pb
232 238
l  nhúng s£n ph©m b·n t÷ìng ùng vîi c¡c qu¡ tr¼nh ph¥n r¢ Th v  U. T§t c£
ch¼ câ trong monazit ·u câ nguçn gèc tø còng mët ch§t phâng x¤.
208 232
T¿ sè c¡c çng và ( Pb/ Th) o ÷ñc b¬ng phê khèi l÷ñng trong m¨u
232 238 10
monazit l  0,104. Chu k¼ b¡n hu cõa Th v  U l¦n l÷ñt l  1,41.10 n«m v 
9 208 206 232 238
4,47.10 n«m. Gi£ sû r¬ng Pb; Pb; Th v  U tçn t¤i nguy¶n vµn tø khi
h¼nh th nh kho¡ng monazit.

1. T½nh tuêi (thíi iºm b­t ¦u h¼nh th nh) kho¡ng monazit.
206 238
2. T½nh t¿ l» ( Pb/ U) trong m¨u monazit.
232
3. Th l  nguy¶n li»u ch¸ t¤o n«ng l÷ñng h¤t nh¥n. Trong qu¡ tr¼nh chi¸u
233
x¤ nhi»t nìtron nâ h§p thö 1 nìtron v  sinh ra çng và U b¬ng phâng x¤ β . Vi¸t
233 232
c¡c ph£n ùng h¤t nh¥n h¼nh th nh U tø Th.
233
Trong ph£n ùng ph¥n h¤ch h¤t nh¥n cõa U mët hén hñp s£n ph©m phâng
101
x¤ ÷ñc h¼nh th nh. Sü ph¥n r¢ s£n ph©m Mo b­t ¦u chàu t¡c döng cõa ph¥n
r¢ nh÷ sau:

t1/2 =14,6ph t1/2 =14,3ph

101 - 101 T c - 101 Ru
42 Mo 43 44

101 101
4. Mët m¨u tinh khi¸t ch¿ chùa Mo chùa 5000 nguy¶n tû Mo. Häi câ bao
101 101 101
nhi¶u nguy¶n tû Mo; Tc; Ru s³ xu§t hi»n sau 14,6 phót.

* H÷îng d¨n gi£i b i 11:

1.N = No e−0,693t/t1/2
No − N
= e0,693t/t1/2 − 1
N
232 208
(N0  N): Sè nguy¶n tû Th ph¥n r¢ = sè nguy¶n tû Pb h¼nh th nh.
9
Thay sè v o ta t½nh ÷ñc: t = 2,01.10 n«m.

2. °t x = (
206
Pb/
238
U). Ta câ: x = e0,693t/t1/2 − 1
9 9
Thay t = 2,01.10 n«m v  t1/2 = 4,47.10 n«m ta thu ÷ñc k¸t qu£ x = 0,366

3.
(n,γ) β− β−
232 233 233 233
90 T h 90 T h 91 P a 92 U
- - -

101
4. Sè nguy¶n tû cõa Mo (N1 ) trong m¨u sau mët chu k¼ b¡n hõy l :

N1 = 2500.

101 λ1 No
e−λ1 t − e−λ2 t


Sè nguy¶n tû Tc ÷ñc cho bði h» thùc: N2 =
λ2 − λ1
101
Vîi N0 = 5000 l  sè nguy¶n tû Mo ban ¦u

0, 693 0, 693
λ1 = ; λ2 =
14, 6 14, 3
59
 Nguy¹n Thà Ng  v  °ng Thà Oanh

V  t¤i thíi iºm t = 14,6ph ta t½nh ÷ñc N2 = 1710.

101
Sè nguy¶n tû Ru t¤i 14,6ph l  N3 = N0  N1  N2 = 790 nguy¶n tû.

3. K¸t luªn
Bçi d÷ïng n«ng lüc tü håc cho håc sinh thæng qua t i li»u tü håc câ h÷îng
d¨n gióp cho håc sinh tü m¼nh trang bà nhúng ki¸n thùc mîi. Nh÷ vªy trong suèt
qu¡ tr¼nh håc, b£n th¥n ng÷íi håc s³ chõ ëng thüc hi»n ho¤t ëng nhªn thùc v 
ho¤t ëng kiºm tra, ¡nh gi¡ qu¡ tr¼nh håc tªp cõa m¼nh. i·u â s³ gâp ph¦n v o
vi»c t«ng c÷íng n«ng lüc cõa håc sinh nâi chung, håc sinh chuy¶n nâi ri¶ng v  công
ch½nh l  gâp ph¦n thüc hi»n êi mîi ph÷ìng ph¡p d¤y håc Hâa håc ð c¡c tr÷íng
phê thæng.

T€I LI›U THAM KHƒO

[1] Nguy¹n C£nh To n (Chõ bi¶n), Nguy¹n Ký,Vô V«n T£o, Bòi T÷íng, 2001.
Qu¡ tr¼nh d¤y - tü håc. Nxb Gi¡o döc, H  nëi.

[2] T i li»u gi¡o khoa chuy¶n Hâa håc. Nxb Gi¡o döc, 1999.

[3] °ng Thà Oanh, Tr¦n Trung Ninh, Nguy¹n Xu¥n Tr÷íng, 2005. êi mîi
ph÷ìng ph¡p d¤y håc mæn hâa håc. T i li»u bçi d÷ïng gi¡o vi¶n THPT.

[4] Nguy¹n Duy i, Nguy¹n Tinh Dung, Tr¦n Th nh Hu¸, Tr¦n Quèc Sìn,
Nguy¹n V«n Táng, 1999. Mët sè v§n · chån låc cõa hâa håc. Tªp 1, 2. Nxb Gi¡o
döc, H  nëi.

[5] L¥m Ngåc Thi·m (chõ bi¶n), Tr¦n Hi»p H£i, 2000. Nhúng nguy¶n l½ cì b£n
cõa hâa håc. Nxb Khoa håc v  K¾ thuªt.

[6] T i li»u Olympic Hâa håc Quèc t¸ l¦n thù 31, 32, 33.

ABSTRACT
The desigining of chemical exercises, shaped as a self-learning
assisted documents and use to help training in self-learning capacity
for specialized school children of chemistry in higher secondary schools
The article exposes the design of self-learning assisted lessons, namely the
lesson "The exercises of chemitry about: a nuclear reaction" (Manual of chemistry
at level 10th - Form). This document can help learners clearly and easily learn,
self-applying, put into solving another chemical exercies through a series of basing
and heightening exercies. It helps to train learners capacity in self-learning and serve
as an illustration of teaching improvement and innovation in teaching Chemistry in
general schools.

60