Communities

DFOUSJD!
NBHB[JOF
PWFSIFJE
KBBSHBOH!:-!OVNNFS!5-!PLUPCFS!3121

Prins Constantijn:
‘ICT moet de
economie redden’

Social media
expert maakt
werk ambtenaren
makkelijker

AIVD waarschuwt
voor spionnen

Hoe verdienen we
ons brood in 2040?

Hyves verbindt
Nederland

Landgraaf stort zich

op Twitter-avontuur

’s-Hertogenbosch
inspireert tot
deelname sociaal
netwerk
DFOUSJD!
NBHB[JOF
PWFSIFJE

$PMPGPO

&JOESFEBDUJF
Jeroen Wolbers

3FEBDUJF
Noor Ferket
Ben van Lier
Esther Lutterman
Lidwien Meijers
Jeroen Wolbers

'PUPHSB¾F
Rob Cornelder
Gerard van Hal
Jeff Jasper
Arjen de Lange
Mirjam van der Linden
Peter van de Meer
Willem Jan Ritman

3 Voorwoord
0OUXFSQ
Offermans Design bv
Valkenswaard 4 Interview
Prins Constantijn geeft visie op Digitale Agenda 2020
%SVL
Drukkerij Atlas BV
Soest 9 Visie
8*-5
6
;*$)
"#0//&3&/

Social media expert Kim Spinder maakt werk ambtenaren
3FEBDUJFBESFT
Centric IT Solutions
01
0/;&
&-&,530/*4$)&
makkelijker
Postbus 1099 /*&684#3*&'
$&/53*$
&."(";*/&


12 News
."*-
%"/
/""3

5602 BB Eindhoven
tel: (040) 260 49 11
e-mail: redactie.overheid@centric.eu
&."(";*/&07&3)&*%!$&/53*$&6
14 Interview
7FSTDIJKOJOH
077
"#0//&.&/5
&."(";*/& Kwetsbaarheidsanalyse AIVD brengt grote spionagerisico’s
Het magazine voor de Overheid
verschijnt vier keer per jaar. in beeld

"CPOOFNFOUFO
FO

BESFTXJK[JHJOHFO
18 A view on
Centric
Wat gebeurt er wereldwijd op het gebied van social media?
Binnendienst Lokale Overheid
Postbus 338
2800 AH Gouda
20 Interview
tel: (0182) 34 57 01 Hyves verbindt Nederland

3FBDUJFT
Reacties op artikelen, gepubliceerd
24 Performance
in dit blad, zijn altijd welkom. De Landgraaf stort zich op Twitter-avontuur
redactie houdt zich echter wel het
recht voor ingezonden stukken in te
korten in geval van ruimtegebrek.
26 User ID
’s-Hertogenbosch inspireert tot deelname sociaal netwerk
$PQZSJHIU
Alle rechten voorbehouden. Niets
uit deze uitgave mag worden
29 Events
verveelvuldigd, opgeslagen in een
automatisch gegevensbestand of 30 Interview
openbaar gemaakt, in enige vorm of
Hoe verdienen we ons brood in 2040?
op enige wijze, hetzij elektronisch,
mechanisch, door fotokopieën,
opnamen, of enige andere manier, 34 Events
zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de redactie.
*O
EF
CBO
WBO
DPNNVOJUJFT
Terwijl de blaadjes alweer langzaam van de boom
vallen, denk ik nog even terug aan de heerlijke
zomermaanden. Een zomer die volop in het teken
stond van het wereldkampioenschap voetbal in
Zuid-Afrika. Ons koude kikkerlandje dat steeds meer
in de ban raakte van de Oranje-gekte. Als één
community stonden we achter Oranje en voelden
we ons verbonden met de strijd van de Nederlandse
sporters, bijna tienduizend kilometer hiervandaan.
Door deze saamhorigheid, groeide ook het aantal
Nederlanders, dat zich op één of meerdere digitale
communities met elkaar verbonden voelt met elkaar,
tot grote hoogten. Populaire social media als Twitter,
LinkedIn en Hyves draaiden voor en na de wedstrijden
overuren. Zowel nationaal als internationaal werd
menig record verbroken. Zo las ik laatst dat na afloop
van de gewonnen wedstrijd van Japan tegen
Denemarken er gemiddeld 3.282 tweets per seconde
verstuurd werden. Na de winst van Oranje op Uruguay
verstuurden in een uur tijd bijna 101.000 mensen
een berichtje op Hyves.
Het geeft eens te meer aan dat het belang van social
media niet meer is weg te denken uit onze samen-
leving. We verplaatsen ons steeds meer naar de
virtuele ontmoetingsplaats op het internet. Online
communities waar mensen die dezelfde interesses en
passies met elkaar delen herhaaldelijk samenkomen.
Of het nu gaat om sport, of politiek. Reizen of
gezondheid, voor praktisch elk thema is wel een
online gemeenschap te vinden.
Dat onze klanten de weg naar een online community
ook gevonden hebben, leest u in dit magazine. Zo
hebben twee senior ICT-engineers van de gemeente
’s-Hertogenbosch het initiatief genomen om op
LinkedIn een aparte gebruikersgroep in te richten
voor een applicatie van Centric. Daarnaast heeft de
gemeente Landgraaf een begin gemaakt om haar
burgers via Twitter van actuele nieuwsfeiten te voor-
zien. Als onze klanten meegaan in deze ontwikkeling
is het goed dat er op de markt specialisten zijn, die WPPS
de overheid daarmee kan helpen. Een social media
expert met veel ervaring binnen gemeenteland en de XPPSE
CEO bij Hyves praten u in deze editie niet alleen bij
over de do’s en don’ts van social media, maar ook over
de toekomstige ontwikkelingen.
De mogelijkheid om online te communiceren met
mensen vanuit de hele wereld met dezelfde passies
en interesses heeft voor mensen veel voordeel. Toch
hebben virtuele gemeenschappen ook de nodige
vormen van vrees opgeleverd. De AIVD kwam onlangs
met een alarmerend rapport over de toename van
spionageactiviteiten van buitenlandse inlichtingen-
diensten en onze kwetsbaarheid daarin. Virtuele
gemeenschappen kunnen namelijk bij uitstek dienen
als broedplaats voor spionnen. In een interview geeft
de AIVD aan waarom gemeenten extra waakzaam
moeten zijn.
Voor het werken met online communities en de
verdere ontwikkeling daarvan is een goede ICT-infra-
structuur natuurlijk een absolute must. Dit geldt
ook voor het aanpakken van de maatschappelijke
problemen, waar we binnen Europa de komende
decennia mee te maken krijgen. Dat ICT daarin een
grote rol gaat spelen, leest u in ons openingsinterview
met Prins Constantijn, die als senior adviseur mede-
verantwoordelijk is voor de uitrol van de Digitale
Agenda binnen Europa.
Ik wens u veel leesplezier!
Noor Ferket
Directeur Public Sector Solutions
8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z )
D@ID7:G'%&%
JOUFS
WJFX

JOUFS
WJFX

´
*$5
NPFU


EF
FDPOPNJF

SFEEFOµ
* 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
Prins Constantijn geeft zijn visie op Digitale Agenda 2020
"MT
XF
FDPOPNJTDIF
HSPFJ
XJMMFO
SFBMJTFSFO
FO
PO[F
XFMWBBSU
XJMMFO
CFIPVEFO
NPFU
&VSPQB
PQ
EJHJUBBM
HFCJFE
EF
UFVHFMT


TUFSLFS
BBOUSFLLFO
%BU
TUBBU
JO
EF
%JHJUBMF
"HFOEB
EJF
FVSPDPNNJTTBSJT
/FFMJF
,SPFT
BGHFMPQFO
KVMJ
JO
#SVTTFM
QSFTFOUFFSEF


%F
%JHJUBMF
"HFOEB

HFFGU
EF
QSJPSJUFJUFO
WBO
EF
&VSPQFTF
$PNNJTTJF
XFFS
WPPS
EF
LPNFOEF
WJKG
KBBS
PQ
IFU
UFSSFJO
WBO
EF


EJHJUBMF
TBNFOMFWJOH
WPPS
BMMF
&VSPQFTF
CVSHFST
1SJOT
$POTUBOUJKO
WBO
0SBOKF/BTTBV
IFFGU
SVJNF
FSWBSJOH
PQ
IFU
HFCJFE
WBO

UFMFDPNNVOJDBUJF
FO
*$5
)JK
NBBLU
BMT
TFOJPS
BEWJTFVS
EFFM
VJU
WBO
IFU
OJFVXF
LBCJOFU
WBO
,SPFT
FO
JT
NFEFWFSBOUXPPSEFMJKL

WPPS
EF
VJUSPM
WBO
EF
%JHJUBMF
"HFOEB
CJOOFO
&VSPQB
%F
SFEBDUJF
WSPFH
IFN
OBBS
[JKO
WJTJF

Waarom is de Digitale Agenda geïntroduceerd als dé
belangrijkste internetstrategie voor Europa?
Omdat de Digitale Agenda moet, kan en zal bijdragen
aan het aan de praat krijgen van de Europese economie.
Het is bedoeld als positieve agenda naar de toekomst.
ICT is van belang voor de economische groei, het creëren
van banen en welvaart.
Daarnaast is ICT een onmisbaar element in het oplossen
van grote maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaat,
energie, transport en de zorg.
alleen al aan het openbreken van wegen en trottoirs.
Een groot deel van de investeringskosten zit simpelweg
in het spitwerk. De lokale regelgeving kan daarbij enorm
hinderen en zal dus aangepast moeten worden.
Daarnaast is de aanleg in dunbevolkte gebieden soms
niet rendabel voor bedrijven. Zonder overheidssteun
kom je er dus niet. Daarom zullen wij alle nationale en
regionale overheden nadrukkelijk aansporen te komen
tot publiek-private samenwerking voor de aanleg van
breedbandige verbindingen.

Waar denkt u dan aan?

We hebben bijvoorbeeld te maken met een sterk ver-
grijzende samenleving. Daardoor moeten we met minder
mensen voor meer mensen zorgen. De productiviteit
moet dus aanzienlijk omhoog als we hetzelfde niveau
´
/FEFSMBOE
NPFU
CJOOFO
&VSPQB

van zorg willen behouden. ICT is daar bij uitstek geschikt
voor, want de helft van de productiviteitsgroei is aan de
IFU
WPPSUPVX
OFNFOµ
toepassing van ICT te danken.

Hoe gaat u ervoor zorgen dat ICT optimaal wordt

ingezet om de grote maatschappelijke problemen
binnen Europa op te lossen?
De focus vanuit de Commissie ligt in eerste instantie op
het bevorderen van investeringen in breedband in alle
Europese lidstaten. Ultrasnel internet wordt onmisbaar
voor mensen en organisaties in de komende eeuw.
We hebben in de Digitale Agenda uitgesproken dat elke
Europese burger in 2013 toegang moet hebben tot
breedband en in 2020 tot snelheden boven de 30 MB.
Dat is nodig om grootschalig breedbandige communicatie-
toepassingen in bijvoorbeeld de energiesector, zorg of
het onderwijs uit te rollen. Eerst moet de infrastructuur,
de digitale snelweg, er liggen, voordat we de techno-
logische mogelijkheden optimaal kunnen benutten.
Wie moet ervoor zorgen dat die digitale infrastructuur
uiterlijk in 2013 is uitgerold?
De lidstaten moeten dit zelf oppakken. Door bedrijven te
stimuleren te investeren, door samen met die bedrijven
te investeren, of door het gewoon zelf te doen. En dat
alles uiteraard wel binnen de Europese staatssteun- en
mededingingsregels.
Is het zo simpel?
Nee dat niet. Er zijn uiteraard obstakels. Zo heeft elke
lidstaat te maken met allerlei overheidsregels die een
grote rol spelen bij de aanleg van de infrastructuur. Denk
Hoe gaat u dat doen?
Door erop te blijven hameren dat regionale overheden
de Europese structuurfondsen die ze ontvangen, investeren
in de digitale infrastructuur. Want deze investeringen zijn
nog relatief nieuw en onbekend en moeten concurreren
met andere doelstellingen van overheden. Daarom is het
onze taak overheden op alle niveaus hierover goed te
informeren. De tijd van afwachten tot de markt het
vanzelf doet, is allang voorbij. Dat kan de markt simpel-
weg niet alleen. We gaan vanuit de Commissie zelf meer
het voortouw nemen.
%JHJUBMF
"HFOEB
De ‘Digitale Agenda 2020’, die door de Europese Commissie is voor-
gesteld, moet een belangrijke bijdrage leveren aan de economische
groei in de EU. De Agenda heeft als doel de voordelen van het digitale
tijdperk over alle groepen van de samenleving te verspreiden. Hiervoor
bakent de Agenda zeven prioritaire actiegebieden af: verwezenlijking
van een digitale interne markt, vergroting van de interoperabiliteit,
versterking van het vertrouwen in en de beveiliging van het internet,
opvoering van de snelheid van de toegang tot het internet, verhoging
van de investeringen in onderzoek en ontwikkeling, verbetering van
digitale geletterdheid, en het gebruik van ICT om maatschappelijke
problemen als de klimaatverandering en de vergrijzing aan te pakken.
Verspreid over deze zeven gebieden worden in de Digitale Agenda een
honderdtal vervolgacties voorgesteld.

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z +
D@ID7:G'%&%
Overal in Europa is de situatie anders
voor wat betreft dekkingsgraad, eigen-
dom infrastructuur en aanwezige financië-
le middelen. Nederland heeft bijvoorbeeld
veel meer financiële mogelijkheden dan
een land als Polen. Hoe gaat u dat verschil
tussen de lidstaten managen?
De grootste uitdaging ligt in landen waar
nog geen of nauwelijks snel breedband is.
Door in breedband te investeren, kunnen
ze een gebrek in een voorsprong omzetten.
Een leuk voorbeeld van het ombuigen van
een nadeel in een voordeel is Nairobi. Daar
lopen ze met mobiel betalingverkeer voorop,
omdat er geen snelle internetverbinding
voorhanden is. Of kijk naar Estland, dat liep
op alle gebieden ver achter, maar door
gerichte keuzes is het binnen Europa één
van de koplopers op het gebied van
elektronische overheid en breedband-
toepassingen. Daarom willen wij de lid-
staten die achterblijven helpen door de inzet
van structuurfondsen en door best practices
uit andere gebieden met ze te delen.
We monitoren jaarlijks de voortgang in de
lidstaten. Identificeren de zwakke punten
en kunnen op basis daarvan actie onder-
nemen. Stilstaan is geen optie. Voor de
EU geldt bovendien dat de kracht van de
individuele lidstaten, het geheel versterkt.
Maar Europa is nog steeds een lappen-
deken van aparte landjes. Er is beslist nog
geen sprake van één digitale markt. We
kunnen als EU-landen veel van elkaar
leren, elkaar versterken. Daarom is de
Digitale Agenda ook bedoeld als motive-
rende factor, een verplichting aan onszelf.
, 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
Nederland loopt binnen Europa voorop
in publieke en private investeringen voor
breedbandaansluitingen. Moet Nederland
de prioriteiten daarom op andere gebieden
richten?
Nee, want voor Nederland is niet Europa,
maar de wereld de benchmark. Nederland
én de rest van Europa lopen achter op Azië
en de Verenigde Staten als het gaat om
glasvezelaansluitingen. Vooral de snelheid
van de Nederlandse infrastructuur kan ver-
der omhoog, net als het aantal mensen dat
is aangesloten op dat supersnel internet.
´&MLF
&VSPQFTF

CVSHFS
NPFU


JO

UPFHBOH

IFCCFO
UPU


CSFFECBOEµ

De upload-snelheden zijn op dit moment
nog te laag om grootschalig breedbandige
communicatietoepassingen in de gezond-
heidszorg of in het onderwijs uit te rollen.
Ook zien we in Nederland veel succesvolle,
lokale breedbandige initiatieven, die echter
veel problemen hebben bij het opschalen
naar een regionaal of nationaal niveau.
En dan zijn er de netwerkeffecten. Hoe
meer mensen zijn aangesloten, hoe hoger
het maatschappelijk en economisch nut.
Die netwerkeffecten van het internet zijn
bekend, maar beleidsmatig nog onvol-
doende onderkend.
Wat moet Nederland concreet doen om
binnen de voorgeschreven kaders van
de Digitale Agenda in ieder geval niet
achterop te raken bij de andere lidstaten?
Nederland heeft de potentie om voorop te
lopen als de centrale overheid, gemeenten
en het bedrijfsleven blijven investeren in
sneller breedband en in het scheppen van
een goed ondernemersklimaat. Daarnaast
moet Nederland proberen binnen Europa
het voortouw te nemen met het uitbuiten
van een aantal technologische ontwikkelin-
gen, waar het land in uitblinkt. Nederland
kan bijvoorbeeld een voortrekkersrol spe-
len in het effectief toepassen van ICT in het
elektriciteitsnet, of in de zorg. Als je daar
best practices voor ontwikkelt, kun je zelf
veel invloed uitoefenen en voorkom je dat
je achter andere landen aanloopt.
Door urgente problemen en de inzet van
een paar enthousiaste medewerkers van
bedrijven of overheden gebeurt dat op
lokaal niveau veel sterker dan landelijk.
Lokaal durft men zich sneller met nieuwe
technologische toepassingen te onderschei-
den, bijvoorbeeld op het gebied van
publieke dienstverlening en mobiliteit-
programma’s. Steden voelen onderling een
gezonde concurrentie en hebben daardoor
een sterkere prikkel om te innoveren dan
landen. Dat vind ik leuk, daar zit dynamiek
in. Wij stimuleren dat vanuit de Commissie
en nodigen de innovators graag uit om bij
ons in Brussel de best practices te tonen,
of vragen de innovators zich aan te melden
als pilot voor programma’s, zoals het
‘Future Internet Public Private Partnership,
waarin iedereen nieuwe internettechno-
logieën en marktgerelateerde diensten kan
ontwikkelen. Je hebt dit soort initiatieven
gewoon nodig om een openbaar platform
te creëren, zodat je iets in gang kunt
zetten.
Kunt u daar een voorbeeld van geven?
proeven registreren en onderzoek doen
naar onweer, regen of aardschokken. Dit
soort sensornetwerken kan in de toekomst
op steeds meer terreinen worden toe-
gepast. Voor grootschalige verkeersobser-
vatie, publieke veiligheid, defensie of in de
zorg.
slimme energiemeters te koppelen aan een
openbaar publiek platform kan de toevoer
beter worden afgestemd op de behoefte
van de consument. Voordeel voor de
consument is bovendien dat hij realtime
inzage krijgt in de afname en bijbehorende
kosten in plaats van achteraf.
Verder is uitbreiding van ICT-mogelijkheden
in de zorg onontkoombaar. We moeten
met minder verzorgers meer mensen

Vanuit de markt is het ontstaan van de
Iphone een mooi voorbeeld. Mobiel inter-
net kwam in Nederland langzaam van de
grond. Met de introductie van de Iphone
kwam daar verandering in. Er werd een
openbaar platform gecreëerd, waarop het
publiek kan aansluiten en waarvoor apps
ontwikkeld kunnen worden. Sindsdien
stijgt het gebruik van mobiel internet
explosief.
Ander voorbeeld is het LOFAR-project, dat
is ontstaan uit de ambitie van Nederlandse
sterrenkundigen en het betrokken bedrijfs-
leven om nog beter wetenschappelijk
onderzoek naar verschijnselen in de ruimte
te doen. Het resulteerde in de ontwikkeling
van de grootste radiotelescoop ter wereld,
die in Drenthe staat. De telescoop bestaat
uit een netwerk van 25.000 kleine anten-
nes, die verspreid zijn over 36 velden in
Noord-Nederland en enkele plaatsen in
Noord-Europa. De antennes zijn via glas-
vezelkabels verbonden met een centrale
computer in Groningen. Met zo’n initiatief
creëer je door het uitgebreide supersnelle
glasvezelnetwerk tevens een ideaal open-
baar platform, waarop ook bedrijven of
instellingen kunnen aansluiten. Het KNMI
kan bijvoorbeeld met de antennes kern-
´%F
%JHJUBMF


"HFOEB
JT
FFO


WFSQMJDIUJOH
BBO

POT[FMGµ
Hoe kunnen we dit soort sensornetwerken
in de publieke dienstverlening dan het
beste inzetten?
De vuilnisophaaldienst is een mooi voor-
beeld. Het ophalen van vuilnis gebeurt nu
op basis van een wekelijks schema, maar
het is veel efficiënter dit op grond van
volume en behoefte te doen. Door elektro-
nische sensoren te koppelen aan de afval-
systemen kun je direct in beeld brengen
waar het ophalen van afval wel of niet
nodig is. Dit vergt een stukje investering
door de overheid, maar dat haal je door
efficiënter te werken ruimschoots terug.
Een ander voorbeeld is de energiemarkt.
Het inschatten van de behoeften gebeurt
elk jaar vooraf bij benadering. Daardoor
hebben we vaak veel overcapaciteit. Door
helpen. Met de inzet van sensoren kun je
ouderen langer thuis laten wonen en be-
spaar je op de zorgkosten. Beweegsensoren
zijn bijvoorbeeld uitermate geschikt om
de bewoner in zijn of haar thuissituatie
continu in de gaten te houden. Verder zijn
er al kleine apparaatjes met RFID-chips op
de markt, die voortdurend bepaalde
lichaamsfuncties als bloedwaarden kunnen
meten. Artsen kunnen die op afstand uit-
lezen. Je werkt dus niet alleen effectiever
en kostenefficiënter, maar creëert voor
ouderen ook een beter leven in hun
vertrouwde omgeving.
Wat moeten gemeenten doen om dit soort
initiatieven mogelijk te maken?
De overheid moet haar data beschikbaar
stellen en toegankelijk maken voor koppe-
lingen met openbare platformen, die
door de markt ontwikkeld worden. Veel
informatie die beschikbaar is, bijvoorbeeld
uit de GBA, kunnen we daardoor veel
slimmer gebruiken.
Maar hoe zit dat dan met de privacy?
Een goede balans tussen bescherming van
privacy en het openstellen van overheids-
data is natuurlijk essentieel. Veel data is

1SJOT
$POTUBOUJKO

Constantijn Christof Frederik Aschwin (Utrecht, 11 oktober 1969), Prins
der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, jonkheer van Amsberg, is de
derde en jongste zoon van koningin Beatrix en prins Claus.
Prins Constantijn heeft, naast enkele representatieve verplichtingen
als lid van het Koninklijk Huis, gekozen voor een eigen loopbaan.
Hij studeerde van 1988 tot 1995 rechten aan de Rijksuniversiteit Leiden.
Na zijn studie liep de prins stage bij het Kabinet van mr. Van den Broek,
de Commissaris van de Europese Commissie. Na zijn stage bleef hij daar
werken tot september 1999.
Na zijn huwelijk in 2001, met Laurentien Brinkhorst, verhuisde hij naar
Londen. Daar werkte hij tot eind 2002 voor consultants Booz Allen
Hamilton om vervolgens in 2003 als adviseur Europa-communicatie
de overstap te maken naar het ministerie van Buitenlandse Zaken in
Nederland.
In 2004 ging hij aan de slag bij RAND Europe, waar hij aan het hoofd
stond van het Brusselse kantoor en leiding gaf aan een onderzoeks-
team, dat zich onder meer bezig hield met informatietechnologie.
Vanaf 2010 werkt Prins Constantijn als senior adviseur voor het Kabinet
Digitale Agenda van Europees Commissaris mevrouw Neelie Kroes.

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z -
D@ID7:G'%&%
niet privacygevoelig of kan gezuiverd
worden van concrete persoonsnamen of
leeftijden. Al vind ik wel dat we vaak te
dogmatisch zijn als het gaat om de privacy.
Hoezo?
Privacy wordt vaak als een juridisch pro-
bleem beschouwd, terwijl er veel praktische
mogelijkheden zijn om privacybescherming
écht te verbeteren. Overheden kunnen
veel meer doen om privacydiensten aan
te bieden. Bijvoorbeeld door burgers te
vertellen dat hun gegevens zijn geraad-
pleegd: door wie en voor welk doel.
Er zijn ook veel technische mogelijkheden
om privacy écht te garanderen. Met regels
alleen wordt privacy niet beschermd, zeker
als de regels niet goed gehandhaafd
worden.
Verder blijven veel goede ideeën jammer
genoeg op de plank liggen, omdat er in de
privacywetgeving nog te vaak belemme-
rende juridische aspecten zitten. Daar komt
bij dat de regelgeving in heel Europa
anders wordt toegepast, waardoor bedrij-
ven hoge kosten moeten maken om aan
alle regeltjes te voldoen.
Als u gaat inzetten op technologische
toepassingen om maatschappelijke pro-
blemen op te pakken, dan is het wel
van belang dat verschillende aanbieders
informatie tussen systemen onderling
probleemloos kunnen uitwisselen. Wat
gaat u daaraan doen?
Binnen de Agenda is één van de zeven
prioriteiten gericht op standaarden en
interoperabiliteit. Zeker omdat Europa nog
zo gefragmenteerd is, moeten we blijven
aansturen op open standaarden en open
oplossingen. Kijk alleen maar naar de zorg,
waar verschillende aanbieders van techni-
sche apparaten die met de zorginstellingen
en artsen kunnen communiceren wel op
. 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
gelijke voet moeten binnenkomen. Wij
hebben een driejarig programma gestart
met de naam epSOS (red. Smart Open
Services for European Patients). Nictiz,
het landelijk expertisecentrum dat de
ontwikkeling van ICT in de zorg faciliteert,
vertegenwoordigt Nederland in dit
programma.
´8F
[JKO
WBBL
UF


EPHNBUJTDI
BMT
IFU

HBBU
PN
QSJWBDZµ

Binnen dit programma zoeken we met
de inzet van pilottrajecten met betrokken
partijen in tien verschillende landen naar
de best mogelijke oplossingen om binnen
Europa klinische informatie uit te kunnen
wisselen. We kijken welk platform daarvoor
het meest geschikt is, want je hebt te
maken met zowel technische, juridische als
semantische aspecten. Er mag bijvoorbeeld
tussen landen onderling geen misverstand
bestaan over de betekenis van een
medische term. Eén van de doelstellingen is
dat patiënten tegen 2015 online toegang
krijgen tot hun medisch dossier, ongeacht
waar in de EU zij zich bevinden.
Beperkt de focus op open standaarden zich
enkel tot een pilot in de zorg?
Nee, naast de pilot in de zorg, hebben we
nog een aantal pilots opgezet op het
gebied van identity mangement, elektro-
nische aanbestedingen en de Europese
Dienstenrichtlijn.
Laat ik de laatste als voorbeeld nemen.
Het faciliteren van de Dienstenrichtlijn is
een absolute must binnen de Europese
gemeenten. Ondernemers krijgen het
daardoor veel makkelijker om zich in overal
in Europa te vestigen en dat geeft een
impuls aan de economie en werkgelegen-
heid. Voorwaarde is dat er binnen een
gemeente één loket komt, maar de
gemeente heeft, als eigenaar van dit
loket, veel problemen met de organisatie
daarvan. Het vereist nauwkeurige samen-
werking tussen verschillende afdelingen,
die bij de vestigingsvraag betrokken
zijn. Door het initiëren van een pilot
met gemeenten in verschillende landen
brengen we de juridische en technische
knelpunten in beeld en zoeken we naar
oplossingen. Op basis van de uitkomsten
helpen we andere gemeenten met de
implementatie. Dit soort initiatieven doen
we veel te weinig. We investeren veel in
research, de kasten van de universiteiten
raken aardig gevuld, maar er gebeurt
vervolgens te weinig mee. Vooral in het
onderwijs en de zorg kunnen we veel
bereiken door het gewoon te proberen.
Mocht de uitkomst positief zijn, dan kun je
de ontwikkelde dienst certificeren en als
standaard inzetten.
De komende jaren spoelt een vloedgolf
aan bezuinigingen over gemeenten in
Europa. Vormt dat geen belemmering voor
het waarmaken van de ambities uit de
Digitale Agenda?
De Digitale Agenda is een geweldige
stimulans voor de economische groei,
waardoor we onze welvaart kunnen
behouden. We moeten met z’n allen
investeren om in de toekomst met minder
mensen de productiviteit te verhogen.
Daarom gaan de kosten voor de baat uit.
Al zijn nieuwe investeringen zeker niet
altijd vereist. Je kunt bestaande middelen
ook herverdelen, zodat ICT meer financiële
armslag krijgt. Dat wekt op de beleids-
terreinen waar geld wordt weggenomen
weerstand op, maar op termijn heeft
iedereen daar voordeel van. We kunnen
immers alleen het onderste uit het digitale
potentieel halen als we op de volle
medewerking van de lidstaten, de ICT
sector en overige essentiële economische
actoren kunnen rekenen.
Prins Constantijn tegenover de redactie:
“De Digitale Agenda is een geweldige
stimulans voor de economische groei,
waardoor we onze welvaart kunnen
behouden.”
Social media expert Kim Spinder maakt
werk van ambtenaren makkelijker

WJTJF

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z /
D@ID7:G'%&%
´
4UPQ
NFU
QSBUFO
PWFS
8FC

$SFqFS

De ambtenaar van de toekomst moet met minder budget effectiever en efficiënter gaan
werken. Hoe pak je dat aan? De redactie vroeg het Kim Spinder. Zij houdt zich bezig met
Web 2.0-toepassingen die het werk van ambtenaren makkelijker maken, de samenwerking
onderling bevorderen en de relatie met de burger verbeteren.

“Mijn hart ligt bij het innoveren van de een heikel punt is geweest en kijken nu met 1BTTJF
EFMFO
overheid om elke dag het verschil te maken verbazing en enthousiasme naar mijn Naast de inzet van Web 2.0-toepassingen
voor onze samenleving”, vertelt Kim. De uitleg over de handige tools die de commu- opteert Kim ervoor slimmer naar de
social media expert komt met de huidige nicatie aanzienlijk kunnen verbeteren”, bedrijfsprocessen binnen de overheid te
digitale ontwikkelingen in ideaal vaar- ervaart Kim. “De mensen weten dat kijken. “Veel dossiers zijn opgeknipt. Elke
water, want er is een fundamentele veran- gewoon niet of hebben de vaardigheden ambtenaar beheert een eigen stukje,
dering gaande in onze samenleving: in niet. Er heerst zelfs een taboe om het te schrijft daarover mooie beleidsnotities,
hoe mensen elkaar vinden, kennis en vragen, omdat ze zich soms een beetje maar ik vind dat dit heel inefficiënt werkt
ideeën uitwisselen en samenwerken. Een schamen dat ze nog niet helemaal mee zijn bij het aanpakken van maatschappelijke
verandering die vooral is ingezet door met de moderne ontwikkelingen.” problemen in bijvoorbeeld het onderwijs.
de techniek van internet en Web 2.0. Stel dat je er nu eens voor kiest geen
“Daar moeten we iets mee als overheid. beleidsnotitie te maken, maar je enkel te
Web 2.0 stimuleert een nieuwe manier van focussen op het praktisch verbeteren van
werken die unieke kansen biedt om op
bezuinigingen in te spelen, de relatie met
´8FC

CJFEU
problemen in het onderwijs.”
Volgens de social media expert is de kans
de burger te versterken en maatschappelijke
problemen op te lossen.”
VOJFLF
LBOTFO
PN
op succes groter als de overheid hiervoor
een netwerk faciliteert met professionals,
PQ
CF[VJOJHJOHFO
die dezelfde passie delen en het leuk
5BCPF
JO
UF
TQFMFOµ
vinden om te helpen. Voor het formeren
De social media expert vindt dat de over- van zo’n projectgroep biedt LinkedIn snel
heid optimaler gebruik moet maken van de toegang tot de beste en juiste experts. Dit
mogelijkheden die de digitale snelweg medium maakt direct inzichtelijk waar
biedt. “Als ambtenaar moet je toch zelf iemand mee bezig is en wat zijn of haar
kunnen bepalen waar, wanneer en hoe je je Om slimmer werken via Web 2.0 breder passie is. Op basis daarvan kun je een aantal
werk doet”, meent ze. “Web 2.0 biedt onder de aandacht te brengen van ambte- ambtenaren, onderwijsspecialisten, weten-
kansen om het werk veel efficiënter en naren organiseerde Kim, zonder financiële schappers, leraren en studenten met elkaar
effectiever in te richten. Ik leer ambtenaren middelen, maar met de inzet van 2.0-tools verbinden. Door vervolgens met deze groep
hoe zij via Skype makkelijk het beeldscherm en haar netwerk, een week lang het Open experts in kleine pilots met korte doorloop-
kunnen delen, hoe zij online kunnen Innovatie Festival. Ambtenaren, bestuur- tijden aan co-creatie te werken, kun je écht
vergaderen, brainstormen en documenten ders, raadsleden en andere belangstellen- dingen veranderen en in gang te zetten. Je
kunnen samenstellen. Ook breng ik ze bij den maakten kennis met de manier waarop boekt sneller kleine successen en kunt deze
hoe je het beste papierloos werkt, door de overheid via nieuwe (sociale) media kan best practices vervolgens breder uitzetten.
bijvoorbeeld samen online documenten op samenwerken en hoe de kennis van het Ik heb zelf ervaren dat dit de beste manier
te stellen.” publiek daarin efficiënt benut kan worden. is om in kort tijdsbestek voor elkaar te
Ambtenaren tussen de veertig en zestig Het festival werd een succes en vind dit jaar krijgen dat Web 2.0 binnen de overheid
jaar zijn het meest opgetogen. “Zij weten zelfs wereldwijd plaats (zie kader). steeds meer een plaatsje krijgt.”
dat communicatie binnen de overheid altijd
&VSPQB
Voor het tot stand brengen van verbindin-
0QFO
*OOPWBUJF
'FTUJWBM gen, is het volgens Kim wenselijk dat de
Het Open Innovatie Festival vindt dit jaar plaats van 29 november tot 3 december op overheid leert vragen te stellen. “Dat is niet
diverse locaties in de wereld, waaronder: Amsterdam, Amersfoort, Eindhoven, makkelijk, want kennis en macht bepalen
Helsinki, Hoorn, Kopenhagen, Londen en Nieuwegein. Het festival bevat tal van binnen overheidsland nog voor een groot
activiteiten voor ambtenaren, raadsleden, bestuurders, ondernemers, studenten, deel de hiërarchie, dus worden er praktisch
docenten en andere belangstellenden. Aan de orde komen onder andere nieuwe geen vragen gesteld.” De social media
manieren om kennis en ervaring van burgers in publieke vraagstukken te benutten, expert opteert ervoor de burger mee te
Het Nieuwe Werken, Web 2.0 en sociale media, mediation, kernwaarden en burger- laten denken en helpen aan het oplossen
schapsstijlen. van maatschappelijke problemen in de
gemeente. “Niet enkel via inspraakavonden,
Meer informatie: www.openinnovationfestival.com want dan sluit je heel veel mensen uit die

'& 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%

NFFSXBBSEF
EPPS
FSNFF
UF
XFSLFOµ
Kim Spinder vindt dat de overheid optimaler
gebruik moet maken van de mogelijkheden die
de digitale snelweg biedt.
niet in de gelegenheid zijn te komen. De
inzet van Twitter of LinkedIn biedt voor
deze mensen toch een alternatief om in-
spraak te hebben.”
Kim vervolgt: “Door Twitter gericht te
gebruiken komt informatie naar mij toe in
plaats van dat ik het opzoek. Ik stel via dit
medium één vraag, ga in vergadering en als
ik terug ben, heb ik een aantal antwoorden.
Ik Google bijvoorbeeld ook niet meer, maar
krijg de gewenste informatie in no time via
mijn volgers op Twitter.”
Ze vervolgt: “Mensen stellen elkaar vragen
op Twitter en helpen elkaar door kennis te
delen. Ik had laatst een vraag over honden-
belasting. Ik kreeg via dit medium direct
een link van een andere burger om het
formulier te downloaden. Sommige
gemeenten zijn zelf actief op social media
om burgers op weg te helpen, maar ook
burgers helpen elkaar onderling.
"NCJUJFVT
Door de inzet van social media gaat de
dienstverlening van de gemeente volgens
Kim steeds meer veranderen. Een respon-
sieve overheid via Web 2.0 vraagt immers
om ambtenaren die actief zijn op internet.
Maar hoe werkt dat? Wat mag je en wat
kun je beter niet doen? “Dat moeten we
leren. Het gaat daarbij vooral om een
verandering van cultuur en mentaliteit.
Daar moeten we de komende tijd veel
aandacht aan besteden. Ik kwam laatst bij
een gemeente waar de baliemedewerkers
afgesloten waren van Hyves. Draai dit om!
Geef ze juist toegang op Hyves om vanuit
de gemeente dichter bij de burger te
´"NCUFOBSFO


UVTTFO
EF
WFFSUJH

FO
[FTUJH
KBBS


[JKO
IFU
NFFTU


FOUIPVTJBTUµ
komen, die ook van dit medium gebruik
maakt. Het voordeel daarvan is dat de
gemeente of het Rijk ook een gezicht krijgt.
Je praat immers via personen met de
burger.”
Kim bevestigt dat Nederland ten opzichte
van omringende landen al goed op weg is
,JN
4QJOEFS
Kim Spinder kan het beste omschre-
ven worden als innovator binnen de
overheid. Na de Hulpverleningsdienst
Groningen, Politie Gelderland-Zuid,
gemeente Amsterdam (kennismana-
ger, projectleider crisisbeheersing
stadsdelen en communicatieadviseur)
werkte ze nu een aantal maanden
voor het project Ambtenaar voor de
Toekomst en sinds kort ook als zelf-
standige professional. Kim past in
haar werkzaamheden de principes
van het nieuwe werken en Web 2.0-
tools zelf actief toe en deelt haar ken-
nis en opgedane ervaringen actief via
presentaties, workshops en het schrij-
ven van weblogs. Naast het inspireren
en opleiden van ambtenaren heeft
Kim zelf ook veel Web 2.0-projecten
binnen de overheid gedaan.
met het gebruik van social media. “We
spreken alleen onze ambitie niet uit. Durf
uit te spreken dat we de beste overheid ter
wereld willen zijn. Ben ambitieus. Want we
kunnen echt een handelsnatie worden
in het creëren van netwerken en kennis-
instituten op bepaalde thema’s. Ik ben
ervan overtuigd dat we op deze manier
veel sneller zaken voor elkaar krijgen in
Nederland en met innovatie maatschappe-
lijke problemen met elkaar oplossen.
Kennis is immers ons belangrijkste product
en kennisuitwisseling onze belangrijkste
activiteit. We moeten alleen nog beter
onder de knie krijgen hoe we deze kennis
delen en filteren en de kansen van de net-
werk en informatiesamenleving optimaal
benutten. Stop daarom met praten over
Web 2.0, maar creëer meerwaarde door
ermee te werken.”
8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z ''
D@ID7:G'%&%
 Henk Bloemers (links), commercieel directeur bij
De Graafschap, overhandigt het eerste shirt aan
Gerard Sanderink, directeur van Centric.

OFXT

Nieuwe hoofdsponsor van De Graafschap

Met ingang van komend seizoen is Centric de nieuwe
hoofdsponsor van Betaald Voetbal Organisatie De
Graafschap. Henk Bloemers, commercieel directeur bij
De Graafschap, en Gerard Sanderink, directeur van
Centric, zetten aan het begin van de voetbalseizoen hun
handtekeningen voor één seizoen, met een wederzijdse
intentie om voor een langere periode door te gaan.
Bloemers is erg content met komst van Centric: “Beide
partijen kennen elkaar goed en uit de gesprekken van
de afgelopen periode is gebleken, dat zowel Centric als
De Graafschap dezelfde doelstellingen hebben. De
Graafschap is blij met zo’n groot A-merk op het shirt
en zal er alles aan doen om Centric haar doelstellingen
met deze samenwerking te laten realiseren.”
Ook Sanderink is opgetogen over de samenwerking:
“Ik heb veel vertrouwen in de leiding van de club en
ben ervan overtuigd dat De Graafschap onze naam op
een positieve wijze zal uitdragen. De club heeft net
als wij een duidelijke visie op de toekomst en investeert
in een professionele organisatie die hard werkt om
haar doelstellingen waar te maken. De cultuur van
De Graafschap leidt bovendien tot een geweldige
ambiance in het stadion. We maken dan ook met veel
plezier gebruik van de uitstekende mogelijkheden voor
relatiebeheer, zodat ook onze gasten het Superboeren-
gevoel zullen beleven.”

#FMBTUJOHTBNFOXFSLJOH
(PVXF
3JKOMBOE
LJFTU
WPPS
$FOUSJD
Op woensdag 15 september hebben Belastingsamenwerking
Gouwe Rijnland (BSGR) uit Leiden en IT-leverancier Centric uit
Gouda een vijfjarig contract getekend voor het leveren, implemen-
teren en onderhouden van het geïntegreerd belastingsysteem
Key2Geïntegreerd Heffen. De keuze voor Centric kwam voort
uit een Europese aanbesteding voor een gemeenschappelijk
belastingensysteem.

De BSGR is een gemeenschappelijke regeling, die bestaat uit het

hoogheemraadschap van Rijnland en de gemeenten Gouda,
Leiden, Oegstgeest, Voorschoten, Wassenaar en Zoeterwoude.
Lidy van Kesteren, directeur van de BSGR over de keuze voor
Centric: “We zochten naar een softwarepakket, waarmee de
uitvoering van de belastingtaken door het samenwerkingsverband
volledig wordt ondersteund. Een softwarepakket dat ook een V.l.n.r. Herman Timmermans, projectmanager bij Belastingsamen-
relatie legt met alle daarmee verbonden systemen. Centric voldeed werking Gouwe Rijnland (BSGR), Lidy van Kesteren, directeur van
daaraan en had bovendien de beste prijs-kwaliteitverhouding.” de BSGR, Noor Ferket, directeur bij Centric Public Sector Solutions,
Eelco Nieuwpoort, bedrijfsjurist bij Centric, Bert Wolters, project-
Key2Geïntegreerd Heffen staat bekend als een totaaloplossing die manager bij Centric, en Karim Henkens, directeur van Centric IT
bij uitstek geschikt is voor samenwerkende belastingorganisaties. Solutions.
Op dit moment werken al veel samenwerkingsverbanden van
waterschappen en gemeenten met deze oplossing van Centric.

'( 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
47#
$VSBmBP
LJFTU
WPPS
0QFO$BSF"3#0

De Sociale Verzekeringsbank (SVB) in
Willemstad (Curaçao) heeft voor het
vervangen van haar papieren medische
dossiers door een digitaal dossier gekozen
voor een oplossing van Centric. De keuze
is mede bepaald door de positieve
ervaringen van overheidsorganisaties op
de Nederlandse Antillen en andere
bedrijven met de oplossingen van Centric.
De SVB brengt haar complete digitale
-FMZTUBE
LJFTU
WPPS


,FZ#VSHFS[BLFO
De gemeente Lelystad heeft na een
Europese aanbesteding gekozen voor
Key2Burgerzaken, de oplossing voor
burgerzaken van Centric.
Reden voor Lelystad om te kiezen voor
Key2Burgerzaken is dat deze applicatie over
meer functionaliteit beschikt ten opzichte van
de huidige oplossing. Met deze modernere
oplossing hoopt de gemeente de elektronische
dienstverlening voor haar burgers nadrukkelij-
ker te stimuleren.
Verder bespaart Lelystad met de inzet van de
applicatie kosten op het beheer van haar hui-
dige Unix platform, omdat Key2Burgerzaken
gaat draaien op een Windows platform.
Naast Key2Burgerzaken koos de gemeente ook
voor DIS4Burgerzaken van Centric. Met deze
oplossing kan Lelystad alle documenten, waar-
onder de akten, digitaal opslaan in het be-
staande DMS-systeem.
Lelystad gaat eind 2010 operationeel met
Key2Burgerzaken. Zij sluit dan aan bij de 215
gemeenten die de applicatie ook al in gebruik
hebben. Inmiddels staan meer dan tien miljoen
Nederlanders ingeschreven in Key2Burgerzaken.
Centric is op het gebied van de applicaties
voor burgerzaken marktleider bij de lokale
overheid.
/JFVXF
QBSUOFS
.70
/FEFSMBOE
Centric is onlangs partner geworden van MVO Nederland, een netwerk waarin organisaties binnen Nederland samenwerken
op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO).
dossiervorming, met behulp van Open- De oplossing van Centric, OpenCare:ARBO,
Care:ARBO, onder bij Centric. Daarnaast stelt de SVB-medewerkers in staat efficiën-
kiest de SVB er voor om de volledige ter te werken. Het elektronische dossier
implementatie door de professionals van ondersteunt de organisatie in zowel
Centric te laten uitvoeren. Een competentie protocollair werken, als de beschikbaar-
die Centric inmiddels ook breed binnen heid en leesbaarheid van de dossiers.
ziekenhuizen uitvoert. Met name het Tevens wordt de SVB hiermee in staat
vertalen van de (beoogde) werkprocessen gesteld de toenemende behoefte aan
naar efficiënt werkbare oplossingen is managementinformatie over verzuim-
hierbij het speerpunt. parameters snel beschikbaar te hebben.
Accountdirecteur Overheid
Centric wint Award
Ben van Lier, accountdirecteur overheid bij Centric, heeft afgelo-
pen zomer op de World Multi-Conference on Systemics, Cybernetics
and Informatics (WMSCI) 2010 in Orlando een Award gewonnen
met zijn presentatie: ‘Luhmann meets The Matrix’, het uitwisselen
en delen van informatie in netcentrische omgevingen.
De WMSCI is een wereldwijde wetenschappelijke conferentie over de onderwerpen
systeemtheorie, cybernetica en informatica. Deelnemers konden vooraf een paper
indienen. In totaal werden 711 papers ingediend. Daarvan werden er na een peer
review (collegiale toetsing door weten-
schappers) 211 goedgekeurd. Eén van
die 211 papers was van Ben, de enige
inzending uit Nederland.
Ben is naar Orlando gereisd om zijn
paper te presenteren in een workshop,
als onderdeel van het conferentie-
programma. En niet zonder succes:
zijn presentatie werd beloond met een
Award. Daarmee heeft hij van Zweden,
Frankrijk en Korea gewonnen. Zijn werk
en proefschrift zijn hiermee internatio-
naal bekend geworden en getoetst.
De gedachtegang van de accountdirec-
teur zit tevens in diverse concepten van
Centric verweven, die daardoor ook
internationaal aanzien verwerven.
8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z ')
D@ID7:G'%&%
 Kwetsbaarheidsanalyse brengt grote spionagerisico’s in beeld

"*7%
XBBSTDIVXU

PWFSIFJE
WPPS
CVJUFOMBOETF

JOMJDIUJOHFOEJFOTUFO
%F
PWFSIFJE
XFUFOTDIBQQFMJKLF
JOTUFMMJOHFO
FO
IFU
CFESJKGTMFWFO
[JKO
TUFFET
WBLFS


EPFMXJU
WBO
TQJPOBHF
,FOOJT
FO
JOGPSNBUJFCSPOOFO
WBO
EF[F
/FEFSMBOETF
PSHBOJTBUJFT

JOUFS [JKO
VJU
DPODVSSFOUJFPWFSXFHJOHFO
VJUFSNBUF
JOUFSFTTBOU
WPPS
CVJUFOMBOETF


WJFX JOMJDIUJOHFOEJFOTUFO
#SPOOFO
EJF
WBBL
PPL
SFMBUJFG
NBLLFMJKL
UPFHBOLFMJKL
[JKO
WPPS


LXBBEXJMMFOEFO
%BU
TDIFUTU
EF
"MHFNFOF
*OMJDIUJOHFO
FO
7FJMJHIFJETEJFOTU
"*7%



JO
EF
POMBOHT
VJUHFLPNFO
´,XFUTCBBSIFJETBOBMZTF
4QJPOBHFµ
.BSD
,VJQFST
EJSFDUFVS

0QFSBUJPOFMF
&YQFSUJTF
FO
0OEFSTUFVOJOH
CJK
EF
"*7%
HFFGU
IJFSPWFS
VJUMFH

Bij de term spionage denkt menigeen al snel aan James
Bond-achtige perikelen ten tijde van de Koude
Oorlog. “Toch is dit op één na oudste beroep in de
wereld nog heel actueel en soms dichterbij dan je
denkt”, spreekt Marc uit ervaring. Veel buitenlandse
inlichtingendiensten en overheden hebben interesse
voor de Nederlandse politieke, militaire, wetenschap-
pelijke en economische ontwikkelingen met als doel
de eigen nationale belangen na te streven. “Daar
komt nu het serieuze gevaar vandaan. De schade die
deze inlichtingendiensten aanrichten is aanzienlijk.
Daarom willen wij personen en organisaties die een
risico lopen hierover informeren, want zij zijn zich
vaak nog onvoldoende bewust van de dreiging en hun
kwetsbaarheid”, waarschuwt de directeur.
officieren gelijk gebleven is. “Dat geeft het belang
van spioneren voor het buitenland aan. Ook onze
buurlanden doen het en zetten daarbij al hun technische
en personele middelen in. Wij zijn één van de weinige
landen die economische spionage niet specifiek als
taak hebben benoemd, maar moeten ons er wel goed
tegen wapenen.”
Om Nederland te beschermen tegen de infiltratie van
buitenlandse inlichtingenofficieren is het belangrijk te
weten waar zij concreet naar op zoek zijn. Welke
belangen zij hebben en hoe je de inbreuk op deze
belangen (verder) kan reduceren. Daarom hebben de
AIVD en het Directoraat-Generaal Veiligheid (DGV)
van het ministerie van BZK gezamenlijk een rapport
opgesteld: ‘Kwetsbaarheidsanalyse Spionage’.

,FSOCFMBOHFO
Voor het opstellen van de kwetsbaarheidsanalyse
voerde de AIVD honderd gesprekken met afgevaar-
´5FDIOJFL
FO
NFOTFO

digden van overheden, bedrijven, universiteiten en

[JKO
IFU
LXFUTCBBSTUµ
hogescholen. Marc: “Enerzijds spraken we met

)PHF
QSJPSJUFJU
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijks-
relaties (BZK) erkent het belang van het tegengaan
van spionage en heeft er binnen de Strategie
Nederlandse Veiligheid een hoge prioriteit aan toe-
gekend. Marc vertelt dat, ondanks de wereldwijde
bezuinigingen, het aantal buitenlandse inlichtingen-
topbestuurders. Zij hebben immers goed zicht op hun
kroonjuwelen. Anderzijds spraken we beveiligings-
mensen die het best kunnen inschatten hoe goed ze
de voor- en achterdeur op slot doen.”
Bij het in kaart brengen van de spionagerisico’s heeft
de AIVD vooral gekeken naar sectoren binnen de aan-
dachtsgebieden economisch welzijn, wetenschappelijk
potentieel, openbaar bestuur en vitale infrastructuur.
“Daar zijn de buitenlandse inlichtingendiensten het
meest actief met het heimelijk vergaren van gegevens
of verzamelingen van gegevens. In het rapport
noemen we dit de kernbelangen”, licht Marc toe.

'* 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
 Marc Kuipers, directeur Operationele Expertise
en Ondersteuning bij de AIVD: “Wij zijn één
van de weinige landen die economische
spionage niet specifiek als taak hebben
benoemd.”

Tijdens de analyse stuitte de AIVD binnen de onder- toegang heeft tot de gewenste kennis of informatie.
zochte sectoren steeds op dezelfde drie kernbelangen. Spionage kan dan plaatsvinden via personen in eigen
In de eerste plaats zijn dat de datasets en blauwdruk- land, of bij een reis naar het buitenland. Marc legt uit:
ken van de Nederlandse organisaties. “Denk aan “Nederland is een land met een hele open samenleving
gegevensbestanden, ontwerpen en bouwtekeningen”, en zeker géén land wat op slot moet. We zijn immers
vertelt de directeur. Verder zijn voor het buitenland afhankelijk van het buitenland. In het bedrijfsleven en
de aanwezige beleidsstandpunten, langjarige visies zeker ook in de wetenschap spelen buitenlandse
en onderhandelingsstrategieën binnen organisaties contacten een steeds grotere rol. Daardoor zijn we
heel waardevol. Tot slot staan de opkomende kern- kwetsbaarder. Buitenlandse inlichtingenfunctionarissen
belangen en infrastructuur altijd in de belangstelling. presenteren zich in allerlei hoedanigheden: als
“Het gaat dan bijvoorbeeld om wetenschappelijke diplomaat, student, wetenschapper, journalist of
innovaties die in de toekomst in concrete toepassingen zakenman. Zo krijgen zij op onverdachte wijze toegang
belangrijke bijdragen aan de Nederlandse economie tot onze politieke, zakelijke en wetenschappelijke
kunnen leveren”, legt Marc uit. kringen.”

,XFUTCBBSIFEFO 'BNJMJF
POEFS
ESVL
Naast de drie belangrijkste kernbelangen, zijn ook de De directeur geeft een praktijkvoorbeeld van
twee belangrijkste kwetsbaarheden in kaart gebracht. de kwetsbaarheid van de mens voor activiteiten
“De techniek en de mens vormen de voornaamste van buitenlandse inlichtingendiensten. “Iemand uit
aangrijpingspunten voor spionageactiviteiten van Nederland komt op een internationaal congres
buitenlandse inlichtingendiensten”, weet de directeur. iemand tegen. Ze wisselen visitekaartjes uit en de
Informatie wordt steeds vaker via de techniek
vergaard. Marc: “Het telecomverkeer is erg kwetsbaar
voor hacken, tappen of afluisteren. Daarnaast staat (FWBBSMJKL
BCPOOFNFOU
kwetsbare informatie vaak op computerservers over Veel rijksambtenaren zijn geabonneerd op een nieuwsservice van de
de grens opgeslagen. Daardoor wordt het voor Europese Unie. Een aanvaller stuurt hen een e-mail met geïnfecteerde
buitenlandse spionnen een stuk makkelijker natuurlijk.” bijlage. De e-mail lijkt afkomstig van de nieuwsservice van de EU.
Mocht het niet via aftappen of hacken lukken, dan Dus openen rijksambtenaren zonder te aarzelen deze bijlage met alle
proberen de spionnen relevante informatie te krijgen gevolgen van dien.
via de tweede cruciale factor: de mens, die (indirect)

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z '+
D@ID7:G'%&%
 volgende dag vraagt de ‘buitenlandse potentiële
klant’ per mail om aanvullende bedrijfsinformatie.
Nadat dit gebeurd is, stuurt de ‘buitenlandse klant’
een bedankmailtje met een link of PDF terug, waarin
een geheim bestandje verpakt zit. Voordat je het goed
en wel beseft, ben je als nietsvermoedende Neder-
landse zakenman gehost.”
Hij vervolgt: “Of soms krijg je als bedankje een
cadeautje per post. En vaak nog één. Voor je het weet,
raak je in een afhankelijkheidspositie van zo’n ‘klant’.
Hij zet je onder druk om een keer bedrijfsgeheimen
door te geven. Zet desnoods je familie onder druk om
´4QJPOOFO
QSPCFSFO


HFNFFOUFNFEFXFSLFST


UF
DIBSUFSFOµ

dit doel te bereiken. Het klinkt als een ver-van-mijn-
bed-show, maar dat is het zeker niet. We maken
verscheidende keren per jaar van dichtbij mee dat dit
gebeurt.”
Daar komt bij dat de door Nederland zo gewenste
kennismigratie (het lokken van buitenlandse bolle-
bozen) ertoe kan leiden dat buitenlandse inlichtingen-
officieren zich als onderzoeker of als student voordoen
en hier infiltreren. Studenten en wetenschappers
worden hiervoor vaak door buitenlandse inlichtingen-
diensten gerekruteerd.
Verder komt op initiatief van deze inlichtingenofficieren
geregeld een grote stroom buitenlandse delegaties
op bezoek bij gemeenten. “Onder het mom van
internationale samenwerking wordt de gemeente
als het ware binnenste buiten gekeerd”, vertelt Marc.
“Het is niet ondenkbaar dat spionnen proberen
gemeentemedewerkers te charteren om belangrijke
informatie door te geven. Want de inlichtingen-
officieren hebben er bijvoorbeeld belang bij dat min-
derheidsgroepen in Nederland minder privileges
"MHFNFOF
*OMJDIUJOHFO
FO
7FJMJHIFJETEJFOTU
"*7%
zich soms niet, of onvoldoende, wat de waarde is van
De taak van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) is
inlichtingenactiviteiten te onderkennen, te (helpen) beëindigen en de
maatschappelijke weerstand ertegen te verhogen.
', 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
krijgen. Minder subsidie, et cetera. Ze beïnvloeden
hiermee het democratisch proces in Nederland.”
4PDJBM
NFEJB
De nadruk in het rapport ‘Kwetsbaarheidsanalyse
Spionage’ ligt bij de bedrijven en overheden. Vormt
de burger met initiatieven als iDeal en DigiD geen
potentieel slachtoffer voor spionage om via een
zijdeur bij bedrijven of overheden binnen te komen?
Marc: “Dat is mogelijk. Al denk ik dat het met de
beveiliging op technisch niveau wel in orde is. Met
eerst een gebruikersnaam en wachtwoord en daarna
nog een Tan-code beschik je al over twee beveiligings-
codes. Het gaat veel meer om het gedrag van de
burger. Wees je er dus bewust van wat je op internet
doet en met wie je zaken doet of omgaat.”
De directeur stipt nog even de ontwikkeling van social
media aan. “Het gebruik daarvan kan veel impact
hebben voor bedrijven. Spionnen leggen via deze
online netwerken makkelijker contact met privé-
personen, die toegang kunnen verschaffen tot het
bedrijf waarvoor die persoon werkt.”
De directeur vervolgt: “Er staat vaak zoveel informatie
over privé-personen op social media sites, compleet
met profiel en contacten. Laatst zag ik nog een site
waarin Nederlanders contact kunnen leggen met
buitenlanders om samen op vakantie te gaan. Dat is
een ideale trigger en dekmantel voor medewerkers
van buitenlandse inlichtingendiensten om onwetende
Nederlanders in de val te lokken.”
Is met het openstellen van de grenzen binnen
de EU de kwetsbaarheid toegenomen? “Nee dat
denk ik niet”, antwoordt Marc. “In het internationale
handelsverkeer is het nog steeds ieder land voor zich.
Dus dat heb je als land zelf in de hand. Wat je wel ziet,
is dat de EU streeft naar overeenstemming op het
terrein van standaarden. Bijvoorbeeld meer norme-
ring in digitale dossiers. En er is een proces gaande van
harmonisatie. De ICT-bedrijven die voor overheden
werken, gaan de beveiliging steeds beter op elkaar
afstemmen. Dat is een goede ontwikkeling.”
4USFOHF
WJOHFS
Bij het tegengaan van spionageactiviteiten is het
creëren van bewustzijn bij organisaties en medewer-
kers het belangrijkst volgens Marc. “Met een strenge
vinger wijzen helpt niet. Kijk eerst eens naar het
beveiligingsbewustzijn. Vaak krijgt beveiliging en
veiligheid van kernbelangen niet voldoende aandacht
binnen organisaties. Andere beleidsoverwegingen
zijn prioritair en uit kostenoverwegingen worden
andere keuzen gemaakt.”
Voor het creëren van het beveiligingsbewustzijn is het
daarom van belang dat organisaties en medewerkers
zich meer bewust zijn van de waarde van het product
en technologie waarmee ze werken. “Zij realiseren
de informatie waarover zij beschikken, of waartoe zij
toegang kunnen verschaffen.”
 :PVS
MBQUPQ
QMFBTF
Een topambtenaar reist voor zijn werk naar het buitenland. Bij aankomst
moet hij meteen zijn laptop aan de douane afstaan. Een uur later krijgt
hij zijn laptop terug. Later vermoedt hij dat er verschillende bestanden
met concurrentiegevoelige bedrijfsinformatie zijn gekopieerd.

´
%F
TDIBEF
EJF
CVJUFOMBOETF


Vooral gemeenten moeten zeer waakzaam te zijn.
“Zij beschikken met bedrijfs- en informatiesystemen,
zoals een GBA-systeem, over gegevens die ontzettend
veel waarde hebben voor buitenlandse inlichtingen- JOMJDIUJOHFOEJFOTUFO


diensten. Bijvoorbeeld van vluchtelingen uit dat land
van herkomst of de NAW-gegevens van personen die
BBOSJDIUFO
JT
BBO[JFOMJKLµ
op belangrijke posten binnen organisaties zitten.
Wees je daarvan bewust en maak een goede belangen-
afweging tussen de kosten en baten. Want vaak
prevaleren organisatiebelangen en of overheids-
belangen op korte termijn over de belangen op lange /BuFG
termijn”, aldus de directeur. Vooral voor het stelsel van Basisregistraties gaat de
kost volgens Marc voor de baat uit. Onvoldoende
beveiliging van dit stelsel kan belangrijke consequenties
)PF
XFSLFO
JOMJDIUJOHFOEJFOTUFO
hebben. Door het onderling uitwisselen van informatie
Buitenlandse inlichtingendiensten beschikken over
tussen overheidsinstanties wordt de veiligheid van de
een breed scala aan middelen om aan informatie
keten bepaald door de zwakste schakel. Dus is waak-
van u of over u te komen. Zoals:
zaamheid geboden. “Stel duidelijke veiligheidseisen
UÊ Êœ«ˆlÀi˜ÊÛ>˜ÊLiÃÌ>˜`i˜Êœ«Ê}i}iÛi˜Ã`À>}iÀÃÊ
aan bedrijven of instanties die aan willen sluiten bij
(laptops, mobiele telefoons, pda’s, enzovoort).
deze keten. Breng in kaart waar de belangen van
UÊ Ê
yՈÃÌiÀi˜ÊÛ>˜ÊÌiivœœ˜‡Êi˜Ê`>Ì>ÛiÀŽiiÀÊ­Û>ÃÌÊ
buitenlandse inlichtingendiensten liggen en wapen je
of mobiel).
tegen de kwetsbaarheden”, raadt Marc aan.
UÊ ÊiLÀՈŽi˜ÊÛ>˜ÊV>“iÀ>½ÃʜvʓˆVÀœvœœ˜ÃÊ
“Al zijn de eisen op gedragsniveau bij de medewerker
(bijvoorbeeld in de hotel-kamer).
misschien nog wel belangrijker. We hebben gemerkt
UÊ Ê
œ˜Ì>VÌʓ>Ži˜Ê“iÌʓi˜Ãi˜Ê­LˆÛœœÀLii`Ê
dat op dat niveau de naïviteit schrikbarend is. Veel
‘toevallige’ ontmoetingen of gerichte vragen
mensen sturen nog steeds achteloos e-mails met
over uw persoon of functie).
bijlagen, die door de kwetsbaarheid van de digitale
UÊ ÊiLÀՈŽi˜ÊÛ>˜Êœ«i˜L>>ÀÊLiÃV…ˆŽL>ÀiÊ
snelweg zo in verkeerde handen vallen. Als gebruiker
informatie (bijvoorbeeld informatie over uw
moet je er dus van bewust zijn dat spionage gebeurt
bedrijf of privé-informatie, zoals verkrijgbaar
any time, any place en everywere!”
via Hyves of Facebook).

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z '-
D@ID7:G'%&%
 8BU
HFCFVSU
FS
XFSFMEXJKE
PQ

4PDJBM
NFEJB
JT
EF
CFOBNJOH
WPPS
POMJOF
QMBUGPSNFO
XBBS
EF
HFCSVJLFST
NFU
HFFO
PG
XFJOJH
UVTTFOLPNTU
WBO

B FFO
QSPGFTTJPOFMF
SFEBDUJF
EF
JOIPVE
WFS[PSHFO

7JB
EF[F
QMBUGPSNFO
EFMFO
NFOTFO
POMJOF
WFSIBMFO
LFOOJT

WJFX FO
FSWBSJOHFO
0OEFS
EF
OPFNFS
TPDJBM
NFEJB
XPSEFO
POEFS
BOEFSF
XFCMPHT
#MPHP

TPDJBMF
OFUXFSLFO

PO )ZWFT
'BDFCPPL
FO
-JOLFE*O

TPDJBMF
OJFVXTTJUFT
/V+*+
F,VEPT

WJEFPTJUFT
:PV5VCF

GPUPTJUFT
'MJDLS



FO
NJDSPCMPHT
5XJUUFS

HFTDIBBSE

WINDOWS
LIVE MESSENGER
HYVES
Windows Live Messenger (voorheen MSN
Hyves is in 2004 opgericht en met
Messenger) is de huidige naam van de Instant
meer dan tien miljoen leden het groot-
Messaging-dienst van het Microsoft Windows Live-
ste sociale netwerk van Nederland, dat zich
platform. Windows Live Messenger is in meer dan tien
vooral richt op het contact tussen vrienden en
jaar uitgegroeid van een chatprogramma tot een
oude bekenden. Op de site kunnen leden (zonder
volwaardig communicatieplatform. Naast chatten kan de
kennis van HTML) een profiel aanmaken en elkaar
gebruiker ook videogesprekken voeren, bloggen, foto’s
onder meer berichten sturen en foto’s en video’s
delen, sociale netwerken beheren en voor 25 Gigabyte
delen. Verder zijn nog andere (gratis) diensten
aan documenten opslaan. De dienst is voor iedereen een-
beschikbaar, zoals een marktplaatsfunctie, games
voudig toegankelijk met een Hotmail- of Live adres.
en een betaalsysteem.

YOUTUBE

YouTube is een website voor het

kosteloos uploaden, bekijken en delen van
videofilmpjes door gebruikers. Het motto van de
website is YouTube, Broadcast Yourself. Iedereen
kan zelf een filmpje op de site zetten. Daarmee heeft
YouTube een revolutie heeft ontketend als het gaat om
de wijze waarop we televisie bekijken en beleven. De site
is opgericht in februari 2005 en werd medio oktober 2006
eigendom van Google Inc. Volgens oprichter Chad
Hurley worden er dagelijks meer dan 1 miljard page-
views gegenereerd en wordt iedere minuut meer
dan 24 uur aan videomateriaal geüpload.

'. 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%

IFU
HFCJFE
WBO
TPDJBM
NFEJB
FACEBOOK
*OUFSOFUHFCSVJL
Facebook is in 2004 opgericht en Het aantal Nederlanders dat op
begonnen als een smoelenboek voor studenten een dag gebruik maakt van internet
van Harvard University in Cambridge. Inmiddels is vanaf juli 2009 gegroeid van 7.3
is de site met meer dan vijfhonderd miljoen gebruikers miljoen, naar meer dan 10.5 miljoen
uitgegroeid tot één van de grootste wereldwijde sociale in april 2010.
netwerksite voor onder andere scholieren, studenten en
werknemers. Op de site kunnen leden (zonder kennis van
HTML) een profiel aanmaken om elkaar vervolgens onder
meer berichten te sturen en foto’s en video’s delen. De kracht
van Facebook is de manier waarop het de bezoeker aan
zich weet te binden. Per bezoek hangen Facebookers
gemiddeld zo’n 55 minuten op de site rond.

LINKEDIN

LinkedIn, actief sinds 2003, is het

grootste zakelijke sociale netwerk ter
wereld. Het medium richt zich vooral op het
zoeken naar zakenrelaties, projecten en mensen met
een bepaalde expertise. Het belangrijkste doel van de
website is gebruikers te laten profiteren van elkaars
(zakelijke) netwerk. Dat gebeurt door contacten te leggen
met anderen die je vertrouwt. De gemiddelde LinkedIn-
gebruiker is een man van 41 met vijftien jaar werkervaring
en heeft een huishouden dat gezamenlijk ` 80.000,–
per jaar verdient. Nederland heeft met twee miljoen
TWITTER
deelnemers de hoogste penetratiedichtheid van
alle landen.
Twitter is een in 2006 opgerichte
gratis internetdienst, waarbij gebruikers korte
berichtjes publiceren, via een microweblog op een
pc of gsm. Het is een sociale netwerksite waarop de
gebruiker zichzelf een profiel kan aanmeten. Elke twitte-
raar kan op elk moment van de dag in maximaal 140 tekens
vertellen waar hij/zij mee bezig is, wat hij/zij van plan is of wat
hem/haar bezighoudt. De basisvraag van de dienst was oorspron-
kelijk ‘Wat ben je aan het doen?’, maar verschuift nu steeds meer
naar ‘Wat gebeurt er?’. Zo zijn gebruikers vaak sneller met het
verspreiden van het laatste nieuws dan de traditionele media.
De activiteit bij het gebruiken van Twitter heet twitteren (ook
wordt de term ‘tweeten’ gebruikt, dat kwetteren betekent).
Dit is ook verweven in het logo: een klein vogeltje.

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z '/
D@ID7:G'%&%
 
%SJF
KPOHFOT
NFU
FFO
JEFF
)FU
PQ[FUUFO
WBO
FFO
FJHFO
POMJOF
TPDJBBM
OFUXFSL
XBBSJO
MFEFO
FMLBBS

LVOOFO
POUNPFUFO
FO
POEFSMJOH
JOGPSNBUJF
[PBMT
GPUPµT
VJU
LVOOFO
XJTTFMFO
%F
ESJF
BWPOUVSJFST
TQSPOHFO

JOUFS NFU
EBU
JEFF
MFUUFSMJKL
JO
IFU
EJFQF
NBBS
TUBBO
BNQFS
[FT
KBBS
MBUFS
BBO
EF
CBTJT
WBO
/FEFSMBOET
QPQVMBJSTUF

WJFX TPDJBMF
OFUXFSL
)ZWFT
NFU
NFFS
EBO
UJFO
NJMKPFO
HFCSVJLFST
FO
[FT
NJMKBSE
QBHFWJFXT
QFS
NBBOE


5VTTFOEPPS
XFSE
EF
UFSN
)ZWFT
JO

CFLSPPOE
UPU
IFU
QPQVMBJSTUF
XPPSE
JO

IFU
WBBLTU
PQHF[PDIU
JO

(PPHMF
FO
XFSE
EF
UFSN
PPL
OPH
FFOT
PG¾DJFFM
PQHFOPNFO
JO
EF
%JLLF
WBO
%BMF
&FO
KPOHFOTESPPN
LXBN
VJU

%F
SFEBDUJF
WSPFH
.BSD
EF
7SJFT
$&0
CJK
)ZWFT
OBBS
IFU
HFIFJN
WBO
EJU
TVDDFT
FO
EF
POUXJLLFMJOHFO
EJF

BBOTUBBOEF
[JKO

)ZWFT
WFSCJOEU
/FEFSMBOE
Online sociaal netwerk brengt ruim acht miljoen
Nederlanders met elkaar in contact

Het hoofdkwartier van Hyves is gevestigd middenin het
hart van onze hoofdstad. Een onderkomen dat plaats
biedt aan ruim honderdvijftig medewerkers. “En dan te
bedenken dat we een paar jaar geleden nog met vijftien
man in een oude kelder in een Amsterdamse grachten-
pand bivakkeerden”, merkt Marc op.
In dat grachtenpand is Hyves letterlijk opgegroeid
met Web 2.0, dat zich in dit tijdperk ook stormachtig
ontwikkelde. “De drie oprichters waren één van de
eersten die met deze techniek experimenteerden.
Zij creëerden daarmee een sociaal platform, waarvoor
zij vrienden konden uitnodigen”, vertelt de CEO. Een-
maal live accepteerden hun vrienden hun uitnodigingen
weliswaar niet allemaal direct, maar zij merkten wel dat
er al heel snel nieuwe leden bij kwamen. ‘Oh, ik hyve
haar wel’ of ‘ik krabbel hem wel even’ waren in no-time
veelgehoorde opmerkingen. “We werden steeds meer
een openbaar platform, waarbij de gebruiker met
iedereen en met ons kan en moet connecten. De gebruiker
staat hierin centraal, want die bepaalt uiteindelijk wat
er gebeurt”, aldus Marc.
vrienden op een sociaal netwerk te onderhouden. Tot
meer vriendschappen is het menselijk brein niet in staat.
Volgens de professor heeft sociaal netwerken via
internet hier geen verandering in gebracht. Het hebben
van meer dan honderdvijftig vrienden, waar de gemid-
delde Hyves-gebruiker naar toe koerst, is dus helemaal
niet zinvol. Integendeel, iemand met te veel vrienden
op sociale online netwerken kan volgens sommige
community-experts maar beter ‘ontvrienden’. Mensen
raken verslaafd aan vriendschappen maken en doen
dat zo veel mogelijk om populair en succesvol te lijken.
Dit kan veel stress veroorzaken. Niet voor niets dook
vorig jaar de term ‘ontvrienden’ op als populairste
woord van 2009. Komt het einde van de groei van
sociale media in zicht? Marc vindt van niet. “Het gaat
bij social media vaak maar om vluchtige contacten:
een paar regels chitchat en je gaat weer door. Maar
je breidt daardoor wel heel snel je netwerk uit en hoe
groter dat is, hoe meer profijt je daar in de toekomst uit
kan halen. Het gaat juist om dat umfeld.”

0OUWSJFOEFO
De Hyves-gebruiker heeft gemiddeld bijna honderd
vrienden. De professor in evolutionaire antropologie,
´)ZWFT
CSFOHU


Robin Dunbar, stelde onlangs dat mensen in staat zijn EJTDVTTJFT
PQ
HBOHµ
maximaal honderdvijftig betekenisvolle relaties met

)ZWFT
De CEO vervolgt: “We gaan onze tijd anders indelen.
Hyves bestaat sinds september 2004 en het aantal leden neemt dage-
Werk en privé lopen meer door elkaar heen. De huidige
lijks toe. Er is geen kennis van HTML nodig voor het maken van Hyves-
generatie groeit hier mee op. Ze integreren social media
profielen. Deze kunnen eenvoudig worden opgebouwd door het invullen
probleemloos met hun dagelijkse bezigheden. Ik heb de
van vragenlijstjes en het uploaden van een of meerdere afbeeldingen.
tijd meegemaakt dat er nog geen e-mail was. Toen ging
Op Hyves zijn ook andere (gratis) diensten beschikbaar, zoals een
alles via briefpost. Nu word ik dagelijks overladen met
marktplaatsfunctie, games, een betaalsysteem (Hyves Afrekenen) en
honderd e-mails. Je vraagt je af hoe rustig je het had in
een optie om met oude klasgenoten of collega’s in contact te komen.
de tijd van de briefpost.”

(& 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
Marc de Vries, CEO bij Hyves:
“Het is een kwestie van tijd
dat de burger en gemeente
elkaar via social media
nadrukkelijker gaan vinden.”

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z ('
D@ID7:G'%&%
 Verder stipt Marc aan dat er mooie ontwikkelingen
gaande zijn, die het voor de gebruiker makkelijker
maken om de input en feedback op de sociale netwerk-
sites beter beheersbaar te maken. “De online tool
Google Wave is bijvoorbeeld al heel ver in deze ontwik-
keling. Zij stelt je in staat op één plek al je social media
te managen. Zoals vaker met technische innovaties zijn
ze hiermee waarschijnlijk net iets te vroeg, want Google
´)ZWFT
IFMQU
HFNFFOUFO


NJTWFSTUBOEFO
EF
XFSFME


VJU
UF
IFMQFOµ
heeft onlangs aangekondigd met het product te stop-
pen. Ik voorspel echter dat het concept binnen een paar
jaar weer succesvol opduikt. Als ik Hyves oormerk als
mijn persoonlijke bronbestand en ik verander wat in
mijn status, dan kan ik dat ook direct automatisch laten
aanpassen in bijvoorbeeld mijn Facebook- of Twitter-
account. Reacties vanuit andere bronnen krijg ik dan
realtime op een plek te zien. Over een aantal jaar wordt
dit gemeengoed.”
4PDJBMF
MBBH
Naast de toename van het aantal vrienden kan de
gebruiker uit veel sociale netwerksites kiezen om aan
zijn online contactbehoeften te voldoen. Denk aan
Facebook, Twitter of zelfs Schoolbank, waar de gebruiker
zijn contacten met oud-klasgenoten kan onderhouden.
Is dat aanbod niet veel te groot? Marc beaamt dit, maar
wijst direct op de wezenlijke verschillen. “Neem
Facebook. Dit medium is een groot internationaal
technisch platform. Wij hebben een andere focus.”
8JTU
V
EBU©
UÊ ÞÛiÃʈ˜ÊÓää™Ê…iÌʓiiÃÌÊ}iâœV…ÌiÊܜœÀ`ʜ«Êœœ}iÊÜ>ö
UÊ ÊiÀ>À`Êœˆ˜}Ê`iʼ“iiÃÌi‡ÛÀˆi˜`i˜‡œ«‡ÞÛiÇLœŽ>>½Ê…iivÌÊ
gewonnen? Hij heeft er bijna een kwart miljoen.
UÊ Ê6œœÀÊÛÀˆÜiÊiŽiÊv>˜VÕLʜvʓi˜ˆ˜}Êi˜ÊiŽÊœ˜`iÀÜiÀ«ÊÜiÊii˜Ê
hyve bestaat? Van vrouwen die een baard willen tot aan het
ontvreemden van IKEA-potloden?
UÊ ÊiÌÊ£ä°äääʏi`i˜Ê`iÊœ˜ˆ˜ŽˆŽiÊ>˜`“>V…ÌʅiÌÊ}ÀœœÌÃÌiÊLi`ÀˆvÊ
op Hyves is?
UÊ Ê >Ê i`iÀ>˜`Ê`iʓiiÃÌiÊÞÛiÀÃʈ˜Ê*iÀÕÊ­ÓÈ{°Ón™®]Ê i}ˆlÊ­£x™°ÎnÇ®]Ê
de VS (119.555), en Engeland (63.563) wonen
UÊ Ê
ÀÊ}i“ˆ``i`ÊÌÜiiʓˆœi˜ÊŽÀ>LLiÃÊ­LiÀˆV…̍iîÊi˜Ê{ää°äääÊÜÜܽÃÊ Verder heeft Hyves in samenwerking met de Rabobank
per dag geplaatst worden?
Hij legt uit: “Hyves verbindt Nederland. Niet alleen
mensen onderling, maar ook de interessegebieden.
We brengen ook liefhebbers van bijvoorbeeld een Vespa
scooter, voetbal of games ook bij elkaar. Het spelen van
spelletjes op de PC is toch één van de meest favoriete
vrijetijdsbestedingen. Daarom hebben we een aantal
populaire computerspelletjes geïntegreerd binnen
Hyves. Gamers kunnen vrienden uitnodigen om een spel
te spelen of onderling de hoogste scores delen. We
bouwen als het ware een sociale laag over de techniek
heen. Ik zie ons daarom meer als mediabedrijf met een
duidelijke lokale focus.”
7FSUSPVXFOTGBDUPS
Een mediabedrijf dat vroeger opereerde als een geslo-
ten platform, maar met de inzet van open standaarden
veel meer mogelijkheden heeft. Marc legt uit: “Je kunt
tegenwoordig met je Hyves-account ook inloggen op
andere websites. Daardoor hoef je niet meer op elke
website een persoonlijke database bij te houden en
wordt het voor de gebruiker veel makkelijker om een
persoonlijke benadering van een site te krijgen.”
De CEO noemt de site www.youtellme.nl als mooi voor-
beeld van deze ontwikkeling. YouTellMe is de plaats
waar je online shopt met vrienden. Je logt in met je
Hyves-account en deelt bijvoorbeeld recente aankopen
of interesses met de mensen in je netwerk. Zo beveel je
producten aan, raad je ze af en tip je vrienden waar de
beste prijzen te vinden zijn. Marc: “In vergelijking met
de sites vergelijk.nl en kieskeurig.nl creëren wij er een
sociale laag over. Daardoor is de vertrouwensfactor
natuurlijk veel hoger, omdat de recensies van vrienden
of bekenden zijn.”
´8F
CPVXFO
FFO
TPDJBMF


MBBH
PWFS
EF
UFDIOJFLµ
Daarnaast creëert Hyves een sociale laag over TV kijken
of het nieuws. “Daardoor kun je direct zien hoe heel
Nederland, of specifieker jouw vriendengroep, denkt
over een actueel nieuwsfeit en krijg je realtime
commentaar en achtergrond bij het nieuws”, weet Marc.
“Onze samenwerking met RTL Ontbijtnieuws brengt
deze informatie via de TV weer terug bij de gebruikers,
waardoor een mooie media-integratie ontstaat en
misschien wel de basis is gelegd voor sociale TV”.
een afrekensysteem ontwikkelt, Hyves Afrekenen.
UÊ ÊiʓiiÃÌÊۜœÀŽœ“i˜`iʘ>>“Êœ«ÊÞÛiÃÊۜœÀʓiˆÃiÃʈ˜`>Êi˜ÊۜœÀÊ “Ideaal als je een keer geen cash op zak hebt”, spreekt
jongens Jan is? Marc uit ervaring. “Je kunt dan via je Hyves-account
UÊ ÊiÊ`œ“iˆ˜˜>>“ʈÛiÃÊ>Êˆ˜Ê}iLÀՈŽÊÜ>ÃÊi˜Ê“i˜Ê`>>Àœ“ÊŽœœÃÊ direct betalen zonder iemands rekeningnummer te
voor Hyves? Hyven is als officieel woord opgenomen in het weten of bijvoorbeeld direct met je mobiele telefoon.”
woordenboek.
UÊ ÊiʎiÕâiÊÛ>˜Ê`iʘ>>“ÊÞÛiÃÊÌiʓ>Ži˜Ê“iÌÊ`iÊ i`iÀ>˜`ÃiÊ
vertaling van beehive (bijenkorf)? Een sociaal netwerk is op
eenzelfde manier opgebouwd.

(( 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
8PVUFS
#PT
Naast burgers en bedrijven heeft ook de overheid Hyves
al gevonden. In februari 2006 trad Wouter Bos als eerste
politicus toe tot dit medium en zette daarmee een trend
in. Jan-Peter Balkenende zag ook het potentieel om met
zijn doelgroep via sociale media te communiceren en
werd een maand later lid van het sociale netwerk.
Verder vond tijdens de verkiezingen zelfs het allereerste
lijsttrekker-chatdebat ter wereld plaats op Hyves.
Marc kijkt hier niet van op. “Veel politici, ministers,
burgemeesters en wethouders hebben al een account.
Ze willen bereikbaar zijn voor de samenleving, voor de
burger. Hyves stelt je in staat om je heel erg open te
stellen. Je bepaalt zelf welke privé-informatie je met
elkaar deelt.”
De CEO vertelt dat zijn organisatie met een aantal
gemeenten bezig is met het onderzoeken van de moge-
lijkheden van Hyves. “Enschede is met ons bijvoorbeeld

CVSHFNFFTUFST

aan het inventariseren hoe ze sociale media het best kan
inzetten om de communicatielijn met de burger korter
te maken. Na onderzoek bleek dat wij zeventig procent
van de inwoners van Enschede direct één-op-één
kunnen bereiken. Een traditioneel medium als de huis-
aan-huis krant kan daar niet tegenop. Qua actualiteit,
persoonlijk contact en interactie.”
)FSEFS
Volgens Marc kan een gemeente Hyves prima inzetten
om misverstanden de wereld uit te helpen of discussies
op gang te brengen. “Het voordeel is dat zo’n discussie
ontstaat op één plek, waardoor je de discussie, als een
soort herder, veel beter kan managen”, weet de CEO.
Wel is het voor Marc een voorwaarde om de burger te
laten reageren. “Als de gemeente Hyves enkel inzet als
extra zendkanaal met eenrichtingsverkeer, dan ga je je
doel voorbij en is de inzet van het medium geen lang
leven beschoren. Je moet interactie mogelijk maken en
bewust stimuleren.”
Is het voor een gemeente qua tijd en capaciteit wel te
behappen als de burger gaat reageren? Marc is ervan
overtuigd dat dit geen belemmering hoeft te zijn.
“Gemeenten moeten het integreren binnen hun
bestuurlijk proces. Zo is dat met het e-mailgebruik ook
gegaan. Uiteindelijk zul je zien dat het beantwoorden
en managen van de reacties op Hyves veel minder tijd
kost dan dat men vooraf heeft ingeschat. Daarom is het
gewoon een kwestie van tijd dat de burger en gemeente
elkaar via het sociale netwerk veel nadrukkelijker gaan
vinden”, besluit de CEO.
´
7FFM
NJOJTUFST
FO
XFUIPVEFST
IFCCFO
FFO


BDDPVOUµ
)ZWFT
JO
DJKGFST
UÊ ÊÞÛiÃʅiivÌʓœ“i˜ÌiiÊÀՈ“Ê£ä]Îʓˆœi˜Êi`i˜]Ên]ÇÊ
miljoen daarvan zijn Nederlandse Hyvers.
UÊ ÊÞÛiÃʅiivÌʘÕÊÈʓˆ>À`Ê«>}iۈiÜÃÊ«iÀʓ>>˜`°Ê
UÊ Êi“ˆ``i`iʏiiv̈`\ÊÎäÊ
UÊ 6ÀœÕÜ\ÊxȯÊ
UÊ >˜\Ê{{¯Ê
UÊ i“ˆ``i`Ê>>˜Ì>ÊÛÀˆi˜`i˜\ʙÇÊ
UÊ À>LLiÃÊ«iÀÊ`>}\ÊÓʓˆœi˜Ê
UÊ ˆiÕÜiÊvœÌœ½ÃÊ«iÀÊ`>}\Ê£°Óxä°äääÊ
UÊ Ê7ˆi7>Ì7>>ÀÊÃÌ>ÌÕÃÊÕ«`>ÌiÃÊ«iÀÊ`>}\Ê{ää°äää
8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z ()
D@ID7:G'%&%
 ´
"DUVFFM
OJFVXT
JT
TOFM
CJK
EF

CVSHFS
POEFS
EF
BBOEBDIUµ
Landgraaf stort zich op Twitter-avontuur

Het was het meest populaire woord van 2009. Prominente
mensen als Barack Obama, Lance Armstrong, Mark Rutte
en Marco Borsato doen het ook: ‘Twitteren’. Een internet-
dienst waarbij de gebruiker korte berichtjes voor volgers
publiceert. Communicatieadviseur Astrid Ceulemans trok in
2009 haar stoute schoenen aan en introduceerde Twitter bij
de gemeente Landgraaf.
dat Twitter heel populair was bij de volgers. Daarna
werd het wat minder. “Aan ons als gemeente de taak
de berichten levendig en interessant te maken én
houden voor de volgers. Je hebt maar honderdveertig
tekens tot je beschikking, dus je moet meteen de
aandacht trekken en liefst dagelijks actuele items met
veel nieuwswaarde plaatsen”, weet de communicatie-
adviseur.

“Ik probeer altijd de ontwikkelingen te volgen en vanuit

de burger te kijken naar de gewenste communicatie-
QFS kanalen”, zegt Astrid, die haar idee om te gaan twitteren
direct aan de burgemeester voorlegde. De burgemeester
GPS die op dat moment nog niet precies wist wat het
medium inhield, reageerde sceptisch, maar werd toch al
NBODF snel door Astrid overtuigd. “Twitter is toch één van
de meest snelle en actuele communicatiemiddelen om
nieuws direct bij de burger onder de aandacht te
brengen. Een prima tool voor de overheid om open en
transparant naar de burger te opereren.” Een paar
dagen later waren de eerste nieuwsberichten via het
Twitter-account van de gemeente een feit.
-FWFOEJH
NBLFO
Inmiddels zijn er in Landgraaf een paar honderd burgers
die de gemeente via Twitter volgen. “Nog niet bijster
veel”, merkt Astrid op. “Maar je weet wel dat deze
mensen jouw berichten zien.” De communicatieadviseur
ondervond vooral vlak voor en tijdens de verkiezingen
´
#JKOB
FMLF
CVSHFS
IFFGU

FFO
NPCJFM
FO
JT
EJSFDU

CFSFJLCBBS
WJB
FFO
5XFFUµ
Astrid noemt een aantal voorbeelden die zich prima
lenen voor een Tweet vanuit de gemeente. Zoals bij
wegomzettingen, een wijziging van de vuilophaaldienst
of van een bestemmingsplan en bij rampencommunica-
tie. Vooral bij laatstgenoemde ziet de communicatie-
adviseur veel mogelijkheden in het gebruik van Twitter
als extra communicatiekanaal. “Bij het vliegtuigongeluk
vorig jaar met het Turkse toestel werd een persbijeen-
komst voorbereid, terwijl het nieuws met foto’s al lang
via Twitter was verspreid. Vooral bij rampen zie je dat
mensen heel actief zijn. Van deze extra informatie moet

(* 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
je als gemeente niet alleen gebruikmaken, maar ook
zelf via deze kanalen gaan informeren. Bijna elke
burger heeft een mobiel en is daarmee direct bereikbaar
via een Tweet.”
*OUFHSJUFJUDPEF
De burgers kunnen nog niet reageren op de Tweets
van de gemeente Landgraaf. “Dat hebben we bewust
uitgezet”, vertelt Astrid. “Niet omdat we het niet
willen, maar omdat we op dat moment simpelweg de
capaciteit niet hadden om dit te realiseren. Dat is
jammer, want je wil op termijn wel toe naar dit twee-
richtingsverkeer met de burger.”
Kan een burger straks via een Tweet reageren op
bijvoorbeeld een kapvergunning die de gemeente voor-
nemens is uit geven? “Het indienen van dat soort
bezwaren via Twitter is voorlopig zeker niet mogelijk”,
antwoordt de communicatieadviseur. “Een bezwaar-
procedure kan twaalf tot zestien weken in beslag
nemen. Daarnaast heb je te maken met de juridische
aspecten, want een Tweet is niet rechtsgeldig.”
Naast de burger zijn er ook collega-ambtenaren die de
mogelijkheden van Twitter gevonden hebben. Hoe gaat
de gemeente daarmee om? “In Landgraaf hadden we
daar nog geen specifieke richtlijnen voor, maar ik
verwacht dat al onze medewerkers zich houden aan de
integriteitcode die nu net zozeer geldt als wanneer
zij via andere media communiceren”, zegt Astrid. De
communicatieadviseur heeft nog niet het idee dat
Twitter onder ambtenaren net zo erg leeft als onder de
burger. “Toen Twitter in Landgraaf al een tijdje actief
was ingezet, kwamen er wat vragen van collega’s over
wat dit medium is en wat het precies inhoudt. Ik heb
het idee dat het in het bedrijfsleven al veel meer een
issue is. De medewerkers daar zijn vanuit commercieel
oogpunt misschien ook wel sneller afhankelijk van
nieuwe media.”
6JUEBHJOH
De volgende stap is om de eerste resultaten van het
Twitter-avontuur in beeld te brengen. Een taak die niet
5XJUUFS
Twitter is een sociaal netwerk dat wereldwijd door miljoenen mensen
wordt gebruikt en dat in een snel tempo groeit. Twitter-gebruikers
vertellen in maximaal honderdveertig karakters via de pc of mobiele
telefoon wat ze doen, meemaken, zien of hoe ze ergens over denken.
meer is weggelegd voor Astrid. Zij heeft inmiddels de
overstap gemaakt naar de gemeente Valkenburg om
daar invulling te geven aan het communicatiebeleid.
Een kleine plaats van zeventien duizend inwoners, maar
daarom niet minder dynamisch. Met jaarlijks meer dan
een miljoen bezoekers lijkt deze gemeente zich ook
prima te lenen voor een nieuw Twitter-avontuur. Al ver-
trouwt Valkenburg voor de lokale omgeving nog vooral
op traditionele communicatiemiddelen, zoals radio
en huis-aan-huisbladen. “Daar wordt veel gebruik van
gemaakt”, ervaart de communicatieadviseur. Voor de
nieuwsverspreiding nationaal en internationaal vormt
internet echter het aangewezen kanaal.
´
5 XJUUFS
JT
JO
IFU
CFESJKGTMFWFO


WFFM
NFFS
FFO
JTTVFµ
Toch lijkt het slechts een kwestie van tijd voor deze
gemeente ook kennismaakt met de Twitter-aspiraties
van Astrid. “Mijn uitdaging voor de toekomst ligt dan
vooral in het nadenken hoe we nog meer aandacht
kunnen trekken met Twitter en hoe we dit medium
effectiever kunnen gebruiken. Wellicht is het iets om
een probleemstelling van onder de aandacht van de
volgers te brengen. Maar ik ben daar nog niet uit. Eerst
moeten we maar eens kijken hoe Twitter binnen deze
gemeente het meest optimaal kan renderen.”

0WFSJKTTFM
FFSTUF
NFU
SJDIUMJKOFO
5XJUUFS
De provincie Overijssel heeft sinds juli
van dit jaar richtlijnen voor het gebruik
van sociale media als Twitter en Hyves
door ambtenaren, omdat zij steeds
actiever zijn op social media.
&GGFDU
Overijssel is volgens eigen zeggen de eerste
provincie die richtlijnen heeft. Hiervoor
werden ambtenaren in workshops op
basis van projecten en behoeften ingelicht
over het gebruik van social media. “We
bespreken de mogelijkheden en gaan
ermee aan de slag”, aldus initiatiefnemer
Petra Folbert van de provincie Overijssel.
“Alle projectleiders in Overijssel doen
mee. Na de zomer volgt er nog een
awarenessproject. Dat gaat dan over
informatiebeveiliging en dat je erover
nadenkt wanneer, of en op welk moment
je iets plaatst en wat het effect kan zijn.
Als iets nog besproken moet worden in de
Staten, moet je dat bijvoorbeeld nog niet
op Twitter zetten. Je kunt ook geen
toezeggingen doen aan mensen die je
niet waar kunt maken.”
#FTUVVSEFST
In Overijssel gelden dezelfde richtlijnen
voor ambtenaren als bestuurders. “We
maken daartussen geen onderscheid.
Iedereen heeft zijn eigen verantwoorde-
lijkheid over wat hij of zij plaatst, maar
als het gevoelig ligt, moet je het wel
even afstemmen met de communicatie-
afdeling”, aldus Petra.
)FFNTUFEF
Ook de gemeente Heemstede staat op het
punt om richtlijnen voor social media vast
te stellen. Initiatiefnemer Marcel Appels
van de gemeente heeft ze opgesteld door
‘logisch nadenken en te kijken wat er al
op dit gebied was’.
Hij wijst erop dat je als ambtenaar altijd
bewust moet zijn van de consequenties
als je iets plaatst. “Op internet is iets altijd
weer terug te vinden. Als je iets privé
schrijft is dat prima, maar het kan gevol-
gen hebben.”
Bron: Binnenlandsbestuur

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z (+
D@ID7:G'%&%
 LinkedIn geeft richting aan ontwikkeling applicatie voor datadistributie

µT)FSUPHFOCPTDI
JOTQJSFFSU

UPU
EFFMOBNF
TPDJBBM
OFUXFSL
´3VJN
UXFFEFSEF
WBO
EF
IPPHPQHFMFJEFO
JO
/FEFSMBOE
IFFGU
FFO
QSP¾FM
PQ
EF
QPQVMBJSF
OFUXFSLTJUF
-JOLFE*Oµ
LPQU
IFU
"/1
FJOE

NBBSU
PQ
IBBS
XFCTJUF
&FO
DPODMVTJF
EJF
EF
CFJEF
TFOJPS
*$5FOHJOFFST
.FOOP
EF
7SJFT
FO
+FSPFO
EF
+POH
WBO
EF
HFNFFOUF


µT)FSUPHFOCPTDI
OJFU
WSFFNE
JO
EF
PSFO
[BM
LMJOLFO
;JK
XBSFO
WPSJH
KBBS
EF
JOJUJBUJFGOFNFST
WPPS
IFU
PQ[FUUFO
WBO
FFO
BQBSUF

HFCSVJLFSTHSPFQ
PQ
-JOLFE*O
WPPS
EF
BQQMJDBUJF
,FZ%BUBEJTUSJCVUJF
WBO
$FOUSJD

Het idee voor een aparte gebruikersgroep op het
virtuele netwerk LinkedIn ontstond tijdens
gebruikersoverleg van Centric. Tijdens dit overleg
VTFS komen gebruikers bij elkaar om kennis en ervaringen
met elkaar uit te wisselen over Key2Datadistributie.
JE “Een waardevolle bijeenkomst die één keer per jaar
plaatsvindt”, vertelt Menno. “We zochten als aanvulling
naar een onafhankelijk en laagdrempelig medium,
waarbij we elkaar sneller en frequenter kunnen vinden.
In eerste instantie probeerden we dit te realiseren
met een forum op de ondersteuningssite van Centric,
maar het gebruik bleef achter. Daarna kwamen we al
snel op LinkedIn uit. Dit medium biedt een uitstekend
podium en heeft een zeer professionele insteek”, licht
Jeroen toe.
Beide applicatiebeheerders toetsten het idee vervol-
gens bij Centric. “Productmanager Hein van Schijndel
reageerde meteen heel enthousiast”, zegt Menno. “Het
is mooi dat Centric hierover bereid is mee te denken,
want feitelijk stelt zij zich met zo’n openbaar forum
over haar applicatie toch heel open en kwetsbaar op.”
$FOUSJD
PWFS
EF
HFCSVJLFSTHSPFQ
PQ
-JOLFE*O
Hein van Schijndel, productmanager van Key2Datadistributie bij
Centric, stemde direct in met het verzoek van de beide senior ICT-
engineers Menno de Vries en Jeroen de Jong van de gemeente
’s-Hertogenbosch voor een aparte gebruikerspagina van Key2Datadis-
tributie op de openbare netwerksite LinkedIn. Begeeft Centric zich
hiermee niet op glad ijs? “We stimuleren dit soort ontwikkelingen van
harte”, reageert Hein. “Het is een ontwikkeling die je niet tegenhoudt
en we vinden het in dit geval heel prettig als zo’n gebruikersgroep
vraagt om mee te denken over de invulling van dit concept.”
De productmanager beseft dat Centric zich hiermee open en tegelijker-
tijd kwetsbaar opstelt, maar hij vindt dat geen probleem. “Ik vind
sowieso dat je als leverancier transparantie hoog in het vaandel moet
hebben staan. We nemen de meningen en suggesties van gebruikers
heel serieus. Daar worden we per slot van rekening allebei beter van.”
&YQFSJNFOU
LinkedIn bood voor Menno en Jeroen een ideaal
platform om mee te experimenteren. Jeroen: “Veel
gebruikers hebben al een profiel op LinkedIn met
een informatie over hun opleiding en werkervaring. Door
middel van ‘connections’ met de profielen van andere
gebruikers hebben zij al ervaring met het opbouwen en
zichtbaar maken van hun netwerk.”
Om het vuurtje in het experiment enigszins aan te
wakkeren, maakten beide ICT-engineers zelf alvast een
aantal topics aan, waarmee zij een discussie op gang
brachten of gebruikers vroegen om een oplossing voor
een probleem met de applicatie. “De deelnemers pikten
dit vlug op en namen zelf ook vrij snel deze actieve rol
op zich. We merkten dat zij veel waarde hechten
aan het volledig ‘in control hebben’ van Key2Datadistri-
butie. Dit medium biedt hen die mogelijkheid, het is
helemaal van deze tijd”, aldus Jeroen.
´
$FOUSJD
TUFMU
[JDI
NFU

[PµO
PQFOCBBS
GPSVN

UPDI
IFFM
LXFUTCBBS
PQµ
"DUJFG
[JKO
De beide initiatiefnemers zijn zeer te spreken over de
faciliteiten die LinkedIn biedt. Menno: “Je hebt meteen
een overzicht wie waarmee bezig is en je vindt elkaar
snel via de mail.”
Hij vervolgt: “Verder kun je problemen waar je tegen-
aan loopt direct kenbaar maken binnen een grote groep
gebruikers. Vaak krijg je direct respons met suggesties
voor oplossingen.”
Menno benadrukt dat de ongeschreven wet van ‘halen
en brengen’ ook bij dit social netwerk de basis is voor
succesvol gebruik. “Je moet hier zelf heel actief in zijn,
dan heb je er op termijn ook zelf voordeel van.”
Het snel inspelen op problemen was voor de gebruikers-
groep ook de reden om consultants van Centric toe te
laten op het forum. Het aspect ‘onafhankelijkheid van
Centric’ kwam daarmee enigszins in het geding, maar
dat woog volgens Menno en Jeroen niet op tegen de

*Key2Datadistributie verzorgt de uitwisseling van basisgegevens tussen de basisregistraties en procesapplicaties.

(, 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
0WFS
-JOLFE*O
LinkedIn is een virtueel sociaal
netwerk, actief sinds 2003, dat
gericht is op vakmensen. Het
belangrijkste doel van de website
is geregistreerden te laten profite-
ren van elkaars (zakelijke) netwerk.
Dat gebeurt door contacten te
leggen met anderen die je
vertrouwt. De gemiddelde Linke-
dIn-gebruiker is een man van 41,
heeft vijftien jaar werkervaring
en heeft een huishouden dat
gezamenlijk ` 80.000,- per jaar
verdient.

De initiatiefnemers Jeroen de Jong (op de voorgrond) en Menno

de Vries, beiden ICT-engineers bij de gemeente ‘s-Hertogenbosch,
geven nieuwe dimensie aan onderhouden online contacten
binnen gebruikersgroep Key2Datadistributie.

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z (-
D@ID7:G'%&%
 meerwaarde. “De consultants kunnen via dit medium
direct inspelen op problemen van gebruikers. Daar
profiteren alle deelnemers dus direct van”, spreekt
Jeroen uit ervaring.
´8F
LVOOFO
FMLBBS

TOFMMFS
FO
GSFRVFOUFS

WJOEFOµ

4QFMSFHFMT
Inmiddels zijn ruim honderdzestig gebruikers actief op
het forum. Tachtig procent bestaat uit gebruikers en de
overigen zijn medewerkers van Centric. Alle deelnemers
dienen zich te houden aan duidelijke spelregels over
wat wel en niet binnen het forum besproken wordt. “De
verwachtingen moeten helder zijn”, licht Jeroen toe.
“Het is bijvoorbeeld niet de bedoeling dat gebruikers
incidenten gaan melden op LinkedIn. Hiervoor moeten
zij toch echt bij de helpdesk van Centric zijn.”
Nederland proeftuin
van LinkedIn
Van alle nationaliteiten die gebruik maken van LinkedIn zijn de
Nederlanders het best vertegenwoordigd. Onder de ruim zeventig
miljoen gebruikers wereldwijd zijn twee miljoen Nederlanders.
Volgens de Vlaamse netwerkcoach Vermeiren schuilt het geheim
van het grote aantal Nederlanders op LinkedIn in ‘de relatieve
bekendheid met sociale netwerken zoals Hyves’, ‘hun ondernemend-
heid’ en het feit dat Nederlanders ‘heel internationaal gericht zijn’.
“En de Hollanders zijn niet alleen relatief als beste vertegenwoor-
digd op LinkedIn, ze maken er ook nog eens opvallend vaak gebruik
van. Ruim tweederde van de hoogopgeleiden in Nederland heeft
een profiel op de netwerksite”, aldus Eugenie van Wiechen, verant-
woordelijk voor LinkedIn-Nederland.
Reden voor het Amerikaanse bedrijf om in Nederland een kantoor
op te zetten. Van daaruit worden onder meer initiatieven ontplooit
om in contact te komen met die Nederlanders die kennelijk
zo massaal werken aan het opzetten en onderhouden van hun
professionele online netwerk.
Bron: ANP, 23 maart 2010
(. 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
Aan uitbreidingsmogelijkheden denken de twee
applicatiemedewerkers voorlopig nog niet. Al zien zij
wel iets in een nieuwe tool van LinkedIn, die het
mogelijk maakt om documenten op een privéaccount te
uploaden en er vervolgens in de forumgroep van
Key2Datadistributie naar te verwijzen. “Ideaal, want
LinkedIn heeft geen archieffunctie. Na verloop van tijd
verdwijnt de besproken content dus uit het forum. Door
deze tool kun je de informatie eventueel samenvatten
in een document”, zegt Jeroen.
Tot slot merken de senior ICT-engineers op dat de
gebruikers uit alle delen van het land steeds meer met
elkaar gaan integreren. “Met LinkedIn maak je ook
sneller contact met de gebruikers van Key2Datadistibu-
tie in Noord. Het gebruikersnetwerk wordt stilaan
uitgebreid en dat biedt veel mogelijkheden voor de
toekomst. Als Centric zich ook zo transparant open
blijft stellen, kunnen we met elkaar verder groeien naar
een succesvolle applicatie die helemaal toegespitst is op
de toekomstige ontwikkelingen.”
IT-managers
zien waarde
LinkedIn
LinkedIn is het populairste sociale netwerk onder
IT-managers. Driekwart van de door Heliview
ondervraagden neemt er aan deel.
Hyves, Facebook, Twitter en Plaxo volgen in de
ranglijst. Het zijn vooral de IT-managers jonger
dan vijftig jaar die hun contacten bijhouden via
de sociale netwerken.
Hyves trekt vooral de jonge IT-manager. In de
groep tot dertig jaar heeft 70 procent van de
IT-managers, die aan ‘social networking’ doen,
ook een Hyves account. In de groep tussen vijftig
en zestig jaar ligt dit percentage op krap 34
procent.
Heliview legt een link tussen de interesse van
jongere IT-ers voor het gebruik van cloud-
diensten en het gebruik van sociale netwerken.
De vrees voor het wegschrijven van privacy-
gevoelige gegevens naar centrale servers in
plaats van naar de ‘veilige’ PC, is voor deze groep
veel minder dan voor de ouderen.
Bron: Automatiseringsgids, 13 juli 2010
9>IC6?66GL::G
>CI:G:HH6CI:
:K:C:B:CI:C
Nationaal Innovatieforum Dag van de Wabo
Veilige Samenleving 2.0 In de aanloop naar de invoering van de Wet algemene

Hoe kunnen ICT-innovaties bijdragen aan het realise-

bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is er van alles
in beweging. Daarom organiseert het Platform
FWFOUT
ren van een méér veilige samenleving? Deze vraag
Omgevingsrecht op donderdag 11 november in Hart
staat centraal tijdens het Nationaal Innovatieforum
van Holland te Nijkerk voor de vierde keer de ‘Dag van
Veilige Samenleving 2.0, dat het Blomberg Instituut
de Wabo’. Deze dag zal in het teken staan van nazorg.
organiseert op donderdag 14 oktober in het Circus-
De eerste ervaringen worden met u gedeeld en er
theater Scheveningen.
wordt gekeken naar oplossingen, zodat u de Wabo
Centric is als partner aanwezig met onder meer
nog beter en efficiënter kunt toepassen.
de ‘Keten van Slachtofferregistratie’ en ‘NL-Alert’.
Meer informatie: www.stadswerk.nl/dagvandewabo
Dit laatste project is genomineerd voor de Publieke
Veiligheid Award 2010.
Meer informatie: www.veiligesamenleving.nl
Limburgse Bestuurdersdag
Op woensdag 17 november zal de gemeente Horst
NVVB regiocongressen aan de Maas de gastgemeente zijn voor de jaarlijkse
Limburgse Bestuurdersdag. Op deze dag worden alle
De Nederlandse Vereniging Voor Burgerzaken (NVVB)
burgemeesters, wethouders, gemeenteraadsleden,
organiseert diverse regiocongressen door heel het
gemeentesecretarissen en griffiers alsmede Gedepu-
land. Centric is op 27 oktober met een stand aanwezig
teerde Staten en Provinciale Staten van Limburg
in het MECC in Maastricht, op dinsdag 9 november in
uitgenodigd.
het Van der Valk Hotel in Vianen, en op donderdag 25
De dag start met de jaarvergadering van de Vereniging
november in het Van der Valk Hotel in Assen. Centric
Limburgse Gemeenten (VLG). Na de gezamenlijke
speelt tijdens de regiocongressen in op het centrale
lunch presenteert de gastgemeente zich aan de hand
thema: Modernisering GBA.
van diverse excursies, waaraan bestuurders kunnen
Meer informatie: www.nvvb.nl
deelnemen. Centric is op de informatiemarkt aan-
wezig met een ministand.
Meer informatie: www.centric.nl/evenementen
Divosa Najaarscongres
Het VNG Divosa Najaarscongres vindt dit jaar plaats op KCC Congres
donderdag 4 november in het Chassé Theater te Breda
Het Centrum voor Kennis Communicatie organiseert
en heeft als thema: ‘Een nieuwe kijk op kracht’.
op 2 december het KCC Congres in het Triavium in
Bezuinigingen stellen gemeenten op het terrein van
Nijmegen. De dag verbindt de belangrijkste uitdagin-
Werk en Inkomen voor dilemma’s. Wordt er van
gen voor professionals op het gebied van klantcontact
gemeenten op dit terrein een nieuwe rol gevraagd?
binnen de overheid met de laatste ontwikkelingen en
Centric durft hiernaar te kijken met een nieuwe blik
trends in Klant Contact Centrum (KCC) oplossingen.
en zal aanwezig zijn met een informatiestand.
Denk aan: multichanneling, zaakgericht werken,
Meer informatie: www.divosa.nl (klik op Agenda)
kwaliteitsmonitoring, proces & organisatie en regel-
geving. Centric zal tijdens dit congres een workshop
verzorgen en aanwezig zijn met een stand op de
informatiemarkt.
Meer informatie: www.kcc-congres.nl

8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z (/
D@ID7:G'%&%
 %F
PWFSIFJE
NPFU
[JDI
DPODFOUSFSFO
PQ
IFU
POUXJLLFMFO
WBO
TUFEFO
FO
FFO
HPFE
PQHFMFJEF

CFSPFQTCFWPMLJOH
%JF
TQFMFO
JO
EF
UPFLPNTU
NFFS
EBO
PPJU
FFO
WPPSUSFLLFSTSPM
%JU


JOUFS DPODMVEFFSU
IFU
$FOUSBBM
1MBO
#VSFBV
$1#

JO
IBBS
TDFOBSJPTUVEJF
´5IF
/FUIFSMBOET
PG

WJFX µ
%F
SFEBDUJF
WSPFH
POEFS[PFLFST
"MCFSU
WBO
EFS
)PSTU
FO
(FPSHF
(FMBVGG
PN
FFO

UPFMJDIUJOH
PQ
IFU
SBQQPSU
KRACHT VAN STEDEN BEPAALT TOEKOMST LAND
)PF
WFSEJFOFO
XF

POT
CSPPE
JO

Vooruitkijken is niet eenvoudig. Daarom is het lastig
te voorspellen hoe de Nederlandse economie zich de
komende een of twee jaar zal ontwikkelen, laat staan
dertig jaar. Dat lijkt een haast onmogelijke opgave.
Waarom heeft het CPB toch besloten deze uitdaging op
te pakken?
George: Nederland ontkomt er niet aan om, ondanks de
onzekere toekomst, toch een aantal decennia vooruit te
kijken. Beleidsmakers moeten nu al beslissingen nemen
die gevolgen hebben voor de lange termijn. Denk aan
investeringen in de infrastructuur, het onderwijs en de
wetenschap. Een nieuwe snelweg aanleggen doe je
bijvoorbeeld niet voor één of twee jaar en vereist
bovendien een forse investering.
Albert: De beleidsbepalers moeten dus continu een
afweging maken tussen de kosten van het uitstel en de
voordelen van wachten, met de kans dat er meer kennis
)& 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
Albert van der Horst (rechts) en George Gelauff,
beiden van het Centraal Plan Bureau, geven met
hun scenariostudie ‘The Netherlands of 2040’
verschillende richtingen aan de toekomst van
Nederland.
beschikbaar komt en er dus meer duidelijkheid ontstaat
over toekomstige ontwikkelingen. Door in een scenario-
studie te schetsen hoe Nederland er in 2040 voor staat,
hebben zij in ieder geval een inschatting van toekom-
stige ontwikkelingen, die zij kunnen combineren met
hun huidige kennis.
Waarom hebben jullie gekozen voor een scenariostudie
en geen voorspelling?
Albert: Als je dertig jaar vooruitkijkt, is er veel onzeker-
heid over hoe de economie zich gaat ontwikkelen. Het is
onmogelijk daar een voorspelling voor te doen. Met
het schetsen van scenario’s geef je geen adequate
verwachting, maar breng je verschillende toekomst-
perspectieven in beeld, juist om die onzekerheid te
benadrukken. Je weet dat er in de loop naar 2040 geen
één exact zo werkelijkheid gaat worden.
George: De scenario’s bieden de beleidsmakers bij de
overheid of in het bedrijfsleven een stukje houvast. Zij
kunnen hun beslissingen en de langetermijneffecten
daarvan afzetten tegen elk van de scenario’s, waardoor
zij alle mogelijke gevolgen van hun beslissingen onder
ogen kunnen zien.
´
8F
LVOOFO
IFU
BDIUFSMBOE
XPSEFO

WBO
FFO
OBCJKHFMFHFO
NFUSPQPPMµ
Hoe hebben jullie de scenariostudie aangepakt?
George: Voor het beschrijven van de scenario’s hebben
we mensen en steden als basis genomen. De menselijke
input is immers een essentiële factor voor innovatie en
productie. Zonder mens is er géén economische ontwik-
keling. Daarnaast zijn steden de plaatsen waar nieuwe
technologie wordt ontwikkeld. Dit zagen we in het
verleden bij de ontwikkeling van de stoommachine,
elektriciteit en ICT. Er ontstaat bij zo’n ontwikkeling veel
behoefte aan face-to-face contact, want er vindt inten-
sieve kennisuitwisseling plaats tussen onderzoekers,
ontwerpers, producenten en dienstverleners. Daardoor
is er een sterke beweging naar de grotere steden.
Op deze wijze zijn de vier grote steden ook ontstaan:
Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht.
Albert: Voor het opstellen van de scenario’s hebben we
onderzocht wie (de mensen) het geld in 2040 verdient
en waar (steden) dat in Nederland gebeurd. De mensen
beschouwen we als werknemers. De rol die steden in elk
scenario spelen wordt bepaald door het soort productie
dat in een stad plaatsvindt en door de relaties binnen en
tussen steden.
Om antwoord te krijgen op de ‘wie’ en ‘waar’ vragen,
hebben we na uitgebreid deskresearch gesproken met
ministeries, de top van het bedrijfsleven, Sociaal-Econo-
mische Raad en wetenschappers. Daarnaast hebben we
onder honderd studenten een enquête gehouden, die
weliswaar niet representatief was, maar wel een goed
beeld gaf van hoe zij de toekomst zien.
Hoe kunnen scenario’s laten zien dat mensen en steden
zo belangrijk zijn?
George: Om een antwoord op deze vraag te geven,
moeten we kijken naar (mogelijke) toekomstige techno-
logische veranderingen en de richting waarin die
zich ontwikkelen. De ontwikkeling van technologie is
de belangrijkste stimulerende factor. Vooral een door-
braaktechnologie, zoals in het verleden de stoom-
machine of nu de ICT, brengt een fundamentele
verandering in de maatschappij te weeg. Een verande-
ring die zowel impact heeft op de soort medewerkers
die nodig zijn, als op de omvang van de steden.
ICT gaat dus bepalen welk soort medewerker Nederland
in 2040 nodig heeft?
Albert: Ja, want ICT leidt mensen. De ontwikkeling van
het onderdeel ‘communicatietechnologie’ (CT) van ICT
zorgt door de snelle communicatieoverdracht dat taken
voor één product door personen op verschillende
locaties worden uitgevoerd. Kijk bijvoorbeeld naar de
productie van de Boeing 787, waar tientallen bedrijven
in meer dan honderd productielocaties over de hele
wereld zijn betrokken. De werknemers worden steeds
meer specialisten.
De ontwikkeling van het onderdeel ‘informatietechno-
logie’ (IT) van ICT zorgt ervoor dat de manier waarop
informatie wordt verwerkt sterk verbetert. Met
hulp van een computer kan één persoon een groot
aantal taken zelfstandig uitvoeren. Bijvoorbeeld een
verzekeringsagent, die als één contactpersoon voor alle
vragen van de klant opereert. De werknemers worden
steeds meer generalisten.
George: Bij toekomstige ontwikkelingen in de ICT kan
het accent dus op CT of op IT liggen. Deze onzekerheid
beïnvloedt de verdeling van arbeid en taken in de
scenarioschetsen. Verbeteringen in de CT leiden tot
verdere specialisatie, terwijl verbeteringen in de IT daar-
entegen juist weer leiden tot een vermindering van de
vraag naar specialistische hulp en input. Werknemers
worden minder afhankelijk van hun collega’s, zowel wat
betreft taken als face-to-face contacten.
Het zijn dus de generalisten of specialisten die in 2040
brood op de plank leggen. Het is ook vastgesteld dat
dit in steden gaat gebeuren. Wat gaat de omvang en
structuur van die steden over dertig jaar bepalen?
George: Dat ligt eraan of er de komende dertig jaar een
nieuwe doorbraaktechnologie komt, vergelijkbaar met
het ontstaan van ICT. Als dat gebeurt, ontstaat weer
veel behoefte aan face-to-face contact en aan intensieve
kennisuitwisseling tussen onderzoekers, ontwerpers,
producenten en dienstverleners. De mensen trekken
dan automatisch naar de steden. Gaan zich daar ook
vestigen. Steden worden groter.
´

4UFEFO
NPFUFO
[JDI
WSJKFS


LVOOFO
POUXJLLFMFOµ
Aan welke doorbraaktechnologie denken jullie?
George: De bio- en nanotechnologie hebben de groot-
ste potentie om de nieuwe doorbraaktechnologieën te
worden. In veel onderzoeksgebieden is de invloed van
deze technologieën al merkbaar, vergelijkbaar met de
invloed van de computertechnologie in de jaren zestig.
En als een doorbraaktechnologie uitblijft?
Albert: Dan zal de huidige doorbraaktechnologie, ICT,
zich verder ontwikkelen. Kleine steden met goede
wereldwijde netwerken zijn op zo’n moment heel
aantrekkelijk. Het onderlinge contact tussen mensen is
8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z )'
D@ID7:G'%&%
 dan van minder belang. Productieprocessen die minder
afhankelijk zijn van interacties tussen mensen zullen
wegtrekken uit dure locaties.
George: Omdat het zeer onzeker is of er een nieuwe
doorbraaktechnologie zal komen of de ontwikkeling
van ICT zich meer doorzet, kunnen steden de komende
dertig jaar dus zowel krimpen als groeien.
´#JP
FO
OBOPUFDIOPMPHJF


IFCCFO
EF
HSPPUTUF
QPUFOUJFµ

De derde optie, Cosmopolitan Centre, zou het vormen
van enkele miljoenensteden in Nederland kunnen
betekenen, waarin de mensen vooral specialisten zijn.
Een voorbeeld hiervan is Detroit, een stad gespeciali-
seerd in de productie van auto’s.
Bij de laatste optie, Metropolitan Markets, zou een stad
in Nederland kunnen bestaan uit liefst acht miljoen
inwoners of meer. De werknemers zijn met name
generalisten die vooral voor de lokale markt pro-
duceren en probleemloos ingezet kunnen worden voor
allerlei banen. Denk aan steden als New York,
Londen en Parijs.

Dat mensen en steden de belangrijkste factoren zijn voor

Hoe hebben jullie de ontwikkeling van mensen en
steden als belangrijkste factoren voor de toekomst van
Nederland in de scenarioschets verwerkt?
Albert: Door de twee richtingen die de beroeps-
bevolking op gaan (generalist of specialist) te koppelen
aan de twee richtingen die steden op gaan (groeien of
krimpen). Op basis daarvan zijn we gekomen tot
vier scenario’s die reëel zijn voor de toekomstige
ontwikkeling van Nederland.
Welke vier scenario’s zijn dat?
George: De eerste optie, de Talent Town, is een relatief
kleine stad van maximaal honderdduizend inwoners,
waarin mensen specialisten zijn. Denk aan een stad als
Eindhoven, dat bekend staat om zijn consumenten-
elektronica.
De tweede optie, Egalitarian Ecology, is ook een relatief
kleine stad van honderdduizenden inwoners, waarin
mensen juist meer generalisten zijn. Zoals Stockholm,
een stad met een half miljoen mensen dat met kleine
bedrijfjes goed voor zichzelf kan zorgen.
onze economie in 2040 stond voor de scenarioschetsen
al vast. Wat voegen de vier opties voor de beleidsmakers
concreet toe?
George: Met de vier opties hebben de beleidsbepalers
binnen de overheid en bedrijven de toekomstige
ontwikkelingen in beeld. Als beleidsbepaler kun je een
beleidskeuze daaraan toetsen. Indien de keuze in drie
van de vier scenario’s een positieve afloop heeft, kan het
dus wenselijk zijn dat beleid door te voeren.
De Randstad is met ongeveer zeven miljoen
inwoners het grootste stedelijke gebied van Nederland.
Is het denkbaar dat Nederland bij het ontstaan van een
Metropolitan Market gaat bestaan uit één stad?
Albert: Dat is mogelijk. Al ligt dat natuurlijk wel aan het
ruimtelijk ordeningsbeleid van de overheid. Je moet dan
ook daadwerkelijk de fysieke ruimte creëren om
ontwikkelingen op grote schaal mogelijk te maken. Als
je op gemeentelijk niveau handhaaft en bepaalt dat
daar maar tien huizen mogen staan, ongeacht de
economische ontwikkelingen, dan krijgt zo’n stad niet
de mogelijkheid te groeien. Want er moet bijvoorbeeld
ruimte gecreëerd worden voor meer woonruimte,

%F
WJFS
TDFOBSJPµT
JO
CFFME
Het Centraal Plan Bureau (CPB) schetst
vier scenario’s voor de toekomst van
Nederland:
.FUSPQPMJUBO
.BSLFUT
In dit scenario gaat het om megasteden
(tien miljoen inwoners) die de dienst
uitmaken. Deze steden hebben een grote
aantrekkingskracht op bedrijven en
werknemers. Het platteland loopt leeg.
Een voorbeeld van dit scenario is Shang-
hai, een grote stad die meer dan tien
miljoen inwoners combineert met de
vraag naar generalisten.
$PTNPQPMJUBO
$FOUSFT
In de steden van Cosmopolitan Centres
wonen twee tot acht miljoen mensen. De
centra hebben enkele goed doorontwik-
kelde, grote specialisaties waar steden
op drijven. Zo kunnen deze centra zich
specialiseren in het huisvesten van inter-
nationale hoofdkantoren, waterbeheer,
medische techniek of logistieke dienst-
verlening. Een voorbeeld van zo’n stad is
Detroit, de stad van de autofabrieken.
&HBMJUBSJBO
&DPMPHJFT
Egalitarian Ecologies zijn relatief kleine
steden (honderd tot vijfhonderdduizend
inwoners) die een breed scala aan goederen
en diensten produceren, aangepast aan
plaatselijke voorkeuren. De werknemers
opereren zelfstandig, gebruikmakend
van wereldwijde kennis en informatie.
De inkomensgroei is gematigd, de eco-
nomie stabiel en de inkomensverschillen
zijn klein. Een voorbeeld is Stockholm,
een stad met ruim een half miljoen
mensen dat met kleine bedrijfjes goed
voor zichzelf kan zorgen.
5BMFOU
UPXOT
Lijnrecht tegenover de massale metropo-
len staan de zogenaamde Talent Towns,
‘talentendorpen’, die tussen de honderd
en tweehonderdduizend inwoners tel-
len. Iedere middelgrote stad herbergt
één of enkele specialisaties, voornamelijk
in hoogwaardige technologie. In die
grote dorpen wonen mensen met hele
hoge, maar ook mensen met hele lage
salarissen. Eindhoven, met zijn gespecia-
liseerde hightech campus, symboliseert
dit scenario.

)( 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
sociale en culturele voorzieningen, zorginstellingen, et
cetera.
George: Wij denken dat dit scenario kan leiden tot grote
problemen voor Nederland. Want we zijn mogelijk te
klein om überhaupt een metropool van deze omvang
van de grond te krijgen. Nabijgelegen metropolen
als Berlijn, Londen of Parijs zijn groter en bieden
geografisch gezien veel meer mogelijkheden. De kans is
dan aanwezig dat getalenteerde werknemers en succes-
volle bedrijven uit Nederland daar naartoe wegtrekken
en wij het achterland worden van deze nabijgelegen
metropool. Dat zou voor onze economische concurren-
tiepositie desastreus zijn.
´*OWFTUFFS
JO
POEFSXJKTµ
Welk van de vier scenario’s is voor Nederland
het meest denkbaar?
George: Daar wagen we ons niet aan. Een voorspelling
is fundamenteel anders dan een scenarioschets. We kun-
nen niet beïnvloeden op welke stad de Nederlandse
economie over dertig jaar het meest zal lijken, we
kunnen wel de richtingen aangeven die het land in zou
kunnen slaan.
Albert: We willen bewust geen voorkeur uitspreken,
omdat we willen voorkomen dat mensen zich dan naar
dat scenario gaan gedragen. De scenario’s moeten de
mensen juist aan het denken zetten.
Albert van der Horst (rechts) en George Gelauff , beiden van het Centraal Plan Bureau,
onderzochten wie in 2040 het geld verdient en waar dat in Nederland gebeurd.
Wat moet de overheid in ieder geval de komende
tientallen jaren doen, ongeacht de uitkomst van één van
de vier scenario’s, om zich goed voor te bereiden op de
toekomst?
Albert: De scenario’s geven aan dat onzekerheden in
toekomstige productie hoofdzakelijk te maken hebben
met de verdeling van arbeid en over de spreiding
daarvan over de ruimte. Daarom is het raadzaam dat de
overheid in de eerste plaats investeert in de mensen,
door flink te investeren in het onderwijs. Mensen
vormen toch het kapitaal, de grondstof van de
Nederlandse economie.
George: Daarnaast staat bij de spreiding van de ruimte
buiten kijf dat je steden en infrastructuur moet blijven
versterken. Investeringen in infrastructuur dienen niet
alleen de files van vandaag op te lossen, maar ze
moeten ook enigszins rekening houden met mogelijke
toekomstige groei, of achteruitgang, van steden en de
verbindingen binnen en tussen steden. Grote steden
moeten kunnen groeien met een lokaal netwerk
van openbaar vervoer en wegen en met excellente
kennisinstituten. Kleine steden hebben juist meer
behoefte aan uitstekende verbindingen in de vorm van
snelwegen en ICT-netwerken.
Albert: De steden moeten zich vrijer kunnen ontwik-
kelen. Als grote steden te maken krijgen met schaal-
vergroting, is het wellicht wenselijk om het strikte
ruimtelijk ordeningsbeleid van de overheid iets te laten
vieren om de ontwikkeling niet in de weg te staan.
Uiteraard wel met oog voor het belang van de natuur
en de toekomstige generaties.
8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z ))
D@ID7:G'%&%
 September in teken van besparen via innovatie
WPPS
XPPSE *//07"5*&4&44*
Tijdens de afgelopen editie van de beurs Overheid
& ICT in de Jaarbeurs Utrecht, hebben bezoekers op
de stand van Centric kennis gemaakt met het thema
‘Discover IT’. Met dit thema liet Centric zien wat er
allemaal kan met IT. Tijdens de ‘Discover IT’ innovatie-
sessies, op 21 september in Eindhoven en op 28
september in Lelystad, gaf Centric een vervolg op dit
thema. De aanwezigen kregen informatie over de rol
van innovatieve IT bij het realiseren van besparingen.
Want kiezen voor innovatie betekent kiezen voor
slimme, vernieuwende methoden, die zowel tot
structurele bezuinigingen leiden als tot een beter
presterende organisatie. De oplossingen van Centric
spelen hierin een belangrijke rol.

)* 8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z
D@ID7:G'%&%
*&4
(0&%
#&;0$)5
In diverse themasessies maakten de aanwezigen
kennis met de laatste ontwikkelingen op het gebied
van zaakgericht werken, het klantcontactcentrum en
identiteitsfraude. Ook was er een plenair gedeelte.
Elke den Ouden, hoogleraar aan de Technische Univer-
siteit Eindhoven en senior consultant Innovation bij
Philips, en Han Gerrits, directeur van Innovation
Factory en een autoriteit op het gebied van innovatie,
gaven een inspirerende lezing over bezuiniging door
innovatie.
De dag werd afgesloten met een informele netwerk-
borrel, waar de bezoekers onder het genot van
een hapje en drankje ervaringen met elkaar konden
uitwisselen.
4FTTJF
HFNJTU
Heeft u de innovatiesessies onverhoopt moeten
missen? Kijk dan op www.centric.eu/discoverit.
Hier kunt u de themasessies terugzien en een
impressie van de dag bekijken.
8Zcig^XBV\Vo^cZqel[h^[_Z )+
D@ID7:G'%&%
WWW.CENTRIC.EU