Management

3FDFTJKa, kao povreme-

na usporavanja u gospo-
darskim aktivnostima po-
KFEJOF
[FNMKF
QSBÿFOB
KF

5 SAVJETA KAKO
UPRAVLJATI KRIZOM
istodobnim pogoršanjima
PQÿF
FLPOPNTLF
LMJNF

dok kriza kao mišljenje,
mr. sc. Andreja Marceti"
QSPDKFOB
PEMVLB
B
LBTOJ-
je više u smislu zaoštrava- Krize danas poga$aju gospodarske subjekte, politi(ke i državne
OKB
P[OBāBWB
QSPCMFNBUJāOV
QSJKFMPNOV

UPāLV
QPWF[BOV
T
QPUSFCPN
EPOPÜFOKB
PE- institucije, kao i razli(ite druge organizacije, ali i (ovjeka kao oso-
luke J[WPS
ISXJLJQFEJBPSH
 bu. Neke krize uzrokuju velike i nepopravljive štete, a iz nekih se
može izi/i s boljim kredibilitetom (kriza kao pogodnost). Iako više
OBILJEŽJA POSLOVNE KRIZE -
SIMPTOMI, IZVORI I UZROCI od 40% privrednih subjekata u našoj zemlji isti(e problem nelikvid-
,SJ[B
grč. krysys = odluka

P[OBāBWB
QSJKF- nosti (Kani/, 2009), ipak treba re/i da su recesija ili silazni periodi
lom, prolazno teško stanje u svakom pri- u ekonomskim ciklusima prirodni i neizbježni kao i izmjena godiš-
SPEOPN
ESVÜUWFOPN
J
NJTBPOPN
QSPDFTV

,SJ[V
NPãFNP
EFmOJSBUJ
LBP
UFÜLV
TJUVBDJ- njih doba. Stabilna poduze/a kontinuiranim pametnim odlukama
ju a krizno razdoblje kao vrijeme ili preo- mogu izbje/i posljedice recesije, ili (ak iskoristiti ovo razdoblje za
kret opasnog razvoja kada dolazi do reinže- stjecanje tržišne prednosti.
OKFSJOHB
UK
EP
LPSKFOJUF
QSPNKFOF

6
QPESVāKV
PTUWBSFOKB
VāJOBLB
TJNQ-
tomi krize se mogu promatrati kroz poje-
EJOB
QPESVāKB
prodaja
o
OQS
TNBOKFOKF

OBSVEãCJ
zaposlenici
o
OF[BEPWPMKTUWP

ÜUSBKLPWJ nabava
o
QPWFÿBOKF
VāFTUBMPTUJ

HSFÜBLB
QPSBTU
LBÜOKFOKB
JTQPSVLB
proi-
zvodnja
o
TNBOKFOKF
QSPJ[WPEOPTUJ
QP-
rast škarta
J
PUQBEB
tehnološko područ-
je
o
TNBOKFOKF
TUVQOKB
JOWFTUJSBOKB
6

mOBODJKTLPN
QPESVāKV
TJNQUPNJ
LSJ[F
KFTV

TNBOKFOKF
QSPNFUB
SFOUBCJMOPTUJ
QPWFÿB-
OKF
TUVQOKB
[BEVãFOPTUJ
TNBOKFOKF
OPWāB-
OPH
UJKFLB
UF
MJLWJEOPTUJ
*[WPSJ
LSJ[F
NPHV

CJUJ
LSJ[F
HSBOF
LSJ[F
HPTQPEBSTUWB
J
LVÿ-
OF
LSJ[F

,BLP
CJ
TF
QSFQP[OBMB
OBEPMB[FÿB
LSJ[B

potrebno je prepoznati indikatore krize
LPKJ
NPHV
CJUJ
vOBQVIBOBi
PSHBOJ[BDJKTLB

struktura s nepreglednim hijerarhijskim
PEOPTJNB
EVHF
TKFEOJDF
T
CSPKOJN
TVSBE-
OJDJNB
OFSWP[OB
QPTMPWOB
QVUPWBOKB
QSF-
EJNFO[JPOJSBOP
J[WKFÜUBWBOKF
J
TM
Uzroci
krize
TF
NPHV
EJGFSFODJSBUJ
OB
LWBOUJUB-
UJWOF
J
LWBMJUBUJWOF
UF
WBOKTLF
J
VOVUBSOKF

Kvantitativni V[SPDJ
LSJ[F
OBKāFÜÿF
TF
EF-
mOJSBKV
OB
UFNFMKV
TUBUJTUJāLJI
QPEBUBLB

0WEKF
TF
NJTMJ
OB
QSJQBEOPTU
HSBOJ
o
OFLF
vodi prezaduženosti i nelikvidnosti, a od- KF
QPESVāKF
NBOBHFNFOUB
LPKF
KF
OBKāFÜÿF

grane djelatnosti osobito podložne kriza- OPTF
TF
OB
PLWJSOF
VWKFUF
povezano sa strategijskim managementom
NB
HSBĂFWJOBSTUWP

QSBWOJ
PCMJL
o
OBKWF- J
TVTUBWPN
LPOUSPMF

ÿB
TUPQB
JOTPMWFOUOPTUJ
V
EPP
WFMJāJOB
J
STANDARD NFPA 1600 +FEBO
PE
OBKFmLBTOJKJI
TUBOEBSEB
[B
LSJ-
TUBSPTU
QPEV[FÿB
o
T
QPSBTUPN
CSPKB
[BQP- 6QSBWMKBOKF
LSJ[PN
FOHM
crisis management, [OJ
NBOBHFNFOU
KF
4UBOEBSE
/'1"



TMFOJI
EP

SBTUF
J
CSPK
JOTPMWFOUOJI
QP- OKFN
Krisenmanagement) (Leksikon me- 6QSBWMKBOKF
LSJ[OJN
TJUVBDJKBNB
J
QSPHSBNJ

EV[FÿB Kvalitativni
V[SPDJ
LSJ[F
QSPNB- OBEãNFOUB
.BTNFEJa) je sistematska an- QPTMPWOPH
LPOUJOVJUFUB
4UBOEBSE
PO
%JTB-
traju se kao vanjski (egzogeni) i unutarnji UJDJQBDJKB
J
QSJQSFNBOKF
[B
VOVUBSOKF
J
WBOK- TUFS
&NFSHFODZ
.BOBHFNFOU
BOE
#VTJOF-
FOEPHFOJ

B
OBKāFÜÿF
TV
HSFÜLF
V
WPĂFOKV
ske probleme koji mogu ozbiljno ugroziti TT
$POUJOVJUZ
1SPHSBNT

Zahtjevi stan-
o
QSJQJTVKF
JN
TF
TSFEJÜOKF
NKFTUP
[B
QP- PSHBOJ[BDJKTLV
VTQKFÜOPTU
SFQVUBDJKV
QSP- darda kriznog managementa prema
TMPWOV
LSJ[V
UF
OFEPWPMKBO
WMBTUJUJ
LBQJUBM
o
mUBCJMOPTU
JMJ
PQTUBOBL
1PTUBKF
TWF
WBãOJ- NFPA 1600 standardu su sljedeći:

48 v e l j a $ a 2 0 1 0 . poslovni savjetnik

1. Izrada programa u kojem su jasno
EFmOJSBOF


TUPHB
KF
QPUSFCOP
OF
VWVÿJ
TF
V

O
1PMJUJLB

WJ[JKB

NJTJKB

PSHBOJ[BDJKB
poslije pobjede, dok onaj koji je
O
$JMK
JMJ
ÜUP
TF
ãFMJ
QPTUJÿJ
QSPHSB-
mom
O
1MBO
J
QSPDFEVSF
QSPHSBNB

O
+BTOP
PESFĂFOB
[BEVãFOKB

QSBWB
J
vojsku u bitku. Ako ne po$neš sa
obaveze kao i upute kako postupiti

[BUP
QSFV[NJUF
JOJDJKBUJWV
UBLP
ÜUP

V
TMVāBKV
LSJ[F

O Potrebne resurse
O
,POUSPMOF
UPāLF
2.
,SJ[OJ
UJN
JMJ
PTPCB
LPKB
KF
[BEVãFOB

QSBUJUJ
J
EKFMPWBUJ
V
TMVāBKV
LSJ[OF
TJUVB-

EPL
QSBWJMOP
VQSBWMKBOKF
JOGPS- JTUF
QPHSFÜLF
J[OPWB
DJKF

NPãF
āBL
J
V
OFHBUJWOJN
TJUVB-
3.
,SJ[OB
VQSBWB
LPKB
QSBUJ

OBEPHSBĂVKF
J
DJKBNB
QSPJ[WFTUJ
QP
UWSULV
LPSJTOF
FGFLUF

SB[WJKB
TJTUFN
QSFNB
[BEBOPK
QPMJUJDJ

UF
TBāJOJUF
TUSB-
4.
4WBLPEOFWOP
QSFJTQJUJWBOKF
J
PDKFOKJ-
vanje programa
5.
1SPHSBN
VTLMBĂFO
T
WBãFÿJN
[BLPOJNB

i propisima
6. 0DKFOKJWBOKF

NKFSFOKF

BOBMJ[B
J
QSBÿF- desio,
nje opasnosti
7.
0QBTOPTUJ
LPKF
TF
JTQJUVKV
NPSBKV

sadržavati:
O Analizu opasnosti koje dolaze od

KFS
OPWF
LMJKFOUF
LPKF
ÿFUF
QSJ-
prirodnih pojava
O Analizu opasnosti koje su izazvane
ljudskim faktorom, namjerne ili
TMVāBKOF
8. 1SFDJ[OB
BOBMJ[B
QPTMKFEJDB
TUPKFÿJN
LMJKFOUJNB
J
EB
NBLTJNBMOP
LPSJ-
9.
.FUPEF
[B
TBOJSBOKF
QPTMKFEJDB
10..FUPEF
QPTMPWOPH
LPOUJOVJUFUB

Obaveza organizacije je da ima sljede"e


planove djelovanja:
Q strateški plan u slu(aju krize i
CBWMKBāJNB
4WBLJEBÜOKF
KBEJLPWLF
TBNP

pojave opasnosti,

OFHBUJWOB
TJUVBDJKB
QSF-
Q plan za procedure djelovanja u
slu(aju krize,
Q plan za spre(avanje i umanjenje
krize i štetnog doga$aja,
Q plan za preuzimanje kontrole u
slu(aju krize i sanacija,
Q plan poslovnoga kontinuiteta ili

B
OBKFmLBTOJKJ
OBāJO
EB
TF
PTUWBSJ
KF
QSJ-
osiguranje da /e organizacija
nastaviti djelovati tijekom i poslije
krize.

CF[
PC[JSB
OB
WFMJāJ-

CJMP
EB
KF
KBWOB
JMJ
QSJWBUOB

TVPāBWB
TF

KOMUNIKACIJA I STRATEGIJA U
SLUAAJEVIMA KRIZE
0TOPWV
[B
VQSBWMKBOKF
LSJ[OPN
TJUVBDJKPN

QSFETUBWMKB
LPNVOJLBDJKB
7BãOP
KF
QSPDF-
EVSPN
EFmOJSBUJ

ULP

LBEB
J
LBLWF
JOGPS-
NBDJKF
NPãF
EBUJ

[BUP
ÜUP
OFLPOUSPMJSB-
OP
QVÜUFOF
JOGPSNBDJKF
V
KBWOPTU
NPHV

biti uzrok panike, konfuzije, nepovjerenja

B
BLP
TF
CVEVÿB
LSJ-
J
TUSBIB
5WSULB
VWJKFL
NPSB
[OBUJ
ÜUP

LBLP

novoga...“

USBKBU
ÿF
LSBÿF
J
OKFOF

LBEB
J
LPNF
SFÿJ
1PHSFÜOB
JOGPSNBDJKB
V

QPHSFÜOP
WSJKFNF
NPãF
JNBUJ
EVHPSPāOF

www.poslovni-savjetnik.com
Pobjedni$ki strateg u ratu traži bitku
TWFPQÿV
IJCFSOBDJKV
J
QMBOJSBUJ
TLPSJ
J[MB[BL

osu*en na poraz najprije ide u bitku, a onda
traga za pobjedom. Za rat najprije nacrtaj
plan koji "e osigurati pobjedu pa povedi
NPãFUF
[BPTUBUJ
[B
LPOLVSFODJ-
strategijom, nego se samo oslanjaš na golu
snagu, pobjeda ti ne"e biti osigurana...“
(Sun Tzu, 1981.)
QPTMKFEJDF
NBDJKBNB
Oslanjajte se na svoje kom-
parativne prednosti u odnosu
Ispravna komunikacija u slučaju kri-
znih dogañanja, trebala bi se sastojati
iz sljedećih koraka:
O osigurati provjeru da se dogañaj zaista
PTDJMBDJKB
O dati prva obavještenja i uspostaviti ne-
ophodne kontakte sa zainteresiranim
stranama,
O odgovoriti na pitanja zašto se nešto
desilo i što poduzimamo (aktiviranje
QMBOB
V
TMVāBKV
LSJ[OPH
EKFMPWBOKB


pokazati spremnost),
O organizirati djelovanja krizne uprave u
QSJLVQMKBOKV
JOGPSNBDJKB
O
QSJQSFNJUJ
JOGPSNBDJKF
J
EPCJUJ
TVHMB-
snost za njihovo davanje,
O
EBUJ
EFUBMKOF
JOGPSNBDJKB
KBWOPTUJ
QV-
tem odabranih mreža i kanala,
O kontinuirano prikupljati i obrañivati
JOGPSNBDJKF
O obavještavati javnost,
O
TVNJSBUJ
EPHBĂBK
0E
WFMJLPH
KF
[OBāBKB
QPLB[BUJ
EB
JNB-
NP
LPOUSPMV
OBE
ÜUFUOJN
EPHBĂBKFN
6T-
QPTUBWMKBOKF
LPOUSPMF
KF
PE
LMKVāOPH
[OBāBKB

[B
TBOJSBOKF
QPTMKFEJDB
J
J[CKFHBWBOKF
QBOJ-
LF
PCBWMKBKV
TWPKF
QPTMPWF
NKFOPN
TUBOEBSEB
J
PESFĂFOF
TUSBUFHJKF
Stoga, u kriznim vremenima:
1
Budite proaktivni! 0TUBOJUF

dosljedni strateškim planovima,
pogotovo ako se radi o novim ka-
ESPWJNB
JMJ
OPWJN
BLWJ[JDJKBNB
4WB
VTQKFÜ-
TJUVBDJKF
1P[OBWBOKF
TFCF
J
PLPMJOF
QSWJ
KF

LPSBL
EP
PEMJāOF
QSJQSFNF
OB
LSJ[OF
EP-
... kada gledate u pepeo, gledajte
pozorno, da ne previdite sjeme
[B
J
OF
NPãF
J[CKFÿJ
(Tolle, 2000.)
Management
OB
QPEV[FÿB
OF
EKFMVKV
OJUJ
QMBOJSBKV
LSBU-
LPSPāOP
J[
LSJ[F
2
Preuzmite inicijativu! %PL

āFLBUF
[OBLPWF
QSFPLSFUB
USãJÜUB

KPN
ÿFUF
EPWFTUJ
OPWF
LBESPWF
J
BHSFTJWOP
OB-
TUVQJUJ
QSFNB
LVQDJNB
LPOLVSFODJKF
4B-
gledavanje vlastitih snaga i slabosti daje
UWSULJ
SFBMOJ
QPUFODJKBM
J
TOBHV
EB
OF
QSBWJ

3
OB
LPOLVSFODJKV
UFHJKV
QPTMPWBOKB
0EMJLB
EPCSF
PSHBOJ[B-
DJKTLF
TUSVLUVSF
J
QPTMPWBOKB
KF
VQSBWP
UB

nFLTJCJMOPTU
EB
TF
QSJMBHPĂBWB
OPWPOBTUB-
MJN
TJUVBDJKBNB
CF[
ESBTUJāOJI
QSPNKFOB
J

4
Ne tražite agresivno nove
klijente! /KFHVKUF
WFÿ
QPTUPKFÿF

QPTMPWOF
PEOPTF
TB
QPTUPKFÿJN

LMJKFOUJNB
WVÿJ
QVUFN
QPTFCOJI
QPOVEB
JMJ
VWKFUB
OBK-
WKFSPKBUOJKF
ÿFUF
WFÿ
TVUSB
J[HVCJUJ
SBEJ
CPMKF

QPOVEF
7BÜF
LPOLVSFODJKF
1PUJāJUF
TWPKF

zaposlenike da unapreñuju odnose sa po-
TUF
OKJIPW
LBQBDJUFU
5
Budite optimist! 0ENBLOJUF

TF
PE
LPOLVSFODJKF
UBLP
ÜUP
ÿFUF

CJUJ
PQUJNJTUJ
UJKFLPN
SFDFTJKF
posebno u razgovorima sa klijentima i do-
QSPEVCMKVKV
TUSBI
QSJāBWBOKFN
J
TUBMOJN
VMBHBOKFN
FOFSHJKF
V

OKFOV
QPUWSEV
āJOJ
EB
UB
JTUB
TJUVBDJKB
QPTUB-
ne naša stvarnost bez obzira da li to zaista
CJMP
JTUJOB
JMJ
OF
1P[JUJWBO
TUBW
NBOBHF-
NFOUB
VUKFāF
J
OB
[BQPTMFOJLF
LPKJ
OF
QSFV-
[JNBKV
TUSBIPWF
[B
PQTUBOBL
WFÿ
PEHPWPSOP

ZAKLJUANO
4WBLB
LPNQBOJKB
OV
T
PESFĂFOJN
WSTUBNB
LSJ[F
#F[
PC[JSB
OB

parametre poslovanja, krize se neprekidno
EFÜBWBKV
5WSULF
EKFMVKV
V
PLPMJOJ
LPKB
TF

TUBMOP
NJKFOKB
J
OB
OFLJ
OBāJO
TUWBSB
LSJ[OF

HBĂBKF
6āFOKF
J[
LSJ[F
QPTUBKF
JOTUSVNFOU

TQSFāBWBOKB
OPWF
LSJ[F
ÿF
QPTMKFEJDF
CJUJ
NBOKF
QPHVCOF
poslovni savjetnik v e l j a $ a 2 0 1 0 . 49