You are on page 1of 2
‘<<_met die patiént, aan het begin van de kennismaking en eventueel bij diens coverliden? Wie moet hem of haar uitleg- gen wat er speek, wat de achtergrond daarvan is en wat dat op termijn bete- ent? Wie moet er opboksen tegen irreéle eisen van de buitenwacht? Hoe komt het toch dat iedereen zich met de xgezondheidszorg bemoeit en de praktj daardoor voor de voeten loopt? Door al dat macrodenken wordt die patient niet beter. Op dat specifieke moment zijn een ‘oor en een 00g voor de patiznt nodig en het benutten van opgedane medische ennis. Het komt toch ner op een per- soonlijk contact in cen situatie van arts en patignt. En dat doet een dokter,en ik dus ook, Het verbaast mij nog zo vaak dat er met elementaire middelen van respect, van anamnese,lichamelifk onderzoek en die laboratoriumuitslagen ‘smiddags zoveel boven. water Korat. Niet alleen over de aandoening van de person met wie ik van doen heb. Maar ik leer de familie kennen, weet wat zijn of haar beroep is of was, hoe het thus geat, hoe er gedacht wordt over voor of tegen- spoed. Het vat me soms waar, soms is het prttig, soms zlfsgeestig, Wat kennis cn attitude betreft, doet de patignt een appal op de dokter. Laat ik dearom maar proberen voor die patitnt op dat ‘moment de beste dokter van de eeuw te aijn. << ices object mectaarn ld of ander oct Derde-prijswinnaar: Margot Klijberg fanaf het randje van de eeuw terugblikken: een moment dat ‘meer symbolick bevat, bestaat cigenlij niet. Kranten, tidschriften en bocken zijn volgeschreven over alle ont- wikkelingen die zich de afgelopen eeu hhebben voorgedaan, meestalinclusef de daarbijbehorende filosofische overwe- ingen. In hoeverse is het denken over de beste dokter van de ecuw te verge- liken met bovenstaande beschouwin- Fen goed dokter zijn, is geen nieuw verschijnsl en daarover flosoferen is 20 coud als de weg naar Athene. Is Hippo- ‘rates’ omschrijving van een goed dokter als: iemand die onbaatzuchtg is, berus- ting betoont en kennis hee van alles wat ruttig en noodzakelijk is in het leven, nog steeds adequaat? Of ziin deze wat nederige cigenschappen door de specta- culaire technische ontwikkelingen van de afgelopen eeuw obsoleet geworden? ‘Met andere woorden: zi de kwaliteten van de beste dokter aan erosie onderhe- vig? In hoeverre heeft de huidige maniet vvandenken, het medisch-technisch paradigma, hier invloed op? Zouden de nieuwerwetse artsen beter beter maken fof maken ze minder zick? Is gezondheid eigenlijk wel het primaire doel van de seneeskunde? Kan de onbevredigende tzakdefinitie dat de arts‘soms kan gene- zen, vaak verlichting moet brengen en alti troost moet bieden’ eindelijk aan ‘de kant worden geschoven? Tk wil me in dit essay richten op twee verschinselen in doktersland, Aan deene kant is ersprake van een sijgende frequentie van overspannenheid onder de dokters. Deze artsen hebben allemaal sgemeen dat ze worstelen met het pro- Dleem: wat is een goed arts en in hoe- verre voldoe ik an de cisen ie ikzlf en anderen in dit verband aan mij stelle. ‘Aan de andere kant is er de tooname van kennis en medische mogelikheden Dagelijks worden enorme bedragen seinvesteerd en duizenden veelbelo- vende conclusies getrokken uit buitenge- woon fascinerend _medisch-technisch ‘onderzoek. Kennis is macht. Overspan- renheidlhangt echter samen met gevoe- Jens van machteloosheid. Hoe ziin beide verschijnselen met elkaa te rijmen? In ditessay zoekikallereersteen torische verklaring voor het optimistisch seloof in de vooruitgang binnen het ‘medisch-technisch denken. Vervolgens sa ik in op de oorzaken van de heel wat somberder kijk van veel artsen op die- zelfe wetenschap, alsook op redenen ‘waarom aan die wetenschap kan worden. sgetwilfeld. Als derde zock ik precies in hhet_spanningsveld tussen die immer ‘optimistische kijk van de wetenschap en de dagelikse praktjk van artsen een oor zaak voor het steeds frequenter over- spannen raken, Uteindelifk ga ik aan de Ihand van deze analyse in op de verschil- len en overcenkomsten tussen de kwal teiten van goede dokters van deze en ander eeuwen. oprimisMe De basis van de huidige optimistische rmanier van denken over genceskunde is totstandgekomen onder invloed van ver= schillende historische ontwikkelingen. De medische wetenschap zoals die nu bestaat, werd pas mogelik vanaf et moment dat de goddelifke waas waar- mee het lichaam werd omgeven, optrok, Vanaf dat moment bleck het lichaam een ingewikkeld doch rationeel mechanick. erst, ten tide van de benoeming van ziin onderdelen, was het lif belangrijk vanwege de eeuwige roem die hierbij kon worden verkregen. Later werd het, met dank aan Wells, intrigerend omdat daar- aan naar hartelust kon worden geklust fn vervangen. Misschien nog wel fasci- -MEDISCH CONTACT 19 NOVEMBER 1998 54 ns 46 nerender was de geheel nieuwe wereld die parallel aan de verfijning van de imieroscoop werd ontsloten. Organen ‘zag men opgebouved uit wefsels, weet sels vit cellen. Vervolgens werden met diezefite microscoop bacterien ontdekt. Niet langer was de mensheid overgele- verd aan een wispelturige God die nam en gal In het afwenden van Zijn toorn bleken water en zeep minstens even doeltreffend als de dagelikse gang naar de kerk. Bovendien kon men voor het cerst in de geschiedenis van de genees- unde een groep zickte genezen, Met de contdekking van penicillne werd de belangrijkste doodsoorzaak van de alge lopen 3000 jaar krachtdadig bestreden, Een beter bewijs voor de werkzaambeid van het poradigma was onmogelik Ziekte is binnen dat model een lichamelie sangelegenheid en objectct ‘mectbaar in bloed of ander vocht. Met yoldoende wetenschappelifk onderzock is het achterhalen van de oorzaak moge- liken lig een therapie in het verschiet. Het is een zeer optimistsche kijk. Het Tichaam is een begrjpeliike enti. Ontregelingen doen zich via een bepaal- de rationalitet voor, Het is in principe mogelik die ontregelingen bij ede indi- vida op develfde manier aan te pakken. Dit mechanisme ligt tevens ten grond- slag aan de manier waarop binnen dit system onderzock wordt uitgevoerd. ‘Aan de ene kant vindt fundamenteel ‘onderzoek plaats waarbij op allerlei rmanieren en niveaus wordt gekeken hoe hat lichaam werkt en verstoord raakt. Daarnaast wordt binnen zo groot moge- like groepen lichamen gekeken hoe clfectief de bestriiding van een bepaald type ontregeling is ‘VOORBARIG Op de golven van het succes van de natuurwetenschapper dreef de ats mee. ‘Vaak was hij zelf eveneens wetenschap- pet Al arts stond ij in zijn strjd tegen dood en verderf op glk hoogte met God. Zin handelen werd niet betwist en kennis niet betwijfeld. Hijzelf geloofde hit hardst van iedereen in de kracht va zn eigen wetenschap. De successen droeg, hij breed uit. De meest bizarre cexperimenten werden verticht, waarbij hij niet schroomde ziin eigen lichaam voor het gouden kalf van de medische ‘wetenschap als proefobject beschikbaar te stellen, Echter, hevel hij veel tot de verbeelding sprekende ontdekkingen deed, werd het succes van de ontdekking ‘van entbiotica niet meer geévenaord. Nooit sloegen artsen zo massaal aan het tobben en piekeren Het optimisme bleek ook op ande- re gebieden wat voorbarig. Ondanks ‘enorme investeringen van geld zowel as, van energie staan de twee grote killers, hhart- en vaatzickten en kanker, al zestig jaar treiterig bovenaan. De strjd tegen de infecteziekten zell is ook og niet beslecht. Los van nicuwe infetieriekten als aids, ziin ook oude bekenden nog steeds niet definite —overwonnen. Daarnaast wezen onder anderen Ilich en ‘Van de Berg op een tot dan toe onbekend verschijnsel: de iatrogene schade. De rmedisch-technische macht had ook een keerziide en dokters bleken nogal eens te mishandelen in hun strijd ont optimaal te behandelen. De dokter van deze eeuw maakt vooralsnog dus weinig beter beter ‘en ook niet minder zick. En precies daarvan raken de dokters uit- en opgebrand. Aan de ene kant kr gen ze wekelis brievenbussen vol wetenschapsoptimisme toegestuurd, hen achtervolgend tot op het-nachtkastje. ‘Aan de andere kant vinden ze in de spreekkamer toch met name ziektes en walen die dienen te worden gepapt en nat gehouden. Aardige mensen gaan ake- lig dood. Irrtante aanstllers hebben toch iets echt. En vaakblijken bijwer- kingen een optimale behandeling in de weg te staan. Slechts zelden is de dokter de heroische witgeharnaste ER-stijder dic met de stethoscoop als vizier en de naald als lans ten strjde trekt, Over de belangrjkste dokterse problemen staat verbazend weinig geschreven in de ver- antwoorde tiidschrften. Ergens dus tus- sen tidsehrift en praktijksluipt er iets tobberigs in de geneeskunde, iets ook ‘waarvan steeds meer artsen in de war raken, Het glimmende van de wetenschap straalt niet alleen op dokters af. Ook patiénten worden van allele spectacu- Jaire vindingen en technieken op de hhoogte gehouden. Dat maakt het voor de dokter nog moeiliker. Op de televisie worden mensen met eystic fibrosis gene- ‘4 4519 NOVEMBER 1999 MEDISCHE CONTACT zen met een hart-longtransplantate. ‘Waarom gaat oma dood aan cen ordi- naire griep? Met MRI kunnen boter- hamworst-dunne plakjes worden ge- maakt van ieder willekeurig. orgaan. Waarom is het niet zinnig die enorme hamer in het hoofd eens op de foto te zetten? onmacerr De dokter van deze eeuve heeft het niet rmakkelifker gekregen. Met de indruk- wekkende toename van kennis is de jonmacht van de dokter voornameljk pijnliker ichtbaar geworden. Daarnaast is hij opgescheept met een veeleisend en gemedicaliseerd publiek. De beste dokter vvan deze eeuw verschilt in die zin dan ‘ook van de goede dokter van ander eeu wen, Nog nooit in de geschiedenis was het voor artsen 20 moeilijk hun grenzen an te geven en te accepteren, Nog nooit was de discrepant tussen de optimisti- sche beroepscultuur en dagelise prak- tik 20 groot. Nog nooit ook sloegen art- sen 70 masssal_ aan het tobben en piekeren. De pear duizend jaar oude om- schrijving van die wijze Griek, en dat Franse gezegde bliiken in opgepoctste versie nog opvallend bruikbaar. De beste dokter van deze eeuw is op de hoogte van de stand van de wetenschap en maakt beter waar mogelik. Nog steeds bestaat zijn handelen veel vaker uit een verlichten van Klachten. Trachten ée pin van onomkeerbaar verlies van bijvoor- beeld de gezondheid te verzachten, is echter de moclijkste en meest verheven tak, Daartoe is“kennis .. yan alles wat nuttig en noodzakeliik is in het lever noodzakelik. Mins inziens is deze wij hid niet te vinden in de stapel Lancets op het nachtkaste. Berder op de cam- ping in Frankrijk dan op cen prestigieus congres. Eerder in de kroeg dan achler de boeken, Ferder dus ook bij iemand met cen Klein zesje op zijn ciferlist dan bi het beste kindje van de Klas. Natuu dient de hedendaagse dokter gewoon xin vakgebied te behcersen. Echter, hij is zich bewust van ja meisch-technische beperkingen. Het allerbelangrijkste is zijn besef dat hij nooit met lege handen hoeft te staan. Oprecht medeleven is ‘waardevoller dan welke pil of pleister 00k. Dat is nooit een zwaktebod, maar zou aan de basis moeten liggen van ieder contact. De beste dokter staalt rust en \ertrouwen uit, ongeacht de kwaal die diegene voor hem heeft. Daaraanis hij te herkennen vat

You might also like