Belangrijkste lessen 

 
Hieronder staan achter ‘WN’ de belangrijkste quotes van Wouter van Noort uit het 
interview. Daaronder heb ik met ‘PJ’ zelf een aantekening gemaakt over zijn quote: 
waarom is het interessant, waarom is het een goed voorbeeld of waar kan je dit 
nog meer op toepassen? 
 
Thema: smartphone en flow 
WN: 'flow'. Dus de staat waarin je verkeert als je volledig geconcentreerd bent en 
eigenlijk alles om je heen lijkt weg te vallen, dat je niet meer precies voelt hoe lang 
tijd precies duurt. Er is ook wel veel onderzoek naar gedaan dat dat heel 
bevorderlijk is voor je levensgeluk, als je veel in flow bent. 
- PJ: Flow is ook wat ik zelf probeer te zoeken in mijn dag, volgens Cal Newport 
bereik je dat juist als je Deep Work doet 
 
WN: Al wist ik zelf voordat ik het boek ging schrijven niet dat concentratie echt 
werkt als een spier. En als je de hele tijd je laat afleiden, dan train je die spier niet 
en raak je dus gewoon echt het vermogen kwijt om je nog ergens diep op te 
concentreren, met alle gevolgen van dien. 
- PJ: Dat sluit aan bij de vorige opmerking over flow. Flow kun je trainen. 
 
WN: Tijd is iets wat je maar één keer kan besteden; tijd is een eindige hulpbron, je 
hebt maar 24 uur per dag en dat gaat niet meer worden. Het wordt nooit meer. Dus 
het feit dat die obsessie met smartphones vooral inteert op jouw tijd, betekent dat 
het per definitie ten koste moet gaan van iets. 
- PJ: Goed om mezelf hier af en toe aan te herinneren 
 
WN: Voor onze evolutie is nieuws en nieuwe informatie, en interessant genoeg ook 
negatieve informatie, superbelangrijk. Dus we zijn er heel erg op gespitst om dat 
zoveel mogelijk binnen te krijgen. 
- PJ: Bijzonder hoe nieuwe technologie zo inspeelt op oerinstincten van ons als 
mens 
 
WN: Er is een aantal studies dat heel duidelijk aantoont dat mensen die hun 
smartphone gebruiken – vooral rondom e-mail bijvoorbeeld segmenteren, dus 
mensen die drie keer per dag hun e-mail checken in plaats van de hele dag door, 
die worden echt rustiger, die worden gelukkiger en minder gestrest. 
- PJ: Dit blijft een goed voornemen van me. In ieder geval heb ik email van 
mijn telefoon gehaald (tip van Reinier Ladan in zijn nieuwsbrief) 
 
   

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

Thema: technologie en wereld 
WN: Wat hij volgens mij een beetje mist, Kevin Kelly, is hoe die technologie in alles 
gaat doordringen van wat wij doen. Kunstmatige intelligentie wordt nu al gebruikt 
voor het optimaliseren van bedrijfsprocessen, voor het energiezuiniger maken van 
datacenters. Maar dat gaat straks in alle aspecten van het leven doordringen. Dat 
roept een hele interessante vraag op, want dan gaan we dus meer beslissingen 
uitbesteden aan technologie. Maar is dat wel zo verstandig? 
- PJ: De thema’s waar Wouter laatste jaren veel over schrijft in zijn nieuwsbrief. 
Dat probeer ik zelf ook beter te belichten, de voor- en nadelen.  
 
WN: Het kan ook goed aflopen. Je hebt natuurlijk ook projecten om kunstmatige 
intelligentie open source te maken, Elon Musk is daar bijvoorbeeld vrij actief mee 
bezig. En de grote bedrijven zoals Microsoft, Google en Apple, zijn ook bezig om 
ethische standaarden te ontwikkelen voor die technologie. Dus er zijn hoopgevende 
bewegingen, maar om dat nou allemaal over te laten aan Silicon Valley. Dat zou ik 
toch wel vrij riskant vinden. 
- PJ: Nadat ik het boek van Max Tegmark heb gelezen vraag ik me af of dit 
genoeg zoden aan de dijk zet. 
 
WN: ... Sam Harris die pleit er dan bijvoorbeeld ook voor om een soort van 
Manhattan project te maken, dat is het project dat de Amerikaanse overheid en de 
Britten uitvoerden voor de ontwikkeling van de atoombom, maar dan voor het 
ontwikkelen van supermenselijke kunstmatige intelligentie. 
- PJ: Mooie en krachtige vergelijking, maar willen China en VS dat wel? 
Hetzelfde gaat op voor biotechnologie. 
 
WN: Die hele wedloop in kunstmatige intelligentie tussen China en Amerika die nu 
aan de gang is, dat is geopolitiek, maar er zit een technologische vraag onder. Dus 
het één kan je niet meer echt los van elkaar volgens mij, en je ziet nu in die sneller 
veranderende wereld en in de politieke verschuivingen die aan de gang zijn, dat dit 
echt superbelangrijke vragen zijn om op te letten, en je in ieder geval ervan bewust 
te zijn dat dit aan de hand is. 
- PJ: Hier wil ik in een nieuwe artikel meer over schrijven. Technologie en 
geopolitiek zijn stevig met elkaar verbonden (eigenlijk zoals altijd al 
misschien) 
 
WN: ... in Davos was er iemand die een heel leuk grapje maakte: in Amerika 
innoveren ze, in China kopiëren ze en in Europa reguleren ze. Europa is de hele tijd 
een beetje een achterhoedegevecht aan het voeren tegen de dingen die in eerste 
instantie in Amerika worden bedacht en dan in China worden gekopieerd – soms 
beter worden gekopieerd. En vooral die machtsstrijd tussen Amerika en China, 
waar technologie dus een hele grote, belangrijke rol in speelt, vind ik 
super-interessant 
- PJ: Mooie quote over China, VS en Europa. Volgens Gerd Leonhard is de 
menselijke Europese factor juist onderscheidend. Klopt dat? 
 
WN: … blockchain is natuurlijk ook op een gegeven moment allerlei hype en nog 
heel experimenteel en onduidelijk wat er nou precies mee kan, maar het idee 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

erachter is natuurlijk superkrachtig. Dat je allerlei diensten decentraal kunt 
uitvoeren en registreren, en transacties decentraal in een door een netwerk 
gecontroleerd register kunt doen. 
- PJ: Potentie van blockchain blijft onverminderd groot, ondanks koersen van 
cryptovaluta (terwijl interview uit 2017 komt trouwens) 
 
WN: Echt supermensen creëren. Veel ouder kunnen worden, veel slimmer kunnen 
worden, betere baby's kunnen maken, betere genen krijgen. Wat gebeurt er als dat 
soort technieken door veel mensen worden gebruikt? Dan krijg je een soort van 
supermensen; en de interessante vraag, volgens mij, is dan ook, wat gebeurt er dan 
met de niet-supermensen? Hoe staan de supermensen straks tegenover de 
ouderwetse, niet-geoptimaliseerde mensen? 
- PJ: Hij heeft het hier over Homo Deus. Precies het punt waar ik de laatste tijd 
meer over schrijf en lezingen geef! Tijd om dat boek voor een 2e keer te 
lezen, misschien als audioboek nu.  
   

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

Volledige transcriptie 
 
Welkom in de Project Leven Show; vandaag te gast Wouter van Noort. Wouter, kun 
je zelf introduceren voor de luisteraars?  
 
Ik ben Wouter van Noort; ik ben journalist bij NRC Handelsblad, waar ik veel schrijf 
over technologie en bedrijfsleven. En ik heb net een boek geschreven, 'Is daar 
iemand', over hoe de smartphone ons leven beheerst.  
 
Ja, daar gaan we het straks heel veel over hebben. Maar mijn eerste vraag is 
eigenlijk: waarover ben je gepassioneerd, dat mensen niet van je weten?  
 
Ik heb een soort geheime hobby, passie, voor apocalyptische films waarin de 
wereld vergaat. Of er gebeurt iets rampzaligs of de aliens komen en vernietigen de 
mensheid. Op de een of andere manier vind ik dat heel fascinerend en ik denk niet 
dat heel veel mensen dat van mij weten. Mensen dichtbij wel, maar...  
 
Vind je het dan gewoon fijn dat het niet goed afloopt, of ben je meer gefascineerd 
door...?  
 
Ik weet het niet, ik vind apocalyptische beelden heel fascinerend... Ook 
sciencefiction hou ik heel erg van– dat is dan minder geheim en wat minder gek, 
omdat ik ook veel over technologie schrijf. Maar zeker dingen met aliens enzo – op 
zich geloof ik wel dat dat ooit eens een keertje kan gebeuren ofzo. Dus dat maakt 
het voor mij best wel fascinerend en ik ga ook wel mee met bepaalde 
wetenschappers, waaronder Stephen Hawking, die van mening zijn dat contact 
krijgen met aliens helemaal niet zo'n heel goed idee hoeft te zijn. Als die veel 
geavanceerder zijn, dan ben je misschien wel sneller de lul dan je zou willen.  
 
Ja. Ik hoorde eigenlijk gister toevallig – of niet toevallig – een podcast van Joe Rogan 
en Neil Degrasse Tyson, ik weet niet of je hem kent.  
 
Ja.  
 
Van de serie 'Cosmos', dat is ook wel echt een aanrader. En die ging de hele 
uitspraak van Stephen Hawking weer analysen, dat hij inderdaad zegt dat Stephen 
Hawking er wel vanuit gaat dat aliens hetzelfde type gedrag vertonen als wij, omdat 
wij ook altijd de dieren minder goed behandelen en slaven minder goed hebben 
behandeld. Dat vond ik wel interessant.  
 
Ja. Daar gaat het misschien wel heel ver door, maar het hangt natuurlijk heel erg af 
van zo'n potentiële buitenaardse planeet, hoe het leven daar er uitziet. Als dat 
gewoon door middel van een vergelijkbare evolutie tot stand komt als hier, dan is 
agressie toch wel een pluspuntje om te hebben vaak.  
 
Ja.  
 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

Dus als eventuele buitenaardse wezens in zo'n omgeving zijn geëvolueerd, ligt het 
misschien wel voor de hand dat ze ook best wel agressief kunnen zijn. Daar denk ik 
dan een beetje over na en dat vind ik leuk aan dat soort films, omdat ik toch nog 
een soort van koppeling zie naar: misschien kan dat wel echt een keer gebeuren.  
 
Ja. En die vraag stel ik normaal aan het einde, maar ik vind het mooi om hem nu te 
stellen: wat is dan je favoriete film, in die categorie?  
 
In die categorie? Nou, ik vond... Hoe heet die film nou. Sowieso 'Interstellar', maar 
dat is niet echt over aliens, maar wel over de verre toekomst van ruimtereizen. Ik 
ben even de titel kwijt, een vrij recente film over de taal van aliens. 'Arrival', heet 
die. Dat vond ik een hele mooie film, ook omdat er mooie filosofische lagen in 
zitten. Het gaat ook over taal en een beetje over de motieven van zulke aliens die je 
bezoeken. En vooral over hoe mensen er dan mee omgaan; wat er bij mensen 
gebeurt als er ineens ruimteschepen boven de planeet hangen.  
 
Ja, die heb ik ook gezien, wel een aanrader inderdaad, als je dat leuk vindt. En heb 
jij iets met de term 'peak performance'?  
 
De term zelf niet per se. Ik geloof wel heel erg in bewust zijn van wat je kunt en wat 
je ook kunt doen om beter te presteren. In die zin... Ik probeer ook zelf altijd een 
beetje Engels termen te vermijden ofzo, dus met die term op zich heb ik niet zoveel, 
maar met de gedachte van: proberen je leven te optimaliseren en beter en 
efficiënter te maken, dat lijkt me een uitstekend plan.  
 
Ja. En heb je een voorbeeld van de manier waarop je dat doet?  
 
Één van de dingen waar ik wel heel erg in geloof, is ​'flow'. Dus de staat waarin je 
verkeert als je volledig geconcentreerd bent en eigenlijk alles om je heen lijkt 
weg te vallen, dat je niet meer precies voelt hoe lang tijd precies duurt. Er is 
ook wel veel onderzoek naar gedaan dat dat heel bevorderlijk is voor je 
levensgeluk, als je veel in flow bent.​ Dus ik probeer wel op momenten expres de 
omstandigheden te creëren dat ik in flow kom. Weinig afleiding, dingen die ik heel 
leuk vind, bijvoorbeeld het schrijven van een stuk, dat kan daar heel erg aan 
bijdragen. Dus als ik in een stille omgeving een mooi lang stuk ga zitten schrijven, 
dat zijn de momenten waarop ik in flow kom en waarop ik echt wel merk dat ik 
blijer ben en lekkerder in mijn vel zit dan daarvoor.  
 
Ja. En ik ben wel benieuwd, want we nemen dit gesprek op op de NRC-redactie. 
Maar je hebt hier wel de mogelijkheid om stil te werken?  
 
Ja, het is hier een drukke boel. Nou ja, als je hier zou rondlopen dan zie je echt een 
krioel van allerlei mensen die met elkaar overleggen, even heen en weer gaan. Dan 
komt er weer nieuws binnen, dan staan er mensen te vergaderen over de krant. We 
hebben ook nog eens een keertje een gong die elke dag om twaalf uur slaat, als de 
krant is gezakt. Dus het is hier, midden op de redactievloer, heel ingewikkeld om 
goed geconcentreerd te werken. Dan moet je echt oortjes in doen of van die 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

noise-cancelling headphones opzetten. We hebben wel een paar stiltehokjes, daar 
kan je in gaan zitten als je wat geconcentreerder wil werken.  
 
Ja. Ik heb een minor Journalistiek gedaan, dus mij zegt de term 'de kant is gezakt' 
wel wat. Maar dat is toch dat de krant naar de drukker is?  
 
Ja. Ik gebruik inderdaad een beetje jargon. Als de dagelijkse deadline van de krant 
is bereikt, dat is om 12 uur – dan maak je de middagkrant – en de krant is naar de 
drukker verstuurd, dan 'boing' slaan we op de gong en gaan veel mensen lunchen 
bijvoorbeeld.  
 
Ja, leuk. Hé, hoe heb jij je ontwikkeld tot waar je nu bent?  
 
Ik ben nu zeven jaar journalist en daarvoor was ik ook altijd al bezig met schrijven 
en krantjes maken voor allerlei studieverenigingen, school, dat soort dingen. Dus 
die journalistiek heeft er altijd wel ingezeten. Ik heb me vooral inhoudelijk 
gespecialiseerd door me gewoon te richten op de dingen die ik heel interessant 
vond, en daar ook een beetje werk van te maken. Dus in eerste instantie vond ik 
vooral nieuwe ideeën over economie heel interessant en toen ben ik naast mijn 
werk, toen nog bij Elsevier, bedrijfskunde gaan studeren met de specialisatie 
innovatiemanagement. Toen ik wat meer over de technologische kant van innovatie 
ging schrijven, ben ik nog een keertje naar de TU Delft gegaan voor een cursus over 
robots en kunstmatige intelligentie. Ik probeer mijn eigen interesses te volgen, daar 
ook een beetje een theoretische achtergrond in op te bouwen, en dat ook toe te 
passen in gewoon praktisch werk.  
 
Oké, en je basisopleiding is wel journalistiek?  
 
Ja, ik heb eerst politicologie gedaan en afgemaakt, daar heb ik een bachelor in. Ik 
heb ook een minor Journalistiek gedaan in Leiden. Toen heette het nog een 
'praktijkstudie'. En ik heb een master Journalistiek gedaan aan de UvA.  
 
Ja. En dat heb je dus weer opgebouwd met die bedrijfskunde.  
 
Ja, toen heb ik bedrijfskunde in deeltijd gedaan naast mijn werk. En TU Delft was 
een kortere cursus, over kunstmatige intelligentie en robots.  
 
Ja. Heel interessant, daar heb ik zometeen ook nog wat vragen over. Maar ik wil 
eigenlijk het eerste deel van het gesprek voeren over je boek. Welke vraag krijg je er 
het meest over, als je vertelt: 'ik heb een boek geschreven en dit is het onderwerp'? 
 
Dat is toch echt de vraag: hoe kom ik er vanaf? Mijn boek gaat dus over 
smartphoneverslaving, of in ieder geval onze obsessie met schermen. En de meeste 
mensen met wie je het daarover hebt, die hebben toch hele praktische vragen. Hoe 
kom ik van die obsessie af? En ik merk ook de laatste tijd, dat heel veel mensen 
vragen hebben over kinderen. En daar raak ik wel een klein beetje aan in mijn boek, 
maar gezien de hoeveelheid vragen had ik daar misschien wel iets meer over 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

kunnen uitwijden. Want zeker rondom opvoeding en scholen zijn er heel veel 
vragen over het schermgedrag en smartphonegebruik.  
 
Ja, want het verhaal gaat dat Steve Jobs zijn kinderen ook geen iPads liet gebruiken 
en je hebt natuurlijk de Steve Jobs scholen die dat dan wel doen. Heb je daar een 
antwoord op, op die vragen van ouders?  
 
Toevallig ben ik van de week naar een school geweest in Eindhoven, waar ze kiezen 
voor een behoorlijk strikt smartphoneverbod. Echt van 9 tot half 3 blijft dat ding 
dan in de kluis. Er verschijnt deze zaterdag een artikel over ook, in de krant. En wat 
mij daar opviel is hoe goed dat eigenlijk werkte. Je zou denken 'verbieden, Jezus, 
doe even normaal'; bovendien, die kinderen moeten toch digitale vaardigheden 
leren en je kunt smartphones ook heel goed gebruiken voor allerlei filmpjes en 
ander lesmateriaal in de klas. Maar het effect op concentratie dat staat gewoon als 
een paal boven water, dat het schermpje en de hele tijd die berichtjes heel slecht is 
voor concentratie. En als er één ding is wat je nodig hebt tijdens leren, is het 
concentratie.  
 
Maar wat mij ook opviel in gesprekken met die kinderen, was hoe goed die 
kinderen erin slagen om voor henzelf grenzen te stellen met hun 
smartphonegebruik. Dat waren kinderen die echt tegen hun moeder moesten 
zeggen aan de eettafel: 'leg dat ding eens weg' en die klaagden over het feit dat 
daar leerkrachten tijdens toetsen, bij het surveilleren, dan stiekem wel op Facebook 
zitten en vervolgens geen vragen van leerlingen zien. Dus wat me opviel is dat die 
kinderen daar heel verstandig over praten. Dan denk je 'misschien zijn het dan een 
beetje achtergebleven, digibete kindjes' – het was een groepje van tussen de 13 en 
de 15, waarvan één jongen 16.000 Instagramvolgers had. Dus dat laat ook zien dat 
ondanks dat er dus op school hele heldere regels en grenzen werden gesteld, dat 
die kinderen er toch wel in slaagden om mee te komen met die veranderende 
wereld.  
 
Ja, heel interessant. En die vraag van 'hoe kom ik er vanaf?' – ik stel voor dat we die 
even parkeren. Ik ben eigenlijk wel benieuwd eerst naar het probleem. Ben jij 
bijvoorbeeld zelf verslaafd aan je smartphone, of was je dat?  
 
Ja, 'verslaving' als term vind ik dus een beetje problematisch. Ik weet niet of het een 
klinische verslaving is, maar ik ben zeker geobsedeerd en ik ben in ieder geval een 
soort van slaaf van het apparaat. In die zin kun je denk ik wel, gewoon in 
spreektaal, spreken over verslaving. En waar blijkt dat bij mij uit: ik heb een appje 
geïnstalleerd om bij te houden hoeveel ik hoe dat ding zit.  
 
Welke is dat?  
 
'Moment'. Dat is een heel handig appje waarmee je dus precies je scherm gedrag 
bijhoudt, ook wat je er dan op doet. Op veel dagen kom ik ruim boven de 4 uur uit; 
ik heb soms als ik hem niet eens bij me heb, dat ik hem toch voel trillen in mijn 
broekzak. Ik word doodzenuwachtig aan het einde van een werkdag als ik in de 
trein zit en mijn batterij valt uit. Ik heb gewoon echt wel op momenten, meer dan ik 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

zelf zou willen, dat ding nodig, en ik kom er ook moeilijk van af. Ik merk dat ik, 
hoewel ik er verdorie net een boek over heb geschreven waarin ook best wel wat 
schaduwkanten van dat apparaat staan beschreven, dat het voor mij heel lastig is 
om hem gedisciplineerd weg te leggen. Er zitten blijkbaar allerlei mechanismes in, 
die er toch voor zorgen dat jij terugkomt. Of dat nou sociale mechanismes zijn, of 
misschien wel trucjes van technologiebedrijven om jou expres terug te lokken. Of 
misschien gewoon bij mij zelf een beetje gebrek aan discipline of ruggengraat. Het 
samenspel van die dingen zorgt er in ieder geval voor dat ik er veel meer op zit dan 
ik zou willen.  
 
Ja, ja. Want het boek gaat ook over die mechanismen en schaduwkanten; was dat 
voor jou verrassend? Of had je het wel verwacht?  
 
Sommige schaduwkanten weet je wel. Dat het slecht is voor je concentratie om de 
hele tijd appjes binnen te krijgen, dat is op zich wel logisch. ​Al wist ik zelf voordat 
ik het boek ging schrijven niet dat concentratie echt werkt als een spier. En 
als je de hele tijd je laat afleiden, dan train je die spier niet en raak je dus 
gewoon echt het vermogen kwijt om je nog ergens diep op te concentreren, 
met alle gevolgen van dien.  
 
Maar misschien verrassender voor mij was ook de redelijk sterk bewezen gevolgen 
van de hele tijd op schermpjes zitten voor dingen als empathie, dus het vermogen 
om je in te leven in andere mensen. Om medelijden te tonen als iemand iets ergs 
meemaken of om juist blij te zijn voor iemand. Er zijn veel onderzoeken gedaan, 
onder andere aan MIT, echt stevig wetenschappelijk onderzoek, waaruit blijkt dat 
als jij op schermpjes zit in plaats van als je elkaar in de ogen kijkt – en ik weet niet, 
normaal sociaal contact is het voeren van een gesprek, je kijkt elkaar aan, raak je 
elkaar aan, en bij aankijken of aanraken maak je kleine hoeveelheden van 
belangrijke verbindingshormonen aan. En die verbindingshormonen, endorfines, 
die zijn belangrijk voor het kweken van empathie. En als je dus de hele tijd een 
scherm tussen jou en iemand anders in hebt, dan maak je gewoon meetbaar 
minder van die hormonen aan, waardoor je minder medelijden krijgt, waardoor je 
uiteindelijk ook... Bijvoorbeeld in experimentele settings, werd dan de kwaliteit van 
onderlinge gesprekken minder goed beoordeeld. En dat had ik eerlijk gezegd – ik 
bedoel, je weet wel dat normaal sociaal gedrag in de weg staat, maar dat het zo 
meetbaar op zoiets... Ja, toch wel heftigs, als empathie, een effect heeft, dat 
verbaasde me wel.  
 
Ja, want dat geldt dus ook als je teleconferencing of een Skype gesprek of een 
Google Hangout met iemand hebt.  
 
Ja, dan heb je in ieder geval niet de fysieke nabijheid en niet de aanraking. En zelfs 
een hele lichte aanraking van iemand anders zorgt al voor een kleine verhoging van 
je endorfinespiegel. En het is lastig, de hormoonhuishouding is natuurlijk een heel 
complex ding. Dus je kan niet zomaar zeggen 'je maakt minder endorfines aan, dus 
word je minder empathisch', maar er is een heel samenspel van verschillende 
effecten die daarin meespelen, en die dus waarschijnlijk ook inderdaad, als je zit te 
Skypen of te teleconferencen, minder wordt aangemaakt.  

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

 
Ja. Ik heb die app nog niet gedownload, 'Moment'. Jij zegt net 'ik zit gemiddeld 4 
uur'..?  
 
Ja, sommige dagen kom ik zelfs wel behoorlijk daarboven, 4.5 uur ofzo.  
 
Ja. Nu zou ik denken, ik denk dat ik gemiddeld een uur of 2 uur erop zit, en ik ben 
heel erg bang dat als ik die app download...  
 
Dat had ik ook. Ik had het voor mezelf iets hoger ingeschat dan jij, ik dacht dat ik er 
een uurtje of 2, 2.5 uur op zat. Dat bleek dus op veel dagen richting de 4 uur te 
gaan. En dan zit ik wel elke dag zeker 1.5 uur in de trein. Daar kun je je ook van 
afvragen: hoe erg is het om dan veel op je smartphone te zitten? Het romantische 
beeld dat iedereen met elkaar praatte in de trein vroeger, dat is geloof ik ook niet 
helemaal waar. Maar dan blijft er dus alsnog, voor mij, een uur of tweeënhalf 
zuivere schermtijd tussendoor over. Dat is nogal wat. Dat is meer dan een tiende 
van een dag. En het interessante aan dat smartphonegebruik is dat het heel erg 
inteert op je tijd. ​Tijd is iets wat je maar één keer kan besteden; tijd is een 
eindige hulpbron, je hebt maar 24 uur per dag en dat gaat niet meer worden. 
Het wordt nooit meer. Dus het feit dat die obsessie met smartphones vooral 
inteert op jouw tijd, betekent dat het per definitie ten koste moet gaan van 
iets.  
 
Ja. Zoals 'kwaliteit'.  
 
Nou ja, je moet oppassen om niet al te romantisch te doen over de tijd voor de 
smartphone. Het is natuurlijk ook van alle tijden om alles wat nieuw en glimmend is 
de schuld te geven van afnemend menselijk contact enzo. Maar zeker de 
hoeveelheid tijd die we gemiddeld op die apparaten doorbrengen, en helemaal in 
specifieke apps... Als je kijkt bijvoorbeeld naar de gemiddelde cijfers van Apple, 
hoeveel gebruikers een telefoon unlocken, dat is 80 keer per dag gemiddeld over 
alle Apple-gebruikers van de wereld – dus ga maar na wat dat voor de heavy users 
is. Facebook: uit cijfers redelijk recent van Facebook zelf, blijkt dat gebruikers 
gemiddeld – dus van de 2 miljard gebruikers van Facebook wereldwijd gemiddeld – 
die zitten er 50 minuten per dag in. 50 minuten per dag, dat is meer tijd dan dat 
veel mensen besteden aan eten.  
 
Dus je ziet gewoon dat dat apparaat een hele zware wissel trekt op onze 
tijdsbesteding. En er zitten ook hele grote belangen achter om dat voor elkaar te 
krijgen. Die technologie-industrie, en de app-makers, en de grote platforms die via 
die smartphone toch wel bij ons komen, die hebben er alle belang bij om onze tijd 
vast te houden – want dat is de manier waarop zij data kunnen verzamelen, online 
advertenties kunnen laten zien. Die tijd is hun grondstof. En het vervelende van die 
grondstof is dat het voor ons een eindige hulpbron is. Zij proberen jouw tijd zo lang 
en goed mogelijk vast te houden. Alleen, dat is niet altijd in ons eigen belang.  
 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

Ja. En daar schrijf je ook in je boek over hè, de trucjes die die bedrijven eigenlijk 
gebruiken. Het infinite scrollen, dat je af en toe 'likejes' wil scoren en weet ik veel 
wat voor dingen allemaal.  
 
Ja, precies. Er zitten allerlei mechanismes ingebouwd. Je hebt natuurlijk de sociale 
mechanismes, maar er gaat heel veel onderzoek achter schuil wat vroeger ook in 
Las Vegas uitgebreid is uitgevoerd in gokautomaten; hoe fabrikanten van die 
machines ook ervoor zorgden dat mensen de hele tijd terugkwamen en zoveel 
mogelijk tijd besteedden eraan. En die zie je gewoon terug in je smartphone, 
bijvoorbeeld inderdaad in die infinite scroll, dus het mechanisme dat je in je tijdlijn 
eindeloos kan blijven doorgaan. Dat is gewoon een bewuste keuze; Facebook of 
Twitter kan er ook voor kiezen, dat doen bijvoorbeeld veel nieuwswebsites, dat het 
op een gegeven moment ophoudt en je weer verder kan met iets. Maar ze kiezen 
ervoor om dat eindeloos te laten doorgaan, ook omdat het een mechanisme is dat 
heel diep inspeelt op bepaalde psychologische...  
 
Fear of missing out, of?  
 
Nou, nee. Waar dat interessant genoeg op terug te voeren is: je hebt een aantal 
verschillende beloningen die technologiebedrijven gebruiken en één daarvan is de 
beloning van de 'jacht', de beloning die mensen krijgen als ze een prooi 
binnenslepen. Wat het interessante aan die beloning van de jacht is, is dat mensen 
niet alleen maar die beloning aanmaken in de vorm van een golf van dopamine en 
gelukshormonen in de hersenen als ze die prooi daadwerkelijk binnenslepen, maar 
de belofte van die prooi binnenslepen is vaak al genoeg om dat 
beloningsmechanisme te triggeren. En dat zorgt ervoor dat als jij eindeloos maar 
kan blijven doorgaan, dan kan je eindeloos die belofte van de beloning suggereren 
en dan hoeft er niet eens elke keer die prooi te zijn, het hoeft niet eens elke keer 
raak te zijn, hoef je niet eens elke keer een beloning te krijgen in de vorm van een 
like of een interessante foto of blogposts die je tegenkomt. Maar de belofte van de 
hele tijd die prooi kunnen binnenslepen, dat is al wat het doet.  
 
Een ander voorbeeld wat ik wel heel herkenbaar vind ook; mensen hebben ook 
intrinsieke beloningen. Neem bijvoorbeeld het streven naar orde; als jij je bureau 
opruimt dan krijg je ook een stofje dopamine; dan ben je blij, 'ik heb een schoon 
bureau'. Kamer opgeruimd, zelfde verhaal. Dat werkt ook op je thuisscherm​ ​zo. Als 
jij je thuisscherm schoon en ordelijk hebt, dan krijg je een golfje dopamine. Die 
tech-bedrijven die verstoren die orde met pushballonnetjes en andere cijfertjes die 
jij weg wil werken, en dat doen ze ook nog eens een keertje in een mooie rooie 
alarmkleur, zodat het extra opvalt en je extra wordt teruggelokt naar dat ding. Dus 
ze gebruiken allerlei mechanismes, waar ook allerlei heel stevig wetenschappelijk 
onderzoek achter zit. Daar doen ze ook helemaal niet geheimzinnig over; daar 
houden ze in alle openheid congressen over in Silicon Valley, er verschijnen boeken 
over. Dat is het interessante; die bedrijven die doen dit in alle openheid en 
gebruiken daarvoor technieken die terug te voeren zijn op gokkasten en ook een 
beetje vergelijkbaar gedrag veroorzaken. Echt obsessief, gewoonte vormend 
gedrag. Dat kost ons in ieder geval heel veel tijd.  
 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

Ja. Ik heb daar ook eerder een podcastgesprek over gehad. Iemand binnen de hele 
Quantified Self-beweging heeft daar ook een boek over geschreven of zo, hoe 
gokkasten je inderdaad verslavend maken [sic]. Ik vind het wel fascinerend dat de 
bedrijven dat ook toepassen. Dat is hun goed recht, maar dat brengt me eigenlijk 
op een vraag van: eigenlijk buiten zij ook gewoon evolutionaire principes uit, 
gewoon dingen die al terug te voeren zijn op toen we nog op de savanne leefden 
dan.  
 
Het zijn hele diep ingebakken menselijke eigenschappen en zwaktes in het brein en 
voorkeuren van het brein. Dat maakt het zo geraffineerd; het menselijk brein is ook 
gewoon heel erg gesteld op nieuwe informatie. En dat weten die bedrijven ook. Elke 
keer iets nieuws, elke keer een nieuwe impuls. Dat is gewoon iets waar het 
menselijk brein supersterk op reageert. Dat is ook wel logisch; als jij op de 
Afrikaanse savanne zit waar jij het net over hebt, en je ziet ineens een leeuw op een 
andere plek zitten: dat is wel informatie die heel erg voorrang moet krijgen in jouw 
brein, wil jij overleven. ​Voor onze evolutie is nieuws en nieuwe informatie, en 
interessant genoeg ook negatieve informatie, superbelangrijk. Dus we zijn er 
heel erg op gespitst om dat zoveel mogelijk binnen te krijgen.  
 
Ja. De vraag die jij heel vaak krijgt: ik denk dat ik ook verslaafd ben, hoe kan ik dat 
verminderen?  
 
Je hebt een aantal methodes daarvoor. Ik ben wel gecharmeerd van de methode 
van de Australische psychologe Jocelyn Brewer. Die heeft het over de drie 'M's'. Aan 
de ene kant heb je 'mindful', dan 'meaningful', en vervolgens 'moderate'. En dat 
klinkt een beetje zweveriger dan het is. 'Mindful' gaat erover dat je je bewust wordt 
van je gedrag op je smartphone, daar kan bijvoorbeeld dat appje dat ik heb 
geïnstalleerd, 'Moment', bij helpen. Voor Android heb je de Android Usage Tracker. 
Om in ieder geval je bewust te worden van je gebruik en te zien hoeveel je precies 
op dat apparaat zit.  
 
De tweede stap is 'meaningful' – dat je vervolgens gaat bedenken: wat betekent het 
eigenlijk dat ik die activiteiten doe en doe ik het wel met een bepaald doel? Bij mij 
leidde dat er bijvoorbeeld toe dat ik zag, ik zit heel veel op Facebook. Vervolgens 
door die tweede stap van 'meaningful' ging ik denken joh, wat doe ik eigenlijk op 
Facebook. Hou ik daar echt betekenisvolle contacten aan over, mis ik hele 
belangrijke dingen? Nou, dan kom ik tot de conclusie dat het soms wel meevalt.  
 
En dan kom je bij de derde stap, 'moderate', en dan kan je gaan denken aan het 
matigen van je eigen gedrag. Voor dat matigen zijn natuurlijk ook weer allerlei 
trucs, en wat ik merk is dat het voor mij heel erg helpt om me af en toe gewoon 
echt af te zonderen van dat ding. Mijn slaapkamer is smartphone-vrij gebied. Op 
zaterdagen komt hij niet de lade uit en op vakantie neem ik hem ook niet mee. Heel 
bewust; als er momenten zijn waarop ik dat ding eigenlijk niet nodig heb, dan zorg 
ik er ook voor dat ik er niet bij heb.  
 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

Ja. Ik heb zelf niet op de smartphone daar ervaring mee, maar ik heb op mijn 
Google Chrome op mijn MacBook wel de app 'Newsfeed Eradicator', misschien ken 
je die wel?  
 
Nee.  
 
A​ls je dan naar facebook.com gaat dan heb je alle functies van Facebook, maar niet 
die timeline. Daar staat dan alleen één of andere productieve quote. Je kan er ook 
zelf dingen invoeren.  
 
Ja, maar daar geloof ik ook heel erg in, en dat is nu nog best wel in een kinderfase. 
Maar wat je nu eigenlijk een beetje mist op de smartphone is slimme filters, zoals 
zo'n tijdlijnfilter. Maar ik kan me bijvoorbeeld ook voorstellen dat je op je 
smartphone kunt instellen: tijdens werktijd geen Facebook. Of andersom, als ik 
thuis ben wil ik geen pushberichten van mijn werk e-mail krijgen. Dat je met slimme 
filters dat voor elkaar krijgt, dat bestaat eigenlijk volgens mij nog niet echt. Je hebt 
wel programmaatjes die je gewoon helemaal kunnen afsluiten van je smartphone; 
'Freedom' bijvoorbeeld, dan kan je bepaalde tijden instellen dat je er echt niet bij 
kunt, om jezelf tegen jezelf in bescherming te nemen. Dus dat is een voorbeeld van 
een wat 'dommer' en ruiger filter, maar slimme context-gebonden filters daar zit ik 
eigenlijk wel zelf heel erg op te wachten.  
 
Ja. Ik heb het zelf, zonder dat ik wist dat... Ik heb een mapje, een icoontjesmapje 
waar op staat 'na 17 uur' en daar staat mijn Instagram in. Dat is in ieder geval een 
extra stap, maar ik betrap me er weleens op dat ik het ook voor 17 uur doe. Het zou 
wel mooi zijn als er dan echt een harde filter is waardoor ik er gewoon niet bij kan.  
 
Dan kan je ook een beetje experimenteren. Ook onderzoek dat ik in mijn boek 
aanhaal, gaat bijvoorbeeld over het effect op stress en geluk van constant 
smartphonegebruik. ​Er is een aantal studies dat heel duidelijk aantoont dat 
mensen die hun smartphone gebruiken – vooral rondom e-mail bijvoorbeeld 
segmenteren, dus mensen die drie keer per dag hun e-mail checken in plaats 
van de hele dag door, die worden echt rustiger, die worden gelukkiger en 
minder gestrest​. En dan zou je dat ook veel meer voor jezelf kunnen bepalen. 
Want nu neem ik mezelf de hele tijd voor: ik ga vanaf nu proberen om op drie 
gezette momenten per dag mijn e-mail checken, en dan uiteindelijk komt het er 
toch niet van en word je toch weer afgeleid en zit je toch weer, met je Outlook 
open, afgeleid te werken.  
 
Te reageren, ja. Ik heb nog wel twee vragen hierover. Kan het ook ten goede 
worden gebruikt, bijvoorbeeld door de overheid?  
 
Smartphones bedoel je?  
 
Ja, of de technieken die erachter zitten. Het wordt nu nog heel erg vanuit de 
commerciële sector, vanuit Facebook en Apple etc. bekeken, maar zou de 
Belastingdienst er wat aan kunnen hebben? Weet ik veel.  
 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

Ja, goeie vraag, dat weet ik eigenlijk niet zo goed. Ik kan me wel voorstellen dat dit 
soort trucs, een beetje die gedragsmanipulatie door inspelen op psychologische 
mechanismes in het brein, die kunnen natuurlijk ook gebruikt worden voor goeie 
dingen. Dat zie je denk ik ook wel bij Quantified Self en een beetje de gamification 
van gezondheid enzo. Dat zijn natuurlijk ook gewoon dezelfde trucs die worden 
gebruikt, maar dan ten goede. Dan kan zo'n smartphone hartstikke nuttig zijn om je 
stappen bij te houden of work-outschema's goed gedisciplineerd uit te voeren.  
 
Ja.  
 
Dus, ja, in die zin. Dat kan ik me ook in beleid wel voorstellen, in gezondheidsbeleid 
en dat soort dingen. Maar de Belastingdienst zou ik niet 1, 2, 3...  
 
Nee. Nou, wie weet, als er iemand van de Belastingdienst luistert, je kan met 
Wouter er een keer over sparren. Een laatste vraag hierover: hoe kijk je dan... Want 
ik was denk ik in mei bij een lezing van Kevin Kelly in Eindhoven en die heeft ook 
een boek geschreven, de onvermijdbare – ik heb altijd moeite om dat woord uit te 
spreken in het Engels – 'The Inevitable'. Hij zegt: we gaan naar een toekomst dat je 
virtual reality hebt, maar hij zegt ook, we gaan naar een toekomst waar je geen 
smartphone meer hebt, maar dat alles een scherm is. Dus hoe kijk jij naar dat soort 
ontwikkelingen?  
 
Ja. Kevin Kelly is natuurlijk echt een onverbeterlijke techno-optimist; de oprichter 
van Wired, echt een van de mensen die het beroemdst is geworden met dat heel 
erg positief en optimistisch nadenken over technologie. En er zit zeker een 
optimistische kant aan nieuwe technologie, want door technologie wordt het leven 
gemiddeld genomen de hele tijd wel echt beter en welvarender. Ik denk ook wel 
dat hij een punt heeft wat betreft die kunstmatige intelligentie, dat dat... Kijk 
bijvoorbeeld naar persoonlijke assistenten zoals Siri en Google Now, die nemen nu 
al voor een groot deel de functie van bepaalde schermen over. Amazon is heel 
lekker bezig met Alexa, zo'n thuisspeaker, die je ook in feite kunt gebruiken in 
plaats van het scherm. Ik kan me voorstellen dat dat een goede ontwikkeling is, 
omdat juist dat scherm veel van de kwalijke effecten tot gevolg heeft.  
 
Wat hij volgens mij een beetje mist, Kevin Kelly, is hoe die technologie in alles 
gaat doordringen van wat wij doen. Kunstmatige intelligentie wordt nu al 
gebruikt voor het optimaliseren van bedrijfsprocessen, voor het 
energiezuiniger maken van datacenters. Maar dat gaat straks in alle aspecten 
van het leven doordringen. Dat roept een hele interessante vraag op, want 
dan gaan we dus meer beslissingen uitbesteden aan technologie. Maar is dat 
wel zo verstandig?​ Als wij iets creëren waardoor wij onze eigen 
beslissingsbevoegdheid overdragen aan technologieën en machines, dan liggen 
daar wel hele interessante politieke en filosofische vragen onder, waar Kelly niet zo 
heel erg aan toe komt. En dat is ook mijn eigen probleem vaak een beetje met die 
hele techno-optimisten, dat die heel veel technologische lijnen doortrekken en 
ervan uitgaan dat de in het verleden behaalde resultaten van technologie, dat die 
automatisch met hetzelfde tempo zullen doorgroeien, zonder dat ze écht nadenken 
over de diepere betekenis van de schaduwkant.  

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

 
En voordat we daar komen: ben je wel met hem eens dat kunstmatige intelligentie 
gaat zorgen voor een volgende industriële revolutie, zoals hij dat noemt?  
 
Ja, ik denk dat dat wel heel voor de hand liggend is, juist omdat die technologie 
direct toepasbaar is. En de ontwikkelingen daarin gaan gewoon echt razendsnel. Ik 
ben nu bezig in een nieuw boek van Andy McAfee en Eric Brynjolfsson, die eerder 
'The Second Machine Age' hebben geschreven, een heel belangrijk boek over 
kunstmatige intelligentie. Die hebben nu 'Machine, Platform, Crowd' geschreven, 
dat komt binnenkort uit. Heel interessant boek, waar ook zij weer aangeven hoe 
verbaasd zij zijn over de snelle ontwikkelingen in kunstmatige intelligentie. En zelfs 
vergeleken met hun laatste boek, dat geloof ik twee jaar geleden is verschenen; de 
kracht en de breedte van die technologie, zelfs op creatieve opdrachten, dus 
bepaalde ontwerpfuncties. Het ontwerpen van een nog slimmere race-auto, dingen 
waarvan zij ook dachten 'daar heb je menselijke creativiteit voor nodig en dat 
kunnen computers helemaal niet; die kunnen goed opdrachten volgen, maar niet 
zelf creatieve dingen bedenken'. Dat kunnen computers en systemen op basis van 
kunstmatige intelligentie nu juist ook. En dan kom je dus ook op vragen van, wat 
gaat dat betekenen voor mensen die nu dat soort dingen doen? Hoeveel banen 
gaat kunstmatige intelligentie precies overnemen? Gaat dat in een tempo dat bij te 
benen is, of gaat dat zo snel dat we straks ons echt moeten voorbereiden op een 
toekomst waar werk er in ieder geval heel anders uitziet, en er misschien wel 
minder werk is voor mensen.  
 
Ja. Hoe kijk jij daarnaar? Gaan we dan ook naar een basisinkomen toe? Of wordt het 
dan juist heel anarchistisch en dystopisch en apocalyptisch? 
 
Nou, ik denk wel dat we echt voor een tweesprong staan wat betreft technologie. 
Dat als we niet nu heel snel gaan nadenken over de implicaties van 
supermenselijke kunstmatige intelligentie, hele machtige internetplatformen – dat 
is een andere factor die heel belangrijk is. Je hebt bedrijven als Google, Facebook 
en Apple, die hebben nu een hele grote positie op die smartphone en die kunnen 
die heel makkelijk uitbouwen naar kunstmatige intelligentie. Want wat is nodig voor 
kunstmatige intelligentie: data. En daar zijn die bedrijven nu supergroot in. Dus je 
creëert én een technologie die heel veel gaat betekenen voor het dagelijks leven, én 
die economische structuren echt op z'n kop kan zetten. Als je daar niet nu goed 
over nadenkt, dan creëren we wel potentieel hele grote problemen. ​Het kan ook 
goed aflopen. Je hebt natuurlijk ook projecten om kunstmatige intelligentie 
open source te maken, Elon Musk is daar bijvoorbeeld vrij actief mee bezig. 
En de grote bedrijven zoals Microsoft, Google en Apple, zijn ook bezig om 
ethische standaarden te ontwikkelen voor die technologie. Dus er zijn 
hoopgevende bewegingen, maar om dat nou allemaal over te laten aan 
Silicon Valley. Dat zou ik toch wel vrij riskant vinden.  
 
Ja. Ik heb zelf een – dat vond ik heel erg leuk, ik werd gevraagd door een filmtheater 
in Arnhem om een introductie te geven op een sciencefiction avond met drie films 
over kunstmatige intelligentie.  
 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

Gaaf, ja.  
 
Dat was 'Ex Machina' en 'Ghost in the Shell' en nog eentje. En toen vertelde ik ook 
het verhaal, volgens mij kwam dat ook uit het boek uit Kevin Kelly, dus ik moet hem 
wel de credits geven. Hij had een gesprek met één van die oprichters van Google, 
echt negen jaar geleden ofzo, en dat ze toen al zeiden: 'we zitten helemaal niet in 
de search business, we zitten eigenlijk al in de kunstmatige intelligentie business'.  
 
Toen al? Dat is wel opvallend. Want ik was in januari in Davos, op het World 
Economic Forum,​ ​daar lopen allemaal grote CEOs rond en wereldleiders. En Sergey 
Brinn, een van de oprichters van Google, was daar ook aanwezig in een forum. En 
hij zei juist dat hij tot een jaar of twee, drie geleden, kunstmatige intelligentie 
fundamenteel heeft onderschat. Ook hij. Terwijl hij er met zijn neus bovenop zat en 
inderdaad alle ontwikkelcapaciteit had die je maar kon bedenken, dat hij pas sinds 
een jaar of drie echt weer erin ging geloven; door onder andere zelfrijdende auto's, 
die op basis van kunstmatige intelligentie écht heel goed functioneren ineens. En 
dat hij toen ging denken 'oh, dit is eigenlijk wel een technologie die beloftes wél 
gaat waarmaken'. Want je hebt al een aantal van die 'AI winters' gehad, waarbij 
eerst de verwachtingen heel hoog werden opgeklopt en het daarna toch allemaal 
veel ingewikkelder bleek te zijn. En hij zei juist: 'volgens mij heb ik me door die AI 
winters een beetje laten misleiden en gaan we nu een AI revolutie tegemoet, die 
zelfs ik een tijdje geleden echt niet zag aankomen.'  
 
Hmm. Ik zal het boek nog even nalezen hoor, misschien heb ik het dan wel 
verkeerd. Denk jij dat kunstmatige intelligentie de mensheid gaat vernietigen?  
 
Nee, dat denk ik niet, ondanks mijn fascinatie voor dat soort scenario's. Er moet wel 
heel erg veel nog gebeuren daarvoor. En wat denk ik ook daarin een punt is: 
'vernietigen'? Waarom zou een technologie ons' vernietigen'? Dan projecteer je dus 
blijkbaar een soort van menselijk gedrag op een technologie die dat niet is. Om iets 
te vernietigen, heb je agressie nodig; en om agressie te hebben, heb je hormonen 
als testosteron nodig. Ik heb nog geen computer gezien die testosteron aanmaakt. 
Er zijn ook hele slimme mensen die zeggen: 'dit is een heel reëel risico en pas 
hiervoor op', dus het is zeker niet uit te vlakken. Maar juist omdat dit soort 
apocalyptische scenario's ook heel aantrekkelijk is en dat mensen dat ook gewoon 
diep van binnen ergens wel interessant vinden – ik ben er denk ik niet helemaal 
alleen in, gezien de hoeveelheid Hollywoord films die erover verschijnt – is het ook 
de vraag hoe realistisch scenario is zo'n scenario nou eigenlijk echt is.  
 
Ja. Ik heb ook gelezen over een scenario dat het niet zozeer is dat kunstmatige 
intelligentie ons vernietigt, maar meer dat er landen en groepen met elkaar in een 
wapenwedloop komen. Dat daar nog weleens wat...  
 
Ja, daar heb je inderdaad ook hele interessante gedachtes over, die ik ook aanstip 
in mijn boek – bijvoorbeeld van een filosoof van Stanford, Sam Harris, die dit 
inderdaad zegt. Dat de natuur van die technologie van bovenmenselijke 
kunstmatige intelligentie is... De eerste partij die dat in handen krijgen heeft zo een 
enorm voordeel boven iedereen en alles, dat je het eigenlijk een beetje zou moeten 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

zien als de ontwikkeling van de atoombom. ​En Sam Harris die pleit er dan 
bijvoorbeeld ook voor om een soort van Manhattan project te maken, dat is 
het project dat de Amerikaanse overheid en de Britten uitvoerden voor de 
ontwikkeling van de atoombom, maar dan voor het ontwikkelen van 
supermenselijke kunstmatige intelligentie.​ Omdat het strategische voordeel, als 
het bijvoorbeeld door China zou worden gedaan – en China is ook heel ver met 
kunstmatige intelligentie – dan zijn we gewoon als Westen best wel de sjaak. Dus ik 
geloof wel dat supermenselijke kunstmatige intelligentie een mogelijkheid is – ook 
als je de meest optimistische voorspellingen daarover hoort, misschien ook nog wel 
terwijl wij leven. En dat roept dus wel allerlei vragen op; die maatschappelijke over 
de toekomst van werk, over menselijke autonomie, en hoeveel 
beslissingsbevoegdheid sta je af aan apparaten en computers, maar ook 
geopolitieke vragen. Als een land als China supermenselijke intelligentie heeft, wat 
doen ze daar dan mee? Gaan ze dat voor 'the benefit' van de hele mensheid 
inzetten? Of kiezen ze voor hun eigen hachje en om hun macht en invloed en 
rijkdom te optimaliseren?  
 
Ja.  
 
Ik zou mijn hand er niet voor in het vuur steken.  
 
Nee. En het valt mij op want... Ik volg ook jouw nieuwsbrief.  
 
Oh leuk, ja.  
 
Hoe kunnen mensen zich aanmelden? GetRevue?  
 
Ja, het is het makkelijkst om 'Wouter van Noort nieuwsbrief' te googelen of naar 
mijn Twitteraccount te gaan, @WvNoort. Daar staat hij altijd bovenaan. Maar die 
stuur ik inderdaad wekelijks en dan gaat het veel over de onderwerpen waar we het 
nu ook over hebben. Dus kunstmatige intelligentie, invloed van technologie op het 
leven.  
 
Ja, ja. Ik zal voor de luisteraars ook de link opnemen bij de shownotes.  
 
Oh thanks.  
 
Maar wat mij inderdaad opvalt is dat je daar ook wel veel – niet alleen over deze 
thema's – maar ook over de geopolitiek schrijft. Ik vroeg me af; is dat iets wat 
sowieso al je interesse had, of iets waarvan je dacht 'hé, daar wordt eigenlijk weinig 
over gesproken'?  
 
Ik ben van achtergrond politicoloog, dus ik vind die onderwerpen wel ook van 
nature heel interessant, maar ik denk ook dat... Technologie is de laatste jaren echt 
niet meer alleen maar gadgets en de nieuwe glimmende speeltjes en appjes die er 
zijn maar technologie dringt zo diep door tot ons dagelijks leven. En daarmee roept 
het dus ook allerlei politieke vragen op., vragen rondom regulering en over: hoe 
moeten overheden omgaan met technologie? Maar ook overheden onderling. En 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

dat vind ik misschien nog wel de meest interessante dynamiek. In een wereld die 
best instabiel is, waar best wel wat gedoe is, waar Trump ineens in het Witte Huis 
zit en Poetin in Europa de boel probeert te ontregelen. Daar speelt technologie 
telkens een enorme rol in. Het hele gedoe rondom Russische inmenging in de 
Amerikaanse verkiezingen; dat is natuurlijk een politiek vraagstuk, maar er zit een 
technologische vraag onder. ​Die hele wedloop in kunstmatige intelligentie 
tussen China en Amerika die nu aan de gang is, dat is geopolitiek, maar er zit 
een technologische vraag onder. Dus het één kan je niet meer echt los van 
elkaar volgens mij, en je ziet nu in die sneller veranderende wereld en in de 
politieke verschuivingen die aan de gang zijn, dat dit echt superbelangrijke 
vragen zijn om op te letten, en je in ieder geval ervan bewust te zijn dat dit 
aan de hand is. ​Want we hebben het hier nu het heel fijn en goed en welvarend, 
maar ik denk toch dat dat niet altijd even vanzelfsprekend is. Dat je in ieder geval 
de boel in de gaten moet houden om te zorgen dat je niet, nou ja, de verkeerde 
kant op gaat met je samenleving.  
 
En geldt dat in de wereld in het algemeen? Ik hoor jou ook zeggen, China bokst 
tegen Amerika op en Rusland doet dingen, en in Europa blijven we een beetje 
achter? Of zie je dat anders?  
 
Ja, dat lijkt me zeker. ​Ook in Davos was er iemand die een heel leuk grapje 
maakte: in Amerika innoveren ze, in China kopiëren ze en in Europa 
reguleren ze. Europa is de hele tijd een beetje een achterhoedegevecht aan 
het voeren tegen de dingen die in eerste instantie in Amerika worden 
bedacht en dan in China worden gekopieerd – soms beter worden gekopieerd. 
En vooral die machtsstrijd tussen Amerika en China, waar technologie dus 
een hele grote, belangrijke rol in speelt, vind ik super-interessant​. Je hebt heel 
veel interessante boeken de laatste tijd ook over de overdracht van wereldmacht, 
hoe dat dan in het verleden is gegaan. Dat lijkt nu toch een beetje aan de gang te 
zijn van Amerika naar China, op allerlei niveaus. Er is ineens een voortrekker in 
globalisering geworden in China, ze worden technologisch steeds geavanceerder, ze 
hebben sowieso natuurlijk veel meer mensen. De economie is inmiddels groter dan 
die van Amerika. Dus je hebt een overdracht van macht, die is langzaam maar zeker 
– of heel snel en zeker – is die zich aan het voltrekken. En als je naar de 
geschiedenis kijkt, is die overdracht van wereldmacht zelden vreedzaam verlopen. 
Dat levert altijd spanningen op en belangen die botsen. En er komen niet heel vaak 
hele mooie dingen uit. En als technologie daar ook nog een hele belangrijke rol in 
speelt, dan levert dat wel interessante vraagstukken op, waar ik me dus ook graag 
in verdiep en over schrijf.  
 
Ja, ja. Laatst was ik uitgenodigd voor een bijeenkomst van het ministerie van 
Veiligheid en Justitie en daar ging het ook over: stel je voor dat jij aan je Huawei of 
je Samsung telefoon aan Siri vraagt als je last hebt van een bepaalde aandoening 
ofzo, dan vraag je dat aan Siri, dat zit in Amerikaans grondgebied bij wijze van, en je 
Samsung die registreert ook wat. Er wordt ook wel gesproken over datahacken om 
Europa en dat soort dingen. Ja ik heb daar eigenlijk geen vraag, maar het is 
mega-interessant.  
 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

Ja, maar dat is precies het soort vragen dat ik dus ook heel boeiend vind. Hoe ga je 
daar als Nederland mee om, hoe ga je daar als Europa mee om, kun je daar wel 
echt iets mee doen? Kun je daar iets tegen doen? Is het redelijk om alle data binnen 
Europa te houden en hoe controleer je dat? Hoe werkt het met de algoritmes die 
dan vervolgens wel in Europese datacenters kunnen kijken om diensten te 
optimaliseren van tech-bedrijven, bijvoorbeeld? Dat zijn interessante technische 
vragen, maar vooral interessante maatschappelijke en ethische vragen. Hoe ga je 
hiermee om, en hoe zorg je ervoor dat die technologie wel echt blijft zorgen voor 
vooruitgang en niet zorgt voor potentiële problemen?  
 
Ja. Ik heb in mijn podcast heel veel gasten over training en gezondheid, maar ook 
wel een aantal technologiedenkers; Martijn Aslander, Yuri van Geest, Brenno de 
Winter, heb ik allemaal gesproken. Ik ben wel benieuwd van – alles wat jij aanstipt 
is echt mega belangrijk, maar het komt toch weinig in de mainstream, in de 
algemene... Of wordt dat wel meer..?  
 
Ja, je kunt af en toe NRC lezen, daar staan natuurlijk wel stukken van mij. We 
hebben Maxim Februari, een hele goede columnist die veel over dit soort 
onderwerpen schrijft, Marc Hijink. Ik noem ik wel een aantal collega's die ook wel 
veel dit thema aanstippen, maar ook bij ons merken we: het zijn ook thema's die 
door allerlei deelgebieden heen snijden. Technologie, politiek.  
 
Economie.  
 
Economie. Dingen als klimaatverandering, hangt hier natuurlijk ook mee samen. 
Dus veel organisaties, en daar zijn journalistieke organisaties geen uitzondering in, 
zijn nog best wel ingedeeld in ouderwetse kokers; we hebben een 
economieredactie, we hebben een cultuurredactie, we hebben een politieke 
redactie. Terwijl eigenlijk de aller-interessantste vragen nu juist op die grensvlakken 
plaatsvinden. En het is soms best wel lastig om binnen de kaders waarmee je nu 
moet werken, om dan een goede plek te vinden in de krant om dat te doen, en om 
bepaalde onderwerpen die dus op die snijvlakken zitten en heel belangrijk zijn, ook 
op de goede manier te agenderen en groot te brengen in de krant. Dat is een 
uitdaging, maar daar zijn we ook hier hard mee bezig om juist die problemen op te 
lossen. Er zijn wel meer vraagstukken die door de grenzen van traditionele 
katernen of deelredacties heen snijden en die willen we ook wel goed verslaan.  
 
Ja, precies. Nog een hele uitdaging. Wat zie jij – want kunstmatige intelligentie, zeg 
je, is echt een hele grote ontwikkeling. Ik heb ook een podcast gehad over Bitcoin, 
blockchain, quantum computing. Je kan er echt een hele bullshit bingo aan 
termen... Wat vind jij de meest overschatte technologie, of de meest overschatte 
hype op dit moment, 2017?  
 
Een hele goede vraag.  
 
Ik had hem ook niet van tevoren opgeschreven, ik bedacht hem net.  
 
Ja, het is een goede vraag. Wat vind ik echt overgewaardeerd?  

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

 
Je mag hem ook nog even parkeren tot op het eind.  
 
Nou... De 'deeleconomie', denk ik. Ik geloof wel dat er modellen zijn waarin je 
inderdaad dure goederen beter, ook optimaler kunt gebruiken. Maar de 
technologie is daar nog niet klaar voor en nu zie je vooral dat die deeleconomie een 
manier is geworden voor grote platformspelers om heel erg, wat economen 
'rent-seeking' gedrag noemen, te vertonen. Dus echt met monopolie-achtige 
marktposities hele hoge commissies vragen, zonder dat ze eigenlijk nog heel veel 
innoveren. Dus 'deeleconomie' als een soort van nieuw economisch paradigma, 
een nieuwe basismanier van denken over de wereld, daar geloof ik niet zo in. Daar 
is de technologie basis gewoon nog niet rijp genoeg voor ik.  
 
Nee. Mogelijk kan blockchain daar wel dingen in doen.  
 
Nou ja, precies. Kijk, ​blockchain is natuurlijk ook op een gegeven moment 
allerlei hype en nog heel experimenteel en onduidelijk wat er nou precies 
mee kan, maar het idee erachter is natuurlijk superkrachtig. Dat je allerlei 
diensten decentraal kunt uitvoeren en registreren, en transacties decentraal 
in een door een netwerk gecontroleerd register kunt doen. ​Ja. Dat is zo 
krachtig, dat zet hele ideeën over de noodzaak van misschien wel bedrijven als 
Google of Facebook, tot notarissen en advocaten aan toe, helemaal onder druk. Dat 
zou, als het de beloften waarmaakt, zou het een beetje een vergelijkbare 
technologie kunnen zijn als internet. Een beetje vergelijkbare brede en diepe 
consequenties voor de manier waarop je de wereld organiseert. Dus, ja, blockchain 
vind ik wel heel boeiend en interessant en wel veelbelovend. Het is alleen een heel 
technisch onderwerp en dus ook best wel lastig te doorgronden wat er 'hype' is en 
niet. Zeker voor niet-technisch onderlegde mensen.  
 
Ja, precies. Ik heb nog een aantal wat meer persoonlijke vragen aan je, aan het 
einde van het gesprek. Wat is de grootste misvatting die er over jou heerst?  
 
Even kijken. Ja, dat ik mensen goed kan helpen met computerproblemen. Hier op 
de redactie is het ook altijd raak als iemand een Outlook-ding niet goed 
geïnstalleerd krijgt of gewoon een hardwareprobleem heeft, dan komen mensen 
naar mij toe. Ik kan een beetje nadenken en kletsen over technologie, maar als je 
mij een schroevendraaier geeft dan snap ik er helemaal niks van.  
 
Ja, wel een leuk voorbeeld ja. En wat zie jij als de grootste uitdaging waar je de 
komende tijd aan moet werken? Mag wat inhoudelijks zijn.  
 
Dat is vooral ook op persoonlijk vlak en dat gaat over wat jij dan noemt 'peak 
performance': nee zeggen. Ik merk dat ik heel erg geneigd ben om heel veel dingen 
op te pakken, heel veel ideeën tegelijk uit te willen werken, en daardoor een beetje 
verstrooid ben af en toe. Terwijl een beetje meer focus aanbrengen denk ik 
verstandiger is. Wat dieper werk voor elkaar krijgen; ook daar heb je hele 
interessante boeken over van Cal Newport, 'Deep Work' enzo. Dat is een beetje het 
doel dat ik mezelf heb gesteld, om wat meer de diepte in te kunnen gaan, 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

geconcentreerd te werken – en daar hoort dus ook bij, dingen afschermen en nee 
zeggen.  
 
Ja, ja. Nou, misschien is er wel een app voor.  
 
Een leuk filtertje, ja.  
 
En hoe zien de eerste 60 minuten eruit als je 's ochtends je ogen opendoet?  
 
Dan word ik wakker naast mijn vriendin, geef ik haar meestal een kus, dan sta ik op. 
Mijn smartphone ligt niet op mijn slaapkamer, dus die zie ik pas na het douchen en 
aankleden. Ik ben wel echt een speed-doucher, binnen twintig minuutjes... Nee, wat 
is het: ik sta elke ochtend om 7 uur 20 op en soms om 7 uur 55 zit ik al in de trein. 
Dan ben ik ook al op het station langs de croissant en de cappuccino gegaan en 
vervolgens zit ik dus in de trein vooral. In de intercity direct tussen Rotterdam en 
Amsterdam.  
 
En op welke apps kijk je dan meestal? 
 
Twitter is wel een van de eerste dingen waar ik naar kijk, maar omdat die intercity 
direct allemaal tunnels heeft, heb ik ook twee kranten. NRC Next en de Volkskrant. 
En het FD heb ik digitaal, dus die download ik dan van tevoren en die scan ik dan 
ook nog eventjes door. Dus ik gebruik die treintijd vooral om kranten te lezen. Dus 
dat is eigenlijk ook wel fijn dat je een momentje hebt, dankzij die tunnels die ik 
eigenlijk superirritant vind omdat ik dan niet kan Twitteren, even verplicht een 
momentje waar je even offline dingen moet doen. En die gebruik ik dus voor 
kranten.  
 
Ja. Heb je een gewoonte die andere mensen bizar, raar of vreemd vinden?  
 
Nou... Ik kan best wel ook autistische dagen hebben. Dat ik gewoon echt mezelf 
helemaal moet afsluiten van anderen. Ik kan gewoon heel goed – en dat heb ik ook 
bijna wel nodig – om één dag per week, en dan wel echt een goeie middag ofzo, 
gewoon te lummelen. Of het nou lezen is of een beetje filmpjes kijken. Ik heb dat 
echt nodig en dat vindt mijn vriendin soms wel eens raar. Die is super sociaal en elk 
leeg moment vult zij met vriendinnen en met sociale gebeurtenissen. Terwijl ik het 
prima vind om me af en toe gewoon lekker helemaal af te schermen.  
 
Ja, ja, dat herken ik wel hoor. Af en toe heb ik dat ook gewoon nodig. En wat wilde 
je worden toen je vroeger klein was?  
 
Ja, ik denk politicus. Ik was altijd wel heel erg bezig met de wereld en met nieuws 
en politiek. En ik heb heel lang gedacht dat ik ook wel gewoon politicus wilde 
worden of de politiek in wilde, of iets met politiek wilde doen. Maar het is 
uiteindelijk toch meer richting het onderzoekende en het beschrijvende gegaan, in 
plaats van het... Wat mij heel erg tegen is gaan staan aan de politiek, zijn de 
politieke spelletjes. Dat merk ik ook bij mijn eigen organisatie, ik hou daar echt niet 
van. Op het moment dat dat begint te gebeuren, dan ben ik ook heel snel weg. Dus 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

ik ben gewoon... Ik hou van inhoud, ik hou van onderzoeken, ik hou van dingen 
opschrijven en dat kunnen communiceren aan een mooi publiek. Ik hoop ook wel 
dat ik daarmee wat impact heb. Dat is voor mij ook wel belangrijk, dat de stukken 
die ik schrijf ook wel wat in gang zetten en het denken van mensen – en hopelijk 
dan het denken van mensen die wat beslissen over hoe we het hier in Nederland 
doen – ook wel veranderen. Maar dan wel vanuit de journalistieke rol en niet vanuit 
een actief bestuurlijke rol.  
 
Ja. Want toen je begon met je antwoord wou ik nog vragen van nou, gaat het nog 
een keer gebeuren? Je bent nog jong.  
 
Nee, ik denk het niet, nee, nee. Ik denk dat ik veel meer meerwaarde heb in deze 
discussie door te werken voor media die goed worden gelezen door mensen die 
wat in de melk te brokkelen hebben, omdat ik dat én leuker vind én beter kan. Dat 
past gewoon veel beter bij me.  
 
Ja. En wat is je favoriete boek en waarom?  
 
Mijn favoriete recente boek is in ieder geval 'Homo Deus' van Yuval Noah Harari, 
een prachtig boek van een Israëlische historicus, die eigenlijk gaat over de vraag 
waar we het net ook een beetje over hadden. Wat gebeurt er als mensen steeds 
meer autonomie afstaan aan technologie, als we steeds meer bezittingen 
overdragen aan computers? Wat zijn daar de gevolgen van? Hij werkt dat heel mooi 
historisch en filosofisch uit. Heel prettig, makkelijk leesbaar boek, waar allerlei 
superinteressante vragen over toekomstige technologieën aan bod komen. 
Bijvoorbeeld ook – dat is ook een technologie of een beetje een beweging die je nu 
ook wel ziet op meerdere onderzoeksvelden – is manieren waarop mensen echt 
beter ​worden. ​Echt supermensen creëren. Veel ouder kunnen worden, veel 
slimmer kunnen worden, betere baby's kunnen maken, betere genen krijgen. 
Wat gebeurt er als dat soort technieken door veel mensen worden gebruikt? 
Dan krijg je een soort van supermensen; en de interessante vraag, volgens 
mij, is dan ook, wat gebeurt er dan met de niet-supermensen? Hoe staan de 
supermensen straks tegenover de ouderwetse, niet-geoptimaliseerde 
mensen? ​Hele interessante vragen. Daar gaat hij heel mooi en diep en goed 
geschreven op in. Ik vind 'Homo Deus' echt een aanrader.  
 
Ja, ik ben net inderdaad in het boek begonnen. Ik vind het wel leuk. Waar ik een 
tijdje geleden ook... Ik schrijf er nog steeds over, is dat hele 'longevity'.  
 
Ja, dat is geweldig.  
 
Inderdaad van je lichaam zien als een auto waaraan je dingen kan vervangen, echt 
fascinerend. En film en documentaire hebben we al gehad, of heb je nog anderen, 
buiten de categorie 'apocalyptic'? 
 
Wel een interessante film nog over die technologische toekomst. Wat ik wel een 
realistisch scenario vind, is het scenario van 'Her', een film over hoe een man 
verliefd wordt op...  

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

 
Dat was trouwens de derde film, nu je het zegt, van die avond.  
 
Oh ja, dat past ook heel erg in dat rijtje inderdaad. Ik heb ook toevallig een tijdje 
geleden een artikel geschreven waarvoor ik aan een aantal prominente Technologie 
hoogleraren in Nederland heb gevraagd, wat zijn nou in jouw ogen realistische 
scenario's voor de ontwikkeling van bepaalde technologieën. En 'Her' kwam een 
aantal keer ook terug, omdat die film ook heel erg gaat over hoe mensen 
vervolgens omgaan met die technologie, en hoe mensen dingen projecteren op die 
technologie, en hoe mensen dus ook verliefd kunnen worden op die technologie. 
Dat is ook wel iets... Dat is natuurlijk ook wel een beetje het thema van mijn boek, 
de obsessie, de bijna verliefdheid-achtige relatie die we hebben met smartphones 
nu – en misschien wel straks met digitale assistenten of hele geavanceerde 
kunstmatige intelligentie. Dat vind ik heel boeiend. 'Her' is gewoon ook een goed 
verhaal, sexy stem van Scarlett Johansson. Ik vind dat ook heel grappig, in die film 
hebben ze hele aparte mode die een beetje retro-achtig aandoet – wat ook volgens 
mij heel realistisch is, omdat daar die trends zich ook steeds herhalen. Het is een 
heel goed gemaakte film, een vrij realistisch scenario, met grappige details.  
 
Ja. En je noemde in ons voorgesprek dat je niet echt een Podcast-luisteraar bent; 
heb je een favoriete website of blog? 
 
Ja, ik ben heel erg fan van 'Wait but Why', van Tim Urban; gaat ook vaak over 
technologische onderwerpen, werkt onderwerpen eigenlijk heel diep en lang uit. 
Eigenlijk wel een beetje vergelijkbaar... Ik kan me voorstellen eigenlijk dat jij je ook 
wel een beetje laat inspireren erdoor. 
 
Ja. 
 
Want ik zag jouw blogs, die zijn ook wel een beetje zo opgebouwd dat je heel rustig 
een onderwerp opbouwt en veel voorziet van filmpjes en grafieken. Hij doet dat 
nog met hele grappige illustraties. Het helpt ook dat hij ook mensen als Elon Musk 
zomaar aan de lijn krijgt, die hij vragen stelt over zijn Mars-missie. Wat je volgens 
mij daar heel erg van kan leren, dat probeer ik ook in elk geval, is ook een beetje 
dat minimalisme en dat 'nee zeggen'. Hij post echt maar één keer per zoveel weken 
iets, maar dan is het wel meteen steengoed.  
 
Ja. 
 
In plaats van dat hij de hele tijd kleine flutberichtjes plaatst die misschien goed zijn 
voor de views maar... Hij is juist groot geworden door dingen heel goed te doen, in 
één keer, en heel gefocust en diep te werken.  
 
Ja. Dat is wel een mooi bruggetje inderdaad naar het begin van ons gesprek, ja. En 
als mensen straks hun oortjes uitdoen, wat moeten ze dan volgens jou direct doen? 
 
Ik zou maar even een uur weggaan van je smartphone en gewoon lekker buiten de 
zon in gaan of zo, of een goed gesprek voeren. Dit is een goede podcast, je kan ook 

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net

een goed boek lezen via je smartphone of de krant, zou ik natuurlijk ook wel 
aanraden. Dat ding is hartstikke nuttig voor heel veel dingen – maar de hele tijd op 
dat schermpje zitten is nergens goed voor. Het is volgens mij hartstikke gezond om 
af en toe ook gewoon lekker dat ding in de lade te laten en lekker naar buiten te 
gaan.  
 
Ja. Dus mensen, luister nog even naar de laatste paar vragen en doe dan de 
smartphone uit. Wouter, is er nog iets wat je graag benoemd zou willen hebben en 
wat we nog niet hebben besproken? 
 
Nee, we hebben denk ik wel echt een heel mooi, breed palet aan onderwerpen 
besproken, van mijn boek tot kunstmatige intelligentie, tot zelfs geopolitiek en een 
beetje zelfoptimalisatie. Hartstikke leuk gesprek, dus ik heb niet echt onderwerpen 
toe te voegen. 
 
Hartstikke goed. Mijn volgende vraag is eigenlijk 'wat vond je van dit interview?', 
maar dat heb je eigenlijk al beantwoord.  
 
Ja. Volgens mij hebben we ook heel veel dezelfde interesses en lezen we een beetje 
dezelfde boeken en kijken we ook dezelfde films. 
 
Ja, dat praat altijd wel makkelijk dan.  
 
Ja. 
 
Ja, precies. En je had het in het begin al even genoemd, maar het is wel handig om 
het nog even apart te vragen: waar ben jij te vinden op internet en social media? 
 
Op Twitter ben ik te vinden via @WvNoort en ik stuur elke week een 
tech-nieuwsbrief met een top 5 van de beste stukken uit de internationale media en 
mijn eigen stukken erbij. Die is ook het makkelijkst te vinden via mijn Twitter, die 
heb ik gepind aan mijn profiel. Of als je googelt op 'Wouter van Noort nieuwsbrief' 
of 'Wouter van Noort Revue', dan vind je hem daar. Dat zijn eigenlijk de 
belangrijkste kanalen. Je kan me ook vinden op LinkedIn.  
 
Hartstikke goed, dankjewel Wouter voor dit gesprek. 
 
Jij ook bedankt, was leuk!  

Transcriptie Biohacking Impact podcast (​iOS​ of ​Android​) | ​PeterJoosten.net