You are on page 1of 29

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNE

GİRİŞ DERSİ

PROF. DR. İLKER ÖZDEMİR

YRD. DOÇ. DR. OSMAN AYTEKİN


İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

İnşaat mühendisleri, inşaat mühendisliği için önemli olan tipik

bir akademik dereceye sahiptirler. Böyle bir derece için alınan

eğitimin uzunluğu genellikle 3-5 yıldır. Bazı üniversitelerde Fen

Bilimleri Lisansı olarak tayin edilirken, genellikle tamamlanan

derece, Mühendislik Lisansı olarak geçmektedir. Verilen bu

derece, fizik, matematik, proje yönetimi, tasarım ve inşaat

mühendisliği spesifik konularını kapsayan üniteleri içerir.


İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

Başlangıçta bu tür konular inşaat mühendisliği alt


mühendisliklerinin, hepsi değilse de, bir çoğunu
kapsamaktadır. Lisans eğitiminin sonlarına doğru ise,
öğrenciler bir veya daha fazla alt mühendisliklerde
uzmanlaşma seçerler. Lisans derecesi (BEng/BSc) almış
öğrenciler mühendislik hizmetleri verebilmek için resmen
tanınmış olsa da, bazı üniversitelerde öğrencilerin kendi
ilgilendikleri belli bir alanda uzmanlaşmaları için lisansüstü
mühendislik eğitimi sunulur (MSc/MsEng).
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

Çoğu ülkede, mühendislik dalında lisans derecesi, meslekte


uzman olma yolunda ilk adımı oluşturur ve lisans programı
daha önce uzmanlaşmış başka bir kuruluş tarafından
onaylanmak zorundadır. Sertifikalı bir lisans programı
tamamladıktan sonra mühendis sertifikası verilmeden önce iş
tecrübesi ve sınav koşulları gibi gereksinimlerin karşılanması
gerekir (yetkin mühendislik).
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

Lisans sertifikası verildikten sonra ise Amerika, Kanada ve


Güney Afrika'da Uzman Mühendis (specialized engineer, expert
engineer), birçok Milletler Topluluğunda İmtiyazlı Mühendis
(privileged engineer), Avustralya ve Yeni Zelanda'da İmtiyazlı
Uzman Mühendis (privileged specialist engineer), birçok Avrupa
Birliği Üyesi Ülkelerinde Avrupa Mühendisi ünvanlarını alır.
Mühendislerin uluslararası sınırlar arasında uygulamaya olanak
sağlayacak şekilde birçok topluluğun ilgili meslek kuruluşları
arasında uluslararası mühendislik anlaşmaları bulunmaktadır
ve mühendislik sertifikaları geçerli sayılır.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

Değişik ülkeler tarafından verilen değişik sertifikaların


avantajları yine mühendislik sertifikasının verildiği ülkeye göre
farklılık gösterebilir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri ve
Kanada'da sadece lisanslı bir mühendis, imza ve mühür
yetkisine sahiptir, kamuya onaylanması için mühendislik plan ve
çizimleri sunabilir ve yine kamu ve ya özel sektörün
faydalanması için mühendislik hizmetleri verebilir. Bu
gereksinim Quebec Mühendisleri Yasası gibi devlet ve il
mevzuatı tarafından düzenlenir.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

Diğer ülkelerde ise, böyle bir mevzuat yoktur. Mesela Avustralya'da,


mühendislerin lisansı Queensland eyaleti ile sınırlıdır.Hemen hemen
tüm ülkelerde mühendislerin bağlı olduğu ve üyelerini risk ve etik dışı
davranıştan koruyan sivil toplum kuruluşları bulunmaktadır. Bu
sayede, bu kuruluşlar meslek için etik standartların sağlanmasında
önemli bir rol oynar. Mühendislik hizmetleri bu sivil kuruluşların
çıkartmış olduğu yönetmelikler gibi birçok devlet kanunu ve çevre
hukukuna uymak zorundadır. Aşırı ihmaller karşısında bu kanunların
nazarında cezai yaptırımlar söz konusu olabilir.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

Ülkemizde ise 4 yıllık inşaat mühendisliği lisans ve lisans üstü eğitim


almış olanlar inşaat mühendisi veya inşaat yüksek mühendisi
unvanıyla yasalarla tanına haklara sahipti. Son yıllarda YETKİN
MÜHENDİSLİK adı altında imtiyazlı ve yetki sahibi olan mühendislik
unvanı çalışmaları başlamıştır. Bu sistemdeki amaç her lisans
mezunu inşaat mühendisi proje müellifi, tasarımcı veya uygulayıcı
olamayacak sadece yetki belgesi almış mühendisler proje ve tasarım
yapabilecektir. Diğerleri uygulamada şantiyeci olarak çalışabilecektir.
Bu uygulamanın amacı daha iyi proje tasarımları, daha sağlam ve
güvenilir yapıların inşa edilmesidir.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

İnşaat mühendisleri için tipik bir kariyer yolu mevcut


değildir.İnşaat mühendisi olmaya hak kazanmış bir çok kişi
düşük sorumluluk gerektiren işlerle başlarlar ve yetkilerini
kanıtladıkça, daha yüksek sorumluluk düzeyi isteyen iş ve
görevler için güven kazanırlar. Ancak inşaat mühendislik
mesleğinin her bir dalı değişik kariyer yolları izlemeyi
gerektirmektedir.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

Bazı alan ve firmalarda giriş derecesindeki mühendisler üst


düzey tasarım mühendislerinin "gözleri ve kulakları" olmak
üzere inşaat izleme bölümünden işe başlarken, bazı alan ve
firmalarda ise rutin analiz tasarım ve yorum konularında işe
başlayabilirler. Deneyimli mühendisler ise genellikle kompleks
analiz işleri, daha karmaşık tasarım projelerinin yönetimi, diğer
mühendislerin yönetimi ya da özel danışmanlığı kapsayacak
şekilde adlî mühendislik (forensic engineering) dallarındaki
gibi daha karmaşık ve sorumluluk gerektiren iş ve görevlerde
hizmet verirler.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

Genel olarak, İnşaat Mühendisliği; büyüyen dünya ile birlikte,


insan yapısı değişmez projelerin genel arayüzü ile ilgilenir.
Genelde inşaat mühendisleri kendilerine verilen sınırlar
içerisinde sabit projeler hazırlamak ve toplum, sınıflandırma,
drenaj, kaldırım, su temini, kanalizasyon hizmetleri, iletişim
kaynağı, elektrik ve arazi bölünmelerinde hizmet etmek için
bilirkişi ve uzmanlaşmış inşaat mühendisleri ile yakın bir şekilde
çalışır.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

Genel olarak mühendisler zamanlarının çoğunu proje sahalarını


dolaşarak, toplumsal fikir birliklerini geliştirerek ve inşa planları
hazırlayarak geçirirler. İnşaat mühendisliği alan mühendisliği
olarak da düşünülebilir çünkü inşaat mühendisliğinin kolları
genelde bir alanın kullanımının birisinden bir diğerine değişimi
üzerinde çalışır. İnşaat mühendisleri, her boyut ve seviyede
olan ticari, sanayi, konutsal ve toplumsal çalışma projelerin
yapımında, geoteknik mühendisliği, yapısal mühendislik, çevre
mühendisliği, ulaşım mühendisliğinin her türlü prensip ve
kurallarını kabullenmiştir.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

İnşaat Mühendisliğinin Başlıca Araştırma ve


İnceleme Konuları

İnşaat Mühendisliği bölümü geniş akademik personel potansiyeli ve


laboratuar olanakları ile anabilim dallarının bütün alanlarında
karşılaşılabilecek teorik ve uygulamaya yönelik her türlü problem, araştırma,
inceleme, proje hazırlama ve danışmanlık hizmetleri ile ilgilenir. Gelişen
teknoloji ve dünya düzenine bağlı olarak bu kadar geniş olan araştırma ve
inceleme alanlarında zamanla uzmanlaşma gereği ortaya çıkmıştır. Bunun
sonucu olarak inşaat mühendisliğinin altında alt mühendislik alanları
doğmuştur.
İnşaat Mühendisliği
Anabilim Dalları

Yapı Ulaştırma
Anabilim Anabilim
Dalı Dalı

Hidrolik Geoteknik
Anabilim Anabilim
Dalı Salı

Mekanik Yapı Malzemesi


Anabilim Dalı Anabilim Dalı

Yapı İşletmesi Anabilim Dallarının altında da çeşitli bilim


Anabilim Dalı dalları mevcuttur. Bunlardan yeri geldikçe
sizlere bilgiler verilecektir.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ

ALT MÜHENDİSLİKLER
Yapı
Mühendisliği

Deprem Malzeme
Mühendisliği Mühendisliği

Ulaştırma Kıyı ve Liman


Mühendisliği Mühendisliği

Hidrolik Geoteknik
Mühendisliği Mühendisliği
Kamu Kurumlarında
İNŞAAT ve Özel Sektörde
MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİİnşaat
Mühendisliği Çalışma Alanları
T.C. BAKANLIKLARI
•ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
•ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
•ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI
•ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
•ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
•BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI
•GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI
•GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ
ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
Yapı Denetim Komisyonu Başkanlığı

ORGANİZASYON YAPISI
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun gereği kurulmuş olan Yapı Denetim
Komisyonunun başlıca görevleri, mimar ve mühendislere denetçi belgesi vermek,
yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi vermek, yapı denetim kuruluşlarının
faaliyetlerini denetlemek, denetçi mimar ve mühendislerin sicil kayıtlarını tutmak
olarak sayılabilir.

Yapı Denetim Komisyonu, 01.01.2005 tarihinden bu yana Yapı İşleri Genel


Müdürlüğü bünyesinde faaliyetlerini sürdürmektedir. Komisyon, 4708 sayılı Kanun
ve ilgili mevzuatın öngördüğü görevleri, Yapı Malzemesi ve Yapı Denetimi Dairesi
Başkanlığı emrinde bulunan Belge İnceleme ve Denetim Şube Müdürlüğü eliyle
yürütmektedir. Kanun ve ilgili mevzuatın Komisyon’a verdiği görevlerin bu Şube
Müdürlüklerine dağılımı ise aşağıdaki gibidir:
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ
•ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
Yapı Denetim Komisyonu Başkanlığı

Belge İnceleme Şube Müdürlüğü


•Mimar ve mühendislere denetçi belgesi vermek,
•Yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi vermek,
•Denetçi mimar ve mühendislerin sicil kayıtlarını tutmak.
Denetim Şube Müdürlüğü
•Yapı denetim kuruluşlarının faaliyetlerini denetlemek,
•Taraflar arasındaki uyuşmazlığı inceleyerek görüş bildirmek,
•Uyuşmazlık konularını ve şikayetleri mahallinde incelemek için eleman ve heyet
göndermek,
•Kamu ve özel sektör kuruluşları ile birlikte meslek içi eğitim programları
düzenlemek.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ
Kamu Kurumlarında ve Özel Sektörde İnşaat Mühendisliği Çalışma Alanları

•ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI


FAALİYETLERİ
Yapı Denetimi İzin Belgesi ve Denetçi Belgesi Düzenleme
Yapı Denetim Komisyonu, 4708 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat gereği, yapı denetim kuruluşları ile bu
kuruluşlarda görev alan denetçi mimar ve denetçi mühendislere izin belgesi düzenlemekle görevlidir.
Denetim
Bakanlığımız tarafından yapılan denetimlerin hareket noktalarını, vatandaşlarımızın şikayetleri, ilgili idarelerin
yapmış oldukları bildirimler, fesih işlemlerinin bildirimi ya da yerinde yapılan incelemeler oluşturmaktadır.
Hareket noktası ne olursa olsun, öncelikle Bayındırlık ve İskan Müdürlüklerimiz tarafından konuyla ilgili ön
inceleme raporu hazırlanarak Yapı Denetim Komisyonu Başkanlığına gönderilmekte; Komisyonumuz
tarafından bu raporlar değerlendirilerek, ayrıntılı inceleme yapılmasına ihtiyaç duyulan hallerde Bakanlık
Makamından alınan Olur ile konu, Teftiş Kurulu Başkanlığımıza iletilmektedir. Teftiş Kurulu Başkanlığımıza
bağlı müfettişlerin yerinde yaptıkları incelemeler ve bunun sonunda hazırlanan inceleme raporlarında yer alan
öneriler, yine bir Makam Olur’u ile Yapı Denetim Komisyonu Başkanlığı’na iletilmekte ve burada yer alan
öneriler Komisyon tarafından değerlendirilerek işlem tesis edilmektedir.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ
Kamu Kurumlarında ve Özel Sektörde İnşaat Mühendisliği Çalışma Alanları

•ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI


FAALİYETLERİ
Eğitim
Yapı Denetim Komisyonu Başkanlığı’ndan belge almış olan denetçi mimar ve mühendisler ile yapı denetim
kuruluşlarında çalışan yardımcı kontrol elemanlarının mesleki gelişimlerine katkıda bulunmak üzere, Türk
Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve bağlı meslek odaları eliyle ‘meslek içi eğitim’ çalışmaları başlatılmıştır.
Meslek odaları ile birlikte yürütülmesi hedeflenen eğitimler:
• 4708 sayılı Yapı Denetim Hakkında Kanun’un uygulama, kapsam, usul ve esaslarına ilişkin bilgilendirme,
• Yapı denetim kuruluşlarında görev alan denetçi mimar ve mühendislerin sorumlulukları ve uygulamada
dikkat edilecek konular hakkında bilgilendirme,
• Yapı denetim kuruluşlarında görev alan denetçi mühendis ve yardımcı kontrol elemanlarının mesleki
anlamda bilinçlendirilmesi amaçlarına uygun şekilde yürütülecektir.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ
Kamu Kurumlarında ve Özel Sektörde İnşaat Mühendisliği Çalışma Alanları

•ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI


FAALİYETLERİ
Eğitim
Halen Bayındırlık ve İskan Müdürlükleri ile birlikte yürütülen denetim ve eğitim çalışmaları,
• Bayındırlık ve İskan Müdürlüklerimizde çalışan ve yapı denetimi ile görevlendirilen teknik elemanların
uygulamalara etkin biçimde katılımını sağlamak,
• Yapı denetim kuruluşlarının sorumlulukları, sorunları ve çalışma prensiplerine ilişkin bilgilendirme,
• Yapı denetimi faaliyetlerinin kontrol ve yönlendirilmesi hedefleri çerçevesinde yürütülmektedir.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ
ULAŞTIRMA BAKANLIĞI

Ulaştırma Bakanlığı, Ulaştırma ve Haberleşme iş ve hizmetlerinin, karayolu


yapımı ve teçhizatı ile ilgili hususlar hariç ve Karayolları Genel Müdürlüğü
Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükümleri saklı kalmak üzere teknik,
ekonomik ve sosyal ihtiyaçlara, kamu yararına ve milli güvenlik amaçlarına
uygun olarak kurulmasını, geliştirilmesini ve bu hizmetlerin birbirini
tamamlayıcı şekilde yürütülmesini sağlayacak esasları tespit etmek,
uygulanmasını takip etmek ve denetlemek,
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ
ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
EĞİTİMİ

Bağlı Kuruluşlar
Denizcilik Müsteşarlığı
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
Karayolları Genel Müdürlüğü
Devlet Demir Yolları Genel Müdürlüğü
Devlet Hava Meydan İşletmeleri Genel Müdürlüğü
Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü
Ptt Genel Müdürlüğü
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ
ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANALIĞI
BAĞLI KURULUŞLAR
Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (PİGM)
Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE)
Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA)
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı (TAEK)
İLGİLİ KURULUŞLAR
Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü (TEİAŞ)
Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü (EÜAŞ)
Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. Genel Müdürlüğü (TETAŞ)
Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü (TKİ)
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Genel Müdürlüğü (TPAO)
Boru Hatları İle Petrol Taşıma A.Ş. Genel Müdürlüğü (BOTAŞ)
Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ETİ MADEN)
Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü (TTK)
Türkiye Elektromekanik Sanayii A.Ş. Genel Müdürlüğü (TEMSAN)
İNŞAATORMAN
MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ
VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
Orman ve Su İşleri Bakanlığının görevleri şunlardır:
•Ormanların korunması, geliştirilmesi, işletilmesi, ıslahı ve bakımı, çölleşme
ve erozyonla mücadele, ağaçlandırma ve ormanla ilgili mera ıslahı
konularında politikalar oluşturmak.
•Tabiatın korunmasına yönelik politikalar geliştirmek, korunan alanların
tespiti, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları,
sulak alanlar ve biyolojik çeşitlilik ile av ve yaban hayatının korunması,
yönetimi, geliştirilmesi, işletilmesi ve işlettirilmesini sağlamak.
•Su kaynaklarının korunmasına ve sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasına
dair politikalar oluşturmak, ulusal su yönetimini koordine etmek.
•Meteorolojik olayların izlenmesi ve bunlarla ilgili gerekli tedbirlerin
alınmasına yönelik politika ve stratejiler belirlemek.
•Bakanlığın faaliyet alanına giren konularda uluslararası çalışmaların
izlenmesi ve bunlara katkıda bulunulması amacıyla ulusal düzeyde yapılan
hazırlıkları ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde yürütmek.
•Mevzuatla Bakanlığa verilen diğer görev ve hizmetleri yapmak.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

Hizmet Alanları

•Enerji
•Tarım
•İçme ve Kullanma Suyu
•Çevre ve Taşkın Koruma
Kamu Kurumlarında
İNŞAAT ve Özel Sektörde
MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİİnşaat
Mühendisliği Çalışma Alanları
DİĞER KURULUŞLAR VE ÖZEL SEKTÖR
•BÜYÜK ŞEHİR BELEDİYELERİ İMAR VE FEN İŞLERİ
•İL , İLÇE VE BELDE BELEDİYELERİ İMAR VE FEN İŞLERİ
•İL ÖZEL İDARELERİ
•KAMU KURUM VE KURULUŞLARININ YAPI İŞLERİ TEKNİK DAİRELERİ
•YAPI DENETİM FİRMALARI
•İNŞAAT TAAHHÜT VE MÜTEAHHİTLİK FİRMALARI
•İNŞAAT PROJE, MÜŞAVİRLİK VE DANIŞMANLIK FİRMALARI
•İNŞAAT PROJE BÜROLARI
•İMO (İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI)
•???
ÖZEL KALEM MÜDÜRLÜĞÜ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI HUKUK
MÜŞAVİRLİĞİ İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI
 GENEL SEKRETER MALİ HİZMETLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 YAPI KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI
GENEL SEKRETER YARDIMCISI BASIN YAYIN VE HALKLA İLİŞKİLER DAİRESİ
BAŞKANLIĞI BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNE AİT ALTYAPI HİZMETLERİNİN
KALİTE KONTROL SORUMLULUĞU DIŞ İLİŞKİLER DAİRESİ
BAŞKANLIĞI KÜLTÜR VE SOSYAL İŞLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI YAZI İŞLERİ
VE KARARLAR DAİRESİ BAŞKANLIĞI
GENEL SEKRETER YARDIMCISI
 EMLAK VE İSTİMLAK DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 ETÜD VE PROJELER DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 ZABITA DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 GENEL SEKRETER YARDIMCISI
 BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 ÇEVRE KORUMA VE KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 DESTEK HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 FEN İŞLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
 GENEL SEKRETER YARDIMCISI İTFAİYE DAİRESİ BAŞKANLIĞI KENT
ESTETİĞİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI KORUMA UYGULAMA VE DENETİM ŞUBE
MÜDÜRLÜĞÜ (KUDEM) MERKEZİ İŞ ALANI (MİA) KENTSEL DÖNÜŞÜM
VE GELİŞİM PROJESİ KOORDİNASYONU
 ULUS TARİHİ KENT MERKEZİ YENİLEME ALANI PROJESİ
KOORDİNASYONU GENEL SEKRETER YARDIMCISI İNSAN KAYNAKLARI VE
EĞİTİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI İŞLETME VE İŞTİRAKLAR DAİRESİ BAŞKANLIĞI
SAĞLIK İŞLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI SOSYAL HİZMETLER DAİRESİ
BAŞKANLIĞI

You might also like