DRAMA

(from the Greek dran- to do) is prescribed as an art from dealing with beauty particularly as it is
found in the imitation of human action from nature. It is also defined as a story presented on the
stage by actors impersonating characters in a given situation. This story, written in the form of
dialogue, is called play. Unlike other literary works, the drama involves three other elements aside
from the playwright, actors and his play, namely: a theater, actors (and director), and an audience

DULA

-Ito isang uri ng akda na naglalarawan ng buhay o ugali ng mga tao sa pamamagitan ng mga
usapån o dayalogo, at sa mga ikinikilos ng mga pangunahing tauhan na ginaganap sa isang
tanghalan.

Example ng tagalog drama o dulang tagalog

KAHAPON, NGAYON AT BUKAS (Buod)

Aurelio Tolentino

(Ibinuod)

Sa isang bakuran na may sagingan at iba pang halaman sa tabi nagdiriwang ang lahat para kay
Asalhayop.Sa gitna ng kasiyahan, dumating si Inangbaynkasama si Tagailog.Pinagsabihan ni
Inangbayan ang lahat ng kanyang mga anak ngunit tinawanan lang siya ng mga ito. Nagsagutan si
Inangbayan at si Asalhayop. Nasaktan si Inangbayan sa pagkampi ng kanyang mga anak kay
Asalhayop kay ipinakita niya sa mga ito ang mga libingan ng mga ninuno nilang namatay sa
labanan. Lumuhod ang lahat ngunit nanatiling nakatayo si Asalhayop kaya tumatangis na lumakad
palayo si Inangbayan. Dahil sa sinabi ni Inangbayan kinumbinsi ni Tagailog ang lahat npara
sumama sa kanya sa digmaan.

Dahil sa pagiging ganid, isinumbong ni Asalhayop sina Tagailog at mga kasama nito kay
Haringbata ngunit hindi nila alam na lihim na nakikinig si Inangbayan sa kanilang usapan. Binigyan
si Asalhayop ng salapi ni Haringbata bilang pambayad at isang taliba para makapasok sa bahay ni
Haringbata si Asalhayop.

Hinanap ni Asalhayop si Tagailog at sinabing siya'y sasama sa digmaan ngunit dumating si

Inangbayan at isiniwalt ang kataksilan ni Asalhayop. Dahil sa kalapastanganang ginawa ni
Asalhayop,siya'y pinatay ni Tagailog.

Napatay ni Tagailog si Haringbata at nanalo sila. Biglang dumating si Dilat na Bulag at Matanglawin
at sinabing may mangyayaring sakuna at masusupil lang ito kung sila ay makikipagpatiran sa kanila.
Kaya nagkasundo ang bawat panig na makipagsanduguan sa isa't-isa.
WALANG SUGAT
Ni Severino Reyes

BUOD:

Tulak ng bibig, kabig ng dibdib ang pag-ibig ni Julia kay Tenyong, taal na kulturang Pinay na kung tawagin
ay hele hele bago quiere.

Pinapahirapan ng mga Frayle ang mga bilanggong Pilipino, na inakusahang mga filibusterismo o kaya ay
myembro ng Mason. Lalo ang ama ni Tenyong na si Kapitan Inggo.

Nilinlang ng mga Frayle ang mga dalaw ng mga bilanggo, sa pagkukunwaring nirerespeto nila ang
karapatang pantao. Ngunit kabaliktaran ang nangyayari. Namatay si Kapitan Inggo at di nakayanan ni
(Ina) Putin ang nangyari at hinimatay.

Nag-alsa ang mga kalalakihan. Sigaw ng patriotismo. Dahil ang inang bayang ay inaapi na nang tatlong
daang taon. Sinugod ng mga Katipunero ang estacion ang Guiguinto.

Ipinagkakayari ni (Ina) Julia ang anak niyang si Julia kay Miguel na anak ni Tadeo.

Inutusan ni Julia si Lucas na ipagsabi kay Tenyong na ipinagkakayari na ng (Ina) Juana niya kay Miguel at
naitakda na ang petsa ng kasal.

Hindi lamang taumbayan ang may sentimyento sa mga kolonisador, kundi mga Paring Pilipino tulad ni
Pari Teban.

Inestorya ni Lucas kay Tenyong ang dalawang uri ng Pilipinong bumugbog sa kanya: ang taksil ng bayan,
ang Makabebe (Macabebe Scouts) at ng mga Katipunero.

Nalungkot si Tenyong nang nalaman ikakasal na si Julia. Kasama ang mga Katipunero, bumaba sila sa
bayan. Nagkunwaring sugatan si Tenyong upang makasal kay Julia. Iyon nga ang nangyari, ikinasal sila.
Sila rin sa huli. At hindi sugatan ang kanilang pag-iibigan.

Biography
A biography (from the Greek words bios meaning "life", and graphos meaning "write") is an account
of a person's life, usually published in the form of a book or essay, or in some other form, such as a
film.
Ang talambuhay (mula sa pinagsamang mga salitang "tala" at "buhay" na may diwang "tala ng buhay")
o biyograpiya ay isang anyo ng panitikan na nagsasaad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao hango sa
mga tunay na tala, pangyayari at impormasyon.
https://tl.wikipedia.org/wiki/Talambuhay

Example:
The Great Malayan
By Carlos Quirino

First penned for the 1938 Commonwealth Biography contest, Carlos Quirino's The Great Malayan is
a sweeping and majestic life story of the Philippine national patriot, Jose Rizal. Epic in scope,
brimming with drama and insight, the novel is a masterful study of Rizal's brief but brilliant life,
from Kalamba to Bagumbayan. In his book, Mr. Quirino paints the many faces of Rizal in stark and
colorful hues against the tumultuous backdrop of a nation in search of its identity and ultimately, its
freedom.

The Great Malayan: The Biography of Rizal

By Carlos Quirino
Date published: 1958(1940)
Place: Manila
Si Pepe o "Jose Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda" ay ipinanganak sa bayan ng
Calamba noong ika 19 ng Hunyo taong 1861. Tatlong araw matapos ipanganak ay
bininyagan si Pepe sa tulong ng paring si Rufino Collantes.

Si Pepe ay ikapito sa labing isang magkakapatid

Sa lahat ng kapatid ni Rizal ay tanging si Concepcion o Concha ang hindi umabot ng
wastong edad. Si Concha ay nagkasakit at namatay noong tatlong taong gulang pa lamang.
Kaya't si Rizal ay lubhang nagdalamhati.

Noong tatlong taong gulang pa lamang ang batang si Pepe ay marunong na itong magbasa ng
alpabetong Filipino sa tulong na rin ng kanyang ina.

Inupahan din ng kanyang ama ang isang tutor na nag ngangalang Leon Monroy upang si
Rizal at mahasa pa sa pagbasa at pagsulat.

Si Monroy ay kaklase din ng kanyang ama.

Sa loob ng limang buwan ay tinuruan din nito ang batang si Rizal ng salitang espanyol at
latin. Bukod dito ay naging tutor din ni Rizal sina Maestro Celestino at Maestro Lucas
Padua.

Noong mga panahong ding iyon ay tinulungan din ng kanyang tiyo Manuel (Na pinsan ng
kanyang ina) ang payat pa noong si Rizal upang maging malusog ang pangangatawan nito.

Taong 1869, sa edad na walo ay naisulat ni Rizal ang tulang "Sa Aking Mga Kabata". Sa
taong ding ito unang nag aral si Rizal sa Biñan, Laguna sa pangangalaga ni Maestro
Justiniano Aquino Cruz. Kasama ang nakatatandang kapatid na si Paciano ay nagtungo sila
sa bahay ng guro.

Ang eskwelahan ay sa mismong tahanan din ng Maestro na dati ring guro ni Paciano.

Sa larangang akademiko ay nanguna si Rizal sa eskwelahang iyon.

Taong 1875 sa edad na 15, nag aral si Rizal sa Ateneo Municipal de Manila at nagtapos sa
kursong Bachelor of Arts Degree na may pinakamataas na parangal.

Nag aral din si Rizal ng kursong Philosophy ngunit noong taong 1878 ay nagpasyang lumipat
sa kursong may kinalaman sa Ophthalmology sapagkat ang kanyang ina ay nagkaroon ng
sakit sa mata.

Taong 1882 ang unang pag luwas ni Rizal ng bansa patungong Espanya. Dito ay
nagpakadalubhasa si Rizal sa pagiging espesyalista sa mata sa ilalim ng tanyag na si
Professor Otto Becker.

Bukod sa pagiging doktor ay isa ring pintor, iskultor, guro, farmer, manunulat, bihasa sa
fencing at martial arts. Hindi lang dito bihasa si Rizal, maging sa iba't ibang lengwahe ay
alam nito. Sumatotal ay dalawamput dalawang lenguwahe ang kanyang alam.

Sa larangan nang pag-ibig ay naging makulay din istorya ni Rizal. Sa katunayan ay mahigit
sampung babae ang napaibig ni Pepe at ito ay sina:

1. Segunda Katigbak
2. Binibining L
3. Leonor Valenzuela
4. Leonor Rivera
5. Consuelo Ortiga
6. O Sei San
7. Gertrude Beckett
8. Nellie Boustead
9. Suzanne Jacoby
10. Suzanne Jacoby
11. Josephine Bracken
Taong 1895 sa Dapitan, si Josephine Bracken ay nakilala at nakatuluyan ni Rizal. Bagamat di
kasal sa simbahan ay nagsama sila bilang mag asawa. Nag karoon sila ng isang anak ngunit
kalauna'y namatay din matapos makunan si Josephine.

Noong August 1, 1896 nang magpasyang umalis si Rizal at si Josephine patungong Cuba
ngunit sa Espanya pa lamang ay naaresto na si Rizal at ikinulong sa Barcelona noong
October 6, 1896. Ang pagiging kaanib di umano ni Rizal sa katipunan ang naging dahilan ng
kanyang pagkakakulong. Noong araw ding iyon ipinadala si Rizal pabalik ng Pilipinas at
ikinulong sa Fort Santiago at doon ay nahatulang mamatay.

Noong Disyembre 30, 1896 alas siyete ng umaga, binaril at namatay si Jose Rizal.

Ang pambansang bayani ng Pilipinas.

https://www.marvicrm.com/2017/09/talambuhay-ni-jose-rizal-buod

Quezon, the man of destiny

(Manuel Luis Quezon)
By: Carlos Quirino
Date published: 1938
Si pangulong Manuel Luis Quezon ay isinilang noong ika 19 ng Agosto taong 1878 sa Baler,
probinsya ng Tayabas (na ngayon ay Aurora).

Ang kanyang ama ay si ginoong Lucio Quezon at ang kanyang ina naman ay si ginang Maria
Molina. Ang kanyang magulang ay kapwa guro.

Si Quezon ay nagtapos ng sekondarya sa Letran High School. Kumuha naman sya ng

kursong Bachelor of Arts sa Unibersidad ng Sto. Tomas at nagtapos bilang Suma Cum
Laude.

Sa UST na rin itinuloy ni pangulong Quezon ang abogasya at nakapasa sa bar exam noong
1903.

Nagtayo si Quezon ng sariling law office at kalaunay naging tanyag sa mga kasong
ipinanalo. Ngunit nagpasya ring ipasara ni Quezon ang kanyang law office kapalit ng
pagkakatalaga bilang Fiscal ng Mindoro.
Tumakbo si Quezon bilang Gobernador ng Tayabas at kalaunay nanalo sa tulong ng mga
taga suporta.

Si Quezon ay ikinasal kay Aurora Aragon noong ika 17 ng Disyembre. Sila ay may apat na
anak at ito ay sina Maria Aurora, Maria Zeneida, Luisa Corazon Paz at Manuel Quezon Jr.

Naging senador si Quezon noong 1916 at kalaunay naging senate president hanggang taong
1935. Si Quezon ang may hawak ng record bilang pinakamatagal na naging senate president
sa loob ng (19) labing syam na taon.

Taong 1935 ay nahalal naman sa pagka pangulo ng republika ng Pilipinas si Quezon. Naging
kalaban nya sa botohan ang karibal na si Emilio Aguinaldo at Gregorio Aglipay.

Nagsilbi si Pangulong Manuel Quezon bilang pangulo sa loob ng dalawang termino mula
1935 hanggang 1944.

Namatay si Pangulong Manuel Quezon sa sakit na tuberculosis noong August 1, 1944.

https://www.marvicrm.com/2017/09/talambuhay-ni-manuel-l-quezon-buod

Other form of literature

“Visayan literature”

Halimbawa ng maikling kwento

Si Anabella
By Magdalena Jalandoni
Published: 1938
Translated by Corazon Villareal

“Si Anabella”
Isang pagunitang paglalakbay sa panahon ng dekada
treinta ang kuwentong “Si Anabella.” Isang gabing
maliwanag ang buwan at mga bituin, hinarana ng
binata ang dilag ng kaniyang biyolin. Sa himig ng
isang buong orkestra, sumayaw sila sa malawak na
sala ng malapalasyong tahanan ng binata. Nguni’t
ang binata’y mayaman, at inilayo siya ng kaniyang
ina sa pinupusuan. Subalit buong tiyagang
naghintay si Anabella sa pagbabalik nito, at sa wakas
sila ay muling nagsama.
“Anabella”
is a nostalgic trip to the ‘30s. The beau serenades his love with a
violin on a moonlit and starry night, they dance in
the spacious sala of his palatial home to the strains
of a full orchestra, they are the envy of everyone
on the dancefloor. But he is rich and his mother
takes him away from his lover. Anabella, however,
waits patiently for his return and eventually they
are reunited.

Example ng visayan poem

Hiligaynon – Ang Guitara

Author: Magdalena Jalandoni

Ang baw-ing nga mga dalan

Kon hadkan kag pisili-on
Sang bulan nga naga usad
Kag mangin-angay sa sulu.
Upod sa kulas sang hangin
Nga halus gain bati-on
Ang guitara nagabuuylog
Sa hinay nga hlibi-on
Sa pagsuguid sang kasakit
Nga una niyang guinmulu.

Halin sa patag kag bukid

Nga sang bulan napawa-on
Halin sa payag nga diotay
Nga daw guinbuksan sing hungod
Pamati-I kay gatu-aw ang
Nahut niyang bala-an
Sang panaghoy nga sa gugma
Kag sa kamingaw matungod.

Kag ayhan sa kasingkasing

Sang gakuskos nga tag-iya

May unay nga kasulub-on

Nga dili didto makakas
Kay samtang nagalanton
Ang tagsa ka nahut niya
Wala sing dili mawili
Sa pagpamati sa iya
Wala sing dili bumatyag
Sing kasulub-on nga lakas.

http://www.ethnicgroupsphilippines.com/arts-and-culture/filipino-
voices/hiligaynon%E2%80%93ang-guitara/

Tagalong version
Ang Gitara
Salin ni Winton Lou Ynion

Ang liblib na mga daan

kung patingkarin at hagkan
Ng maliwanag na sikat ng buwan
at naging katulad ng tanglaw
Sa hihip ng hangin ay sumasabay
na di halos mapakinggan
Ang gitara’y nakikisaliw
sa impit na hikbi
Sa pagpapahayag ng pasakit
na una niyang dinanas.

Mula sa kapatagan at kabundukan

na nasisinagan ng buwan
Mula sa munting dampa
manapa’y sadyang binuksan
Pakinggan mo’t tumutugtog
ang lumang gitara
Pakinggan mo at nagsusumamo
ang banal na bagting niya
Ng taghoy na sa pag-ibig
at sa pighati nakalaan.

At sa puso kayâ
ng tumutugtog na may-ari
May taglay na kalungkutan
na hindi maiwaksi
At habang tumutugtog
ang bawat bagting niya
Walang hindi maaaliw
sa pakikinig sa kaniya
Walang hindi nakararamdam
ng lubos na kapighatian.
https://www.facebook.com/notes/komisyon-sa-wikang-filipino/daniw-
filipinas-magdalena-jalandoni/634197890084646/