GH1007

Gaelic for Beginners 1A

LANGUAGE EXTENSION & ORAL

VOCABULARY

Christina McGonigle

C10, Taylor Building

c.mcgonigle@abdn.ac.uk
Seachdain a h-aon Week 1

Fàilte Welcome
Madainn mhath Good morning
Feasgar math Good afternoon/evening
Oidhche mhath Good night

Tioraidh Bye / Cheerio

Mar sin leat Good bye (s.)
Mar sin leibh Good bye (pl. or polite)

Ciamar a tha thu / sibh? How are you?

Tha gu math tapadh leat / leibh Well thank you
Chan eil dona Not bad
Tha gu bochd Poorly

Mi fhèin Myself
Dè an t-ainm a th’ ort? What’s your name?
Is mise Màiri I am Mary
‘S e Màiri a th’ orm

Is ise Seònaid She is Shona

Is esan Calum He is Malcolm
Seo Ruaraidh This is Roddy

Àireamhan Numbers

0. neoni
1. aon
2. dhà
3. trì
4. ceithir
5. còig
6. sia
7. seachd
8. ochd
9. naoi
10. deich

2
Seachdain a dhà Week 2

Ainmean-àite Placenames
Obar Dheathain Aberdeen
Glaschu Glasgow
Dun Èideann Edinburgh
Alba Scotland
Sasainn England
Dun Dèagh Dundee
Leòdhas Lewis
Peairt Perth
Sruighlea Stirling
Ìle Islay
Inbhir Nis Inverness

Mi fhèin Myself
Cò às a tha thu? Where do you (s.) come from?
Tha mi à Dun Dèagh I come from Dundee
Càit a bheil thu a’ fuireach an-dràsta? Where do you (s.) live just now?
Tha mi a’ fuireach ann an Obar Dheathain I live in Aberdeen

A bheil fòn agad? Do you have a phone?

Tha / Chan eil Yes / No (in response to ‘A bheil…’ only)
Dè an àireamh fòn a th’ agad? What is your phone number?
Dhà seachd dhà còig ceithir ochd 272 548

3
Seachdain a trì Week 3

Àireamhan

11. aon-deug
12. dhà-dheug
13. trì-deug
14. ceithir-deug
15. còig-deug
16. sia-deug
17. seachd-deug
18. ochd-deug
19. naoi-deug
20. fichead

Làithean na Seachdaine Days of the Week

Diluain Monday
Dimàirt Tuesday
Diciadain Wednesday
Diardaoin Thursday
Dihaoine Friday
Disathairne Saturday
Didòmhnaich Sunday
Latha na Sàbaid Sunday

Mi Fhèin Myself

Dè an obair a th’ agad? What’s your job?

Tha mi nam oileanach I am a student
Tha mi nam thidsear I am a teacher
Tha mi nam phoileas I am a police officer

A bheil obair phàirt-ùine agad? Do you have a part-time job?

Tha mi ag obair ann am bùth I work in a shop
Tha mi ag obair ann am bàr I work in a bar

An toil leat an obair agad? Do you like your work?

An toil leat Obar Dheathain? Do you like Aberdeen?
Is toil Yes
Cha toil No

4
Seachdain a ceitheir Week 4

Aimsir Weather

blàth warm fuar cold

fliuch wet teth hot
grianach sunny gaothach windy
stoirmeil stormy sgòthach cloudy

Ciamar a tha an aimsir an-diugh? How’s the weather today?

Tha e fliuch an-diugh It is wet today
Tha e blàth an-diugh It is warm today
Tha e grianach an-diugh It is sunny today

’S e latha math a th’ ann an-diugh It is a good day today

’S e madainn bhlàth a th’ ann It is a warm morning today
’S e feasgar fliuch a th’ ann It is a wet afternoon

Tha sneachd ann It is snowing (lit. There is snow in it)

Tha an t-uisge ann It is raining (lit. There is the water in it)

Mi fhèin

A bheil Gàidhlig agad? Do you have Gaelic?/ Do you speak Gaelic?

Tha / chan eil / beagan Yes / no / a little
Dè tha thu a’ dèanamh aig an oilthigh? What are you doing at (the) university?
Tha mi a’ dèanamh ... I am doing ...
Gàidhlig Gaelic
Fraingis French
Beurla English
Eachdraidh History
Ceiltis Celtic
Lagh Law
Spàinntis Spanish
Gearmailtis German

Dè an cuspair as fheàrr leat? Which subject do you prefer?

Is fheàrr leam ... I prefer ...

5
Seachdain a còig Week 5

An uair The time

Dè an uair a tha e? What time is it?

Tha e uair It is one o’ clock

Tha e dà uair It is two o’ clock
Tha e trì uairean It is three o’ clock
Tha e ceithir uairean It is four o’ clock

Tha e aon uair deug It is 11 o’ clock

Tha e dà uair dheug It is 12 o’ clock
Tha e meadhan latha It is midday
Tha e meadhan oidhche It is midnight

Tha e leth uair as dèidh trì It is 3.30

Tha e leth uair as dèidh meadhan latha It is 12.30
Tha e cairteal as dèidh uair It is 1.15
Tha e cairteal as dèidh còig It is 5.15
Tha e cairteal gu sia It is 5.45
Tha e cairteal gu ochd It is 7.45
Tha e còig mionaidean as dèidh sia It is 6.05
Tha e fichead mionaid gu ochd. It is 7.40
Tha e còig mionaidean fichead gu aon uair deug It is 10.35

Mi fhèin
Dè na cànanan a th’ agad? What languages do you speak (lit. have)?
Tha Beurla agus Eadailtis agam. I speak English and Italian

A bheil peataichean agad? Do you have pets?

Tha / Chan eil Yes / No
Tha cat agus dà chù agam. I have a cat and two dogs.

trì cait three cats ceithir coin four dogs

coinneanach rabbit iasg fish
radan rat luch mouse

A bheil bràithrean no peathraichean agad? Do you have brothers or sisters?

Tha bràthair agam I have a brother.
Tha piuthar agam I have a sister.
Tha dà bhràthair agus dà phiuthar agam I have two brothers and two sisters
Tha trì bràithrean agam I have three brothers
Tha ceithir peathraichean agam I have four sisters

6
Seachdain a sia Week 6

An Dachaigh The Home

taigh (m) house flat (m) flat
tuathanas (m) farm doras (m) door
uinneag (f) window balla (m) wall
cidsin (m) kitchen seòmar (m) / rùm (f) room
taigh-beag (m) toilet seòmar-suidhe (m) sitting room
seòmar-bìdh (m) dining room seòmar-cadail (m) bedroom
seòmar-ionnlaid (m) bathroom leabaidh (f) bed
bòrd (m) table sòfa (f) sofa
staidhre stairs trannsa (f) corridor
telebhisean (m) tv truinnsear (m) plate
cupa (m) cup sgian (f) knife
spàin (f) spoon forc (f) fork
bobhla (m) bowl mias (f) basin
amar (m) bath frasair (m) shower
searbhadair (m) towel preas (m) cupboard
gàrradh (m) garden garaids (f) garage
cathair (f) / seidhir (f) chair coire (f) kettle

Tha mi a’ fuireach ann an taigh mòr ann an Dun Dèagh an-dràsta. Tha mi nam oileanach
aig Oilthigh Dhun Dèagh. Tha dà bhràthair agam agus tha iad ann an Dun Dèagh
cuideachd; tha iad a’ fuireach anns an taigh còmhla rium. Anns an taigh tha cidsin, seòmar-
bìdh agus seòmar-suidhe shios an staidhre. Shuas an staidhre tha trì seòmraichean-cadail.
Tha seòmar-ionnlaid shuas an staidhre agus taigh-beag ann shìos an staidhre. Chan eil
frasair againn anns an t-seòmar-ionnlaid ach tha amar mòr ann.

Cha toil leam còcaireachd, ach tha an cidsin againn mòr. Tha bòrd agus ceithir cathraichean
anns a’ chidsin agus bidh sinn ag ithe anns a’ chidsin. Cha bhi sinn ag ithe anns an t-
seòmar-bidh; tha compiutar againn an-sin agus bidh sinn a’ dèanamh obair oilthigh anns an
t-seòmar seo.

Shuas an staidhre tha na trì seòmraichean-cadail ann. Tha preas agus leabaidh ann an
gach seòmar-cadail. Chan eil t.bh. anns na seòmraichean cadail oir tha t.bh. mòr againn
shìos an staidhre. Tha leabaidh mhòr agam. Chan eil ach uinneag bheag san t-seòmar-
cadail agam agus cha toil leam sin.

Mi Fhèin
An toil leat biadh Innseanach? Do you like Indian food?
’S toil / cha toil Yes / no
An toil leat leughadh? Do you like reading?
’S toil / cha toil Yes / no
Dè bhios tu a’ leughadh? What do you read?
Bidh mi a’ leughadh ... I read ...
nobhailean novels
pàipearan-naidheachd newspapers
leabhraichean eachdraidh history books
irisean magazines
sgeulachdan stories

(nobhail, pàipear-naidheachd, leabhar, iris, sgeulachd – SINGULAR)

7
Seachdain a seachd Week 7

Am Baile The Town

bùth(an) (m) shop(s) eaglais (f) church

oifis(ean) (f) office(s) rathad (m) road
sràid (f) street bus(aichean) (m) bus(es)
banc (m) bank abhainn (f) river
leabharlann (f) library ionad-spòrs (m) sports centre
ionad-slàinte (m) health centre oifis a’ phuist post office
sgoil (f) school colaiste (f) college
oilthigh (m) university stèisean (m) station
taigh-bìdh (m) restaurant cafaidh (m) café
taigh-seinnse (m) pub taigh-òsta (m) hotel
taigh-dhealbh (m) cinema daoine (m) people
port-adhair (m) airport

Tha mi a’ fuireach ann Inbhir Nis. Is toil leam Inbhir Nis – ’s e baile mòr a th’ ann. Tha gu
leòr bùthan, taighean-bìdh agus taighean-seinnse ann. Tha mi nam oileanach aig a’
cholaiste anns a’ bhaile agus bidh mi cuideachd ag obair pàirt-ùine anns an taigh-dhealbh.

Bidh mòran dhaoine a’ tighinn gu Inbhir Nis as t-samhradh agus bidh am baile glè thrang.
Bidh an luchd-turais (tourists) a’ fuireach anns na taighean-òsta agus a’ coiseachd aig an
abhainn.

Tha port-adhair faisg air a’ bhaile agus stèisean trèanaichean agus busaichean anns a’
bhaile. Tha rathad math ann eadar (between) Inbhis Nis agus Peairt.

Gach Didòmhnaich bidh mi a’ dol don eaglais sa mhadainn agus feasgar bidh mi a’ snàmh
san ionad-spòrs. ’S toil leam snàmh.

Mi Fhèin
Am bi thu ag èisteachd ri ceòl? Do you listen to music?
Bidh / cha bhi yes / no

Dè an ceòl as fheàrr leat? What type of music do you prefer?

ceòl clasaigeach classical music
ceòl Gàidhlig Gaelic music
ceòl dùthchasach country music
ceòl pop/roc pop/rock music
Am bi thu a’ cluich ceòl? Do you play music?
Bidh / cha bhi Yes / no
Bidh mi a’ cluich…. I play…..
na pìoba / giotàr / fìdeag / piana the pipes / guitar / whistle / piano
A bheil ionnstramaid-ciùil agad? Do you have a musical instrument?
Tha / Chan eil
Tha fidheall agam I have a fiddle

8
Seachdain a h-ochd Week 8

Buadhairean Adjectives
mòr big beag little
brèagha pretty àlainn beautiful
grannda* ugly uabhasach terrible / awful
inntinneach interesting cofhurtail comfortable
leathann wide caol narrow
trom heavy aotrom light
reamhar fat laghach nice/kind
tana thin toilichte happy
brònach sad sgìth tired
trang busy leisg lazy
snog nice glic clever
gòrach stupid grod rotten
èibhinn funny caoibhneil kind
ceart right ceàrr wrong
doirbh difficult furasta easy
blasta tasty daor expensive
saor cheap glan clean
salach dirty spaideil smart

Bha mi a’ leughadh leabhar a-raoir agus bha e glè inntinneach. ’S e nobhail àlainn a th’ ann.
Tha nighean brònach anns an leabhar; chan eil i toilichte oir tha i beagan reamhar agus
trom. Tha daoine eile a’ smaoineachadh gu bheil i brèagha ach tha ise a’ smaoineachadh gu
bheil i grannda, leisg agus gòrach ach chan eil sin ceart idir. ’S e Màiri a th’ air an nighean
agus tha i à Steòrnabhagh. ’S e leabhar Gàidhlig a th’ ann. Is toil leam leughadh, ach tha
leughadh Gàidhlig doirbh. Bidh mi a’ leughadh nuair a tha mi anns an leabaidh - tha an
leabaidh agam cofhurtail – bidh mi sgìth as dèidh fichead mionaid. Is toil leam leughadh
nobhailean aotrom anns an leabaidh. Leugh mi pàipear-naidheachd an-diugh sa mhadainn
– ach bha sin uabhasach. Tha mòran rudan grod a’ tachairt ann an Alba an-dràsta – càit a
bheil na daoine caoibhneil agus na sgeulachdan èibhinn?

Mi Fhèin
A bheil thu a’ dol air làithean-saora? Are you going on holiday?
Càit a bheil thu a’ dol? Where are you going?
Tha mi a’ dol ... I am going ...
don Fhraing to France
don Ghearmailt to Germany
don Spàinn to Spain
gu Amerigea to America
don Eadailt to Italy
Ciamar a tha thu a’ dol ann? How are you going there?
Tha mi a’ dol ann le ... I am going by ...
bus/trèan/bàta/itealan/càr bus/train/boat/plane/car
An robh thu riamh... Were you ever ...
anns an Fhraing in France
anns a’ Ghearmailt in Germany
anns an Spàinn in Spain
ann an Amerigea in America
anns an Eadailt in Italy
anns an Nirribhidh in Norway
anns an t-Suain in Sweden
9
Seachdain a naoi Week 9

An Corp The Body

sùil(ean) (f) eye(s) làmh(an) (f) hand(s)

ceann (m) head falt (m) hair
cas(an) (f) foot/leg(s) tòn (f) backside
stamag (f) stomach broilleach (m) chest
cìoch(an) (f) breast druim (m) back
amhach (f) throat gàirdean(an) (m) arm(s)
glùin(ean) (f) knee(s) adhbrann (m) ankle
gualainn(ean) (f) shoulder (s) cluas(an) (m) ear(s)
corrag(an) (f) finger(s) òrdag(an) (f) toe(s) / thumb(s)
cridhe (f) heart sròn (f) nose

Dè tha ceàrr ort? What’s wrong with you?

Dè tha ceàrr air? What’s wrong with him?
Tha mo stamag goirt. My stomach is sore.
Tha m’ amhach goirt. My throat is sore.
Tha an cnatan orm. I have a (heavy) cold.
Tha fuachd agam I have a cold.

Dè an dath a tha air d’ fhalt? What colour is your hair?

Tha falt donn / bàn / ruadh orm
Dè an dath a tha air a falt?
Dè an dath a tha air fhalt?
Tha falt bàn oirre / air.
Dè an dath a tha air a shùilean?
Dè an dath a tha air a sùilean?
Tha a shùilean gorm.
Tha a sùilean donn.
I have brown / blonde / red hair.
What colour is her hair?
What colour is his hair?
She / he has blonde hair.
What colour are his eyes?
What colour are her eyes?
His eyes are blue.
Her eyes are brown.

Bha mi aig an dotair an-dè anns an ionad-slàinte ùr. Cha robh mi gu math idir. Bha mo
stamag goirt agus bha mo chluasan agus m’ amach goirt cuideachd. Bha cnatan orm an t-
seachdain seo chaidh* agus tha mi glè sgìth an t-seachdain seo. Tha an dotair glè
chaoibhneil agus ged a bha an t-ionad-slàinte glè thrang, bha mi a’ bruidhinn ris airson
fichead mionaid. Thuirt an dotair gun robh an cnatan orm. Tha an dotair brèagha ged a tha
i glè chaol – tha falt bàn oirre agus tha a sùilean gorm. Tha ceann math oirre cuideachd!

*an t-seachdain seo chaidh last week

Mi fhèin
Dè bha thu a’ dèanamh an-raoir / an-dè / air làithean-saora?
What were you doing last night / yesterday / on holiday?

Bha mi ... I was

a’ danns dancing ag èisteachd ri ceòl listening to music
a’ siubhal travelling a’ pèantadh painting
a’ snàmh swimming a’ còcaireachd cooking
a’ dràibheadh driving a’ sgioblachadh tidying
a’ coimhead air an telebhisean watching tv

10
Seachdain a deich Week 10

Biadh (m) Food

aran (m) bread ìm (m) butter
càise (m) cheese silidh jam
hama (f) bacon / ham cearc (f) chicken
ubhal (m) apple oraindsear (m) orange
feòil (f) meat lusan vegetables
measan fruit brot (m) soup
ceapaire (m) sandwich buntàta (m) potato
càl (m) cabbage curra(i)n (m) carrots
cèic (f) cake siùcar (m) sugar
tì (f) tea cofaidh (f) coffee
bainne (m) milk uisge (m) water
ùgh(an) (m) egg(s) fìon (m) wine
leann (m) beer uisge-beatha (m) whisky
bracaist (m) breakfast lòn (m) lunch
dìnnear (f) dinner flùr (m) flower
bùrn (m) water brochan (m) porridge

Biadh Innseanach / Sìneach / Eadailteach / Frangach

Indian / Chinese / Italian / French food

A bheil an t-acras ort? Are you hungry?

A bheil am pathadh ort? Are you thirsty?

Cha do dh’ith Tormod sa mhadainn an-diugh – dh’òl e dà chupa tì agus sin e. Cha robh e
ag obair sa mhadainn ach bha e ag obair feasgar. Aig meadhan latha, bha an t-acras air
agus bha e ag iarraidh lòn mòr. Bidh e a’ dol don taigh-bìdh sa bhaile aig leth-uair as dèidh
meadhan latha a h-uile latha agus bidh lòn aige an-sin. An-diugh dh’ith Tormod brot agus
ceapaire agus as dèidh sin ghabh e cupa tì le pìos cèic.

Mi fhèin
Dè na cur-seachadan a th’ agad? What are your hobbies?
Is toil leam ... I like ...

streap climbing èisteachd ri ceòl listening to music

coiseachd walking dol gu clubaichean going to clubs
seinn singing togail dhealbhan photography

Am bi thu a’ coimhead air telebhisean Do you watch t.v.?

Am bi thu a’ cluich spòrs? Do you play any sport?
Bidh mi a’ cluich I play

ball-coise football rugbaidh rugby

iomain shinty goilf golf

11