You are on page 1of 50

origen

origen del
del universo?
universo?

PRIMER PRINCIPIO
José Agüera Soriano 2011 1
PRIMER PRINCIPIO

ENERGÍA INTERNA Y CALOR


SISTEMAS CERRADOS
SISTEMAS ABIERTOS
IRREVERSIBILIDAD MECÁNICA.
PROCESOS EQUIVALENTES
LEY DE JOULE
CAPACIDADES CALORÍFICAS

José Agüera Soriano 2011 2


INTRODUCCIÓN
Como se indicó en la introducción del libro, el primer
principio de la Termodinámica no es otra cosa que la ley
de la conservación de la energía, aplicada a un proceso en
el que intervengan o puedan intervenir calor y/o energía
interna, que son las energías que la Termodinámica aporta
a la Física.

José Agüera Soriano 2011 3


ENERGIA INTERNA Y CALOR

F
II energía interna
F
h
u = u(T,v)
I
SISTEMA A calor
TB > TA Q Q
SISTEMA B

la energía interna es una propiedad del sistema.

el calor es una energía de paso que atraviesa la frontera


entre dos sistemas, como consecuencia exclusivamente de
una diferencia de temperatura entre los mismos.
José Agüera Soriano 2011 4
TRABAJO DE ROZAMIENTO
La experiencia anterior podemos hacerla también
calentando el sistema A con un ventilador por ejemplo
en lugar de con calor. Llamaremos a esta energía
trabajo de rozamiento y/o rozamiento interno Wr.
Wr

F
II
SISTEMA
F
h
I +
SISTEMA Q

Wr conviene separar conceptualmente


ambas energías
José Agüera Soriano 2011 5
PRIMER PRINCIPIO
F
II u1 + Q − W ' = u2
F
h
I
SISTEMA A Q = u 2 − u1 + W '
Q
SISTEMA B

El calor y el trabajo son energías de paso que cruzan los


límites del sistema: ambas energías modifican el estado del
mismo y con ello su energía interna; pero una vez que
pasaron, dejan de ser calor y trabajo.
José Agüera Soriano 2011 6
Convenio de signos
Q = u2 − u1 + W '
Wr

SISTEMA

+
+
Q W'
José Agüera Soriano 2011 7
Trabajo exterior W '= F ⋅ h
Trabajo interior W = ( p ⋅ S) ⋅ h
Libre expansión p⋅S > F W >W'
W = W '+ Wr
receptor
h
mecánico
SISTEMA

p·S
p ·S
F

I II
José Agüera Soriano 2011 8
Trabajo de expansión
Caso particular de trabajo interior
(cuando la transformación termodinámica está definida)
p
1 dW = ( p ⋅ S ) ⋅ dh = p ⋅ dv

2 p
A B 2
I dv II v W = ∫ p ⋅ dv
1
F
p ·S
2
área A12B = ∫ p ⋅ dv = W
1
dh
h
José Agüera Soriano 2011 9
2 depende del camino, p = p(v)
W = ∫ p ⋅ dv
1 no es pues función de estado
expansión dv > 0 W positivo
compresión dv < 0 W negativo
p

1
M W = área A1M2B −
−área A1N2B

2
N

A B
v1 v2 v
José Agüera Soriano 2011 10
Q = u 2 − u1 + W '
W = W '+ Wr

Q + Wr = u 2 − u1 + W
2
W = ∫ p ⋅ dv
1
2
Q + Wr = u 2 − u1 + ∫ p ⋅ dv
1

dQ + dWr = du + p ⋅ dv
José Agüera Soriano 2011 11
Trabajo de expansión
2
W = ∫ p ⋅ dv
1
Isócoras
Isobaras
Isotermas
Adiabáticas

José Agüera Soriano 2011 12


Isócoras
2
W = ∫ p ⋅ dv = 0
1

p 2'

v=K

p =K 1'
1 2

v1 v2 v
José Agüera Soriano 2011 13
Isobaras
2 2
W = ∫ p ⋅ dv = p ⋅ ∫ dv
1 1

p 2'
W = p ⋅ (v2 − v1 )
v=K

W = R ⋅ (T2 − T1 )
p =K 1'
1 2 gas perfecto
(p⋅v = R⋅T)
v1 v2 v
José Agüera Soriano 2011 14
Isotermas
gas perfecto (p⋅v = R⋅T)
2 R ⋅T 2
W = ∫ p ⋅ dv = ∫ ⋅ dv =
1 1 v
= R ⋅ T ⋅ (ln v 2 − ln v1 )

v2 p1
W = R ⋅ T ⋅ ln W = R ⋅ T ⋅ ln
v1 p2

José Agüera Soriano 2011 15


γ
Adiabáticas p ⋅ v = K
2 2 K 2 −γ
W = ∫ p ⋅ dv = ∫ ⋅ dv = K ∫ ⋅ dv = v
1 1 γ 1
v
1
v − γ +1  2 − γ
 K ⋅v ⋅v  1
 p ⋅ v 
= K ⋅  =  =
 
 − γ + 1  γ −1 
 1  2  γ −12

p1 ⋅ v1 − p 2 ⋅ v2 R ⋅ (T1 − T2 )
W= W=
γ −1 γ −1
gas perfecto
José Agüera Soriano 2011 16
EJERCICIO
3
100 dm N2 se expanden de 7 bar a 1 bar.
a) si la transformación fuera isoterma,
b) si fuera adiabática (γ = 1,4).
p1 1 p1 = 7 bar

T
=K

p2
2 2' p2 = 1 bar
v1 v2 v
José Agüera Soriano 2011 17
Isoterma p1
W = p1 ⋅ V1 ⋅ ln
p2
5 2 3
W = 7 ⋅10 N/m ⋅ 0,1 m ⋅ ln 7
p1 1 p1 = 7 bar
W = 136,2 ⋅10 3 J = 136,2 kJ
T
=K

p2
2 2' p2 = 1 bar
v1 v2 v
José Agüera Soriano 2011 18
Adiabática
p1 ⋅ v1 − p 2 ⋅ v2 p1 ⋅ V1 − p 2 ⋅ V2
W = m⋅ =
γ −1 γ −1
1/ γ
v2 V2  p1 
= =   = 71 / 1,4 = 4,015
p1 1 p1 = 7 bar v1 V1  p 2 

7 ⋅10 5 ⋅ 0,1 − 10 5 ⋅ 0,4015


W= =
T 1,4 − 1
=K
= 74,62 ⋅10 3 J = 74,62 kJ

p2
2 2' p2 = 1 bar
v1 v2 v
José Agüera Soriano 2011 19
Trabajo útil 2
Wu = ∫ ( p − p a ) ⋅ dv − Wr
1
2
Wu = ∫ ( p − p a ) ⋅ dv
1
2
Wu = ∫ p ⋅ dv − p a ⋅ (v2 − v1 )
1
receptor p
h
mecánico
si Wr= 0,
pa ΣW= Σ Wu
p ·S
F
pa p = pa

I II v
En transformaciones cerradas, o ciclos, la presión atmosférica
queda compensada. El área del ciclo no se ve afectada.
José Agüera Soriano 2011 20
Trabajo efectivo
We = Wu − Wm (Wm = rozamientos mecánicos)

EXPANSIÓN COMPRESIÓN

We We
Wm
Wu Wa Wu Wm
Wa
W'
W'

W' W'
Wr
sistema Wr
W
W sistema
José Agüera Soriano 2011 21
SISTEMAS ABIERTOS
Energía de un flujo.
interna (u), presión (p/ρ = p⋅v)
2
cinética (c /2), posición (g⋅z)
c2
ε = u + + p⋅v + g ⋅ z
2
Entalpía
h = u + p ⋅v h = h( p,T )

2
c
ε =h+
2
José Agüera Soriano 2011 22
Primer principio en función de la entalpía
h = u + p⋅v
du + p ⋅ dv = dh − v ⋅ dp,
dQ + dWr = du + p ⋅ dv

dQ + dWr = dh − v ⋅ dp

2
Q + Wr = h2 − h1 − ∫ v ⋅ dp
1

José Agüera Soriano 2011 23


Ecuación de la energía
ε1 + Q − Wt = ε 2 ⇒ Q = ε 2 − ε1 + Wt
2 2
c2 − c1
Q = h2 − h1 + + Wt
Q 2
I
dQ = dh + c ⋅ dc + dWt

Wt
II

José Agüera Soriano 2011 24


Trabajo técnico
Primer principio en función de la entalpía:
2
Q + Wr = h2 − h1 − ∫ v ⋅ dp
1

Ecuación de la energía:
2 2
c2 − c1
Q = h2 − h1 + + Wt
2

c12 − c22 2
Wt = − ∫ v ⋅ dp − Wr
2 1

José Agüera Soriano 2011 25


COMPENDIO
ecuación de la energía
2 2
c2 − c1
Q = h2 − h1 + + Wt
2
dQ = dh + c ⋅ dc + dWt
trabajo técnico
2 2
c1 − c2 2
Wt = − ∫ v ⋅ dp − Wr
2 1
dWt = − c ⋅ dc − v ⋅ dp − dWr
José Agüera Soriano 2011 26
Representación − ∫ v ⋅ dp

p 2
A 1
área A12B = − ∫ v ⋅ dp
1

dp
v
2
B
v
José Agüera Soriano 2011 27
Valoración de la integral

− ∫ v ⋅ dp

Isócoras
Isobaras
Isotermas
Adiabáticas
José Agüera Soriano 2011 28
Isobaras
2
− ∫ v ⋅ dp = 0
1

Isócoras
2
− ∫ v ⋅ dp = v ⋅ ( p1 − p 2 )
1

2
− ∫ v ⋅ dp = R ⋅ (T1 − T2 )
1
gas perfecto
José Agüera Soriano 2011 29
Isotermas
gas perfecto (p⋅v = R⋅T)
2 2 R ⋅T
− ∫ v ⋅ dp = − ∫ ⋅ dp =
1 p 1

= R ⋅ T ⋅ (ln p1 − ln p 2 )

p1 v2
W = R ⋅ T ⋅ ln W = R ⋅ T ⋅ ln
p2 v1

José Agüera Soriano 2011 30


γ
Adiabáticas p ⋅ v = K
2 1 K 1 −1 / γ
− ∫ v ⋅ dp = ∫ 1/ γ
⋅ dp = K ⋅ ∫ p ⋅ dp =
1 2 2
p
1−1 / γ 1 −1 / γ 1 1
p  K⋅p ⋅ p   v⋅ p 
= K ⋅  =γ ⋅  =γ ⋅  
 1 − 1/ γ   γ − 1   γ −12
 2  2
2 p1 ⋅ v1 − p 2 ⋅ v2
−∫ v ⋅ dp = γ ⋅
1 γ −1
2 R ⋅ (T1 − T2 )
−∫ v ⋅ dp = γ ⋅
1 γ −1
gas perfecto
José Agüera Soriano 2011 31
IRREVERSIBILIDAD

proceso irreversible
destrucción de exergía
generación de anergía
transformación de exergía en anergía

Estaríamos hablando del mismo concepto

José Agüera Soriano 2011 32


IRREVERSIBILIDAD MECÁNICA
interior y exteriormente irreversible
Wr > 0 y Wm > 0

interior irreversible y exteriormente reversible


Wr > 0 y Wm = 0

interior reversible y exteriormente irreversible


Wr = 0 y Wm > 0
interior y exteriormente reversible
Wr = 0 y Wm = 0.
José Agüera Soriano 2011 33
interior reversible y exteriormente irreversible
Wr = 0 y Wm > 0
interior y exteriormente reversible
Wr = 0 y Wm = 0.

en ambos casos hablaríamos de


transformación reversible (Wr = 0)

José Agüera Soriano 2011 34


PROCESOS EQUIVALENTES
El sistema realiza la misma transformación
termodinámica utilizando energía de igual calidad.

sistema
SISTEMA
sistema
SISTEMA
V
A

a
(a) b
(b)

trabajo eléctrico = V ⋅ I ⋅ t = Wr
José Agüera Soriano 2011 35
Estados posibles en sistemas adiabáticos (Q = 0)
p
A 1
A-B adiabática: Q = 0 Wr = 0
2
3'
B
3 2'
v

V
A

Solo son posibles de alcanzar los estados que quedan por


encima de la adiabática que pasa por el estado de partida
José Agüera Soriano 2011 36
Transformaciones en sistemas adiabáticos

p SI SI
NO SI

adi
abá
tica
NO SI

T=K
ad SI
iab
áti
ca
SI
NO
NO
v
José Agüera Soriano 2011 37
Transformaciones en sistemas adiabáticos
Se puede pasar de 1 a 2
p s A A por infinitos caminos,
ic a A
b át pero no por todos; sólo
a
adi
A A
6 por aquellos en los que
A 5
cada estado conseguido
4 esté por encima de la
adiabática que pasa por
2 el estado anterior.
3
M

v
José Agüera Soriano 2011 38
Signo del calor (Wr = 0)

p Q =SI 0
+Q
SI

−NO
Q + SI
Q
adi
abá
tica
−Q
NO + SI
Q

ad
iab
+SIQ
áti
ca
SIQ =0
−Q
NO
−Q
NO
v
José Agüera Soriano 2011 39
EJERCICIO
¿Se pueden realizar las transformaciones de la figura?
a) Q = 0
1-2. Si (irreversible)
p
2-3. Si (irreversible)
2 isoterma 3-4. Si (reversible)
4-1. NO
3
A2 adiabática

4
1
A1 A3 A adiabáticas
v
José Agüera Soriano 2011 40
b) Wr = 0
1-2. + Q
p 2-3. + Q
2 isoterma
3-4. Q = 0
4-1. − Q
3
A2 adiabática

4
1
A1 A 3 adiabáticas
v
José Agüera Soriano 2011 41
LEY DE JOULE
u = u (v, T ) Q = u 2 − u1 + W '
Gases (para todos los gases obtuvo el mismo resultado)
T2 = T1
T u = u (T )

V paredes
vacío
sistema B adiabáticas

José Agüera Soriano 2011 42


No quedó muy conforme, con lo que en unión de Lord Kelvin se
hizo la experiencia en un sistema abierto. La ventaja de éste es que,
una vez alcanzada la temperatura de régimen, las mediciones no
quedarían falseadas por cesiones de calor a la pared.
2 2
c2 − c1
Q = h2 − h1 + + Wt h2 = h1
2
u2 + p2 ⋅ v2 = u1 + p1 ⋅ v1 u 2 = u1
u = u (T ) h = h(T )
T1 T2
p1>p2

Sólo cuando se ensayó


con H2 (gas perfecto):
p1 p2 T2 = T1
pared adiabática
José Agüera Soriano 2011 43
James Prescott Joule
(Salford, Reino Unido,
1818-1889)

José Agüera Soriano 2011 44


William Thomson,
Lord Kelvin
(Belfast, 1824-1907)

José Agüera Soriano 2011 45


CAPACIDADES CALORÍFICAS
dQ + dWr dQ + dWr c ⋅ dt = du + p ⋅ dv
C= c= c ⋅ dt = dh − v ⋅ dp
dt dt
Capacidad calorífica a volumen constante
Capacidad calorífica a presión constante
 du   dh 
cv =   = cv (v, T ) cp =   = c p ( p, T )
 dT  v  dT  p
Capacidad calorífica de las adiabáticas
c(adiabática) = 0
Capacidad calorífica de las isotermas
c(isoterma) = ± ∞
José Agüera Soriano 2011 46
Signo de las capacidades caloríficas
transformación 1-2: c = +/+ = +
p transformación 1-3: c = −/− = +
5 transformación 1-4: c = +/− = −
transformación 1-5: c = −/+ = −

2
1
c=
+
c=

8
(ad (isot
0

iab erm
áti a)
3 ca
) 4
v
José Agüera Soriano 2011 47
gases perfectos
du dh
cv = = cv (T ) cp = = c p (T )
dT dT
dh du
h = u + R ⋅T = +R
dT dT
c p = cv + R igualdad de Mayer

Según la teoría cinética de gases las capacidades caloríficas no


dependen de la temperatura (lo que sólo es verdad para los
monoatómicos):
gases monoatómicos, cv = (3/2)·R cp = (5/2)·R
gases biatómicos, cv = (5/2)⋅R cp = (7/2)·R
gases triatómicos, cv = 3⋅R cp = 4⋅R
José Agüera Soriano 2011 48
Ecuación de las adiabáticas
dQ + dWr = du + p ⋅ dv = 0 dQ + dWr = dh − v ⋅ dp = 0

dh v ⋅ dp c p ⋅ dT c p dv dp
=− = ⋅ + =0
du p ⋅ dv cv ⋅ dT cv v p
(c p / cv ) ⋅ ln v + ln p = ln K γ = c p cv
γ
p⋅v = K

gases monoatómicos, γ = 5/3 = 1,66


gases biatómicos, γ = 7/5 = 1,40
gases triatómicos, γ = 4/3 = 1,33
José Agüera Soriano 2011 49
origen
origen del
del universo?
universo?

José Agüera Soriano 2011 50

You might also like