თემურ ბაბლუანი

მზე, მთვარე და პურის ყანა

მიძღვნა

ლია, შენ გიძღვნი ამ ამბავს, ბოდიში ძალიან ბევრი რამის გამო და მადლობა
ყველაფრისათვის. მიყვარხარ.

1

1968 წლის ზაფხულის დასაწყისისათვის ჩემი ერთადერთი შარვალი საბოლოოდ
ასცდა კოჭებს და მოშიშვლებული წვივები მიჩანდა. თან უკან ისე გაიცრიცა,
ფრთხილად ვჯდებოდი და მერე ადგომისას ხელით ვსინჯავდი, ვამოწმებდი, მთელი
იყო თუ არა. ახალი შარვლის საყიდელი ფული კი არ მქონდა. მამაჩემს ვთხოვე,
მაგრამ არ მომცა — ეგ ჯერ კიდევ გაძლებს, ფრთხილად იხმარეო. ასე რომ, სხვა გზა
არ მქონდა და არც დრო იცდიდა, თვითონ უნდა მეღონა რამე.

გვიან ღამით ვარანცოვის ხიდი ტრამვაით გადავიარე და კათოლიკურ
ეკლესიასთან ჩამოვხტი. იქიდან მეშვიდე საავადმყოფომდე არც ერთი ეზო არ
გამომიტოვებია — შევდიოდი და თუ სადმე სარეცხი იყო გაფენილი, გაფაციცებით
ვათვალიერებდი, მაგრამ შარვალს ვერსად მოვკარი თვალი.

— რაშია საქმე, ეს კაცები სად გაქრნენ? — მიკვირდა, — თუ შარვლები აღარ
სჭირდებათ-მეთქი.

ასე შორს იმიტომ წამოვედი, რომ იქ, ჩემს უბანში, შარვლის მოპარვა სარისკო
იყო. პატრონს რომ ეცნო, მერე რა უნდა მექნა? ისევ უშარვლოდ დავრჩებოდი.

საავადმყოფოსთან შევისვენე. ხალათის ჯიბეში ორი კარგი ბიჩოკი მქონდა და
ორივე მოვწიე. მერე მარჯვნივ ავუყევი აღმართს, გავცდი თაღს და პატარა ეზოში
შევედი. იქ აგურის ხუთსართულიანი ძველი შენობა იდგა. ფანჯრებში არსად სინათლე
არ ენთო, მარტო სადარბაზოს თავზე ბჟუტავდა ჭუჭყიანი ნათურა.

სიბნელეში, მეხუთე სართულის რკინის აივანზე, თოკზე დაკიდებული შარვლის
კონტური გავარჩიე და გამიხარდა. მისადგომად არ იყო ადვილი, მაგრამ ბევრი აღარ
მიფიქრია, ფეხსაცმელები გავიხადე, იქვე კედლის ძირში დავტოვე და საწვიმარ მილს
ფრთხილად ავუყევი, ვცდილობდი, არ მეხმაურა.

ის იყო მესამე სართულს ავცდი, უკან შარვლის გაცრეცილი ნაწილი ყველა
მიმართულებით გაირღვა და ნაფლეთებად იქცა. საცვალი არ მეცვა და ამ შემთხვევამ

ღამის სიგრილე კიდევ უფრო საგრძნობი გახადა. — კიდევ კარგი, ასეთი რამე
დღისით რომ არ მოხდა-მეთქი, — გავიფიქრე.

გავუსწორდი მეხუთე სართულის აივანს და სუნთქვა შემეკრა, ახლოდან
გარკვევით ჩანდა, თოკზე ჯინსის შარვალი შრებოდა. ჯინსის შარვალი იმ დროისათვის
თბილისში დიდი იშვიათობა იყო, აქა-იქ თუ ეცვა ვინმეს. დიდი ხანი არ იყო გასული,
რაც ებრაელების უბანში გამოჩნდა გასაყიდად და ძალიან ძვირი ღირდა.

ფანჯრის რაფას მივწვდი, მერე აგურებს შორის თითების ჩასაჭიდსა და ფეხის
წვერის დასადგმელს ვპოულობდი და ასე კედელზე დაკიდებული მივიწევდი
აივნისაკენ. გადავედი მოაჯირზე და ჩავცუცქდი.

არის წუთები, როდესაც სიჩუმეს ვერაფერი შეედრება.

ნამიანი შარვალი თოკიდან ფრთხილად ჩამოვხსენი, ჩაცმა არც მიფიქრია, წელზე
შემოვიხვიე და უკან გავბრუნდი. მშვიდობიანად დავეშვი დაბლა, ჩავიცვი
ფეხსაცმელები, გავცდი თაღს და ქუჩას სირბილით გავუყევი. ლამპიონების შუქს
ვერიდებოდი, ბნელ ადგილებს ვარჩევდი.

გათენებას ბევრი არაფერი უკლდა, უბანში რომ ამოვედი და ბაღის
შესასვლელთან შევისვენე. არ ჩაიარა ღამემ ცუდად, თავს უკვე მდიდარ კაცად
ვთვლიდი. ახლა ხაიმა უნდა მენახა. — ნეტა სახლში დამხვდეს-მეთქი! — ვინატრე.

ჩვენი სახლები ერთმანეთის გვერდით იდგა. ორივე ოთხსართულიანი იყო და
ორივე ერთნაირად სქელი თუნუქით გადახურული. ერთი დიდი საერთო ეზო
გვქონდა, სადაც ბავშვობის დროს ფეხბურთს ვთამაშობდით, საიდანაც დაიწყო
სინამდვილეში ეს სამყარო ჩემთვის.

ხაიმას სახლისაგან განსხვავებით, ჩემს სახლს ეზოს მხრიდან სხვენამდე
დახვეული კიბე მიუყვებოდა. ავუყევი იმ კიბეს, გავიარე სხვენი და მერე სახურავიდან
ქალაქს გადავხედე. თბილისის ზღვის მხარეს ჯერ ისევ ჩაბნელებული ცის კიდე
ვარდისფრად იყო შეფაკლული. არსენალის მთის ძირში საბარგო მატარებლის
გრძელი შემადგენლობა აზერბაიჯანისაკენ მიექანებოდა. ბორბლების დაგადუგის ხმა
აქამდე აღწევდა.

გადავედი ხაიმას სახლის სახურავზე და სამტრედესთან შევჩერდი, მტრედებმა
გურგური ატეხეს. ის სამტრედე ჩემი და ხაიმას საკუთრება იყო, ოცდაათი მტრედი
გვყავდა. ერთად რომ აიჭრებოდნენ ჰაერში და უბანს წრეს არტყამდნენ, მართლა
სასიამოვნო სანახავი იყო.

შეჩერებით კი იმიტომ შევჩერდი, რომ მოპირდაპირე სახლის ბოლო სართულის
ჩაბნელებულ ფანჯარაში, მოულოდნელად, სულ რამდენიმე წამით, სუსტი სინათლე
გაკრთა და დავინახე, როგორ მოუკიდა სიგარეტს ძია ჩარლიკამ. მარტო არ იყო, მის
წინ ვიღაც მელოტი კაცი იდგა და მომარჯვებული ფოტოაპარატი ხაიმას
ფანჯრებისათვის ჰქონდა დამიზნებული. — ახ, შე ნაბოზვარო-მეთქი! — გავიფიქრე.
ყოველი შემთხვევისათვის, სამტრედეს ამოვეფარე და ეზოს მხარეს ჩავიწიე.

ის ძია ჩარლიკა ახალი, ასე ორი თვის გადმოსული იყო ჩვენს უბანში, თავს
რკინიგზის ინჟინრად ასაღებდა და სულ გაღიმებული დადიოდა, მისალმებას ვერ
დაასწრებდი. — აი, ნაღდი კაცი ეგ არისო! — თქვა ერთხელ მამაჩემმა, მიზეზი კი ის
იყო, რომ იმან ჩექმების შეკეთებაში, ხუთი მანეთის ნაცვლად, შვიდი მანეთი
გადაუხადა.

ჩავიარე სახურავი და ეზოში გადავიხედე. არავინ არ ჩანდა. ხაიმას შუშაბანდის
ღია სარკმელი ვიპოვე, დავეკიდე საწვიმრის ღარზე, გავძვერი სარკმელში და
ფანჯრის ჩარჩოს ჩავუყევი. დავდექი იატაკზე და ცოტა ხნის მერე ფეხის წვერებზე
მივუახლოვდი სანახევროდ გამოღებულ კარს, საიდანაც ლაპარაკი ისმოდა.

გავჩერდი და ფრთხილად შევიხედე. ხაიმას ბიძები ვიღაც ხნიერ კაცთან ერთად
მაგიდასთან ისხდნენ და ჩაის სვამდნენ. ეს იყო სულ, სხვა არაფერი ხდებოდა, იმედის
გაცრუება ვიგრძენი.

ნეტა რატომ იდგა ის ორი ნაბოზვარი ფანჯარასთან ფოტოაპარატით-მეთქი? —
გავიფიქრე და ყოველი შემთხვევისათვის, ცოტა ხანს მივაყურადე, მაგრამ
მნიშვნელოვანი ვერაფერი გავიგონე. ახლად შემოსული ბოსტნეულის ფასებზე
ლაპარაკობდნენ.

უკან დავიხიე, შემოვბრუნდი და პირი გავაღე. ჩემ წინ მაღალი, წვერებიანი კაცი
იდგა და იღიმებოდა. იმოდენა კაცი ისე ჩუმად როგორ მომეპარა, მართლა გასაკვირი
იყო.

მეც გავუღიმე და თვალი ჩავუკარი, — ხაიმას ძმაკაცი ვარ-მეთქი.

— ვიცი, ჯუდე გქვია, მეჯღანე გოგიას ბიჭი ხარო.

მე პირველად ვხედავდი და იმან ამ დროს მარტო ჩემი კი არა, მამაჩემის სახელიც
იცოდა და საქმიანობაც.

— ვინა ხარ-მეთქი?!

— ხაიმას ნათესავი ვარო, — მერე ჯინსზე მანიშნა, — კარგად გაიყიდებაო.

— ხომ არ აიღებ-მეთქი?

— არა, მე სხვა საქმიანობას ვეწევიო.

კარს ხაიმას უმცროსი ბიძა მოუახლოვდა, მე არ ვუყვარდი, თარსად მთვლიდა
და რომ დამინახა, მოიღუშა.

— ეს საიდან გაჩნდა აქო? — ჰკითხა წვერებიანს.

— ორი წუთის წინ გადმოძვრა ფანჯრიდანო.

ის გაბრაზდა. — ამ სახლში მარტო ხაიმა არ ცხოვრობსო.

დავხარე თავი და ხაიმას ოთახისაკენ გავუყევი.

— წაეთრიე აქედანო! — მომაძახა.

ვითომ არ გამიგონია. გავიარე შუშაბანდი და მუხის ხის სქელი კარი შევაღე. ხაიმას
რკინის საწოლზე პირაღმა ეძინა, თხელი საბნიდან ფეხები ჰქონდა გამოყოფილი.
ფეხისგულზე შევუღიტინე თუ არა, თავი ასწია.

— მე ვარ-მეთქი, — მერე სინათლე ავანთე, ჯინსი მოვიხსენი და დავანახვე.

— კარგიაო, — დააქნია თავი და მზერა ჩემს დაფლეთილ შარვალზე გადაიტანა,
— შარვალი გჭირდებაო? — მიხვდა, რატომაც მივაკითხე.

— ხო-მეთქი.

ჩაფიქრდა. — კარგი, აიღე, ოღონდ სამი საათისთვის უნდა დამიბრუნოო.

საქმე იმაში იყო, რომ იმასაც იმ ერთი შარვლის მეტი არ ჰქონდა.

— უფრო ადრე დაგიბრუნებ-მეთქი.

შარვალს რომ ვიცვლიდი, მოვუყევი, რაც დავინახე სახურავიდან. ყურადღებით
მისმენდა, მერე თვალები მოჭუტა და ჩარლიკას მწარედ შეაგინა.

— როგორ ფიქრობ, რატომ გჩითავენ-მეთქი?

— ეგ ჩემს ბიძებს ჰკითხე და გეტყვიან, შენ არაფერს დაგიმალავენო.

ეჭვმა გამკრა, რაც მოისმინა, მისთვის არ იყო მთლად ახალი ამბავი.

— დიდი მადლობა-მეთქი, — სხვა რა უნდა მეთქვა.

— ეგ ნაგავი აქ არ დატოვო, მოაშორეო!

ავიღე ჩემი შარვლის ნარჩენები და კარისაკენ წავედი.

— არ დაიგვიანოო, — მომაძახა.

2

ებრაელების უბანში ნაცნობ გადამყიდველებს ჩამოვუარე, ჯინსს ას მანეთად
ვაფასებდი.

— მერე ჩვენ რა ვქნათ? რამდენად უნდა გავყიდოთო?

ორი საათი სულ ტყუილად დავკარგე და ვისაც პირველად შევევაჭრე, ისევ
იმასთან მივბრუნდი. მომცა ოთხმოცი მანეთი და გავუდექი ნავთლუხის ბაზრისაკენ.

ნავთლუხის ბაზარი მაშინ ყველაზე იაფი ბაზარი იყო ქალაქში. პირველად
შარვალი ვიყიდე, ჩავიცვი და — ესეც ასე-მეთქი, — შვებით ამოვისუნთქე. მერე ლურჯი
ხალათი მოვიზომე, ტანზე კარგად მომერგო, თან ფერი მომეწონა, შევიკარი ღილები
და ფული გადავიხადე. იქიდან ფეხსაცმელების ფარდულში გადავინაცვლე და ისეთ
ბატინკებში ჩავყავი ფეხები, ადრე რომ ვერც ვიოცნებებდი.

ჩემი ძველი ფეხსაცმელები ხუთჯერ იყო შეკეთებული, მე თვითონ შევაკეთე,
მამაჩემის იარაღებით. ორჯერ სიგრძეში გავზარდე, ასე რომ, მთლად ფეხსაცმელებს
არ ჰგავდა, მაგრამ ფეხშიშველა სიარულს სჯობდა. ახლა ავიღე და ძველ
დაფლეთილ მაიკასთან ერთად, სანაგვე ყუთში გადავუძახე.

მანუშაკასათვის ადეკალონი „კარმენი“ მინდოდა მეყიდა. იმ „კარმენის“ ძებნაში
ლურჯი იასამნებით მოქარგული, შალის თეთრი ჟაკეტი დავინახე, მომეწონა და ბევრი
აღარ მიფიქრია, — გაახვიე-მეთქი! — ვუთხარი გამყიდველს.

ფული გადავუხადე და იმანაც გაახვია. წამოვედი, მაგრამ ხაიმას შარვალი დამრჩა
იქ, ტრამვაიში აღმოვაჩინე, რომ აღარ მქონდა და რა მექნა, დავბრუნდი უკან.
გამყიდველი ჩემზე ორი წლით თუ იქნებოდა უფროსი. — რის შარვალი, რა შარვალი,
აქ არაფერი დაგრჩენიაო.

არადა, მახსოვდა, დახლზე როგორ დავდე.

— გაიხსენე, თორემ ამ მაღაზიას დაგიწვავ-მეთქი!

მეორე გამყიდველმა ხაიმას შარვალი მუყაოს დიდი ყუთიდან ამოიღო და
დამანახვა.

— ეს არისო?

დავუქნიე თავი. გაახვია ისევ ქაღალდში და მომაწოდა. მერე იმ ახალგაზრდას
უსაყვედურა: — რა შარვალი ეგაა, შარს რომ შოულობო?!

პირველი საათისათვის ხაიმას შარვალი მეზობლის პატარა ბიჭს ამოვუდე
იღლიაში, — ეს ხაიმას აუტანე-მეთქი, — და მანუშაკას სანახავად გავუყევი.

პარიკმახერი გარიკა რომ იყო ჩვენს უბანში, მანუშაკა იმ გარიკას ქალიშვილი იყო.

გარიკას ბიჭიც ჰყავდა, სურენა. ის ჩემზე და მანუშაკაზე შვიდი წლით იყო უფროსი.
სულ საპარიკმახეროში იჯდა და ჟურნალებს კითხულობდა, ხანდახან პატარა ბავშვებს
კრეჭდა, დიდებს გარიკა არ აკარებდა — როცა დაჭკვიანდები, მერეო.

მე მანუშაკა საბავშვო ბაღიდან მიყვარდა. სკოლაშიც ერთად ვსწავლობდით,
მაგრამ მანუშაკას მეექვსე კლასის ბოლოს, ყოფაქცევის გარდა, ყველა საგანში
ორიანი გამოჰყვა და დაანება სწავლას თავი. მე როგორღაც მივაღწიე ბოლო

კლასამდე და იმ დროისათვის ერთი გამოცდა მქონდა ქართულ წერაში დარჩენილი.
თუ დავწერდი ისე, როგორც საჭირო იყო, ავიღებდი ატესტატს.

მაშინ მანუშაკა გზაში შემომხვდა, სახლიდან პურის საყიდლად იყო გამოსული.
თავიდან ვერ მიცნო და დამაშტერდა, მერე წამოწითლდა. ყოველთვის ასე
ემართებოდა, მომკრავდა თვალს თუ არა, წამოწითლდებოდა.

— ეს შენა ხარო?!

— შენთან მოვდიოდი-მეთქი.

უკან დაიხია და შემათვალიერა.

— პირს რომ დაიბან, ეგ ტანსაცმელი კიდევ უფრო მოგიხდებაო.

— რა მაჩნია-მეთქი?

— ლოყა და ყური გაშავებული გაქვსო.

გამახსენდა, წინა ღამით როგორ მივუყვებოდი საწვიმარ მილს და რატომღაც
გუნება გამიფუჭდა. შემატყო და შეწუხდა.

— რა მოგივიდაო?

— ყველაფერი რიგზეა-მეთქი.

მართლა ყველაფერი რიგზე იყო. ვაჭრობის მერე 35 მანეთი დამრჩა, არც ამდენი
ფული მქონია როდისმე და არც ასე კარგად ჩაცმული ვყოფილვარ. პირს დავიბანდი,
ბოლობოლო, პირის დაბანას რა უნდოდა?! ვერ მივხვდი, რა დამემართა და
მიკვირდა. მერე იმ შეხვედრას რომ ვიხსენებდი, ყოველთვის ერთი და იგივე დასკვნა
გამომქონდა — ეს წინათგრძნობა იყო.

მანუშაკას საჩუქარს ქაღალდი შემოვაცალე და გავუწოდე.

— აი, ეს შენ-მეთქი.

გაუხარდა და შემომცინა. ჟაკეტი ჩაიცვა და ხტუნვა-ხტუნვით შემომირბინა
ირგვლივ. — მიყვარხარო! — მითხრა.

საპარიკმახეროს რომ ჩავუარეთ, გარიკამ ფანჯრიდან გამოგვხედა, რაფიკას
პარსავდა, მიტოვება და გარეთ გამოსვლა ვერ გაბედა, ასე რომ, მარტო წარბების
აწევით შეაფასა ჩვენი ახალი ჩაცმულობა.

შევნიშნე, სარკიდან რაფიკა მანუშაკას აკვირდებოდა და გულზე რაღაცამ
უსიამოვნოდ გამკრა. მანუშაკამ კიდევ, ვითომც არაფერი, დაამატა: — ეგ რაფიკა ამ
ბოლო დროს რაღაც სხვანაირად მიყურებსო.

— მერე შენ რას ფიქრობ-მეთქი?

— რას ამბობ, რომ ვუყურებ, გული მერევაო.

რაფიკა კანონიერი ქურდი არ იყო, წოდება არ ჰქონდა, მაგრამ კრიმინალურ
სამყაროში სერიოზული ავტორიტეტით სარგებლობდა. უბნის ინსპექტორი თემურ
თემბრიყაშვილი ახლოს არ ეკარებოდა, თითქოს ეშინოდა მისი. ამბობდნენ, დაბლა
ებრაელების უბანში არალეგალურად მოვაჭრეებს აკონტროლებს და იმ ვაჭრობიდან
კარგი ფული შემოსდისო.

ტროკადეროს ნათქვამი გამახსენდა, — ყველაზე დიდი ვაჟკაცი ცხრაგრამიანი
ტყვიააო, — და გაღიზიანებულმა გავიფიქრე, — თუ მართლა რამე დააპირა,
დავხვდები სადმე ბნელში და შუბლში ტყვიას დავაჯახებ-მეთქი.

მანუშაკას კი დავუჯერე, რატომ არ უნდა დამეჯერებინა?! რაც თავი მახსოვდა,
ჩემთვის ერთი ტყუილიც არ უთქვამს. თავის ძმასავით მთლად არა, მაგრამ მაინც
საგრძნობლად მოიშტერებდა. ისეთი გულკეთილი და გულუბრყვილო იყო, მთლად
ნორმალური როგორ იქნებოდა, მაგრამ მე მგონი, სწორედ ამიტომაც მიყვარდა.

პურის მაღაზიასთან სანამ ერთმანეთს დავშორდებოდით, შევთანხმდით,
გამოვიძინებდი და მერე, საღამოს, კინოში წავიდოდით.

3

პურის მაღაზიასა და გასტრონომს შორის მოქცეული პატარა ფართობი ჟანგიანი
თუნუქის ფურცლებით იყო გადახურული, წინ კედელი არ ჰქონდა. სახურავის ქვემოთ
რკინის დაბალი მაგიდა იყო მიწაში ჩაცემენტებული. იმ მაგიდის იქით იჯდა მამაჩემი
და სანახევროდ ღია ცის ქვეშ, ზამთარ-ზაფხულ ძველ ფეხსაცმელებს ამთელებდა.
თავისი ხელობა მეც შემასწავლა და როცა ბევრი საქმე ჰქონდა,, ვეხმარებოდი.

— შენ რა გიჭირს, — მითხრა ერთხელ, — ამ ჩემს საქმეს შენ გიტოვებ, ასე რომ,
პურის ფული არასოდეს მოგაკლდებაო.

დედაჩემი ომის დროს ლტოლვილებს ჩამოჰყოლია რუსეთიდან თავის კოჭლ
დეიდასთან ერთად. დეიდა მალე მოუკვდა და დარჩა მარტო. მერე მამაჩემი გაიცნო
და მე გავჩნდი. ასე რომ, ენა რუსულად ავიდგი. შემორჩენილი ერთადერთი
ფოტოსურათის მიხედვით თუ იმსჯელებდი, იტყოდი, რომ ლამაზი ქალი იყო, ყოველ
შემთხვევაში მე ასე მეჩვენებოდა. ოთხი წლის ვიყავი, როდესაც ერთ დღეს სახლიდან
გავიდა და აღარ დაბრუნდა, მიგვატოვა. მახსოვს, სულ კარებისაკენ ვიყურებოდი და
ველოდებოდი, მაგრამ მერე, როცა მამაჩემმა კარები სხვა ფერის საღებავით
გადაღება, მოლოდინის ის სასიამოვნო განცდა გაქრა.

მამაჩემის მეორე ცოლს მაყვალა ერქვა. სოფლიდან ახალი ჩამოსული იყო,
ჩვენთან უბანში, პურის მაღაზიაში გამყიდველად რომ დაიწყო მუშაობა. თავიდან ერთი

სიმპათიური ქურთი ჟიმავდა, მერე თენგოიამ დაადგა თვალი და იმ ქურთს იმ პურის
მაღაზიაში პურის ყიდვა აუკრძალა.

თენგოია ჯანიანი აყლაყუდა იყო, ცირკის უკან, საცურაო აუზში მუშაობდა
ადმინისტრატორად. ძალიან კარგად ჩხუბობდა და ვისაც იცოდა, რომ მოერეოდა,
ადამიანად არ თვლიდა. უბანში ზრდილობიანად რაფიკას გარდა, თითქმის არავის
არ ელაპარაკებოდა.

ჩაკეტავდნენ კარს ის და მაყვალა და მიდი-მოვდივარ, უბერავდნენ დახლის უკან.
მე თვითონ მინახავს ფანჯრიდან, მაყვალას მაღლა აშვერილი ფეხები როგორ
ირხეოდნენ რიტმულად ფუნთუშების ფონზე. ამ დროს გარეთ პურის საყიდლად
მისული ხალხი იდგა, რა ექნათ, ელოდებოდნენ.

ჰოდა, მამაჩემმა, რომლის თვალწინაც ხდებოდა ეს ყველაფერი, ის მაყვალა
ცოლად მოიყვანა. დედაჩემთან ოფიციალურ ქორწინებაში არ იმყოფებოდა, ასე რომ,
პრობლემა არ შეჰქმნიათ, წავიდნენ ზაქსში და მოაწერეს ხელი.

ჩვენ მესამე სართულზე ერთოთახიანი ბინა გვქონდა პატარა შუშაბანდით.
მაყვალას გამოჩენის შემდეგ მე იმ შუშაბანდში ვიძინებდი. გავიდა დრო და ჯერ ერთი
ბიჭი გაჩნდა, მერე — მეორე. ადგილი აღარ იყო და სხვენზე, საკუჭნაოში
გადავბარგდი.

მე და მამაჩემმა იქ ძველი რკინის საწოლი ავიტანეთ, ავაწყვეთ და ფანჯარასთან
დავდგით. ცემენტის იატაკი გულდაგულ მოვრეცხე და დავიწყე ჩემთვის ცხოვრება,
არც არავინ მაწუხებდა და არც არავის ვაწუხებდი.

კედლის ძირში გათბობის მსხვილი მილი გადიოდა და ზამთარში სიცივე
ვერაფერს მაკლებდა. ზაფხულში, მზე რომ დააჭერდა, თუნუქის სახურავი ისე
ხურდებოდა, იქ ვერ გაჩერდებოდი. ისე, სხვა დროს არა უშავდა, მით უმეტეს, თუ
წვიმდა.

ახლა შევაღე კარი, გავიხადე ახალი ტანსაცმელი და ფრთხილად გადავკიდე
სკამზე. სანამ დავწვებოდი, აზრად მომივიდა, არ იქნებოდა ცუდი, პატარა ნოხს თუ
ვიყიდდი და დავაფენდი საწოლის წინ.

გამახსენდა, პირი რომ მქონდა დასაბანი, მაგრამ სხვენში წყალი არ მოდიოდა,
ეზოში უნდა ჩავსულიყავი. არადა, ძილი თავს მართმევდა. — არა უშავს, მერე
დავიბან-მეთქი, — და ღამის სამ საათამდე მეძინა.

რომ გამომეღვიძა, არსენალის მთის ძირში გაქანებული საბარგო მატარებლის
ხმა შემომესმა, შევწუხდი. გამოვიდა, რომ მანუშაკა მოვატყუე, კინოში ხომ უნდა
წამეყვანა.

მერე ეზოში ონკანთან პირს დიდხანს ვიბანდი.

— აწი რაღა უნდა მაჩნდეს-მეთქი! — დავკეტე ონკანი და ქუჩაში გამოვედი.

მაგრამ მაინც დავიძაბე. ლოთებთან ერთად. რისი შეცვლა შემეძლო?! მერე სმა დაიწყო. მეც ვიდექი და ვუყურებდი. მთელი ბავშვობა შიშის ზარს რომ მცემდა. მარტო ის არ იყო. მამაჩემიც მიხვდა რაღაცას და ხასიათი შეეცვალა. თუ გახსოვს- მეთქი? ისე შეიშმუშნა. ხელში ჩაქუჩი ეჭირა და გაოგნებული მიშტერებოდა წინ დაყრილ ჯღანებს. ხომ ზუსტად ვამბობ- მეთქი?! . მართალია. ჩამოჯდა სკამზე და მეკითხება: — ეს შენი ძმები ვისა ჰგვანანო? არ გავეცი ხმა. როგორც იყო. გათენებისას გამოჰყავდა თავისი ფინია ძაღლი სასეირნოდ და ქუჩებში დაბორიალებდა. ასე აღმოვჩნდი მოედანზე და მამაჩემის სამუშაო მაგიდის წინ თენგოია დავინახე. ბოლოს გადავწყვიტე და — შენი დედაც-მეთქი! — შევაგინე. რომ უბანში დიდი თუ პატარა თენგოიას ბიჭს ეძახდა. სიგარეტი არ მქონდა და ასფალტზე ნამწვებს დავუწყე ძებნა. ბოლოს მსგავსება იმდენად აშკარა გახდა. ძაღლს ბესტერა ერქვა და როგორც ამბობდა. თვითონ თვალები არა გაქვს-მეთქი? — თქვიო! მეც ავდექი და ჯერ უფროსი ბიჭი შევადარე თენგოიას და მერე უმცროსზე გადავედი: — პურის მანქანაზე რომ მუშაობდა ექსპედიტორად ვალოდა. უფრო შორს იყო წასული. მუშაობას რომ მორჩებოდა. ეს უკვე აღარ იყო ის თენგოია. ცხვირი ნიკაპამდე სწვდებოდა. ნუ გერიდებაო! — შენ რა. დიდი სიამტკბილობით არც ადრე გამოირჩეოდნენ. მით უფრო ემსგავსებოდა თენგოიას. ჩანთებში სამუშაო იარაღები და შესაკეთებელი ჯღანები ელაგა. მივხვდი. თენგოიას ჩვევად ჰქონდა. აგრესიული გახდა. მივხვდი. — თქვი. ძმასავით უყვარდა. ყოველღამე დაბლიდან მამაჩემის ღრიალი და მაყვალას კივილი მესმოდა. მახსოვს. მაგრამ მე რა უნდა მეღონა. თან ჩანთებს მიათრევდა. რომ ახსოვდა. ახლა მოკლედ მოგიყვებით. ეჭვები სტანჯავდა! შემეცოდა. იდგა და მიყურებდა. იჯდა სკამზე. მაგრამ მაშინ ძალიან დაეძაბათ ურთიერთობა. გასტრონომში ერთ ბოთლ არაყს გამოცლიდა და ბარბაცით აუყვებოდა სახლის კიბეებს. რაში იყო საქმე: ჩემი პირველი ნახევარძმა რაც უფრო იზრდებოდა. ერთ წვიმიან ღამეს აბსოლუტურად ფხიზელი ამოვიდა ჩემთან სხვენში. — თავი მსხალს მიუგავდა.

ის მაზავეცკაია ჩვენ მეზობლად ცხოვრობდა მეორე სართულზე. — რა იყო? მაშინ ჯოხით კი არ დადიოდა. რაღაცნაირად გამოლენჩებული მიყურებდა. მეც რომ არ ვიყო შენი შვილი-მეთქი. — თავადო გიორგიო! — ასე მიმართავდა. — მერე ეგ მოგეყვანა ცოლად. ვისთან ვღალატობდი? მაზავეცკაიასთანო. — წესიერი თუ იყო. უცნაური განწყობა დამეუფლა. ცოტა ხანს შევიცადე და მერე გულმა არ მომითმინა და მაინც ვუთხარი: — შენ ისეთი შტერი კაცი ხარ. გაიგო და არ მაპატიაო. მერე წამოდგა. — სულ ეგ იყო? რაღაც არა მჯერა-მეთქი. აღარ შევეკამათე. . სულ ეგ იყოო. გამეცინა. არ მიპასუხა. სულაც არ გამიკვირდება. რატომ მიგვატოვა-მეთქი? — ვღალატობდი. თან მეზიზღებოდა. კიდევ დიდხანს იცოცხლოს-მეთქი. თავი გააქნია და შემობრუნდა. — დედაშენი წესიერი ქალი იყოო. ხო. იმან სიხარულით მიიღო. ფანჯარასთან მივიდა და ჩაბნელებულ ქალაქს გახედა. აქ არ გამოჩენილა. აღარ ახსოვთ-მეთქი. ხალხი არც მაგას დაუკარგავდა მამის სახელს. მშვენივრად გამოიყურებოდაო. — იცი. თან მეცოდებოდა. — იმ ჩემმა ნათქვამმა ხომ არ დააყენა იმ ჭკუაზე-მეთქი? — მეორე დღეს მოხიკა თავის ბარგი-ბარხანა და მაზავეცკაიას შეუსახლდა. მაგან არა მგონია. მერე ვფიქრობდი. ახლა შეადარე შენს უმცროს ბიჭს. მაგრამ ის ვალოდა დიდი ხანია. შეადარე. — კი. მაზავეცკები პოლონელი ბარონები ყოფილან და მამაჩემის წარმომავლობას მისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა ჰქონდა. თავი დახარა და იატაკს დააშტერდა. — ჰოდა. არ გიღალატებდა და მაგისი სამოთახიანი ბინაც ჩვენ დაგვრჩებოდა. მუსიკის მასწავლებელი იყო.

ოღონდ ეგ მაშინ. ჯანდაბას. მამაჩემს აგინებდნენ და ქვებს ესროდნენ. მაყვალას სასამართლოს მერე მამაჩემი უნახავს და შერიგება უთხოვია. კომუნისტებმა მშობლები რომ დაუხვრიტეს. — სძულდა მაყვალა. კიდევ კარგი. კიდევ ხო. საინტერესო იყო. მაგრამ ის კატეგორიულ უარზე დამდგარა. მაგრამ თავისი ბებერი. ყველაფერი ვაპატიო და შევურიგდეო. ბოლოს მოსამართლემ მამაჩემს ცხრა თვე მისცა მოსაფიქრებლად: — ამ ხნის განმავლობაში თუ ისევ ამ ჭკუაზე დარჩები. როგორც თვითონ ამბობდა. — ერთი მაინც რომ იყოს ჩემი. ალბათ დავუჯერებდი. მაგრამ ახლა არა. ვინც იყო. მე თუ იქ არ ვიყავი. მიაჩნდა. რომ არ მცოდნოდა. დამინახავდნენ და გაქრებოდნენ. — როგორც იქნა. შენ შენთვის და მე ჩემთვისო. მალე გაირბენსო. სად უნდა მეამაყა? მთელი ქვეყანა წითელი დროშებით იყო მოფენილი. ცხრა თვე არც ისე დიდი დროა. რომ მოჰყავდა. რომ მაზავეცკაიას სამოთახიანი ბინა ღირდა კიდევ ერთ ქორწინებად. ფითრდებოდა. მარტო პურის ფულადაც არ ეყოფოდათ. მაშინ გაგყრითო. ალიმენტი. მეჯღანეობის შესწავლა მოახერხა და. ხომ იცოდა. რა ექნა. ცხოვრებაში არ დაიკარგა. — მაგრამ სასამართლოში გაყრაზე უარი განაცხადა და მახინჯი. შენ შენი გვარით უნდა ამაყობდეო. ეს ცვლილებები კი არაფერ კარგს არ უქადდა და დაფრთხა. მაყვალა თავიდან თითქოს კმაყოფილი ჩანდა. მოვიშორე ეგ ბებერი ჯაგლაგიო. — მე ცხოვრებაში სხვა კაცი არ მყოლია. — მზადა ვარ. ერთხელ მე მითხრა: — შენი წინაპრები სახელგანთქმული ფეოდალები იყვნენ. გადარჩა. მამაჩემი შეწუხებული იყო. მაზავეცკაიასთან აპირებდა ხელის მოწერას. — ყველაფერი კარგად იქნებაო. — ძალიან შთამბეჭდავი გამოსვლა ჰქონდა. არ იყო სახუმარო საქმე. გარყვნილი საყვარლის გამო ამბობს ჩვენზე უარსო. . რომ გონს მოეგოს და ოჯახს დაუბრუნდესო. რომ დაინახავდა. მისი ცხოვრება იცვლებოდა. როგორც ექთანმა ელიკომ თქვა. უპატრონო ბავშვთა თავშესაფარში გაიზარდა. გულკეთილი მოსამართლე ქალი კინაღამ აატირა. — არა უშავს. ეს ბავშვები მაგისია. მიკვირდა. ბიზანტიელ და არაბ ისტორიკოსებსა ჰყავთ მოხსენიებული თავიანთ ნაშრომებში. გაპატიებდიო. ასე რომ. ვინ იყო. — მე მორწმუნე ვარ და ყოველდღე ვლოცულობ. რომლის გადახდასაც მამაჩემს დააკისრებდნენ. მამაჩემი ხუთი წლის ყოფილა. როგორც გავიგე. — ამშვიდებდა მაზავეცკაია. კარგს რას ელოდა? ჩემი ყოფილი ნახევარძმები დროდადრო მოედანზე გამოჩნდებოდნენ.

არ ვიცი. მე მოვრჩი ქველმოქმედებას. წამოდგა და შეცვლილი ხმით უთხრა: — არა. გამიხარდა. — რა ჭორებს მივრცელებ. შე ბებერო ვირო?! საიდან მოიტანე. რომ შენი რახიტიანი ბიჭის მამა მე ვარო? — ვითომ ეს მისთვის ახალი ამბავი იყო და აქამდე ამის შესახებ არაფერი ჰქონდა გაგონილი. რამდენი რამე სჭირდებათო. ფეხსაცმლის ქუსლი მარცხენა მხარეს მომხვდა ნეკნებში და სული შემეხუთა. პასუხად. ის სურათი მაყვალას გამოჩენამდე შუშაბანდში. მამაჩემი ხმას არ სცემდა. მაგრამ ბოლოს მაინც ვერ მოითმინა და ექთან ელიკოს პირით მუქარა შეუთვალა: — გადაეცი. მამაჩემს შუბლი და მელოტი თავი ოფლის მსხვილი წვეთებით დაეცვარა. რატომღაც თავიდან ვერ ვიცანი. თორემ ჩაქუჩით გავუხეთქავ თავსო. ესენი შენი შვილები არიან. ცხოვრება რომ გაუფუჭე? ან ცოლად რას მოგყავდა. ვიხრჩობოდი. მივედი და ასაღებად გადავიხარე. კარგად იცი. რამდენსაც მოგთხოვს. აქ აღარ დავინახო მოთრეული. იქ შემოგვესმა მისი ღრიალი და გამოვედით ქუჩაში. მე და ხაიმა გასტრონომში სიგარეტს ვყიდულობდით. — გავიფიქრე. თვალები რომ გავახილე. სურათი არ დაზიანდეს-მეთქი. თავზე მაზავეცკაია მადგა. მერე როგორც იყო ამოვისუნთქე და გონება დავკარგე. — რას ერჩოდი იმ საცოდავ ქალს. იმ დღეს რა სევდა შემოაწვა იმ საცოდავ კაცს. როგორ მოქცეულიყო და ისიც ასრულებდა. ფულზე ლაპარაკი აღარ იყოს. მერე გაქრა და ახლა რომ დავინახე. ექთანმა ელიკომ წაიღო თავისი გამთელებული ტუფლები და. ან ბავშვებს რას აჩენინებდი? იცოდე. — ნეტა ეს ქალი ვინ ოხერია-მეთქი? — გავიფიქრე. ჩემი შეტყობით. მაზავეცკაია არიგებდა. კაპიკსაც არ მივცემო! ამ დროს დედაჩემის სურათს მოვკარი თვალი. თავბრუ . რატომ ედო წინ. თენგოიასაგან ეს უკვე მართლა მეტისმეტი იყო. მამამისს ესარჩლებაო და წიხლი გამომიქანა. მაგრამ აღება ვერ მოვასწარი. ამიტომ კეთილი ინებე და იზრუნე. დანას იღებს. თითქოს არ ესმოდა მისი და ვერ ხედავდა. მეორე დღეს მთვრალი თენგოია მიადგა თვალების ბრიალით. თენგოიასაგან კარგი არაფერი იყო მოსალოდნელი. კედელზე გვეკიდა. მაყვალა არც მე მერიდებოდა და არც ქუჩაში გამვლელებს. იმდენს მისცემ. მაგიდაზე იდო ჯღანებსა და ალესილ დანებს შორის. თორემ სულს ამოგართმევო. ტახტზე ვიწექი. — სისულელეებს თავი დაანებე. თავისაზე მტკიცედ იდგა. თენგოიამ ალბათ იფიქრა.

მამაჩემი იჯდა თავის სახელოსნოში და ჯღანებს აკერებდა. — იქნებ მომეხმარო. რენტგენი გადამიღეს. ავედი სხვენში და დავწექი. . თენგოიას მამაშენის მაგიდაზე აბრახუნებინეს თავი და ბოდიშები ახდევინეს. არც არაჟანი ენანებოდა. — იქნებ მივეპარო და აგური ვხიო თავში. სულ ახლახან მოხდა ეს ყველაფერი და პირდაპირ შენთან გამოვქანდიო. მანუშაკა იყო. — მამაშენისათვის ხელი არ უხლია. სახურავი ჩამოანგრია და მაგიდა ამოაძრო მიწიდანო. ბოლოს დამარიგეს. — მთაწმინდელი ტროკადერო იყო გადმოსული თავისი ბრიგადით. თავი დაანებეთ. დავწექი მარჯვენა გვერდზე და იმაზე დავიწყე ფიქრი. ტკივილები გადამავიწყდა და წამოვჯექი. კომპრესები დამადეს. საღამოს ხაიმამ საავადმყოფოში წამიყვანა. გვერდი მტკივა-მეთქი. იქ არაფერი მესაქმებოდა. საქმე ჩემთან ექნებაო. მივხვდი. ხელით ვერ მოვერეოდი. შეკვეთები დამიგროვდაო. სახელოსნო ააოხრა. — კვირას დედაჩემს წავყვები სომხების ეკლესიაში და თენგოიას დავწყევლიო. ცოდვაა. ვიცოდი. მე ასე გალახული ჯერ არავინ მინახავს. ამ ახალმა ამბავმა ისე იმოქმედა. ორი დღე დავყავი იქ. როგორ გადამეხადა სამაგიერო თენგოიასათვის. თავს ძალა დავატანე და წამოვჯექი. მერე მსუბუქი ნაბიჯების ხმა გავიგონე. რომელიც გამომიქანა-მეთქი. ან ბრუტიან თამაზას ნაგანი გამოვართვა და ის ფეხი გავუხვრიტო. მამაჩემის ამბავი ვიკითხე. — აბა. მერე როგორც აღმოჩნდა. როგორ? განძრევა მიჭირს-მეთქი. ორი ნეკნი მქონდა გატეხილი. არ მოკვდესო. როგორ მოვქცეულიყავი და გამომიშვეს.მეხვეოდა და გვერდი მტკიოდა. გამოვაცარიელე ქვაბი. — მითხრა მაზავეცკაიამ. მამაშენი ყვიროდა. გემრიელი სუპების გაკეთება იცოდა. ის იყო. ავედი ზემოთ საკუჭნაოში. საღამოს მაზავეცკაიამ ქვაბით ცხელი სუპი ამომიტანა და წაფრატუნდა. — ხაიმამ და ლოთებმა ამოგიყვანეს. — როგორა ხარო? — აი. — წასვლისას ტროკადერომ იქ მოგროვილ ხალხს გამოუცხადა: ჯუდე ანდრონიკაშვილი ჩემი ძმაა და ვინც მაგას ან მამამისს აწყენინებს. კარი გაიღო და ქურთი ბემალა შემოვიდა. მაშინ მკურნალობა უფასო იყო. შეშფოთებულმა შემოაღო კარი.

ცხადი. როგორ აინთო ხაიმას ფანჯრებში სინათლე და ნიფხავის ამარა მისი ბიძები გამოჩნდნენ. რაც გავიგე. ყველაზე ღრმა ძილით რომ სძინავს უბანს. სულაც ფეხებზე ვეკიდე. ხაიმას ბიძებს რამდენიმეჯერ მოვკარი თვალი. დაუშვა და რა დაუშვა. — შენი დედაცო. რა ძმა. ბოლო მანქანაში მძღოლის გვერდით ძია ჩარლიკა მაინც შევიცანი და გულმა რეჩხი მიყო. აოხრებდნენ იქაურობას. ოთახიდან ოთახში დაატარებდნენ. მოტრიალდა და ბრაზიანად დამიყეფა. — ალბათ სახლში არ არის-მეთქი. ხომ ისეთი თავსხმა წვიმა იყო. მეც ფეხს არ ვიცვლიდი. თენგოიასათვის ჭკუა ესწავლებინა და იმანაც ხათრი არ გაუტეხა. იატაკიდან პარკეტს ყრიდნენ. ახლა იდგა და მიყურებდა. წვრილი წვეთები როგორ მოექანებოდნენ სიბნელიდან. — დამიბრუნა გინებაზე გინება პასუხად. ის დრო იყო. . კედლებს თხრიდნენ. იყო თუ რამეს გაბედავდა. ძაღლმა თითქოს რაღაცა იგრძნო. გამოვიდოდა. რომ დაფრთხა. მერე პატრონს გაეკიდა და ცოტა ხანში ორივენი შესახვევში გაუჩინარდნენ. მერე იქაურობა ჩეკისტებით გაივსო. რაც ძალი და ღონე მქონდა. ბოლოს დახარა თავი და ტროტუარს კოჭლობით გაუყვა. ჩემი გულისათვის არც გადააფურთხებდა.. გათენებისას წვიმამ გადაიღო და ქუჩაში გამვლელები გამოჩნდნენ. თენგოია უბანში არ გამოჩენილა.. დავრჩი მარტო. მივხვდი. სადაც ჩარლიკა ბინას ქირაობდა. მერე უმატა და ტელეფონის ჯიხურში შევედი. რომ მე კი არა. ტროკადეროს გაუბედა. ხელში ჯოხი ეჭირა და ზედ ეყრდნობოდა. ფრთხილად უვლიდნენ გვერდს ანტენიან შავ „ვოლგებს“. არ გამკვირვებია. მე არ შემხვედრია. მაგრამ თვითონ ხაიმა არ ჩანდა. პატარა მღვრიე ტალღებს ნაგავი და სიგარეტის დაჭმუჭნილი კოლოფები მოჰქონდა. აშკარად შეეტყო. ლამპიონის შუქზე დავინახე. საწვიმარი მილებიდან წყალი თქრიალით მოედინებოდა. ჩამიარეს წინ და ჩვენი ქუჩისაკენ წავიდნენ. თორემ რის ძმა. — დავასკვენი. მაგრამ სულ ეს იყო. ამ დროს მოედანზე შავმა „ვოლგებმა“ შემოუხვიეს. დაღმართში ნიაღვარი გამოჩნდა. ამიტომ წვიმის წამოსვლა თავიდან ვერ ვიგრძენი. სხვენის სარკმლიდან დავინახე. ხაიმამ სთხოვა ტროკადეროს. ასეთი რამე კინოშიც არ მინახავს: კარადებს ცლიდნენ და ნაწილებად შლიდნენ. გავიქეცი და ცოტა ხანში იმ სახლის სხვენში ამოვყავი თავი. ყოველ შემთხვევაში. თან ტელეფონის ჯიხურის დაბზარული მინიდან ვიყურებოდი. სახე და თმა ჯერ კიდევ სველი მქონდა. იმის მერე მთელი ზამთარი ისე გავიდა. ერთი სიტყვით.

მერე ჩარლიკა გამოჩნდა. ხშირად ჩხუბობდნენ კიდეც. ჩაჯდა მანქანაში. მერე ჯიბეზე. მოვტრიალდი და ჩავთვალე. კარი ნელა მიხურა და წავიდა. იმ დროისათვის ეს სერიოზულ დანაშაულად ითვლებოდა. ერთი ერთ მანქანაში ჩასვეს. ახალი ტანსაცმელი რომ მეცვა. 4 მე რომ დავიბადე. სარეცხს რომ აუთოებდა. იცოდა. მე დაბლა ჩავედი და ტროტუარზე გავჩერდი მენავთე დიტრიხას გვერდით. — ნეტა ეხლა სად არის-მეთქი? — გავიფიქრე და მოედნისაკენ გავუყევი. მეორე — მეორეში და წავიდნენ. არ ანებივრებდნენ. მახსოვს. მამის გარდაცვალებიდან ორი წლის შემდეგ. აფთიაქის ფანჯარაში ჩემი ანარეკლი დავინახე და შევჩერდი. მერე ბიძები ზრდიდნენ. სასაუზმე ახალი გაღებული იყო. არ მახსოვდა. სხვანაირად მისი ასეთი ყურადღება როგორ უნდა ამეხსნა?! ეს ყველაფერი სულ სამი თუ ოთხი წამი გაგრძელდა. მერე ჩემდამი ინტერესი გაუქრა. დედამისს. პირიც დაბანილი მქონდა. ბოლოს ჩეკისტებმა ხაიმას ბიძები გამოიყვანეს სახლის სადარბაზოდან. — დედაშენი შემხვდა. ჩემზე ხუთი წლით იყო უფროსი. — რას მიირთმევთო? — ჰკითხა ქიტიამ. — ისე მიხაროდა. ისე კარგად სხვა არავინ მექცეოდა და ამიტომ სულ უკან დავყვებოდი. ტანში ჟრუანტელი მივლიდა. ვეცოდებოდი და მატყუებდა. მალე მოვა და გნახავსო. რომ მშვენივრად გამოვიყურებოდი. ხაში შევუკვეთე და მაგიდას მივუჯექი. იმ ძველი ჩარლიკასი არაფერი ეცხო. რვა წელი მიუსაჯეს. თუ ვინმე დამჩაგრავდა. მეზობლები ფანჯრებიდან დამფრთხალი სახეებით იყურებოდნენ. სხვა ცნობისმოყვარეებისაგან გამომარჩია და დამაშტერდა. ის იყო ჭამას შევუდექი. მაგრამ სუსტი ჯანმრთელობის გამო მალე ჭლექით დაავადდა და ციხის საავადმყოფოში გარდაიცვალა. ბოლომდე არ ჭამდა. მით უმეტეს დოლარს. ორი მთვრალი მხატვარი შემოვიდა. თვალი არ ავარიდე. კარგად არის. სადაც ფული მედო. ასე დარჩა ხაიმა ობლად. ცოტას მეც მიტოვებდა. იმ წელს ხაიმას მამას ძაღლებმა სამი ასდოლარიანი კუპიურა უპოვეს და დაიჭირეს. ვისაც უცხოურ ფულს უპოვიდნენ. მისი საქმე წასული იყო. ნაყინს რომ იყიდდა. მე და ხაიმა ახლობლები რომ ვიყავით და — ალბათ ხაიმა გავახსენე-მეთქი. მკაცრი სახით გამოაღო მანქანის კარი და შეჩერდა. იმ დილაადრიან ის უკვე სულ სხვა კაცი იყო. . მიცავდა. — გავიფიქრე. აბა. მაგრამ ტანსაცმელი ეცვა და საჭმელი არ აკლდა. გავუძელი. უთოდან დენმა დაარტყა და მოკლა. გარედან ხელი მოვისვი და დავაწექი ქიტიას სასაუზმისაკენ. მივტრიალდი.

— არაფერსო. გამახსენდა. გაქრა კიდეც და მერე აღარც გამხსენებია. მე მათ განსაკუთრებულ ადამიანებად მივიჩნევდი. ამისასაცო. დილით ადრე წავალთ და მთელი დღე იქ ვიქნებით. ფული როცა გაქვს. იმ ფილმში შეყვარებულები ნავში ცხოვრობდნენ. ვუყურებ და ვტკბები. უფრო გრძელი წვერი რომელსაც ჰქონდა. — ფეხსაცმელი თუ უკიდია და ტკბება. იცით. — ის პასუხობდა. ტბა ნიანგებით იყო სავსე და როცა ბანაობდნენ. დღეს ლისის ტბაზე წავიყვან და იქ ნავით ვისეირნებთ-მეთქი. თანაც თბილისიდან ძალიან შორს. მაგრამ მერე ფული დამენანა და გადავიფიქრე. დაპირების შესრულებას რა უდგას წინ. მეტი რაღა უნდა. — ერთხელაც იქნება. აქ რა გინდათო? — არ ვიცითო. არ მახსოვს. რომ გამოიღვიძა და დაინახა. ახლა ფული მქონდა. სანამ ერთ დღეს ყველაფერი არ გაირკვა. როგორ შეაკეთა? აღარ ჩავიცვი. ბოლოს ბიჭი ნაპირიდან ნავისაკენ მიცურავდა. ციმბირის საპატიმრო ბანაკში. გოგოსათვის ძალიან მნიშვნელოვანი ამბავი უნდა ეცნობებინა და სწორედ მაშინ წავიდა მისი საქმე ცუდად. მეორეს ცრემლები ჩამოსდიოდა. რომ უნიჭოა და განიცდისო. ზედ ხომ არ გადავყვებით-მეთქი. მანუშაკა რომ უნდა წამეყვანა წინა საღამოს კინოში და დავფიქრდი. წავიღე და დავკიდე კედელზე. ერთხელ ფეხსაცმელი შევაკეთებინე. ადგა და თვითონაც წყალში გადაეშვა. იმ მხატვრებს ბოტანიკური ბაღის ზემოთ ჰქონდათ სახელოსნოები. — რატომ არ ამოვიდა და არ გამაღვიძა-მეთქი? — სხვა დროს აუცილებლად ძებნას დამიწყებდა. ნავს დავიქირავებ და გასეირნებ-მეთქი. რაც ხდებოდა. მომწონდნენ. — მეც ასე მოვიქცეოდიო! — მითხრა მანუშაკამ და ამით ძალიან მასიამოვნა. ლისის ტბაზე წაგიყვან. — აბა. — სამაგიეროდ. ამისი მამაა ნიჭიერი კაცი. გოგოს ეძინა. აცრემლებულმა მხატვარმა ჩემკენ გამოიშვირა ხელი: — აი. . ოღონდ ეს ბევრი წლის შემდეგ მოხდა. ერთი ბოთლი ღვინო გამეგზავნა საჩუქრად. თავს საფრთხეში იგებდნენ. — მიხვდა. მაშინ დავპირდი. — მაგას რა ატირებსო? — დაინტერესდა ქიტია. მაშინ კი გადავწყვიტე. ზამთარში ერთი ინდური ფილმი ვნახეთ. თავიდან მოვინდომე. ჩემს ყველა ნახატს სჯობია. არც მანამდე და არც მერე. მამაჩემზე ვინმეს უკეთესი რამე ეთქვას. მაგრამ ეს კითხვა გაჩნდა თუ არა.

აქ რომ ვარ. — ეს ყველაფერი ჩემი შრომითა მაქვს შეძენილიო. გარიკას და სურენას გვინდა. საჭმელს მაჭმევდა. ღმერთი იზამს და ვიცხოვრებთ ყველანი ერთად. ტკბილად და ბედნიერადო. ერთსართულიანი. ახლა მანუშაკას ოთახის ფანჯარას მივადექი და მინას შუბლი მივადე. მამაჩემი თუ დათვრებოდა და საბავშვო ბაღიდან ჩემი გამოყვანა დაავიწყდებოდა. რაშიც იყო საქმე და კლიონკას აგებდა ზეწრის ქვემოთ. აქეთ. მერე ნახმარ ჭურჭელს ჩანთაში ჩაალაგებდა და სახლში ბრუნდებოდა. შენ და მანუშაკა რომ დაქორწინდებით. სანამ წამოვიზრდებოდი. ის იყო გამოვტრიალდი. ორ ოთახს მოგცემთ. კუთხის მხარეს. . მაგრამ ერთხელ სუსანა დეიდამ მითხრა: — ტყუის. რაც გასარეცხი იყო. უარს არ გვეტყოდა. იმ ფიცრულში მდგმურები. სუსანა დეიდა შენაცვლებია და ახლაც იმედი მქონდა. ძირითადად სტუდენტები ეყენათ. ორი საათისათვის მანუშაკას ცხელი კერძები მიჰქონდა საპარიკმახეროში. იქიდან იყურებოდა. — კარგი. თორემ დამღუპავო. თავზე კენჭი დამეცა. ვნახოთო. შევყოყმანდი. კარგი ქალი იყო. თან — ჯუდე! — გავიგონე ჩემი სახელი. დავუქნიე თავი. არც მანუშაკას არ ვეტყვი-მეთქი. ამის გამო ერთი უგემური სიტყვაც არ დასცდენია. სუსანა დეიდა ოთახების დასუფთავებას რომ მორჩებოდა. რამდენი ხანი აპირებ მანდ ყოფნას-მეთქი? — ჯერ არ ვიცი. — ამაყობდა გარიკა. დაკეტავდა კარს და თავის სახლში მივყავდი. ეს სახლი ჩემი მზითვია. — კი მაგრამ. ჩემმა მშობლებმა მიყიდესო. — არავისთან არ დაგცდეს. სახლის უკან ეზოში ფარდული და ოთხოთახიანი ფიცრული იყო ჩადგმული. იატაკს გამოხვეტდა. თითქმის ყოველღამე ვიფსამდი. სანამ გარიკა და სურენა დანაყრდებოდნენ. მანუშაკა არ ჩანდა. ბრტყელი აგურით აშენებული. ეს იყო სულ. — თუ ძმა ხარ. დანარჩენი მე. ლოგინი აულაგებელი იყო. დამბანდა და დამაძინებდა. გარეცხავდა. იცოდა. ვიჯექი ოთახში მარტო სკამზე და ველოდებოდი. — არც მანუშაკას არ უთხრაო. სხვენის კედლის ფიცარი გვერდზე იყო გაწეული. ჯერ კიდევ სულ პატარას მპატრონობდა. მანდ რას აკეთებ-მეთქი? ტუჩებთან თითი მიიტანა. ღმერთმა აცხონოს. მომხდარა. მათი ეზო საბავშვო ბაღის შენობას ესაზღვრებოდა. საბნის კუთხე იატაკზე ეგდო. მაღლა ავიხედე და ხაიმა დავინახე. საკმაოდ დიდი სახლი ჰქონდათ.

ეგ ვიციო. შეიძლება. ორი საათისათვის მანუშაკა საპარიკმახეროში უნდა ყოფილიყო. სხვენზე თავისუფლად ავსულიყავი. მაგრამ არ მივეცი მნიშვნელობა. ფიცარი გასწია და კედელი გამთელდა. — ამ დილაადრიანად რა უნდოდა-მეთქი? — მამაჩემს ფული ესესხა. შემოდი. ან ბაზარში მიდიოდა. გამახსენდა. ასე რომ. ამასობაში მანუშაკა დაბრუნდა და ფანჯრის მინაზე მოაკაკუნა. რა მოხდა? — მკითხა გარიკამ. — გაიგე. — რატომ იმალება. რომ არ მკითხა. დამინახონ. — აბა. — ხო. — რა გინდა-მეთქი? გამოაღო ფანჯარა. რაშია საქმე? თუ მაგისმა ბიძებმა რამე უკანონო იჩალიჩეს. რას დგახარო. — აუცილებლად მოდიო. დიტრიხა გზაში რომ შემომხვდა და გავუღიმე. შემეძლო. ხაიმაზე ვფიქრობდი. ორი საათისათვის მოვალ- მეთქი. იმან გვითხრაო. გარიკა და სურენა საუზმეს ამთავრებდნენ. სუსანა დეიდა კი იძინებდა. — შენთან საქმე მაქვსო. ხელს არაფერი შემიშლიდა. ლისის ტბა დავივიწყე. — დაგესიზმრა-მეთქი? — მენავთე დიტრიხა იყო მოსული. რას ვაპირებდი. — ხაიმას ბიძები დაიჭირეს-მეთქი. ისე ვიყავი დაბნეული. წუხელ სად იყავიო. — ახლა მანდ რომ ამოვიდე. დავუქნიე თავი და მაგიდას მივუჯექი. რას ვიზამ-მეთქი. ცოტა უცნაურად მეჩვენა. ეგ რა შუაშია? მაგისაგან ნეტა რა უნდა უნდოდეთ- მეთქი? სუსანა დეიდა სამზარეულოში ქვაბებთან ფუსფუსებდა. . — მე რა მინდაო? ცხადი იყო. ვეღარ ვეტყოდი.

მივხვდი. ასეთი საქციელები მოსწონდა. სურენასთან ერთად ყოფნას ყველაფერი მერჩივნა. სახლში დამირეკოსო. მაგრამ რა უნდა მექნა? — კარგი-მეთქი. საჭეს რუსის ბიჭი ტოლიკა მართავდა. — მაშინ ჩაი დალიეო. — რომ ნახავ. მივედი და მივესალმე. — იქნებ სურენას ბაზარში წაჰყვე და ოცი კილო გუდრონი და ოთხი ტომარა ცემენტი ამიტანოთ. 5 თორმეტი საათისათვის მე და სურენამ აღმართი ავათავეთ და დატვირთული ურიკა მოედანზე შევაგორეთ. რა მექნა? გამაფრთხილა კაცმა. . — ხოო? — გაუკვირდა სურენას. იმოდენა აღმართის ამოვლა არ იყო ადვილი საქმე და დასასვენებლად შევჩერდით. — არ მინდა. სავარძელში. მაგრამ არ სწყენია. — ხაიმა სად არისო? — მკითხა. — არ ვიცი-მეთქი. არ დამიჯერა. ისე შემომხედა. — არავისთან არ წამოგცდეს. მაგრამ მაშინ ჩემს ჯინზე თქვა ასე. ამ დროს ბაღის მხრიდან მწვანე „მოსკვიჩი“ გამოჩნდა. — კარგი იქნება. ტროკადერომ ფანჯრიდან თავი გამოყო და — მოდი აქო! — დამიძახა. „მოსკვიჩი“ გამოსცდა აფთიაქს და ჩვენ წინ შეჩერდა. სხვაგან არსად გადაუხვიოთო! — გაგვაფრთხილა სუსანა დეიდამ. ტროკადერო იჯდა. გაიღიმა. ტოლიკას გვერდით. უთხარი. რომ მოხვედი. — გარიკა საქმეზე გადავიდა. — სურენას სძულდა ხაიმა. სადა ვარო. ჩაიზე უარი არ მითქვამს. საპარიკმახეროში წყალი ჩამოდის და ჩემი ხელით უნდა შევაკეთოო. ნაჭამი ვარ-მეთქი. — და ავიჩეჩე მხრები. — იცოდეთ. — ერბოკვერცხს გაგიკეთებო! — შემომთავაზა სუსანა დეიდამ. ხაიმასაც თუ მიაყოლებენო. — მითხრა მანუშაკამ. — კარგია. — ხო-მეთქი.

— მერე ტოლიკას მიუბრუნდა. — მაშინ არ მოვალ-მეთქი. — აბა. დაბზარული ცემენტი მთლიანად ავყარეთ. სიტყვა სიტყვაა. ორ საათში რას მორჩებოდა. იქაურობას ახლოს არ უნდა გაჰკარებოდა. — მაგას ერთხელაც იქნება. ეზოს მხარეს გამხმარი. ზედ ნომერი იყო დასმული და სულ ორი სიტყვა ეწერა: „გაკრიჭე“ ან „გაპარსე“ და ქვემოთ დიდი ასოებით — „ხაიმა“. დილიდან ფიქრები არ მასვენებდა. დავუქნიე თავი. — წესით. ამ ამბავმა საწყალი . მელოდებიან-მეთქი. გარიკას კლიენტები არ ელეოდა. ეშინია და იმალება. — მეჩქარება. ეგონა. დავბრუნდი ურიკასთან. აღარ გვეხმარებიო? — ორ საათში დავბრუნდები-მეთქი. დავიბანე და ქუჩას თითქმის სირბილით გავუყევი. — ხომ მოგვეხმარებიო? — მკითხა. — მიმასწავლა. შეხვედრა მაქვს. ორ საათს არ გადააცდინოო. ქვემოთ დამპალი ფიცრები გამოჩნდა. გააგორებენო. მაგრამ რაღა მანუშაკას სხვენი აირჩია ამ საქმისათვის- მეთქი. ის ფიცრები მოვაშორეთ. ანგარიშსწორება უბრალო ფურცლებით ხდებოდა. რაც ზედ ეწყო და კმაყოფილი დარჩა. ამასობაში. — ორ საათში სურენა სულ მორჩება ამ საქმესო. როგორც იქნა. სხვა რა გზა მქონდა. იმდენი საქმე იყო! — კარგი. არ მოეწონა. გარიკამ გულდაგულ დაათვალიერა. მერე მომიბრუნდა. — ფიცრები და ფანერები ეზოში აწყვიაო. რას ვიზამ-მეთქი. ორი საათი გახდა და მანუშაკა გამოჩნდა. — კარგი. გასტრონომში სიგარეტი ვიყიდე და ბოლობოლო. ვიდრე ეს სინამდვილეში იყო. ჩაქუჩებით ვამტვრევდით და ნატეხებს ვედროებში ვყრიდით. მე საჭმელზე უარი ვთქვი. მივაგორეთ ურიკა საპარიკმახეროსთან. — გარიკამ ეს რომ გაიგონა. გამოგვხედავდა და მითითებებს იძლეოდა. — კბილებში გამოსცრა სურენამ. ახლა მოკლედ მოგიყვებით. რომ ტროკადეროსთან იმაზე უფრო კარგი ურთიერთობა მქონდა. — მაგისი ბიძების ამბავი იცით-მეთქი? — ვიცითო. — მიდიო! — და წავიდნენ. მიკვირდა. ახლები დავაგეთ და ზემოდან ფანერები დავაკარით. რაშიც იყო საქმე: წინა გაზაფხულზე ხაიმამ გარიკას ნაძლევში ორას ორმოცდაათი გაპარსვა მოუგო და მთელი უბანი თითქმის მთელი თვე მუქთად იპარსავდა. გავიხადე ხალათი და მე და სურენა სახურავზე ავედით. — რა. მაგრამ მოიცლიდა თუ არა.

ჩეკა დაგვადგაო. ამის შესახებ ხაიმამ ჩემგან იცოდა. რომ ასეა საჭირო საქმისათვის. დაიმახსოვრებ. დავუყვირე. — ეგ ამბავი როგორ გაიგე-მეთქი? — ნათესავებთან მეძინა. მეტი საქმე არა აქვს-მეთქი? — დაიბარეს და უთხრეს. — სპეციალურად წავალ ეჩმიაძინში და ხაიმას დავწყევლიო. სხვენში სანახევროდ ბნელოდა. — რომელი საქმისთვისაა საჭირო-მეთქი? . რატომ იმალები-მეთქი? — ყოველი შემთხვევისათვის. მაგიდაზე სუფთად დაწერილი ფურცლები ელაგა. როგორ ჯღაბნის. წყალი დავლიე. — აი. — მაგას მამაჩემი წერს. დაღლილი. კარის გაღების ხმა რომ გაიგონა. იმ დებილებმა არ დამინახონო. სხვისი კი არა. იმუქრებოდა. მანუშაკას ხელი ვიცანი. — კი მაგრამ. ერთი საქმე უნდა მოვაგვარო და მეშინია. მაგრამ ხაიმას რომ სიამოვნებით დააბეზღებდა. დავჯექი. — მალე გამოვალო. — ეს სხვენი რატომ აირჩიე-მეთქი? — იმიტომ. წყალი მწყუროდა და სამზარეულოში შევედი. მთავარია. თორემ ისე გაგიხდით საქმეს. ნახე. ბიძაჩემმა მოასწრო და დარეკა. ასოებიც უკუღმა გამოჰყავსო. ალბათ მართლა შიშის გამო თანამშრომლობდა კაკებეს ძაღლებთან. — მე ვარ- მეთქი. ერთხელ ისე მოხდა. საკუთარი წვერის გაპარსვა გენატრებოდესო. მანუშაკა მარტო იყო. ხელი არ შემეშალოსო. აიღო და ორიგინალი დამიდო წინ. დაწერ და გამოგვიგზავნი. მაგრამ ეს კიდევ არაფერი. — ეს რა არის? შენ ვინ ყოფილხარ-მეთქი. მე რომ მივედი. — რომელი ხარო? — დაიძახა ტუალეტიდან. გარიკა კაკებეს ბოზი იყო. დავიწყე კითხვა და თმა ყალყზე დამიდგა. სახლში. მე უბრალოდ ვათეთრებო. შეწუხებული გამოხედვა ჰქონდა. — რაშია საქმე. მე არაფერ შუაში ვარ. ხაიმა კედელთან ხის ყუთზე იჯდა. — ოჯახში გლოვა ედგათ.სუსანა დეიდა ჭკუიდან გადაიყვანა. შენს საპარიკმახეროში თუ ვინმე ცუდს იტყვის მთავრობაზე. ამაში ეჭვიც არ მეპარებოდა. მანუშაკა რომ შემოვიდა. ცოტათი დავიბენი.

— რატომ-მეთქი? — მოდი და ნახავო. მაგრამ თქვა უკვე კაცმა. წეღან რომ გითხარიო. — ჩვენს სამტრედეს ხედავო? შორს. . ჩემი ბიძების გარდა. ეგ ჩანთა ზეგ ლენინგრადში უნდა წავიღო. ვიცოდი. — კარგი. მერე რა-მეთქი? — კედელს მოვშორდი და წელში გავიმართე. — რა არის გადაღებული-მეთქი? — წარმოდგენა არა მაქვს. ჩემი ბიძების საქმე წასულიაო. — რა არის-მეთქი? — ჩანთაა. მივხვდი. მეგონა. აბა. შეტრიალდა და ფიცარი ოდნავ გადასწია. — მოდი. — კი მაგრამ. — აი. რასაც კაკებე ეძებსო. წავიღებ იმ ჩანთას და მტკვარში გადავაგდებ-მეთქი. არც მინდა. სამტრედე პატარა კოლოფივით ჩანდა. ეგაა ის აუცილებელი საქმე. მუცელში სიცივე ვიგრძენი. — კასეტები? — გამიკვირდა. იქ არის ის. ვინაა ის ხალხი და მართალი გითხრა. არაფერში არ მჭირდებოდა ასეთი საიდუმლოების ცოდნა. მივედი და გავიხედე. ორმოცდაათი სახურავის იქით. გაიხე-დეო. ძაღლებმა თუ იპოვეს. — იქ ვის უნდა ჩაუტანო-მეთქი? — არ ვიცი. — რას ამბობ. — შიგნით რა არის-მეთქი? — რვამილიმეტრიანი კინოფირის კასეტები. მაგ საქმის გამო კიდევ თხუთმეტი ებრაელი ჰყავთ დაჭერილიო. ეგ სამტრედე სხვა ადგილიდანაც ხომ ჩანს-მეთქი?! — ხო. ვიცოდეო. — თქვა და რაღაც უცნაურად გაიღიმა. რომ აქ გამოჩნდებოდი და გელოდებოდიო. მაგრამ შენ სხვაგან არაფერი გესაქმება. რაში ვჭირდებოდი. ვხედავ. — კი.

სხვენში ტომრიდან ჩანთა ამოვიღე და გავხსენი. — ტროკადერომ მირჩევნია. დახვეულ კიბეს რომ დავუყევი. ზედაც არავის შემოუხედავს. ძმაო. ამით უნდა დამთავრდეს. — გვიან ღამით მოვალ და საჭმელს მოგიტან-მეთქი. შიშმა ამიტანა. — მანუშაკა რა შუაშია-მეთქი? — მართლა გამიკვირდა. შევყოყმანდი. არ ვეწევი. ჩანთა სავსე იყო კასეტებით. დანარჩენს მერე გეტყვიო. — თუ მოახერხებ. ჯვალოს ტომარა სამტრედის ძირში იყო ჩამალული. ხაიმა მითვალთვალებდა. თვითონ საქმე ითხოვს ამას. უნდა. თავისი ლოგინის ქვეშ შეინახოს და გააფრთხილე. რომ დაურეკო. კრინტი არავისთან დაძრას. ფეხის წვერებზე შევიპარე მანუშაკას ოთახში და ტომარა საწოლის ქვეშ შევაცურე. რა მნიშვნელობა აქვს? სანამ გაყიდი. სურენამ ამოყოს თავი. აჰა. მაგრამ რა ვუთხრა-მეთქი? — უთხარი. მაგრამ აქედან. ამ საქმის შესახებ არაფერი იცოდეს. ან მოიპარე. რომ არაფერ შუაშია. — სანამ აქ ვარ. არ მინდა. დერეფანში არავინ არ იყო. — მაგაშია საქმე. გავაღვიძოო? . ყნოსვაა. რა უნდა ვთქვა-მეთქი?! — მაგრამ ის გზა ისე გავიარე. შევედი ეზოში და სახლის კარი ფრთხილად შევაღე. ზედ დასკინტლული ფანერი ეფარა. მოვიკიდე ზურგზე და ხელი მაღლა ავწიე. — ახლა რომ დამიჭირონ. მაგრამ ჩანთის მოტანაზე და შენახვაზე როგორ მეთქვა უარი? — კარგი. აბა. — მითხრა და წამოვედი. შენ იცი და მე. ვიცოდი. როგორ დაურეკავ-მეთქი. არ იქნება ცუდიო. ჩემგან რა არის საჭირო. მანუშაკა სამზარეულოში ჭურჭელს რეცხავდა. რა უნდა გავაკეთო-მეთქი? — წადი. დებილებს რაც უვარგათ. არ მინდოდა მანუშაკას ამ საქმეში გარევა. ის ჩანთა მოიტანე აქ და მანუშაკას ჩააბარე შესანახადო. გასაგებიაო? ვითომ რატომ ითხოვდა საქმე. არაფერში არ მჭირდებაო. სიგარეტი დაიტოვე-მეთქი. როგორც იტყვი. — ხო. შეგინახოსო. — კარგი. რომ იპოვე. — ტროკადერო გეძებდა. რომ მე მცოდნოდა და ტროკადეროს არა? მაგრამ აღარ ჩავეძიე. — დედაშენი სად არის-მეთქი? — სძინავს. მორჩა.

— არა, ისე ვიკითხე-მეთქი.

მოვუყევი, როგორ მოვიპარე ტომარა ფუნიკულიორის ასასვლელთან
გაჩერებული მანქანიდან, — შიგ ჩანთა და კასეტებია. ხვალ ან ზეგ ჩავიტან
ებრაელების უბანში და გავყიდი-მეთქი.

ჩანთა მოეწონა, კასეტებისათვის დიდი ყურადღება არ მიუქცევია. ერთი ესა თქვა,
— რამდენია, რა ამბავიაო?

მერე მკითხა, — რატომ შენთან არ წაიღეო?

— ხომ იცი, კარი არ იკეტება-მეთქი.

დამიქნია თავი.

— დედაშენს არ აჩვენო, რომ მოეწონოს და მთხოვოს, მაჩუქეო, მერე რა ვქნა?
მე ფული მჭირდება-მეთქი.

— კარგი, არაფერს არ ვეტყვიო.

ჩანთა ისევ ტომარაში ჩავდეთ და საწოლის ქვეშ შევინახეთ.

— ხარჩო გვაქვს, თუ გინდა, გაჭმევო.

— პური და ყველი მომეცი, გზაში შევჭამ-მეთქი.

— სად მიდიხარო?

— მივალ, სურენას მივეხმარები, თორემ ეგ დღეს ვერ მორჩება-მეთქი.

ესიამოვნა და თვალები აუელამდა, — ხვალ გამოცდა გაქვს, ხომ გახსოვსო?

— მახსოვს-მეთქი.

— დილით სომხების ეკლესიაში ჩავალ, სანთელს დავანთებ, ყველაფერმა
კარგად რომ ჩაიაროსო.

— ქართველებისაშიც დაანთე-მეთქი.

სერიოზულად მიიღო და — კარგი, იქაც დავანთებო.

სურენას თავიდან გაუხარდა ჩემი გამოჩენა, მაგრამ მალე გუნება გამოეცვალა და
ყველა წვრილმანზე მიშარდებოდა. არ ვაქცევდი ყურადღებას, ჩუმად ვსაქმიანობდი.
ცეცხლი რომ დავანთე და ქვაბით ზედ გუდრონი დავადგი მოსახარშად, ამიყვირდა,
— სად წახვედი, რომ წახვედი, ახლა დამთავრებული გვექნებოდა, შენი დანახვა აღარ
შემიძლიაო.

ბოლოს მართლა მაგრად რომ გაბრაზდა, მოვრჩით კიდეც.

— აჰა, მზადაა, ხომ ხედავ, მეტი რაღა გინდა-მეთქი?

იმანაც აღარ იცოდა, სად წაეღო თავისი სიბრაზე, ჩავიდა სახურავიდან დაბლა,
დაჯდა კედელთან და ძაღლივით აყმუვლდა. სანამ გარიკამ ვედროთი წყალი არ
გადაასხა თავზე, არ გაჩუმებულა. მერე გაწუწული წამოდგა და ხელი ჩემკენ
გამოიშვირა, — მე წინააღმდეგი ვარ, ამას ჩემი და რომ გაჰყვეს ცოლადო.

— რატომო? — ჰკითხა გარიკამ.

იმან თითქოს რაღაცის თქმა დააპირა, მაგრამ ვერაფერი თქვა, დახარა თავი და
ძუნძულით ჩაუყვა ქუჩას.

— სახლში წადიო! — დაუყვირა გარიკამ, მერე მე მომიბრუნდა, — ყურადღებას
ნუ მიაქცევ, ხომ იცი, ხანდახან წამოუვლისო.

— რაც უნდა, ისა თქვას, სულაც ფეხებზე მკიდია-მეთქი.

— თუ ასეა, ძალიან კარგიო, — თქვა და შებრუნდა საპარიკმახეროში.

მე ეზოში შევედი, ონკანი მოვუშვი და დიდხანს ვიბანდი. ამასობაში მანუშაკა
გამოჩნდა და პირსახოცი მომიტანა.

გავიმშრალე, შარვალი და ფეხსაცმელები გავწმინდე და საპარიკმახეროს
შესასვლელთან ხის სკამზე ჩამოვჯექი.

მერე გარიკაც გაუყვა სახლისაკენ.

მანუშაკამ იატაკი გამოხვეტა, რაც გასარეცხი იყო, გარეცხა, დაკეტა
საპარიკმახეროს კარი და გვერდით მომიჯდა. ჩემი ნაჩუქარი ჟაკეტი ეცვა, ზედ ლურჯი
იასამნები რომ იყო ამოქარგული. ლოყები დასწითლებოდა, ადეკალონ „კარმენისა“
და ოფლის სასიამოვნო სუნი ასდიოდა. ისეთი საყვარელი იყო, თვალებზე ცრემლები
მომადგა.

ეხ, მანუშაკა, მანუშაკა, ჩემო კარგო გოგო.

— დაიღალეო? — მკითხა.

— არა უშავს-მეთქი.

გადმოიხარა და მაკოცა.

ბაღის კუთხესთან სურენა შემოგვხვდა.

— დედამ პურზე გამაგზავნა, მაგრამ დამავიწყდა, რამდენი ცალი უნდა ვიყიდოო,
— შესჩივლა მანუშაკას.

— ფული რამდენი მოგცა-მეთქი?

მაჩვენა.

— მაგით სამი პური მოვა, შენც სამი პური იყიდე-მეთქი.

დახარა თავი და წავიდა.

— ღმერთო ჩემო, რა ჭკვიანი ხარო, — გაებადრა სახე მანუშაკას. ეზოში რომ
შევედით, — მე დავიბან და მოვალო, — მითხრა.

სააბაზანოს პატარა შენობა სახლზე იყო მიდგმული, შევიდა და კარი მოხურა.
სული მისდიოდა დაბანაზე, დღეში სულ ცოტა, ორჯერ მაინც იბანდა.

სამზარეულოში სუსანა დეიდა ქვაბებთან ტრიალებდა.

— გავიგე, კარგად გიმუშავიათო! — კმაყოფილი იყო.

— აწი როგორც უნდა გაწვიმდეს, წყალი ვეღარ ჩავა-მეთქი.

— ხოდა, მეც კარგ სადილს გაჭმევთ, შენ ტოლმა ხომ გიყვარსო?

— კი-მეთქი.

— აი, მალე იქნებაო.

მივედი და მაგიდასთან დავჯექი.

— გაიგე, ხაიმას ბიძებს ორმოცდაათი კილო ოქრო რომ ჰქონიათ
გადამალულიო?!

დავუქნიე თავი.

— ორმოცდაათი კილო ოქრო დიდი სიმდიდრეა, რა გინდა, ამ ებრაელებმა რომ
არ მოახერხონო.

— სომხებს თუ გყავთ ებრაელები-მეთქი?

— არაო.

— რატომ-მეთქი?

— არა გვჭირდებაო.

დავიბენი, ეს შემატყო და შეკითხვა დამისვა, — მსოფლიოში რაც ჭკუაა, აბა, სად
არისო?

ავიჩეჩე მხრები, — აბა, რა ვიცი-მეთქი.

— სომხის თავშიაო.

მერე მეორე შეკითხვა დამისვა: — ქართველის თავში რა არისო?

— რა არის-მეთქი?

— არაყი და ღვინო. ეგ ებრაელები თქვენ გჭირდებათ, ჩვენ ჩვენი ჭკუაც
გვყოფნისო.

ამ ლაპარაკს გარიკა შემოესწრო.

— ამ ჩემმა ცოლმა ისე გასაგებად იცის სიმართლის თქმა, ჩემი კი არა, აი, იმ
აკადემიკოსის ცოლი უნდა იყოს. ის მაგარი ბომბი რომ გამოიგონა, რა ჰქვია იმ
ბომბსო?

— ატომური ბომბიო, — შეახსენა სუსანა დეიდამ.

მერე ყველანი სუფრასთან ვისხედით და ტოლმას შევექცეოდით. გარიკამ არაყი
მოითხოვა. მანუშაკამ პატარა გრაფინით მოუტანა და წინ დაუდგა.

— დალევო? — მკითხა გარიკამ.

მანუშაკამ თავი გამოიდო, — არა, არ დალევს, მაგას ხვალ გამოცდა აქვსო.

— არ დალევს და ძალიანაც კარგი, არაყი დამეზოგებაო. — გარიკამ არაყი
დაასხა და გადაკრა, — კარგიაო! — თქვა.

— ახლა ამან რომ იცოდეს, ხაიმა ზემოთ სხვენში ზის და ის, რასაც კაკებე ეძებს,
მანუშაკას საწოლის ქვეშ ინახება, ნეტა რა ჭკუაზე დადგებოდა-მეთქი? — გავიფიქრე.

ათი საათისათვის სუსანა დეიდას მადლობა გადავუხადე, მანუშაკასაგან ყოველ
შემთხვევისათვის მაღვიძარა საათი ვითხოვე და წამოვედი.

გზად ხაიმასათვის პური, ყველი და ძეხვი ვიყიდე. სხვენში რომ ავედი, წვიმა
დაიწყო, მივხურე ფანჯარა და მაღვიძარა საათის სასიგნალო ისარი ღამის სამ საათზე
დავაყენე. დარეკავდა, გავიღვიძებდი და ხაიმას სანახავად გავწევდი, მაგრამ არ
დარეკა და დილის რვა საათამდე მეძინა.

ცხრაზე გამოცდა იწყებოდა. ხაიმასთვის ნაყიდი საჭმელი თვითონ შევჭამე, ეზოში
პირი დავიბანე და სკოლისაკენ გავიქეცი.

6

მასწავლებელმა ქალმა განათლების სამინისტროდან გამოგზავნილი
კონვერტიდან ფურცელი ამოიღო, გაშალა, გადაავლო თვალი და დაფაზე დიდი
ასოებით დაწერა: — „ქართველი არსენა მარაბდელისა და ინგლისელი რობინ ჰუდის
შედარება“. მერე მოტრიალდა და გაიღიმა, — აბა, თქვენ იცითო!

რობინ ჰუდი ვინ იყო, წარმოდგენა არ მქონდა, მაგრამ რადგან არსენა
მარაბდელისათვის უნდა შეგვედარებინა, დავასკვენი, რომ ისიც კეთილშობილი

ყაჩაღი იქნებოდა და დავწერე: ძალიან ცუდია, როცა კაცს გშია. მდიდრებს
ყველაფერი თავზე საყრელადა აქვთ, მაგრამ არ უნდათ, გაგიყონ, ღორები არიან.
საბედნიეროდ, იბადებიან კეთილშობილი ყაჩაღები, იმ მდიდრებს რომ ართმევენ და
ღარიბებს ურიგებენ. ასეთი ყაჩაღები საქართველოს გარდა, სხვა ქვეყნებშიც იყვნენ,
მაგალითად, ინგლისში, სადაც ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა პატივცემული რობინ
ჰუდი-მეთქი.

არსენას ჩადენილი გმირობების ნაწილი ინგლისში გადავიტანე და რობინ ჰუდს
მივაწერე. დიდხანს ვიწვალე და გვიან დავამთავრე, კლასში სულ სამი მოსწავლე
ვიყავით დარჩენილი. ჩაფიქრებული მასწავლებელი ფანჯარაში იყურებოდა. ჩავაბარე
რვეული და კისრისტეხით გავვარდი საკლასო ოთახიდან, ტუალეტში მეჩქარებოდა.

ტუალეტში კარგა ხანს დავყავი. რომ გამოვედი, შეყვირება შემომესმა და
დავინახე, როგორ მიგორავდა კიბეზე ჩემი მასწავლებელი, უკან საგამოცდო
რვეულები მიჰყვებოდა ფრიალ-ფრიალით. წამოდგომაში რომ შევეშველე, მაშინ
მითხრა, — ერთი თარსი კაცი გამახსენდა და იმიტომ დამიცდა ფეხიო. — რვეულები
მოვაგროვე და სამასწავლებლომდე მივაცილე.

— ეს რა ჩულქი გავხიეო, — მოთქვამდა.

სამასწავლებლოში სკამზე დაჯდა და დაგრეხილი ფეხი წინ გაიშვირა. მეორე
მასწავლებელი ქალი მივიდა და დახედა.

— ეს გერმანული ჩულქიაო? — ჰკითხა.

— ხო, ცხრა მანეთი მივეციო.

დავალაგე რვეულები მაგიდაზე და გამოვედი დერეფანში. დირექტორის კაბინეტს
რომ მივუახლოვდი, შევჩერდი, მუშებს კაბინეტიდან ტახტი გამოჰქონდათ. ღია კარს
იქით, კედელთან, თაროზე პატარა კინოპროექტორი დავინახე, პროექტორის
გვერდით კასეტები ეწყო. სხვა დროს ალბათ ყურადღებას არ მივაქცევდი, მაგრამ
ზუსტად ისეთი კასეტებით სავსე დიდი ჩანთა ინახებოდა მანუშაკას საწოლის ქვემოთ.
იმ კასეტების გამო კი, როგორც ხაიმამ თქვა, მისი ბიძების გარდა, თხუთმეტი ებრაელი
იყო დაჭერილი. სანამ დირექტორმა კარი არ დახურა, იქ ვიდექი, მერე გავაგრძელე
გზა.

სკოლაში წესად ჰქონდათ, მთელი წლის განმავლობაში ბავშვების დახატული
ლენინის პორტრეტებიდან საუკეთესოებს არჩევდნენ და სწავლის დამთავრებამდე
ერთი თვით ადრე, პირველ სართულზე, ბუფეტის გვერდით კედელზე აკრავდნენ.
ახლა ხატვის მასწავლებელი კიბეზე იყო ასული და იმ პორტრეტებს ხსნიდა, სკოლის
დარაჯი ეხმარებოდა, პორტრეტებს მუყაოს საქაღალდეში ალაგებდა. ისეთი
საქაღალდეებით მაშინ მუსიკალური სკოლის მოსწავლეები ატარებდნენ ნოტებს.
მასწავლებელმა დამინახა და გამიღიმა, ჩემდამი კარგად იყო განწყობილი.

— შენ რომ მეექვსე კლასის ბოლოს დახატე, იმაზე უკეთ მერე აღარავის აღარ
დაუხატავსო, — მითხრა.

არ მეგონა, თუ ახსოვდა, იმდენი დრო იყო გასული. მაშინ სახატავი რვეულითა
და ფერადი ფანქრებით დამაჯილდოეს.

გამოვედი შენობიდან და ჭადრის ხესთან მანუშაკა დავინახე.

— დავწერე, ვნახოთ, რა გამოვა-მეთქი.

— მე ვილოცეო.

— თუ მიშველა, მაგას რა აჯობებს-მეთქი.

— დედაჩემი გელოდება, მითხრა, გამოცდის მერე მოიყვანე, საჭმელი ვაჭამოთო.

გამახსენდა, ხაიმა მშიერი რომ იჯდა იქ, სხვენში, და თავი დამნაშავედ ვიგრძენი,
ოღონდ, მერე როგორც აღმოჩნდა, სულ ტყუილად ვწუხდი.

სუსანა დეიდამ თეფშები რომ ჩამოარიგა, გაიხსენა, — წუხელის ნახევარი ქვაბი
ტოლმა შევინახე, დილით რომ ვნახე, ქვაბი ცარიელი იყო, გარიკას ჩემთან ეძინა, არ
განძრეულა, სურენა უარზეა, — მერე მანუშაკას მიუბრუნდა, — შენც უარზე ხარ, აბა,
სად წავიდა იმდენი ტოლმაო?

— სურენამ შეჭამა! — დარწმუნებით უპასუხა მანუშაკამ.

— მერე რატომ არ ამბობს, მე რა, მეწყინება? თუ შეჭამა, ღმერთმა შეარგოსო.

— არ ახსოვს, — ახსნა მანუშაკამ, — ალბათ ბოლომდე არ იყო
გამოფხიზლებული და ისე ჭამდაო.

სუსანა დეიდა შეწუხდა, — მაგან თუ ნახევრად მძინარემ დაიწყო ჭამა, მაშინ
ქვაბებს საკეტები უნდა გავუკეთოთ, ეგ ფხიზელი ვერ ხვდება, როდის ძღება და აბა,
ნახევრად მძინარეს რა უნდა მოვთხოვოთო.

მე კი მივხვდი, სურენა რომ არაფერ შუაში იყო, მაგრამ ხომ არ ვიტყოდი. სადილს
რომ მოვრჩით, მანუშაკამ გრაფინით არაყი შემოიტანა.

— გერგება, ერთი ჭიქა დალიეო.

დავლიე და ჭიქა მაგიდაზე დავდგი. სუსანა დეიდამ კედელზე დაკიდებულ საათს
შეხედა და მანუშაკას მიუბრუნდა: — დროა, კაცებს მივხედოთო.

— იქნებ დღეს შენ მიხედო, განსაკუთრებული დღეა, კაცმა სკოლა დაამთავრა,
წავალთ, გავისეირნებთო.

— ჯერ არ დამიმთავრებია, რა იცი, რა ნიშანს მივიღებ-მეთქი.

— მე შენზე ისეთი სიზმარი ვნახე, რომ შეგიძლია, მშვიდად იყოო! — დამაიმედა
სუსანა დეიდამ.

მანუშაკამ ჭურჭელი გარეცხა და თავისი ოთახისაკენ წავიდა. მეც ავდექი და
მივყევი. სანამ ტანსაცმელს იცვლიდა, ჩანთიდან, ჩუმად ორი კასეტა ამოვიღე და
პიჯაკის შიდა ჯიბეში ჩავიდე. ქუჩაში რომ გამოვედით, მანუშაკამ ფეხსაცმელებს
დახედა და ქუსლები ასფალტზე დააბაკუნა, — ეს ქუსლები მამაშენმა გამოცვალა,
კარგად აკეთებსო.

გაკეთებით კი კარგად აკეთებდა, მაგრამ სამაგიეროდ, საღ ადგილს ისე
დააზიანებდა, ვერაფერს შეატყობდი. გაივლიდი, გამოივლიდი და ერთი კვირის ან
ათი დღის მერე თავიდან უნდა მიგეტანა შესაკეთებლად.

ახლა ბრაზი მომაწვა, ხომ იცოდა, ვინც იყო?! თავისას მაინც არ იშლიდა.

გზაჯვარედინს რომ მივუახლოვდით, ახალი „ვოლგა“ გამოჩნდა, საჭესთან
რაფიკა იჯდა. სვლა შეანელა, უყურებდა მანუშაკას და იღიმებოდა, აი, ისე,
სასიამოვნო ამბის გახსენების დროს რომ იღიმებიან.

მანუშაკა თითქოს დაფრთხა, თვალი აარიდა და თავი დახარა. მანქანამ ჩაიარა
და ჩვენ მარჯვნივ შევუხვიეთ, საზაფხულო კინოთეატრისაკენ.

რაფიკას ამდაგვარი ღიმილი, მართალი გითხრათ, მოულოდნელი იყო ჩემთვის,
მაგრამ მანუშაკაც რაღაც სხვანაირი მეჩვენა. თავდახრილი მოაბიჯებდა და ხმას არ
იღებდა. მერე შემომხედა, დამნაშავესავით გამიღიმა და მკლავზე მაკოცა, —
მიყვარხარო, — მითხრა.

ისეთი უმწეო და გულუბრყვილო იყო, შემეცოდა და თანაგრძნობით განვეწყვე. —
ვართულებ-მეთქი, — გავიფიქრე. წეღანდელი შხამიანი განცდა გაქრა, მაგრამ რაღაც
გაურკვევლის, რაღაც ბუნდოვანის ჩრდილი მაინც დარჩა ჩემში.

ფილმი რომ დაიწყო, ყურში წავჩურჩულე, — საქმე მაქვს, თუ შემაგვიანდა, ძებნა
არ დამიწყო, დავბრუნდები-მეთქი.

გამოვედი დარბაზიდან და საპროექციო ოთახისაკენ ვიწრო კიბეს ავუყევი.
მექანიკოსი თავის ბლუ თანაშემწეს დომინოს ეთამაშებოდა. ჯიბიდან კასეტა ამოვიღე
და ვაჩვენე. — აი, ეს კასეტა რომ უდგება, იმ პროექტორის თუ გესმის რამე-მეთქი?

— ეგ „კრასნაგორკის“ უდგება, უბრალო პროექტორიაო.

— იქნებ ამიხსნა, როგორ ვიხმარო-მეთქი.

— პროექტორი სადა გაქვსო?

— ჯერ არა მაქვს-მეთქი.

— ხოდა, როცა გექნება, მაშინ აგიხსნისო, — თანაშემწე უკმაყოფილო იყო,
თამაში რომ შევაწყვეტინე.

სამი მანეთი ამოვიღე და დომინოს ყუთზე დავდე.

— წადი, ამის ლუდი მოიტანე-მეთქი!

მექანიკოსს ესიამოვნა, — რა ამბავია, ეგ ბევრი იქნებაო.

— არა უშავს, დაულეველი არ დარჩება-მეთქი.

— ვიგებდიო, — თქვა თანაშემწემ და ქვები მაგიდაზე დაყარა.

რომ წავიდა, მექანიკოსმა რვეულიდან ფურცელი ამოხია და პროექტორის
დახატვა დაიწყო, თან მიხსნიდა, რომელი ნაწილი რა ფუნქციას ასრულებდა, სად რა
ღილაკი იყო, ფირი როგორ ჩამედო და რა როგორ გადამეწია და გადმომეწია. რომ
მორჩა, მეორე ფურცელი ამოხია, დამიდო წინ და — აბა, ახლა შენ დახატეო.

ჩემი დახატული ბევრად უფრო ლამაზი გამოვიდა. რაც ამიხსნა და მოვისმინე,
კარგად მახსოვდა, სულ ერთი შენიშვნა მომცა, — ჯერ აი, ამ ღილაკს უნდა
დააჭიროო.

ორივე ფურცელი ჯიბეში ჩავიდე და ცოტა ხნის მერე მანუშაკას მივუჯექი გვერდით.
ჩემი დაბრუნება არც გაუგია, ცრემლიანი თვალებით მიშტერებოდა ეკრანს.

ფილმის მერე რუსთაველის პროსპექტზე გავისეირნეთ. მანუშაკას თავისი ნაცნობი
გოგო შეხვდა, — სპორტის სასახლეში იტალიელების კონცერტს დავესწარიო, —
უთხრა. აღტაცებული იყო, — რომ იცოდე, როგორ აცვიათ და როგორ მღერიან,
ძალიან გული მწყდება, იტალიაში რომ არ დავიბადეო.

შევატყვე, მანუშაკას შეშურდა, თვითონაც მოუნდა იმ კონცერტზე დასწრება და
გოგოს ბილეთის ფასი ვკითხე.

— გუშინ მორჩნენ, მე ბოლო გამოსვლას დავესწარიო, — მიპასუხა.

მერე სანაპიროზე ჩავედით, ხინკლები ვჭამეთ და უკვე კარგა ხნის დაბნელებული
იყო, სახლისაკენ რომ გავუყევით.

— ჯუდე, — მითხრა მანუშაკამ, — იქნებ როდისმე იტალიაში წავიდეთო.

— აუცილებლად წაგიყვან-მეთქი, — დავპირდი.

სუსანა დეიდას ეზოში ცეცხლი ენთო და სარეცხს ხარშავდა.

— იქნებ აი, ეს კუნძი დაჩეხო, მე ვერ მოვერიეო, — მთხოვა.

წამოსვლისას მანუშაკა გავაფრთხილე, — ფანჯარა არ დაკეტო, შეიძლება, გვიან
ღამით მოვიდე-მეთქი.

— რატო შეიძლება? მოდიო!

ქუჩაში რომ გამოვედი, სხვენისაკენ გავიხედე, სიბნელეში სახურავის კონტური
მარტო ჩანდა.

პროექტორი მაგიდაზე გადმოვიტანე და ათი წუთის შემდეგ ავამუშავე. ტოტს გავყევი და აივანზე ჩავხტი. ჩემი გამოანგარიშებით. . იქაც ისევ ისე: ხელები. შეშინებულმა სწრაფად გამოვრთე პროექტორი. კამერა შემობრუნდა და კადრში ახალი სინი შემოვიდა ახალი დოლარებით. ოცი ასდოლარიანი კუპიურა ელაგა. მერე უცნაური რამ მოხდა. ნეტა ხაიმა რას შვრება? — გავიფიქრე და გადავწყვიტე. არ დავიძინებ-მეთქი. ეს რამდენი მილიონი გამოდის-მეთქი! — და თითქოს მაშინ მოვედი გონს. მერე ფირი გათავდა და მეორე კასეტა გავუშვი. ერთხანს გაუნძრევლად ვიჯექი. ერთმანეთის გვერდით. იღებდნენ ფირზე დოლარებს და წვავდნენ. სარკმლიდან გადავიდოდი. გარკვევით ჩანდა ციფრები და წარწერები. 7 ორი საათის შემდეგ სკოლის წინ ვიდექი და მაღლა ვიყურებოდი. ავძვერი ჭადრის ხეზე და მიმოვიხედე. არაფერი იცვლებოდა. თვალებს არ ვუჯერებდი! რვა ხელი და ოთხი სხვადასხვა ფერის სინი ენაცვლებოდა ერთმანეთს. ეს. მაგრამ არ აღმოჩნდა დაკეტილი. მთელი ათი წუთის განმავლობაში სხვა არაფერი არ მომხდარა. კედლის საათის ფოსფორიანი ისრები პირველის ოც წუთს უჩვენებდნენ. იმ ჩანთაში. მერე ბუნდოვანი გამოსახულება გამოჩნდა. თუ კარი დაკეტილი იქნებოდა. დირექტორის კაბინეტი მეორე სართულზე იყო. და ყველაფერი ისევ ისე განმეორდა. წუთში დაახლოებით ოცი ათას დოლარს წვავდნენ. რა დავინახე: სინზე. ქუჩაში კაციშვილი არ ჭაჭანებდა. კაბინეტში რომ შევედი. ბუხარში ცეცხლი გუზგუზებდა. ფანჯრის სარკმელი ღია იყო. — ღმერთო ჩემო. სინი გადააბრუნეს და დოლარების კუპიურები ცეცხლში ჩაყარეს. რაც მე ვნახე. — ამაღამ სანამ არ ვნახავ. თეთრად შეღებილ კედელზე ჯერ განათებული კვადრატი აციმციმდა. ხელებმა სინი ბუხრისაკენ მიაბრუნეს. დაახლოებით ოთხასი ათასი დოლარი დაწვეს. სულ ცოტა ას ორმოცდაათი კასეტა იყო ჩალაგებული. არადა. ფოკუსი გავასწორე და აი. წინ პატარა რკინის აივანი ჰქონდა. დოლარები და ცეცხლი. მანუშაკას საწოლის ქვეშ რომ ინახებოდა. კუპიურები დაიგრიხნენ და ალი მოედოთ. ჯიბიდან ფურცლები ამოვიღე. იმ კუპიურებს კინოკამერა თანამიმდევრობით აფიქსირებდა. კედელზე თეთრად აციმციმებული კვადრატი გაქრა. კამერით სწრაფად აფიქსირებდნენ დოლარებს და ყრიდნენ ცეცხლში.

შემეცოდა. შეხედავდი და ვერ იცნობდი. — თქვა და გაჩუმდა. დაღლილი სახე ჰქონდა. . გადავედი ხეზე. — არაო. ათასში ერთხელ. ბევრი ფიქრი არ უნდოდა იმის მიხვედრას. — ხვალ ლენინგრადში მივდივარო. როცა ძალიან განერვიულდებოდა. არ გეძინა? — ვკითხე. რაც ვნახე. — გისმენ-მეთქი. — თქვა და ისევ გაჩუმდა. დავეშვი დაბლა და მანუშაკას სახლისაკენ გავუყევი. ისე ეცვლებოდა სახე. — ამდენი დოლარი საიდან მოაგროვეს ამ ნაბოზვრებმა-მეთქი? — ვფიქრობდი. ხაიმას არაფერს ვეტყოდი. შევდექი მოაჯირის თავზე და ტოტს მივწვდი. გამოვედი აივანზე. ეს ჩემი გაგებით სიგიჟე იყო და მეტი არაფერი. ჯერ კიდევ იქ. — ნეტა რაშია საქმე-მეთქი? პროექტორი თავის ადგილას დავაბრუნე. — მითხრა. სურენა აგროვებდა ფერად სანთლებს და არ გამკვირვებია. რომ იმის შესახებ. სხვენზე რომ ავედი. — პრობლემა არაა-მეთქი. — ისევ ტომარაში იდოსო. — ვიცი. ხაიმამ სანთელი აანთო. დირექტორის კაბინეტში გადავწყვიტე. მოაგროვეს და დაწვეს. რომ ძალიან სერიოზულ და საშიშ საქმეში ჩავყავი ცხვირი. — შენ რა. დავუქნიე თავი. — სამტრედესთან რა ხდება-მეთქი? — არავინ გამოჩენილაო. — შენთან ერთი სათხოვარი მაქვსო. ლურჯი ფერის სანთელი იყო. ვიცოდი. — რა გინდა. თვალები დასწითლებოდა. ხომ მითხარი-მეთქი. ესე იგი. — ახლა მომისმინეო. უძლებენ-მეთქი. — ოთხი საათისათვის ის ჩანთა რკინიგზის სადგურში უნდა მოიტანოო. ყუთზე ჩამოვჯექი და გავუღიმე.

არა და. ფული და მატარებლის ორი ბილეთი ამოიღო. ფული და ბილეთები ჯიბეში შევინახე. — იმედი მაქვს. — ხო. აბა. ეჭვი შემეპარა. — თუ ისე მოხდა. ის ჩანთა შენ უნდა წაიღო და ჩაიტანო ლენინგრადშიო. ეგ არის სულო. — ბაქო-ლენინგრადის მატარებელი რომ ჩამოდგება. მგონი. პირველივე ბილიკს გაუყვები და მედოლის სტატუეტის წინ ჩამოჯდებიო. შენ უნდა გააგრძელო გზა. მოვლენ და გკითხავენ: თბილისში როგორი ამინდიაო? აიღებ ჩანთას და მისცემ. ამას მნიშვნელობა აქვსო. იმ შესასვლელიდან შეხვალ. ხომ კარგი. — დილის თერთმეტი საათიდან ორ საათამდე უნდა ელოდო. მერე ბილეთები მომაწოდა. — ხაშურამდე თუ გამოვჩნდი. ორადგილიანი კუპეა. გამოვართვი. გამომართვიო. — ეს. — მოგყვება ვინმე-მეთქი? — არა. — შუბლი შეჭმუხნა და დაკვირვებით შემომხედა. ვის მივადგე-მეთქი? — აი. — ეს რა არის-მეთქი? — შეხვედრის ადგილია. მაშინ ჩავიტან. — თქვი-მეთქი. — არადა. დავიძაბე. ნახე. იცოდე. რომ ვერ მოვედი. ჩანთა სკამზე ლომის მხარეს უნდა დადო. რომ ჩაჯდები მატარებელში და გარეკავ-მეთქი. მარჯვნივ. ჩახვალ ლენინგრადში და ჩანთას ჩაიტანო. — თუ არ მოვიდნენ მაშინ-მეთქი? . ისე გულდაგულ მიხსნიდა. მარტო ვიყოო. — ორასი მანეთია. არ დაგავიწყდეს. დაჯდები კუპეში და დამელოდებიო. ქვის ლომი რომ დგას. — ფურცელზე ორი სიტყვა ეწერა: „კუპჩინოს პარკი“. შევფიქრიანდი. მეხუთე ვაგონში ახვალ. მაგრამ იქ რა ვქნა. მირჩევნია. ჯიბეში ხელი ჩაიყო. ბილეთებს დავხედე. არ აპირებს ხვალ წასვლას-მეთქი. თავი უხერხულად ვიგრძენი. რას ვიზამ-მეთქი.

— შენ-მეთქი? — რამდენიც უნდა მომცენ. იმათმა ამ საქმის დეტალების შესახებ ბევრი არაფერი იციანო. დაიტოვო და როგორც გინდა. ბოლობოლო გამოვალ. ესე იგი. ეს არ იყო ცუდი. რაც იყო გადაღებული და ისიც. რაც შეეხება ფულს. გთხოვეს და მიგაქვს ჩანთა. — აბა. ეჭვი აღარ მეპარებოდა. რომ იცოდა. მიკვირდა. . ის კი არა და. რაც იცოდნენ. — შენ თუ მოგადგნენ. — ვინ მთხოვა? — მე. ისე მოიხმაროო. ის ბიძები სულაც არ მიმაჩნდნენ დიდ ვაჟკაცებად. ბევრი ვერაფერი იმედი იყო. არ გაიქცე. საქმე ტრაკშია. თუ ჩემმა ბიძებმა წამებას ვერ გაუძლეს და პირი გააღესო. — გავაქნიე თავი. — რამე შეკითხვა ხომ არა გაქვსო? — არა-მეთქი. მე მაინც ვერაფერს მიშველი და ტყუილა რატომ უნდა იწვალო? — მერე რა იქნება-მეთქი? — შენ ალბათ ბევრს არ მოგცემენო. წაიღე ჩანთა და მდინარეში გადააგდე. — ძაღლები თუ გამოჩნდნენ. იქ არ დავბერდებიო. თუ მეორე დღესაც არ გამოჩნდნენ. — სხვებმა რომ გააღონ პირი-მეთქი? — ის სხვები არ მაწუხებს. რაც გადაგრჩება. ესე იგი. სხვა შენ არაფერი იცი. შეგიძლია. როგორ გუნებაზე დავდგებოდი? — ეს ყველაფერი იმ შემთხვევაში შეიძლება მოხდეს. კარგად იყავიო. — მაშინ მეორე დღეს მიხვალ. წამოდგა. ყველაფერი დამთავრებულია. — ჩაგიშვა? — თავი შეურაცხყოფილად ვიგრძენი. პირველსავე დღეს რომ არ დაფქვეს ყველაფერი. რისთვისაც სჭირდებოდათ ეს ყველაფერი.

ჩანთა სად ინახებოდა. სანთელი ჩავაქრე. შიგ არავინ არ იყო. ის „პობედა“ ისევ ისე იდგა. გამახსენდა. ქუჩის გადაღმა კრამიტის სახურავს მზე ადგა. საჭმელი ვჭამოთო. მაშინ მომეჩვენა. — ღმერთო. ჩასასვლელთან მოტრიალდა და გამაფრთხილა. . ვინ დაუშლიდათ? ჩანთას თუ ეძებდნენ. ჩემზეც სთხოვდა ღმერთს. გათხოვებამდე ასეთ რამეს რომ ვაკეთებო. — ხატი ნუ შეაწუხე-მეთქი. ხან ვბრაზობდი. არაფერი გაუგია. — ჯერ არა. დავრჩი მარტო. ბნელოდა და შიგ იჯდა თუ არა ვინმე. დაიჩოქა და პირჯვარი გადაიწერა. ამაზე ხან მეცინებოდა. ყოველთვის ასე შვრებოდა. რატომღაც გამეცინა. მანუშაკასა და ხაიმას გარდა. უნდა ვილოცოო. მაშინ გაახილა თვალები. შორიდან რატომ დაიწყებდნენ ყურებას? დავმშვიდდი და კარი შევამოწმე. მაგრამ ასე იყო? ავწონ-დავწონე და დავასკვენი. ჩავედი დაბლა და კიბის ქვეშ დამალული კასეტები ისევ ჯიბეში ჩავიწყვე. ნიფხვის გახდა რომ დავუწყე. რომ ძაღლები აქამდე დაგვადგებოდნენ. გავიხადე და მანუშაკას მივუწექი. — მერე გამიღიმა და გაქრა. ჩემი. რომ გაუგრძელდა ლოცვა. ახლა უკვე მოსული იქნებაო. ტელეფონის ჯიხურიდან ველაპარაკე. არავინ იცოდა. — ამასაც აპატიეო. დაკეტილი იყო. სანთლის ალის ირგვლივ ერთადერთი ქინქლა დაფრინავდა. თვალები რომ გავახილე. — დაიბანე. კედელზე დაკიდებული ოთხკუთხედი საათი პირველის ოც წუთს უჩვენებდა. გადმოვიდა ლოგინიდან. — ხვალ არ დაიგვიანოო. 8 დიდხანს მეძინა. — სად მიდიხარ-მეთქი? — გარაჟებთან ტროკადერო მელოდებაო. ჩავიცვი და ფანჯარასთან მივედი. კასეტები ჩანთაში ჩავაბრუნე. — წუხელის. მაშინ მომხვდა თვალში შემოსახვევთან გაჩერებული ძველი „პობედა“. სევდა შემომაწვა. მოიცა. არ ჩანდა. ამ დროს მანუშაკა შემოვიდა. ფანჯრიდან მანუშაკას ოთახში რომ გადავძვერი. რომ ის „პობედა“ წინა ღამესაც იქ იდგა და ჩავფიქრდი. ვიცოდი. — როდის შეუთანხმდი-მეთქი? — გამიკვირდა. მაპატიე. ისეთი მანქანა იმ ქუჩაზე არავის არ ჰყავდა. კედელზე ხატი ეკიდა.

— წავა. იმ დროში ისეთ ვაგონს. რბილ ვაგონს ეძახდნენ. ტომარა მაღლა. — ან დაიჭირეს. . — სხვა რა უნდა მეფიქრა? ისე იყო თუ ასე. საათის ქვეშ გაჩერდა. — შენც წამოდი. ბარგის ადგილას შემოვდე. კარზე აკრულ სარკეში საღამოს მზე გამოჩნდა. გადმოვედი ვაგონიდან და სანამ ესკალატორს მივუახლოვდებოდი. განგაშის გრძნობა არ მტოვებდა. წმინდად თავგადაპარსული კაცი მომხვდა თვალში. ჩანთა ჩავიტანო ებრაელების უბანში და გავყიდო-მეთქი. გარიკამ გაგკრიჭოს? ნახე. ერთი საათის შემდეგ ცოტა შევფიქრიანდი. დიდი. წითელი მზე. მომეჩვენა. გაგიჟებულან ეგ ებრაელები და ეგ არის-მეთქი. გამიხარდა. — ახლა მირჩევნია. — მოვა. ჩემგან საკმაოდ შორს. რას იზამს-მეთქი. რომ მაკვირდებოდა. უკან მივიხედე. საჭმლის ჭამას რომ მოვრჩით. ხაიმა რომ მოვიდოდა და რომ დავინახე. — დედაშენი სად არის-მეთქი? — ბაზარშია. მარტო ვართო. აღარ ჩანდა და გამიკვირდა. კონდუქტორს ბილეთი ვაჩვენე და ვაგონში ავედი. მერე მატარებელი დაიძრა და სადგური უკან დარჩა. მერე სკამზე ჩამოვჯექი. — ნეტავი სად მინახავს-მეთქი? — გავიფიქრე და ესკალატორზე რომ შევდექი. — ქუდი თვალებზე ჰქონდა ჩამოფხატული. მაგრამ ვერ დავინახე. არ გამოჩნდა და მატარებელი რომ დაიძრა. ხაშურში ათი წუთი ვიდექით. ფეხზე გავიხადე და საწოლზე გავიშოტე. კუპეში საშხაპე და ტუალეტი იყო. მაგრამ ახლოს არ მოსულა. დარწმუნებული არ ვიყავი. ანდა საფრთხე იყნოსა და დაითესა-მეთქი. არჩევანი არ მქონდა. დავჯექი და ფანჯარაში დავიწყე ყურება. მაშინ საბოლოდ გამიფუჭდა გუნება. აბა. საათს შეხედა და საპარიკმახეროში წასასვლელად შეუდგა მზადებას. — დამინახა. არ გინდა. ტომარა გვერდზე დავიდე და სიგარეტი გავაბოლე. იმდენ ხალხში მაღალი. გზა უნდა გამეგრძელებინა. მაგრამ მაინც იმედიანად ვიყავი. ვიჯექი და ხაიმას გამოჩენას ველოდი. მხარზე დიდი ჩანთა ეკიდა. რკინიგზის სადგურამდე მეტროთი ვიმგზავრე. თმა როგორ გაგეზარდაო. მეორეჯერ რომ მივიხედე. მორჩება ეს საქმე და მოვისვენებ-მეთქი. ამასობაში ბაქანზე ხალხი მომრავლდა და მატარებელიც გამოჩნდა. — თუ იმ ჩანთაშიც კასეტები აწყვია. იმოდენა კაცი ისე სწრაფად სად უნდა გამქრალიყო? ნეტა ვინ იყო-მეთქი? სადგურის ბაქანზე გავიარე და გამოვიარე. აღარ იყო.

თვალები ძლივს გავახილე. — რომელი საათია-მეთქი? — საღამოს შვიდი საათიაო. აღარ მიჭრელდებოდა. თითქმის სირბილით გავიარე ბაქანი. იმ კისერს იდეალურად მრგვალი თავი ამთავრებდა. არც ებრაელები გამოჩენილან და არც ჩეკისტები. — კარი გავაღე და დერეფანში გავედი. ძალიან გრძელი და სქელი კისერი ჰქონდა. . ჩანთა ისე დავდე. გამივლის-მეთქი. სკამზე დავჯექი. რომ სადღაც მყავდა ნანახი. რომ მომიტანა. ამ ღილაკს დააჭირე თითი და მოვალო. ყელი მეწვოდა. ყელი მეწვოდა. — თავბრუ მეხვევა. წავიდა და დავრჩი გაკვირვებული. — ნეტა რა ჯანდაბა დამემართა-მეთქი. ჩანთას ვერ ვტოვებდი. ის იყო. — ეტყობა. სამი დღე-ღამის განმავლობაში ჩემი კუპედან ფეხი არ გამიდგამს. სულ ერთი წამით შევხედე თვალებში და კიდევ ერთხელ გავიფიქრე. ჩაი ნახევარი ჭიქაც ვერ დავლიე. — თუ რამე დაგჭირდა. ის ღამეც გავიდა და მეორე დილით თავი ბევრად უკეთ ვიგრძენი. ვაგონიდან პირველი ჩავედი. სულაც ფეხებზე ეკიდათ. აი. იმის ბრალია-მეთქი. მაგრამ მაინც ორჯერ მოვატანინე სალიანკა და კატლეტები რესტორნიდან. თერთმეტი საათისათვის მედოლის სტატუეტის პირდაპირ. სად უნდა მივეყვანე. ფანჯარასთან. — ცუდად ხომ არა ხარ? თვალები დაწითლებული გაქვსო. ისე გახდა ორი საათი. უკან შევბრუნდი და საწოლზე დავჯექი. ცოტა ხნის შემდეგ კონდუქტორმა ჩამოიარა. რომ თითქმის ოცი საათი მეძინა. შიმშილის გრძნობა გამძაფრებული მქონდა. მეოთხე დილას. შუადღისათვის კი თავბრუსხვევამ გამიარა და თვალებიდანაც მშვენივრად ვიყურებოდი. შემომხედა და ზურგი შემაქცია. ქალი და კაცი იდგნენ. ჩაი მომიტანეთ-მეთქი. კაცს თავი და სახე პირწმინდად ჰქონდა გაპარსული. მეორე დღეს თავის ტკივილმა გამომაღვიძა. როგორც დარიგებული ვიყავი და დავიწყე ლოდინი. ყელი მეწვოდა. გამოვიდა. — ყურადღებიანი ქალი იყო. ჩავჯექი ტაქსიში და მძღოლს ავუხსენი. მერე მკითხა. ჩემ წინ ბევრმა აიარა და ჩაიარა. მეტროში რომ ვნახე. გუშინ რომ ვინერვიულე. — თუ შეიძლება. მაგრამ არა უშავს. ხუთი თუ ექვსი კუპეს იქით. მაგრამ თბილისში როგორი ამინდი იყო. მადლობა გადავუხადე. ოღონდ ეს იყო. ეგ ძალიან ბევრი იყო. მატარებელი ლენინგრადის მთავარ სადგურში გაჩერდა თუ არა. ჩემგან მარჯვნივ.

— არასოდეს გამიგია. გააღო პირი და დააყრანტალა. როგორც ქალს. ვეწეოდი სიგარეტს და ფანჯარაში ვიყურებოდი. მაგრამ არ დააჭედა და თავი წააგო. მთავარი გმირი მაგარი ბიჭი იყო. — ნეტა ცოცხალი თუა-მეთქი?! — გავიფიქრე და ახლა მეორე ქალს მივამსგავსე. — შეიძლება. მერე ისევ ქუჩას გავუყევი და პატარა. მაგრამ უკვე რიგი იდგა. რომ კაცს შეიძლება. ნეტა მე რა ჯანდაბა დამემართა-მეთქი. მერე კინოში შევედი და მექსიკურ ფილმს ვუყურე. სასტუმროში არ მიმიღებდნენ და ღამის გათევა რკინიგზის სადგურის მოსაცდელ დარბაზში გადავწყვიტე. ცოტა ხნის შემდეგ ლუდხანასთან შევჩერდი. ისეთი შესახედავი იყო. კედლები თეთრი ყვავილებით იყო მოხატული. საბუთები არ მქონდა. ერთი-ორჯერ თავი მკერდზე ჩამომივარდა. ცოტა ხნის შემდეგ კიდევ მესამეს და ხომ წარმოგიდგენიათ. არ იყო ღია. შუაღამისას გამიჭირდა. . ფეხები ტომარაზე მელაგა და ვფხიზლობდი. მესმის დედაშენის და ნამდვილად არ ვამტყუნებო. არაფერში არ მჭირდებოდა ამ ამბის გაგება. დაჭრილი მივიდა დღესასწაულზე. — ეს ტომარა ვინმემ რომ ამაცალოს. როგორ გამოცოცხლდებოდა ის პატარა ქუჩა. იქ ერთი ჭიქა ყავა დავლიე. ყავას სამი ულუფა ნაყინი დავუმატე და მოთენთილობა საბოლოოდ გამიქრა. თვალები მეხუჭებოდა. სადაც მისი შეყვარებული ელოდა. რაიმე წინასწარი განზრახვით არ უთქვამს. როგორც იყო გათენდა და გავედი ქუჩაში. დაუფშუტურა. ვიჯექი სკამზე. ნერვიულობის გამო ყელი აეწვას. მერე რა უნდა ვქნა-მეთქი. დილის სიგრილე არყიანი ამონასუნთქით იყო შეზავებული. ბოლო სცენამ ცრემლები მომგვარა. ვიცოდი. პროკურორისათვის კიდევ ერთი ტყვია რომ დაეჭედებინა. მახსოვს. ჩურჩუტი ქალი იყო. თითოეულ მათგანთან რომ მივსულიყავი და მეკითხა. ვიპოვე და კატლეტები შევუკვეთე. დედაჩემი ამ ქალაქში ცხოვრობს და სულაც ის ქალია. დრო მქონდა. — თქვენ ახალგაზრდობაში ოთხი წლის ბიჭუნა ხომ არ მიგიტოვებიათ საქართველოში მხარბეჭიანი არტილერიის კაპიტნის გამო-მეთქი? იმ კაპიტნის შესახებ მაზავეცკაიამ მიამბო. ყელი ისევ მეწვოდა. მის ბედს ძაღლი არ დაჰყეფდა. ქუჩის გადაღმა რომ მიაბიჯებს-მეთქი. — ისეთი მხარ-ბეჭი ჰქონდა. მაგრამ გავიგე და რა უნდა მექნა? განგებ. კინაღამ ავდექი და გამოვეკიდე. მაგრამ გავუძელი. სასიამოვნო კაფეს გადავეყარე. ბოლოს ჩანთა ისევ ტომარაში ჩავდე და სასაუზმეს დავუწყე ძებნა. იცეკვა და მოკვდა. გავიფიქრე. იმ ქალმა დედაჩემის ფოტო მომაგონა.

აი. მერე ჩანთა გავხსენი და გაოცებისაგან სუნთქვა შემეკრა. სკამს გავხედე. სულელურად რომ მომჩერებოდა. თერთმეტის ნახევრისათვის უკვე ბაღში ვიყავი. — თფუ. მაგრამ მაშინ თმა და წვერი ჰქონდა მოშვებული. დავიბანე. საქმე პატიოსნად მიმეყვანა ბოლომდე. იქ შარვალი გავიხადე. წინა დღესთან შედარებით. წიგნები ისევ ისე ეყარა. — კი მაგრამ რა მოხდა? როგორ გადაიქცა კასეტები წიგნებად. რომ ჩანთა იმ ხალხმა . ისე უნდა მოვქცეულიყავი. ნაყინის ბრალი უნდა ყოფილიყო. როგორ გავავსე შარვალი. ჩანთა ავიღე და ტუალეტისაკენ წავედი. დააბრახუნე-მეთქი! — დავუყვირე. დროზე გავცლოდი იქაურობას. წიგნები სკამზე დავყარე. ოც ნაბიჯში. ჩანთაში წიგნები ელაგა. ხაიმას ნათესავი ვარო. მაგრამ სამაგიეროდ კუჭი ამეშალა და ავწრიალდი. არავის არ ვაინტერესებდი იმ მედოლის სტატუეტის გარდა. რომ მითხრა. მაგრამ მერე გამიარა და ბოლოს გადამავიწყდა კიდეც. მაინც ბევრად უფრო მშვიდად ვგრძნობდი თავს. ჩანთას ხომ ერთი წუთითაც არ მოვშორებივარ-მეთქი? — და უცებ ის თავგადაპარსული კაცი დამიდგა თვალწინ. ჩემი საქმიანობის ბოლო-მეთქი. ჩანთის გადაგდება არც მიფიქრია. არადა. — წავალ. ერთი საათი კიდევ დავრჩი და მერე საბოლოოდ ჩავიქნიე ხელი. ეს როგორ-მეთქი? — გავიფიქრე და ვიგრძენი. — ნეტა სად არიან აქამდე-მეთქი? — მინდოდა. ის ჭრელი თვალები ტყუილად არ მეცნო. ძლივს ვიკავებდი. — როგორც დამარიგეს. გავხედავდი და თავს ვაქნევდი. ხაიმასთან რომ ვნახე. არავინ მიჰკარებია. ხომ არ მეშლება-მეთქი? მაგრამ ასე იყო თუ ისე. ცივი მსიამოვნებდა და იმიტომ ვჭამე იმდენი. დავიდე გვერდით და დავიწყე ლოდინი. ამ აღმოჩენის სიცხარე რომ გამინელდა. რომ ვრეცხავდი. როცა შარვლის სათხოვნელად ვიყავი მისული. ყელი ხომ მეწვოდა. აბა. დრო ნელა გადიოდა. მშვენიერი ტყავის ჩანთა იყო. გავიფიქრე. ერთი ხანობა ძალიან გამიჭირდა. გავიხსენე. დავეჭვდი. მივედი და დავაშტერდი. საქმე ტრაკში იყო და ალბათ აჯობებდა. ესე იგი. — მიდი. რა მექნა? იქაურობას ვერ მივატოვებდი. ის იყო. გახდა ორი საათი და ჩანთა ისევ ისე იდო სკამზე. მაგრამ ფეხი არ მომიცვლია. მახსოვს. წავიღებდი და ან გავყიდდი. რას დააბრახუნებდა. — ესეც ასე. დავჯექი სკამზე. რად უნდოდა დიდი ფიქრი იმას. კი მაგრამ. ონკანი მოვუშვი და რამდენადაც მოვახერხე. ტუალეტი იქვე იყო. მერე შარვალი გავრეცხე. ვიპოვი მდინარეს და კასეტებს წყალში გადავუშვებ-მეთქი. შენი დედაც-მეთქი. ჩანთა ტომრიდან ამოვიღე. შემოსასვლელთან დიდი მრგვალი საათი ეკიდა. ტუალეტიდან რომ გამოვედი. ან მანუშაკას ვაჩუქებდი. კასეტების გადასატანად ტომარა გავამზადე. ხალხი შედიოდა და გამოდიოდა. ლენინისა და მარქსის ტომები.

9 ნევის სანაპიროზე რომ გავედი. შარვალი საპნით გულდაგულ გავრეცხე და გასაშრობად სკამზე გადავფინე. . — ნეტა რას შვრება. გამგზავრება გადავწყვიტე. რომ მოსკოვისაკენ მიცურავდა და ბევრი აღარ მიფიქრია. ხახვითა და წიწაკით იყო შეზავებული. რაღაც ოხრობა ჩამასუნთქინეს და გამთიშეს. მეძინებოდა. შეარჩიე კერძი შენი გემოვნებით და მომიტანე-მეთქი. ჩვენი მტკვარი იმასთან შედარებით პატარა. მშვიდობიანად მორჩა ყველაფერი. დაღლილი ვიყავი. თურმე რისთვის? ლენინისა და მარქსის ტომების გამო ვინ დამიჭერდა? გაბითურებულად ვგრძნობდი თავს. მღვრიე ნაკადულად მოგეჩვენებოდა. თან ამ ხნის განმავლობაში დავიტანჯე ნერვიულობით. დავწექი და სანამ ჩამეძინებოდა. სამსართულიანი გემი დაგვხვდა. ვისაც უნდა წაეღო. მეექვსე დღე იყო. ოფიციანტისაგან გავიგე. ყელი მეწვოდა. ვეშაპის მოხარშული შაშხი მოიტანა. ოცი საათი რატომ მეძინა? ყელიც იმიტომ მეწვოდა. — კიდევ კარგი. კაიუტაში შევედი თუ არა. სიმართლის დამალვას აზრი აღარა აქვსო. რწევა თითქმის არ იგრძნობოდა. აწი წავალ და ჩემს თავს მივხედავ- მეთქი. ოფიციანტს ვუთხარი. მაგრამ შვებით ამოვისუნთქე.წაიღო. მაგრამ ეს ყველაფერი ხაიმას გარეშე ხომ არ მოხდებოდა. აბა. იქ ლამაზი. — ვწუხდი. მერე დავიბანე. არ გამომიჩნდნენ და ძალიანაც კარგი ქნეს. ვინ ვიყავი და რა მიმქონდა? გავბრაზდი. არაფერში არ მჭირდებოდნენ. ხომ თქვა. ძალიან ნელა მივცურავდით და ორი საათის მერე სამდინარო ვაგზალს მივადექით. ერთადგილიანი კაიუტის ბილეთი თვრამეტი მანეთი ღირდა. მგონი. ორი საკვამური ჰქონდა. — ჩემმა ბიძებმა პირი თუ გააღეს. რომ იმ დროისათვის უკვე დაჭერილი ჰყავდათ და მეც მეძებდნენ. — გენდობი. უნგრული ღვინო იყო. „ხარის სისხლი“ დიდი ასოებით ეწერა ბოთლის ეტიკეტზე. ღამით კარი ჩუმად გააღეს. ვინ რა იცოდა. ჩანთა გამოცვალეს და წავიდნენ. ღვინის სახელი. მაგრამ თავს მოვერიე. ავედი და ცოტა ხანში დაიძრა კიდეც. გავუყევი ფეხით და გემზე გამართული რესტორანი დავინახე. ვიყიდე და ტრაპს ავუყევი. ხაიმაზე დავიწყე ფიქრი. უზარმაზარი მდინარის ისე ახლოდან დანახვამ შიში მომგვარა. ისევ იმალება თუ გაბედა ქუჩაში გამოჩენა-მეთქი? — არც ის იყო გამორიცხული.

მანუშაკაც ჩემთან ერთად რომ ყოფილიყო. ამ გემზე დავსხდებით და მოსკოვისაკენ გავუყვებით-მეთქი. . ლაპარაკის დრო ლიმიტირებული არ იყო და რიგი ნელა მიიწევდა. ეს გადაწყვეტილება რომ მივიღე. მოწყენილობა ვიგრძენი. — დამპირდა. — შემომესმა ქალის ხმა. არსენალის მთის ძირში გაქანებული საბარგო მატარებლების ხმაური მომენატრა. რასაც ამ სიტყვას მოაყოლებენ. ბოლოს ნომერი რომ ავკრიფე. მოვიდა ჩემი რიგი. ყურმილი მანუშაკამ აიღო. თავიდან ჩავდექი რიგში. — დროა. ის თითქმის არასოდეს არ ხდება. შევედი კაბინაში და საბავშვო ბაღის ნომერი ავკრიფე. ის ქალი. სად დაიკარგეო? — რუსეთში ვარ-მეთქი. იმას რა აჯობებდა. საბანს. გემბანზე სიგარეტს ვაბოლებდი და ნაპირისაკენ ვიყურებოდი. კითხვა-კითხვით მივაგენი გორკის პროსპექტზე ფოსტა-ტელეგრაფის შენობას. — როდისმე აუცილებლად ჩავალთ ლენინგრადში. რომ უჯერებდნენ. — მანდ რას აკეთებო? — ჩამოვალ და მოგიყვები-მეთქი. გისმენთო. ერთი დიდთავა და დიდცხვირა კაცი როგორ უსინდისოდ უხსნიდა ორ რუსის ქალს. ნაღვლიანი სიტყვაა როდისმე. მეორე დილით. — სადა ხარ. — კარგიო. აქედან გავრეკო-მეთქი. იქ. — ალო. — ნეტა რაში სჭირდება ამ ხალხს მკვდარი ლენინის ყურება- მეთქი? — მიკვირდა. მერე პოჟარსკისა და მინინის ძეგლთან გადავინაცვლე. პირველ სართულზე. საიდანაც თხუთმეტკაპიკიანებით ოპერატორის გარეშე. ტელეფონთან მოვიდეს-მეთქი. — სახეზე სიხარულის სიმხურვალე ვიგრძენი. მოსკოვში წითელ მოედნამდე ტაქსით მივედი. ვნახე კრემლი. ვიდექი რიგში და ვუსმენდი. მერე რომ მითხრა. — გავიფიქრე. სანამ დირექტორი გახდებოდა. მაგალითისათვის ცნობილ მსახიობებს ასახელებდა და მოგზაურების მემუარებიდან ციტატებს იხსენებდა. ბავშვობაში. ის ბრიყვი ქალები კი სერიოზული სახეებით მისჩერებოდნენ და მომეჩვენა. არ იქნებოდა ცუდი თბილისში ჩასვლისთანავე თუ ვიყიდდი ახალ ლეიბს. — იქნებ ფანჯრიდან მანუშაკას გასძახოთ. ბალიშსა და შინდისფერ ფარდას ფანჯრისათვის. მავზოლეუმთან უზარმაზარი რიგი იდგა. ცოტა ხანში. მშვენიერი ამინდი იდგა. ატესტატი უკვე ჯიბეში გაქვსო. პირდაპირ რეკავდნენ საქართველოში. — ოთხიანი მიიღე. საუზმის შემდეგ. საკმაოდ დიდ დარბაზში. როგორც იქნა. რომ მსოფლიოში ყველაზე ლამაზი ხალხი ქართველები არიან. გავაბოლე სიგარეტი და ჩავფიქრდი. ვინც ვიყავი და ვთხოვე. ვუთხარი. ტელეფონის ახალი აპარატი იდგა. ჩემი აღმზრდელი იყო.

უდარდელი სახე ჰქონდა. მერე სამჯერ კიდევ ვცადე და დავანებე თავი. იქ. მერე ორი ვაგონი გავიარე და რესტორანს მივადექი. ვხვდებოდი. კაცს კარგად ვხედავდი. შენ პირველი ხარო. — დედაჩემმა იტირა. გადავბრუნდი კედლისაკენ და ბორბლების რაკარუკს მივუგდე ყური. მივუჯექი მაგიდას. მაგრამ ბოლომდე მაინც არ გამომივიდა. — ხაიმა სად ნახე-მეთქი? — გუშინ დილით შემხვდა პურის მაღაზიასთანო. მესმოდა გრძელი ზუმერი. შენგან კარგი კაცი დადგება. . ეგ ატესტატი პარკში ჩადეთ და ისე შეინახეთ. გამიხარდა. რომ თბილისისაკენ მატარებელი კურსკის სადგურიდან ღამის პირველ საათზე გადიოდა. მიყვარხარ-მეთქი! — ხაიმამ მითხრა. ჩემო კარგო გოგო. ხალხი ცოტა იყო. ის ჩანთა კაკებეს სადმე სხვაგან ჩავარდნოდა ხელში? მაშინ კვალს უკან გამოჰყვებოდნენ და ჩემს პოვნას რა უნდოდა? ვერ ვიყავი ხასიათზე. მეორე დილით გვიან გამეღვიძა. აწი რა ღმერთი უნდა გაუწყრეთ-მეთქი? — თავის დამშვიდებას ვცდილობდი. — მანუშაკა. ხაიმას ნომერი ავკრიფე. ვსვამდი ლუდს და ხაიმას ბიძებზე ვფიქრობდი. კარგა ხნის მერე გამოჩნდა. ხომ შეიძლებოდა. პირი დავიბანე. ვიპოვე სალარო დაუბრალო პლაცკარტის ბილეთი ვიყიდე. მშვიდი. — კმაყოფილი ხარ ცხოვრებით? — ვკითხე. — ნეტა რაში სჭირდებათ ის კასეტები. მეც დარწმუნებული ვარო. დავაგე ქვეშაგებელი და ავძვერი მაღლა საწოლზე. მაგრამ ყურმილს არ იღებდა. კარგი რჩევააო. რას იტყვი? მე მგონი. ვინმეში შემეშალოსო? თხუთმეტკაპიკიანები ბლომად მქონდა და მანუშაკასთან ლაპარაკს რომ მოვრჩი. რაშია საქმე-მეთქი? ვაგონში ასვლისას კონდუქტორმა ქალმა ჩემი ჩანთა გაკვირვებით შეათვალიერა. გახეთქილი მთვრალი იყო. დარწმუნებულია. ავირჩიე ადგილი და ოფიციანტს დავუწყე ლოდინი. ერთი ახალგაზრდა კაცისაგან გავიგე. თორემ ბუზების ამბავი ხომ იცით. დააჯდებიან და დასვრიანო. რომ ხაიმა შეიძლება. — დღეს ჩემი დაბადების დღეაო! — გამომიცხადა. ჩემ ქვემოთ კაცი და ქალი საუბრობდნენ. — თუ აქამდე ხმა არ ამოიღეს. მარტო ხაიმას ბიძებში არ იყო საქმე. სასაუზმეში. რიგში. — დარწმუნებული ხარ-მეთქი? — შენ ფიქრობ. — აქედან ცარიელი ჩანთით არავინ ბრუნდება. სადგურში მეტროთი მივედი. დრო საკმაოდ მქონდა და ბაქანზე გავიარ-გამოვიარე. შემშურდა. მერე იქვე ახლოს.

მაშინ თოთხმეტი წლის იყო. — ნავი როგორა ვარ. აბა. ბაღის შესასვლელთან გამოჩნდა და იკითხა: — ხაიმას როგორ ვიპოვიო? იქ დიდი ბიჭები იდგნენ და იმათ არ მოუვიდათ თვალში. ეგ ნაბიჭვარი ახლა სად აგდიაო? ის შეცბა. მიკვირდა. მაგრამ ერთი წვეთიც არ დაუღვრია. უცებ ვიცანი. რომ მითხარი. — აბა. თან წინა ღამით ნანახ სიზმარზე ვფიქრობდი. ბადურა ტუშურის ძმამ შეუღრინა. თანაც დაბერებული ტროკადერო. . ჭაღარა თმა და დანაოჭებული შუბლი ბებერ ბავშვს ამსგავსებდა. — მე შენ. როცა ცურვა არ ვიცი-მეთქი? — მეც ეგრე მეგონა. რომ ჩვენ უნდა ვიცოდეთ. არც წასვლას აპირებდა. ტროკადერო იყო. — მაგრამ ამ დროს შეჩერდა და მოიხედა. დაბერებული ტროკადერო. პირიდან ბოლს რომ უშვებდა. კლიენტებს გააჩნიაო. გაიპარე აქედანო! იმან ერთხელ კიდევ შეავლო თვალი და გატრიალდა. — ხან როგორ. — ეს მახინჯი ნეტავი ვინ არის-მეთქი? — ძველი პლაში და ქუსლებმოქცეული ფეხსაცმელები ეცვა. ყველამ ჩავთვალეთ. ვიღაც ხნიერი კაცი მოვიდა და ჩემ პირდაპირ დაჯდა. შუბლზე ორი ნახვრეტი ჰქონდა. მახსოვს. მაგრამ ხმა არ ამოუღია. ვიფიქრე. იქ ვინც ვიყავით. — მე ვიცი. ტუშურის ძმა გაღიზიანდა. და ვეწევი და ვეტყვი. ხან როგორ. ბარბაცებდა. ძმაო. დიდი თავი და დაგრეხილი კბილები ჰქონდა. რა უნდა გვეფიქრა? ის იყო დავაპირე. იმ ნახვრეტებიდანაც ბოლი ამოდიოდა. დამიდგა წინ და შევუდექი ჭამას.. — და გავუღიმე: — კარგია. ხარჩოთი სავსე დიდი თეფში მოიტანა. წამოდი. ტუშურის ძმა სულ ცოტა ხუთი წლით მაინც იქნებოდა უფროსი. წვნიანის შეკვეთას ვაპირებდი. ნაძვის ხე მეგონე და თურმე წყალქვეშა ნავი ყოფილხარო?! — მისაყვედურა. თან ორი თავით მაღალი იყო და სხვა. ვითომ მამაჩემის დაზგასთან ვიჯექი და ჯღანებს ვაკერებდი. — შენ ფიქრობ. — სანამ მომიტანს. ძმაო. რომ ამით მორჩა. გავიფიქრე.. — ტროკადერო. სკამზე. შენი დედაცო. უცნაური სიზმარი მესიზმრა. სიგარეტს ეწეოდა და მიყურებდა. — და შემაგინა. ხის ძირას. გაპოვნინებ-მეთქი. თეფშში არ ჩააფურთხოს-მეთქი. რა ჯანდაბამ დამასიზმრა-მეთქი? პირველად რომ ვნახე. სადაც არის. გავითვალისწინებ- მეთქი. მაგრამ თურმე გცოდნია.

მაგრამ ადგა და წინა ღამით სიზმარში გამომეცხადა. არ ვიცი. არ ვეხატებოდი გულზე. — მეო? — ხო შენ. მის ახლოს ბუნებრიობის გრძნობას ვკარგავდი და მოსულელო კაცის შთაბეჭდილებას ვტოვებდი. რომ ყველამ პირი დააღო. ჩვენი უბნელები იქ აღარ იყვნენ. მე ახლოს არ ვეკარებოდი. რომ გამიკვირდა და იმ დღიდან მოყოლებული. საქმიანად დაუძახა. უზრდელი ხალხი ყველგანააო. დიდი ბიჭები თითქოს დაფრთხნენ. მშვიდად იჯდა სკამზე. რასაც მივაღწიე. სიგარეტი გააბოლა. არადა.. კვირაში ერთხელ მაინც გამოჩნდებოდა ჩვენთან უბანში. ის კი ისევ ისე. ჩვეულებრივ ადამიანს რომ არ უნდა ახასიათებდეს. თუ თვითონ არ დამიძახებდნენ. ის იყო. წესით. შენი დედაცო. — ეს მთაწმინდელი ტრაკადერო თუ ტროკადეროაო! გავიქეცი და ხაიმა ვიპოვე. უნდა დასეოდნენ. ამას არც მალავდა. შედეგი იმდენად მოულოდნელი იყო. მაგრამ მსგავსი არაფერი მომხდარა. იმ ჭაღარა ბიჭმა კი იმათკენ არც გაიხედა. დაეტაკნენ ერთმანეთს თუ არა. — რა მოხდა? — ჰკითხა ხაიმამ. რაღაც ისეთი. შორიდან ვუთვალთვალებდი. ისხდნენ ბაღში ან ქიტიას სასაუზმეში და ლაპარაკობდნენ. ეს ისე უბრალოდა თქვა. რომ თავი შევაზიზღე. ავადმყოფური. მომეჩვენა. როგორც ასეთ დროს იყო მიღებული. მაშინ იცნო ვიღაცამ. — მოდი აქო! — თან ხელით ანიშნა. რატომ მემართებოდა ასე. გაბრაზება არ ეტყობოდა. სულ რამდენიმე წამის მერე. შენ. ბაღთან რომ მივედით. სახე სამ ადგილას ჰქონდა გახეთქილი. — ეი. ჩამოჯდა სკამზე და ვითომც არაფერი. მომხდარი ამბავი იმდენად არაფერს ნიშნავდა მისთვის. ტუშურის ძმა მიწაზე ეგდო და ცხვირის ჩათვლით. — არაფერი. მაგრამ ძალიან იშვიათად მეძახდნენ და რა მექნა. რომ იმ სიმშვიდეში იყო რაღაც არაჯანმრთელი. სულ ცოტა ორმოცდაათი წლის მაინც იქნებოდა. ხაიმასთან სახლში ასვლა არ უყვარდა. მაგრამ ერთადერთი.. თანაც როგორი? დაბერებული. — დაუძახა ტუშურის ძმას. ალბათ მის ბიძებს ერიდებოდა. კარგ მოჩხუბრად ითვლებოდა. შევიდა ბაღში. ლაპარაკობდნენ საათობით. — ნეტავ რას უნდა ნიშნავდეს ეს სიზმარი-მეთქი? . წლების განმავლობაში ვცდილობდი მისი გულის მოგებას. — და შეაგინა.

— შენ სად გძინავს-მეთქი? — მე ფული არა მაქვს და ამიტომ მაღლა. ტყეში ვიძინებ ხის ძირას. ემთხვიეო. — კი მაგრამ. გზადაგზა ხელის ფანრით ქვიშაზე დაყრილ ნაგავს ანათებდა და აკვირდებოდა. მეორე დილით თვალი რომ გავახილე. ხათრი აღარ გავუტეხე. საშინლად მომინდა ბანაობა და ამ დროს ხმაური ატყდა. დავიხარე დავემთხვიე. — რა ვქნა. შენო? — გაუკვირდა კონდუქტორს. — მითხრა მოხუცმა. ჩამოძონძილი კაცი დამადგა თავზე. შენ თუ ფული გაქვს. — გეტყობა. მადლობა გადავუხადე. სატანაო! — მაგრამ კონდუქტორი გაქრობას არ აპირებდა. საწოლებს ყველგან აქირავებენო. — დღეს ჩამოვედი-მეთქი. ვიღაც მოხუც კაცს ხელში ჯვარი ეჭირა და გაცეცხლებული კონდუქტორს უყვიროდა. საზიზღარი ძაღლები არიანო. — ეს ჩემი ჯვარი სასწაულმოქმედიაო. მერე ხის შეზლონგზე მოვეწყვე. — განვედ. — თუ გინდა. რომელ ეზოშიც გინდა. მივეცი და წავიდა. — ეს რა არისო? — ეცოტავა. — მალე ძაღლები ჩამოივლიან. ოფიციანტს ორი მანეთი ვაჩუქე. პრობლემები შეგექმნება. პლაჟის გადაღმა. გაგაწვალებენ. თავქვეშ ჩანთა დავიდე და ის იყო ჩავთვლიმე. — გადავწყვიტე. ავდექი და იმ მოხუცს ჩემი ბილეთი მივეცი. მატარებელი უკვე სოჩას უახლოვდებოდა. — იქნებ მანეთი მომცეო. — მე ჩავდივარ-მეთქი. . აქაური არა ხარო. ფანჯარაში ზღვა ჩანდა. სოჩაში. გვიან ღამემდე ვბანაობდი. დაბადების დღე გადაგიხადო-მეთქი? — ვკითხე. შედი. აქ. თავისაზე იდგა: — აქ საიდან გაჩნდი. ფული და ფეხსაცმელები სხვადასხვა ადგილას ჩავმალე ქვიშაში. ჩამოვედი და პლაჟისაკენ გავუყევი. მატარებელი გაჩერდა თუ არა. — ბარემ დაძინებითაც აქ დავიძინებ-მეთქი. ბილეთი მაჩვენეო.

სადგურის ტუალეტში ფული დავთვალე. — რა მოხდა-მეთქი? — რა. — ძალიან კარგი-მეთქი. — რამდენი უნდა გადაგიხადო-მეთქი? — ღამეში ორი მანეთიო. არ იცი? ძაღლები გეძებენო! . მაყვალას რეაქცია მახსოვდა და მამაჩემი რომ დავინახე. ასეთი ქონების პატრონი ფრთხილად უნდა ვყოფილიყავი და ამ ყველაფერს ბოქლომი დავუმატე. — სახლში ყველა ადგილი დაკავებულია. ჩანთები ეჭირა. 10 საკუჭნაოს კარს ბოქლომი დავადე. ავძვერი სულ მაღლა. ლურჯად შეღებილ ჭიშკართან. საბანი და ბალიში ვიყიდე. — მამაჩემს ხომ არ დაემართა რამე-მეთქი? საკუჭნაოში საწოლზე გაბურძგნილი უპატრონო კატა დამხვდა. ფეხზე ჩავიცვი. ერთ მსუქან ქალს გამოველაპარაკე. მაზავეცკაიას ბინიდან გამოვიდა. იქიდან მალაკნების ბაზარში გავიარე. მესამე საწოლზე და დილით უკვე თბილისში ვიყავი. ას ოცი მანეთი მქონდა დარჩენილი. ფული ჯიბეში ჩავიდე და ცოტა ხანში პლაჟიდან ორმოცდაათ ნაბიჯში. მეხუთე საღამოს წვიმა დაიწყო. აღელვებული ზღვა მაშინ პირველად ვნახე და გაკვირვებული მივჩერებოდი. მერე გამოვემშვიდობე იმ მსუქან ქალს და სადგურისაკენ გავუყევი. გამიხარდა. წასვლას არ აპირებდა და წიხლის კვრით გავაგდე. ფარდულში გაგიშლი დასაკეც საწოლს და დაიძინეო. კიბეზე მაყვალა შემომხვდა. ახალი ლეიბი. არაფერი ეტყობოდა. საჭმელსაც იქვე სასაუზმეში ვჭამდი. სოჩა-თბილისის მატარებელზე საერთო ვაგონის იაფიანი ბილეთი ვიყიდე. მომეჩვენა. ხუთი დღე დავრჩი იქ. გავიარე სხვენი და კიბეს ჩავუყევი. — გავიფიქრე. განერვიულებული მომეჩვენა. ერთმანეთს არ ვესალმებოდით. — გაბედე გამოძრომაო?! — შემომიღრინა. მერე სახურავზე გავედი და სამტრედე შევათვალიერე. თუგინდა. ვბანაობდი და ქვიშაში ვკოტრიალობდი. რომ ჩემი დანახვა გაუხარდა და შევფიქრიანდი. უბანში ტაქსით ავედი და ჩემი სახლის სადარბაზოს მივადექი. ისევ ისე იდგა. პლაჟიდან ფეხი არსად არ გამიდგამს. პლაჟი დაცარიელდა. იმ დასკინტლული ფანერისათვის ხელი არ იყო ნახლები.

მაშინ რაფიკას უთქვამს. რატომ გეძებენო? — მე მეძებენ რაფიკას მკვლელობის გამო? შენ ხომ არაფერი გეშლება-მეთქი. თუ წააგებ. — რაფიკა ექვსი დღის წინ მოკლესო. — სამჯერ მოგაკითხეს ძაღლებმა. ხაიმას რაფიკასთან სალაპარაკოდ თავისი ხალხი მიუყვანია. მაგრამ არ ათამაშებდნენ. ბრუტიანი თამაზასაგან გავიგე: სურენას. იხვეწებოდა თურმე. მაგრამ მეორე დილით . სულ წაუგია. — კი მაგრამ. უბნის ბიჭებთან ყომარი უთამაშია. — სად იმალებოდიო? — არ ვიმალებოდი-მეთქი. მანუშაკას ძმას. რასაც ველოდი. — ნერვიული სიცილი ამიტყდა. კიდევ მე მეშლება? შენ და ხაიმას გაბრალებენო. ვერ მივხვდი. — თუ გინდა. ხაიმა უკვე ოთხი დღეა. რას გულისხმობდა. შენს დაზე გეთამაშები. ის მოხდა-მეთქი. სად იყავი. — გავიფიქრე და მუხლები მომეკვეთა. მთვრალი ყოფილა და რაც ფული ჰქონია. ამ დილით ჩამოვედი-მეთქი. აბა. — აბა. — რაფიკა მოკლეს-მეთქი? — ხო. დაჭერილი ჰყავთო. როგორ გუნებაზე დავდგებოდი?! — ესეც ასე. რაც ჯერ მამაჩემისაგან და მერე. გაუკვირდა. — ეს სისულელეა-მეთქი. უფრო დაწვრილებით. რატომ უნდა მოგვეკლა რაფიკა-მეთქი? ახლა მოკლედ მოგიყვებით. ძალიან დაძაბული ლაპარაკი ჰქონიათ და ბოლოს შეთანხმებულან: ხაიმას ერთ თვეში უნდა მიეტანა რაფიკასათვის სამასი მანეთი და ამით მორჩებოდა ეგ ამბავი. ვალზე მათამაშეთო. — როდის წახვედიო? — ორი კვირა იქნება-მეთქი. — მაშინ გამოდის. რომ არ ჩანდიო? — რუსეთში ვიყავი. რომ შენ არაფერ შუაში არა ხარო. კითხვით მივაჩერდი. უთამაშიათ და სურენას წაუგია. — ყოველ შემთხვევაში. ერთი ღამით უნდა მომიყვანოო.

თავის ყრუ ბებიასთან ერთად. იქ დროდადრო საჭმელი და სიგარეტები შემომიგზავნე-მეთქი. — მითხრა შეწუხებული სახით. უარი ვუთხარი. არ არის მართალი. — შევეცოდე. რომ მამამისი სძულდა. რა მოხდებოდა. ომის დროს მამამისი ფრონტიდან გამოიპარა და ერთ ღამეს. — მე ვიყავი იქ. ეს ამბავი გაბაზრდა და მეორე დღეს. რაც მამაჩემისაგან გავიგე. იმ უდროო დროს იქ რას აკეთებდაო? ეს. რომ წინა დღის ამბები იცოდნენ. ფულს სანამ ჯიბეში ჩაიდებდა. იქ რაფიკას გარდა. ნახევრად სარდაფში. ბოლოს უთხრა. ძველი ტილო გადააფარა და ზემოდან ჯღანები დააყარა. რაფიკას სახლის უკან რომ იდგა და ძაღლებთან დააბეზღა. მამაჩემმა თავის სახელოსნოში დამალა. — ჩაის დავადგამო. მაინც მადლობელი იყო. — ეს დაგჭირდებაო. — შემოდი. რომ ეპოვათ. კუპიურებს შორის მატარებლის ბილეთი იპოვა და დამიბრუნა. სიბნელეში. — მაგრამ სურენა არ მოეშვა. — თუ არაფერ შუაშია. — კი არ გჩუქნი-მეთქი! — გავბრაზდი. ცოტა ხნის მერე დაბრუნდა და ამბის მოყოლა განაგრძო. — მე ვიცი. ჩემი და გევასება და მოდი. გაოგნებული ვიყავი. რაფიკა უარზე დადგა. გადათვალა. ნახევარი უბანი დახვდათ. თვითონ სურენამ შესთავაზა. — რა. ღამის სამ საათზე. — რაფიკაზე რასაც ამბობენ. — თქვა და სამზარეულოში გავიდა. რომ მართალი არა ხარო. თვალები გაუბრწყინდა. — მოგებულზე უარი უნდა თქვაო. თამაზამ იცოდა ეს ამბავი და მიუხედავად იმისა. ჯიბიდან ფული ამოვიღე და გავუწოდე. არ გიდგებაო? — და მაშინ რაფიკა გაბრაზდა. მაგრამ თუ წააგებ და არ შეასრულებ. ჩემ თვალწინ მოხდა ყველაფერი. — პირდაპირ გამოუცხადა ტროკადერომ. მაინტერესებდა. ხარბი კაცი იყო. — სამჯერ გააგორეს და რაფიკამ სამივეჯერ წყვილი დასვა! აბა. — რატომო? — იმიტომ. ბრუტიანი თამაზა რუსული სკოლის გვერდით ცხოვრობდა. — ოთხმოცდაათი მანეთია. — წაეთრიე სახლში და გამოიძინეო. რაფიკასთან თამაში იქნებოდა? — თამაზა წამოდგა. მტკვარში გიპოვიან დამხრჩვალსო. გადაარჩინა. წყალი დალიეო. პატრულები რომ მოსდევდნენ. . მეც იქ ვიყავი. — იმ საღამოს ტროკადერომ კაცი გაუგზავნა რაფიკას. ტროკადერო და ხაიმა გარაჟებთან რომ მოვიდნენ. ხაიმას კი იმიტომ მოჰკიდეს ხელი. დახვრეტდნენ. — შენთან საქმე მაქვსო! — და შეხვედრა დაუთქვა. ნამთვრალევი იყო. თან მეზობლის ქალმა დაინახა.რაფიკა თავის საწოლში ნახეს ყელგამოჭრილი. — ვითამაშოთ. ჩემს დაზე გეთამაშებიო.

— გიჟებს ძაღლები არ სთხოვენ პასუხს და შენ რა. არა და. — განაგრძობდა ბრუტიანი თამაზა ამბის მოყოლას. ისე მოიქცევი. მაგრამ იმ ღამით. სალაპარაკო მაქვს. მაგის უფლებას ვინ მოგცემსო. მაგას ვნახავთო. — შენი ნახვა მინდა. — არც ისეთი გიჟია. მაგრამ იმას რად უნდა თქმა. საღამოს ნუგზარა შველიძემ იპოვა ხაიმა დაბლა. ეგ ჩემი უფლებაა. შაქარს დაუწყო ძებნა. — როგორ თუ მართალი არა ვარ? მე ჩემი ღირსების გამო ვითამაშე. — ჩაის დალევო? — მკითხა. რაფიკა თავის უმცროს ძმასთან. — მე ჩემი გითხარი. უარი ვუთხარი. — შენ იქნებ დაფიქრდე. რაფიკა გალურჯდა. ხაიმას ერთი თვის განმავლობაში უნდა მიეტანა რაფიკასათვის სამასი მანეთი და ამით მორჩებოდა ეს საქმე. — არ თმობდა რაფიკა. — წავიდეთო. ჩხუბიც რომ შეეძლოთ და იარაღის ხმარებაც. — ხაიმა იქ რომ მივიდა. როგორც გინდა. ქსნის კოლონიაში სამი ათას კაცს ვაკონტროლებდიო. პასუხად ტროკადერომ რაფიკას ფეხებთან დაუფურთხა. — უთხრა ბოლოს ტროკადერომ. ის გომბიო სულაც ფეხებზე მკიდია. რაც მე ეგ ნაბოზვარი არუთინა მძულდა. — და წავიდნენ. როგორ უნდა მოიქცე. ებრაელების უბანში და რაფიკას დანაბარები გადასცა. რომ ვერ იყო გუნებაზე. ვისთანა გაქვს საქმე. ისე მოვიქცევი. თუ შეჭამოსო. — უარს ვამბობ მოგებულზეო! — დაახვედრა თურმე თავისი გადაწყვეტილება რაფიკამ და სანაცვლოდ ათასი მანეთი მოითხოვა. ხომ კარგი. მოვიგე და აწი როგორც მინდა. მაინც შემეცოდაო. არუთინასთან ერთად დახვდა. მაგრამ უფრო შორს ვერ წავიდა. იმათზე უარესი ხარ? რას ჰქვია. — თქვა რაფიკამ. — იმედი მაქვს. — ეგ მე სულ ფეხებზე მკიდია. ჭკუა გეყოფა და ამ საქმის გამო შენი ნახვა მეორეჯერ აღარ მომიწევსო. — მერე ხაიმას მიუბრუნდა. თორემ სხვანაირად ხალხის თვალში რა გამოდის? მეც კაცი ვარო. მაგრამ ვერ გარისკა. მძღნერი დაუდგან წინ თეფშით. თამაშს თავისი წესები აქვსო. შენი ხნის რომ ვიყავი. თამაზა გავიდა სამზარეულოში და ჩაიდნით ადუღებული წყალი შემოიტანა. შენს თავს დააბრალეო. — ვინ ინანებს. — ივაჭრეს და ბოლოს სამას მანეთზე შეთანხმდნენ. აბა. ასეთი ამბავი მოხდაო. აი. . — ეგ პატარა ბიჭი ძალიან ბევრს იღებს თავის თავზე და ცუდად დაამთავრებსო. თუ მიხვდები. ვერ იპოვა და გაღიზიანდა. გვერდით ერთგული ხალხი ედგა. ისეთი დამფრთხალი და მობუზული იყო. — რაღაც თქვენც დათმეთ. მაგრამ გასვენებაში რომ ვნახე. ქიტიას დუქანში გელოდებიო.

— იქ. ვინც რაფიკას დასაბრედად შეიპარა სახლშიო. რომ ტერეზა ხანდახან მაიორ თემბრიყაშვილს მოჰყავს თავისი მოტოციკლეტით და არ მინდოდა. — თუ კიდევა გაქვს რამე მოსაყოლი. ეჭვი ეპარებათ ტერეზას ჩვენებაში. გვიან ღამით რაფიკას ფანჯრის ქვემოთ იდგა სიბნელეშიო. — თქვა და უშაქრო ჩაი მოსვა. თორემ. რომ მცოდნოდა. — თამაზამ ფინჯანი ფანჯრის რაფაზე ჩამოდო. ან ფული უნდათ. შეადარეს ხაიმას ფეხსაცმელებს და დაემთხვა. ის ვიღაცა კი ფიქრობენ. როგორც დაასკვნეს. იქ კარგა ხანს მდგარა. ტატიანამ დააბოზა. — ეგ სისულელეა. წავალ-მეთქი. ეზოში გაფენილი სარეცხიდან პირსახოცი ჩამოხსნა. რაფიკას რომ დაემუქრა. ხაიმას ბიძებისაგან ფული ჰქონდა აღებული და რატომ არ დაუჯერებდა?! თემბრიყაშვილის გახეთქილი თავი რაში ენაღვლებოდა. შევფეთებოდიო. ბევრს ნიშნავს. — მერე-მეთქი? — ხოლო რაც შეეხება ტროკადეროს. ხაიმამ შამპანურის ბოთლი თავზე გადაამტვრია. — გააგრძელა თამაზამ. მოჰყევი. — გააგრძელა თამაზამ. რომ დაიჯერონო. — ბნელოდა. იმ დღეს. ქურდი მეგონა და იმიტომ ჩავუშვი ბოთლი თავში. არადა. სად წავიდა? — მერე გაჩერდა და ჩაფიქრდა. იმ დროისათვის ცოცხალი იყო. რაში იყო საქმე: გასული ზამთრის ერთ ღამეს. ნაღდად რომელიღაცამ გააყოლა ხელს. — მოსამართლემაც დაუჯერა. რა თქმა უნდა. — იქნებ დილისათვის ტერეზასთან მიხვიდე და ჩემი ტანსაცმელი წამოიღოო. ნაწვიმარი იყო და მიწას კარგად აჩნდა. არ უშვებენ. ესე იგი. ტერეზას ველოდებოდიო. — ტერეზამ დაადასტურა ხაიმას ჩვენება. ახლა მე გეტყვით. — მერე ხაიმა ყასაბი ბუთურას ცოლმა. ეგ ყველაფერი ერთად. ალბათ ტერეზას ელოდებოდა-მეთქი. მაგრამ ჯერჯერობით მაინც იქა ჰყავთ. გამაღვიძა და მთხოვა. — მთელი ყუთი ნატეხი შაქარი მქონდა. წელზე შემოიხვია და სიცივისაგან აძაგძაგებული ჩემთან ამოვიდა სხვენზე. — წუხელის გრანტიკა და ცეპიონა იყვნენ ჩემთან. ვიღაცას ელოდებოდაო. რომ ან შენ იყავი. ეს ნაბოზვრები კაცმა სახლში არ უნდა შემოუშვაო. — იმ ღამეს. მილიციის მაიორს ასეთ რამეს როგორ ვაკადრებდიო. ანდა ვინმე სხვა. რესტორანი გვიან დაიკეტა. — ასეც ამბობს. ვინ იყო. თან ჭიქაში ცხელ წყალს ასხამდა. ნავთის გემო აქვსო. იქ სიბნელეში კი იმიტომ ვიდექი. ქუთაისში წასულა და იქაურ ძველ ბიჭებთან ერთად რესტორანში მთელი ღამე . მერე ფანჯარაში გადახტა. სასამართლოზე კი განაცხადა. ხაიმა ქუჩაში დამხვდა და მერე დილამდე ერთად ვიყავითო. — საქმე იმაშია. სახლში სამი საათისათვის დავბრუნდი ტაქსით. რომ რაფიკა ღამის სამ საათამდე თურმე მეზობელთან ნარდს თამაშობდა. როგორც ჩანს. მთვრალი მაიორი თავზე დაადგა საწოლში ტერეზასა და ხაიმას და სანამ აღშფოთებას მოასწრებდა. ესე იგი. — საზიზღარი ჩაია. კედლის ძირში ფეხსაცმელების ანაბეჭდები ნახეს.

შენ რას იტყვიო? მე რა უნდა მეთქვა. თუ გინდა. სურენას ადგას თავზე. რომ წამოუარა. თემბრიყაშვილს სახე უცინოდა. არც გამკვირვებია. ეს მეორე დღეს გავიგეთო. გული ცუდადა აქვს. მანუშაკა ეს დღეები სულ თავზე ადგას. — თვალებში მოწოლილი ცრემლები თავსაფრის კუთხით მოიწმინდა. რომ ვწყევლიდი. მანუშაკა სახლში არ დამხვდა. ვიწრო ოთახში გამომძიებლის წინ დამსვეს სკამზე. თუთის ხესთან ფარდულის სახურავი ჩანგრეული იყო. როგორც ემართება ხოლმე. თამაზასაგან მანუშაკასთან წავედი. — პირველ ტრავმატოლოგიურ საავადმყოფოში წევს. რატომ იქნებოდა კარგი. — ახლა გული მწყდება. რა მოხდა. იჯდა იქ და ტიროდა. მაგ ალიბის უკან რაღაც უნდა იმალებოდეს. საღამოს საკნიდან ამომიყვანეს და პატარა. ავიჩეჩე მხრები. — საავადმყოფოშია. ჩემ წასაყვანად რომ იყვნენ მოსულები. — როგორ-მეთქი? . ამხედა. ჩვენი უბანი ბოზებით იყო სავსე. სამი საათიც არ იყო გასული. მერე სამზარეულოში შევედით და მაგიდასთან ჩამოვსხედით. ამიტომ თავიდან ყურადღება არ მივაქციე. ეჭვი არ შემპარვია. თითქოს უხაროდა ჩემი დაჭერა. კარგი იქნებოდა. სახლში გვიან ბრუნდებაო. ექიმებს უთქვამთ. ხაიმაზე თქვა. ძაღლები ახლდნენ. — სურენას რა მოუვიდა-მეთქი? — იმ დაწყევლილი თამაშის მერე თუთის ხეზე ავიდა. არც მე მიმიცია მაშინ მნიშვნელობა. — არადა. შეშინებული და დაბნეული მეჩვენა. ეზოში რომ შევედი. — შენ ადგილას მეც ასე მოვიქცეოდიო. მაგრამ მე სწორედ ეგ დემონსტრირებული ალიბი მაფიქრებს. — მითხრა სუსანა დეიდამ. ალიბი აქვს. ადრე რომ გვცოდნოდაო. ფეხი რომ მოურჩება. მოდი. გამომძიებელი ახალგაზრდა კაცი იყო. აღარ დაუზუსტებია. დამხედა და ბრიყვად ჩამთვალა. — საწოლი ოთახის კარი ფრთხილად შეაღო. მე არ ვიცოდი. შევამჩნიე. მერე ფსიქიატრებთან მიიყვანეთ და უმკურნალეთო. ვიცოდი. იმ დღის მერე წევს საწოლში. სამწუხაროდ. თურმე იმ სულწაწყმენდილს სამას მანეთზე შესთანხმებია. ელიკო ექთანი ყოველ საღამოს აკითხავს და ნემსებს უკეთებს. ნერვიულობას კინაღამ გადაჰყვა. რაც გამოვჩნდი და მომაგნეს. მაგრამ ჩვენ. ამ დროს დავინახე ფანჯრიდან ეზოში შემოსული მაიორი თემბრიყაშვილი. — დანანებით გადააქნია თავი. შეხედეო. სურენას ამბავი აწუხებდა.ქეიფობდა. გარიკას ბალიშებიდან გრძელი ცხვირი ჰქონდა ამოყოფილი და ეძინა. გადმოხტა თუ გადმოვარდა. მერე არ ვიცი. რაში იყო საქმე და ვიფიქრე. — რაც შეეხება საწყალ გარიკას. ფარდულის სახურავზე დაეცა და ფეხი მოიტეხაო. საშინელ ხასიათზე ვიყავი.

რა უნდა ქნა? არ დაგიმალავ. მზისაგან როგორა ვარ გარუჯული-მეთქი?! — მზე ყველგან არისო. — თან ჩაფიქრებულმა დაამატა: — თარიღები არ გამოგრჩესო. — ხომ ხედავ. საკანში ხუთი კაციდან სამი ჩვენი უბნელი იყო. სიგარეტი მომაწევინა და ანეკდოტს მომიყვა. — იქ წასასვლელი ფული ვინ მოგცაო? — დეზერტირების ბაზარში ქალის პორტმანი ვიპოვე. რუსეთი მენახა და დავაწექი იქით-მეთქი. — მე აქ არ ვიყავი. კალმისტარი და ფურცელი აიღო და წინ დამიდო. სამასი მანეთის გულისათვის ხომ არ მოვკლავდი კაცს-მეთქი. აბა. თავი უნდოდ გადააქნია. მოვუყევი. ყოველთვის მინდოდა. სადაც ვიყავი და რაც ვნახე. — როგორ და ყელს გამოვჭრიდი იმ ნაბოზვარსო. შემომხედა და თვითონ გაიცინა. აქ ხომ არ იპოვე სადგურის ბაქანზეო. — მატარებლის ბილეთი ამოვიღე და წინ დავუდე. ამ დილით ჩამოვედი რუსეთიდან-მეთქი. შენი საქციელი ჩემში პატივისცემას იწვევსო. შიგ ორასი მანეთი იდო. კინაღამ დავუჯერე. დამაშტერდა. — აბა. თუ კაცი ხარ და თავმოყვარეობა გაქვს. ისე გამიკვირდა. გაეცინა. დაწერე. დახედა და დაფიქრდა. აბა. გაცინება ვერ მოვახერხე. — რატომ-მეთქი? — როგორ თუ რატომ? როცა ქალი გიყვარს და იმ ქალის პატიოსნების შესანარჩუნებლად ვიღაც ნაბოზვარი სამას მანეთს მოითხოვს. როგორ მოიქცეოდიო? — ფულს შევაგროვებდი. ვიპოვე-მეთქი. მერე მატარებლის ბილეთზე თითი დააკაკუნა. — შენ რომ აქ ყოფილიყავი. — ეს ბილეთი საიდანა გაქვსო? — როგორ თუ საიდანა მაქვს? სოჩაში ვიყიდე-მეთქი. ისეთი გამომეტყველებით მითხრა. — პორტმანი იპოვე თუ მოიპარეო? — როგორ გეკადრებათ. მეორე დღეს ფოტო გადამიღეს და ისევ საკანში დამაბრუნეს. ხაიმას შესახებ მითხრეს. — აქ სულ ორი დღე . — ეგ რაც მომიყევი. კარგად გაიხსენე.

ჰყავდათ და მერე ქალაქის ცენტრალურ იზოლატორში გადაიყვანესო. — დაიძაბნენ და ყურადღებით მაკვირდებოდნენ. — ასე რომ. ასე იყო. იქ ვერ შევხვდი. ერთმა თქვა. ყველაფერი რიგზეაო. ცოტა ხნის მერე. ჩანთაზე რომ მითხარით. — დარწმუნებული ხარო? — დაჯერებას არ ჩქარობდა გამომძიებელი. ვიწექი გაპრიალებულ ნარზე და ვნერვიულობდი. მთელი კვირა არავის გავხსენებივარ. ცარიელი ჩანთით უკან არავინ ბრუნდებაო? — გავახსენე ისევ. გახარებული გამოვვარდი ქუჩაში. — კი. — კი. მე რომ ჩემი ბილეთი დავუტოვე-მეთქი? — გავახსენე მოსკოვის მატარებლის გამცილებელს. გარეთ არ გამოდიოდა. მარტო ის მიხვდება. იმ ღამეს გამოსჭრეს ყელი რაფიკას და ამიტომ გამცილებლის ჩვენებას გადამწყვეტი მნიშვნელობა ჰქონდა იმის დასადგენად. . — იქ თუ იყავი. ბოლოს ამომიყვანეს და გამომძიებლის ოთახში მატარებლის გამცილებლების წინ დამაყენეს. მე სამივე ვიცანი. ვისაც ასეთი რამე გამოუცდია. მერე ბაქოს მატარებლის გამცილებლის ჯერი დადგა: — ამ ბიჭმა ლენინგრადამდე იმგზავრა. თუ სად ვიყავი იმ დროს. ვერ ვიხსენებო. ვის ფარდულშიც ღამეს ათევდი. მე რომ მატარებელში ტროკადერო დამესიზმრა. — მითხრა. ოთხი ნომერი ავტობუსი დავინახე. ყვავილების მაღაზიას რომ გავცდი. მძღოლი მიცნობდა და გამიჩერა. — გახსოვთ. ყველაფერი რომ მორჩა. მაგრამ ისინი თავიდან თითქოს სიფრთხილეს იჩენდნენ. მაგრამ სად მინახავს და როდის. მძღოლმა კარი გააღო. საქართველოდან თუ რუსეთიდანო? მეორე დილით მორიგე კაპიტანმა საკნიდან გამომიყვანა და. ეს ბიჭი ნამდვილად მგზავრობდა ჩემი მატარებლით ამ ორი კვირის წინ და სოჩაში ჩავიდაო. ახლა რომ გაცვიაო. შენი ფოტო იმ ქალს ვაჩვენე. ყელი სტკიოდაო. ყველას როგორ დავიმახსოვრებთო. ეგ გამცილებლები რაღაში გჭირდებოდა-მეთქი? — ხომ უნდა დამედგინა. ძრავამ წყალი აადუღა და გავჩერდით. სულ კუპეში იჯდა. — თავისუფალი ხარო. — ათასობით მგზავრი გვყავს. ჩავიდა და კაპოტი ახადა. ჩემს გულში რაც ხდებოდა. ასე რომ. — გახსოვთ მოხუცი კაცი. მაშინაც ეს ხალათი გეცვა. საიდან მოხვდი იქ. განვედ სატანას რომ ყვიროდა. — სამი დღის წინ სოჩაში ვიყავი ჩასული. აღმართში მოღოღავდა. აბა. სკოლასთან ახლოს. ბოლოს. სოჩის მატარებლის გამცილებელმა თქვა: — ნაცნობი სახე აქვს. გილოცავ. იმ გამომძიებელმა მითხრა. თვალები მოჭუტა და შუბლზე ხელი მოისვა.

გარიკას ამბავი ვიკითხე. მანუშაკა სახლში არ დამხვდა. თუ არ გაუარა. — რაცა გაქვს. ბარემ მივალ და ატესტატს ავიღებ-მეთქი. — ესე იგი. სახურავზე გავიტანე და მტრედებს დავუყარე. — მარტო შენია დარჩენილი. — აქა ვარ. — ამდენი რა უნდა ჭამოო? — დაამატე-მეთქი. თავისუფალი ვარ-მეთქი. მერე პური დავფშვენი. ძალიან კარგიო. სამი მანეთი ამოიღო ჯიბიდან და გამომიწოდა. ეგ ახალი ბომბის გამომგონებელი არ არისო. — გადავწყვიტე და მეც ჩამოვედი. — საღამოს ამოდი და მოგცემო. — მორჩა. გახსნა სეიფი. სხვის ბიჩოკებს ვეწეოდი. მაგის სიცოცხლეს რა აზრი ექნება? უნდა იდოს კუნძივით. რა ქნას. — ყველამ წაიღოო. დაგიჯერეს. ნაწყენი ვიყავი. მომეცი. ხუთი მანეთი დამიმატა. დავხედე და. ატესტატი თაროზე დავდე. იქ ერთხელაც არ მომაკითხა. გამოიღო ატესტატი და მომაწოდა. ახლა ასეა ჩვენი საქმეო. — ეს არ მეყოფა-მეთქი. ტყუილა გაგაწვალესო. ჩემი დანახვა მაინცდამაინც არ გაჰკვირვებია. — ფული დამიბრუნე-მეთქი. გამოგიშვებდნენ. მშია-მეთქი. თან . იქიდან წამოვედი და მამაჩემს მივადექი. — ხელების კანკალი დაეწყო. — მითხრა კანცელარიაში მდივანმა ქალმა. — ვიცოდი. — გავიფიქრე კმაყოფილებით და შარვლის უკანა ჯიბეში შევინახე. — დახარა თავი და საქმიანობა განაგრძო. ორი პური ვიყიდე და სხვენში ავედი. — ესეც ასე-მეთქი. — საავადმყოფოშია. 11 სუსანა დეიდა ეზოში სარეცხს ფენდა. სურენას ადგას თავზე.

. — თუ გავიგე სად არის. რომ ძალიან კეთილი გული ჰქონდა. — როგორ მეცოდება რაფიკაო! — წამით ჩაფიქრდა და დაამატა. ხომ ვიცოდი. პალატაში სურენას გარდა კიდევ ხუთი ავადმყოფი იწვა. თავი გვერდზე მიაბრუნა. დაფიქრდა. — რომ ვუყურებ. გული მერევაო. გაწითლდა. აშკარად გაუცხოებული მეჩვენა. სურენა ამბობს. — ახლავე გამოვალო. ზოგს ხელი ეკიდა გირებზე. — მითხრა და თვალებში ცრემლები მოაწვა. ვეტყვი-მეთქი. ტრამვაით გადავიარე ხიდი და ტრავმატოლოგიურ საავადმყოფოსთან ჩამოვხტი. — შენც დაგავიწყდება-მეთქი. ზოგს — ფეხი. შიგ შევიდე და თავი მოვიკლაო. — თავზე ხელი გადავუსვი და ვაკოცე. სურენამ დამინახა თუ არა. თუ ქიტიას სასაუზმეში დიდი თეფშით ხარჩო დამედგა წინ და კოვზი მომემარჯვებინა. რომ დამინახა. ერთი პირობა შევყოყმანდი. მანუშაკა ვნახო-მეთქი. — აღარ მინდა ჩვენს უბანში ცხოვრებაო. — მითხრა და ტუალეტში შევიდა. მანუშაკა დერეფანში შემომხვდა. რაც გავიგონე? — მაგრამ მაინც არ მესიამოვნა. რაში გჭირდება-მეთქი? — მე არაფერში. პირდაპირ მანუშაკასთან წავსულიყავი საავადმყოფოში. ხელი არ ჰქონდა ნახლები. სავსე სუდნო მოჰქონდა. — ეგ დამპალი მოშორდეს აქედანო! — უბრძანა მანუშაკას. — გადავწყვიტე ბოლოს. — ერთი თვის მერე არავის არაფერი არ ემახსოვრება. კინაღამ წამომცდა. მაგრამ არაფერი მითქვამს.სამტრედეს ვათვალიერებდი. — რატომო? — შეწუხდა მანუშაკა. როგორ მოვქცეულიყავი. — ჯობია. — მაგრამ შევიკავე თავი. — მე ხომ მემახსოვრებაო. უნდა ვიპოვო ეგ კიდობანი. ცოტა ხნის მერე მანუშაკაც გამოვიდა. გამოვედი დერეფანში და ფანჯარასთან გავჩერდი. — აბა. მაგრამ მერე რაც მითხრა. ფეხი რომ მომირჩება. იმან მართლა დამაბნია. გავბრაზდი. დაბლა ის ჭუჭყიანი ფანერა ისევ ისე იყო ჩაჭედილი ჩარჩოში. რა არისო? — არა. სხვანაირად როგორ უნდა ამეხსნა. — ეგ დამპალი ეგო. არ ვიცოდი. — ნოეს კიდობანი თუ იცი. დამშვიდდი-მეთქი.

გარდა იმისა. მეც არა მჯეროდა. საღამოს. ჩემთვის ამ ამბავში არაფერი იყო არც ახალი და არც განსაკუთრებული. საავადმყოფოში. მანუშაკა დაბნეული და დათრგუნული იყო. არ დაიხრჩოო. სანამ ახლოს მივიდოდი. სიმართლე გითხრათ. თითქოს რაღაცა დამალა. ტყუილა დაიჭირესო. ორი თეფში ხარჩო გამოვცალე და მერე გოგირდის აბანოში შევედი. ხაიმას სადარბაზოს წინ ხალხი იყო მოგროვილი. ჩავწვები ახალ ქვეშაგებელში და ხვრინვას გავუშვებ-მეთქი. ხაიმაზე რომ ჩამოვარდა ლაპარაკი. დიდხანს ვიწექი აუზში და რაფიკაზე ვფიქრობდი. — ბიჭი. იმ ადგილას წამავლო ხელი. იქ. შენთან ამოვალ სხვენზე და შენს ახალ ქვეშაგებელს ვნახავო. — ხო. მანუშაკამ თქვა: — ეგ არაფერ შუაშია. მანუშაკას არ გამოუვლია. საავადმყოფოდან ორთაჭალაში წავედი. ეზოში პირი დავიბანე და ქუჩაში გავედი. — ალბათ სურენამ აურია და ვერ დატოვა. — ვივარაუდე. ერთი საათი დავრჩი იქ. შენი დედაც-მეთქი. რომ რაღაც იცოდა და არ თქვა. — ვფიქრობდი და ასეც მოვიქეცი. — გამოგიშვესო? — მკითხა ცეპიონამ. მომეჩვენა. საძაღლეთში წესიერად ერთი ღამეც არ მძინებია. მაგრამ ასე რომ იყო დარწმუნებული. ამან ცოტათი გამაკვირვა. წამოსვლისას დამპირდა. — იქ რა ხდება-მეთქი? . — შენ რა იცი-მეთქი? — ვიციო. მეორე დილის თორმეტ საათამდე თავი არ ამიწევია. — ნეტა ვინ დაბრიდა ის ნაბოზვარი-მეთქი? — რაფიკას მსგავს ავტორიტეტებს იმ დროს თბილისში ხშირად ბრიდავდნენ. წინ პირველი გრანტიკა სარკოზიანი და ცეპიონა ბარათაშვილი შემომხვდნენ. ამოვედი აუზიდან და ჩავიცვი. აქ როგორ ვიდგებოდი-მეთქი. ან ძალიან გვიან დაბრუნდა და პირდაპირ სახლში წავიდა-მეთქი. საავადმყოფოდან თუ ძალიან გვიან არ დავბრუნდები. — ავალ სხვენზე. მერე მეტეხის ხიდთან ავტობუსს დავუწყე ლოდინი. რომ მე და ხაიმამ ვიშოვეთ შარი. ასეთ საქმეში რომ გაერეოდა. ლაპარაკის დროს სიტყვებს ყლაპავდა. მაგრამ მანუშაკას რა უნდა სცოდნოდა? ჩამეძინა და ვიღაც პიდარასტმა დაბლა. არა სჯეროდა. — ხელი გასწი. — გილოცავო! — გრანტიკამ მხარზე დამკრა ხელი. თვალები მეხუჭებოდა. სასაუზმეში. აბა.

— მითხრა გრანტიკამ. მაგრამ ეგ არავის არ სჯერაო. ბიჭო. დაყარეს გზაზე და საბარგო მანქანა გადაატარეს. მეთქვა. თვლიდა რომ ასეთ დროს მწუხარე გამომეტყველება უნდა ჰქონოდა. რომანოზა ერქვა და მთელ ქალაქში ერთ-ერთ საუკეთესო მოჩხუბრად ითვლებოდა. — რას ამბობ-მეთქი? — მცხეთის გზაზე ნახეს დაბრედილები. . — ხედავ. რომ საბარგო მანქანა დაეჯახათ. — ესე იგი. — ძაღლები ამბობენ. — რა იყო. — არაფერ შუაში არა ვარ. შემეშვნენ-მეთქი. რომ ძია ჩარლიკა გამოჩნდა. ზოგი გადაკოცნა. — გვამებს ხრწნა აქვთ დაწყებული და საშინელი სუნი დგასო. ტროკადერო ებრაელებიდან ბევრს იცნობდა. სულ ცოტა ორმოცდაათი კაცი მაინც იყო იქ. უხერხულად გავიჭყანე. რაც გავიგე. გვერდით ძვალმსხვილი. იქვე. ტროკადეროს მარჯვენა ხელი იყო. — ხვალ ავალ-მეთქი. მინდოდა. რომ ვეუბნებოდი. თითქოს პატივისცემას კარგავდნენ. ვის უღიმიო? შემომესმა და თავი ავწიე. ჩემდამი ინტერესს კი არა. უცებ სიჩუმე რომ ჩამოვარდა. ქერა ბიჭი მიჰყვებოდა. — მაგრამ ვერ მოვასწარი. რომ გამშორდნენ. — ხაიმას ბიძები მოასვენესო. მივეყუდე კედელს და შვებით ამოვისუნთქე. — ისეთი დარწმუნებით დაამატა გრანტიკა სარკოზიანმა. მიზეზი კი ის იყო. ჩემგან სულ ორ ნაბიჯში. იმის გარდა. — წამების დროს შემოაკვდათ. მშიოდა და ზევით ასვლა გადავიფიქრე. ყველაფერი შეიძლებოდა წარმომედგინა. ზოგს ხელი ჩამოართვა. — უმეტესობას სახეზე იმედის გაცრუებას ვატყობდი. ჩემ წინ ტროკადერო იდგა. საფრთხე განახევრდა-მეთქი. — ჩვენ ეს საცოდავები სამი დღის წინ გამოვუშვით. ჩაჭყლეტილი ცხვირის გამო. ცეპიონამ კიდევ უფრო შეწუხებული სახე მიიღო. იმ ბიჭს. უკვე წასვლას ვაპირებდი. ხელებზე და ფეხებზე ფრჩხილები არც ერთს არა აქვსო. — გააგრძელა ცეპიონამ. გზა განაგრძო. ამბობდნენ. მენავთე დიტრიხას გვერდით გაჩერდა და დანანებით დააქნია თავი. ვისაც ჩემი ამბავი აინტერესებდა. ეს რა ცუდი ამბავი მოხდა-მეთქი. შეერივნენ ხალხს. სახე წიხლის ჩანარტყამს უგავდა. ნეტა რა უნდოდათ მცხეთაში. ვერ იცნობ. — ისე არიან გამხდრები. თითქოს საკუთარი თვალით ჰქონდა ეს ყველაფერი ნანახი. ეს მხარე მოიხსნა. რატომ პირდაპირ სახლში არ წამოვიდნენო.

იფურთხებოდა და ავადმყოფებს აგინებდა. ბოლოს ერთმა ავადმყოფმა ჭიქა ესროლა და წარბი გაუხეთქა. — თან არა მაქვსო. მანუშაკას დაღილობისაგან სიარული უჭირდა. მაგრამ უცნაური ის იყო. მერე ბოლო ტრამვაით გადმოვიარეთ ხიდი და აღმართს ავუყევით. — აჰა. დილით დაფეთებულმა გამაღვიძა. აიღე და მომშორდი. დიტრიხა კმაყოფილი დარჩა. — დარჩიო. — ის რვა მანეთი სულ დახარჯეო? — ეგ არ არის შენი საქმე. ჩემი ფული დამიბრუნე-მეთქი. არც ისინი რჩებოდნენ ვალში დაიყო ერთი ამბავი. ამან კარგად იმოქმედა. ამ საქმეს გამოიძიებთ და დამნაშავეებს დასჯითო. ყურადღების ღირსად რომ ჩათვალა და მიელაქუცა. ჩამომიტანე-მეთქი. ორ-სამ კაცს კიდევ გამოელაპარაკა და გაქრა. — ჩემი ფული დამიბრუნე-მეთქი. იქ ვიყავით. ყველას გაეცინა. კაკებეს კაპიტანმა. მაგრამ ამას ძია ჩარლიკაზე არ უმოქმედია. რომ — როგორა ხარო? — მკითხა. მისი ნათქვამი თითქოს არავინ დაიჯერა. — მთხოვა მანუშაკამ და მეც დავრჩი. სურენა ძალიან აგრესიული იყო. წავედი და ფუნთუშები მოვუტანე. — მამაჩემი კვდებაო! სწრაფად ჩავიცვი. რომ ხალხში ერთგვარი დაბნეულობა მაინც გამოიწვია. შიოდა. ვინც ახლოს იდგა. — დარწმუნებული ვარ. ქიტიას სასაუზმეში კარგად ვჭამე და მერე მანუშაკას სანახავად წავედი საავადმყოფოში. გავედი მოედანზე და მამაჩემს მივადექი. გარიკას და სუსანას ეძინათ. მანუშაკა თვალებდაწითლებული დამხვდა. წყალს ვასმევდი და სუდნოები დამქონდაო. სანამდე ჩაეძინებოდა. თუ მაიორმა. ნუ მაცდენო. მხრებზე შევისვი და ასე მივიყვანე სახლამდე. ამოიღო ათი მანეთი და გამომიწოდა. რა მექნა? დავანებე თავი. — წადი. — საღამოს ამოდი და მოგცემო. — ახლა მჭირდება-მეთქი. . — მორიგე სანიტარი არ მოვიდა და მთელი ღამე ავადმყოფებს მე ვემსახურებოდი. დაწყნარდა და ხასიათი იმდენად გამოუკეთდა.

სუსანა დეიდას გაახსენდა. . გვამები გასინჯეს და დაასკვნეს: ერთმა ვენები გადაიჭამა და სისხლისაგან დაიცალა. მინდოდა მისვლა. რომ იმ ღამით თვალიც კი არ მოუკრავთ ერთმანეთისათვისო. — საღამოსათვის გნახავ-მეთქი. ბოლოს საჭმელს რომ ვჭამდით. სუსანა დეიდა ხელოვნურ სუნთქვებს უტარებდა. ეს არაა საკმარისი. გავაგრძელე გზა. ხაიმას დეიდაშვილმა მითხრა. ექიმმა გარიკას ნემსი გაუკეთა და რეცეპტი გამოწერა. მოკლედ. ეს სუნი ზევით. — გაინძერითო! — დაგვიყვირა. მანუშაკას დავპირდი. მივიდოდი. ახლობელია ხაიმასი და ცდილობს. არაფერი არა აქვთ ხელში. — რა ღორი კაცია-მეთქი. — გასაპარსი ხარო. გარიკას თვალები დახუჭული ჰქონდა. — ებრაელი ექიმები იყვნენ. უკან რომ მივბრუნდი. აქა ვარ-მეთქი. შემომხედა და თვალი ამარიდა. — ხვალ დილით მეზობლებში იქნებ სკამები მოაგროვო. დაეხმაროს. მერე დამაკვირდა და. სულ ცოტა. დაფჩენილი პირიდან დროდადრო სტვენისმაგვარი ბგერები ამოსდიოდა. მოედნის კუთხესთან ფული დავთვალე. საგზაო შემთხვევა არაფერ შუაშია. კედელთან იდგა. ფული უნდათო. სურენას მივხედოო. — მერე მანუშაკას ჰკითხა: — შენ რას იზამო? — ხაიმას რომ ასაფლავებდნენ. როგორ მივიდე? გარიკას რა ვუყო? ვერ დავტოვებო. შვიდი მანეთი მქონდა დარჩენილი. არაა გამორიცხული. ასე რომ. ცოტა ხანში ჭიშკარს სასწრაფო დახმარების მანქანა მოადგა. რომ იქ. — გავიფიქრე. ნახევარი ჭიქა წყალი დალია. ბინაში კიდევ უფრო მძაფრდებოდა. მაგრამ ახლა მირჩევნია. იმის გარდა. მაგრამ რა უნდა ვქნათ. გავიქეცი და საბავშვო ბაღიდან ტელეფონით სასწრაფო დახმარება გამოვიძახე. მამაჩემი იჯდა და ჯღანებს აკერებდა. ასე გავიდა ის დილა. გარიკა უკეთ დამხვდა. სად უნდა ვიჩივლოთო? — მე თუ რამეში გამოგადგებით. ახლოს აღარ მივედი. მაგრამ მიზეზად ჰყოფნით. მეორეს კი გული გაუსკდა. სუსანა დეიდამ ფული მომცა. ცხვირის ნესტოებს მწვავდა. — კარგად გახდები და გამპარსავ-მეთქი. ტერეზასი არა სჯერათ. თან ლეშის მოტკბო და მძაღე სუნიც ემატებოდა და გული კინაღამ ამერია. მერე ხაიმას შესახებ ვკითხე და მითხრა: — ძაღლებთან გვქონდა შეხვედრა. ოცი სკამი მაინც იქნება საჭიროო. მაგრამ აბა. სიმართლე გვაინტერესებდა და გავარკვიეთ. წავედი აფთიაქში და წამლები მოვიტანე. — და წამოვედი. კიდევ ხო. — ხვალ ხაიმას ბიძების გასვენებაა. — მითხრა. ხაიმას სადარბაზოში ადეკალონის საზიზღარი სუნი იდგა.

დიდხანს იყაყანეს და ბოლოს ერთი კუბო სასაფლაოზე წაასვენეს. არის წყნარად. მაგრამ მერე გავიგე. — მითხრა მდივანმა გოგომ. მათი მიცვალებულის კუბოს ქვეშ თუ სხვა რჯულის კაცი გაძვრებოდა. — თუ კარგად დახატავ. სანამ იმ სხვა რჯულის კაცს არ მოაბრუნებდნენ და. მერე — უმცროსს. ცუდი სიტუაცია შეიქმნა. იქ აღარავინ იყო და ჩვენც მოედნისაკენ გავუყევით. მოულოდნელად ვიღაც. ხითხითებდა. ასე ოცი წლის ბიჭი გაქანდა. არ გაუშვათო! — ოცი კაცი მაინც გაეკიდა. — სურენას რაღაც ნემსი გაუკეთეს. ძალით თუ ნებით. კატაფალკი მოედანზე იდგა. — დაიჭირეთ. იქ რომანოზა ელოდებოდათ. ჩამიარეს წინ და მოშორებით. საღამოს მანუშაკას მივაკითხე საავადმყოფოში. ვიღაც თავხედის სულელური საქციელის გამო. გავიგე. მიცვალებულს აღარ მარხავდნენ. მაგრამ ვერავინ ვერ დაეწია და გაქრა. ბოლოს ებრაელებმა კუბოები გამოასვენეს შენობიდან. მაგრამ ხელი ვერავინ წაატანა. კუბოს ქვეშ უკან არ გააძვრენდნენ. ძალიან ბევრმა ხალხმა მოიყარა თავი. გამოცდები როდის იწყებოდა და ატესტატის გარდა. წევს და ჭერს მიშტერებიაო. რაშიც იყო საქმე: ხაიმას თემის ებრაელებს წესად ჰქონიათ. . მიგიღებენ. ჩემი აზრით. რომ იცოდე. — ჯუდე. რა კარგად ვგრძნობ თავსო. აფთიაქის წინ. იქიდან სამხატვრო ტექნიკუმში წავედი. მეორე კი ისევ უკან შეიტანეს შენობაში. შვიდი თუ რვა ჯანიანი ბიჭი მოჰყვებოდა. თვალის დახამხამებაში მოიტოვა უკან იქაურობა. რა საბუთები იყო საჭირო. მოახერხა და გაძვრა უკანა კუბოს ქვეშ და მოკურცხლა. ისევ ზურგზე აკიდებული მივიყვანე ჭიშკრამდე. ოცი სკამი ვინათხოვრე და სადარბაზოს პირდაპირ. წინ უფროს ბიძას მიასვენებდნენ. კარგ ხასიათზე დამხვდა. სადარბაზოდან მარჯვნივ გაჩერდნენ. დილით მეზობლებში ჩამოვიარე. პრობლემა არ გექნებაო. ხმას არ იღებს. გამოსვენებამდე ნახევარი საათით ადრე ტროკადერო გამოჩნდა. ტროტუარზე გავამწკრივე. ატყდა ყვირილი. ფუნიკულიორზე ასასვლელი ტრამვაის სადგურიდან არ იყო შორს. მჭიდროდ შემოერტყნენ ირგვლივ და ქუჩას გაუყენეს. იმდენი ვინმე ეცადა. მე და ცეპიონა ბარათაშვილმა სკამები პატრონებს ჩამოვურიგეთ და ისევ ხაიმას სახლთან რომ მივბრუნდით. ასეთი აურზაურის ატეხა არ ღირდა. თავიდან ცოტა გაკვირვებული ვიყავი. ხალხმა რომ დაიწყო მოსვლა. იმ საღამოსაც გვიან დავბრუნდით. — მთავარი ხატვაა. ის სკამები მოხუცებითა და ინვალიდებით თანდათან შეივსო. ქუჩის მეორე მხარეს.

იაფიანი სასაუზმე იყო. — ტროკადეროს უნდა შენი ნახვაო. ყველაფერში ტროკადეროს ბაძავდა და სულ წარბშეკრული დადიოდა. — იმ ნაბოზვრებმა დარეკეს. ფულს ითხოვენო. ზედ ტელეფონი და საანგარიშო ჩოთქი იდო. ფანჯარასთან ვიდექით. ეს სახელები გაგონილი მქონდა. — ვარ რა- მეთქი. გაბრაზებულ მარჩელო მასტროიანს ჰგავდა. ორსართულიან შენობას მივადექით. ოთახში ხის მაგიდა იდგა. მაგათი მოწყობილია ეგ საქმეო. ბალს ვჭამდით და კურკებს ეზოში ვაფურთხებდით. დამინახა და. — ვინ არიან-მეთქი? — კუკიელები. — მე რაში გჭირდები-მეთქი? — მე მგონია. — ნეტა ამან როგორ მომაგნო აქ-მეთქი? — გამიკვირდა. — რა უნდა-მეთქი? — თვითონ გეტყვისო. მხარზე ხელი დამკრა. მაგიდასთან ტროკადერო და კუსა ისხდნენ. იქ. ის კუსა ტროკადეროს ნათესავი იყო. ნესტისაგან კედლებდაბრეცილ. პირველ სართულზე. შეიგინა. იმ დღეს მომხდარ ამბავს ვუყვებოდი. ჩომბე და ხიხონა. — მანქანაში დაგელოდებიო. ცოტა ხანში მეტეხის ხიდი გადავიარეთ და სანაპიროსაკენ მარცხნივ ჩავუხვიეთ. მხრები ავიჩეჩე. — დამიძახა. უნდა შევხვდეთ. ტროკადერომ გამიღიმა და რომ დავჯექი. ეს საქმე შენც გეხებაო. მთებიდან ქალაქში ჩამოსულიყო ბედის საძიებლად. მაგრამ ნახვით არც ერთი არა მყავდა ნანახი. — როგორა ხარო? ასეთ ყურადღებას ათასში ერთხელ თუ გამოიჩენდა და მესიამოვნა. ამ დროს ჭიშკარში ტოლიკა გამოჩნდა. — ამას არ ვაპატიებო. გავიარეთ ნახევრად ჩაბნელებული დარბაზი და პატარა ოთახში შევედით. — რა უნდა გავაკეთო-მეთქი? . 12 საღამოს მანუშაკასთან ვიყავი მისული საავადმყოფოში. კარგი გარეგნობა ჰქონდა.

მოწმე იყო საჭირო. სულ ერთი წამით. — ის ადგა და გავიდა ოთახიდან. ხაიმა და ტერეზა რომ ნამდვილად შეხვდნენ ერთმანეთს. — უთხრა დაბალი ხმით. — თქვა და კუსას მიუბრუნდა. — მიდი. — ნეტა რაში სჭირდება ჩემი გვერდზე დგომა? ხალხი მაგას რომ ჰყავს. რაც გავიგონე. ტროკადერომ სწრაფად აიღო ყურმილი. ეს მეგობრული დამოკიდებულება ცოტათი მაფრთხობდა. — რამეს ხომ არ დალევო? — მკითხა მერე. მე რა შუაში ვიყავი?არ ვიცოდი. — მითხრა ტროკადერომ. გელოდებიანო. — დამიდექი გვერდით. იმათგან უნდა ყოფილიყო ვინმე. ცოტა უცნაურად მეჩვენა. — მე ვარო. ჩემზე დიდი აზრის რომ არ იყო. რკინიგზაზე გადასასვლელთან შეაჩერა ტოლიკამ მანქანა. ფული იმათი გადასახდელი იყო. ან ეს ჩემი ადგილი სადაა და რას ნიშნავს-მეთქი? — თქმით კი ვუთხარი. — ებრაელებიდან ვინ მოდის-მეთქი? — ვიკითხე. მოვიდა და ტროკადეროსაკენ დაიხარა. — ის ტაქსის შოფერი ვიპოვეთ. გადავიარეთ ლიანდაგები და თეთრად შეღებილ სასაუზმეს მივადექით. შენ გვერდით ვარ. იმ ღამეს ტერეზა რომ მიიყვანა სახლში. მართლა გაგვიმართლოსო. დაველოდეთ. ერთი საათის შემდეგ აღმართი ავიარეთ და ოქროს უბანში. — მიდის საქმე. . — აჰა-მეთქი. დაჭერილი რომ ვიყავი და იქ რა გადამხდა. ჩაიარა. არ გამკვირვებია. უფრო სწორად. ტროკადეროს თათარი. დავუქნიე თავი. ისეთი უნდა. გმადლობთ-მეთქი. იმის დასამტკიცებლად. დამცინავი ღიმილი გაკრთა. ვიცოდი. რა მექნა?! კუსას ტუჩებზე. როგორც ხაიმა ეძახდა. აბა. სანამდე საბარგო მატარებლის გრძელი შემადგენლობა ჩაივლიდა. — ვიცოდი. — არა. ერთი სიტყვაც არ უკითხავს. — არავინო. შეიძლება. მე პირადად იმედი გამიჩნდა. იქ ვაგიფა დაგვხვდა. — კი ბატონო. შენს ადგილას დადექიო. ჩემს ადგილას-მეთქი. — ერთი ისეთი კაცი გაიჩითა. სახეზე ვერაფერს შეატყობდი. ბოლოს — კარგიო. — აბა. ამ დროს ტელეფონმა დარეკა. — სამი წუთი მაინც უსმენდა. წესით. არ აინტერესებდა. რა მეფიქრა. — ახლა უფრო ადვილი იქნება ძაღლებთან ვაჭრობაო.

— მიდიო! — უთხრა და გზა გავაგრძელეთ. გავიჭყანე და გვერდით მივუჯექი. სასაფლაოს უკან. მეტი არაფერი აღარ შეიმჩნიეს. დაგვშორდნენ ხუთი თუ ექვსი ნაბიჯით და ჩურჩულით დაიწყეს ლაპარაკი. ხის გრძელ სკამზე ისხდნენ. ძმაო. — მითხრა და ზიზღით გადააფურთხა. რომელი იყო ჩომბე და რომელი ხიხონა. — შენც გადმოდიო. ჩომბე და ხიხონა პატარა. — თქვენ როგორ გგონიათო? — ჩვენ ვიცოდით. მუხრუჭები რომ არაფერ შუაში იყო და სახეზე ორივეს გესლიანი ღიმილი გამოეხატა. მეც მონდომებით დავუქნიე თავი. მისალმებაზე არ უპასუხა. მერე მე მომიბრუნდა. რომანოზა და კუსა გადმოვიდნენ მანქანიდან. — რა ვქნა. ტროკადერო მანქანიდან გადავიდა. დაბღვერილი გამომეტყველება მიიღეს. — როგორ ყარს აქაურობაო. მგონი. როგორც ღირსეულ ხალხს ეკადრებაო. ასე არ ვფიქრობ. — გაუსწორა თვალი ტროკადერომ. ცხადი იყო. მერე გავიგე. — ჯობდა. მაგრამ სულ ეს იყო. ჩომბე და ხიხონა მშვენივრად მიხვდნენ. ძმაო. ამ დროს მოედანზე რომანოზას მანქანა დიდი სისწრაფით შემოვიდა. თავი უხერხულად ვიგრძენი. მე მერიდებოდნენ. რომანოზამ ხელები გაშალა. ხიხონა არ დაეთანხმა. ამ საქმის გამო არ შევხვედროდით ერთმანეთსო. ჩომბე და ხიხონა ცოტათი შეცბუნდნენ. მიტოვებული საწყობების გვერდით. ხიხონასა და ჩომბეს ერთი ცივად შეავლო თვალი. რომ უნდა მოსულიყავი და თუ არ მეშლება. მორგში რომ მიმიყვანეს ძაღლებმა და მაჩვენეს დაბრედილები. ძველია. რა ჰქონდათ დასამალი. თითქმის ერთი სიმაღლისანი იყვნენ. ტროკადეროს გათეთრებული თავი და მოღუშული სახე დაგაბნევდა. აბა. ჭუჭყიან მოედანზე დაგვხვდნენ. ბევრი კარგი მაქვს გაგებული შენ შესახებ და იმედი მაქვს. გვერდზე გამხტარიყო. — ნეტავ რაშია საქმე-მეთქი? — გავიფიქრე მერამდენედ. წამოდგნენ და საქმიანი. — შენ. — მე. ტოლიკასაგან. მუხრუჭები აღარ იჭერსო. . ისე მოვაგვარებთ ამ საქმეს. ტროკადერო ისევ ტოლიკას მიუჯდა გვერდით. — მითხრა ტროკადერომ. ჩვენთან მოხვედიო? — ჰკითხა ჩომბემ. რომ დაგვინახეს. მივიდა და თვითონ დაჯდა იმ გრძელ სკამზე. ასაკით ორივე ტროკადეროზე უფროსი იყო. ვაგიფა ცოტა ხნის მერე შეტრიალდა და სასაუზმისაკენ წავიდა. კინაღამ დაეჯახა ჩომბეს და ისიც იძულებული გახდა. აქა ხარო. თუმცა ამას ერთი შეხედვით ვერ მიხვდებოდი.

— ორი ათასზე მეტის გადამხდელები არ არიან! — თქვა ბოლოს. მერე ჩომბემ გააგრძელა. ლენინივით შეინახავენო? — ჩომბეს ტუჩებზე გესლიანი ღიმილი გამოესახა. — შეცბა ხიხონა. — არ გადაიხდიანო. — ჩვენ არ გვაინტერესებს. ორი ათასი რაღაა? დაგვცინით? — ახლა ჩომბეს მოაწვა ბრაზი. — თავის ნათქვამზე იდგა ხიხონა. დიდი იშვიათობა იყო. — ოცი ათასს. — მეტის მოთხოვნას ვაპირებდით. — ისე. — ებრაელებს ფულის მეტი რა აქვთ. — ჯერ ვილაპარაკოთო. ოცი ათასს კაპიკი არ დააკლდებაო! — გაღიზიანდა ხიხონა. — შეუღრინა კუსამ. ოცზე ზემოთ თუ რამეს დაამატებენ. — ჩვენ გვეგონა. გადაიხდიან. ისინი თითქოს შეყოყმანდნენ. ტოლიკა იჯდა მანქანაში და მშვიდად გვიყურებდა. — ფიქრიანად გადააქნია თავი რომანოზამ. ჩომბე დაიძაბა. წაიღოთ? რა. მაგრამ შენი პატივისცემის გამო ოცზე თანახმა ვართო. — კბილებში გამოცრა ტროკადერომ. — არ დამარხავენ? აბა. — არც ტროკადერო არ აპირებდა დათმობას. სუნთქვა შემეკრა. — ეს როგორ? საქმე ჩვენ გავაკეთეთ და მთელი ფული თქვენ გინდათ. რას იზამენ. ჰმ. ასეთი ბრიყვები გგონივართ? — მე ჩემი ძმაკაცის ინტერესებს ვიცავ. — თქვა ხიხონამ. შენ რატომ ჩაერიე ამ საქმეში. . მართლა საქმეზე იყავით მოსულებიო. — ბოროტად ჩაიცინა ხიხონამ. — ასე არ გინდა! — არ მოეწონა რომანოზას კუსას ნათქვამი. იმ მოედანზე ორი მანქანის ერთად გამოჩენა. თავი ვერ შევიკავე და გამეცინა. — ხო მაგრამ. როგორც აღმოჩნდა. — თქვენთვის ეგეც ბევრიაო. — რამდენს ითხოვთ? — იკითხა ტროკადერომ. თქვენი იყოსო. — მაგდენს არავინ არ მოგცემთო. ტროკადერო ხმის ამოღებას არ ჩქარობდა. კუსამ ისე შემომხედა. იქით-აქედან ცნობისმოყვარეებმა გამოჰყვეს თავები.

თორემ სხვას ამდენს ნამდვილად არ დავუთმობდითო. ტროკადერომ ცნობისმოყვარეებზე ანიშნა. — იმათმა მოგვცეს ეს საქმე. მერე მეორეს და ბოროტად გაიღიმა. ტროკადერომ ჯერ ერთს შეხედა. — ჩვენი უბნის მილიციის უფროსი და მისი მოადგილე. — რატომ გგონიათ. — ვინ ძაღლები არიან? — ახლა რომანოზამ ჰკითხა. ცირკის მსახიობი კი არა ვარო. — ამ საქმიდან ძაღლები ელოდებიან თავისას. ომი უნდათ. — ეს ყველაფერი თქვენი პატივისცემით. თორემ ჭკვიანი ხალხი ყოველთვის გამონახავს საერთო ენასო. ჩომბესა და ხიხონას ერთნაირად გაუმკაცრდათ გამოხედვა. როცა უცხო ხალხი მომშტერებია. რა გამოდის. ტყუილა ვიჩალიჩეთო? ნახევარი საათი კიდევ ილაპარაკეს და ბოლოს თხუთმეტი ათასზე შეთანხმდნენ. მაგრამ რა ექნათ. . ჩვენიც გაიგეთ. — შეწუხდა რომანოზა. აბა. რომ ტროკადერო იქაურობას განსაკუთრებული ყურადღებით აკვირდებოდა. მომეჩვენა. — არა. — ასე რომ. — შანსს არ ტოვებენ. გამოგვყვნენ უკან. რომ ადვილად შესაშინებელი ხალხი ვართო? — იკითხა ხიხონამ. — დააზუსტა ხიხონამ. ასე არ გამოვა. — გატრიალდა და საწყობებისაკენ წავიდა. — არ მიყვარს. — ეს ადგილი არ მომწონს. — მიბრუნდა კუსა ტროკადეროსაკენ. — რატომ? — გაუკვირდა ხიხონას. — ნეტა რა აქვს თავში-მეთქი? — გავიფიქრე. — წამოდგა ტროკადერო. — ეს ჩომბემ თქვა. საწყობების უკან გავიდეთ. ჩომბე და ხიხონა მაინცდამაინც კმაყოფილები არ ჩანდნენ. — გააგრძელა ჩომბემ. — ათი ათასს. — სულელების დავა მთავრდება ჩხუბით. ჩომბესა და ხიხონასათვის ასეთი საქციელი მთლად გასაგები არ იყო. — რამდენს? — ჰკითხა ტროკადერომ. — ოცი ათასს კაპიკი არ დააკლდება! — ხიხონა კატეგორიული იყო. ჩვენც ხომ უნდა დაგვრჩეს რამე. — თქვა ხიხონამ. იმან არაფერი თქვა. აბსოლუტურად მშვიდი იყო.

— მოითხოვა ჩომბემ. აბა. — ოღონდ ხვალ აქ. — ჩვენნაირი ხალხი თუ ვერ გაუგებს ერთმანეთს. ტროკადერომ მძიმედ დაუქნია თავი. — რაც ახალი შინაგან საქმეთა მინისტრი მოვიდა. მაშინვე უნდა გამოუშვათ. გამოვერკვიე. რომ იმათთან არაფერი მესაქმებოდა. სახეზე ზიზღი ეხატა. — მეგობრულად პატივი გვინდა გცეთ. — შენ რა. სხვამ ვინ უნდა გაუგოსო?! — ყურებამდე გაიღიმა და ორივეს ხელი ჩამოართვა. ისეთი ტონით იცოდა ლაპარაკი. გაბედე და არ დაიჯეროო. მერე რომანოზამ გააქიცინა კუდი. — შესთავაზა ტროკადეროს. — დაასკვნა ტროკადერომ. მოედანზე. საწყობების უკან შევხვდეთ ერთმანეთს. ჩვენ ლიანდაგები გადავიარეთ და ქალაქისაკენ დავეშვით. უბრალოდ. თითქოს გაფრთხილებდა. მოსაწევს გაგატანთო. ასეთი წვრილმანის გამო გული გვატკინოთ და თქვენი პატივისცემა დაგვაკარგინოთო. შეხვედრა მეორე დღის ათი საათისათვის დათქვეს. დაღმართზე რომ დავეშვით. უკან რომ გამძვრალიყო კუბოს ქვეშ. — რაც უფრო მეტი გათიშული ივლის ქვეყანაში. — გაძვრება თუ არა. ტროკადერო ფულს მიიტანდა და ისინიც იმ ბიჭს გაატანდნენ. იქ. ქალაქი მოსაწევითა და წამლით გაივსო. რომანოზა და კუსა იმ თეთრად შეღებილ სასაუზმესთან შეჩერდნენ. ტოლიკამ თქვა. რაც ხდებოდა. ისეთი განცდა მქონდა. — მე მგონი. ბევრი უსაქმური იყრის თავსო. ხელი არავინ ახლოს. ის იყო ტოლიკამ დაქოქა მანქანა. კუსამ იმათკენ არც გაიხედა. იქ ვაგიფა ელოდებოდათ. — მადლობა! — თქვა ტროკადერომ სერიოზული სახით და იმანაც ორივეს ხელი ჩამოართვა. ახლოდან ვუყურებდი. აბა. შარშან ასეთი ამბავი არ იყოო. — არ გვინდა. — ერთად ხომ არ ვივახშმოთო? . რჩები? — დამიძახა ტროკადერომ. ჩომბე მოგვიახლოვდა. მით უფრო მშვიდად იქნებიანო. ტროკადერო ჩემკენ შემობრუნდა. — გააქნია თავი ტროკადერომ. — ჩვენ მასეთი სიამოვნებისაგან შორსა ვართო. მივხვდი. როლები განაწილებული ჰქონდათ. არ ღირს. მივიდა და ჩაჯდა მანქანაში.

გული გაუსკდა. მაზავეცკაიასაგან ვიცოდი. დამღალა მასთან ერთად ყოფნამ. მეკითხა. მაგრამ მეორემ რატომ დაიბრიდა თავი. სულ დაძაბული ვიყავი. ბოლოს თავი რომ ავწიე. ტრაბახში ჩაეთვალათ და მომერიდა. ცხელოდა. მეტყოდნენ? ტროკადერომ ახლაღა მკითხა: — იქ. — ის ერთი გასაგებია. შეიძლება. — თქვა ტროკადერომ. ხაიმას ბიძებზე რომ ჩამოვარდა ლაპარაკი. რაფიკა ვინ დაბრიდა- მეთქი? — მაგრამ ჭკუა მეყო და ენას კბილი დავაჭირე. დავაყოლე ლუდი და სიგარეტი გავაბოლე. — მითხრა. რომ სცოდნოდათ. ვხვდებოდი. რომ რაღაცაში იყო საქმე. — გავუღიმე და თავი დავაქნიე. — ბაბუაჩემიც იბრძოდა იქ. მერე ერთი ბოთლი არაყი და კათხებით ლუდი მოიტანა. კი ვხვდებოდი. ამის შესახებ მეთქვა. კომუნისტების წინააღმდეგ და ოცდაერთში. კოჯორთან ბრძოლის დროს დაიღუპაო. — ხაიმა ტყუილა ზისო. — დაასკვნა ბოლოს — თორემ ძაღლები ასე იოლად არ შეგეშვებოდნენო. — ვიმართლე თავი. მაგრამ პასუხი არ მქონდა. რომ იმ ბრძოლაში ბაბუაჩემი ცხენოსანთა რაზმს მეთაურობდა. ისე გავერთე ჭამით. ტოლიკამ ხალათზე ღილები შეიხსნა და დიდი ვერცხლის ჯვარი გამოაჩინა. საძაღლეთში რა ხდებოდაო? მეც მოვუყევი. — რას ფიქრობთ. — ძალიან გემრიელი ხინკალია-მეთქი. მაგრამ შევიკავე თავი. თავს მშვენივრად ვგრძნობდი. გადავკარი არაყი. კოლმეურნეთა მოედანზე სახინკლეში შევედით და სულ ბოლოში. ოფიციანტმა ხინკლებით სავსე დიდი გობი დადგა მაგიდაზე. ასეთი ხალხი ტყუილა არ გაგიტოლებს თავს. სულ დამავიწყდა ყველაფერი. — მერე დაამატა. მაგაზე ცუდი რა უნდა მოსვლოდაო? . ტოლიკამ ასეთი კითხვა დასვა. — ჩვენ გპატიჟებთო. — მეფის ოფიცერი იყო. შევამჩნიე. — არ ეწყინოს და ჩემდამი დამოკიდებულება არ შეცვალოს-მეთქი. კუთხეში მივუსხედით მაგიდას. — ბაბუაჩემის ნაქონია. არ მესმის. — დაამატა. ჩემს გზას გავდგომოდი. ქართველების მხარეზე იბრძოდა. ერთი პირობა დავაპირე. ტროკადერო და ტოლიკა ცოტათი გაკვირვებული მომჩერებოდნენ. — გაგიმართლა. მაგრამ შემეშინდა. არა და. ერთი სული მქონდა. აქ რომ არ იყავი. დავაპირე. ორჯერ დაიჭრა და ყველაზე ბოლომ დატოვა ბრძოლის ველი.

რომ ვერ გაუძლებდა და პირს გააღებდა. ტოლიკამ არაყი არ დალია. — ჩემშიც! — დაეთანხმა ტროკადერო. — შეიძლება. რა აზრი ჰქონდაო? — მასეთი ხალხი ჩემში პატივისცემას იწვევს! — თქვა ტოლიკამ. გავაღვიძოო. — ზარი დაურეკე და გაგიღებს-მეთქი. ბარბაცით ავუყევი კიბეს. მთელი ბოთლი მე და ტროკადერომ გამოვცალეთ. — თქვა ტოლიკამ. — გასაღებს ვერ ვპოულობო. . სად წასულიყო? — ჩემი ფული დამიბრუნე-მეთქი. — ესე იგი. უფრო მნიშვნელოვანი მიზეზი უნდა იყოსო. დიდი რაოდენობით დოლარები მოაგროვეს და სადღაც მალავენო. მკვდარს რად უნდა ფული-მეთქი? — მართალი ხარ. იმ არაყს სამი კათხა ლუდი დავამატე და დავთვერი. — შემომჩივლა. დილით ათის ნახევრისათვის მომაკითხავდნენ და დავემშვიდობეთ ერთმანეთს. მაგრამ რა ექნა. — ფული ცოცხალ კაცს სჭირდება. — დამეთანხმა ტროკადერო. სძინავს და არ მინდა. შევთანხმდით. — ახსნა ტროკადერომ. ვატყობდი. სხვებზე მეტი იცოდა. — ადამიანისათვის სიცოცხლეზე უფრო მნიშვნელოვანი რა უნდა იყოს-მეთქი?! — ვფიქრობდი და ასეთი საქციელი სისულელედ მიმაჩნდა. ჯღანებით სავსე ჩანთები ფეხებთან ელაგა. მერე სახლამდე მიმიყვანეს. — ხო. მაგრამ ვიღაცა მაინც გააღებს პირს. ბებერი მაზავეცკაია თავს აბეზრებდა. თორემ ასეთ საქციელს. ჯიბეებში იქექებოდა. მაგრამ ამას ხმამაღლა ხომ არ ვიტყოდი და — ეგეთი რა უნდა სცოდნოდა-მეთქი? — ვიკითხე. აბა. მაზავეცკაიას კართან მამაჩემი დავინახე. — ალბათ იგრძნო. იმდენი ხალხი ჰყავთ დაჭერილი- მეთქი. მე ეჭვი შევიტანე მისი ნათქვამის სიმართლეში. კარგა ხანი იყო. გადავდგი ნაბიჯი და ზარი დავრეკე. — მანდ სხვა. — ახლა მომეცი-მეთქი. — ხვალ მოგცემო. — ვთქვი მე. — ამბობენ.

თითქოს მე არ ვიყავი. მივიდა და აიღო. არ წავიქცე-მეთქი. კარამელის კანფეტი ამოიღო ჯიბიდან და პირში ჩამიდო. — დამიბრუნე-მეთქი! ოცი მანეთი ამოიღო და გამომიწოდა. — ნახე. ფრთხილად აიღო და დახედა. გული ამერია და იქვე წავარწყიე. როგორი რბილია. როგორც იყო მივაღწიე საკუჭნაომდე. მერე კარადის გვერდით დადებული ტყავის ჩანთა დაინახა და გაკვირვებით შემომხედა. მაგრამ ზღურბლზე ფეხი დავუხვედრე. როცა რამე უხაროდა. კაცო-მეთქი?! — ამდენი ფული რად გინდა? ნაწილ-ნაწილ მოგცემო. კარადაზე მივუთითე. ვიდექით და ერთმანეთს ბრაზიანად მივჩერებოდით. არ მიპასუხა. არაფერი უთქვამს. მაზავეცკაიამ კარი გააღო. ხმამაღლა ჩაიკითხა ბოლომდე და გამიცინა. ამას ვინ გაწმენდსო? — სახე დაუგრძელდა მამაჩემს. შიგნით ჩაკრულ ფურცელზე ჩემი გვარი. პასპორტს ავიღებ და ცოლად მოგიყვან- მეთქი. მერე კარი ნელა დახურა და საკეტის ჩხაკუნი გავიგონე. შუაზე გაკეცილი მუყაოს ნაჭერი იყო. გამოვართვი და გავბრაზდი. კარი გავაღე და საწოლზე პირაღმა გავიშხლართე. გავსწორდი წელში და მწარედ შევაგინე. — თქვა. — აღარ გავყიდე. — დალიე? რომ იცოდე. — შენ ვინა ხარ. ორი საათის მერე მანუშაკამ გამაღვიძა. დედაჩემს გაუხარდებაო. სახელი და საგნებში მიღებული შეფასებები ეწერა. — ატესტატი სადა გაქვს? — მკითხა ბოლოს. მერე შევბრუნდი და კიბის მოაჯირს დავეყრდენი. ამასობაში. ჩემი საქციელი მე თვითონ გამიკვირდა. შენ გაჩუქო-მეთქი. შეშინებული მომაშტერდა. თითქოს ვიღაც სხვა მოიქცა ასე ჩემი სახით. . — შეათვალიერა და მაგიდაზე დადო. როგორ ყარხარო. ჩემი ახალი ლეიბი და საბანი ხელით მოსინჯა. გამიხარდა. გადავწყვიტე. ისევ აუელამდა თვალები. ის. — იანვარში სრულწლოვანი გავხდები. რომ დავინახე. ვინც შეიგინა. თვალები აუელამდებოდა და კიდევ უფრო საყვარელი ხდებოდა. — დიდი მადლობა. მამაჩემი შევიდა და კარის მოხურვა დააპირა. ამ დროს თავი ცუდად ვიგრძენი. — ეს რა ქენი.

ბიჭო? . აქ არ მოგპაროს ვინმემ. დამინახა და თვალი ამარიდა. ორჯერ წითელზე გაიარა. რომანოზამ მხარზე ხელი დამკრა. — ტროკადერო სად არის-მეთქი? — იქ მოვა. მოგუდულ. სასაუზმედან რომანოზა და კუსა გამოვიდნენ. არაფერი მქონდა საწინააღმდეგო. მამაჩემი შემომხვდა. მაშინ იყო. უკანა სავარძელზე დასხდნენ. თავის ჩანთებს მოათრევდა. გარეთ რომ გამოვედი. მერე ჯიბიდან ტუჩის გარმონი ამოიღო და დამანახვა. შუქნიშნებს არ ერიდებოდა. ხუთი წუთის მერე მწვანე „მოსკვიჩი“ გამოჩნდა. ვცდილობ და აი. დიდი სისწრაფით მიჰყავდა მანქანა. სანიტარმა ქალმა მაჩუქაო. მანუშაკაზე საიმედო ვინ მყავდა. მანუშაკა. ეხ. ტოლიკა მარტო იყო. — მიპასუხა ცივად.. გასტრონომში ლუდი ვიყიდე და იქვე დავლიე. მივიდა მაგიდასთან და ატესტატი ჩანთაში ჩადო. ტოლიკამ მიასიგნალა. — მთელი საღამოა. კუსამ თვალი ჩამიკრა და ისე გამიღიმა.. რომანოზას ხელში პატარა ჩანთა ეჭირა. გარმონი ძველი იყო. მოედანი გადავჭერი და ქუჩის კუთხეში გავჩერდი. — ამ ატესტატს მე წავიღებ და შევინახავ. ან წვიმა არ ჩამოვიდეს და არ გააფუჭოსო. ტანში გამბურძგლა. — მიიდო ტუჩებზე და საცეკვაო მელოდია დაუკრა. მარჯვნივ გავუხვიეთ და სასაუზმის წინ შევჩერდით. ხრინწიან ხმებს უშვებდა. 13 დილით თავი მიბრუოდა. გამომდისო. თვითონ თითქოს სულაც დავავიწყდი. რა მაქვს. — აქ ვინ არის-მეთქი? — ნახავ. მანუშაკა. — ეგ დაკვრა როდის ისწავლე? — გამიკვირდა. მე წამოვხტი და ცეკვა დავიწყე. მე რაში ვჭირდებოდით? რკინიგზის ლიანდაგები რომ გადავიარეთ. გულმა რომ რაღაც არასასიამოვნო მიგრძნო: იმ ბიჭს უჩემოდაც მშვენივრად წამოიყვანდნენ. არც მე არ გამიცია ხმა. ჩემო კარგო გოგო. — აი. მგონი. — როგორა ხარო. მანუშაკა უკრავდა და თან თვალები უცინოდა. ხმა აღარ ამომიღია. ჩაფიქრებული ჩანდა. — მომიგო ისევ ცივად.

ფანჯრიდან ხელი გამოყო და სწრაფი მოძრაობით ჰაერში ჯვარი გამოსახა. აღმართს რომ ავუყევით. — როგორ არის საქმე? — იკითხა ტოლიკამ და მანქანა დაძრა. — ვარ რა. მოედნის პატარა მონაკვეთი ჩანდა. კუსამ უცნაური კითხვა დამისვა. რომანოზამ ჩანთა გვერდზე გასწია. დახვეული ტყავის ქამარი ამოიღო. გამომართვიო. დავთვალოთ. შენობის კუთხის იქით. მის უკან. — ხიხონამ საქმიანი კაცის გამომეტყველება მიიღო. — ყველაფერი რიგზეა. — გავიფიქრე და ქამრის შარვალზე მორგებას შევუდექი. შემოვირტყი წელზე. მანქანის წინ მოხუცი კაცი გამოჩნდა. გავედით თითქმის სულ ბოლოში და სანახევროდ დანგრეული შენობის წინ გავჩერდით. — ქამარი თუ გიკეთია შარვალზეო? — არა. კარგად მადგას-მეთქი. თვალები ორივეს ამღვრეული ჰქონდა. დავინახე. ისევ ისე ისხდნენ ხის გრძელ სკამზე. — უპასუხა კუსამ. რომანოზამ ხელით ანიშნა და ჩვენ მიტოვებული საწყობებისაკენ შევუხვიეთ. . — დარწმუნებულები ხართ? — დარწმუნებული მარტო იდიოტი შეიძლება იყოს. ყველაფერი რიგზეაო! — მოიტა. — თქვა. კოჭლობდა. გადმოვედით და ტოლიკამ უკუსვლით დახია მანქანა მოედნისაკენ. — აჰა. — მე გაჩუქებ შენ ქამარს! — მითხრა და ჯიბიდან ახალი. რომანოზას ჩანთა მარცხენა ხელში ეჭირა. ეს რა უცნაური ვინმეა-მეთქი. ძმებო. — უპასუხა რომანოზამ. — ავიჩეჩე მხრები. ასწია მაღლა და გაიღიმა. გაიკეთე! — მითხრა ბრძანების კილოთი. — არ უნდა დათვლა. — შენც გადმოდი! — მითხრა კუსამ. აბა. იქ ტოლიკას მანქანა იდგა. ამასობაში ჩომბე და ხიხონა გამოსცდნენ შენობის კუთხეს და მოგვიახლოვდნენ. არა მძვრება. — მიდი. კაიფში იყვნენ. მოვიტანეთ. — ვნახოთ. — აი. — დიდი მადლობა-მეთქი. ჩომბე და ხიხონა მოედანზე დაგვხვდნენ.

ხუმრობის გუნებაზე სულაც არა ვარო. კრუნჩხვები დამეწყო და კიდევაც რომ გამებედა და მომენდომებინა პისტოლეტების გადაყრა. შენობის ღია კარში შევარდნენ. — მოიღუშა ჩომბე. არ გაინძრე. მაშინ შემეპარა ეჭვი. რომანოზა თითქოს ამას ელოდა და ჩომბეს ჩანთა გაუწოდა. კაპიკი არ აკლიაო. ჩომბე ჯერ კიდევ ფეხზე იდგა. — სიხარულით გამოვართვი. კუსა მოტრიალდა და მეორე პისტოლეტი დამიმიზნა. დამიკავეო. თორემ გაგაგორებო. ჩანთის მიცემას არ ჩქარობდა. შენი ასე და ისეო! — შემაგინა და რომანოზას მიჰყვა. მოულოდნელად რომანოზა ჩემკენ მოტრიალდა. — დამუქრება საჭირო არ იყო. რომანოზამ ისევ გაიღიმა. ეს რა ხდება ჩემს თავს-მეთქი?! . თითქოს შველას ვეძებდი. შე ნაბიჭვაროო! — ისევ შემაგინა და დაამატა. — მეც მბრიდავენ-მეთქი! — და ჩემ თვალწინ მთელმა ჩემმა განვლილმა ცხოვრებამ სულ ერთ წამში ჩაიქროლა. ვუყურებდი. როგორ ხსნიდა ჩომბე ჩანთას. ვიდრე უნდა დაეთმოთ. — აჰა. რომ ტროკადერო განგებ აგვიანებდა. ციცაბო გორაკი იყო. არ უნდოდა. ფულის გადაცემას დასწრებოდა. — აჰა. კუსა მიჰყვა. დავთვლით და მოვიყვანთ. კარის პირდაპირ მოშიშვლებული. — როგორ თუ არ უნდა. ძმაო. მარტო იქიდან შეიძლებოდა იმათი დანახვა. კუსამ ჰკითხა: — თქვენი კაცი სად არისო? — აი. — აი. პისტოლეტის ლულა კბილებში დაატაკა და სასხლეტს გამოჰკრა. ჩვენ ვაჭრები არა ვართ. სანამ გახსნიდა. — უპასუხა ხიხონამ. — ხომ გაიგე. ალბათ ფიქრობდა. — ნეტა რაშია საქმე-მეთქი? ჩომბემ სიგარეტის ნამწვი გადააგდო და ჩანთა გამოართვა. დაბნეულმა მიმოვიხედე. თხუთმეტი ათასია. ეგ რა ლაპარაკია? მე. თითებს მაინც ვერ გავშლიდი. ძმაო. დამფრთხალი ხიხონა უკან რომ გადახტა. ეგრე. რა გითხარი. რაღაც გაუგებარი ბგერები წამოვიყვირე. — დაბლა არ დააგდოო! — წაისისინა. მეორე ხელში კუსამ ჩამიდო თავისი პისტოლეტის ტარი. კაცები ვართ. ტოლიკამ ხელით ჰაერში ახლა წრე მოხაზა. — თორემ თავს წაგაცლიო. ამ დროს ასწია ჩომბემ თავი და რომანოზამ ერთი ნაბიჯიდან შუბლში ესროლა. მაგრამ რომანოზამ პისტოლეტი ხელში სწრაფად შეატრიალა და მომაწოდა. შევარდნენ თუ არა. მაგრამ იქ არავინ იდგა. მერე მივიხედე რომანოზასაკენ და სუნთქვა შემეკრა — რომანოზას ხელში პისტოლეტი ეჭირა. ვერ იყო გუნებაზე. ტყვიამ თავის ქალა გაგლიჯა და თან დამსხვრეული ძვლები და სისხლის შხეფები გაიყოლა. — ღმერთო ჩემო. რომ წინა საღამოს იმაზე მეტი დათმეს. ამისათვის თითოს თითო ნახტომი ეყო. — მოუჭირე ხელი.

— დროზე! — მიბრძანა. შეჩერდა და ყვირილი ატეხა. შემომხედა და — აი. ყრუ ჩოჩქოლი ისმოდა. ტოლიკამ გააღო კარი და გადმოვიდა. სროლის ხმაზე მოედნის მხრიდან ცნობისმოყვარეები გამოჩნდნენ. ამასობაში ტროკადერომ ფულით სავსე ჩანთა აიღო და თავის მოძრაობით ძირს დაყრილ პისტოლეტებზე მანიშნა. ეგრე. როგორი საქმეა. წარბი არ შეუხრია. გაოგნებული ვიყავი. მაგრამ რატომღაც ისევ ადგილზე ვიდექი. მეორე მარცხნივ. — მითხრა. ტოვებ? — მკითხა მკაცრი ტონით. არ გამოვართვი. . თითქოს სულ სხვა ვიღაცის თავს ხდებოდა და მე არაფერ შუაში ვიყავი. ის იყო პირი გავაღე. ახლოს მოსვლა ვერავინ გაბედა. აზრის მოკრებას ვცდილობდი. მერე მომვარდა. საკინძით დამითრია და წამომაყენა. ტაქსიდან ტროკადერო გადმოხტა. მოშორებით იდგნენ. ასეთ რამეს როგორ წარმოვიდგენდი. კაცი ხარო. — მე არაფერ შუაში ვარ-მეთქი. ამ დროს მოედნიდან ტაქსიმ შემოუხვია და კაცების უკან გაჩერდა. — არ გეწყინოს. ასეთი რამე მთელი ცხოვრება გემახსოვრება. ისეთი განცდა დამეუფლა. არაფერი მქონდა საწინააღმდეგო. ქამარში. ჩემ ფეხებთან ორი ნაბოზვარი იყო მიჩათლახებული. ვინც დაინახა. მოირბინა შენობის კუთხემდე. — რატომ იყო საჭირო? კრუნჩხვები მომეხსნა. იქ დერეფანში კუსა ისევ ისე იდგა და პისტოლეტს მიმიზნებდა. ახალგაზრდა კაცმა სხვებს გამოასწრო. მაგრამ არ გავნძრეულვარ. ასეთი სიმამაცის მოწმე რომ გახდები? ასე ყველას კი არ უმართლებს. თითებს ვამოძრავებდი. მერე უკან გადადგა ნაბიჯი. ასეა საჭიროო. ტოლიკამ სწრაფად აკრიფა პისტოლეტები და მომაწოდა. სულ რამდენიმე წუთში ოცამდე ცნობისმოყვარემ მოიყარა თავი. რომანოზა სადღაც გამქრალიყო. მაგრამ ყბა მიბჟუოდა და მუხლები მეკეცებოდა. ვიგრძენი. — ამათ რა. რომ ეს ყველაფერი მე არ მეხებოდა. ერთი მარჯვნივ. მხეთქა და ჰაერში ამოვტრიალდი. თავი სიზმარში მეგონა. — ეს რა ქენი. მივიხედე კარისაკენ. რას იფიქრებდა? ორი იარაღი მეჭირა. მაშინ თვითონ გამირჭო წინ. უნდა მეთქვა. თითქოს დავაპირე მისვლა და აღება. მწვანე „მოსკვიჩმა“ ხალხი გამოარღვია და ჩვენ წინ გაჩერდა. მხეთქა. შე არანორმალუროო? — დამიყვირა და ჩემკენ გამოექანა. თან ჩამჩურჩულა. — მაგრამ ვერ მოვასწარი.

რასაც მიმზადებდნენ. იმ ბიჭს მოათრევდნენ. გულში არ ჩაიდებ და ნაწყენი არ დარჩებიო. ტროკადერომ ხელუკუღმა გამარტყა სახეში და ტუჩებზე სისხლის გემო ვიგრძენი. თვალების გუგები გაულურჯდა და მთელი სხეულით აცახცახდა. თავზე რატომ გადაგვახტი? — ეწყინა კუსას. პირის გაღება არც მიფიქრია. ტყუილად შეიწუხა თავი. შემოაცალა გაზეთი და იქ. მოვტყდეთო. ნიკაპს მოუყვებოდა და მკერდზე მეწვეთებოდა. სად მაყოფინებდნენ თავს. გახეთქილი ტუჩიდან სისხლი მომდიოდა. — დროზე. გზა მისცეს. ჩვენ ხომ მოვილაპარაკეთ. სადაც მალავდნენ. მერე ჩანთიდან გაზეთში გახვეული ფული ამოიღო. გვამების დანახვაზე ბიჭს ყმუილი აღმოხდა. თეთრი პირსახოცი აღმოჩნდა. მერე ისე შემომხედა. — რა მოხდა. ბიჭ-მა ჩემს ქამარში გარჭობილ პისტოლეტებს შეხედა და ისევ აყმუვლდა. ტროკადერომ წინ სარკეში თვალებით მიპოვა. ტოლიკას გვერდით მიუჯდა და ფანჯარაში გადააფურთხა. შევეცოდე. ამ დროს რომანოზა და კუსა გამოჩნდნენ. სუნთქვა მიჭირდა. კარგად დაკეცილი. არ იცოდნენ? ბიჭი სირბილით წაიყვანეს ტაქსისაკენ. — სუფთად გამოვიდა! — თქვა ტოლიკამ. დავინახე. მოტრიალდა და მომაწოდა. — ჩემკენ ხელი გამოიშვირა ტოლიკამ. მივიდა და საჭეს მიუჯდა. ტროკადერომ ოდნავ შესამჩნევად გაიღიმა. ამ იდიოტმაო. მკლავში ხელი წამავლო და თითქმის ძალით ჩამსვა მანქანაში. გავედით მოედანზე და დაღმართში დავეშვით. — აი. არადა. იცოდნენ. მგონი. — ტოლიკამ უკანა კარი სწრაფად გამოაღო. ბიჭო. . როგორ გაიყო ხალხი. შევხედე და შემეზიზღა. ვინ დაბრიდა ესენი? — გაიკვირვა რომანოზამ. ცოტაც და გული წამივიდოდა. — არ იჩქარო. — ესე იგი. მაგრამ იმედი მაქვს. — ეს თითქოს ვიღაცამ სხვამ გაიფიქრა ჩემ მაგივრად. თან მომიბოდიშა. რა უნდა მეთქვა? არაფერ შუაში ვარ-მეთქი? რა. გვამებს ნელა შემოვუარეთ. დიდი. ფულის მაგივრად. აბსოლუტურად მშვიდი იყო. — ეს რა ქენი. — მგონი. — გავიგონე ტროკადეროს ხმა. კუბოს ქვეშ რომ გაძვრა. იმიტომაც იპოვეს ასე სწრაფად- მეთქი. უკვე ვხვდებოდი. ცოტა მაგრად მომივიდა.

— საკუთარი ხმა თითქოს სადღაც შორიდან მომესმა. — შენ ხაიმას მეგობარი ხარო. — გაქვს. — იქ რომ მივალთ. — ჩვენ ასეთ რამეზე არ შევთანხმებულვართ. — შენ არასრულწლოვანი ხარ. — მითხრა. მისი ავადმყოფური სიმშვიდე ჩემზე გამანადგურებლად მოქმედებდა. უმწეობისაგან სული მეხუთებოდა. შეგიძლია. — ეგ მე არ მეხება-მეთქი. კარგად დაფიქრდიო. ეს მარტო შიში არ იყო. ასეთი რამე არც იფიქროთ-მეთქი. მე არაფერ შუაში ვარ-მეთქი. რა დავარქვა იმ განცდას. ახლა ტოლიკამ მიპოვა თვალებით სარკეში. — გაიწმინდე ნიკაპი! — მითხრა მკაცრად და დაუმატა. — მე ასეთი ვალი არა მაქვს-მეთქი. სადაც რომანოზა და კუსა ისხდნენ. ტროკადერომ ტოლიკას გადახედა. მაგრამ მაინც მოვახერხე და ვუთხარი. ისინი სრულწლოვანები არიან. ასე რომ. ტროკადეროს სახიდან მეგობრული გამომეტყველება გაუქრა. განძრევის თავი არ მქონდა. არ ვიცი. — აი. — მერე გადაიხარა. როგორც უნდა მოიქცესო. ახლა შენ უნდა მოიხადო შენი ვალიო. ტაქსისაკენ გაიშვირა. ტროკადერო ისევ მოტრიალდა და დამაცქერდა. — მითხრა მკაცრად. ბარდაჩოკიდან არყის სავსე ბოთლი ამოიღო. — გამოცრა ზიზღით კბილებში. — მე ჩემი გავაკეთე. ის ნაბოზვრები შენი დაბრედილები რომ არიანო. ცოტა ხანს კიდევ მაკვირდებოდა და მერე მიტრიალდა. — თავი დაანებე. არ მიპასუხა. . თვალი გამიშტერა. — მე არავინ არ დამიბრედია-მეთქი. — ვთქვი და პირსახოცით ნიკაპი მოვიწმინდე. — ხაიმა ძალიან მიყვარს. თავი მოხადა და ისე. უკან მომაწოდა. — ასე რომ. თავი ამაყად დაიჭირე. დაწყნარდება და მიხვდება. რომ არაფერი უთქვამს. მერე ხელი წინ. მაგრამ ამ საქმეს ჩემს თავზე ვერ ავიღებ. არავის ეჭვი არ უნდა შეეპაროს. — უტვინო ყოფილხარო. — მე არაფერ შუაში ვარ-მეთქი. პირსახოცი გამოვართვი. მშვიდად იყოო. მაგრამ ნიკაპი არ მოვიწმინდე. არ დაგხვრეტენ.

მოტრიალდა და ისევ გამიღიმა. — ეს რა ქენიო? — შემომესმა ტოლიკას ხმა. საქმიანი გამომეტყველებით. ვაგიფამ შეხედა ჩვენკენ წამოსულ ბიჭებს. — არ ავტირდე-მეთქი. მოვეშვი და გამოვთაყვანდი. რომ ეს ცვლილება მესიამოვნა და რამდენიმე წამით სულ სხვა კაცად წარმოვიდგინე თავი. რა მეფიქრა. — შენ. ძმაო. — არაფერი შეგეშალოსო. ჩემს ფეხებთან ეგდო და არაყი იღვრებოდა. თვალი ვერავინ გამისწორა. მკაცრი გამომეტყველება მივიღე. რომანოზა ბიჭებს შორის იდგა და თან ჩემკენ უთითებდა. ჩემს ქამარში გარჭობილ პისტოლეტებს ვინც შეხედა. რაც პირველად ვნახე. — ხომ გახსოვს. გულის სიღრმეში. ტროკადერო მომიბრუნდა და შემომხედა მშვიდი. — მართალია. თავში გესვრიო. რაც გითხარიო? ბრუტიანი თამაზა ორ ნაბიჯზე მომიახლოვდა. ტროკადერომ სიგარეტი მომაწოდა და სანთებელათი მომიკიდა. სალონში არყის სუნი დადგა. ტროკადეროს თათარი. — გამაფრთხილა და რაღაც უცნაურად გაიღიმა. — თავი მაღლა ასწიე. გაგიჟებულხარ. აღარ ვიცოდი. თვალი ავარიდე და გვერდზე გავიხედე. მერე მხარზე ხელი დამკრა. — იცოდე. ვიგრძენი. კაცი ხარო! — გამშორდა და ავწიე თავი. ეს რომ გავაცნობიერე. არც იმათ უთქვამთ მეტი არაფერი. — გდია და ეგდოს-მეთქი. ათი წელი იქნებოდა გასული იმის მერე. არ გამიგია. რასაც ამბობენო? თვალებში ცრემლები მომაწვა. ბოთლი როდის გამივარდა ხელიდან. — მითხრა ახლა და იმანაც გამიღიმა. სანამ მანქანიდან გადმოვიდოდით. დავინახე. შიშით. როგორ გამომიკეთდა სუნთქვა. მაგრამ ჩემთვის არასოდეს ერთი სიტყვაც არ უთქვამს. ჩემ წინ ვაგიფა აისვეტა. განცდების თავი აღარ მქონდა. ასეთი რამე როგორ იკისრეო? . ასე ჩუმად გავიარეთ ნახევარი ქალაქი და ავედით უბანში. შემოეხვივნენ ირგვლივ. ასფალტზე გადმოვაბიჯე თუ არა. ჩავიყვანე ნახევრამდე და ვიგრძენი. ირგვლივ ყველაფერი ქანაობდა. მაშინ თითქოს სადღაც შორიდან ჩამესმა მისი ხმა. — შემეშინდა და არ ვუპასუხე. ყელში თითქოს რაღაცა მიჭერდა. ტაქსი გაჩერდა თუ არა. სადღაც შორს. გაკვირვებითა და თითქოს პატივისცემით დამიწყეს ყურება. ჩამოვართვი და მოვიყუდე. რამდენიმე წუთში ხალხი ჩემ ირგვლივ აშკარად შეიცვალა. ამ დროს. — ხომ არ ვგიჟდები-მეთქი? — გავიფიქრე. — გაიფიქრა ვიღაცამ თითქოს ისევ ჩემ მაგივრად. გველოდებოდნენ. ხაიმას სადარბაზოსთან ხალხი იყო შეკრებილი. არ გავნძრეულვარ.

ახლა კარი გამოღებული ჰქონდა და გვიყურებდა. ავიღე და ისევ ქამარში გავირჭე. თითქოს შეყოვნდა. ვაგიფა მოტრიალდა თუ არა. იქითა მხარეს ებრაელები დახვდნენ. როგორც გგონიაო. ხალხი ბევრად ნაკლები იყო. დააღუნინეს თავი. შემომხედა და თვალები დაუვიწროვდა. მანქანაში დაჯექი! — მიბრძანა. ამასობაში ხაიმას ბიძა გამოასვენეს ქუჩაში. არ ვიცი. ქამარზე მანიშნა. ის ერთი წიხლის მოქნევა იყო სინამდვილეში ჩემი რეალური წვლილი. გნებავთ დამსახურება. სხვა უფრო მნიშვნელოვანი არაფერი გამიკეთებია. მეც სიმწრისაგან მთელი ძალით გავუქანე წიხლი ტრაკში და ისიც გაფრინდა კუბოს ქვეშ. — აბა. რამ წააქცია? ადგილს მოვწყდი და გავიქეცი. გრანტიკა სარკოზიანი ხალხს გამოეყო და დამიყვირა: — ძაღლები. უცნაური რამ მოხდა. ვაგიფამ მკლავში ხელი მომკიდა და ახლოს მივედით. კედელთან ის ნაცემი ბიჭი ეგდო უგონოდ. სწორზე. მერე მიკვირდა. მოიცა! — შემომესმა ტოლიკას დაფეთებული შეძახილი. გადმოხტომისას ქამრიდან პისტოლეტი ამომივარდა. — ეე. იმის მერე. როგორ გამოგადგაო. ძაღლებიო. რატომ . რომ ვიხსენებდი. — მიდი. მაგრამ ვაგიფამ შეუღრინა. ისე. ტროკადერო გადმოიხარა და წამჩურჩულა. — ხომ ხედავ. ორმოცდაათი კაციც არ იქნებოდა. არც ისე ცუდადაა შენი საქმე. რა უნდა მეპასუხა? — სად მივდივართ-მეთქი? — ვკითხე. მოშორდი აქედანო! — და იმანაც კუდი ამოიძუა. ვაგიფამ მხარზე დამკრა ხელი. ბიჭო. ის ბიჭიც გადმოათრიეს ტაქსიდან. დაბარბაცდა და წაიქცა. მოედნის კუთხესთან. — მივალთ და ნახავო. რაც მოვედით. უკანა კარი გამოვაღე და ამ დროს პროცესიის იქით. მილიციის „კანარეიკის“ ყვითელ სახურავს მოვკარი თვალი და დავფრთხი. დაესივნენ და ძვალი რბილად უქციეს. — ის რომ გატრიალდა. — საღამოს გნახავ და ყველაფერზე მოვილაპარაკებთ. მარჯვნივ ვიწრო ქუჩაზე შევუხვიე და ხის ღობეზე გადავხტი. — მიდიო! — მიბრძანა ვაგიფამ. იმ დღეს მომხდარ ამბებში. ტოლიკა მანქანიდან არ გადმოსულა. რომ მივუახლოვდით. თითქოს ვიღაცამ ხელი ჰკრა. დაიძრნენ მოედნისაკენ და სადარბაზოს წინ ქუჩა დაცარიელდა. რომ არაფერს არ წამოსდებია. წინა დღესთან შედარებით. ნუგზარა შველიძე მომიახლოვდა.

არაფრის გახსენება არ მინდოდა. არც ციხეში მინდოდა წასვლა და არც ტროკადეროს გადამტერება მაწყობდა. — ხოო-მეთქი?! — მეტი ვერაფერი ვთქვი. კედელსა და ბუჩქებს შორის ჩავიმალე და შევეცადე. გვიანი ღამე იყო. აღმოვაჩინე.მოვიქეცი ასე. ციხეც და საკუთარი სიცოცხლეც. ირგვლივ თანდათან ქვეყანამ თავისი სახის დაბრუნება დაიწყო. გონს მოვსულიყავი. მივედი და სკამზე დავჯექი. იმ წუთისათვის ჩემთვის ამას უკვე. მაგრამ მერე. არ ვიცოდი. — სიფრთხილეს თავი არა სტკივაო. — ესენიც გარბიან-მეთქი. ყოველ შემთხვევაში. როგორ მოვქცეულიყავი. მერე ვაგიფა. მაგარი ვაჟკაცი ვიყავი. გითხარით თუ არა. აბა. რა ჯანდაბად მინდოდა. მოვიკუნტე და ძალიან დიდხანს ვიყავი ასე. აქა ვარ-მეთქი. ქუჩიდან ლამპიონის სუსტი შუქი აღწევდა და იქაურობას ასე თუ ისე მაინც ანათებდა. აციმციმებული წერტილები განათებულ ლამპიონებად რომ გადაიქცნენ. თამაზა ჯერ დამაკვირდა. რასაც ვგრძნობდი. ეზო-ეზო. კედელს მივეყუდე და ჩემდა გასაკვირად. ვიწრო და მოკლე ქუჩებით გარაჟებამდე მივაღწიე. მაგრამ არ მაწუხებდა. ჩემი ცნობიერება თითქოს გაშეშდა. არ მახსოვს. — და ისიც გამახსენდა. არაფერს წამოედებოდი. . ძლივს წამოვდექი. 14 ჩაბნელებული კედლების ძირში ვიარე და ასე მივაღწიე ბრუტიანი თამაზას ფანჯრებს. ფანჯარას ფარდა არ ჰქონდა და. თავიანთი გზით მიდიოდნენო. არაფერი აღარ მაინტერესებდა. ფუნიკულიორის გზაზე. სულ ცოტა თხუთმეტი წუთი მაინც. — ტყუილა გაიქეცი. არსენალის მთის ძირიდან მატარებლის ბორბლების ხმა შემომესმა. მთელი სხეული დაბუჟებული მქონდა. რაში იყო საქმე. მაგრამ სულ სხვა რამე მოხდა. სანამ დავაბრახუნებდი. გაღმა. ზემოთ. ნელა. ასეთი გასაოცარი განცდა არასოდეს მქონია. — მოდი დროზეო! — სინათლე არ აანთო. ისევ დამთრგუნა იმის შეგნებამ. ეს იყო — როგორ მტკიოდა ყბა. იქ ხევის მხარეს. — გავიფიქრე. იმ ძაღლებს შენთან არაფერი ესაქმებოდათ. თავგზა მქონდა არეული. თუ რა სულელურ და საშიშ სიტუაციაში მქონდა თავი გაყოფილი. ცხვირწინ ჩამიქროლეს. მატარებლები ღამის სამი საათისათვის იწყებდნენ მოძრაობას. — აჰა. რომ ტროკადეროც ფეხებზე მეკიდა. რა მნიშვნელობა ჰქონდა. მტკიოდა. ღობის ღრიჭოდან ჯერ ტოლიკა დავინახე. მერე ფანჯარა გამოაღო და. ერთი.

ცოტა ხანს ორივენი ჩუმად ვიყავით. როგორმე დამებრუნებინა. მოვუკიდე და მერე ვუპასუხე. არ მინდოდა იმის დაჯერება. შემეშინდა! — ღმერთო ჩემო. — არადა. როგორც იყო. — ოო. დარწმუნებული ვიყავი. გარაჟის კედელთან რომ დამეუფლა. — მე ჩემს თავზე ავიღებდიო. — ეგენი ძაღლებზე ადრე გიპოვიანო. მაგრამ არაფერი გამომივიდა. მე არავინ დამიბრედია-მეთქი. — არჩევანი არა გაქვს. — საქართველოდან უნდა . სული მეხუთებოდა. როგორ გაუფართოვდა საღი თვალი. იმისდა მიუხედავად. — თქვი-მეთქი. დარწმუნებული ვარ. ჩემს თავზე ამეღო მომხდარი ამბავი და თან დამარიგებდნენ. წამოდგა და გაიარ-გამოიარა. — ასეთი სისულელე როგორ გააკეთეო? — მითხრა და სიგარეტი მომაწოდა. პრობლემები შეექმნებოდათ. — ეგ ყველაფერი ტყუილია. ასე არ არის? დაგბრიდავდნენ და იქნებოდნენ მშვიდადო. მაგრამ თურმე საქმე გაცილებით მარტივად იყო. რა. რომ სხვა გამოსავალი არ იყო. ის განცდა გამახსენდა. — მითხრა. ასეთი რამე როგორ გამომრჩა-მეთქი. იმედი ჰქონდათ. არ მენდობოდნენ და რატომ გარისკავდნენ? პირი რომ გამეღო. — რატომ-მეთქი. — თქვა და მწარედ შეიგინა. დამითანხმებდნენ. რა დამპალი ვინმეა ეგ ტროკადეროო. მაინც შევამჩნიე. პირის გაღებას არ გაპატიებენო. ჩემი თანხმობა არაფერში არ სჭირდებოდათ. როცა ყველაფერი ფეხებზე მეკიდა და საოცარ თავისუფლებას ვგრძნობდი. თუ ვინმეზე იფიქრებდნენ. მე არაფერ შუაში ვარ. რომ მოვრჩი. ხომ ბნელოდა. სიმართლეს დავამტკიცებდი თუ არა. — გავაქნიე თავი. იმიტომ მივყავდი. ძაღლებთან რა და როგორ მელაპარაკა. ჩომბესა და ხიხონას ხალხზე უნდა ეფიქრათ. გამახსენდა და ვცადე. ახლა დაბრედილი იქნებოდი და სადმე ხევში ეგდებოდიო. როგორც მოხდა სინამდვილეში. გაოგნებული მივაშტერდი თამაზას. პირდაღებული მისმენდა. მოვუყევი ყველაფერი. — შენ როგორ მოიქცეოდი ჩემ ადგილას-მეთქი? შემომხედა და არაფერი თქვა. — დღეს ძაღლების „კანარეიკა“ რომ არ გამოჩენილიყო. ძმაო? — ისეა ყველაფერი აწყობილი. — არა-მეთქი.

გავიქცე-მეთქი. — შევიგინე. ვცდილობდი. — სხვანაირადაც ხომ შეეძლო ამ საქმის მოგვარება-მეთქი? — დიდ ფულს ელოდება. გაიცინა. რომ ყველასათვის ნათელია. იმან მოახერხა და ისე შეასრულა. მართლა გგონია. — ვისგან? — გამიკვირდა. ეს იგრძნო. მაგრამ არც ოთხი წელი არ იყო ცოტა. — ასე კი ვთქვი. რაც მესმოდა. ავიღე ჩემს თავზე. ებრაელების ტრადიციებს შეეხო. — ხაიმას გამო ენდნენ. სადაც პატიმრებს ერთ დღეს სამად უთვლიან. — მერე რა-მეთქი? — როგორც უნდა ყოფილიყო. კიდევ საკითხავი იყო. რაც მოხდა და რატომაც მოხდა. — ეგ მთელი ცხოვრებაა-მეთქი. თამაზა სამი წელი იჯდა ციხეში ქურდობისათვის და კანონების შესახებ პატიმრებისაგან ბევრი რამე ჰქონდა მოსმენილი. ასეთი ბანაკების არსებობის შესახებ გაგონილი მქონდა. — მითხრა. — მე ჩემი უკვე გითხარი. მაშინ რა იქნება-მეთქი? — არასრულწლოვანებს თორმეტ წელზე მეტს არ უსჯიანო. ახლა ამ ამბის შესახებ ნახევარი ქალაქი ლაპარაკობს. — ესაა სულ.. — შენ რა. — თუ ისეთ ბანაკში მოხვდები. . მაგრამ გავიქცეოდი თუ არა. — აბა-მეთქი? — შეუკვეთეს. ადრე გამოხვალ და თან კაცის სახელი გექნებაო. საშინელ ხასიათზე ვიყავი.. — ვთქვათ. — მე მაგის დედა. ამით ბევრი არაფერი იცვლებოდა. გამეცნობიერებინა. — მითხრა თამაზამ. რომ ხაიმას გამო იძია შურიო? ახლა უკვე საბოლოოდ დავიბენი. — ვინ? — ეგ საქმე გასცდა ხაიმას ოჯახის ინტერესებს. სიმწრისაგან ტუჩებს ვიკვნეტდი. ამ საქმიდან ხაიმასა და ტროკადეროს მეგობრობის გამორიცხვა უბრალოდ სისულელედ მომეჩვენა. ებრაელებმა კბილები გამოაჩინეს: არ შეგვეხოთო. ვხვდებოდი.

იქ რომ მივალ. მერე თუ მაინც გადაწყვეტდნენ. — რას აპირებ? — მკითხა ბოლოს. ახლა შენ შეცდომის დაშვების უფლება არა გაქვსო. წყალი მწყუროდა. ამ საქმეში ცხვირის ჩაყოფა რომ მოინდომოს. როგორ უნდა დამეტენა და გამესროლა. რომელი დეტალი რას ნიშნავდა. პირი მიშრებოდა. ვინც დაინახა. ორივენი ჩუმად ვიყავით. დავფიქრდები. — იქნებ გამოჩნდეს ისეთი ვინმე. ათი წუთი მაინც მიხსნიდა. პლუს არანორმალური უნდა იყოს. რომ დაინახა. რა უნდა მეთქვა? — იქნებ დამარიგო. — ამაზე რას იტყვიო? — რა უნდა ვთქვა-მეთქი? — თქვი. ეს უკვე ჰგავდა სიმართლეს. ისე დაბრიდავდნენ იმ ნაბოზვრებს. რომ მოარტყი და გაღმა ტყეში ჩავარდა. ერთხანს ორივე ჩუმად ვისხედით. — ცოტა ხანს მაცალე. . რომ ვერავინ ვერასოდეს ვერაფერს გაიგებდაო. მერე პისტოლეტები გამომართვა. მაგრამ წამოდგომის თავი არ მქონდა. რომ გასვენების მერე დაბლა ხევში ჩახვედი. რა ვთქვა და როგორ მოვიქცე-მეთქი. წამოდგა და ტახტის წინ გაიარ-გამოიარა. — მერე მოვარტყი? — თუ გინდა. მაშინ გაახსენდა — ხმარება იციო? — არა-მეთქი. პისტოლეტები რომ დამიბრუნა. ცოტა ხანს. — სხვა შემთხვევაში ეგ ხაიმას გარეშე თითს არ გაანძრევდა. რა ფუნქცია ჰქონდა. ყვავი დაინახე და ორივე აბოიმა მიაცალე. თქვი. ასეთ რამეს ვინ აპატიებსო?! სისუსტეს ვგრძნობდი. ბევრს არაფერს ნიშნავს. როგორ მოხდა სინამდვილეში ყველაფერი-მეთქი? — მარტო ის. ტყვიები არც ერთში აღმოჩნდა და არც მეორეში.

რისათვის უნდა მიმეცა მნიშვნელობა. ჰოდა. მაგრამ ისე იყო თუ ასე. მის წინაშე თავს რატომღაც დამნაშავედ ვგრძნობდი. ვიდრე სინამდვილეშიაო. კმაყოფილი იყო ტროკადეროს გულის მოგების შანსი რომ გაუჩნდა და ეს არ მომეწონა. აუცილებელია შენი. კართან რომ მივედი. რა შეკითხვებს დამისვამდნენ და როდის როგორ მომექცეოდნენ. არადა. ტროკადეროს ან მის ხალხს არ გადავყროდი. მშვიდად ფშვინავდა. რომ მისი საქმე იმაზე უფრო ცუდად არ არის. ანდრონიკაშვილი. — ხვალ დილაადრიანად გადავალ მთაწმინდაზე და ტროკადეროს ვიპოვი. თან მეცოდებოდა. ამიხსნა. თამაზასაგან რომ წამოვედი. მანუშაკას ეზოს უკანა მხრიდან მივადექი. მოვიხედე. — ესეც კარგი ნაბოზვარია-მეთქი! — გავიფიქრე. მანუშაკა მოკუნტული იწვა და თავი საწოლის კიდეზე ედო. მომეჩვენა. სულ სხვა მნიშვნელობა მიიღო. — ამ შიშთან შედარებით სხვა ყველაფერი გაუბრალოვდა. — შენ მთავარია. — ბოლოს მითხრა. ეს მაინც უმადურობა იყო ჩემი მხრიდან. რატომ და როდის უნდა ვყოფილიყავი ფრთხილად. ის ჩვენება. ორი რამე უნდა ახსოვდეს: არაფერ კარგს არ უნდა ელოდეს და იმით უნდა იყოს კმაყოფილი. პატიმრებთან ურთიერთობის დროს რა იყო მთავარი. ის ორი ნაბოზვარი ჩემი გაგორებულია-მეთქი. ვიწრო ქუჩებით ვიარე. — ჯუდე ვარ. გავიარე დერეფანი და მანუშაკას ოთახის კარი ფრთხილად შევაღე. ალბათ იცი. თენდებოდა. ან ვინ დაიცავს და უპატრონებს-მეთქი? — ბოლოს ფრთხილად ვაკოცე თავზე და ლოყაზე და წამოვდექი. დაძაბული ვუსმენდი. სცადეო. ვინ იზრუნებს მასზე. არც ეზოში და არც სახლში სინათლე არ ენთო. მილიციის შენობაში სირბილით შევვარდი. ჩამოჯდა ტახტზე და საღი თვალი მოისრისა. გუშინ დილით კუკიაზე რაც მოხდა. თითქმის ზუსტად განსაზღვრა. მერე შეგიძლია. გადავედი ღობეზე. ვცადე და კმაყოფილი დარჩა. დაძაბულობისაგან კეფა მტკიოდა. მეშინოდა. არ გამიღვიძებია. უფრო სწორად. ჩამიჩუმი არ ისმოდა. მერე ძაღლებს რომ მივეცი. არხეინად იყოო. ჩვენების მიცემა მოასწრო. იოსებ ანდრონიკაშვილი. — მანდ რომ კაცი მოხვდება. შევაღე სამორიგეოს კარი და თვალებდაწითლებულ. ავიარე ხის საფეხურები. დავეშვი დაღმართზე. რა მექნა? წამოვედი. — მითხრა ბოლოს. ჩავიმუხლე და დავაცქერდი. არ ვიყავი მართალი. შევვარდი და ამოვისუნთქე. ებრაელების უბანი უკან მოვიტოვე და მეტეხის ხიდთან. . ვერ გავბედე. მერე სახლში სამზარეულოს ფანჯრიდან შევიპარე. მთელი ორი საათი ილაპარაკა და ბოლოს ასე დაამთავრა. რომანოზასა და კუსას ჩვენებები ერთმანეთს რომ დაემთხვესო. — ან მოსახვევიდან არ გამოცვივდნენ. — რა უნდა ქნას აწი ამან უჩემოდ. ნამძინარევ მორიგეს წინ დავუდექი. — აბა. ფეხები უკან მრჩებოდა. ან მიწიდან არ ამოძვრნენ-მეთქი. თავიდან ბოლომდე თამაზას მოფიქრებული იყო.

პასუხმა არ დააკმაყოფილა. . — აბა. სადაც მალავდნენ. — რომ მიიღეს. ასე რომ მოხდა. ის ბიჭი რატომ თან არ მოიყვანესო? — მკითხა. ყველაფერი ისე მოვუყევი. ერთი წამით ჩაფიქრდა და მერე თავი დახარა. — მე კმაყოფილი ვარ. რა არის აქ გასაკვირი-მეთქი. — კი მაგრამ. ამოვიღე პისტოლეტები და მაგიდაზე დავალაგე. არ დამანებებდნენ-მეთქი. ვიგრძენი. თითქმის არაფერი შემიცვლია. ჩემს პასუხებს თაბახის ყვითელ ფურცლებზე წერდა. — როდის ესროლეო? — ფული რომ დათვალეს. მერე-მეთქი. ჩვენ ვჩქარობდით. ჩვენს პატიოსნებაში დარწმუნებულიყვნენ-მეთქი. თორემ იმათი თანდასწრებით ასეთ რამეს ვერ მოვახერხებდი. ხალხი გველოდებოდა. მაგიდაზე კალმისტრის ბოლო დააკაკუნა. — ნელა თვლიდნენ. როგორც მოხდა. რატომ გამოაჩენდნენ-მეთქი. — რატომ? თვითონ სხვა რა საქმე ჰქონდათ? — ფულის თავიდან დათვლა დაიწყეს-მეთქი. შუბლზე ნაოჭები გაუჩნდა. იმ მთავარი მომენტის გარდა. 15 მეორე დღეს გამომძიებელმა დამკითხა. კაიფში იყვნენ. მერე? — მერე მიგვასწავლეს. — სანამ ფულს არ მიიღებდნენ. — რას ელოდებოდიო? — მინდოდა. ეს თამაზას ტექსტები იყო და მეც თითქმის სიტყვასიტყვით ვიმეორებდი. როგორ იპოვიდნენ იმ ნაბოზვარს ისე სწრაფად? იმ დანგრეულ შენობებში დამალული კაცის პოვნა არ გინდა.

ყურადღებით მომჩერებოდა. როგორ მოიქცევი-მეთქი? — ეგ არ არის შენი საქმეო. იჯერებდა თუ არა. სულ მივახარჯე-მეთქი. მე შური ვიძიე ჩემი მეგობრის ოჯახის შეურაცხყოფისათვის-მეთქი. თანაშემწემ ჩემი ჩვენება დაუდო წინ და იმანაც კითხვა დაიწყო. რაც ტყვიები მქონდა დარჩენილი. რომ მოვრჩი და გავჩუმდი. ისეთი გამომეტყველება ჰქონდა. როგორც არ უნდა შეგიტრიალონ კითხვები. მე ვთვლი. ორ კაცს ასე იოლად რომ გააგორებსო. — შენი მეგობრის ოჯახს რომ მიაყენონ შეურაცხყოფა. — პისტოლეტები ვინ მოგცაო? — ორი თვის წინ რკინიგზის სადგურთან თათრების მანქანა გავქურდე. პისტოლეტები რომ გქონდაო. მე ამაში ცუდს ვერაფერს ვერ ვხედავ-მეთქი. . მოჰყევი ყველაფერი. გინდაც ასჯერ მოგიწიოს პასუხის გაცემაო. — მით უმეტეს ისეთს. მოჰყევიო. მერე მკითხა. დილით. — ადრე თუ გისვრია ადამიანის ან ცხოველისათვისო. ეს ამბავი რომ მოხდა. მძღნერში ჩააბიჯა და წუხსო. ვცდილობდი. ხომ წაიკითხეთ-მეთქი. რასაც თავიდან იტყვი. იფიქრებდი. პროკურორთან მიმიყვანეს. — მკვლელს არა ჰგავხარო. არ დაიბნე. კარგად გაპარსული და კარგად დავარცხნილი. — ორი პისტოლეტი რად გინდოდა. რასაც ვეუბნებოდი. რომ ეს კეთილშობილური საქმეა. — ყვავებს ვესროდი ხოლმე. ერთხელაც არ შეუწყვეტინებია. იმ დღესაც ვესროლე. რატომ ერთით არ ესროლე ორივესო? — ორი პისტოლეტი მქონდა და ორივე გამოვიყენე. მაგრამ ვერ ვხვდებოდი. თამაზამ გამაფრთხილა. რომ მორჩა. — მითხრა. — მართალი ხართ. ისევ ის უნდა თქვა. იცოდე. მე თვითონ მიკვირდა. ეს წუთია. მე შურისმაძიებელი ვარ. კი ვუთხარი — მანდ წერია. გისმენ. ჩაფსკვნილი კაცი იყო. მაგრამ გამომძიებელს იმ ბიჭის შესახებ მაშინ მეტი არაფერი უკითხავს. — შენმა მეგობრებმა თუ იცოდნენ. როგორც იყოო. ისე თავისუფლად ვტყუოდი. — მიდი აბა. მაგრამ — არა. მიდი. მე მკვლელი არა ვარ. იმ მანქანის ბარდაჩოკში წავაწყდი-მეთქი. ცოტა გაკვირვებული და დაფიქრებული მიყურებდა. დროდადრო გამომხედავდა. სამი დღის მერე.

მაგრამ სამაგიეროდ. — შენ ეს გადაწყვეტილება როდის მიიღეო? — როდესაც მიგვასწავლეს. — ჭკვიანებს იქ არაფერი ესაქმებათო. ხაიმა იქ რომ ჰყავდათ და იმედი მომეცა. მეორე დილას ქალაქის მთავარი საძაღლეთის დროებით იზოლატორში გადამიყვანეს. — რატომ დაგიჭირესო? — მკითხა ახალგაზრდა კაცმა. მაშინვე გამოკითხვა დავიწყე. — მითხრა ხნიერმა კაცმა. ბოლობოლო. ციხეებს ადამიანებისათვის აშენებენ და არა ცხვრებისათვის-მეთქი. ოცდახუთი მანეთი რომ მქონდა და გულზე მომეშვა. რომ შანსი გამიჩნდა და ხელიდან არ გავუშვი-მეთქი. ულვაშები რომ აქვს. ან ხომ არ იცით. ზედამხედველს მოელაპარაკე. . ეს როგორ შემიძლია. რომელ საკანში ზის. — იქნებ გაიხსენო. ბაბუაჩემი ცნობილი თავადი იყო. მივხვდი. ჩომბესა და ხიხონას სურათები მაჩვენა. მაგრამ მერე გამახსენდა. — იქნებ ვნახო- მეთქი. გავიგო-მეთქი? — ფული თუ გაქვს. სად მალავდნენ იმ ნაბიჭვარს. მეჯღანის შვილი ვარ. იმ გამომძიებელზე ბევრად უფრო ჭკვიანი ჩანდა. პატარა საკანში ათი პატიმარი დამხვდა. შეურაცხყოფას ნუ მაყენებთ. — თავიდან აი. მართალია. — ეს ფრაზა ტროკადეროსაგან მქონდა გაგონილი და ახლა გამოვიყენე. ასაკით ყველა ჩემზე უფროსი იყო. ათას ხუთასი ჰექტარი ვენახი ჰქონდა საკუთრად-მეთქი. ადრე რომ დამკითხა. ამან. ადვილი საქმეაო. — მითხრა მკაცრად. ბოროტად გაეცინა. ზოგი იატაკზე იჯდა. მაგრამ არ მეშინია. შემოივლის კამერებს და გაიგებს. — ესა და ეს კაცი ხომ არ იცით. — სულელი ადამიანებისათვის აშენებენ. იატაკზე ადგილი მიმიჩინეს თუ არა. — იცოდნენ. ნარზე იწვა და სიგარეტს ეწეოდა. ვიცოდი. რა გელოდებაო? — ვიცი. — ვიწრო. მერე მე ყურს აღარ ვუგდებდი. ზოგი ნარზე იწვა. შევცბი. — ძალიანა გთხოვთ. ამან თუ ამანო? ამ კითხვისათვის მზად ვიყავი. მაგრამ ასეთ რამეს არ ელოდნენ-მეთქი. თავიდან რომელმა მიგასწავლათ. — იცი. საქმეზე დავიწყე ფიქრი-მეთქი. ყარდა იქაურობა. — რამდენი უნდა გადავუხადო-მეთქი? — ხუთი მანეთიო.

— ორი ნაბოზვარი გავაგორე-მეთქი. რომ ორივე ჩემი დაბრედილი იყო. ეს გაფრთხილება არ იყო საჭირო. ისეთი არაფერი დაწერო. — შენი ოჯახის ღირსება აღდგენილია-მეთქი. იმედი მაქვს. ფურცელზე კაცის ფალოსი ეხატა. რომ მივუსამძიმრე ბიძების გარდაცვალების გამო. ერთი წუთით სიჩუმე ჩამოვარდა. — ძალიან წვრილი ასოებით ვწერდი და ის ფურცელი ამ საქმისათვის ასე თუ ისე ვიმყოფინე. მითხრა. თუ სიმართლეა. — ქვემოთ ეწერა. — მოდიო. მაგრამ ასე მოხდა. მაშინ მით უმეტესო. თუმცა ეჭვი მეპარებოდა. ეს გამომატანა. შეკითხვები გაუჩნდებოდა. აი. ბევრად უფრო მოკლე იყო. — თუ ტყუილია. სიმართლე სადღაც სხვაგან რომ იყო. ესა ხარო. ცხადია. — ასე იყო საჭირო-მეთქი. ამდენი მეც მესმოდა. უბრალოდ. რომ მომხდარიყო. — რაც მომწერე. პასუხი მეორე საღამოს მივიღე. ნახატის ზემოთ ეწერა. — ორ საათში მოვალ და პასუხს წავუღებო. ზედამხედველის ნდობა რომ არ შეიძლება. იმ ოქმის მიხედვით. ესე იგი. ფურცელზე ერთი წინადადება ეწერა. სიგარეტს რომ ეწეოდა. ამის შემდეგ არავის არაფერი აღარ უკითხავს. გამომართვი. თავიდან დავიწყე იმით. — რატომ? — დაინტერესდა ის ხნიერი კაცი. გადავაბრუნე ფურცელი და დავწერე. — ოთხად დაკეცილი რვეულის ფურცელი და ფანქარი გადმომცა. რომ მართლა ასე ფიქრობდა. გახსოვს. მერე რომ ინანოო. სულ ეს იყო. ძაღლებმა მანქანაში ჩამსვეს და უკან დამაბრუნეს. საღამოს ზედამხედველს მოველაპარაკე და ერთი საათის შემდეგ კარში დატანებული სათვალთვალო ხვრელიდან დამიძახა. სხვანაირადაც შეიძლებოდა. . მე ვადასტურებდი. იქ დიდხანს დავყავით. გამომძიებელმა ექიმთან ერთად ოქმი შეადგინა. მაგრამ იმდენს კი უნდა მიმხვდარიყო. ხელი მოვაწერე და გამოვედით გარეთ. რომ გვამები ამოვიცანი და ვაღიარებდი. ხატვა მე შენზე უკეთ რომ მეხერხება-მეთქი. ჩემი პასუხი ძაღლებისათვის მიცემული ჩვენებისაგან თითქმის არ განსხვავდებოდა. მესამე დილას მორგში მიმიყვანეს. — რომ მივედი. — ალბათ. აი. — შენი მეგობარი ოცდამეხუთე კამერაში ზის. ბოლოს კი ასე დავამთავრე. გავბრაზდი. — რას გაბრალებენ? სხვა არაფერი მაინტერესებსო.

ბოლომდე მეთქვა სიმართლე. სახლში გაგიშვებენო. საღამოს ხაიმას სულ ორი სიტყვა მივწერე: — როგორა ხარ-მეთქი? ზედამხედველი რომ დაბრუნდა. თავს მაინც მარტო არ ვგრძნობდი. ძალიან მეწყინა. რომ ამ საქმის უკან შემკვეთები იდგნენ. ის იყო. შედეგი კი ის იყო. მათი აზრით. ხან სასჯელის შემცირებას მპირდებოდნენ. დაგეხმაროთ. სანამ წინასწარი ძიება არ დამთავრდებოდა. ახლა ვცდილობთ. არ დამეთმო. სანამ იქ იყო. ბოლოს. კუკიაზე მომხდარი ამბავი ჩემ გამოჩენამდე უკვე გაგებული ჰქონდათ და ისეთი პატივისცემითა და მორიდებით მექცეოდნენ. რა გამოგვივაო. საქმე აქამდე არ მივიდოდა. ის ჩემი ადვოკატი საქმიანი და თავის თავში დაჯერებული კაცი ჩანდა. ტანში ჟრუანტელმა დამიარა. ხან მემუქრებოდნენ. — ვითომ გამოვა რამე-მეთქი? . რომ აზარტი გამიჩნდა. 16 ძაღლებს თავიანთი ინფორმატორები ჰყავდათ ებრაელებს შორის და დარწმუნებულები იყვნენ. იმ დროში. გჯერა. მე უბრალოდ გავბრიყვდი და შევასრულე. ვნახოთ. მივხვდი. თავს დამანებებდნენ და ჩემს სიცოცხლეში პირველად ვიგრძენი საკუთარი თავის პატივისცემა. გააფთრებულები მოითხოვდნენ ჩემგან. მითხრა. სხვამ ყველაფერმა თითქოს მნიშვნელობა დაკარგა. ისე დანაღვლიანდნენ. ფსიქიატრებმა შეგამოწმონ. მერე აქ არაფერი გესაქმება. როგორც იქნა. — შენი მეგობარი აქ აღარ არის. ხუთჯერ დავკარგე გონება და ექიმები მასულიერებდნენ. უფრო მშვიდად ვიყავი. როცა მათ თვალწინ ორივე ხელის მაჯებზე ვენები გადავიჭამე და იქაურობა სისხლში მოვთხვარე. ისე დაუზოგავად მცემდნენ. — თუ შეურაცხადად ჩაგთვალეს. გაუთავისუფლებიათო. — სამუდამოდ დაგღუპავთო. — უფლება უნდა მოვიპოვოთ. მტკიცედ ვიცავდი თამაზას დარიგებას. ყველაფრის მიუხედავად. წერილში დაახლოებით ასეთი რამე ეწერა: — იმედი მაქვს. ბრალდებულს ადვოკატს ახლოს არ აკარებდნენ. — მაგრამ მე იმ ჩემი პირველი ჩვენებისათვის არც მომიკლია რამე და არც დამიმატებია. — მითხრა და ხაიმას წერილი გადმომცა. სამი დღის შემდეგ გუბერსკის ციხის არასრულწლოვანთა განყოფილებაში გადამიყვანეს. სიმართლე კი. — გული დამწყდა. რაც გავიგე. მე რომ გარეთ ვყოფილიყავი. — მითხრა ადვოკატმა. არც ეზარებოდათ და არც იღლებოდნენ. დარწმუნებული ვარ. — შენმა მეგობარმა დამიქირავაო. მორჩა წინასწარი ძიება და ადვოკატი გამომეცხადა. რომ ჩომბესა და ხიხონას დაბრედვა ტროკადერომ და მისმა მეგობრებმა დაგეგმეს. რომ მანამდე სხვაგან ისე კარგად თავი არსად მიგრძნია. სხვაზე არაფერზე აღარ ვფიქრობდი.

— ის-მეთქი? — არც ისო. რაც გადავიტანე. — არა მგონია-მეთქი. კმაყოფილი ვიყავი. თან თვალს არ მაშორებდა. — თქვა მერე. თან ჩემი ინტერესების დაცვა ახლა უკვე ტროკადეროს ღირსების საქმე იყო. — რატომ? — იმიტომ. — შენ ბავშვობის მეგობარი თუ გყავს-მეთქი? — კი მყავს. — დავახეთქე. — ყველაფერი რიგზეა. რაც ნამდვილია. შევხვდები და მოვურიგდებიო. პირი რომ არ გავაღე და სიმართლის მტკიცებას არ შევუდექი. — შეწუხებულიაო. — ორი ადამიანი ასე როგორ გაიმეტეო? იმ დაკითხვების მერე როლში ვიყავი შესული. მსხვერპლს ითხოვს-მეთქი. გიჟის საბუთი გექნება და . ცოტა ხნით გაჩუმდა. იმ კვირაში დანიშნავენ კომისიას. — მოიცა. ყველაფერი. — სირბილით გავუყევი დერეფანს პაემნის ოთახისაკენ. საკანში ადგილს ვერ ვპოულობდი. — შენი მეგობარი ძალიან გაკვირვებულია შენი საქციელის გამოო. იმ საქმიდან წილი მეც მერგებოდა. იმედი გამიჩნდა და ავფორიაქდი. ადვოკატი საქმიანი სახით დამხვდა. ღამით ცუდად მეძინა. რომ ჩემი მეგობარია-მეთქი. მივხვდი: ტროკადერომ ებრაელებისაგან აღებული ფულის ნაწილი მისცა ხაიმას. ზედამხედველი დაფეთებული მომდევდა. — გამოდის. იქ როგორმე ექვს თვეს გაძლებ და მერე სახლში გაგიშვებენ. გამუდმებით ბოლთას ვცემდი და ერთი კვირის შემდეგ კარი რომ გაიღო და ზედამხედველმა დამიძახა. მაგრამ მეგობრობის გამო კაცს ვერ მოვკლავო. აბა. ფსიქიატრები გაგსინჯავენ და ჰოსპიტალში გაგამწესებენ. სად გარბიხარო. — ადვოკატი გელოდებაო. ასე რომ. წესით. — მითხრა ადვოკატმა. ახლა ფასი დაედო. ხაიმა საიდან მოიტანდა ადვოკატისა და მით უმეტეს კომისიის თავმჯდომარისათვის მისაცემ ფულს? არ გამკვირვებია. იმ ცემასა და წამებას. რომ თავს იტყუებთ. — ეგ გასაგებია-მეთქი. — კომისიის თავმჯდომარეს ვიცნობ.

მატრიალეს წინ და უკან და ისევ ციხეში მიკრეს თავი. — იქნებ აგურიც ვხეთქო თავში- მეთქი. — ჩემი მეგობარი რას ფიქრობს-მეთქი? . სხვა. გამიყვანეს კომისიაზე. — ამას ვინ იფიქრებდაო! — გაშალა ხელები ადვოკატმა. რასაც ველოდი. ძალიან კმაყოფილი დავბრუნდი საკანში. კანონი მაგათთვის ბევრს არაფერს ნიშნავსო. ფეხებს ძლივს მივათრევდი. ვიწექი საწოლზე და მანუშაკა მენატრებოდა. სამწუხაროდ. სამი კაცი და ერთი ქალი. თუმცა ეს მარტო მონატრება არ იყო. რომ გამოვიდოდი. — მთელი ორი საათი მალაპარაკეს. სხვაზე არაფერზე არ ვფიქრობდი. იმედის გაცრუება ძალიან მძიმედ განვიცადე. მაიორ თემბრიყაშვილს ამოვუტრიალებდი გინებით მკვდარსა და ცოცხალს. გიჟებსა და ჭკვიანებს ამ ქვეყანაზე ყველაფრის უფლება აქვთ. — ოთხი ექიმი იყო. ის აკეთე. თავბრუ მეხვეოდა. დამიგდო ფეხქვეშ და სულ ჩექმის ქუსლები მირტყა. — ერთი მაგისი დედაც-მეთქი. სხვას ყველაფერს მნიშვნელობა დაკარგული ჰქონდა. იქ თავშეხვეული მაიორი დამხვდა. ყველაფერი ისე მოგვარდებოდა. თავისუფლებამდე სულ ერთი ნაბიჯი რომ მიკლდა. მაგრამ. ნაკლები არ გამოვაო. მაგრამ მერე მთელი კვირა სისხლს ვაფურთხებდი. როგორც საჭირო იყოო. წამოხტა სკამიდან. კაცი ხმას ვერ გაგცემს. მიყვარდა მანუშაკა და ის სიყვარული მტკიოდა. დარწმუნებული ვიყავი. ის ცემა მწარედ დამამახსოვრდა და შანსი თუ გამიჩნდებოდა. — ამ ყველაფრის მერე რისი იმედი შეიძლება მქონდეს-მეთქი? — მოსამართლეს შეუძლია. პირველ რიგში. რას ვიზამდი. სამაგიეროს გადავუხდიდი. — გიჟი არა ხარო! — აბსოლუტურად ნორმალურად მცნეს. გამიჭირდა პაემნის საკნის კარის გამოღება. — სკამი გამოვწიე და დავჯექი. აბა. ის არ მოხდა. ის გულწრფელად წუხდა: — საქმეც გაფუჭდა და ფულიც დაიკარგაო. ორი დღის განმავლობაში არაფერი მიჭამია. ტანსაცმელი კი წამოვიღე. — რა მოხდა-მეთქი? — კომისიის თავმჯდომარემ თავი ჩამოიხრჩოო. ექიმებმა. ტერეზასთან რომ მივედი ხაიმას ტანსაცმლის წამოსაღებად.რაც გინდა. მესამე დღეს ადვოკატთან შესახვედრად რომ წამიყვანეს. რა უნდა მეთქვა? — კიდევ ერთი დღე რომ ეცოცხლა. არადა. ჩემი მისვლის მიზეზი გაიგო თუ არა. ათი წელი მოგცეს. — ზამთარში. წამოვწექი საწოლზე და მომავალზე დავიწყე ფიქრი. არანაკლებად მნიშვნელოვანი გეგმებიც მქონდა.

როგორ მოვიდა მერე ტროკადერო ტაქსით და მისი მოსვლის შემდეგ როგორ გამოჩნდნენ რომანოზა და კუსა იმ ნაბიჭვართან ერთად. საპასუხოდ ჟორიკა მომჯიანმა დაუსტვინა. უნდა გაუძლო. — აყვირდნენ ჩომბესა და ხიხონას ნათესავები და ახლობლები. იქ კიბეებზე ფეხების ბრახუნის გარდა არაფერი გამიგონია. სასამართლოს დარბაზში რომ დავინახე. გარეთ რომ გამოიყვანეს. სულელურ თამაშად მეჩვენებოდა. რომ დაწყნარდა. იქ ვინც იყო. სხვა გზა არა გაქვსო!“ ეს არ იყო თანაგრძნობა. რომ მოსამართლეს მოველაპარაკოო. ჰაეროვანი კოცნა გამომიგზავნა და დაიყვირა. — მიყვარხარო! პროცესი სამი დღე გაგრძელდა. წუხდნენ — ვერაფრით წარმოვიდგენდით. თორემ ახლოსაც არ გავიკარებდითო. გამიხარდა. სულ ორი წინადადება ეწერა. იმდენი ხნის განმავლობაში. „ხომ იცი. ყველაზე შთაბეჭდილება მოახდინა. არ გამოუგზავნია და. რაც დაჭერილი ვიყავი. სუსანა დეიდამ წაიყვანა და გარიკას გვერდით დასვა. დარბაზში ბევრნი იყვნენ ჩემი უბნიდან. აბა.. საკუთარი ღირსების სრული შეგრძნებით პასუხობდა. მერე ისინი დაკითხეს. თუ მანამდეო? — მე დაბლა. ვიცოდი.. სარდაფში ვიჯექი. მერე ხელი ტუჩებთან მიიტანა. რასაც მომისჯიდნენ და რაც ხდებოდა. ვინც ასე ვთქვათ. დაბრედილებს თავზე. არა? შე ასეთო და ისეთო. ჰყვებოდნენ. მაფრთხილებდა. მამაჩემი ერთხელაც არ გამხსენებია და მაშინ. ძალიან შემეშინდაო. მათ შორის . როგორ გაუკვირდა. შენს წასაყვანად რომ მოვიდნენ მერე. მანუშაკამ დამინახა თუ არა. იმ ნაბიჭვარს მოსამართლემ ჰკითხა: — სროლის ხმა როდის გაიგონე. პისტოლეტებით ხელში. — მერე დაწვრილებით მოჰყვა. რომანოზასა და კუსას ჩვენებები ერთიერთზე დაემთხვა ჩემს ჩვენებას. ასეთ რამეს თუ აპირებდა. ყოველი შემთხვევისათვის. — მთხოვა. — მერე გაახსენდა და ხაიმას წერილი გადმომცა. მერე სხვებიც აჰყვნენ და ხმაური ატყდა. ჩემს ახლობლებს ველოდი და ამ დროს უცხო კაცი რომ გამოჩნდა. შეესწრო მომხდარ ამბავს. — იცინი. — მადლობა სიგარეტებისათვის-მეთქი! — დავუძახე. რა იქნებოდა?! გამეცინა. შეეცადა. როგორ ვადექი მარტოდმარტო. ახლოს მოსულიყო. ტროკადერო შეკითხვებზე დინჯად. მაგრამ ზედამხედველებმა არ მისცეს ამის საშუალება და ატირდა. რაც ნახა და რაც მოისმინა. შევატყვე.

— მართალია. — და მოსამართლისაგან მოითხოვა. ღირსების გრძნობა განგვასხვავებს ადამიანებს ცხოველებისაგანო. — ერთი შენი დედაც-მეთქი. მოწმეები კი არა. ამ გარემოებას განსაკუთრებული ყურადღებით მოჰკიდებოდა. ეჭვი შეიტანა ტროკადეროსა და მისი მეგობრების პატიოსნებაში. მაგრამ დიდი ალბათობით. რომელიც თავისი რაზმით პირველი გადავიდა იერუსალიმის კედელზე პირველი ჯვაროსნული ომის დროს. ერთხელ სკოლაში სპექტაკლი დადგეს. პროკურორმა დამაფიქრებლად მიიჩნია ის გარემოება. რის გამოც სიმართლე შეიძლება. ფსიქიატრებმა ნორმალურად რომ ცნეს. ცოტაც და სიმღერით გააგრძელებსო. ადვოკატის საპასუხო გამოსვლიდან შევიტყვე. ძიების დროს მათი ბრალეულობის დადგენა ვერ მოხერხდა. რომ მე თურმე ავადმყოფური კი არა. არ ყოფილიყო სრულყოფილად წარმოჩინებული. თორმეტი წლის შეფარდება მოითხოვა და დაჯდა. — ეს ის მაგალითებია. იძულებული იყო. — შევაგინე გულში. ჩემზე თქვა. როგორ უნდა მოახერხო კაცმა. . ისტორიიდან და ლიტერატურიდან გულის ამაჩუყებელი მაგალითები გაიხსენა. — ბოლოს ჩემთვის სასჯელის მაქსიმუმის. ამ ყველაფერზე დაფიქრება აუცილებელია. რომლებიც მოგვწონს ჩვენ. იფიქრებდი. — იმასაც შევაგინე გულში. პატივცემულო მოსამართლევ. რომელსაც გოტფურდ ბულონელი ხელმძღვანელობდაო. რაინდული წარმოდგენა მქონია მორალზე. აშკარად ფსიქიკურად გაუწონასწორებელი პიროვნებაა. პროკურორმა შეკითხვის დასმა დაიწყო და გაჩუმდა. ის პროკურორი რაღაცით იმ დირექტორს ჰგავდა. სამწუხაროდ. ასეთი რომ გახდე-მეთქი? — ისე გავიდა დარბაზიდან. ის შთამომავალია მუხამბერკ ანდრონიკაშვილისა. ისეთი დაყენებული ხმით ლაპარაკობდა. — ძალიან გაკვირვებული დავრჩი. რომელსაც მორალზე ავადმყოფური წარმოდგენა აქვსო. და დარწმუნებული ვარ. — დაამთავრა და მისი ერუდიციით დათრგუნულ პროკურორს გახედა. რისი თქმა უნდოდა. ვუყურებდი და ვფიქრობდი. ასეთი არავინ აღმოჩნდა და ძიება.. ეს მისი გენეტიკის გამოძახილია. სადაც მოსწავლეებთან ერთად მასწავლებლებიც მონაწილეობდნენ. — ერთი შენი დედაც-მეთქი. დაავიწყდა. ყველას მშვენივრად მოეხსენება. აშკარად ჰქონდა რაღაც ჰიპნოზისმაგვარი. რომ სროლის მომენტი არავის არ დაუნახავს.. თხუთმეტი წუთი ილაპარაკა და ბოლოს ასე დაამთავრა: ეს ის ახალგაზრდაა. ყველას.მოსამართლეზეც. მათ შორის თქვენც. — რა უცნაური ნაბოზვარია. ჩემკენ ერთხელაც არ გამოიხედა. რაინდისა. მკვლელობის მონაწილეები არიანო. ძირითადად ჩემს ჩვენებას დაჰყრდნობოდა. რომელიც პატივს სცემს სხვა რელიგიური მრწამსის ადამიანების ტრადიციებს და რომლისთვისაც წმინდათაწმინდაა მეგობრის წინაშე მოვალეობის გრძნობა. ფიზკულტურის მასწავლებელი ქარხნის ბრაზიან დირექტორს თამაშობდა. თუ როგორ წირავდნენ მეგობრები ერთმანეთის გულისათვის თავს. რათა უფრო ღრმად ჩავწვდეთ ერთი შეხედვით ასეთი არაორდინარული საქციელის მიზეზებსო.

იქ. იმათგან .მერე მომიახლოვდა. ასე რომ. ძირითადად მკვლელები და განსაკუთრებით საშიში რეციდივისტები იხდიდნენ სასჯელს. კასტას აქვს თავისი ქცევის კოდექსი და იმ კოდექსით სჯიან და არეგულირებენ სადავო საკითხებს. — შემოგვითვალა. კასტა რეალურად კრიმინალური სამყაროს პროფესიონალთა კავშირია. ადვოკატთან ერთად განცხადება დავწერე და ისეთ ზონაში მოვითხოვე სამუშაოდ გამწესება. არ მოგერიდოს. საბადოებზე. ხოლო ვინც ბრუნდებოდა. შენ მოსამართლესთან ხომ მოილაპარაკე-მეთქი? — კი. რა ხდება. — მითხრეს. ბავშვობიდან მოყოლებული. ეს საშიშია. — მომისმინე. ვინც მათ გადაწყვეტილებას არ დაემორჩილება. თუ რამე პრობლემა გექნება. — მითხრა და მოაჯირს მოშორდა. პრეტენდენტი. ტყუილად ვინერვიულე. შეგვატყობინეო. დადიოდა ხმები. რომ ყურადღება მოგაქციოთ. მაშინ რატომ შეიწუხე ასე თავი-მეთქი? არ ესიამოვნა. რომ ბევრი მათგანი ფარულად თანამშრომლობდა ძაღლებთან. ყველაფერი რიგზეაო. ახლა არ ვიცი. მაგრამ საბჭოთა კავშირის დროს პატიმრებზე დიდი გავლენა ჰქონდათ და იმ უზარმაზარ ტერიტორიაზე ციხეებისა და საპატიმრო ბანაკების თითქმის ნახევარს აკონტროლებდნენ. ასეთი ზონები აღმოსავლეთ ციმბირში და უკიდურეს ჩრდილოეთში იყო. რაც არის მათი კასტის ძალაუფლების საფუძველი. — მათთან ერთად საჭმელი ვჭამე და არაყი დავლიე. მოწამლული გარემოსა და ცხოვრების მძიმე პირობების გამო. გადავიხარე და ვკითხე: — თუ ძმა ხარ. ათი წელი მომისაჯეს და ამით დამთავრდა. — ასეა საჭირო. როგორც ამბობდნენ. ეს ძალიან დიდი პატივი იყო. კანონიერი ქურდის წოდების მოპოვება არაა ადვილი საქმე. კრიმინალურ სამყაროში ასრულებს მოსამართლის ფუნქციას. თვალი ჩამიკრა და მოაჯირს ხელით დაეყრდნო. იქ კანონიერმა ქურდებმა თავიანთ კამერაში დამიბარეს. — ტროკადერო ჩვენი მეგობარია. როგორც მაშინ ეძახდნენ. რისკზე მიდის. მაგრამ ის ხმები მათ ავტორიტეტს ბევრს ვერაფერს აკლებდა. ეგ მუხამბერკ ანდრონიკაშვილი საიდან ამოთხარე-მეთქი? — გამოსვლისათვის სპეციალურად ვემზადებოდიო. როგორც ღირსეულ კაცს. ეს არ მომეწონა. მათი სიტყვა კანონი იყო. ბევრი უკან ვეღარ ბრუნდებოდა. მათი დევიზი იყო: ღირსება და სამართლიანობა. თავისი თავით აშკარად კმაყოფილი იყო. — აბა. ანუ განაბი. სადაც პატიმრებს ერთი დღე სამად ეთვლებოდათ. ორი კვირის შემდეგ თვრამეტი წლის გავხდი და სრულწლოვანების განყოფილებაში გადამიყვანეს. მთელ რიგ მოთხოვნებს უნდა აკმაყოფილებდეს. კანონიერი ქურდი.

ისე იყო გამოპრანჭული. მერე შემოიხედა სარკმელში.ნახევარი უკვე სერიოზულად იყო დაავადებული. დრო განსაზღვრული იყო. განაჩენის გამოტანის შემდეგ პატიმრებს კვირაში ერთხელ ახლობლებთან შეხვედრის უფლებას ეძლეოდათ. უკან ჩადო ჩანთაში. — ამდენი ფული ვინ მოგცაო? — რომ დავბრუნდები. . იმ ოცდახუთი ათასიდან სამი ათასი ძაღლებს მიუტანა და ხაიმა გამოაშვებინა. ესაა სულ. მოვიტანო. ის ათასი მანეთი მივაწოდე. ასე რომ. ეს ყველაფერი ვიცოდი. — წინ იყო გადმოხრილი და თითქმის ჩურჩულით მელაპარაკებოდა. ათი წელი ძალიან ბევრი იყო და მზად ვიყავი რისკისათვის. საიდანაც ძუძუები სანახევროდ უჩანდა. მეორეჯერ მისცეს ცხრა თვე მოსაფიქრებლადო. ერთი საათი. სასამართლომ ისევ უარი უთხრა განქორწინებაზე. ამიტომ თავისი ნებით იქ მოხვედრის სურვილი იშვიათად თუ გაუჩნდებოდა ვინმეს. მერე მოგიყვები-მეთქი. ტუჩებზე შინდისფერი პომადა ესვა. ქუთუთოები ცისფრად შეეღება. სხვანაირ შეფასებას ელოდა და გული დასწყდა. მაშინ მითხრა: — მამაშენი ვერაა ხასიათზე. რაც ტროკადეროს მოცემული ფულიდან დარჩაო. — შემომჩივლა და ცხვირსახოცით სახის გაწმენდა დაიწყო. მაგრამ ერთი წუთითაც არ დავფიქრებულვარ. მაგრამ იმას ჩვენი დარდი არ ჰქონდა. მაგ მხრივ სადავო არაფერი გაქვსო. წითელი კაბა ეცვა. ხაიმა რომ მოვიდა. წამწამები — შავად. კმაყოფილი იყო. კარებთან. შევხედე და სახტად დავრჩი. სადაც მაგიდა და სკამები იდგა. ამისათვის სპეციალური კამერები არსებობდა. ხაიმამ ხუთი მანეთი მისცა და იმანაც ათი წუთი კიდევ გვადროვა. — გარეთ. გავიდა ის კვირა და მანუშაკა გამოჩნდა. — მეტი არაფერი მითქვამს. — აი. — ეგ როდის იქნება? — თვალებში ჩრდილი ჩაუდგა. შენი საქმეების მოსაგვარებლადო. ამ საქმისათვის ცხვირსახოცი არ ეყო და ჩემთვის საჩუქრად მოტანილი ორი მაიკიდან ერთი აიღო და მიახმარა. როგორც იქნა. პაემნის დრო რომ ამოიწურა. სიგარეტების ათი ყუთი მომიტანა საჩუქრად და გაზეთში გახვეული ათასი მანეთი გადმომცა. — მითხრა და ამოიოხრა. ორი ათასი ბრუტიან თამაზას აჩუქა. თვალები დაჭყიტა. ზედამხედველი იდგა. — აქ ვინმემ არ მომპაროს. — გავრეცხავ და მეორეჯერ რომ მოვალ. — შენ გამო მოვინდომეო. როგორ გამოვიყურებიო? — არა გიშავს-მეთქი. ტროკადეროს ებრაელებმა თურმე ოცდახუთი ათასი მანეთი გადაუხადეს. ისე მოთხვარა. ლოყებზე ფერუმარილი სქლად ედო და მარცხენა მხარეზე მიხატული დიდი ხალი მის ახალ გარეგნობას თითქოს საშიშს ხდიდა. — დარჩენილი ოცი ათასიდან თორმეტი ათასი მე მომცა. შეინახე-მეთქი. — ბოლოს კიდევ სამი ათასი დამიმატა. — ჰა.

სამი კვირა და სამი დღე. მაგრამ იმ დღეს ისე არ მოხდა. — სარეცხის მანქანას შევაკეთებინებ. დამპირდა. გაღიზიანებული და დამფრთხალი პატიმრები რისი დაბრახუნებაც შეიძლებოდა. ამით პატიმრებს კანონის სისასტიკეს ახსენებდნენ. საპასუხოდ. მდგმურები გვყავს. — ახალი იყიდეთ-მეთქი. — სურენამ თურმე საბოლოოდ გარეკა და საგიჟეში ჩააბარეს. — მაგრამ. — ამ მაიკების საყიდელი ფული მაგან მომცაო. — უდარდელი კაცის გამომეტყველება მივიღე. — გარიკას ხელები უკანკალებს და ვეღარ მუშაობსო. საკნები ნელ-ნელა. ჩემო კარგო გოგო! როდესაც სიკვდილმისჯილები დასახვრეტად გაჰყავდათ. ეს ფული იხმარე. არ მოგერიდოს-მეთქი. აღარ მუშაობსო. — დედაჩემმა მოგიკითხაო. ერთიმეორის მიყოლებით წყნარდებოდა და ბოლოს სიჩუმე დაისადგურებდა. მინდოდა გამემხნევებინა. სანამ ისევ შევხვდებოდით ერთმანეთს. ეხ. — მითხრა მერე. — სამი წელი. წუხდა. საკნებში და დერეფნებში სინათლე ქრებოდა. წყალი გასდიოდა. — შენ თუ დაგჭირდება. გამახსენდა. იმის შემდეგ ძალიან ბევრი წელი გავიდა. რამდენიმე საათის განმავლობაში მთელ ციხეში ყურის წამღები ხმაური იდგა. შიშს თესავდნენ. — დედაჩემს გაუხარდებაო. ყველაფერს აბრახუნებდნენ და უსტვენდნენ. შეხვედრის დრო რომ ამოიწურა. მაშინ რომ წავიდა მანუშაკა. — წავიმღერე. ფიქრიანად გადააქნია თავი. მანუშაკა. თორემ მარტო დედაჩემის ხელფასი რას გვიშველიდაო. ძველი სარეცხის მანქანა ჰქონდათ. სამი თვე. — კიდევ კარგი. ეს ხმაური დროდადრო ჩაცხრებოდა და მერე ისევ იფეთქებდა. მადლობა გადავუხადე. — არც ისე ბევრია-მეთქი. — მეორეჯერ კიდევ რომ მოვალ. მანუშაკა. გაუხარდა. — მართლაო? — ხო-მეთქი. ატმებს მოგიტანო. თბილისიდან არცთუ ისე შორს. . გავუღიმე. ერთი ბებერი აზერბაიჯანელის ეზოში. სინათლე რომ აინთებოდა.

ეზოში გასვლას არავინ გვიშლიდა. მეორე დილას ჩაგვყარეს დახურულ საბარგო მანქანებში და ტალახიანი გზებით ოკეანეზე პატარა ნავსადგურს მივადექით. ჩემი საკნისაკენ მოვუსვი. ერთი საათის შემდეგ აგურის ერთსართულიან შენობას მივადექით. ვნახოო. იმ არეულობის გამო ციხეში წესები გაამკაცრეს და პატიმრებს პაემნის უფლება სამი თვით ჩამოართვეს. როსტოვში სატრანზიტო იზოლატორში მიგვიყვანეს. ერთი კვირის მერე ისევ ვაგონის საკანში ვიჯექი და ჩრდილოეთისაკენ მივექანებოდი. თბილი ტანსაცმელი არ მქონდა და უკან დავბრუნდი ბარაკში. ჩამომათრიეს და რეზინის ჯოხებით მცემეს. მაგრამ არ დამიფასდა. იქიდან პატიმრებს სხვადასხვა მიმართულებით ანაწილებდნენ. შენობის უკან საკმაოდ დიდი ფართობი ხის მაღალი ღობით იყო შემოკავებული. პატიმრების ყველაზე მორჩილმა ნაწილმა. ცას რომ გრძნობდნენ თავს ზემოთ. აღარ დამცალდა. გისოსების იქით სპეცრაზმი რომ გამოჩნდა. სიამოვნებდათ. ვერც ხაიმა და ვერც მამაჩემი. განსაკუთრებული ნავსადგური იყო. დაძაბულობამ კულმინაციას მიაღწია. მერე ვერც მანუშაკა ვნახე. ჩაბნელებული დერეფნები განერვიულებული. კიდევ ორი სატრანზიტო იზოლატორი გავიარე. მამაჩემი მოსვლას აპირებდა. ბოლოს მატარებელი უზარმაზარ ტრიალ მინდორზე შეჩერდა. საჭმელსა და ამანათებს რომ არიგებდნენ. სუფთა ჰაერი რომ ჩავისუნთქე და მიწაზე დავადგი ფეხი. — მინდა. — უთქვამს. თვალები ამიჭრელდა და დავბარბაცდი. ღობეს ორ რიგად მავთულხლართები მიუყვებოდა. ციოდა. თითქმის ორი თვე ვიყავი გზაში და ამასობაში ზამთარიც გავიდა. 17 ერთი თვის თავზე ასი კაცი შეგვყარეს სპეციალურ ვაგონში და რუსეთისაკენ გაგვაქანეს. . ნელა მივდიოდით. ზედამხედველები გაკოჭეს და საკნების გაღება დაიწყეს. ფარდულის წინ ხუთ რიგად მოგვაწყვეს და დავიძარით. მიგვიჩინეს ადგილები და მერე მშრალი საჭმელი. რისთვის იყო საჭირო ეს ყველაფერი და შეტაკება დაიწყო თუ არა. ხშირად საათობით ვჩერდებოდით და როსტოვში ჩასვლას მთელი სამი დღე მოვუნდით. დაბნეული ვიყავი. ჩამოდგამდნენ ვაგონიდან დაბლა ფეხს და ბარბაცს იწყებდნენ. საწოლზე ავძვერი და საბანი გადავიფარე. არ მესმოდა. სადაც ერთი გრძელი ფარღაღალა ფარდული იდგა. სულ ერთი ვახტა იდგა. პატიმრები ჯგუფ-ჯგუფად იდგნენ და ლაპარაკობდნენ. სამოცდათვრამეტი კაცი ვიყავით. მე დიდხანს ვერ გავჩერდი. აღრიალებული ლანდებით თხუთმეტ წუთში გაივსო. იქ ორმოცდაათამდე პატიმარი დაგვხვდა. მანუშაკასაგან ვიცოდი. ყველას ასე დაემართა. ფანჯრები არ ჰქონდა და სუნთქვა ჭირდა. ვაგონში ძალიან ვიწრო საკნები იყო. ასე რომ. ოთხი გრძელი ბარაკიდან სამი ცარიელი იყო. ძეხვი და პური დაარიგეს.

ხელები და სახე თოვლით მოვიბანე. დაბლიდან. საღამოობით მოსაფსმელად და უფრო სერიოზული საქმისათვის გემბანზე ავყავდით. მერე როგორც იქნა. ორი ჟანგიანი გემი იდგა. იატაკზე ვიჯექი და მუხლს ვერ ვმართავდი. მაგრამ ბოლომდე მაინც ვერ მოვიშორე. დავეყრებოდით ზედ. ერთი შენობიდან ძველი. ხმელი პურისა და ღორის ქონის ნაჭრებს დაგვირიგებდნენ და ვჭამდით. ფარდულებში სქელი ფიცრებისაგან იატაკი იყო დაგებული. თმიდან წამოსული. სული მალე ამოხდა. ათი ჩაცუცქული კაცი თავისუფლად ეტეოდა. იმ პურსაც თითქოს სისხლის გემო ჰქონდა. ჩავიცვი და ამოვისუნთქე. ერთობიანო. თბილი ქუდი და გაცვეთილი ქურთუკი მომცეს. იფიქრებდი. სამას ორმოცდაათი პატიმრიდან ცხრა ბადრაგმა გზაში დაბრიდა. მერე ლაპარაკი და წამოდგომა აკრძალული იყო. — წითელი ოფლი მოგდისო. ჭამას რომ მოვრჩებოდით. . ტრიუმში ჩაგვრეკეს. მაგრამ სისხლი დიდხანს სდიოდა და სულ მოვითხვარე. სამი დღე მივცურავდით. წყლით ვიბანდი. პორტში ხის სამი შენობა იდგა. ერთიანად იყო სისხლით დამბალი. ადგილი არ იყო. სისხლში გაზავებული ოფლის წვეთებით სახე წითლად მიჭრელდებოდა და პატიმრებს ეცინებოდათ. ქურთუკისა და შარვლის გაწმენდას აზრი არ ჰქონდა. — ყინვას არ ვეპუებოდი და ყოველ დილით თავს თოვლით ვიზელდი. მესამე ღამეს ერთი ახალგაზრდა კაცი ყვირილით წამოხტა. წინ პროდუქტებითა და საწვავით დატვირთული ორი საბარგო მანქანა მიგვიძღოდა. ალბათ ცუდი სიზმარი ნახა. გათენდა და ადგომის უფლება მოგვცეს. რომელიც უფრო დიდი იყო. არ გავნძრეულვარ. მანქანები გვასწრებდნენ და ფარდულებთან გველოდებოდნენ. თოვლი იდო. დაძაბულები იყვნენ. დაბამბული ქურთუკებისა და ქუდების დიდი შეკვრები გამოიტანეს და დარიგება დაიწყეს. იქიდან ოქროს საბადოებამდე სამასი კილომეტრი ფეხით ვიარეთ. არ სჭირდებოდათ და არც განძრეულან. დილამდე ასე ვიყავით. იქ ადრე მიყვანილი პატიმრები დაგვხვდნენ. პურს რომ ვჭამდი. სანამ გამოფხიზლდებოდა. ამის საშუალება თუ იყო. გზას რომ გავუდექით. სულ უმნიშვნელო მიზეზის გამო ესროდნენ. მეოთხე დილას ნაპირზე გადავედით.სამოქალაქო პირს ვერ დაინახავდი. ტრიუმში დავბრუნდებოდით. მარტო ჯარისკაცები ჩანდნენ. ყველა ოცდამეათე კილომეტრზე ხის გრძელი ფარდული იდგა. გაიჭედა იქაურობა. ზედ დამეცა და აფართხალდა. ვერაფერი მოვუხერხე. გაყინულ გზას მივუყვებოდით. ეშინოდათ ჩვენი და არ გვინდობდნენ. ჩემი რიგი რომ მოვიდა. როცა სიარულით ვიღლებოდი. მაგრამ გამხმარი სისხლი თმაში ისე მქონდა გამჯდარი. ერთზე. ჩემზე იყო დამხობილი. გემბანის კიდეზე აივნის მსგავსი რკინის კონსტრუქცია იყო მირჩილული. მოშიშვლებულ ადგილებზე ოკეანის შხეფები გვცემდა. ყინავდა და ერთი სული გვქონდა. ვიძინებდით. ეს უკვე უკიდურესი ჩრდილოეთი იყო. პირდაპირ წყალზე ეკიდა. მიწა აქა-იქ ჩანდა. სანამ უკან. პატიმრებიდან ბევრი თბილად იყო ჩაცმული. ოთხი ტყვია მოხვდა. აგვიყვანეს და დაბლა. ან.

როგორც იქნა. — მე თქვენს დედებს ასე და ისე ვუზამ. სადაც სხვა მოქალაქე განსაკუთრებული საშვის გარეშე ვერ შემოაღწევდა. რეჟიმის უფროსი ლაპარაკის დაწყებას არ ჩქარობდა. მარხილში შებმულ ირმებს მიერეკებოდნენ. გვერდით დაუდგა და ხმამაღლა დაიძახა: — ყურადღება! — სიჩუმე ჩამოვარდა. ცოტა ხანში კომენდანტის მოადგილე. თქვე ბოზებოო. მაგრამ წესი იყო. ან დაგვეწეოდა და გაგვისწრებდა. სულ ეს იყო. ვახტებზე ყინვისაგან შეწუხებული შაშხანიანი ჯარისკაცები აბაკუნებდნენ ფეხებს. ბოლოს ჭიშკრიდან ოფიცრები გამოვიდნენ. — მე ვიცი-მეთქი. დაიჭერდნენ და ციხეში ჩასვამდნენ. ხელით მანიშნა. ათასში ერთხელ საბარგო მანქანა შემოგვხვდებოდა. — და გაჩუმდა. თითქოს ვიღაცას ეძებდა. მერე გავიარეთ ჭიშკარი და კომენდატურის შენობის წინ ათ რიგად მოგვაწყვეს. ბოლოს ჩაახველა. გამხდარი. შენი სამოქალაქო ტანსაცმელი თუ ფეხსაცმელი უნდა ჩაგებარებინა და მეც ჩავაბარე. ეს უკვე დახურული რეგიონი იყო. სპეციფიკური რუკა იყო. მეორე დილით ლეიტენანტმა კომენდანტურაში მიმიყვანა. დაბამბული ქურთუკი და ქუდი. საპატიმრო ბანაკი რამდენიმე ათეულ ჰექტარზე იყო განლაგებული. როგორც იქნა. ცხვირპაჭუა ლეიტენანტი მივიდა. საპნით წესიერად დავიბანე. მომცეს ხალათი. გადაიყვანეს გზიდან და მავთულხლართებთან პისტოლეტებით დახვრიტეს. ლეიტენანტმა ისევ ასწია ხელი და ისეთი კითხვა დასვა. პატიმრებიდან სამი კაცი გამოარჩიეს. ირგვლივ აგურის მაღალი კედელი და მავთულხლართები ჰქონდა შემორტყმული. ისეთი მანამდე არ მქონდა ნანახი. ერთი- ორჯერ ადგილობრივ მაცხოვრებლებსაც მოვკარი თვალი. აბანოში. — ხატვა თუ იცის თქვენგან ვინმემო? — ეს შეკითხვა მეორეჯერ რომ გაიმეორა. ათი დღე ვიარეთ და ბოლოს. თუ ასეთს წააწყდებოდნენ. სადაც უნდა მივსულიყავით. ასწია თავი და ბოხი ხმით გამოგვიცხადა. მერე აბანოში წაგვიყვანეს და. . — დავიძახე. იმიტომ მივაქციე ყურადღება. მივედით იქ. ჩემი გვარი და სახელი ჩაიწერა. ბანაკის ერთ მხარეს ბარაკები იდგა. ახლოს მოდიო. მანქანებში ძირითადად სამხედროფორმიანი კაცები ისხდნენ. შარვალი. კომენდანტის კაბინეტში. იმ რეგიონის რუკა იყო გაკრული. ზოგმა შეიგინა. მხატვარი რომ ხარო. კედელზე. ანუ რეჟიმის უფროსი გამოჩნდა. ზოგს გაეცინა.. თურმე იქ ბანაკის მიწაზე კანონიერ ქურდებს ფეხს არ ადგმევინებდნენ. შესასვლელთან ჩვენი კოლონა შეაჩერეს. ჩემი ბატინკები სჯობდა. არ ბნელოდა. გამოვცოცხლდი. ჩექმები ნახმარი იყო. ხან ვის მიაშტერდებოდა სახეში და ხან ვის. დახვრეტილები კანონიერი ქურდები იყვნენ. მერე ლეიტენანტს რაღაცა უთხრა და გატრიალდა. იქვე. დაღლილები ვიყავით და უმეტესობა ჩაცუცქდა. კომენდანტი მაგიდასთან იჯდა და წინ ჩემი დოსიე ედო.. მაგრამ პროჟექტორები ორი მხრიდან მაინც მოგვანათეს. ბანაკის ფორმა დაარიგეს. მეორე მხარეს — უზარმაზარი ოქროს გადამამუშავებელი ქარხანა. ერთ საათზე მეტხანს ვიყავით ასე. — აქ არა წერია. ცოტა ხანს ისევ უხმოდ გვათვალიერებდა. კიბის თავზე გაჩერდა და მკაცრი გამომეტყველებით ზემოდან გადაავლო თვალი არეულ რიგებს.

კონსტიტუციის დღეს და პირველ მაისს. ქაღალდი და ტილოს დიდი შეკვრა. — წელიწადში ოთხჯერ მოგიწევს ლენინის დახატვა: შვიდ ნოემბერს. ყოველ ახალ დღესასწაულზე ახალი პორტრეტი უნდა იყოს კომენდატურის შენობაზე გაკრული. თვითნასწავლი მხატვარი ვარ. . კარიერზე ყინვაში მიწის თხრას ასეთი საქმიანობა რომ სჯობდა. იმ მხატვრისათვის ვაპირებდით შეკვეთის მიცემასო. — წუხდა თურმე. ასე რომ. მოხუცი მხატვრის ავტოპორტრეტი ხის ტახტის ზემოთ ეკიდა. ამის გარდა. შეაღო კარი და ძალიან დიდ ოთახში შევედით. რისი დახატვა გნებავთ- მეთქი? ზიზღით მომჩერებოდა. — ალბათ იმიტომ. რად უნდა იმას თქმა. — დამხმარე დამჭირდება-მეთქი. — მითხრა ლეიტენანტმა. — ლენინის პორტრეტების სპეციალისტი ვარ-მეთქი. გამოვგზავნი ვინმესო. — ხუთი კედლის გაზეთი გვაქვსო. ხან მუშებს ელაპარაკებოდა. მუცელში სიცივე ვიგრძენი. იქა ჰყავთ მხატვარი. — ბავშვობიდან ვხატავ. სიუჟეტი არსად არ მეორდებოდა. ამას აღმზრდელობითი მნიშვნელობა აქვსო. ყველა ნახატი ერთი ზომის იყო. ხუთ დეკემბერს. რომ ჩემთვის ასეთი შეკითხვა აქამდე არავის დაუსვამს-მეთქი. — ეს იყო და ეს. ადგა და თავი ჩამოიხრჩოო. ვერც ერთი მკვლელი და რეციდივისტი ვერ შეედრებოდა. ხან მიტინგზე ამბობდა სიტყვას. საღებავები. ხან მაგიდასთან. ეს იყო მთავარი. — მერე საქმის ვითარება განმიმარტა. — ძალიან ახალგაზრდა ხარო. — შენ რომ არ გამოჩენილიყავი. თითქოს ყოყმანობდა. — ლენინის დახატვას შეძლებ? — მკითხა ბოლოს. თვეში ერთხელ კედლის გაზეთების ნახატებით გაფორმება. ასე გვიწერია უსტავში. ლეიტენანტი რომ წავიდა. — კარგი. იქ ყველაფერი იყო. ნახევარი საათის შემდეგ მე და ლეიტენანტი ერთსართულიან შენობას მივადექით. ლენინი ხან ბუხართან იჯდა. სად ჯანდაბაში უნდა წავიდეო? — რატომ იჯდა-მეთქი? — მენატურე ქალი მოხარშა და შეჭამაო. — გათავისუფლებამდე ორი თვე უკლდა. რაც ხატვისთვისაა საჭირო: ფუნჯები. ისეთი ცივი და დაუნდობელი თვალები ჰქონდა. აქედან სამასი კილომეტრის იქით მეორე კოლონიაა. იმ დროისათვის. ფანქრები. მოხუცი მხატვრის ნახატები კედელთან გავამწკრივე. შენობებზე წარწერების გაახლება. პირველ მაისამდე თვეზე მეტი იყო დარჩენილი. ჩემს მოვალეობაში შევიდოდა სადღესასწაულო პლაკატებისა და ტრანსპარანტების მომზადება.

მერე რა ვქნა-მეთქი?! — საქმე იმაში იყო. მაგრამ შევცდი. ვიწვალე. მერე ნაწყენი რომ არ დარჩეო. იქ ადმინისტრაციის მიერ დასჯილ პატიმრებს ამუშავებდნენ. ის საჯარიმო კარიერი ბანაკიდან საკმაოდ შორს. თან ჰგავდა ის ჩემი ნახატი იმ ნაბოზვარ ლენინს და თან არა. არ ვიცი. ბოლოს კომენდანტმა შემოაღო კარი. დასაჯდომი არ იყო. დიდხანს მოვუნდი. მეტი რა უნდა მიქნან-მეთქი. მერე ტილოზე თავისა და დროშის კონტურები ფანქრით მოვხაზე. აქ არაფერია გასაკვირი. გაჩერდებოდა ტილოს წინ და თავს აქნევდა. ნანახი მქონდა. ქალაქგარეთ აგარაკზე მიიპატიჟა და გააუპატიურა. — იცოდე. უყურა. მიწის ქვეშ იყო განთავსებული და ჯოჯოხეთს ეძახდნენ. — რომ არ გამომივიდეს ისე. ესკიზი გავაკეთე. უყურა. მარტო თავი. ლეიტენანტს უნდა მოვახსენო. გაქცევა რომ მოახერხა და პროფესორს აქეთ უკრეს თავი. მაგრამ შედეგით კმაყოფილი დავრჩი. მერე მოაბრუნა ჩემკენ თავი და მკითხა. ჩარჩოსათვის ზომები ქაღალდზე დავწერე. ამას როგორ აკეთებდნენ. მეორე დღეს ტილო ჩარჩოზე გადავჭიმე. რომ ფუნჯით მანამდე არაფერი დამიხატავს. — ვფიქრობდი. ორი დღის მერე მე და ერთმა აყლაყუდა ჯარისკაცმა გავიარეთ საკონტროლო- გამშვები პუნქტი და მოყინულ გზას გავუყევით საჯარიმო კარიერისაკენ. ხან ბოლთას ვცემდი. რა უგავს ამას ლენინსო? — ლენინი სულაც არ ყოფილა ცნობილი. არც მე არ ვიყავი კმაყოფილი. იქ უნივერსიტეტის პროფესორი ყოფილა. გაჩერდა ნახატის წინ. საღებავები მოვამზადე და სანამ საქმეს შევუდგებოდი. გაღიმებული უნდა ყოფილიყო. რა დამემართა. — ეს ვინ არისო? — თქვენ როგორ ფიქრობთ-მეთქი? — ეს ვიღაც მახინჯი ქართველია. ორი საათის მერე დაბრუნდა და ახლად დამზადებული ჩარჩო მოიტანა. წინასწარ გაფრთხილებ. ხან ცემენტის იატაკზე ვიყავი დაცუცქული. მერე საეჭვოდ შეიცვალა და თავის ქნევა შეწყვიტა. — ის წელი იყო ჩემი ცხოვრების უბედნიერესი პერიოდიო. — ძალიან დახვეწილი მანერები ჰქონდა. თურმე თავისი სტუდენტი გოგო შეუყვარდა. მერე დააბა და მთელი წელი ჰყავდა იქ. ლამაზი რატომ უნდა იყოს-მეთქი? — შენ გიჩვენებ სეირსო! — დამპირდა. აბა. წესად . მივეცი და სადურგლო საამქროში წავიდა. — გამომიცხადა. — ცოტა ხანს მაყურყუტებენ აქ და მერე გამომიშვებენ. როგორც საჭიროა. — მითხრა. მართალია. ყინავდა. გოგო შვიდი თვის ფეხმძიმე ყოფილა. რომელიღაც ქალაქი ახსენა. ბოზი ვარო. ვიცოდი. გულში შიში შემეპარა. წითელი დროშის ფონზე ლენინის დიდი თავი დამეხატა. როგორც ლამაზი მამაკაცი. ძალიან ნელა ვმუშაობდი. ლეიტენანტი ყოველ საღამოს მაკითხავდა. ის ღამე კარცერში გავატარე. ვიფიქრე და გადავწყვიტე. შუადღისათვის ხნიერი პატიმარი მოვიდა და პატარა ქვაბით საჭმელი მომიტანა. — რასაც იტყვი და მოიმოქმედებ.

ეს სულაც არ იყო ადვილი საქმე. — მიდი აიღეო! — თან თავის მოძრაობით მანიშნა. იქნებ ამიხსნათ-მეთქი. ერთი მრგვალი შავი პური და ჩანთა მომაწოდა. გამოვედით გარეთ და ცოტა ხნის შემდეგ გვირაბის შესასვლელს მივადექით. ამ წიხლის კვრას არ ველოდი და დავბარბაცდი. — მიპასუხა. რომ გამომყვებოდა. სამოქალაქო ტანსაცმელი ეცვა. ამას იშვიათად თუ მოახერხებდა ვინმე. ფიცარნაგი ასი კვადრატული მეტრი მაინც იქნებოდა. ჯარისკაცებს გაეცინათ. — მივმართე სახენაიარევ კაცს. სახენაიარევმა კაცმა ქურქი ჩაიცვა და. ბრეზენტის ჩანთა გამოიტანა და მაგიდაზე დადო. განვაგრძე გზა და ცოტა ხნის შემდეგ ფიცარნაგს მივადექი. პატარა ტყავის პარკი. ასანთის კოლოფი. გვირაბი დამთავრდა. ბოლოს წყლის ხმაური გავიგონე და ვიგრძენი. ერთ მხარეს წვრილად დაჭრილი შეშის . ფიცრები ძალიან ძველი და გასიპული იყო. დიდი შანსი გაქვს. მერე გვერდით ოთახში ვიღაცას გასძახა. ჩაალაგა შიგნით: სპილენძის ჯამი. ჩემ ირგვლივ სივრცე შეიცვალა. მერე ერთი წამოდგა და შაშხანის ლულით გვირაბისაკენ მანიშნა. — ოქრო როგორ უნდა მოვიპოვო. ჯარისკაცმა ჭრაქი თუნუქის ვარცლში ჩადო და. პატიმარი სანამ ერთ კილოგრამ ოქროს არ მოაგროვებდა.ჰქონდათ. გვირაბი საკმაოდ მაღალი და ფართო იყო. ჯარისკაცმა დაკეცილი ფურცელი გადასცა და წავიდა. მაგრამ ასე არ მოხდა. იქ შაშხანებით შეიარაღებული ჯარისკაცები ხის გრძელ სკამზე ისხდნენ. ავანთე ჭრაქი და თითქმის ნახევარი კილომეტრი დაღმართში ვიარე. — მშვიდად ამიხსნა საქმის ვითარება კომენდატურაში ქოსა კაპიტანმა. — წამოდიო! — მიბრძანა. თვითონ ჩვრით ხელებს იწმენდდა. მერე ჭრაქში ბიდონიდან ნავთის ჩასხმა დაიწყო. — იქ გასწავლიანო. კაცმა ფურცელი საქაღალდეში ჩადო. დღის სინათლეს ვერ ნახავდა. მარტო გავუყევი გზას. მივედი და ჭრაქი ავიღე. — მიდიო! მეგონა. — თხუნელა მოიყვანესო. კაცმა უკნიდან წიხლი მკრა. იქიდან გამხდარი ჯარისკაცი გამოვიდა. შესასვლელთან პატარა ქოხი იდგა. — ვარცლიც აიღეო! ავიღე. ფეხები გაფშიკოო. ლოყაზე ნაიარევი აჩნდა. ქოხში ხნიერი კაცი დაგვხვდა. — ასე რომ. 18 თითქმის ერთი საათი ვიარეთ და გვირაბის შესასვლელი გამოჩნდა.

წყება მიუყვებოდა, იქვე ჩამქრალი კოცონის ნარჩენები ჩანდა, ეს იყო სულ, რასაც ჩემი
ჭრაქის ალი მისწვდა.

ფიცარნაგზე პატარა მაგიდა და სკამი იდგა. დავალაგე ჩემი ავლადიდება
მაგიდაზე და სკამზე დავჯექი. არ ვიცოდი, რა მეფიქრა, ერთი ის იყო იქ კარგი, რომ
ბევრად უფრო ნაკლებად ციოდა, ვიდრე გარეთ. არ ყინავდა, ეს მიკვირდა. ვიჯექი და
სიბნელეში იქით-აქეთ ვიყურებოდი, ორი საათი არ ავმდგარვარ, არც არავინ
გამოჩენილა. ამასობაში, ნახევარი პური შემომეჭამა და წყალი მომწყურდა.
წამოვდექი და იქით წავედი, საიდანაც წყლის ხმაური ისმოდა. ცოტა ხანში პატარა
მდინარეს მივადექი. სპილენძის ჯამი რომ ჩავყავი, ხელზე სითბო ვიგრძენი, წყალი
თბილი იყო. — ღმერთო ჩემო, ეს რა არის-მეთქი? — გამიკვირდა. წყურვილი
დამავიწყდა და ახლა წყალში ხელი მაჯამდე ჩავყავი. თბილი იყო, თბილი მდინარე
მიედინებოდა. ამ დროს გარეთ, ცისქვეშ, სულ ცოტა მინუს ოცდახუთი გრადუსი ყინვა
იდგა. — აი, სასწაული-მეთქი! — და თბილისის გოგირდის აბანოები გამახსენდა,
სადაც მიწიდან ბუნებრივი თბილი წყლები მოედინებოდა და გოგირდის სუნით ყარდა.
აქ წყალს სუნი არ ჰქონდა, თითქოს ჩვეულებრივი წყალი იყო. გავსინჯე და გემოსაც
არა უშავდა, რატომღაც კარგ განწყობაზე დავდექი.

უკან რომ ვბრუნდებოდი, სადღაც შორს, სიბნელეში, სინათლის წერტილი
ნაპერწკალივით გაკრთა და გაქრა. — ხომ არ მომეჩვენა-მეთქი, — გავიფიქრე, —
მაგრამ ცოტა ხნის მერე ისევ გამოჩნდა და აღარ იძვროდა. გადავწყვიტე, ახლოს
მივსულიყავი, შემოვუარე შეშის წყებას და შევჩერდი. ჭრაქის შუქზე ერთად
დალაგებული სამი გვამი დავინახე. საშინლად გამხდრები იყვნენ. მერე კარგა ხანს
ვიარე, მიწა რბილი და ქვიშიანი იყო. ის სინათლის წერტილი ჭრაქი გამოდგა, დიდ
ქვაზე იდო, ქვის იქით წვერებგაბურძგნილი კაცი მუხლებამდე წყალში იდგა და
ვარცლით ქვიშას რეცხავდა.

— რა გინდაო? — დამიძახა ბრაზიანად.

— იქნებ მასწავლო ეგ საქმე, პირველადა ვარ სამუშაოდ გამოსული, არ ვიცი,
როგორ მოვიქცე-მეთქი.

— ახლოს არ მოხვიდე, თორემ თავს გაგიხეთქავო, — ვარცლი დადო და ქვა
აიღო.

ჯანდაბას ამის თავი, გარეკილია-მეთქი, — გავიფიქრე, გამოვტრიალდი და ახლა
ჩემგან მარცხნივ დავინახე სინათლის ახალი წერტილი და იქით წავედი. ვიარე, ვიარე
და რომ მივუახლოვდი, მაღალი, თითქმის მთლად შიშველი კაცი ამოვიდა წყლიდან,
დაავლო ქვას ხელი და მესროლა. კიდევ კარგი, ამცდა.

— ბოდიში, ძმაო, თუ ხელი შეგიშალე, მივდივარ-მეთქი.

მივხვდი, პატიმრები არ ენდობოდნენ ერთმანეთს, სიმწრით მოპოვებულ ოქროს
ნამცეცებს უფრთხილდებოდნენ. — ეს სად ამოვყავი თავი-მეთქი? — გავიფიქრე.

დავბრუნდი ფიცარნაგზე, დავჯექი სკამზე, დარჩენილი პური ბოლომდე შევჭამე და
ჩამეძინა.

თავი რომ ავწიე, დავინახე, სამი მხრიდან ჩემკენ სინათლის წერტილები
მოემართებოდნენ, ოცდაათამდე დავთვალე. გაძვალტყავებული, თმა და
წვერგაბურძგნილი კაცები მოადგნენ ფიცარნაგს. ვარცლები მიწაზე დაალაგეს და შიგ
ჭრაქები ჩადეს. ერთიმეორისაგან სულ ცოტა ათი ნაბიჯით იყვნენ დაშორებულები,
ბრეზენტის ჩანთები ეკიდათ. ერთ ხელში თავის დასაცავად ყველას ქვა ეჭირა.

იდგნენ ასე.

მერე გვირაბის მხრიდან მძიმე ნაბიჯების ხმა გაისმა და ადამიანის სილუეტების
ჯგუფი გამოჩნდა. გზას ნავთის ფანრით მოიკვლევდნენ. ათი შაშხანიანი ჯარისკაცი
იყო, წინ ის ჩემი ნაცნობი ხნიერი კაცი მოუძღოდათ, ლოყაზე იარით, ხელში ტყავის
ჩანთა ეჭირა. სულ ბოლოს დაბალი, ჯანიანი ჯარისკაცი პროდუქტებით სავსე ურიკას
მოაგორებდა.

მე წამოვდექი და უკან დავიხიე. ერთმა ჯარისკაცმა მაგიდიდან ჩემი ვარცლი,
ჩანთა და სპილენძის ჯამი ხელის ერთი მოსმით დაბლა გადმოყარა და ნავთის
ფანარი ჭრაქის გვერდით დადგა.

ჯარისკაცების გამოჩენისთანავე დაძაბულობა გაქრა. პატიმრებმა ქვები გადაყარეს
და რიგში ჩადგნენ.

სახენაიარევმა კაცმა აუჩქარებლად ამოიღო ჩანთიდან სააფთიაქო სასწორი,
სპილენძის პატარა ყუთი და ჟურნალი. ეს ყველაფერი დაალაგა ფანრის წინ, გაიკეთა
სათვალე და დაჯდა სკამზე.

პატიმრებმა რიგრიგობით დაიწყეს ფიცარნაგზე ასვლა, მიადგებოდნენ მაგიდას
და ტყავის პარკებში მოგროვილ ოქროს ნამცეცებს აბარებდნენ. კაცი წონიდა ოქროს,
რაოდენობას ხმამაღლა აცხადებდა და სააფთიაქო ჯამიდან სპილენძის ყუთში
ცლიდა. მერე ჟურნალში გვარისა და სახელის გასწვრივ ციფრები გამოჰყავდა.
პატიოსნად საქმიანობდა, უკმაყოფილება არავის სახეზე არ შემიმჩნევია. ოქროს
მიღებას რომ მორჩა, გვამები დაათვალიერა და ისევ მაგიდასთან დაბრუნდა.

პატიმრებმა გვამები მდინარის მეორე მხარეს გადაიტანეს და იქ ორმოში ჩაყარეს.
მაშინ მივხვდი, საიდან მოდიოდა მძორის მოტკბო სუნი. ბოლოს პური დაარიგეს, მე
არ მომცეს, — შენ მიღებული გაქვსო. — ჭრაქებისათვის ბიდონით ნავთი დატოვეს და
წავიდნენ.

პატიმრებმა ცეცხლი დაანთეს, შემოუსხდნენ ირგვლივ, ჭამდნენ და ფეხებს
იშრობდნენ, თითქმის არ ლაპარაკობდნენ. უმრავლესობა ყრუდ ახველებდა. ცეცხლი
რომ განელდა, ფიცარნაგზე გადაინაცვლეს, გადაიფარეს დაბამბული ქურთუკები და
დაიძინეს.

მე ნაკვერჩხლებს მივშტერებოდი და ვანგარიშობდი, ოცდაათმა კაცმა სულ
ოთხმოცდარვა გრამი ოქროს ქვიშა ჩააბარა, საშუალოდ, თითოეულმა სამი გრამი, ეს
იყო სულ, რისი მოპოვებაც შეძლეს მთელი დღის განმავლობაში. გამოდიოდა, რომ
იქიდან თავის დასაღწევად, სულ ცოტა, ერთი წელი მაინც იყო საჭირო, ისიც იმ
შემთხვევაში, თუ გამიმართლებდა და არ დავავადდებოდი ან ვინმე თავს არ
გამიხეთქავდა.

შვიდი თუ რვა საათის შემდეგ, თანდათან წამოიშალნენ და სხვადასხვა
მიმართულებით გაიფანტნენ. ერთმა ესტონელმა ამიხსნა, ქვიშიდან ოქრო როგორ
უნდა გამომერჩია. — მთავარია, იპოვო, თუ იპოვი, დაინახავო, — მითხრა ბოლოს.

იქ წესად ჰქონდათ, სამი დღის განმავლობაში თუ ვერაფერს იპოვიდი, საჭმელს
აღარ გაძლევდნენ, ნახევარი გრამი მაინც უნდა ჩაგებარებინა. ავად იყავი თუ კარგად,
მნიშვნელობა არ ჰქონდა.

რაც შეეხება საჭმელს, თითოეულს სამ დღეში ერთხელ უმი კომბოსტოსა და
ჭარხლის თავებს გვირიგებდნენ, კვირაში ერთხელ — სამ კვერცხს, ორჯერ — თევზის
კონსერვს. პურის პრობლემა არ იყო, პური ყოველდღე მოჰქონდათ. ექიმი და წამალი
იქ მოხვედრილი პატიმრებისათვის არ არსებობდა.

ნეტავ ვინ მიაგნო ამ ადგილს პირველად-მეთქი? — ვფიქრობდი. ერთი
გამოქვაბული მეორეში გადიოდა, მეორე-მესამეში და ასე დაუსრულებლივ.
ზოგიერთს რამდენიმე გასასვლელი ჰქონდა, საითაც უნდა გაგეხვია, არაფერი
შეიცვლებოდა. იქაც გამოქვაბული გამოქვაბულს მიუყვებოდა. გამდინარე წყლები
ბევრგან იყო, ნაკადულები ერთმანეთს უერთდებოდნენ და ფიცარნაგთან ახლოს უკვე
პატარა მდინარე მდორედ მიედინებოდა. ასე რომ, ნაპირს თუ გაუყვებოდი, არ
დაიკარგებოდი. მდინარე მერე დაკლებას იწყებდა, თხელდებოდა და ბოლოს,
ფიცარნაგიდან ათი თუ თხუთმეტი გამოქვაბულის იქით, მიწის ქვეშ იკარგებოდა.

იქაურობა თითქმის სულ გადათხრილი იყო. ხშირად კაცის ჩონჩხსაც
წააწყდებოდი. ძვლები მიწიდან იყო ამოჩრილი. ხდებოდა, რომ სამუშაოდ გასული
პატიმარი უკან ვეღარ ბრუნდებოდა — ან მოკლავდნენ, ან თვითონ გახდებოდა
ცუდად, იწვა და სულის ამოსვლას ელოდა.

ერთი თვის მერე სიბნელეს იმდენად შევაჩვიე თვალი, რომ ათ მეტრში კაცის
სილუეტს ვარჩევდი. ერთ დღეს, ის იყო მუშაობას მოვრჩი, ხმაური შემომესმა.
მოვტრიალდი და დავინახე, როგორ გარბოდა ვიღაც კაცი, კი არ ყვიროდა,
დაფეთებული რაღაც წრიპინისმაგვარ ბგერებს გამოსცემდა. ის, ვინც მისდევდა,
ბევრად უფრო ჯანიანი ჩანდა, დაეწია და თავი ქვით გაუჩეჩქვა. მერე ჩანთიდან ტყავის
პარკი ამოაცალა, სადაც ოქროს ქვიშა ეგულებოდა და ვითომ არაფერი, გააგრძელა
გზა.

დაკარგულს არავინ ეძებდა, თუ სამი დღის განმავლობაში არ გამოჩნდებოდა, ის
სახენაიარევი კაცი მეოთხე დღეს ჟურნალში დაკარგულის სახელსა და გვარს
გადაშლიდა და ყველაფერი ამით მთავრდებოდა.

ჩემი იქ მიყვანიდან ორმოცდამეორე დღეს წყლის ნაპირას პირქვე დამხობილ
კაცს წავაწყდი. ის ესტონელი გამოდგა, ოქროს ქვიშის მოპოვების წესები რომ ამიხსნა.
მაშინ სხვამ არავინ შეიწუხა თავი, გინებით მიშორებდნენ. ასე რომ, მადლობელი
ვიყავი, ავიკიდე ზურგზე და ფიცარნაგამდე ვათრიე.

მთელი ორი კვირა იწვა შეშის უკან, ავადმყოფებისათვის გამოყოფილ ადგილას,
ახველებდა და ნახველს სისხლს ატანდა. მის მაგივრად სამჯერ ჩავაბარე ნახევარი
გრამი ოქრო, ასე რომ, საჭმელი ჰქონდა. იქ სიკეთის არავის სჯეროდა და ჩემი
საქციელი უკვირდა. უკეთ რომ გახდა, მკითხა, — ჩემგან რას ელოდებიო?

— არაფერს, ძალიან დიდხანს გათრიე, არ მინდა, შრომა წყალში ჩამეყაროს. ასე
რომ, მირჩევნია, იცოცხლო-მეთქი.

ფეხზე დადგომა რომ შეძლო, — ერთად ვიმუშაოთო, — შემომთავაზა, — თან
ორნი თავს უფრო დაცულად ვიგრძნობთო.

დავფიქრდი და დავთანხმდი. დღეში საშუალოდ შვიდ-რვა გრამ ოქროს ქვიშას
ვრეცხავდით, თვალის ზომით თითქმის ზუსტად ვყოფდით შუაზე და ვაბარებდით. —
იღბლიანი ხარო, — მეუბნებოდა. ჩემზე ოცი წლით იყო უფროსი, ბანკის
ინკასატორებზე თავდასხმის გამო მესამე სასჯელს იხდიდა.

ერთ დღეს გაგვიმართლა, იმაზე ხუთჯერ მეტი ოქროს ქვიშა გავრეცხეთ, ვიდრე
ადრე ვრეცხავდით.

— ამდენი არ ჩავაბაროთ, — მითხრა იმან ფიქრიანი სახით, — თორემ ამ
ადგილისათვის ხოცვა-ჟლეტა ატყდება. ჯობია, მოვაგროვოთ, შევინახოთ და ბოლოს
ვისაც როგორ გვაწყობს, ისე გამოვაჩინოთო.

იმ დროისათვის მე ას თორმეტი, იმას კი ოთხას გრამამდე ოქროს ქვიშა ჰქონდა
ჩაბარებული.

ათი დღე გვიმართლებდა. მეთერთმეტე დღეს ერთი გრამიც ვერ ვიპოვეთ. კიდევ
ორი დღე ვიტრიალეთ იქ, მაგრამ სულ ტყუილად. იმ ათი დღის განმავლობაში
დაახლოებით ორას ორმოცდაათი გრამი ოქროს ქვიშა დავაგროვეთ. თვალის ზომით
გავყავით, ქურთუკის სარჩულს პატარა ნაწილი მოვახიე, ჩემი წილი გავახვიე შიგ და
მარტო რომ დავრჩი, ადგილი შევარჩიე და ქვის ქვეშ შევინახე.

ერთ ღამეს იმ ესტონელს ხველება აუტყდა და პირიდან სისხლი წასკდა.
მივეხმარე წამოდგომაში და შეშის უკან გადავიყვანე. სულის მოთქმას ძლივს
ახერხებდა, ახველებდა და სისხლი მოსდიოდა. ბოლოს იგრძნო, რომ კვდებოდა და
მიმასწავლა, სად ჰქონდა თავისი წილი ოქროს ქვიშა დამალული. მაგრამ ან რაღაც
შეეშალა, ან მე ვერ გავიგე სწორად. სულ გადავთხარე ის მინიშნებული ადგილი,
მაგრამ ვერაფერი ვერ ვიპოვე. ბოლოს დავანებე თავი ძებნას და ქვაზე ჩამოვჯექი.
ვერ ვიყავი ხასიათზე.

ამ დროს თითქოს ვიღაცამ მიბიძგა და მივტრიალდი. ვხედავ, ის ჯანიანი
პატიმარი, ჩემ თვალწინ რომ გამოასალმა სიცოცხლეს კაცი, ჩუმად მეპარება, ქვა
მომარჯვებული აქვს, თავში უნდა მხეთქოს. წამოვხტი და უკან დავიხიე, — ერთი
გრამიც არა მაქვს, აი, ნახე-მეთქი. — ტყავის პარკი, სადაც ოქროს ქვიშას ვინახავდი,
სწრაფად ამოვიღე ჩანთიდან და გადავუგდე. აიღო, გახსნა და დაანათა ჭრაქი, მერე
თავი ასწია და შემომხედა. — მე შენთვის ძმაო, არაფერი დამიშავებია-მეთქი! — პარკი
ძირს დააგდო და გატრიალდა. საკმაოდ დიდ ქვას გაჰკრა ფეხი და შორს მოისროლა,
დაკარგა სიბნელეში. საშინლად ღონიერი იყო, მისი ყველას ეშინოდა. როგორც იქ
ამბობდნენ, ოქროს ქვიშის გამო ხუთი კაცი ჰყავდა მოკლული, ალბათ იმიტომ
დაარქვეს „იავნანა“.

იმ ამბიდან ორი თუ სამი თვის შემდეგ პატიმრების ერთი ნაწილი შიშმა
გააერთიანა და მძინარეს თავს დაესხნენ. ქვებით ერთიანად დაჩეჩქვეს და ფიცარნაგი
სისხლით მოთხვარეს. მერე თოკი წაუჭირეს ყელში და იმანაც ენა გადმოაგდო. როცა
ჩათვალეს, რომ მოკვდა, წაიღეს და მდინარის იქითა მხარეს, ორმოში ჩააგდეს.
მაგრამ შეცდნენ, ის ცოცხალი იყო, გონს მოვიდა და მოახერხა ორმოდან ამოძრომა.

ძალიან ფხიზელი ძილი მქონდა, წყლის დგაფუნი გავიგონე თუ არა, თავი
წამოვწიე და მისი სილუეტი დავინახე. ფიცარნაგს მოუახლოვდა და მძინარეებს
დააცქერდა, იდგა და ირწეოდა. მერე ცეცხლი დაანთო. ცეცხლთან ლოდი მიათრია,
დაჯდა ზედ და სიმღერა დაიწყო. დაბეგვილი, დასახიჩრებული ხორცის მასა
მღეროდა შემაძრწუნებლად სუფთა, ხავერდოვანი ხმით, — რომ მოგეკალით, ძალიან
მადლობელი დაგრჩებოდით, მაგრამ ახლა, რადგან ასეთი ნაღვლიანია სინამდვილე,
მე თქვენი დედების ასე და ისეო. — თავის სათქმელს სიმღერით ამბობდა.

პატიმრების უმრავლესობას გამოეღვიძა, ზოგმა იდაყვზე წამოიწია, ზოგიც
წამოჯდა. არავის არაფერი უთქვამს, უყურებდნენ და ვიგრძენი, პატივისცემის განცდა
გაუჩნდათ, თანაგრძნობით განეწყვნენ, აღარ მოუნდათ, მეორეჯერ დასხმოდნენ თავს.

ექვსი თვის განმავლობაში სულ სამას ოცდაშვიდი გრამი ოქროს ქვიშა ჩავაბარე.
არ იყო ბევრი, მაგრამ რა მექნა, აღარ მიმართლებდა, კვირის განმავლობაში ორ
გრამს თუ ვიპოვიდი, დიდი საქმე იყო. ამას ისიც დაემატა, რომ ხველება დამეწყო. იმ
ოცდაათი კაციდან, ვინც თავიდან იქ დამხვდა, ნახევარი აღარ იყო ცოცხალი. ზოგი
ავადმყოფობის გამო დაიხოცა, ზოგი მოკლეს. ისეთებიც იყვნენ, სიცოცხლეზე ხელს
რომ ჩაიქნევდნენ, იწვნენ შეშის უკან და სიკვდილს ელოდნენ. დახოცილების ადგილს
ახალი პატიმრები იკავებდნენ. ვინც ბანაკის განაწესს ორჯერ დაარღვევდა, მესამეჯერ
გზა უკვე იმ ჯურღმულისაკენ ჰქონდა. მთლად ნორმალური არც ერთი არ იყო, მე
თვითონაც ხომ იმათ დღეში ვიყავი, მაგრამ რომ ვუყურებდი, თან მეშინოდა მათი და
თან მეცოდებოდნენ.

ექვსი თვის თავზე მანუშაკა დამესიზმრა, ძალიან ლამაზი იყო, თმა მოკლედ
ჰქონდა შეკრეჭილი და ოქროს კბილები უბრწყინავდა. — ეს კბილები ნეტა რამდენ
გრამს იწონის-მეთქი? — გავიფიქრე. იდგა და მიცინოდა. ყურებზე პატარა სპილოები
ეკიდა, სპილოები ხორთუმებს ათამაშებდნენ.

რომ გამომეღვიძა, სასიამოვნო ბურანი მალე გაიცრიცა და დავრჩი სინამდვილის
პირისპირ, მაგრამ მაინც კარგ ხასიათზე ვიყავი. ვიჯექი ფიცარნაგზე და ვიღიმებოდი.
მერე მდინარის ნაპირს გავუყევი, ძალიან შორს წავედი, შევარჩიე ადგილი და ქვიშის
რეცხვას შევუდექი. ვცდილობდი, მანუშაკაზე არ მეფიქრა, მაგრამ ვერ ვახერხებდი.
ბოლოს ნერვებმა მიმტყუნა და ავტირდი, — ნეტა როგორ არის-მეთქი? —
ვდარდობდი.

დასასვენებლად რომ ჩამოვჯექი, იქვე, სულ ახლოს, რკინის ნაჭერს მოვკარი
თვალი, ჭრაქის შუქი სცემდა. მივედი, ქვიშა და კენჭები გადავხვეტე და ძალიან ძველი
ვარცლი შემრჩა ხელში. ვარცლში დიდი ლოდი იდო. გამიკვირდა, — ნეტა ვის რაში
დასჭირდა ეს ლოდი, რატომ გაიწვალა ასე თავი-მეთქი? — ორივე ხელით ჩავეჭიდე
და ძლივს ავწიე, ამოვიღე და გვერდზე მოვისროლე. მერე მოვტრიალდი და
გაოგნებული მივაშტერდი ოქროს კენჭებს — ვარცლის ძირი ოქროს კენჭებით იყო
მოფენილი. დავანათე ჭრაქი, მეორე ხელით მოვხვეტე, ერთად მოვაქუჩე და თვალით
ავწონე. სულ ცოტა, ექვსასი გრამი მაინც უნდა ყოფილიყო. იმ ზომის კენჭები იმ
დროისათვის იქ თითქმის აღარ მოიპოვებოდა, ყოველ შემთხვევაში, მე არ
შემხვედრია. დიდი ხნის წინ იყო მოგროვებული. ვინც აგროვებდა, ალბათ ფიქრობდა,
რომ ბოლოს ერთად გამოაჩენდა, მაგრამ არ დასცალდა, რატომ არ დასცალდა, არ
იყო ძნელი გამოსაცნობი.

ქურთუკის სარჩულს ერთი მხარე მოვახიე, გავახვიე შიგ ოქროს კენჭები და ჩექმის
ყელში ჩავჩურთე. ჭრაქი ჩავაქრე და ოქროს ქვიშა რომ მქონდა შენახული, იმ ქვიშის
ასაღებად გავუყევი. ვარცლით სამი ქვა მიმქონდა, მეოთხე ხელში მეკავა, თავს
გამუდმებით იქით-აქეთ ვატრიალებდი. ვიპოვე ის შენახული ოქროს ქვიშა და ერთი
საათის შემდეგ ფიცარნაგს მივადექი. განგებ ვახველებდი და ვკვნესოდი.

შეშის წყებას შემოვუარე. იქ ორი ავადმყოფი დამხვდა, მივედი და მივუწექი
გვერდით. — ესეც ასე-მეთქი! — გულს ბაგაბუგი გაჰქონდა. იმ ორი ავადმყოფიდან
ერთი ძალიან ცუდად იყო, მძიმედ სუნთქავდა და რომ ახველებდა, პირიდან სისხლი
თქრიალით მოსდიოდა. როგორც კი ცოტათი სულს მოითქვამდა, გაბრაზებული
აღრიალდებოდა, — რატომ ღმერთო, რატომო? — პირი მიშრებოდა, მაგრამ წყლის
დასალევად მდინარეზე ჩასვლას ვერ ვბედავდი, — არაფერი შეიცვალოს-მეთქი, —
ვშიშობდი.

ჯარისკაცების გამოჩენის დროს პატიმრები მეექვსე გრძნობით გრძნობდნენ და
მუშაობას თავს ანებებდნენ. მაშინ იდაყვებზე ვიყავი წამოწეული და ვუყურებდი,
თანდათან როგორ გროვდებოდნენ ფიცარნაგის ირგვლივ.

ბოლოს გვირაბში ფანრის სინათლე დავინახე თუ არა, წამოვხტი და რიგი
პირველმა დავიკავე. იმ სახენაიარევმა კაცმა რომ გამოაცხადა, — აბა, დავიწყეთო, —
ავედი ფიცარნაგზე, სარჩულის ნახევი გავშალე და ადრე, ესტონელთან ერთად
მოპოვებული ქვიშა ფრთხილად დავდე მაგიდაზე.

კაცმა გაკვირვებით შემომხედა და სასწორი გამართა.

— ას ოცდაოთხი გრამია! — გამოაცხადა ცოტა ხნის შემდეგ და ქვიშა სასწორის
ჯამიდან სპილენძის ყუთში ჩაცალა. მერე ჟურნალში ჩემი სახელი და გვარი იპოვა და
ციფრები შეაჯამა. გამოვიდა, რომ სულ, მთლიანობაში, ოთხას სამოცდაერთი გრამი
ოქროს ქვიშა მქონდა ჩაბარებული.

ჩექმიდან იმ დღეს ნაპოვნი ოქროს კენჭები ამოვიღე, ნაჭერს რომ ვშლიდი,
ხელები მიკანკალებდა. — აი, კიდევ მაქვს-მეთქი, — დავიხარე და სასწორის გვერდით
დავდე. კაცმა დახედა, მერე კენჭები ხელით მოსინჯა და გაეცინა. — გილოცავო, —
მითხრა.

ჩემ უკან პატიმრები აჩოჩქოლდნენ. ოხვრა და გინება ატყდა. ერთი ცალთვალა
პატიმარი ამოვარდა ფიცარნაგზე, უკან მოიტოვა ჯარისკაცები და სახენაიარევ კაცს
აღშფოთებულმა კატეგორიულად განუცხადა: — ეგ ოქრო მარტო მაგას არ ეკუთვნის,
ეს უსამართლობააო.

— აბა, ვის ეკუთვნისო?

— ყველას! — თქვა და ხელი დანარჩენებისაკენ გაიშვირა.

— კი მაგრამ, რატომო?

— იმიტომ, რომ თავისი შრომით არ მოუპოვებია, უბრალოდ, გაუმართლა. ასი
გრამი შეგიძლიათ, დაუტოვოთ, დანარჩენი დანარჩენებზე თანაბრად უნდა
განაწილდესო!

— ასეთი კეთილშობილი კაცი აქ როგორ მოხვდიო?

— უსამართლობის გამოო.

— შენს პრეტენზიებს ვერ მივიღებ, უსტავში წერია, რომ ვინც იპოვის, ის აბარებს.
— მერე ჯარისკაცს ანიშნა და იმანაც გაანჩხლებული პატიმარი კონდახის კვრით
ჩაიყვანა ფიცარნაგიდან. იქ დანარჩენები სტვენითა და ყვირილით შეხვდნენ.
ჯარისკაცები გამოცოცხლდნენ და შაშხანების საკეტები ააჩხაკუნეს. ხმაური მაშინვე
შეწყდა.

კაცმა ოქროს კენჭები სამ ნაწილად გაყო და აწონა. ხუთას ოცდათექვსმეტი გრამი
გამოვიდა. სანამ ის ქაღალდზე ციფრებს ერთმანეთს უმატებდა, მე გონებაში
გამოვთვალე და უკვე ვიცოდი რომ საქმე ცუდად იყო.

— ერთ კილოგრამს სამი გრამი აკლია! — გამომიცხადა ბოლოს კაცმა და
ნიშნისმოგებით ცივად გაიღიმა, — ასე რომ, მომავალ შეხვედრამდეო!

— გაყავი ეგ ოქრო, — დამიძახა ცალთვალამ, — შენთვის აჯობებს.

პატიმრები გაბოროტებული სახეებით მომჩერებოდნენ. ცხადი იყო, კარგი
არაფერი მელოდა. — დამახრჩობენ-მეთქი, — გავიფიქრე.

ადგილიდან დაძვრა მიჭირდა.

— თავისუფალი ხარ! — სახენაიარევი კაცი მკაცრი გახდა. რა უნდა მექნა?

— მიდი! — ჯარისკაცმა კონდახი ზურგში მკრა და დავბარბაცდი.

— უნდა გავყო, სხვა გზა არა მაქვს-მეთქი, — მივიღე გადაწყვეტილება და
რატომღაც წინა ღამის სიზმარი გამახსენდა, მანუშაკა იღიმებოდა და ოქროს კბილები
უბრწყინავდა.

ამ დროს ფიცარნაგზე „იავნანა“ ამოვიდა, ხელში ტყავის პარკი ეჭირა, — აი, სამი
გრამი! — გამოაცხადა, — მე ვდებ მაგის მაგივრადო, — ტყავის პარკი სახენაიარევი
კაცის წინ, ჟურნალზე დააგდო, — აქ ბევრად უფრო მეტიაო.

ეს ყველაფერი იმდენად დაუჯერებელი იყო, თავიდან ვიფიქრე, — ხომ არ
გავრეკე და მეჩვენება-მეთქი? — ბოლოს, ყველაფერი რომ მორჩა, მივედი და
მადლობა გადავუხადე. ხელი აიქნია და ზურგი შემაქცია.

— ნეტა რატომ მოუნდა სიკეთის გაკეთება-მეთქი? — მიკვირდა, მისი საქციელის
ახსნას ვცდილობდი, მაგრამ არაფერი გამომივიდა. მაშინ არ ვიცოდი, ახლა კი
დარწმუნებული ვარ, რომ სიცოცხლეში სულ ცოტა ერთხელ მაინც, სიკეთის გაკეთების
სურვილი ნებისმიერ ადამიანს უჩნდება, ვინც უნდა იყოს და როგორიც უნდა იყოს.

გამიმართლა.

ფიცარნაგის კიდეზე ვიყავი ჩამომჯდარი და ვუყურებდი, ჩამოძონძილი, ნახევრად
შეშლილი ადამიანები როგორ აბარებდნენ ოქროს ნამცეცებს და თავს რატომღაც
უხერხულად ვგრძნობდი.

მერე საჭმელი დაარიგეს.

ბოლოს სახენაიარევმა კაცმა ჩემკენ მოიხედა და დამიძახა, — მოხვეტე შენი
ბარგი-ბარხანაო!

გავიქეცი, ავიღე ვარცლი, სპილენძის ჯამი, ჩანთა და ფიცარნაგთან დავბრუნდი.
იქ ჯარისკაცმა ეს ყველაფერი ჩამომართვა და პროდუქტების ურიკაში ჩაალაგა, მერე
ურიკა გასასვლელისაკენ გააგორა.

მეორე ჯარისკაცმა ნავთის ფანარი მაგიდიდან აიღო, დანარჩენებმა შაშხანები
გაისწორეს მხრებზე და დაიძრნენ. მეც მივყევი უკან და გვირაბში რომ შევდგი ფეხი,
გავჩერდი და მოვიხედე, პატიმრები ცეცხლის დასანთებად ემზადებოდნენ. ის
სახენაიარევი კაციც შეჩერდა, — თუ გინდა, დარჩი, — სერიოზული სახით მითხრა და
დავფრთხი, — არა, რას ამბობთ-მეთქი.

გაეცინა.

. — მეც ქართველი ვარო. ვუპასუხე და კალმის წრიპინი გავიგონე. რომ ვკითხე. — ქართველი ხარო? — მკითხა. ჯანიანი კაცი აღმოჩნდა. საკმაოდ სიმპათიური. — მიპასუხა. ჩამაყენეს კოლონაში. იქ ჯარისკაცმა საავადმყოფოში მიმიყვანა და ჩემი თავი სანიტარს ჩააბარა. — მაგრამ ქართულად ლაპარაკი მიჭირს. — შემაგინა. — ცოტაც და. ხან ვის ვეჯახებოდი და ხან ვის. — მითხრა და გვარი და სახელი მკითხა. მოვუყევი. ან მეთქვა? თვალები დახუჭული მქონდა. მაგრამ არავინ გაბრაზებულა. კაცო. ყინავდა. თვალებდახუჭული გამოვედი გარეთ. იმ დროისათვის იქ თეთრი ღამეების ხანა იდგა. სანიტარმა უხეშად ჩამავლო საყელოში ხელი და კი არ წამიყვანა. თორმეტი წლის ვიყავი ჩემი ოჯახი უკრაინაში რომ გადავიდა საცხოვრებლად. ცოტა ხნის შემდეგ ჩაახველა და. — ნელა-მეთქი. სკამზე დამსვა და დამტოვა. 19 ყოველი ნაბიჯის გადადგმაზე ვგრძნობდი. ვიცოდი. — მერე ფილტვები გამისინჯა. ჰაერი როგორ იცვლებოდა. — შენი დედაცო. შეეჩვევი და ოთხი დღის შემდეგ. დავიხარე და თოვლი ხელით მოვსინჯე. — ესეც ასე-მეთქი! — წვერი ერთ მტკაველზე მქონდა ჩამოზრდილი და ლოყები მეფხანებოდა. ორმოცი წლის იქნებოდა. დროზე გამოასწარიო. თუ არ მოწევო. კაბინეტში მივაკითხე. საღამოს მოიხსენიო.. — ამ სიშორეზე სამუშაოდ რამ წამოგიყვანა-მეთქი. ექვსი თვის განმავლობაში ვიყავი სიბნელეში და ახლა დღის თუნდაც სუსტი სინათლე ჩემს მხედველობას კარგს არაფერს უქადდა და რა მექნა. შენი საქმე წასული იყო. — ქართველი ვარ-მეთქი. — ექიმი ვარო. ჩაი შემომთავაზა და ჯოჯოხეთის ამბები გამომკითხა. მეც პატიმარი ვარო. — დღის სინათლეს იგრძნობ. რა უნდა მექნა. თვალებიდან სახვევი რომ მოვიხსენი. — მითხრა რუსულად. მერე მოვხვეტე და სახეზე მოვისვი. რიგრიგობით მკიდებდნენ მკლავში ხელს და ასე მივაღწიეთ ბანაკამდე. ცოტა ხნის შემდეგ ხმაური და ნაბიჯების ხმა შემომესმა. თან დამარიგა: — სანამ აქა ხარ და ნემსებს გიკეთებენ.. მარლის საფენით ამიხვია თვალები. პატიმრების კოლონა მუშაობის შემდეგ ბანაკისაკენ მიემართებოდა. იმ ჯურღმულებიდან დაბრუნებული კაცი პატივისცემასა და თანაგრძნობას იწვევდა. ოთახში შემიყვანა. იქ გავიზარდეო. კარგი იქნება. წამათრია. მერე ვიღაც კაცი შემოვიდა. — საავადმყოფოში დამტოვა და ნემსები დამინიშნა. — ჩემი ნებით არ წამოვსულვარ.

ათი დღე დავყავი იქ. — საყვარელთან შევუსწარი და მოვკალიო. ფანქრები. გამოვალ და ცოლად მოგიყვან. ორ კვირაში ერთხელ ხელფასს გვირიგებდნენ. დილით ადრე გავყავდით სამუშაოდ და დაღამებამდე ყინვაში მიწას ვთხრიდით. იმ ყველაფერს შვიდი მანეთი სულ მოუნდა. პირის საპარს მოწყობილობას. მოდი და ახლა ასეთ კაცს უთხარი. — როგორ ვიფიქრებდი. აქცენტის გარეშეო. მაგრამ ჩაი იშვიათად ჰქონდათ. მე შენნაირ ხალხს პატივს ვცემო. ეგონოს. — ჯობია. იქ ას მეთერთმეტე ბრიგადაში გამამწესეს და ბარაკში ადგილი მიმიჩინეს. ბანაკში ათი სავაჭრო ჯიხური იდგა. კომენდანტს ასეთი რამის თხოვნა რომ გაუბედა და ისიც რომ დასთანხმდა. — შემაქო. ცოლის მკვლელობის გამო იჯდა. ეს დრო როგორმე გავა. საწოლზე მეძინა და იმის შიში არ მქონდა. ეს ხელფასი სიმბოლური იყო. ცხოვრებაში როგორმე არ დავიკარგები. ფანქრებსა და ჩაის. — ჩემი დოსიე ვინ მოგცა-მეთქი? — კომენდანტს ვთხოვე და მომცაო. კონვერტები და სამი კოლოფი სიგარეტი „პამირი“ ვიყიდე. შვიდ მანეთს არასოდეს სცდებოდა. მოვდგები. — შენი დოსიე წავიკითხე. მკურნალობის კურსი რომ დავამთავრე. ბავშვები გვეყოლება და ჩვენც ხალხი ვიქნებით-მეთქი. სული მოვითქვი. — გავიფიქრე და ხმა აღარ ამოვიღე. ნემსებს მიკეთებდნენ და რაღაც ტაბლეტებს ვყლაპავდი. თევზის კონსერვებს. თაროები პირწმინდად ცარიელდებოდა. მაგრამ იმ ჯურღმულებთან შედარებით სამოთხედ მეჩვენებოდა. რომ ვინმე თავს გამიხეთქავდა. — ენა რუსულად ავიდგი. მერე წავედი ბიბლიოთეკაში. მაგრამ გამიკვირდა. საჭმელს არა უშავდა. — ნეტა რაში დასჭირდა ჩემი დოსიეს წაკითხვა-მეთქი? — თან ის კიდევ უფრო უცნაურად მეჩვენა. ცოცხალი თუ გადარჩებოდა. დედა მყავს რუსი-მეთქი. რვეული. მაგრამ პატიმრები მაინც კმაყოფილები იყვნენ. ატესტატი ხომ მაქვს. მიყვარხარ და მენატრები. ვაჭრობას დილის ათ საათზე იწყებდნენ და საღამოსათვის აღარაფერი რჩებოდათ. მერე ზემდეგმა კომენდატურაში მიმიყვანა. გული სწყდებოდა. გამოვალ და ვიპოვიო. თქმით არაფერი მითქვამს. რვეულებს. რომ გამაბრიყვეს და ტყუილა ვზივარ. მანუშაკას ვწერდი: კარგად ვარ. დავჯექი მაგიდასთან და ორი წერილი დავწერე. როგორც ჰგონია-მეთქი. . ჯიხურები მარტო კვირაობით ვაჭრობდნენ. საპონს. არ იყო ადვილი. მივდგები. ყიდდნენ სიგარეტებს. მაგრამ არა უშავს. ვისწავლი. — იმ საყვარლისათვის შვიდჯერ ჩაურტყამს დანა. პირველი ხელფასი რომ ავიღე. — რუსულად კარგად ლაპარაკობ.

გამოვნახავ დროს. გული მომეკუმშა. წერილებს ხსნიდნენ და კითხულობდნენ. შენი იმედი მაქვს. — რას საქმიანობდა. დედაჩემი ამბობს. იმ ქართველმა ექიმმა ოქროს სადნობ საამქროში მოახერხა ჩემი გადაყვანა. გელოდები. რომ თავს მხნედ და ჯანმრთელად გრძნობ. იმედი მაქვს. შენი მისამართი არ გამომართვა. ფიცრის კედელზე. წერილების გაგზავნისა და მიღების უფლება სამ თვეში ერთხელ გვქონდა. ჩამოვალ და გნახავო. შენი მოცემული ფული თითქმის სულ დავხარჯეთ. რომ მოეწერა. მეორე წერილი ხაიმას მივწერე. ზედმეტს ვერავინ გაუბედავსო. ისე მენატრებოდა. როგორც ამბობდნენ. — ჩემი ცოლია-მეთქი! — ვამბობდი. ბოლოს ისევ. იმუშავებს და დაუბრუნებსო. ასე რომ. გვერდით დაუდექი-მეთქი. ქიმიური ფანქრით მანუშაკა დავხატე. გელოდები. ათი ათასი კაცის ნაშრომი ბოლოს იქ იყრიდა თავს. თუ კარგად არის. სამი თვის მერე პასუხები მივიღე. საკუჭნაოში. ვინც ნახა. დილით გავახელდი თვალებს და კედლიდან მიღიმოდა. ჩემი საქმეები ახლა კარგად მიდის. — მიყვარხარო! — მწერდა და მერე თავისი ოჯახის ამბებს მატყობინებდა. ტროკადერომ მოგიკითხაო. როგორც იქნა. მაგრამ მაზავეცკაიასთან ხელის მოწერა ვერ მოასწრო. სურენა რომ მორჩება. კვირაში ოთხჯერ გამდნარი ოქრო მარტენის . წერილები გასაგზავნად ჩავაბარე. არ დაუკონკრეტებია. ბარაკში დავბრუნდი და ჩემი საწოლის გვერდით. არც იყო გასაკვირი. მატერიალურად გვიჭირს. ასოები ცრემლებით იყო დადღაბნილი. კარგია. ცოტა ხნის მერე ჩემი ცხოვრება შეიცვალა. მოვახერხებ. მართლა კარგი ნახატი გამოვიდა. რაც გადამხდა იმ დროის განმავლობაში. არ ვიცი. შინაგან საქმეთა სამინისტროს საიდუმლო განყოფილებებში. დედაჩემს ფეხები უსივდება. ის წერილები რომ მივიღე. სურენა ისევ ფსიქიატრიულ საავადმყოფოშია. მანუშაკამ თვითონ თუ არ დაიწყო იქით-აქეთ ყურება. მერე მატყობინებდა: მამაშენი. მაგრამ იმას ალბათ ასეთი რამე არც მოუვიდოდა თავში და ტყუილს რატომ მომწერდა. ყურადღება მიაქციე. მერე ვთხოვდი: მანუშაკა არ დაჩაგროს ვინმემ. მესიამოვნებოდა. რა მივწერო. რომ წაიკითხავდნენ. მოვუყევი. ყველას მოეწონა. — გარიკას ხელების კანკალმა არ გაუარა. — მიყვარხარ და იცოდე. გაეყარა მაყვალას. თუ რამე პრობლემები ექნება. მაზავეცკაია მოკვდა და ის ბინა მთავრობამ წაიღო. იმედი გქონდეს. სიარული უჭირს. მერე კონვერტების თავიდან დაწებებაზე თავს დიდად არ იტკივებდნენ. — მამაშენი ზის თავის სახელოსნოში და ჯღანებს აკერებს. კონვერტების უმეტესობა გახსნილი ან გახეული იყო. სადღაც შორს. გარიკასა და სურენას მკურნალობა ძვირი გვიჯდება. გელოდებიო!!! ხაიმა მწერდა: შენი წერილის მიღება გამიხარდა. ამიტომ საღამოობით ახლა მე მივდივარ საბავშვო ბაღში და იქაურობას ვალაგებო. მაგას რა სჯობიაო. სადაც ადრე შენ ცხოვრობდიო. მაგრამ ეჭვი მეპარება. ახლა სხვენში ცხოვრობს. მანუშაკას წერილი რომ გავხსენი. მაგას რამე ეშველოსო.

20 ბიბლიოთეკას ერთი ჭაღარა ჩეჩენი განაგებდა. ბოლოს ერთ ნახატში ერთ გრამ ოქროს ვიღებდი და შემოსავალი გამიჩნდა. ქარხანაში ორი ათასზე მეტი პატიმარი მუშაობდა. იქ სპეციალური დანადგარებით მიწასა და ქვიშას ახარისხებდნენ და რეცხავდნენ. — იცოდნენ. ორი ხნიერი ჩეკისტი ოქროს ზოდებს წონიდა და სპეციალური ხელსაწყოთი ნომრავდა. ვეწეოდი სიგარეტს და ნაცრისფერ გორაკებს გავყურებდი. ძალიან კარგი ნახატი გამოვიდა. ერთხელ ბრიჯიტ ბარდოს სურათი ვიქირავე ორი საათით. სხვა ჩეკისტებთან ერთად. სანამ დაიჭერდნენ.ღუმლიდან ვიწრო ღარებით ყალიბებისაკენ მიედინებოდა. ერთ გრამ ოქროში ხუთ გრამ ჩაის იძლეოდნენ. ჩეჩნეთის რომელიღაც პატარა ქალაქში ბიბლიოთეკის გამგე ყოფილა. იქ ერთ ღამეს კომუნისტური პარტიის რეგიონალური კომიტეტის შენობას ცეცხლი გაუჩნდა და დაიწვა. ხელი თანდათან გავიწაფე და უკეთ და უკეთ გამომდიოდა. მაგრამ ყველაზე ძვირად პორნოგრაფიული სურათები და მსახიობი ქალების ფოტოები ფასობდა. თითო ყუთში ას ოთხმოცი კილო ეტეოდა. დავიდე წინ და დავხატე. სიგარეტის ღერებიც შეგეძლო გეყიდა. კეთილი და ზრდილობიანი კაცი იყო. კომუნისტები რომ არ მომდიოდა თვალში . მაშინ გამიჩნდა იდეა და რვეულის ფურცლებზე პორნოგრაფიული ნახატების ხატვა დავიწყე. მთელი დღის განმავლობაში სულ ხუთი საათი ვიყავი საქმით დაკავებული. თორმეტ გრამ ოქროდ გავყიდე. მერე იმ ნომრებს სამ სხვადასხვა ჟურნალში ატარებდნენ. ჟურნალებს მწვანე ფერის მუყაოს ყდები ჰქონდა. ორას გრამამდე ოქროს ქვიშა რომ ჰქონდათ გადამალული. სხვა დროს ვიჯექი ღუმელთან თბილად და ბიბლიოთეკიდან გამოტანილ წიგნებს ვკითხულობდი. სამი გრამი ოქრო გადავიხადე. ალბათ ისიც კმაყოფილი დარჩებოდა. აუარებელი წიგნი ჰქონდა წაკითხული და წიგნების შერჩევაში მეხმარებოდა. პატიმრები ვაგონებს ნიჩბებით ცლიდნენ და ურიკებით კონვეიერებისაკენ ეზიდებოდნენ. მაგრამ ზოგიერთი მათგანი მაინც ახერხებდა ოქროს ნამცეცების მოპარვას. დღეში ორჯერ პატარა ორთქლმავლები ბანაკისაკენ ქვიშითა და მიწით სავსე ღია ვაგონებს მოათრევდნენ. ისეთებიც იყვნენ. ღია ფანჯარასთან ვიდექი. ყველას მოეწონა. ანდა დერეფანში. რკინის სპეციალურ ყუთებში ვალაგებდით. მე და კიდევ ერთ პატიმარს ჯერ კიდევ თბილი ზოდები პატარა ურიკებით შესაფუთ საამქროში გადაგვქონდა და იქ. თავზე ჯარისკაცები და ინჟინრები ადგნენ. ბრიჯიტ ბარდოს რომ ენახა. ერთმა ყირგიზმა მერილინ მონროს ფოტო ორმოცდაათ გრამ ოქროდ მიჰყიდა ერთ აზერბაიჯანელს. რელსებთან ახლოს იწყებოდა და უზარმაზარ შენობაში თავდებოდა. ძალიან გრძელი კონვეიერები იყო. მახსოვს.

ამასობაში ჩემი იქ მიყვანის დღიდან ერთი წელი გავიდა და ერთ საღამოს ერთი აყლაყუდა სანიტარი შემოვიდა ბარაკში. ეგ უბრალო პატიმარი ნამდვილად არააო. შეგიძლია. თვითონ ჩეკისტებმა დაწვეს და მერე როგორც აწყობდათ. მაგრამ ერთი რამე ცხადია. ვიცოდი. საზიზღარი ვინმეა. შურისძიებაზე აღარც მიფიქრია. ეჩვენებათ. ასეთი რამე წარმოიდგინო? ასე იყო. გინება შემომესმა და გავჩერდი. — ცრუმოწმეებიც გამონახეს და თავიდან თურმე დახვრეტას უპირებდნენ. . თითქმის დავმეგობრდით. — კარგი. ის ქართველი ექიმი გიბარებსო. პირადად მენახა კომენდანტი და გადამეცა კონვერტი. მოვტრიალდი და წამოვედი. აქ ფოსტა ერთ ლოთ სერჟანტს აბარია. თან გული შიშით მიკანკალებდა. წამოდგა და ხელი ჩამომართვა. ზოგი სერიოზულად დაწინაურდა. ფეხბურთის მატჩის მსვლელობას გადმოსცემდნენ. ნეტა რა უნდა-მეთქი? — გავიფიქრე. ძნელი დასაჯერებელი იყო. ვაითუ შემამჩნიეს-მეთქი. მაშინ გადავწყვიტე. სამაგიეროდ. არაფერი გითქვამს და მეც არაფერი გამიგია-მეთქი. — მოვუყევი ჩემი ამბავი. მერე ფრთხილად შევიხედე და თვალებს არ დავუჯერე. რომ უკეთ ესმით ერთმანეთის და მათ შორის ადვილად მყარდება თბილი ურთიერთობა. გასაცოდავებული კომენდანტი დამფრთხალი მისჩერებოდა. შენ დაწვიო! ბოლომდე უარზე ვიდექი. რომ მივედი. — თბილისის „დინამო“ ეთამაშება ერევნის „არარატსო“. — მითხრა. გასული იყო. ის ქართველი ექიმი აგინებდა კომენდანტს. ბანაკის კომენდანტის სახელზე იყო მოსული. არაფერი დამიმალავს. ზოგი კი ორდენებით დააჯილდოვესო. ის კონვერტი სერჟანტს მივუტანე და დავუგდე მაგიდაზე. მაგრამ არ გამივიდაო. მაგრამ კომენდანტის მდივანი მისაღებში არ დამხვდა. რამდენჯერაც დამინახავს. მარტო დამხვდა. ლუქიანი ბეჭედი ერტყა. ასეთ შეცდომას არ აპატიებდნენ და გამიხარდა. მაგრამ ბოლოს დახვრეტა თხუთმეტი წლის პატიმრობით შეუცვალეს და აქეთ უკრეს თავი. იმდენჯერ დედას მაგინებს. რაშია საქმე. — როგორა ხარო? — ვარ რა-მეთქი. დამადგა თავზე და მეუბნება. ერთხელ. კარი ოდნავ შევაღე თუ არა. — საავადმყოფოში უნდა წამომყვე. — დარწმუნებული ვარ. ჩაით გამიმასპინძლდა და საუბრის დროს იმ ქართველი ექიმის შესახებ მართლა უცნაური ამბავი გაიხსენა: — შარშან ახლად მიღებულ ჟურნალებს შორის სქელი კონვერტი აღმოვაჩინე. — მეც ტყუილა ვზივარ-მეთქი. ძმაო.და ადგნენ და მე დამაბრალეს. რაც მოვისმინე! — არ ვიცი. როცა მსგავსი ბედის ადამიანები ხვდებიან ერთმანეთს. რადიო ჰქონდა ჩართული. მივედი კომენდატურაში. წაკითხული წიგნი ჩასაბარებლად რომ მივიტანე. ისე გამოიძიეს.

ვიჯექი და ვუსმენდი. რომ დაგინახავდა თუ არა თავლაში შემოსულს. ვითომ ჩემი ნება იყო დარჩენა ან სხვაგან გადასვლა. მთელი სამედიცინო პერსონალი. კედელთან რკინის დიდი კასრი ჰქონდათ სანახევროდ მიწაში ჩამარხული. საღამოს გალეშილი მთვრალი ჩაჯდებოდა მანქანაში და მძღოლს ბანაკის ახლოს დასახლებისაკენ . ძირითადად პატიმრებისაგან შედგებოდა. იჯდა თავის კაბინეტში და მთელი დღის განმავლობაში წყალში გარეულ სპირტს სვამდა. არადა. — იქნებ აქ გადმოხვიდე სანიტრად. ზოგი მოწამლული იყო. ორას კაცზე იყო გათვლილი და ხშირად ისე იყო გადატვირთული. ზოგს — ღვიძლი. იქ იყო სახელმწიფოს მიერ დანიშნული მთავარი ექიმი. როგორც იტყვი-მეთქი. ჩემამდე იქ ერთი უკრაინელი მუშაობდა. ფეხბურთი სულაც არ მაინტერესებდა. ამ საქმეს ისე იყო ცხენი შეჩვეული. თავლაში ძველი ფორანი იდგა და ჭაკი ცხენი დააბოტებდა თავისუფლად. ბევრი იყო ავად ფილტვების ანთებით. მზარეულების ჩათვლით. ასე გავხდი სანიტარი. ორი პატიმარი ექიმი საქმიანობდა. მე იმ პოლონელის თანაშემწედ გამამწესეს. ავადმყოფებს დერეფნებში. — რთული მანდ არაფერიაო. — მითხრა ექიმმა. მონიკა და ფორანი ერთ აყლაყუდა სანიტარს ებარა. საწოლები რომ არ ჰყოფნიდათ. მიდიოდა და თავისით დგებოდა კასრის წინ. მაგრამ რა მექნა. უფრო მოხერხებულად რომ მისდგომოდნენ და დღეში სულ ცოტა ათჯერ მაინც ჟიმავდნენ. იატაკზე უშლიდნენ ქვეშაგებელს. დაახლოებით ორმოცი კაცი. სამხედრო წოდებით მაიორი. ზოგს გული აწუხებდა. — ძალიან კარგი ადამიანი იყო. თურმე სულ ორი კვირა უკლდა გათავისუფლებამდე. სიკვდილიანობაც მაღალი იყო. — სანიტრობის რომ არაფერი გამეგება-მეთქი? გაეცინა. მისმა სიკვდილმა გული დამწყვიტაო. მაგრამ ერთ დღეს გული ცუდად გაუხდა და მოკვდა. საავადმყოფოს ორსართულიანი. გრძელი შენობა ბანაკის შუაგულში. პირველ სართულზე. ბოლოს თბილისის „დინამომ“ ხუთით ნული მოიგო და ორივენი კმაყოფილები დავრჩით. ჭაკს მონიკა ერქვა და ფერშლები და სანიტრები სხვა პატიმრებს ახლოს არ აკარებდნენ. ის სანიტარი ეროვნებით პოლონელი იყო. ჭლექით დაავადებულებისათვის ცალკე იყო პალატა გამოყოფილი. თვეში ათი კაცი მაინც კვდებოდა. არ აბამდნენ. თავლა. ქარხანაში და კარიერებზე ხშირად ხდებოდა უბედური შემთხვევები და საქმე არ აკლდათ. მერე ერთი პაკეტი ჩაი მაჩუქა და ასეთი რამე შემომთავაზა. ქირურგიულ განყოფილებაში. კომენდანტურიდან სულ რაღაც ასი მეტრის დაშორებით იდგა. საავადმყოფოს უკანა მხარეს პატარა თავლა ჰქონდა მიშენებული. — კარგი. ადგილი გათავისუფლდაო.

— ის უკრაინელი რატომ იჯდა-მეთქი? — ისიც თავისი მეგობრის გამოო. ფორანი ზოგჯერ შენობის შელესილ კედელს ედებოდა. რა მექნა. — რა მოხდა-მეთქი? — მეც ჩემი მეგობრის გამო ვზივარო. არ მესიამოვნა. მეორე საღამოს თავისთან დამიბარა კაბინეტში და ლაპარაკი ამ სიტყვებით დაიწყო. სიგრძეში ვზომავდით და სადურგლო სახელოსნოში ზომების მიხედვით კუბოებს ვუკვეთდით. რაღაც უცნაურად. — კომენდანტი ძალიან დიდხანს ყოყმანობდა. თავისუფალ ზონაში მდებარეობდა. ის პოლონელი სიტყვაძუნწი კაცი იყო და სულ მოღუშული დადიოდა. ეს იყო ძირითადად ჩვენი საქმიანობა. მისი სიტყვა კანონი იყო. ბანაკს რომ მივაღწევდით. იქ ყველას შეეძლო მისვლა. მაგრამ სინამდვილეში სულ სხვა რამ ხდებოდა. მაგრამ ღირსი ხარ. თეთრი ხალათი რომ ჩავიცვი. სადაც ცოლ-შვილთან ერთად ცხოვრობდა. უკვე გვიანი იყო. — ადგა და ხელი გამომიწოდა. ერთგულების უნარით რომ გამოირჩეოდნენ. ამიტომ გენდობი და მინდა. . გადავივლიდით ლიანდაგებს და ქარხნის შენობის ყრუ კედელს გავუყვებოდით.მიჰყავდა. რაში იყო საქმე: კვირაში ორჯერ. სამშაბათსა და შაბათს. დავმარხავდით მიცვალებულს და ვბრუნდებოდით უკან. რატომ ვიჯექი. ამოვთხრიდით მიწას. გავცდებოდით აბანოს. იქ საყარაულოს პატარა შენობა იდგა. მე და იმ პოლონელს კვირაში ორჯერ ნაგავი გაგვქონდა ფორნით ბანაკის გარეთ და სანაგვეზე ვყრიდით. მივხვდი. მერე იმ კუბოებში ჩავასვენებდით და დასამარხავად სასაფლაოს გზას გავუყენებდით. მისი აზრით. მერე უკან მოვიტოვებდით რკინის მაღალ ღობეს და მარცხნივ შევუხვევდით. მკვდრები ჩაგვქონდა მორგში. ჩვენ ვაგრძელებდით გზას. თან ჯარისკაცი გვახლდა. სასაფლაო ბანაკის მთავარი ჭიშკრიდან შვიდი კილომეტრით იყო დაშორებული. ასე ყველას არ უმართლებს. ასე ჩანდა გარედან. სხვა გზა არ მქონდა. ჯარისკაცი საკონტროლო-გამშვებ პუნქტში რჩებოდა. ჩავფიქრდი. — მთელი საათი მელაპარაკა და ბოლოს ასე დაამთავრა. იჯდა კუბოზე და მუხლებზე შაშხანა ედო. — აქედან რომ გახვალ. გარეთ ერთი მილიონი მანეთი დაგხვდება. შენობასა და ნარჩენების უზარმაზარ გორებს შორის გზა ისე ვიწროვდებოდა. უცხო თვალისათვის. ახლა მოკლედ გეტყვით. რომ გაიგო. ექიმი ისეთ ხალხს არჩევდა. საავადმყოფოს რეალურად ქართველი ექიმი განაგებდა. მეგობრობის ფასი რომ იციან. შენც გჯეროდეს ჩემიო. კლუბს. რადგან იმ ადამიანების რიცხვს ეკუთვნი. მეც ჩამოვართვი. სანამ ამ საქმეზე დამთანხმდებოდაო. მე და ის პოლონელი საღამოს ხუთი საათისათვის ფორნით გავივლიდით საკონტროლო-გამშვებ პუნქტს და სასაფლაოსაკენ გავუყვებოდით. მჟავედ გაეცინა.

შენ რომ გათავისუფლდები. იმ კედლის იქით. ის განყოფილება კომენდანტს არ ექვემდებარება. აწონას რომ მორჩებოდა. ისინი არ ჩანან. ოფიციალურად დავიწყებ ექიმად მუშაობას. ჩვენ ტომრებს მაგიდაზე ვალაგებდით. ყველგანა ჰყავთ თავიანთი ინფორმატორები. ან სად მიჰქონდათ ის ოქრო და რა ხდებოდა მერე. ხელები ყოველთვის სისხლიანი ჰქონდა. მონიკას გამოვხსნიდით. ძალიან ფრთხილად უნდა ვიყოთო. მე ვიცი ერთგულების ფასი. თავლა საავადმყოფოს შენობაზე იყო მიდგმული. ოქროს ქვიშით სავსე ტომრებს გვამში ჩაალაგებდა და ამოკერავდა. ჩაბნელებულ ოთახში. ასე ხდებოდა ყოველ სამშაბათსა და შაბათს. როდის დადგებოდა მომდევნო სამშაბათი ან შაბათი საღამო. . საყარაულოდან თავლამდე კილომეტრზე მეტი იყო გასავლელი. მერე ველოდებოდით. ქარხნის დაცვის უფროსი. საიდუმლო რომ გამანდო. მანამდე კი უნდა ვიმუშაოთ. რაოდენობა ყოველთვის არ იყო ერთნაირი. — მალე სასჯელის ვადა მიმთავრდება. ავიღებდით ოქროს ქვიშით სავსე პატარა ტომრებს და რკინის ჟანგიან კარს მივადგებოდით. ხან ნაკლები იყო. ამის შესახებ არც მაშინ ვიცოდი რამე და არც მერე არასოდეს გამიგია არაფერი. კვირაში ორჯერ. მიგვქონდა სასაფლაოზე და ვმარხავდით. შეცდომის უფლება არა გვაქვს. მაგრამ არსად არ წავალ. კაპიტანი ქარხნიდან კვირაში საშუალოდ ორმოცი კილოგრამი ოქროს ქვიშის გამოტანას ახერხებდა. ისე ოსტატურად კერავდა. გვამებს კვეთდა და შიგნეულისაგან ათავისუფლებდა. წოდებით კაპიტანი. მერეც დამჭირდები. ეს თვეში ას სამოცი კილოგრამი იყო. მაშინ. ასე რომ. ვინ იყო ის ხალხი. იმ პოლონელისაგან ვიცოდი. ის აწონიდა და რაოდენობას ბლოკნოტში იწერდა. ფული არასოდეს მოგაკლდება. ტომრებს თავი რბილი მავთულით ჰქონდა მოკრული და ფიცრებზე დაცემისას გამოცემული ხმები რატომღაც მამაჩემის ამოოხვრას მახსენებდა. შეცდომა დაღუპვას ნიშნავს. სიცოცხლის ბოლომდე მეგობრები უნდა ვიყოთო. ხან ოც კილოგრამს აჭარბებდა. იმ ექიმმა მითხრა. იქ კაკებეს ოფიცრები მსახურობენ. იდგა ფანჯარასთან და გველოდებოდა. სასაფლაოდან ოქროს ქვიშა ექიმის ერთგულ ხალხს მიჰქონდა. ჩვენ გვამს ვაცმევდით და კუბოში ვდებდით. ასე რომ. ბოლოს გამაფრთხილა: — აქ არის უშიშროების განყოფილება. მივაბრახუნებდით და ცოტა ხნის მერე ის ქართველი ექიმი გააღებდა. გამოაღებდა ფანჯარას და ოქროს ქვიშით სავსე ბრეზენტის პატარა ტომრებს ფორანზე გადმოყრიდა. კარი თავლიდან მორგში გადიოდა. რომ ეს საქმიანობა ჩემ გამოჩენამდე ორი წლით ადრე დაიწყეს და იმ დროისათვის თითქმის ოთხი ტონა ოქროს ქვიშა ჰქონდათ მოპარული. შევიყვანდით ფორანს შიგნით. მაგრამ ყველას და ყველაფერს აკონტროლებენ. ჭრილობას ძლივს შეამჩნევდი. ზემოთ უკვე გითხარით. აქ დავრჩები. თან კომენდანტი და რეჟიმის უფროსი ერთმანეთს მტრობენ. ფორნის ბორბლების რახრახს რომ გაიგონებდა და გამოვჩნდებოდით. ხუთი წლის შემდეგ კომენდანტი პენსიაზე გადის და დავხურავთ ამ საქმეს.

ეგ ალბათ აქ აღარ გაჩერდება. ნეტა როდის გათენდება ის დღე. ნუგზარას ცხვირი გაუტეხეს და ის გოგო უკან წაიყვანეს. — ეტყობა. ერთი წერილი ბრუტიანმა თამაზამაც მომწერა: მუშაობა დავიწყე. ბევრი სიზმრის იქით. მანუშაკა ისევ თავისი ოჯახის გაჭირვებაზე წუხდა: ეზოში კომბოსტო დავრგეთ. მწერდა: კარგადა ვარ. დედაჩემის მაგივრად მე ამიყვანა სამსახურში. — და ბოლოს ისევ. ის წუთები დღემდე მახსოვს. პურის მანქანაზე რომ მუშაობდა ექსპედიტორად? გამოჩნდა ისევ და ახლა მაყვალასთან ცხოვრობს თქვენს ძველ ბინაში. მანუშაკაც კარგადაა. ჩვენგან მოკითხვა შეუთვალეო. უბანში დიდი ხანია. საკუჭნაოშიო. — თითქოს დიდი ხნის წინ. ბევრს ნიშნავდა ჩემთვის და კარგახანს ვიყავი ეიფორიაში. — გელოდები! გელოდები! გელოდებიო! იმ წერილების წაკითხვა ტკივილსა და სიხარულს მგვრიდა. მესიზმრები. ხელი მოაწერესო. 21 მანუშაკასა და ხაიმას გარდა. — დედაშენი გამოჩნდა და ახლა მამაშენთან ერთად ცხოვრობს სხვენზე. მიყვარხარ. ორივენი. მაშინ განცდილი მღელვარება არ ვიცი რას შევადარო. ახლა ხაიმაზე კარგი ტანსაცმელი უბანში არავის არ აცვია. როცა გნახავო. ხურდასაც არ ვიტოვებო. ცეპიონა ბარათაშვილმა და ჟორიკა მომჯიანმა რომ გაიგეს. მაგრამ მესამეჯერ რომ გადმომცეს შტამპებით აჭრელებული კონვერტები. როგორც დროს გამოვნახავ. ხაიმას გვერდიდან არ იშორებს. მაგრამ ბოლო კაპიკამდის დედაჩემს ვაბარებ. — გამიკვირდა და მესიამოვნა. მაგრამ ხმები დადის. ამბობენ. საბავშვო ბაღში ახალი დირექტორი დანიშნეს. მისი პირველი და მეორე წერილი ერთმანეთისაგან თითქმის არ განსხვავდებოდა. ახლა ხელფასს მე ვიღებ. ბავშვობაში ჩამარხული ტკივილი და დარდები გაცოცხლდნენ და თვალებზე . ბოლო მარკის „ვოლგა“ ჰყავს. ერთსა და იმავე ამბავს მატყობინებდნენ. არაფერი საინტერესო არ მომხდარა და ამ ამბავმა ხალხი ცოტათი გამოაცოცხლაო. — მერე ტროკადერო ახსენა. რომ ებრაელების გაშვებას აპირებენ ისრაელში და თუ ეს მართალია. ერთად ჩალიჩობენ. ზის თავის სახელოსნოში და ჯღანებს აკერებსო. ადგება და დაგაზავსო. მაგრამ არ იხარაო. მამაშენს ჩემი და დედაჩემის ფეხსაცმელები მივუტანე შესაკეთებლად. სერიოზული ფულის შოვნა დაიწყო. მითხრეს. მამაშენიც კარგადაა. შეაკეთა და ფული არ გამომართვაო. ასე რომ. შენთვის წერილის მოწერას ვაპირებდი. მანუშაკაც და ხაიმაც. ნუგზარა შველიძემ მთიელი გოგო მოიყვანა ცოლად. თვითონ ხაიმას ამის შესახებ არაფერი მოუწერია. ვალოდა ხომ გახსოვს. მაგრამ სამი დღის მერე იმ გოგოს ძმებმა მოაკითხეს. მშვენივრად გამოიყურება. აუცილებლად ჩამოვალ და გნახავო. მაგრამ ეგ თავის ამბებს ალბათ თვითონ მოგწერსო. თბილისი-როსტოვის მატარებელზე გამცილებლის თანაშემწე ვარო. აქ რა ჯანდაბა უნდა. — მე სულ შენზე ვფიქრობ.

— იმ უკრაინელსაც ასე ეგონა. რასაც მეც ვფიქრობდი. რა იცი. ასეთი სილურჯე მოწამვლის შედეგად რჩებაო.ცრემლები მომადგა. სულელი კაცი იყოო. მოულოდნელად. კარგ განწყობაზე დავდექი. ვის მაგივრადაც ახლა შენ მუშაობ. — ის მოწამლეს. მაგრამ მაინც ვერ ვიყავი ხასიათზე. — რატომ ფიქრობ. რომ მოწამლეს-მეთქი? — სანამ დავმარხავდი. რომ იმ ერთ მილიონს მართლა მიიღებო? — თავლიდან ბარაკებისაკენ მივდიოდით დასაძინებლად. — არა მგონია. — იმ ექიმის დავალებით ხომ არ მცდის-მეთქი? — და დავიძაბე. რომ გავთავისუფლდებოდი. სასა და ენა ერთნაირად გალურჯებული ჰქონდა. ასე თუ ისე. მიიღებდა თუ არა თავის მილიონს- მეთქი. აქედან ცოცხალს არავინ გაგვიშვებსო. ბოლოს. თბილი ტანსაცმელი მეცვა. მეც ერთ მილიონს დამპირდაო. ალბათ მიიღებ-მეთქი. 22 ამასობაში დღე დღეს მისდევდა და კვირა — კვირას. — იმას გული გაუსკდა და მოკვდა. რომ დავმშვიდდი. ჩვენც იგივე გველოდება. გარეთ ერთი მილიონი ფული უნდა დამხვედროდა. — იქნებ ცდები-მეთქი? . ვერც შენ და ვერც მე ვერაფერს ვერ მივიღებ-თო. ჩვენი გასვლის დრო რომ მოვა. პატიმრები მორიდებითა და პატივისცემით მექცეოდნენ. — ძალიანაც კარგი თუ გამოჩნდა-მეთქი. იმ პოლონელმა ასეთი რამე მკითხა: — შენ გჯერა. ის თქვა. — შენი არ ვიცი და მე ალბათ მივიღებ-მეთქი. — გაიგე. ეჭვი შემეპარა. პირის ღრუში ჩავხედე. ერთი დღე სამად მეთვლებოდა. იმ პირობებისათვის საუკეთესო. მაგრამ მაინც ვერ ვენდე. თითქოს ყველაფერი კარგად იყო. — თუ დაგპირდა. მე რა უნდა მივიღო-მეთქი? — ვიცი. ერთ საღამოს. რა გკითხეო? — შენ რა იცი. საჭმელი და სიგარეტი არ მაკლდა.

საუზმეს რომ მოვრჩით და თავლისაკენ გავუდექით გზას. — არა. ამ დროს ის ექიმი მე და პოლონელს ძმებს გვეძახდა. ძმაო.. ასეთი საქმის გაფუჭებას არ გაპატიებენ. ჩავფიქრდი. იმის იქით რომ ვერ გადააბიჯებდი. — იქნებ უშიშროების ოფიცრები ვნახოთ და ჩავუშვათ-მეთქი? სახე მოეღრუბლა. მაგრამ რაღაცა ჰქონდა ისეთი. დავლაპარაკებოდი. — ერთი მაგათი დედაც. მაგრამ სანამდე გავიქცევით. თავი უხერხულად ვიგრძენი. რომ კარგად მოვმზადებულიყავით გასაქცევად და . უფრო ახლოს ვერ მიხვიდოდი. პოლონელის ვარაუდით. მაგრამ არაფერი ვთქვი. — მერე ზიზღით შემომხედა. მე და შენ ერთმანეთი არ მოგვწონდესო. არ მოგინდებოდა. აუარებელი ანეკდოტი იცოდა და ძალიან კარგად ჰყვებოდა. არავის არაფერში ეჭვი არ უნდა შეეპაროს. ძნელი იყო. ეს საკმარისი დრო იყო იმისათვის. სხვების დასანახავად. აქედან რომ გახვალ. — არც შენ არ გირჩევო. იმ ექიმს ბოროტი და საშიში ჭკუა აქვს. მაშინ მითხრა: — ჯობია. სხვადასხვა ბარაკში ვცხოვრობდით და დავშორდით ერთმანეთს. დაგბრიდავენო. საუბრის დროს ისეთი გულწრფელი ჩანდა. — შეიგინა. თითქოს თავმდაბალი კაცის შთაბეჭდილებას ტოვებდა. დასახლებამდეც ვერ მიაღწევ. მაგისი მოტყუება არც ისე ადვილია. — მოწმედ გამოგიყვანენ სასამართლოზე. მერე რას აპირებ? ის ექიმი მარტო არაა. — ეგ ჩხუბი რა საჭიროა-მეთქი? — საქმისათვის აჯობებს. სულ უბრალო სიტუაციაში შეეძლო მოულოდნელად რაღაც განსაკუთრებულად სასაცილოს აღმოჩენა. ასეთ რამეში კარგად ვერკვევი. არ მინდა მაგათთან საქმის დაჭერა. ოღონდ ამის შესახებ იმ ექიმმა არაფერი იცისო. — მე კაცი ვარ. ხშირად ჩვენთან ერთად ჭამდა და ყველას ამხიარულებდა. გაიცინებდა და შენც კარგ გუნებაზე დაგაყენებდა. ჩემზე მაღალი და ღონიერი იყო.. მისდამი კეთილად არ განწყობილიყავი. ცუდი არ იქნება. არ ვცდები. დილით საუზმის დროს რომ ვნახე — სანიტრები ერთად ვსაუზმობდით — მინდოდა. იმ ღამეს მეტი არაფერი გვითქვამს. ამიტომ რაც შეიძლება ფრთხილად უნდა ვიყოთო. გაკვირვებული დავრჩი და დავანებე თავი. ეგ კი არა და. — რატომ-მეთქი? — იმიტომ. რომ აქედან უნდა გავიქცეთ. სულ ცოტა ერთი წელი მაინც არაფერი გვემუქრებოდა. ერთხელ მაინც მუშტებით თუ ვიჩხუბებთო. მაგრამ ისე შემომიღრინა.

მერე ტომრებს ისევ მავთულით მოვუკრავდი თავს და მივაბრახუნებდით ჟანგიან კარზე. მე რომ საქმეს შევუდგებოდი. უკან ხომ უნდა დავბრუნდეთო. ამ საქმეს სულ ორ წუთს ვანდომებდით. იქ იძინებდა. თორემ მერე ქვიშიან ნიადაგს ბარი ადვილად ერეოდა. მაგრამ ახლა საერთოდ არ აპირებდა ხელის განძრევას. სანამ ფორანი თავლაში შევიდოდა. მორჩა სიგარეტის მოწევას. მაგრამ ის ყურადღებას არ აქცევდა. წინ წავიდოდა და იქაურობას დაზვერავდა. ის — მინის ბოთლში. მიეყუდა ფორნის ბორბალს და თვალები დახუჭა. მე მიწას ვთხრიდი. იმუშავეო. პოლონელი ჩამოხტებოდა. თითო ტომრიდან ორმოცდაათ გრამს ვიპარავდით. გავიყოფდით ოქროს. მაცალა. მუშაობით არც ადრე იკლავდა თავს. რა თქვა? ადექიო! წამოვდექი და მუშტი სახეში გავუქანე. მერე მითხრა: — რას დამჯდარხარ. მერე მივიდა და ნიჩაბი აიღო. მივედი და გვერდით მივუჯექი. თავიდან ჭირდა. გამოჩნდებოდა ექიმი. უკან გადაიწია. ჩავმარხავდით კედლის ძირში და იქაურობას ვტოვებდით. მერე მომეშველებოდა ხოლმე. ჯარისკაცი ჩვენ ირგვლივ დარბოდა და ყვიროდა. გადავაგდე ბარი. მაგრამ წამოდგომა არც უფიქრია. ჩვენ ვიდექით თავლის შემოსასვლელთან და კედლის ჭუჭრუტანებიდან მეორე სართულის ფანჯრებისაკენ ვიყურებოდით. ხმა არ გამცა. სანამ სიგარეტს მოვწევდი. — გაჩერდითო! — მერე ჰაერში თოფიც გაისროლა. მერე მორგის კარს მიადებდა ყურს და გაირინდებოდა. სანამ გაყინულ ზედაპირს მოვაშორებდით. ჩემზე მაღალი და ღონიერი რომ იყო. ის კი იჯდა და სიგარეტს ეწეოდა. . კონსერვის ქილას თივის შეკვრაში ჩავმალავდი. ის დაკეტავდა კარს და საავადმყოფოს შენობაში ადიოდა. მიდი. თავი არ დამანება. მე ჩემს წილს კონსერვის ქილებში ვინახავდი. სანიტრებიდან ბევრს სჯეროდა. სანამ ცხვირ-პირი არ გამიერთიანა. ბრეზენტის ტომრებიდან ოქროს ქვიშის მოპარვა დავიწყეთ. გამოვემშვიდობებოდით ექიმს. ასე როგორ შეიძლება. ის ჯარისკაცი შეწუხდა. მაგრამ თან თურმე კრივი სცოდნია. ისე გვეჭირა თავი. — დავუძახე. — ასე არ გამოვა-მეთქი. — საქმეს მიხედეთ. ამასობაში მე ტომრებიდან თვალის ზომით ას გრამ ოქროს ქვიშას კონსერვის ქილაში ჩავყრიდი. რომ მართლა გვძულდა ერთმანეთი. გაივლიდა დერეფანს და შევბრუნდებოდით უკან. პირველად ჩხუბი სასაფლაოზე მოგვივიდა. — შენ მაგივრად არ ვაპირებ მუშაობას-მეთქი.შევუდექით საქმეს. ხომ გითხარით. ყველაფერი რომ მორჩებოდა. პოლონელმა თავში მწარედ წამომარტყა. — ხომ გაიგე.

ბოლოს ვუთხარი. მივეპარე და თავში ვხეთქე. პატიოსნად დაიწყო მუშაობა. . მიყურა და. ჭკუით იყავით. შეიძლება. ექიმთან შეხვედრით კმაყოფილი იყო. — სიგარეტი არ შემოუთავაზებია. როცა ხალხი შიმშილით იხოცება. ერთმანეთს პატივი სცეთ. წადიო. პოლონელი რომ ვნახე. — მიპასუხა. ჭრილობა მობანეს და თავი შეუხვიეს. ყველაფერი რიგზეაო. — მგონი. სანიტრებმა მოასულიერეს. — სიტყვა რატომ გატეხეო? — იძულებული გავხდი. მიყურა. იცოდე. მაგრამ მეორე დილით კომენდანტისაგან შეიტყო სიმართლე და მკაცრად გაგვაფრთხილა: — იცოდეთ. იმდენი მაინც უნდა მოახერხოთ. მაშინ. თითქმის აღარ ზარმაცობდა. თორემ ინანებთო! დავპირდით. მარტო ვმუშაობდი. შერიგებამ შედეგი არ გამოიღო. სხვა დროს ასეთი რამე არ მომხდარა. — კარგი. იჯდა და მიყურებდა. — ასეა საჭიროო. თუ ასე გააგრძელა. როგორ მასხამდა ოფლი. საუზმის შემდეგ. პოლონელმა ხელი გამომიწოდა და მეც ჩამოვართვი. ესე იგი. — მეგობრები თუ არ იქნებით. თან მაგინებს და ცემით მემუქრება. მერე მოვილაპარაკეთ და დილით. აუცილებლად ამოიღებდა კოლოფიდან სიგარეტის ღერს და გამომიწვდიდა. — ბარიბარში ვართ-მეთქი. დასისხლიანებული ვიჯექი მიწაზე და ვფიქრობდი. რომ მსგავსი არაფერი აღარ განმეორდებოდა. შუადღისათვის ექიმმა დამიბარა. მაგრამ ასე მაინც არ უნდა გავემეტებინე. — ძალიან გაბრაზებული დამხვდა. ცოტა ზედმეტი მოგივიდაო. პოლონელმა საერთოდ აიღო საქმეზე ხელი. ავიღე ქვა. პირიქით. ექიმმა მკითხა: — რა დაგემართაო? — ფორნიდან გადმოვვარდი-მეთქი. მე ვმუშაობ. თითქოს დაიჯერა. — მგონი. მორგში რომ შევედით. ამას არ შევარჩენ-მეთქი. მარცხენა თვალი მოჭუტა. — ისეთ მდგომარეობაში ვართ. ეგ ზის და მიყურებს. ჩვენ მილიონებს ვშოულობთ. მერე სიტუაცია შეიცვალა. ეს ყველაფერი მართლა საჭიროა. წაიქცა და გონება დაკარგა. დაუკვირდით თქვენს მდგომარეობას და შეიშნოვეთო. ცოტა ზედმეტი მოგდის-მეთქი. ეზოში რომ გამოვედით. მოვკლავ-მეთქი.

მიქროდა ფორანი და ზედ დადებული კუბო იქით-აქეთ ხტუნაობდა. კინოთეატრი და სასაუზმე. თუ ნებას დაგვრთავ-მეთქი. — მუხლი ვიღრძეო. მაგრამ ისეთებიც გამოერეოდნენ. მაღაზიასთან დაგვხვდა. კარგა ხნის მერე. გაავსებდნენ მარხილებს და ტოვებდნენ იქაურობას. კიბეზე იჯდა. დასახლებაში შეიარონო. მედპუნქტი. ჩუმად ოქროს ქვიშითაც ვაჭრობდნენ. თოფები მომარჯვებული ჰქონდათ და მარტო ბრძანებებს იძლეოდნენ. პოლონელს ფეხი დაუცდა და წაიქცა. მე და ჯარისკაცმა ფორანი უკან რომ მოვაბრუნეთ. ადგილობრივი მკვიდრები. როგორც ეძახდნენ. პატარა დასახლებას მიადგებოდი. იქ ძირითადად გეოლოგები და ბანაკის თანამშრომლები. დავხატე. თან ზურგზე შაშხანა ეკიდა. — ხანდახან დასახლებაში შევივლით და ლუდს დავლევთ. სამხედრო ფორმაში გამოწყობილი როგორ ჟიმავდა შიშველ ბრიჯიტ ბარდოს. . თვალი ჩამიკრა. სინამდვილეში. გადავუხვევდით გზიდან. ჩვენი გამყოლი ჯარისკაცები ხშირად იცვლებოდნენ. — ყველაფერი რიგზეაო. დასახლებაში შაბათობით ბაზრობა იმართებოდა. დახედა და აღტაცებული დარჩა. ადამიანურად დაგელაპარაკებოდნენ. — საჭიროების შემთხვევაში შეუძლიათ. სასაუზმის ფანჯრიდან დავინახეთ. მერე ავიდოდით ფორანზე და სასაფლაოსაკენ გავუყვებოდით. ერთი მათგანი განსაკუთრებით დაგვიმეგობრდა და პოლონელმა ჩვენი ძმობილი ჯარისკაცი შეარქვა. ჩუქჩები. ამის შესახებ ექიმმა იცოდა. რაც მოხდებოდა და როგორც იყო. ჩექმებს და სხვა ათას წვრილმანს. იღლიის ქვეშ ჰქონდა დამალული. თვითონ ტომრებით ყიდულობდნენ ქერსა და პურის ფქვილს. მოდიოდნენ და მოედანი ირმებში შებმული მარხილებით ივსებოდა. — დიდი მხატვარი ხარო! — მითხრა. შევიდოდით დასახლებაში და სასაუზმეში თითო კათხა ლუდს გადავკრავდით. ფულის პრობლემა არ გვქონდა. ყიდდნენ თევზს. მოახერხა ჯარისკაცისაგან ჩუმად დურბინდის ყიდვა. შარვალი მუხლის თავთან გახეული ჰქონდა და წუხდა. სკოლა. იქ იყო პურის ქარხანა. ფორანზე რომ ავდიოდით. დაბამბულ ქურთუკებს. — ვთხოვე მე და იმანაც კომენდანტს საშვის ფურცელში ჩააწერინა. იმ ჩვენმა ძმობილმა ერთხელ მთხოვა: — იქნებ მე და ბრიჯიტ ბარდო დაგვხატო ერთადო. ერთხელ ჩუქჩების ირმებს ჩვენი მონიკა არ მოუვიდათ თვალში და რქებით დაეტაკნენ. მონიკა სპეციალურად დააყენა ისე ახლოს ირმებთან. ირმის ხორცს. იცოდა. სასაფლაოსაკენ მიმავალი გზიდან მარცხნივ თუ გადაუხვევდი. ზურგსაც ისე შეგვაქცევდნენ. საჭიროება განმარტებული არ იყო და ამიტომ რეალურად სურვილს ნიშნავდა. არ ეშინოდათ. გავარდა და ფორანი გაიყოლა. თუ ჩვენი ძმობილი ჯარისკაცი გვახლდა. ლაპარაკითაც ჩვეულებრივად. როგორ დაფრთხა მონიკა. ოფიცრები და ინჟინრები ცხოვრობდნენ თავიანთი ოჯახებით. ექიმი წვრილმანი ხარჯებისათვის ყოველ შაბათ საღამოს თუმან-თუმანს გვირიგებდა. ტყავებს. ვითომ არაფერი. — დურბინდი ქურთუკის შიგნით. გამოვცვივდით გარეთ და გამოვუდექით. მაღაზია. უმეტესობა ზედმიწევნით იცავდა უსტარს. თავისუფლად რომ გრძნობდნენ თავს.

სკამები და ხის უბრალო საწოლები იდგა. რომ მივედი. თუ ვინმე მოგაკითხავდა. პირდაპირ. შევედი და გაკვირვებისაგან პირი გავაღე. — ასეთი შეხვედრები მთავარ საკონტროლო გამშვებ პუნქტთან ახლოს. მეორე სართულზე ტუალეტი იყო. იქამდე უნდა მიგვეღწია. იმ რეგიონის სპეციფიკური. მერე თავლაში მივდიოდი. აუცილებლად ჩამოვალო. რვეულის ფურცლებზე გადამქონდა: ტბები. ამისათვის დღეში ორჯერ ათი-თხუთმეტი წუთით ვიკეტებოდი ტუალეტში. უახლოეს რკინიგზის სადგურამდე ათას რვაასი კილომეტრი იყო. — მნახველები გელოდებიანო! ხაიმა ყველა წერილში მწერდა. მიყოლებით. დურბინდი იმ რუკის შესასწავლად გვჭირდებოდა. რაც ყველაზე მთავარი იყო. საპატრულო-საგუშაგო პუნქტები. დურბინდში იმ მანძილიდან სულ პატარა ასოებიც მშვენივრად ჩანდა და იკითხებოდა. მორიგემ მიმასწავლა ოთახი. ერთსართულიან შენობაში იმართებოდა. ასეთი პუნქტები რუკაზე წითელი ფერით იყო აღნიშნული. დარჩებოდა იქ და ღამეს გაათევდა. თითქმის კიდევ ერთი წელი გავიდა და ერთ დღეს კომენდატურიდან ზემდეგმა მომაკითხა. ყურადღებას მივიქცევდი. კაბინეტში. ძაღლებისათვის განკუთვნილი რუკა რომ ეკიდა. პოლონელი ძალიან კმაყოფილი იყო. კედელზე დაკიდებული ორიგინალისაგან ვერ განასხვავებდი. მაგრამ ბოლოს სასიამოვნოდ გაკვირვებული დავრჩი. და — აჰა. კომენდანტის კაბინეტის ფანჯრებს დაინახავდი. უფრო დიდხანს ვერ გავჩერდებოდი. შენობაში ათი თუ თხუთმეტი ოთახი იყო. თავქუდმოგლეჯილი გავიქეცი. უკვე გითხარით. მდინარეები. ეს იდეა პოლონელს მოუვიდა თავში. ოთახებში მაგიდა. ოთხი თვის შემდეგ ჩვენ უკვე ჩვენი რუკა გვქონდა და მარშრუტის განსაზღვრაზე დავიწყეთ ფიქრი. მე თავიდან ცოტა სკეპტიკურად ვიყავი განწყობილი. სამანქანო და სანაოსნო გზები და. კედელზე. რუკა პირობითად ათ ნაწილად დავყავი და საქმეს შევუდექი. ამის შესახებ პატიმრებმა იცოდნენ. იქ მამაჩემი დამხვდა ორმოცდაათ წელს მიტანებულ . ტუალეტში წყლის ბაკზე თუ აძვრებოდი და სარკმელში გაიხედავდი. საავადმყოფოს შენობაში. ნაწილ- ნაწილ. სუფთა ფურცელზე გადამქონდა. თივის შეკვრების უკან ჩავიმალებოდი და ნაჩქარევად გაკეთებული ჩანახატი ახალ. ჩამოვიდა- მეთქი. ასე ასი მეტრის იქით. 23 ამასობაში. ისე კარგად გამომდიოდა.

მოხარშული კარტოფილი და ბოთლით წყალში გახსნილი სპირტი მოიტანა. დამფრთხალი თვალებით იყურებოდა. დედაჩემმა მანუშაკა გაიხსენა. მაგიდასთან ისხდნენ. საჩქარო არაფერია. საღამოსათვის სანიტარმა ვედროთი შემწვარი ირმის ხორცი. — შვილო. არა და. ახლა. რა უნდა მეთქვა. — გააგრძელა მამაჩემმა. ცხადი იყო. მამაჩემისადმი განსაკუთრებული სითბო და სიყვარული ვიგრძენი. ქალმა დამინახა თუ არა. იმდენად გაუჭირდა. რა მეთქვა. თითქოს უნდა გამხარებოდა. — შენი საქმეები როგორ მიდის-მეთქი? — ღმერთის წყალობით. გრძელ სკამზე. წესით. . იმიტომ შეაქო. ორივეს ერთად რომ ვუყურებდი. მაპატიეო. მომიახლოვდა. — მითხრა. მაგრამ უხერხულობის გარდა. პურის ფული გვაქვსო. ვინც იყო და კიდევ უფრო დავიბენი. მშობლებმა რომ მოგაკითხესო. სხვაგან გამოჩნდება რამე. რამდენი ჯღანი უნდა გაეკერა. როგორც ჩანს. არ ვიცოდი. ხომ არ ვკითხავდი. გასაპარსად. — მივხვდი. ღიმილი მოუხდა. აბა. მაპატიე. ვინ დაუჯდებაო. ხომ კარგი. — ეს ყველაფერი ექიმმა გამოგიგზავნა. — დაკაცებულხარო! — მითხრა. ამ შეხვედრაზე ვოცნებობდი. მივხვდი. ფეხზე წამოდგა. — პარიკმახერს ხელების კანკალი რომ დაეწყება.ქალთან ერთად. მაგრამ წამოსვლის წინ რაღაც მნიშვნელოვანი საქმე გამოუჩნდა და ვეღარ მოახერხაო. მამაჩემმა შეხედა და იმასაც გაეღიმა. დედაჩემმა თვალებიდან ცრემლები ცხვირსახოცით მოიწმინდა და გამიღიმა. მაგრამ მიკვირს. ტბის თევზი. ავიჩეჩე მხრები. — და ატირდა. როგორ დაიმსახურე ასეთი პატივისცემაო. რაც თავი მახსოვდა. იმის საქმე წასულია. ამ სიშორეზე წამოსასვლელი ფული რომ მოეგროვებინა. მამაჩემი დაბერებული მეჩვენა. დედაშენს ბავშვთა საავადმყოფოში დაჰპირდნენ ექთნის ადგილს. — მაგისი ოჯახის ამბავი ალბათ იცი. — ძალიან კარგი ადამიანია. რომ იძულებული გახდა. მამაჩემი კმაყოფილი იყო. მაგრამ არ გამოუვიდა და ნიკაპი აუკანკალდა. — მივიყვანე და ისევ სკამზე დავსვი. ასე დედაჩემის გამო მოიქცა და ეს მომწონდა. ისევ მამაჩემთან მიბრუნებულიყო და იმანაც მიიღო. მერე მითხრა: — ხაიმაც აპირებდა ჩვენთან ერთად წამოსვლას. კლიენტები არ მაკლია. ხშირად გვაკითხავსო. ვმუშაობ. — ამდენი ხანი სად იყავი- მეთქი? — ფრთხილად წამოვაყენე. — ნეტა რატომ? რა მემართება-მეთქი? თვითონ გაღიმება სცადა. მოთქვამდა. დაიჩოქა და მუხლებზე მომეხვია. — ასეთ საჭმელს გარეთ ბევრი ნატრობს. სხვას ვერაფერს ვგრძნობდი. — გაიგო. თუ მიიღეს. — ოი. შენ აქ პატივს გცემენ. დედაჩემს გატანჯული სახე ჰქონდა. ჩემთვის უნდოდა ესიამოვნებინა. როგორი დამნაშავე ვარ შენ წინაშეო. ვხვდებოდი.

ფორნისაკენ გავიხედე. გამომართვა და დახედა. — დამიქნია თავი და ჩამოვხტი ფორნიდან. გაიხსენეს. — ბევრი ვიწვალეთ. — ესენი ჩემი მშობლები არიან. — რა საჭიროა. პალტოები გადაიფარეს და თითქმის მაშინვე ჩაეძინათ. მამაჩემი გაღიზიანებული დამხვდა. მე კიდევ ერთხელ გავიხედე ფორნისაკენ და ქილების ჩანთაში ჩალაგება დავიწყე. მამაჩემს უკვე ეყვინთებოდა. ტირილი მინდოდა. გზის პირას იდგნენ და მელოდებოდნენ. მამაჩემი შეყოყმანდა. ხომ გნახეთო? — ვეტყოდი. აეროპორტის მოსაცდელ დარბაზში ეძინათ. — ეს რა არისო? — მაგაში ოქროა. სანამ მე ფორნით გამოვჩნდებოდი.— დედაჩემს ეგონა. გნახოთ-მეთქი. რომ გვაყურადებდნენ. დავინახე. ბოთლში წყალი ესხა. რაც იყო. არ იყო გამორიცხული. მეორე დილით ავუხსენი. ქარბუქი იყო და გარეთ ვერ გამოდიოდნენ. დაველაპარაკები და დაგეწევით-მეთქი. დედაჩემმა გამიღიმა. სად უნდა დამლოდებოდნენ. დასახლების გადასახვევს რომ მივუახლოვდით. საღამოს. მონიკა მძიმე ნაბიჯებით მიუყვებოდა გზას. კიდევ უნდა მოგცეთ-მეთქი. სიგარეტს ვეწეოდი და გული საშინლად მქონდა დამძიმებული. — დამპირდა დედაჩემი. ბანაკიდან რომ გავიდოდნენ. ჩვენი ძმობილი ჯარისკაცი გვახლდა. მაგრამ ვერ გავრისკე. კიდევ ერთხელ მინდა. მოვალთო. დაწვნენ ერთად ხის საწოლზე. მერე დედაჩემმა ჩანთა აიღო და გახსნა. ბანაკამდე გეოლოგების საბარგო მანქანით იმგზავრეს. ისხდნენ ზემოთ ძარაზე და იყინებოდნენ. ყოველი შემთხვევისათვის. — ძალიან გთხოვთ. მერე როგორ გადაუფრინეს გაყინულ ტრამალებს. ძირითადად დედაჩემი ლაპარაკობდა. — ჩანთა გახსენით. ქილა მარლის ნაჭერში იყო გახვეული. რას ვაპირებდი. ორი ღამე ოკეანის ახლოს. . მაგრამ ახლა კმაყოფილი ვარ. არაფერი უთქვამს. მაგრამ ვიკავებდი თავს. — დაწყევლილი ქვეყანაა. მერე რომ გაიგო. აქ რომ ვზივარ და შენ გიყურებო. აუცილებლად მოდით. ამოვიღე ქურთუკის ჯიბიდან ოქროს ქვიშით სავსე კონსერვის ქილა და მამაჩემს გავუწოდე. გავიყინეთო. ოთხი თუ ხუთი წამი გაოგნებული იდგნენ. დახურულ ზონაში შემოსვლის უფლება თურმე მოთხოვნიდან ოთხი თვის მერე დართეს და გამოუდგნენ გზას. — კარგი. როგორ გადადიოდნენ მატარებლიდან მატარებელში. ვჭამდით და ვლაპარაკობდით. მე ვიჯექი სკამზე. ვუთხარი. ბოთლი რომ გამოვცალეთ. მაგრამ ერთ ჭიქაზე მეტი არ დაულევია. თვალები გაუბრწყინდა. თვალები გაუფართოვდა.

— წერილებს ხსნიან და კითხულობენ. რაც გადარჩება. გაჭირვებაში იყავი. — მანუშაკა ჯერ შენი ცოლი არაა. მოგატყუონ ან. მაშინ ხუთი ქილა წამოვიღე. — აუცილებლად გადავცემთ. — აი. ამ ხნის განმავლობაში რა მოხდება. ის ერთი ქილა მანუშაკასათვის რომ უნდა მიეცა. კაცმა არ იცის. — მანუშაკაც გააფრთხილეთ. — ისე გამოუვიდა. — ისევ დამეთანხმა დედაჩემი. ამდენი ოქრო რატომ უნდა მივცე? ასეთ სისულელეს როგორ გავაკეთებო. თორემ მეც დამღუპავთ და თქვენც შარს იშოვით-მეთქი. დედაჩემი თვალებში შემომყურებდა და ვიტყოდი რამეს თუ არა. . — ეს ოქრო ხაიმას მიეცით. — ღმერთო ჩემო! — აღმოხდა დედაჩემს და აკანკალებული ხელებით ჩანთა დაკეტა. დანარჩენი თქვენია. ვერ ინელებდა. ტყუილა ჩამოხვალ-მეთქი. ეს ჩემი მარაგის ნახევარი იყო. მამაჩემს სახე მოეღუშა. — არ ესიამოვნა. არც იმან არ ახსენოს ეგ სიტყვა-მეთქი. მამაჩემი ისევ ცუდ ხასიათზე იყო. — აუცილებლად გავაფრთხილებთ. დამშვიდდი. — კიდევ როდის ჩამოვიდეო? — მაგის შესახებ შეგატყობინებ. რომ მე ვუგზავნი. შენ კი თურმე თავს მშვენივრად გრძნობ და ფულსაც შოულობო. — გავიფიქრე და გავბრაზდი. ისევ მოეღუშა სახე. — კარგი. გავაფრთხილე. შენ აქ წვალობდი. თითქოს შეშურდა ჩემი. თითოში ოთხასი გრამი ჩადიოდა. დედაჩემი მაშინვე დამეთანხმა. თორემ თქვენ შეიძლება. კიდევ უარესი. ვიცი. ბოლოს დაამატა. გამომშვიდობებისას მითხრა. გაყიდის და ფულს მოგიტანთ. — რამდენია? — იკითხა მამაჩემმა. ახლა უჭირს მის ოჯახს და მინდა. ისე მოიხმარეთ. მაგაზე არ იდარდოო. შენ მაგაზე არ იდარდოო. — ორი კილოგრამია-მეთქი. თუ წერილის მოწერას დააპირებთ. არ ჩავწერთო. — მე მეგონა. დავეხმარო-მეთქი. როგორც გაგიხარდებათ-მეთქი. ზემოთ უკვე გითხარით. მაშინვე თავს აქნევდა. — ერთი ქილა მანუშაკას უნდა მისცეთ. მაგრამ მანუშაკას თუ არ მიეცი ის ერთი ქილა. ოქროს ქვიშას კონსერვის ქილებში ვინახავდი. — იმიტომ უნდა მისცე. სიტყვა ოქრო არ ჩაწეროთ. ბინა იყიდეთ. არც ის დაუშვებს შეცდომას და არც ჩვენ. სულელი კაცი-მეთქი. დაგაბეზღონ და მერე რა უნდა ქნათ-მეთქი.

რაც გავიგე. დედაჩემი ატირდა. მეც თუ გაგახსენდებიო. თან ჩანთას მიათრევდა. კარგი იქნება. ასეთი რამე თითქმის ყოველ ოთხ თვეში ერთხელ ხდებოდა. ოქრო გამოატანე ჩემთვისო. ჩავუვლიდით თეთრი დათვების გალიებს. ისიც მეცოდებოდა. პატარა რომ ვიყავი. 24 სამი თვის მერე წერილი მივიღე. მამაჩემი უკან მიჰყვებოდა. მსუქანი კაცი იყო და სიარული უჭირდა. — გავიფიქრე. იმ ოქროს თუ ჭკვიანურად მოიხმარდა და უზრუნველი სიბერე ექნებოდა. ღილები ბოლომდე აქვს შეკრული. მამაჩემი მეცოდებოდა. ვერ წარმომედგინა. კარგი იქნებოდა. რომ ჩამოვა და გნახავს. თვალები პალტოს სახელოთი გაიმშრალა და ჩამეხუტა. როგორ დავრბოდი აუზის ირგვლივ. — აუცილებლად გადავცემთ. იქ მოხარშულ სასისკებს ყიდდნენ. მახსოვს. წაიღო და თან ჩემი ორმოცი მანეთი მიაყოლა. როგორ ზის სკამზე. რომ დედაჩემის გამტყუნებაც არ მინდოდა. — უკან რომ ვბრუნდებოდით. რას ვიზამთო. — ხაიმას ჩემი თხოვნა გადაეცით. აუზში ოქროს თევზები დაცურავდნენ. — ალალი იყოს-მეთქი. ორმოცდაათი ნაბიჯი რომ გავიარე. რომ ამ ყველაფრისათვის ორი კილოგრამი ოქრო მიიღო და სამუდამოდ გაქრა. ნაცრისფერი კიტელი აცვია. უფრო გემრიელი საჭმელი თუ არსებობდა ქვეყანაზე. მანუშაკასაც დაეხმაროს თავისი წილის გაყიდვაში-მეთქი. მაგრამ არ ჩამოვართვი. მერე ბევრჯერ ვინანე. ჩამოჯდებოდა სკამზე და მიყურებდა. დასახლებისაკენ მიდიოდნენ. აბა. ჩემთვის კარამელის კანფეტებს ყიდულობდა. არც გამკვირვებია და არც მწყენია. პირველად ეზოში დავინახე. გამოვიდა ისე. ასე რომ. თექვსმეტი წლის შემდეგ ერთხელ მნახა. მამაჩემმა ხელი გამომიწოდა. — ეს რა ჭკვიანი. გავტრიალდი და გავუყევი გზას. მაგრამ უცნაური ის იყო. მაშინ მამაჩემს ასე რომ მოვექეცი. — დამაიმედა დედაჩემმა. იმ წერილის მიღებიდან ერთი კვირის შემდეგ ბანაკის მთავარ შესასვლელს პატიმრების სამასკაციანი კოლონა მოაყენეს. კვირაობით ხანდახან ზოოპარკში დავყავდი. ოთხ წლამდე მზრდიდა. რომ დავნაყრდებოდით. ის და ქართველი ექიმი . ხაიმამ მგზავრობის შესახებ დეტალურად გამომკითხა ყველაფერი. გავჩერდი და მოვიხედე. ზის და ნაღვლიანი თვალებით მომჩერებია. მაგრამ მაშინ ორი დღის მერე ჩვენთან საავადმყოფოში ახალი სანიტარი გამოჩნდა. ახლაც ნათლად მიდგას თვალწინ. ისევ საკუჭნაოში ვცხოვრობ და ჯღანებს ვამთელებო. ჩამოსვლას აპირებს. გამაჩინა. მამაჩემი მწერდა. დედაჩემი ბევრად წინ იყო. ლამაზი და კეთილი ბიჭი გამიჩენიხარ ამ ქვეყანაზეო. შენ რაც გამოგვატანე. — ესე იგი. გვიან ღამით დედაშენი ჩავიდა მატარებლიდან და გაიპარა. მიყვარდა იმ თევზების ყურება.

სძინავსო. მკვდარს პირში ჩავხედე. გადავყარეთ ნამწვები და წავიდა. — აიღეთ. წყალს საერთო კასრიდან ვსვამდით. რომ დარწმუნდა. — ვერ იყო ხასიათზე. — მადლობის მეტი რა გვეთქმოდა. ისეთი მშვიდი სახე ჰქონდა. შაბათ საღამოს ჩუქჩები ბაზრობიდან უკან. შეეტყო. ასეთი რამე მოხდა. რომ პოლონელს არ გაუმართლა. მე კიდევ მაქვსო. ახლად გაცნობილებს ნამდვილად არ ჰგავდნენ. — არა მგონია. ის დროა. საკონტროლო-გამშვებ პუნქტთან ჯარისკაცებმა კუბოს თავი რომ ახადეს. იქ იყო. ხახა და ენა ისე ჰქონდა გალურჯებული.სამრეცხაოსაკენ მიდიოდნენ და ისე მეგობრულად საუბრობდნენ. კოლოფში სულ ორი ღერი იყო დარჩენილი და დავიმორცხვეთ. ყველაფერი ძველებურად დარჩეს და ისიც არა მგონია. — როგორც თქვა. იცნეს და გაეცინათ. შუადღისას თავლაში ფორნის ბორბალს ვარემონტებდი. მოვახერხე და ახალი სანიტრისაგან მალულად. ბედისწერამ თავისი ქნა და მე და იმ ახალმა სანიტარმა გავუყენეთ უკანასკნელ გზას. გავრეკოთ აქედანო! — საფრთხე იგრძნო. ერთი ღერი ამოიღო. მაგრამ სულ ტყუილად. ადრე გამოიცნო საფრთხე. მეორე დღეს მორგში კუბოსათვის ზომებს რომ ვიღებდი. ჩამოჯდა კიბის საფეხურზე და თავი ჩაქინდრა. ვის შეხვდებოდა მოწამლული სიგარეტი. მარტო რომ დავრჩი. ტუნდრაში ბრუნდებოდნენ. ექიმი დიდხანს სინჯავდა. ჭკვიანი კაცი იყო. მართლა მკვდარი იყო. ლოყები ისე უღაჟღაჟებს. არავის არაფერი მოსვლია. არ შემცდარა. მაგრამ აი. შეღებილი გეგონებოდა. აიღეთ. ცხადია. ერთი პირობა დავიბენი. შუადღისას მე და პოლონელი თავლის კარს ანჯამებს ვუცვლიდით. ის ცვლილებები ჩვენ რამე კარგს გვიქადდესო. — აიღეთო! — შემოგვთავაზა. . გული გაუსკდა. მთელი ღამე ფიქრები არ მასვენებდნენ. მოხდა ისე. გადავრჩი. სანამდე ვეწეოდით. ამოვიღეთ და გავაბოლეთ. სიგარეტის კოლოფი გახსნა. არადა. იმან მოიფიქრა და დაგეგმა გაქცევა. ყველა წვრილმანი გათვლილი გვქონდა და შაბათ საღამოს ველოდებოდით. მე მგონი. მერე ალბათ იჯდა და ამბის გაგებას ელოდა. ჩუქჩების ციგას ჩვენს გეგმაში განსაკუთრებული ადგილი ეჭირა. მისთვის სულერთი იყო. ჩაიდო პირში და კოლოფი ჩვენკენ მოაბრუნა. წინა დღის ამბები გავიხსენე: საჭმელს საერთო ქვაბიდან გვირიგებდნენ. მომხდარმა ამბავმა მწარედ დასწყვიტა გული. წაიქცა და აღარც ამდგარა. იფიქრებდი. ექიმი გამოჩნდა და მეგობრულად მოგვიკითხა. იმ პოლონელთან ერთად მშვიდად და იმედიანად ვგრძნობდი თავს. პოლონელი შემოვიდა და მითხრა. ხუთი დღის შემდეგ საავადმყოფოს შესასვლელთან დაბარბაცდა. მაგრამ ვერ გაასწრო. აცხონა ღმერთმა. ექიმის მეგობრების მეგობარია. პატიმარს არაფერი უგავსო. — ახალი სანიტარი გავიცანი.

ფორნის წინა მხარეს. ჯარისკაცი მოშორებით იდგა და გვიყურებდა. ჩავალაგეთ ბრეზენტის დიდ ჩანთაში და წამოვიღეთ. საკონტროლო- გამშვებ პუნქტს რომ მივადექით. შევარჩიეთ ზომებისა და ხარისხის მიხედვით ქურქები. შიგ დურბინდი. რომ ამით არაფერი იცვლებოდა და გადავწყვიტე. პარასკევ ღამეს. საგზალს მთელი წელი ვაგროვებდით. იქ ვინახავდით ლურსმნებით სავსე ყუთს. როგორც ყველა ახალბედა. ზიზღით ჩაიცინა. გვერდზე გაიხედა და გადააფურთხა. თოკებს. მთელ სიგრძეზე. მე და ახალი სანიტარი ჩამოვედით და მივაწექით. იმ მომენტისათვის თითქოს არაფერი არ მემუქრებოდა. მე დავრჩი და ყველაფერი ის. მაგრამ მეორე საღამოს. პოლონელის სამალავში ას ათი მანეთი აღმოჩნდა. ძალაყინებს. მონიკამ ვეღარ გაქაჩა. მაგრამ რად უნდოდა დიდი ფიქრი იმას. ახალი სანიტარი დასაძინებლად რომ წავიდა. ექიმის მიერ შაბათობით სახარჯოდ მოცემული ფულის უმეტეს ნაწილს ვზოგავდით და ოქროს ქვიშასთან ერთად ვინახავდით სამალავებში. იჯდა კუბოზე და შაშხანა მომარჯვებული ჰქონდა. მაინც დავიძაბე. ჩაქუჩებს. — რაც არის. ბოლოს სქელი ტილოს ნაჭრით შეკერილი ზურგჩანთა შევინახე. ჯერ კიდევ შემოდგომაზე შევიპარეთ შენობაში. გვამს დახედეს. ამისათვის სულ ხუთი წუთი დამჭირდა. ოქროს ქვიშით სავსე კონსერვის კოლოფები და ბოთლები ელაგა. ჩანთას ლურსმნებით სავსე ყუთი და სპილენძის მავთულის გორგალი მივაფარე და კარი დავკეტე. ორმოში ვმალავდით. მარტო გავიქცევი-მეთქი. გაქცევის წინ ამოვიღებდით და ფორანზე გადავიტანდით. რაც ზემოთ ჩამოვთვალე. ის ჯარისკაცი იმ დღეს პირველად ვნახე. საგზლისა და ტანსაცმლისათვის ადგილი საკმარისად იყო. რაც შეეხება ტანსაცმელს. — მოდი. ფორანი არასოდეს არ გაუჩხრეკიათ. თევზის კონსერვები. — შემომიღრინა. მოგვეხმარე-მეთქი. ახალბედა იყო. სპილენძის მავთულის გორგალს. ღორის დამარილებული ქონი და ორცხობილები ტომრებში ცალ-ცალკე გვქონდა ჩალაგებული და თივის შეკვრების უკან. ასე რომ. არ გამომართვა. ფრთხილობდა. ჯემპრები და შარვლები. ხისა და რკინის სათადარიგო ნაწილებს ბორბლებისათვის. იმ დროისათვის მე და პოლონელს შვიდი კილო და ოთხასი გრამი ოქროს ქვიშა გვქონდა მოგროვებული. სადაც პატიმრების კუთვნილი სამოქალაქო ტანსაცმელი ინახებოდა. პოლონელმა ძველი ფიცრებისაგან რაღაც კარადისმაგვარი მიაშენა. მერე ჯარისკაცი გამოგვაყოლეს და გავუდექით გზას. ეს ყველაფერი ერთ კუთხეში ეტეოდა. ეგ არის. მერე უკანა ბორბალი ყინულის ღრმა ნაპრალში ჩავარდა და გაიჭედა. არ იყო ცოტა. . მერე ჩანთა ტომარაში ჩავდეთ და ზემოდან ქერი დავაყარეთ. — დავუძახე. იმ დროისათვის მე ას ოცდაათი მანეთი მქონდა დაგროვილი. არა უშავს. ფორანზე გადავიტანე. არაფერი განსაკუთრებული არ მომხდარა. მოვტრიალდი და სიგარეტი გავუწოდე. — წინ იყურეო.

ღონიერი კაცი ჩანდა. თოფი იღლიაში ჰქონდა ამოჩრილი. საფლავზე ვანიშნე. ბორბალი გატყდეს-მეთქი. სახე შეეცვალა. ის ახალი სანიტარი ავიდა კოფოზე. — ბედი არ გინდა. მაგრამ არ წაიქცა. შანსი არ იყო. ჯარისკაცმა პირის გაღებაც ვერ მოასწრო. — ეს უნდა გავამაგროთ. სქელი ქუდი ეხურა და იმან უშველა. — იცი. — მიდი შენც. გავიწიე. ჯარისკაცი მიახლოვდებოდა. — მიპასუხა. დაიხარა და მხრით ფორნის კიდეს შეუდგა. კიდევ ერთი მარხილი გამოჩნდა და მიეფარა პატარა გორაკს. ბოლოს მოვრჩით საქმეს და ფორნისაკენ წავედით. მერე ბორბლის ფრთა ხელით მოვსინჯე და თავი ფიქრიანად გადავაქნიე. მე ჩავიმუხლე და ღერძი შევათვალიერე. დავინახე შორს. იდგა და გვიყურებდა. ჩაქუჩი მთელი ძალით ვხეთქე თავში და დაბარბაცდა. პირველად მეკავა ხელში. — რას შვრები. — დროზე-მეთქი! შიში არ დასტყობია. ასწია. — გაიწიეო. ამასობაში. რა გითხარი?! — მძიმედ შეტრიალდა და ფორნიდან ნიჩაბი აიღო. თუ ასწევდა. როგორ მიაქროლებდნენ ირმები მარხილს. უკან დავიხიე. როგორ უნდა მეხმარა. მოვიხედე. — მერე გაამაგრეო. შაშხანა გამოვტაცე ხელიდან და გადავტენე. მერე მოვტრიალდი და გავქანდი. როგორ ვთხრიდით მიწას. რა უნდა ამოალაგო-მეთქი. — ჩემგან სულ ხუთ ნაბიჯში შეჩერდა. მაგრამ ვიცოდი. რომ თვალები დაუვიწროვდა. მძიმედ წამოვდექი. . თან ვითომ ისევ ბორბალს ვაკვირდებოდი. ჰორიზონტზე. რაღა ეს ახალბედა მოგვამაგრეს დღეს-მეთქი? — ვნერვიულობდი. — დავუყვირე ჯარისკაცს. გავაგრძელეთ გზა. — ასე არ გამოვა. ფრთხილობდა. სასაფლაოს რომ მივუახლოვდით. ჯარისკაცი ჩამოხტა და სულ ცოტა ოცი ნაბიჯით დაგვშორდა. ახალი სანიტარი ჩამოხტა კოფოდან. ბორბალი ასცდა ნაპრალს. გავჩერდით თუ არა. დაშორდა ნახევარი მეტრით და დაეშვა გაყინულ მიწაზე. თორემ შეიძლება. უკან დავიხიე. — არ მომკლაო! — იყვირა. იდგა და მიყურებდა. უბეში ჩაქუჩი მქონდა დამალული და ტარი ხელით მოვსინჯე. მაგრამ არ მეგონა. ჩვენ შორის მანძილი გაზომა. ერთი ეს იყო. ახლოს ვერ მიეკარებოდი. — გაიგე. შე ძაღლისშვილოო? — შესძახა და გაკვირვებული მომაშტერდა. — თქვა ახალმა სანიტარმა. უკნიდან ყინულის მტვრევის ხმა შემომესმა.

ჯარისკაცის ძირს დაგდებული კოკარდიანი ქუდი ავიღე და დავიხურე. სულ დედას ვაგინებდი. — ახლა შენ შეიკარი ფეხები-მეთქი! — ახალი თოკი ამოვიღე ჯიბიდან. — შორს ვერ წახვალო. თავი არ აუწევია. თორემ არ გაპატიებ. დაგბრიდავ-მეთქი. — ხელები უკან გამოსწიე-მეთქი! — გამოსწია. რომ წამოდგა. სახეზე ზიზღი გამოეხატა. — აქეთ გამოიწიე! — თოფის ლულით ვანიშნე ჯარისკაცს. სხვა გზა არა მაქვს-მეთქი. გამოიწია. მოეჩვენა. — წაიბურტყუნა უნებურად. საფლავი არ იყო ღრმა. — ფარაჯა გაიხადე და ფორანზე შეაგდე-მეთქი! — გაიხადა და ფორნისაკენ ისროლა. ამას არ ელოდა და გაუკვირდა. მერე მოტრიალდა. თორემ ტყვია მოვიდა-მეთქი! — უსიტყვოდ მემორჩილებოდა. სანამ საფლავს თხრიდნენ. მე ჩემი წილი მიმაქვს და მივდივარ-მეთქი. — თუ არ შეწუხდები. . ფორანზე რომ ავედი. ჯარისკაცი გაუნძრევლად იწვა. — მივიდა და სანიტარს გვერდით მიუჯდა. — თოფი დავდე და ხელები შევუკარი. ქუდი დაბლა. — მიდი. დაჯექი-მეთქი. სანიტრისათვის ზურგს უკან ხელები შეეკრა. კუბო ადვილად ამოიღეს. სანიტარმა ააძრო კუბოს სახურავი. თოკი გადავუგდე და ვუბრძანე. მივიდა და ფორანში ჩააწყო. ფარაჯა ფორნის კიდეზე ჩამოეკიდა. მერე სანიტარი მიიყვანა და კუბოზე დასვა. მაგრამ რა ვქნა. თოვლზე დარჩა. ჯარისკაცს გახედა და კუბოს სახურავი დაახურა. სანამ არ ვუბრძანე. არ გაინძრე. — ფეხებიც შეუკარი- მეთქი! — შეუკრა. ზურგიდან მოუარე. შეასრულა ბრძანება და შეშინებული მომაჩერდა. მაშინ მომაძახა. — იცოდე. გვამიდან ოქროთი სავსე პატარა ტომრები ამოიღო. სანიტარი ბოროტ მზერას არ მაცილებდა. — ბოდიში. — კარგად შეუკარი. — დიდი მადლობაო. ასე არ მოგექცეოდი. რომ სროლას ვუპირებდი და პირიდან ხავილი აღმოხდა. იმ შენს მეგობარ ნაბოზვარ ქართველ ექიმს გადაეცი. გავუღიმე. ვაჩქარებდი. მერე ქურთუკი გავიხადე და მხრებზე მოვახურე. რომ ჩემთან ანგარიში გასწორებული აქვს. მერე ხელით ვანიშნე. — ვნახოთ-მეთქი. ძმაო. — დაწექი და სახე ქუდში ჩარგე-მეთქი! ბრძანება მაშინვე შეასრულა. თავზე ჩემი ქუდი დავახურე. მეორე თოკი გადავუგდე.

დაუზოგავად ვუტყლაშუნებდი გრძელი აღვირის ბოლოს და გული შიშით მიკანკალებდა. არც იყო გასაკვირი — ისიც ხომ ერთ მილიონს ელოდებოდა. ერთმანეთის მიყოლებით მისრიალებდნენ თოვლზე. — ღმერთო ჩემო. ფორნის ღერძი აჭრიალდა და დავიძარით. მაგრამ თურმე ჯერ სადა ხარ. გავასწორე ფოკუსი და თავზარი დამეცა. ეს იყო სულ. მე უკვე შორს ვიქნებოდი. სანიტარმა გაიაზრა ეს და რისკი გამორიცხა. ეს გზა ორ პატარა გორაკს შორის გადიოდა. მაგრამ იმ ჩემს ნათქვამსა და ამოთხრილ კუბოს შორის კავშირის პოვნა არ იყო ძნელი. შეიძლება. შორს ჩუქჩების სამი მარხილი გამოჩნდა. მივაღწიეთ გზამდე. როგორი ღონის პატრონი იყო. კარგა ხანს გავყურებდი გაყინულ ტრამალს. ხომ ვიცოდი. შეცდომა დავუშვი. ყინულზე აქა-იქ მარხილის ნაკვალევი ჩანდა. — ამათმა თუ დროზე ადრე ბანაკამდე მიაღწიეს. ტუჩზე მწარედ ვიკბინე. სანიტარი მივიდა ჯარისკაცთან. უშიშროების ძაღლები ექიმს ფეხებით დაკიდებდნენ და ახსნა-განმარტებას მოსთხოვდნენ. მერე სასაფლაოსაკენ მივტრიალდი. ოქროს ქვიშით სავსე ტომრები ზურგჩანთაში ჩავალაგე. მთავარი წინ იყო. ბარბაცი დაიწყო და ბოლოს როგორც იყო. კოფოზე თავს ძლივს ვიკავებდი. თავიდან იმედი მქონდა. არავინ არ ჩანდა. — სინანულისაგან სული შემეხუთა. მონიკას ნესტოებიდან ორთქლის ღრუბლები სცვიოდა. გზა პირობითად ეთქმოდა. ფეხებზე შემოჭერილ თოკს იხსნიდა. ზურგჩანთიდან დურბინდი ამოვიღე და გორაკის თავზე ავედი. . ექიმი არ უნდა მეხსენებინა. ჯარისკაცის ფარაჯა ჩავიცვი და გრძელი აღვირის ბოლო მონიკას ღონივრად გადავუჭირე. მივხვდი. მერე აიღო ძირს დაგდებული ჩაქუჩი და მთელი ძალით ხუთჯერ თუ ექვსჯერ ჩაარტყა თავში და ბოლო მოუღო. რატომ თოკი არ დავამატე. თოფი კოფოსთან დავდე. — ფორნის ღერძი არ გატყდეს ან ბორბალი არ გასძვრეს-მეთქი. მონიკა დაიღალა. ფორანი გორაკს მოვაფარე. ასე რომ. — რა ანგარიში გასწორდა. — შევშინდი. საფრთხე აშკარა იყო. მით უმეტეს. დამცხა და გავოფლიანდი. მაგრამ ახლა სინამდვილე სულ სხვა სახეს იღებდა. ქუდი მოხადა და შორს მოისროლა. რომ სანამდე დაბორკილებს იპოვიდნენ. ჯარისკაცი პირს რომ გააღებდა. იმ ახალ სანიტარს ხელები თავისუფალი ჰქონდა. ბოლოს ხომ მე თვითონ შემეძლო ამის გაკეთება-მეთქი. ან რა წილი წავიღე?! — ჯარისკაცს ოქროს ქვიშით სავსე ტომრები არ დაუნახავს. — ასე სწრაფად არასოდეს გვივლია. ექიმს ადვილად არ შეეშვებოდნენ. ვეღარც გავასწრო-მეთქი.

მერე ნიჩაბი აიღო და საფლავის მიწით ამოვსებას შეუდგა. შორიდან ირმის ჩლიქების თქარათქური რომ გავიგონე. ქურქის ქვეშ წელზე ჰქონდა ჩამოკიდებული. თოკი გადავუგდე — ფეხები შეიკარი-მეთქი! აიღო. დაინახა. წასულია შენი საქმე-მეთქი! — გვერდით კარაბინი ედო. რატომ ვიწექი გორაკის თავზე. — იყო შემთხვევები. მერე გატრიალდა და სირბილით გაუყვა ბანაკისაკენ გზას. როდესაც ჯარისკაცებიც გარბოდნენ და ალბათ გაქცეული ჯარისკაცი ვეგონე. მივედი და თოფის ლულა მკერდზე მივაბჯინე. მონიკას ბეწვი ოფლისაგან უბზინავდა. თავი დავუკარი. დაჯდა მარხილზე და შეიკრა ფეხები. მარჯვენა ხელი საფეთქელთან მიიტანა და სამხედრო სალამი მომცა. მაშინღა მოვედი გონს. ის ნაბოზვარი მივიდა და დახედა. ირმებს საკმაოდ ხანში შესული ჩუქჩა მოერეკებოდა. თავის გადასარჩენად გავრბოდი და აი. 25 . ამხანაგო ჯარისკაცოო. თოკები მოხვეტა და დააყარა ზემოდან. მარხილში თერთმეტი ირემი იყო შებმული. სახეზე ჭაღარა წვერი აქა-იქ წამოზრდოდა. ძლივს წამოვდექი. სანიტარმა მოკლულს თოკები შემოაცალა და კუბო საფლავში ჩაუშვა. — ღმერთო. სწრაფად მუშაობდა. დიდი დანაც გამოვართვი. — აწი რაღა ვქნა-მეთქი? — გავიფიქრე. ასეთი რამე მოხდა. როგორც ჩათვლიდნენ საჭიროდ. ავწიე ხელი და ბევრი არ უფიქრია. მაგრამ მეტი ვერაფერი გაბედა. თოფიანი ჯარისკაცი მის თვალში სახელმწიფოს ძალაუფლებას განასახიერებდა. — თუ რამე არ მომეწონა. — სიცოცხლე გინდა? — ვკითხე. რა ბევრი ფიქრი იყო იმისათვის საჭირო. მთელი სხეული მიკანკალებდა. ისე ვიყავი შეძრწუნებული. გზაზე მარხილი მოსრიალებდა. სწრაფად ახლოვდებოდნენ. — დიდი მადლობა ყველაფრისათვის-მეთქი! — მერე მარხილზე ავედი. თავი უკან გადასწია. ჩემზე ბევრად დაბალი იყო. გარეკე-მეთქი! — ვუბრძანე და გავრეკეთ. შემოუარა ირგვლივ. გამობერილი ფერდები აუდ-ჩაუდიოდა. ერთი გახედა. შეაჩერა მარხილი. სულ გადამავიწყდა. კარაბინი ავიღე და მხარზე გადავიკიდე. მერე შემოვუარეთ გორაკს და ფორანთან გავჩერდით. რა დაგიშავე-მეთქი? — ავხედე ცას და დავეშვი გორაკიდან. — მესმის. არაფერ ცუდს არ ელოდა და მშვიდი სახით მომაჩერდა. ისე გააფორმებდნენ საბუთებს და ჩემი საქმე წასული იყო. ვიწრო სისხლიანი თვალები გაკვირვებით აევსო. ქერით სავსე ტომრებს შორის ჩავჯექი და ჩუქჩას ზურგზე თოფის ლულა მივაბჯინე. თავგაჩეჩქვილი ჯარისკაცი მოკრუნჩხული ეგდო გაყინულ მიწაზე. — მიდი. რომ იმ ჯარისკაცის სიკვდილს მე დამაბრალებდნენ. ვუბრძანე და ტომრები და ჩანთები მარხილში გადმოიტანა.

მოდგებოდა და საქმეს მოაგვარებდა. საშუალოდ. ათი საათის განმავლობაში ოთხჯერ შევიცვალეთ მიმართულება. თერთმეტივე აავსო ქერით და ირმებს წინ დაულაგა. რომ სადმე გავებმებოდით. სამი პატარა გორაკი ქარისა და ნამქრისაგან გვიცავდა. ადგილმდებარეობას ადვილად ვუღებდი ალღოს. მერე რა ვქნა-მეთქი?! — ვფიქრობდი და ვწუხდი. ასეთ დროს ფული აღარ ჭრიდა. — აქეთ ვინ გარბისო? — მითხრა. თერთმეტი თუნუქის ჯამი ჰქონდა. სამ წელს გაქცევისათვის დამიმატებდნენ. ასეთი გეგმები და ვარაუდები მქონდა. არა და. რომ საქართველოში დამტოვებდნენ. ასე არ მოხდა. სამი კილო ქერი ჩადიოდა. ფიქრობდა. მაგრამ თავიდან ხელი არ მიხლია. მაგრამ მერე რომ დაინახა. ახლა იმ იმედებიდან აღარაფერი რჩებოდა. ბოლოს მივაღწიეთ იმ ადგილს. ადრე გადაწყვეტილი მქონდა. რუსეთში აღარ დამაბრუნებდნენ და ჩავბარდებოდი. თვალს არ ვაშორებდი. ყოველ შემთხვევაში. მაგრამ ვიცოდი. ჩუქჩამ საგუშაგოების არსებობის შესახებ ალბათ იცოდა და მშვიდად იყო. პოლონელის მიერ დამზადებული კომპასი მქონდა და იმ კომპასით ვსარგებლობდი. დამარილებული ღორის ქონი და ორცხობილები ვჭამეთ. ტომარა განახევრდა. მიიღებდა გარანტიას. თითო ჯამში. — წინ იყურე-მეთქი. ასეთ საქმეს არც ერთი ძაღლი და მოსამართლე არ მოჰკიდებდა ხელს. ირმები გამოუშვა და მარხილიდან ქერის ტომარა გადმოიღო. თუ დამიჭერდნენ. ჩავიდოდი თბილისში და ოქროს ხაიმას ჩავაბარებდი. ირმები დაიღალნენ. ჩუქჩას მივეცი უფლება და იმანაც მაშინვე შემოიხსნა ფეხებიდან თოკი. ოთხად დაკეცილი რუკა უბეში მედო. მოვიხდიდი სასჯელს ბოლომდე. გაქცევას თუ მოვახერხებდი. ის ოქროს ფულად აქცევდა. საქმიანობას რომ მორჩა. არაფერი მიშველიდა. — შევუღრინე. მაგრამ ახლა ეს ყველაფერი აზრს კარგავდა. სიკვდილის შიში მაინც არ მექნებოდა. თითქმის ზეპირად ვიცოდი და იმიტომ. ყინულები დაამტვრია და წყალი გამოაჩინა. განერვიულდა. ახლა მარტო გაქცევისათვის კი არა. მე თოფი მომარჯვებული მქონდა. მერე ნაჯახი აიღო. მერე ხელები და ფეხები მაგრად შევუკარი და ჯიბეები გავუჩხრიკე. აქედან მშვიდობიანად თუ გავაღწიე. — აქეთ ყინულების მეტი არაფერიაო. სად წავიდოდი. სადაც გეგმის მიხედვით უნდა გავჩერებულიყავით და გავჩერდით. ალბათ უკვე მკვლელობისათვის მომთხოვდნენ პასუხს. მომიბრუნდა და მითხრა — მშიაო! მეც მშიოდა. ათი ცალი კარაბინის ვაზნა და ას . გარკვეული თანხის საფასურად შეწყალების მიღების შანსი რომ არსებობდა. ის დარჩენილი შვიდი თვე ჩვეულებრივ პირობებში ოცდაერთ თვედ გადაიქცეოდა. დამხვრეტდნენ. ხომ კარგი. მიდგებოდა. ვცდიდით და თუ გამოგვივიდოდა. ჩვენც გვეყვინთებოდა.

რომელსაც ჩვენ გავდიოდით. ვერაფერს ვერა ვხედავო! — მეუბნებოდა. — ჯუდე. ჰაერში დაიჭირა. ოკეანე უკვე აღარ ჩანდა. შენ გარდა ასეთ წიგნებს არავინ კითხულობსო. მაგრამ ვერ მივხვდი. . იმას ვესროლე. დაჯდა წინ სკამზე. ჭკვიანი და აზრიანი კაცი იყო. ჩემი წილი თოვლზე დადო და თვითონ გვერდზე გადგა. ნახევარი ტონა მაინც იქნებოდა. — ამოვიღე და გადავუგდე. — ადრე ვინმეს რომ ეთქვა ჩემთვის. — შენ ხომ არ აფრენ. ვიარეთ და შორს. თავიდან კი უკვირდა. ძალიან დიდი დათვი იყო. თურმე ჩვენკენ ორი უზარმაზარი დათვი მოექანებოდა. ჩუქჩამ მარხილი შეაჩერა და მოტრიალდა. ჩემს პირობებში მყოფი კაცი გიჟი უნდა ყოფილიყო. თოვლზე მრგვალი. — იქნებ დანა დამიბრუნოო. მეორე დღეს თორმეტი საათი ვიარეთ. დაბრმავებული იყო. მერე ჩაიჩოქა და დანით თავის ქალა ძალიან სწრაფად დაშალა. სიგრძეში ექვსი ნაბიჯი გამოვიდა. თეთრი სხეულები როგორ მოძრაობდნენ. — გავიფიქრე. მიმართულება შევიცვალეთ და გეზი დასავლეთისაკენ ავიღეთ. — მითხრა. შეტრიალდა და გაიქცა. არც თოვლში ჩავფლულვართ. დავარდა და აღარ განძრეულა. შევამჩნიე. არც ყინულებში გავჩხერილვართ. — ეს იყო სულ. ქერის ტომრებს შორის მოათავსა. არ ვუპასუხე. გაუჩერებლად მივერეკებოდით.ოთხმოცი მანეთი ვუპოვე. ფეხები გაიხსნა და გადავიდა მარხილიდან. საქმე იმაში იყო. რომ ოცზე მეტი წიგნი წავიკითხე ჩრდილოეთის სივრცეების კვლევების შესახებ. ჩუქჩამ ნაბიჯებით გაზომა. — ცუდი კაცი ხარო. ეს წიგნები იმ ჩეჩენმა შემირჩია. რა იყო. რომ გარეგნულად ისე ჩანდა. მერე საჭმელი ვჭამეთ. ჩუქჩამ ყვირილი რომ ატეხა. — ხომ ვეტყოდი. ის ნაწილი მოაშორა. — ესროლე! ესროლეო! — სანამ ყვირილს გავიგონებდი. მე უკან მივყევი. ბოლოს რომ გავჩერდით. უკმაყოფილო იყო. — შენს ცხოვრებაში პირველად თოფს რომ გაისვრი. ალბათ იმიტომ. ის ადგილები. საგზალს მიუმატა. გავიფიქრე. წყლის შავი მასა გადაიჭიმა. სულ ხუთი საათი გვეძინა და ისევ გზას გავუდექით. იმ მხარეში ირმებითა და მარხილით მგზავრობისათვის ყველაზე მოხერხებული ადგილები იყო. ვიარეთ. გაქცევაზე ეფიქრა. მეორე სროლის ხმამ დააფრთხო. ფეხები შეიკრა და გავრეკეთ. დანარჩენი შუაზე გაყო. იმ გასროლით თეთრ დათვს მოკლავ და იმ დათვის ტვინს უმად შეჭამო. დანა დამიბრუნა. მაგრამ ვერაფერს მიხვდა. რომელიც უფრო წინ იყო. ტვინის ნაწილი ტყვიით იყო დაზიანებული. — გამაფრთხილა ჩუქჩამ. თუ ძმა ხარ-მეთქი? მერე ჩუქჩამ დათვს ელენთა და ღვიძლი ამოაცალა და მარხილში უკან. — ირმები ამდენს ვერ გაუძლებენო. ჰორიზონტზე. ეს ჩრდილო-ყინულოვანი ოკეანე იყო. იმ ღამით მანუშაკა დამესიზმრა. თვალები მიჭრელდებოდა და — ალბათ მეჩვენება-მეთქი. ეს ყველაფერი ჩანთაში შევინახე. მახსოვს. — უცნაური კაცი ხარ. არც გადასავარდნ ადგილს მივდგომივართ. არსად წინააღმდეგობა არ შეგვხვედრია. ქურქი დავახურე და ერთმანეთის გვერდით დავიძინეთ.

— ახლა ისეთ ადგილას მივალთ. თავბრუ აღარ დამხვევია. შვიდი ტომარა იყო დარჩენილი. სადაც ირმები იბალახებენ. მაგრამ თუ სადმე პატარა ბორცვი იყო. მართალია. გავარუხინმა თურმე იმ მხარეში ჩვიდმეტი წელი გაატარა. გულში ვფიქრობდი. თავი ჩემი ჩექმებისაკენ ვუქენი. გზა თითქმის იმავე სიჩქარით გავაგრძელეთ. გაიყინნენ და სიარული ვეღარ შეძლეს. სხვა გზა არ იყო და დილით მარხილში შვიდი ირემი შეაბა. — ალბათ სულელურ ხუმრობად ჩათვალა და არაფერი მიპასუხა. ჯანმრთელი კბილები ჰქონდა. ჩუქჩას ვუთხარი. — მოვუტეხავდი და მივაწოდებდი. ჩუქჩები მეჯოგეობით ირჩენდნენ თავს. ბოლოს მარტო ერთი ჩანდა. შევატყვე. ის ერთი იმედს არ კარგავდა და რაც შეეძლო. თითქმის თეთრი ღრუბელი დავინახე და გამიხარდა. ჩეკისტები ვეღარ დაგვეწეოდნენ. მაგრამ მარხილი დამძიმდა და ირმებიც უფრო მალე იღლებოდნენ. — ღვიძლიო. თუ ვინმეს გაუმართლებდა და გაქცეულ პატიმარს მოკლავდა ან დაიჭერდა. წამოიწია და კბენა დამიპირა. ჩუქჩამ შეატყო ცას. ჩვენ კი მაგრად გავთბებით-მეთქი. რა მეთქმოდა. ამიტომ იყო. განსაკუთრებით ერთი წიგნი გამომადგა. ჩუქჩა სულ უკან იყურებოდა. წიგნებიდან რუკებს ჭრიდნენ. თავისი ნებით რომ წამოვიდეს ასეთ ქვეყანაში. ქარბუქი სამი დღე მძვინვარებდა და ორი ირემი იმსხვერპლა. წინ. მთავრობისაგან ჯილდოდ ხუთას მანეთს მიიღებდა. როცა მეძინა. იმის მერე. თან ამდენი ხნით-მეთქი? — თუმცა მე მადლობის მეტი. პატარა ბექობის ძირას გავჩერდით. პატიმრები ყოველთვის ზიზღით რომ იხსენებდნენ. მიტოვებული ირმები გამოგვეკიდნენ და კარგა ხანს გვდიეს. — თადარიგი უნდა დავიჭიროთო. დასევდიანდა. ვიგრძენი და მოვასწარი თავის გვერდზე გაწევა. დანით ვამტვრევდი. რაც დათვის ღვიძლის ჭამა დავიწყე. ღამით. ამინდი რომ ფუჭდებოდა და. მოვკიდე ხელი და შევაბრუნე. ისიც კი ჰქონდა აღწერილი და რჩევებს იძლეოდა იმ რეგიონში სწრაფი და უსაფრთხო გადაადგილების შესახებ. ბანაკში ასეთი წესი ჰქონდათ. სამი დღის შემდეგ. გაქცევიდან მეხუთე დღეს ცხადი გახდა. აბა. კიდევ კარგი. მერე თანდათან ჩამოგვრჩნენ. — სულელი არ უნდა იყოს კაცი. გორაკების თავზე. ერთი საათის შემდეგ პატარა ხეობაში შევუხვიეთ. ჩუქჩა დღეში ხუთჯერ მაინც დამიძახებდა. ირმები მარხილის ირგვლივ დააყენა და დააბა. დათვის ღვიძლი და ელენთა ისე გაიყინა. გაქცევიდან ორი კვირის მერე ქარბუქში მოვხვდით. ის წიგნი გეოლოგებისათვის იყო განკუთვნილი. შაშხანების ტარების უფლება ჰქონდათ და კარგ მონადირეებად ითვლებოდნენ. ეს არ იყო ცოტა ფული და ისინიც დიდი მონდომებით ეხმარებოდნენ ჩეკისტებს. . დიდი. ოცდაათიან წლებში იყო დაწერილი ვიღაც გავარუხინის მიერ. ჩუქჩამ ქერის ტომრები დათვალა. ძალიან ღია. გამორბოდა. წიგნიდან რუკები ამოჭრილი იყო. მერე მარხილში ჩავწექით და ქურქები გადავიფარეთ. ისიც რომ გაქრა. მიწიდან ყველა ფეხის გადადგმაზე მდუღარე წყლები ამოდიოდა. ნატეხი პირში გადნებოდა და მერე ვგრძნობდი სისხლის გემოს. თორემ ცხვირს მომაჭამდა. ირგვლივ ფერდობების ძირები ძალიან დაბალი ბალახითა და მწვანე ხავსით იყო დაფარული. — მითხრა. ხეობა ნისლებით იყო სავსე.

ის გამოქვაბულები გამახსენდა. სტალინი მაშინ ცოცხალი იყოო. სანამ ფეხებს შეიკრავდა. ტომრები მარხილზე დაალაგა და თოკებით შეკრა. უნდა დაეჯერებინა. იმის მერე დიდი დრო გავიდა. გამომადგებაო. — მე ნათელმხილველი ვარ- მეთქი. დაველოდე. ქარმა დაუბერა და ნამქერში გავეხვიეთ. — ვუთხარი. ჩაძვრა შიგ და იღლიებთან თოკით შეიკრა. ვაგრძელებდით გზას. ისე. ირმები თითქმის სირბილით მიადგნენ ხავსიან ფერდობს და ჭამა დაიწყეს. პასუხი არ გამცა. დაბამბული შარვალი აიღო. თითებს შორის წყალმა გაჟონა. გახსენი-მეთქი. ფეხები გაითავისუფლა და ირმები გამოუშვა. სადაც თბილი მდინარე მიედინებოდა და მიკვირდა. გადმოღვრილი წყალი ერთ ადგილას გუბდებოდა და მერე ხეობის გასასვლელისაკენ მიედინებოდა. ვიარეთ. მაგრამ არ გავჩერებულვართ. — თუ ცოცხალი გადავრჩი. — გავიყინებითო! ბრეზენტის ჩანთაზე ვანიშნე. მეოთხე დილას ჩუქჩამ ხავსი მოაგროვა და ტომრებში ჩაპრესა. გაცილებით მეტი იყო. აიღე-მეთქი. ორმოცის რომ გავხდი. სხვა გზა არ ჰქონდა. ხალათის ბოლოს მოკიდა ხელი და მოუჭირა. მერე აღარ დამითვლია. მერე ტუნდრა დაიწყო. — ჩანთაში სამოქალაქო ტანსაცმელი ელაგა. მაგრამ მაინც მოვახერხე და ოთხმოცდაათამდე გეიზერი დავთვალე. ორთქლი ბრეზენტს ვერაფერს აკლებდა. მერე თოფი დავდე და ტანსაცმელი გამოვიცვალე. — მიდი. თბილიაო. — ქურქი ჩაიცვა და მარხილზე ავიდა. მერე ორი შალის ჯემპრი ჩაიცვა და ქუდი დაიხურა. არადა. — ადი მარხილზე და ფეხები შეიკარი-მეთქი! ძველი ტანსაცმელი გაწურა და დაკეცა. გასავლელთან. — რამდენი წლისა ხარ-მეთქი? — ვკითხე. იქ. ქურქები გულდაგულ დავკეცეთ და ბრეზენტის ტომარაში შევინახეთ. ხეობიდან გამოვედით თუ არა. — სანამ ორმოცის გავხდებოდი. უკვე ყინულის ზედაპირი ფარავდა. თითქმის ვერაფერს ვხედავდით. — რაც მოგეწონება. მერე ჩუქჩამ ტანზე გაიხადა და გუბეში ჩაწვა. მაგრამ არა უშავს. ჩვენი ტანსაცმელი იმ ხნის განმავლობაში ცხელი ორთქლისაგან დასველდა და დალბა. ის დღეები სულ ქარი უბერავდა. მე რაც დავთვალე. ქუდი პატარა მოუვიდა. ჩემი აზრით. დიდი თავი ჰქონდა. ცარიელი ძვალი და ტყავი იყო. ნამქრის გამო. იქ სამი დღე დავრჩით.ჩუქჩამ მოაბრუნა თავი და გაკვირვებით შემომხედა. — საზიზღარი სუნი ასდის ამ ტანსაცმელს. ტანსაცმლის გამოცვლამ რატომღაც კარგ გუნებაზე დამაყენა. ეს. ხანდახან. — ნეტა ვინ ან რა ადუღებს ამ წყალს მიწის ქვეშ-მეთქი? — ნისლად ქცეული ორთქლი მიშლიდა ხელს. ვითვლიდი. . — კმაყოფილი იყო. მერე ფიქრიანად გადააქნია თავი.

რას აპირებდა. სანამ რამეს მოიმოქმედებ-მეთქი. რა მნიშვნელობა ჰქონდა? მთავარი ის იყო. — აქ საიდან გაჩნდიო? — გეოლოგებთან ვმუშაობ. ირმების გასარეკი გრძელი ჭოკი გადააგდო და შეშინებული მომაჩერდა. ორივე თოფი ცარიელი იყო. თოფის საკეტის ჩხაკუნი გავიგონე და შევჩერდი. როგორც იქნა. — ოთხმოც მანეთს უკან გაძლევ. — მაგრამ ასე არ ვიზამ. — ეს გამომართვი-მეთქი. — და მესროდა. — ურალში-მეთქი. მე უფრო შორი გზა მაქვს გასავლელი. მაგრამ როგორც უნდა ყოფილიყო. აბა. ძლივს მიათრევდნენ მარხილს. — მე რომ ეს ოქრო მომცა. . გამიხარდა და. ასე რომ. ირმები სოფლისაკენ მილასლასებდნენ. გამომართვა და დახედა. მე მარხილიდან გადმოვედი. ამიტომ მიმაქვს შენი ასი მანეთი. ქერი და ხავსი გათავდა. ათი ნაბიჯი რომ გადავდგი. ჩვენი საგზალიც თავდებოდა. რომ იმედიანად ვიყავი. ჩუქჩა ადგილებს არჩევდა. — ამოდიო. თოვლს თხრიდა და თოვლის ქვეშ დაწოლილ ხმელ ბალახს ირმებს აჭმევდა. ძნელი სათქმელია. მაშინ მაგ ოქროს დაკარგავ. ეგ ოქრო ქარხნიდანაა მოპარული. ჩუქჩებმა ჩამომიყვანეს მარხილით-მეთქი. შენ ეს დაიმსახურე. — ესეც ასე-მეთქი! — შვებით ამოვისუნთქე. სოფელში მილიცია იპოვო და დამასმინო. საკმარისია იმისათვის. ირმები გახდნენ. გავედი სამანქანო გზაზე და უკან მივიხედე. ვაზნები ქურქის ჯიბეში მქონდა შენახული. — სახეზე გაოცება გამოეხატა. არ დამასმენდა. იქ რა მინდაო. თვითონ ალბათ რამდენი აქვსო. — მერე სხვა მანქანაში გადავჯდები-მეთქი. ავუწიე ხელი და გააჩერა. ვიცოდი. — მანდ კილო და ორასი გრამი ოქროს ქვიშაა. სამანქანო გზა და საკმაოდ დიდი სოფელი გამოჩნდა. — საით მიდიხარო? — მკითხა. საჭესთან ახალგაზრდა კაცი იჯდა. რომ სახლში დაბრუნდე. ნახევარი საათის მერე საბარგო მანქანა წამომეწია. შენ შეგიძლია. — ზურგჩანთიდან სამი კონსერვის ქილა ამოვიღე და გავუწოდე. ვიცოდი. ჩემთვის. — ვუთხარი ჩუქჩას. ჩუქჩამ გაიღიმა და ხელი დამიქნია. ჯიბიდან ვაზნები ამოვიღე და გადავყარე. — ეგ შორსაა. — და ავედი. მაგრამ ბოლოს. ამას ბევრი დრო მიჰქონდა.ვიარეთ და გაქცევიდან ოცდამერვე დღეს თავისუფალ ზონაში გავედით. კარგად დაფიქრდი. მაგრამ თუ დამიჭერენ. უბრალოდ გასინჯა თოფი თუ იფიქრა. ახლა უნდა დაგბრიდო. — წესით. ჩუქჩამ მარხილი შეაჩერა. არ შემშინებია.

უფრო სწორად. თორემ შეიძლება. ჩუქჩასთან ერთად მარხილზე ასე არ ციოდა. ბურბუშელებში ჩავიმალე. მუხლები დავიზილე. — აბანოსთან ახლოს სანახევროდ აშენებული სახლი იდგა. მძღოლს დავუძახე. ესენი უკვე რუსები იყვნენ. იყიდდი ბილეთს და გაფრინდებოდი. — ორი მანეთი გადავუხადე და კაბინიდან ავეჯის მაღაზიის წინ გადმოვედი. — ხვალ დილით ადრე მიდი ავტოსადგურში. ოთხი თუ ხუთი საათის შემდეგ სიცივემ გამომაღვიძა. მაგრამ არ გამომივიდა. ჭაღარა. ვისი იმედიც შეიძლებოდა. იქ უკვე მგზავრები იწყებდნენ თავის მოყრას. სად იყო აბანო. — გაღიმება ვცადე. საპარიკმახერო ვიპოვე და წვერი გავიპარსე. გაყინულ მინდორზე სამი ორფრთიანი თვითმფრინავი იდგა. მოხუცი ქალისაგან გავიგე. ცოტა ხანი შევიცადე და სადგურში წავედი. რაღაცნაირად ავადმყოფურად ვკრეჭდი კბილებს. ვისაც ვენდობოდი. საპარიკმახეროს პირდაპირ სასაუზმე იყო. დიდხანს ვიარეთ. — გააჩერე. სულ ეს იყო. საღამოს ფანჯრიდან პატარა აეროპორტი დავინახე. ბილეთები აღარ იყოს და დღეს დაკარგავ. საცოდავად. ჯერ მაზავეცკაია გამახსენდა. 26 საღამოს პატარა ქალაქში შევედით. ვიჯექი სულ ბოლოში. ფანჯარასთან და თითქმის მთელი გზა მეძინა. ავტობუსი ხალხით გაივსო და დავიძარით. — ისე არ მოხდეს. — ნაწყენი ვიყავი. ეჭვი გამოვიწვიო და ზედმეტი ყურადღება მივიქციო-მეთქი. გამიხარდა. — მითხრა მძღოლმა და რჩევა მომცა. ამან შემაწუხა. ვიტრინასთან სარკეებიანი კარადა იდგა. ვიკეტებითო. — მე მოვედიო. თბილოდა. — და ჩამოვედი. ყინვისაგან დაწითლებული სახეები ჰქონდათ. — ასეთი გამომეტყველებით შეიძლება. ჩავდივარ- მეთქი. მაგრამ იმ დროში მოკლე მანძილებზე თვითმფრინავით მგზავრობისას პასპორტს არ გთხოვდნენ. არ მომადგნენ და საბუთები არ მომთხოვონ-მეთქი. ძაღლებს თვალებში გავეჩხირო. მაგრამ ვერ დავიბანე. საბარგო მანქანები და ვილისები გვხვდებოდნენ. — გვიანია. მაგრამ იქ დარჩენა ვერ გავბედე. თითქმის ყველა საბარგო მანქანის ძარაზე კაცები და ქალები იდგნენ. მერე მანუშაკა და ბოლოს ხაიმაზე დავიწყე ფიქრი. სხვა არავინ მყავდა უფრო ახლობელი. ავტოსადგურის პატარა მოსაცდელ დარბაზში არავინ იყო. — ამ ხნის განმავლობაში ერთხელ როგორ ვერ მოიცალა? არ ჩამოვიდა და არ მნახა-მეთქი. მეორე დილამდე მოგიწევს ცდაო. ძირითადად. შევედი იმ სახლში და ფიცრების წყების უკან. იმ სარკიდან წვერმოშვებული. არ ვიცი. . ფული თუ გქონდა. მაგრამ რა უნდა მექნა? ისე იყო თუ ასე. ახლა როგორაა. ჭამას რომ შევუდექი. ახალგაზრდა კაცი მიყურებდა. მქონოდა. ერთმანეთს სითბოს ვუზიარებდით. დამფრთხალი და დაძაბული გამომეტყველება ჰქონდა. იმ სასაუზმეში ბორში შევუკვეთე. მივედი.

ქალაქის სინათლეები გამოჩნდა. ძმაო. გაყინული მინდვრის თავში ერთსართულიანი შენობა იდგა. — ჩანთა მოვიხსენი და დაბლა დავდე. მე ისეთი ხვრელი არსად არ მეგულებოდა. — გაქცეული კაცი თავს ყველაზე მშვიდად მატარებელში გრძნობსო. — არ მინდა. ვიყიდე ბილეთი. ოქროს გახსენებაზე გული მერევაო. ვიჯექი სკამზე და გათენებას ველოდებოდი. აქა ვარ. მერე არაფერი უჭირს. — მითხრა ერთმა ხნიერმა ქალმა. დაგიბრუნებ-მეთქი. მეორე საღამომდე მოგვიწია ცდამ. ავედი ვაგონში. მოსაცდელ დარბაზში ხალხი ბევრი იყო. ვიპოვე ჩემი ადგილი და დავიძარით. ვითომ ლენინგრადში ვიყავი. ჩემს სახელზე ერთი სანთელი დაანთე ეკლესიაშიო. ჩემი საქმე კიდევ უფრო რთულად იყო. ვიცანი და გავჩერდი. — როგორა ხარ-მეთქი? — როგორ უნდა ვიყო? კაცი ვარ და კაცურადა ვარო. თანაც ძალიან ცხადად. პატიმრებისაგან მქონდა გაგონილი. — მოვედითო! — ვაგონში აღარავინ აღარ იყო. იქ სულ ათი მგზავრი დამხვდა. — გახსოვს. იმ ღამით მატარებელში „იავნანა“ დამესიზმრა. ახლოს რომ მივედი. სამაგიეროდ ერთი კილოგრამი დაგიბრუნო-მეთქი. ის „იავნანა“. წვერგაბურძგნილი კაცი დავინახე. მივუყვებოდი ნევის სანაპიროს და მოაჯირზე ჩამომჯდარი. ჩემიაო. — აბა. მეორე დღეს ავტობუსით თორმეტი საათი ვიმგზავრე და ბოლოს. სამი გრამი ოქრო რომ დამიმატე? ახლა მინდა. ქალაქს. ასეთი სიზმარი ვნახე. — ეს ქურქი შენ რომ გაცვია. — სამი დღეა. ხვრელში თუ შეასწრებს. როგორც იქნა. ბოლო მატარებლის გასვლამდე ათი წუთი რჩებოდა. . არც ეგ ქურქი მინდა და არც ოქრო. — და ქურქის გახდა დავიწყე. იქიდან იწყებოდა რკინიგზა. ბატინკით გაჭყლეტას რომ უპირებენ და ისიც გარბის. — მაგრამ ახლა. თუ არ მეშლება. — ეს გამახსენდა და კედლის ხვრელისაკენ გაქცეული ტარაკანა დამიდგა თვალწინ. პლატფორმაზე ფეხი დავდგი თუ არა. ავიღე ჩანთა და გასასვლელისაკენ წავედი. რითი გცე პატივი-მეთქი? — თუ გინდა. — კი. ამინდი გამოდის და ალბათ მალე გავფრინდებითო. მეორე დილით გამცილებელმა გამაღვიძა. შორს ეკლესიის გუმბათს მოვკარი თვალი და ჩავფიქრდი. იქ თავს გაცილებით მშვიდად ვგრძნობდი. ვესიოლოვკა ერქვა. რკინიგზის სადგურში რომ მივედი. შენი იყოს. აი. რაზეა ლაპარაკი. მერე ცხრაასი კილომეტრი ვიფრინეთ სამხრეთის მიმართულებით და საკმაოდ დიდ აეროპორტში დავეშვით. მაშინ სამი გრამი ოქრო რომ დამიმატა. შუაღამე გადასული იყო. ამოვიოხრე. დაძონძილი ქურთუკი და შარვალი ეცვა. გადარჩენილია. როგორც ამბობენ.

შეიწყალე იმ საცოდავის სული-მეთქი. სასაუზმეში კატლეტები შევუკვეთე. სამი კვირა იყო ასე. ვსვამდი და სიგარეტებს ვეწეოდი. — მითხრა. ექვსი საათის მერე შეგხვდებიო. სულ სამი სალაპარაკო კაბინა იდგა. მარტო წყალს სვამდა. მოკვდაო. უფრო ადრე ვერ მოვახერხებ. — გავიფიქრე. მაგრამ არ დავმთვრალვარ. იმ პოლონელს ზიბკო ერქვა. აბა. ვიპოვე ეკლესია და სანთელი ავანთე. დრო ბევრი მქონდა. მივედი. სადგურის შენობაში მატარებლების მოძრაობის განრიგი გავიგე. ექვს საათამდე ვმუშაობ. მეორე სანთელი პოლონელს ავუნთე. ახლოს მოდიო. და ბოლოს. ბოთლი ბოლომდე გამოვცალე. დღეს კვირაა-მეთქი. ურალისაკენ ღამის თერთმეტი საათისათვის გადიოდა ჩქარი მატარებელი. მაგრამ ადრე იყო. სად იყო ფოსტა და ქუჩას გავუყევი. მოვდუნდი და დაძაბულობა მომეხსნა. ძლივს მიაღწია კოცონამდე. რომ დავნაყრდი. მანუშაკა ჯერ არ იქნებოდა საბავშვო ბაღში მისული. მაინც . ხაიმასთან სახლში დარეკვა არც მიფიქრია. შეკვეთა მივეცი და ახალგაზრდა ქალისა და კაცის გვერდით სკამზე დავჯექი. გავიგე. დავბრუნდი ჩემ ადგილას და გავიგონე. წინ ერთი ბოთლი არაყი დავიდგი. ბოლოს ოფიციანტისაგან გავიგე. — ყურმილს არ იღებენო. ვიცოდი. იქ ძაღლებს ჩემი გაქცევის შესახებ ინფორმაცია უკვე მიღებული ექნებოდათ და არ იყო გამორიცხული. თხუთმეტი წუთის შემდეგ ოპერატორმა ხელით მანიშნა. იქაური დრო მოსკოვის დროისაგან რამდენით განსხვავდებოდა და საათი მოსკოვის დროზე დავაყენე. კვირას საბავშვო ბაღი არ მუშაობდა და მანუშაკას იქ არაფერი არ ესაქმებოდა. რომ ხაიმას ტელეფონი კონტროლზე ჰყავდათ აყვანილი და ჩემს ზარს ელოდებოდნენ. — ესე იგი. მერე პატარა უნივერმაღში საათი ვიყიდე. თბილისში ვაპირებდი დარეკვას. შეიწყალე ზიბკოს სული-მეთქი. დამიქნია თავი. ის „იავნანა“ ცოცხალი რომ აღარ იყო. გავედი ქალაქში. წარამარა საათზე ვიყურებოდი. იწვა. საჭმელი არ ჰქონდა. როგორ უთხრა ქალმა კაცს — ხვალ ორშაბათია. მღეროდა და სიკვდილს ელოდა. მანუშაკა. — ღმერთო. ასე რომ. ვნერვიულობდი. — იქნებ ზარი გაიმეოროთ-მეთქი. ყურმილი არ აიღოს-მეთქი. ბანაკში იმ ჯურღმულებიდან დაბრუნებული პატიმარი შემხვდა და იმან მიამბო მისი ამბავი: ფეხი მოიტეხა. მერე იწვა შეშასთან და მღეროდა. ბნელდებოდა. ყოველი შემთხვევისათვის. პატარა ფოსტა იყო. ვინ რეკავდა? შეიძლება. ფოსტაში რომ მივედი. როგორც იქნა. — ღმერთო. როგორ უნდა მიმხვდარიყო.

ლუდხანაში შევედით და ბართან თითო კათხა ლუდი დავლიეთ. ჩემი დისშვილიაო. შევცდიო. რომ გეუბნებოდიო. ალბათ ვაგონ-რესტორნიდან მოდიოდა. — დავტოვე იქაურობა და რკინიგზის სადგურისაკენ გავუყევი. — ვერ წამოვალ-მეთქი. ერთ კაცს გაგაცნობ. საკმაოდ ჩაფსკვნილი. მეორე დღეს გვიან გავიღვიძე. ხდება-მეთქი. — გამიმეორა. ხელში ლუდის ბოთლები ეჭირა. — არა უშავს. — გპატიჟებო. კაცს ჩემი დანახვა გაუხარდა. — ძალიან გგავსო. ორი ვაგონის იქით მარტო ვართ კუპეში. ორივესათვის ერთად შემეხედაო. მინდოდა. რა უცნაურიაო! — თქვა და გაიცინა. ჭაღარა კაცი მიღიმოდა. ზურგჩანთა ავიღე და ის იყო მატარებელი დაიძრა. — ის. — აი. მაგრამ ვერ წამოვალ-მეთქი. ვინც შენ გგავს. იმ ახალგაზრდას მოვკარი თვალი თუ არა. დავსხედით მაგიდასთან და ერთმანეთს ჭიქები . გვერდით ახალგაზრდა კაცი მიჰყვებოდა. თითო ჭიქა მივარტყათო. — დიდი მადლობა. მივყევი. — არყის სუნი ასდიოდა. ჩავედი დაბლა და პლატფორმას თითქმის სირბილით გავუყევი. ქურქი ჩავიცვი. მაშინ მივედი ახლოს და მივესალმე.დაველოდე და ოპერატორმა მეორეჯერ რომ მითხრა. — აქ რას დამჯდარხარო? ორმოც წელს მიტანებული. — იმ შენს დისშვილს ორჯერ შეხედე და იგივე იქნება-მეთქი. დავინახე. — ახლა არავის გაცნობის სურვილი არა მაქვს-მეთქი. — ჩემზე ანიშნა ახალგაზრდა კაცს. ძალიან გგავსო. — არ პასუხობენო. მერე მე მთელი ბოთლი არაყი შევუკვეთე. — საწყენია. — ბოდიში. ლიანდაგები გადაჭრეს და გასავლელისაკენ წავიდნენ. ჩანთები ეჭირათ. — რაშია საქმე-მეთქი? დამაკვირდა და — ვა. გავიდნენ ქუჩაში და ლუდხანის წინ შეჩერდნენ. საღამოს ჩემი ფანჯრის წინ ჩაიარა. დამხედა და რაღაც უგემურად გაიცინა. იმან ამხედა. ბევრი აღარ მიფიქრია. მატარებელი მთელი სისწრაფით მიქროდა. კარგ ხასიათზე იყო. — მხარი წინ წამოსწია და პიჯაკის შიდა ჯიბიდან არყის ბოთლის თავი გამოაჩინა. — წამოდი. გაიცინა და წავიდა. ჩავიცვი ჩექმები და ამ დროს ხრინწიანი ხმა შემომესმა. — წამოდი. ეგ არის.

— ამ ჩანთით რას მიათრევ. — ეჭვი შემეპარა. ხელი გავკარი და მაგიდიდან გადავაგდე. გეოლოგიის ინსტიტუტში უნდა ჩავაბარო შესასწავლად-მეთქი. — გეოლოგებთან რა გესაქმებაო? — კურიერად ვმუშაობ-მეთქი. ასე რომ. — არა უშავს-მეთქი. ჩვენს მაგიდასთან მოვიპატიჟეთ. აზრადაც არავის არ მოსვლია. სულაც ნათესავები ვიყოთ-მეთქი. დამლაგებელი ქალი მოდიოდა და ნამსხვრევებს ხვეტდა. იმდენი მანეთი ვაჩუქე. ტყუიან-მეთქი. — იქ ჩვენი ნათესავი მსახურობს ჯარში და იმის სანახავად ვიყავითო. რომელიც ასე ძალიან მგავს და ეს შეხვედრა ძალიან მახარებს. რაა ასეთი მძიმეო? — იმან მკითხა. — დამეთანხმა ბიძა. მე დედა რუსი მყავს და შეიძლება. მერე ასეთი რამე კიდევ ორჯერ გავიმეორე. ის ერთი ბოთლი გამოვცალეთ და ახალი ბოთლი შევუკვეთე. მერე ბიძამ. — ტყუპები ხართ? — იკითხა მეორემ — საათ-ნახევრის წინ გავიცანით ერთმანეთი. კათხა.მივუჭახუნეთ. პირში ვიგუბებდი. ნელ-ნელა ივსებოდა. — არა გცხელა? — შევეკითხე ჩემს ტყუპისცალს. არაფერი არაა გამორიცხულიო. — წვრილფეხა კრიმინალებს ჰგავდნენ. — გაიხადე ეგ პიჯაკი და სკამზე გადაკიდე-მეთქი. ბოლოს. — ძალიან ჰგავხართ ერთმანეთს. — აღნიშნა ერთმა და ჯერ მე გამიღიმა. რაში იყო საქმე. მე რომ მგავდა. რამდენჯერაც მოვიდა. მოვიდნენ და დუხისა და პუდრის სუნი მოიტანეს. — მაგრამ დღეიდან სამუდამოდ ძმები ვართ. ნახევრად სავსე კათხას მოვიყუდებდი და შეუმჩნევლად არაყს პირიდან კათხაში ვაბრუნებდი. ურალში მიმაქვს. — კარგად გიხდიანო? — დაინტერესდა ბიძა. . მერე იმ ახალგაზრდას. — მინერალებია. — მგონი. — ვუპასუხე მე. — პირველად ვხედავ კაცს. რომელიღაცა ქალაქი დაასახელეს. — ამ ქვეყანაზე ყველაფერი შეიძლება მოხდეს. ჩვენ გვერდით მაგიდასთან ორი გოგო იჯდა. მერე ვითომ ლუდს ვაყოლებდი. — შეიძლებაო. ჯერ მე გავუბი ლაპარაკი. ვითომ შემთხვევით. დაცლის მაგივრად. — ეს ვთქვი და კიდევ ერთი ბოთლი არაყი შევუკვეთე. არაყს არ ვყლაპავდი. მე ახლა სამყაროს სულ სხვა თვალით ვუყურებ-მეთქი.

— შენ ვის აგინებო? — გაბრაზდა გოგო. მეორე გოგო ტანის რხევით წამოდგა და ცეკვა დაიწყო. იმდენ ხანს გიყურებო. ადმინისტრატორმა დაინახა. — შენზე არ ამბობსო. რომ არავისი შემრცხვესო. — უთხრა გოგოს. — არა. თორემ მილიციას გამოვუძახებო. შიშველი ქალის დანახვაზე თავბრუ მეხვევა და გული მიმდის-მეთქი. ჩემი ტყუპისცალი უცებ . მე არ დავეთანხმე. მეც თავბრუ მეხვევაო. — იმიტომ. სწრაფი ნაბიჯებით მოგვიახლოვდა და გოგოს დაემუქრა. იმიტომ გავიხდი. — თავი გავაქნიე უარის ნიშნად. — მგონი. სახალხოდ გავშიშვლდე. — მიმიფურთხებია სანახევრო თავისუფლებისათვისო! — ჩემი ტყუპისცალი უკვე მაგარი მთვრალი იყო. ის ჭიქა მეც ბოლომდე გამოვცალე. მილიციის გაგონებაზე ბიძას სახე შეეცვალა. შენ რომ მიყურო. ბიძა პიანინოსთან მივიდა. მაგრამ არ დავანებე. — უთხრა ბიძამ. — მოდი. — გაუმარჯოს თავისუფლებას! — ჭიქა ასწია ჩემმა ტყუპისცალმა. — ახლა ხომ გჯერათ ჩემი? — იკითხა საქმიანად. — მიდი. — დააპირა ტანზე გახდა. ვიცეკვოთო. — ახლავე შეწყვიტე ეგ უხამსობა. — გააქნია თავი. — ეგ ჩემს თვალში თავისუფლების სიმბოლოა. შემიძლია. გოგომ ჩაიცვა და დაჯდა. — უთხრა მეორე გოგომ. მაგრამ მელოდიის გამოყვანას მაინც ახერხებდა. ჯერ ხელით მანიშნებდა. რომ დავამტკიცო. ყველა კლავიში არ მუშაობდა. აქვე. — ხომ დავამტკიცე. — რატომ სანახევროდო? — მკითხა ბიძამ. გაიხადე და რამდენ ხანსაც გინდა. ერთმა ამაყად განაცხადა. — შუბლი ოფლით ჰქონდა დაცვარული. ახადა სახურავი და დაკვრა დაიწყო. — მიხდებაო. ოღონდ სანახევროდ-მეთქი. თავისუფალი ქალი რომ ვარო. გოგო სკამზე ავიდა და ამაყი სახით კაბის გახდა დაიწყო. — სულელი ხარო. — დააწყნარა ბიძამ. — მე თავისუფალი რუსის ქალი ვარ. ვინცა ვარო. — მე იმიტომ კი არ გავიხდი. — არ გინდა. რომ ბოლომდე არ გაუხდია-მეთქი. გოგოები დათვრნენ. — ჩაიცვი. — მე მაგარი გული მაქვს. მერე დამიძახა. ისე.

პიჯაკის ჯიბიდან პასპორტი ამოიღო. — ეგ გოგო ჩვენთან არისო. — ბიძა კმაყოფილი დარჩა. იმან არაყი გადაკრა და გაბრაზებული მიაჩერდა ახალგაზრდა კაცს. ვუყურებდი მოცეკვავეებს და იმაზე ვფიქრობდი. პასპორტს ხელი დავადე და ჩემკენ ნელა გამოვაცურე. — შენ დაეგდე მანდ და ხმა არ ამოიღო. ისიც მაგარი მთვრალი იყო. ძმაო. ასე ადვილად როგორ დამთმოო. მაგრამ თავი კარგად ეჭირა. ეს რა მაგარი ცეკვა გცოდნია-მეთქი. — დაემუქრა ბიძა. მერე ბიძამ დაკვრა შეწყვიტა და მაგიდასთან დაბრუნდნენ. ფოტოზე როგორ გამოიყურები-მეთქი. მშვიდობიანად როგორ გავცლოდი იქაურობას. ღირსი ხარ. თორემ ცხვირ-პირს დაგამტვრევო. მე მოვიყვანეო. მაშინ ვუშოვე დრო და ვთხოვე. უკან მიიხედა.კარგ გუნებაზე დადგა და დაიღრიალა. . — მძღნერი ყოფილა. — შემომთავაზა თავისუფალმა რუსის ქალმა. იქ უკვე საქმე აღარ მქონდა. — აბა. დააგდო მაგიდაზე და აცეკვებული გოგოსაკენ წაბარბაცდა. — ნამდვილ მამაკაცებს გაუმარჯოსო. მაინტერესებს. ქალმა თვალი გააყოლა და დაჯდა. წამოდგომა რომ დააპირა. — ჩვენც ვიცეკვოთო. — ერთი ფეხი ხისა მაქვს-მეთქი. მერე ჭიქა ასწია და სადღეგრძელო თქვა. — ეს ჩემი მეგობარია. — ნაწყენი იყო. — თუ ვიცეკვე. მივიდა და საცეკვაოდ გაიწვია. დაითესე აქედანო! — შეუღრინა. — დიდი მადლობა. გაუღიმა და დახლისაკენ წავიდა. მე ვინა ვარ? ფეხებსაც ვერ მომჭამო. მიირთვი. — რას ამბობ? არაფერი გეტყობაო. — პასპორტი არც გახსენებია. — შენ ვერ გაიგე. ჩემს ტყუპისცალს არყით სავსე ჭიქა შევაგებე. დახლთან ახალგაზრდა კაცს დაადგა თვალი. დამეტყობა-მეთქი. რა გითხრესო? ახალგაზრდამ ქალს ხელზე აკოცა. — აჰა. — გამოაცხადა თავისუფალმა რუსის ქალმა. პასპორტი ჯიბეში ჩავიდე და მინერალური წყლით სავსე ბოთლი მოვიყუდე. — ერთი შენი პასპორტი მაჩვენე. ბიძა იმ ახალგაზრდას მიუტრიალდა. თავისუფალ რუსის ქალთან ერთად რომ შემოუერთდა ჩვენს კომპანიას. — შენ დაგავიწყდა.

დანახარჯი გადავიხადე და სანამ ქუჩაში გავიდოდი. მაგრამ უნდა დაგტოვოთ. ჭიქა არ მომიჭახუნა. მიდიხარო? — მიხვდა ის მეორე გოგო. — ძალიან სასიამოვნო ხალხი ხართ. მაგრამ იქაურობას დროზე მინდოდა გავცლოდი. იმ ჩემს ტყუპისცალს განძრევის თავი არ ჰქონდა. შენი ჭირიმე. როგორ წარმოვიდგენდი. 27 პირველსავე მატარებელზე ვიყიდე ბილეთი. ბიძა რაღაცას ჰყვებოდა. — ჩვენს ძმობას გაუმარჯოს-მეთქი! — იმას უკვე მობეზრებული ვყავდი. კიდევ შევხვდებით-მეთქი. აიღე ყურმილი- მეთქი. საღამოს ვიჯექი ფოსტის პატარა დარბაზში და ჩემს გულში მანუშაკას ვეხვეწებოდი. მეორე დილას მატარებელი რომ გაჩერდა. გადავშალე და სურათს დავაკვირდი. ავედი ვაგონში. იმ პასპორტის გამო რა მელოდა და გული სიხარულით მქონდა სავსე. შევედი რკინიგზის სადგურის მოსაცდელ დარბაზში. მხარზე დავკარი ხელი. . კართან შევჩერდი და მოვიხედე. დავჯექი სკამზე და ჯიბიდან პასპორტი ამოვიღე. ვიპოვე ჩემი ადგილი და დავიძინე. არ მიდიოდა შორს. — მანუშაკა. — ამ სუფრას მე ვიხდი-მეთქი. მაშინ. აუცილებელი საქმე მაქვს-მეთქი. — მართლა ჩემი ნათესავი ხომ არ არის-მეთქი? — გავიფიქრე. გამოლენჩებული იჯდა სკამზე. სადგურთან ახლოს სასაუზმეში ვჭამე და მერე მთელი დღე აბანოში გავატარე. — ერთი უაზროდ ამომხედა. — იმედი მაქვს. დედის მხრიდან ნათესავების შესახებ არაფერი ვიცოდი და. პასპორტი კრასნოდარის რეგიონში. ქალაქ მაიკოპის მილიციის საპასპორტო მაგიდის მიერ იყო გაცემული. ის ჩემი ტყუპისცალი სურათზე კიდევ უფრო მგავდა. ეგ იყო სულ. — შენ რა. ჩემს ტყუპისცალს თავი მკერდზე ჩამოვარდნოდა. ისე გადაკრა. ქურქი ჩავიცვი და გოგოებსა და ბიძას ხელი ჩამოვართვი. გოგოები ხითხითებდნენ. ოფიციანტს კიდევ ერთი ბოთლი შევუკვეთე და გამოვაცხადე. აბა. მე ჭიქები სასწრაფოდ შევავსე და ჩემს ტყუპისცალს მივმართე. — არავის არაფერი ჰქონდა საწინააღმდეგო.

ახლა ყველაფერი. — ხაიმა იყო წამოსული შენს სანახავად. მანუშაკ. უთხარი-მეთქი. ცოცხალი ვარ. როგორა ხარ. ბოლოს გამოაცხადა ტელეფონისტმა ქალმა: — თბილისი. — დედაჩემსაც არ უთხრაო? — დედაშენს თუ გინდა. — ხაიმას გარდა არავის უთხრა. მე არავინ არ მომიკლავს-მეთქი. რა კარგია. რა გითხრა. — მეც ძალიან მიხარია-მეთქი. გისმენთო. — არ ვიცი. — როგორ მიხარია შენი ხმის გაგონება. რომ იცოდეო! — და ატირდა. როგორ მოგიყვე-მეთქი. — და წამოვხტი. იქ უთხრეს. ჩემო კარგო გოგო-მეთქი? — ვაიმე. ღმერთო ჩემო. — ხაიმამ თქვა. — და ვიგრძენი. აბა. მეოთხე კაბინა. ჯარისკაცი მოკლა. რა გზას დავადგე. რატომ გაბრალებენო? — ეგ გრძელი ამბავია. ქარხნიდან ოცი კილო ოქრო მოიპარა და გაიქცაო. — ღმერთო ჩემო. — მანუშაკა. ცოცხალი რომ ხარო! — ხაიმა როდის დაბრუნდა-მეთქი? — ერთი კვირა იქნებაო. დაიჭერენ და დახვრეტენო. — გავიგონე შვიდი ათასი კილომეტრის სიშორიდან მანუშაკას ხმა. რომ დაგირეკე-მეთქი. ჯერჯერობით ვერაფერი ვერ მოვიფიქრე-მეთქი. აბა. — აბა. როგორ გაუხშირდა სუნთქვა. — გაუხარდებაო. თუ თეთრმა დათვებმა არ შეჭამეს და გადარჩა. არ ვიცი. შენა ხარო? — ვიგრძენი. — მე ვარ. არ ვიცი. — როგორ არის-მეთქი? . როგორ დაგელაპარაკებოდი-მეთქი. როგორ იქნება ჩემი საქმე. შევედი კაბინაში და ხელის კანკალით ავიღე ყურმილი. — ალო. როგორ გამეჩხირა ყელში რაღაცა. ასეთი რამე რატომ ჩაიდინეო? — ტყუილია ეგ. მე ვარ-მეთქი! — ცოცხალი ხარო? — კი.

— მანუშაკ. მერე მამაჩემის შესახებ ვკითხე. მერე მკითხა: — შენ სადა ხარ. — გავიფიქრე. კარგად იყავი-მეთქი. — თუ გინდა. ვუსმენდი და გული მტკიოდა. ხვალ ამ დროს დავრეკავ და მანდ იყოს-მეთქი. — აუ. — კარგი. ტუჩის გარმონზე დავუკრავო. ამ ქალაქს რა ჰქვია-მეთქი. დედაჩემმა მადლობა რომ გადაუხადა. დედაჩემი სახლის დაგირავებას აპირებს. იმის მერე თითქმის ყოველღამე მთვრალიაო. ვიპოვიო. მიყვარხარ-მეთქი! — მეც მიყვარხარო! — და ყურმილს აკოცა. ალბათ მართლა დარდობდა. — სურენა როგორ არის-მეთქი? — ფსიქიატრიულშია. მე არაფერ შუაში ვარო. — მოიცა რა. თვალები ცრემლებით მქონდა სავსე. საცეკვაო დაუკრა. ერთი თვის წინ დავასაფლავეთო. რას ამბობ-მეთქი. ბოლობოლო სხვა ვინ ჰყავდა ჩემ მეტი ამ ქვეყანაზე. ჯუდეს გამო გაძლევთ ამ ფულს. — რა ქნას. ცოტა ხანს კიდევ მელაპარაკეო. აბა. დარბაზში ჩემ გარდა კიდევ . — მეწყინა. არისო. ვინმემ რომ არ გააყოლა ხელს-მეთქი. გამოვედი კაბინიდან და ჩემი ზურგჩანთა დავინახე. — კიდევ კარგი. — თქვა და ისევ ატირდა. უთხრა. — ხვალ დაგირეკავ-მეთქი. — გარიკას ხელები ისევ უკანკალებს-მეთქი? — აღარ უკანკალებს. არ გამკვირვებია. — დაუკარი-მეთქი. — იქნებ ხაიმა ნახო. მოსკოვში უნდა წაიყვანოს სამკურნალოდო. მანუშაკ. საიდან რეკავო? — არ ვიცი. — რაც შენი ამბავი გაიგო. — კარგი. ხმა გავიგონე. სკამთან იდო. რომ დაამთავრა. მანუშაკ. — კუბოს ფული ხაიმამ მოგვცა.

— თუ დამიჭერდნენ და ოქრო აღმომაჩნდებოდა. ასეთი კარადების არსებობის შესახებ გაგონილი მქონდა. ბოლოს რკინიგზის სადგურის შენობას მივადექით და გავჩერდით. რა იცვლებოდა? თუ დამიჭერდნენ. ცხადი იყო. მერე ციფრებს აურევდნენ და მიდიოდნენ.ხუთი თუ ექვსი კაცი იყო. გათენდა და ძალიან დიდ ქალაქში შევედით. თუმცა რა აზრი ჰქონდა ასეთ ლოდინს? გვიან ღამით ისევ მატარებელში ვიჯექი და ფანჯრიდან სიბნელეს გავყურებდი. მკაცრი და დამცინავი. როგორც იყო. ხუთი ტონა ოქრო ჰქონდათ. ჩემთვის. ის იტყოდა. მაგრამ სინამდვილეში ხომ ასე არ იყო? მანუშაკა მელოდებოდა. მგზავრები როგორ ინახავდნენ ჩანთებსა და ჩემოდნებს — ჩაყრიდნენ პატარა ჭრილში თხუთმეტკაპიკიანებს. მთელი ღამე არა მძინებია. დააყენებდნენ კოდს. მივედი და დავჯექი სკამზე. ის — თავისას. სასამართლომდე მივაღწევდი თუ არა. წინ რა დაუდგებოდათ. ვრცელი და თბილი დარბაზებით. — სიმართლის თქმა შეეძლო ახალ სანიტარს. ასეთ რამეს ელოდნენ და თავის დასაცავად ემზადებოდნენ. შაშხანა რომ მქონდა და ჯარისკაცის მუნდირი მეცვა. ამოვიოხრე და მთელი სულითა და გულით შევაგინე. დავლიე და სული მოვითქვი. მაგრამ რომელს დაგვიჯერებდნენ? ჩუქჩას თუ იპოვიდნენ. ასეთი ემოციებისათვის თითქოს მზად ვიყავი. როდისმე ბედნიერი იყოსო. ის დარჩა. ცოტა ხანს ვუყურე. დიდი შენობა იყო. კარი ჩაიკეტებოდა. დაიხარა და თითქმის ჩურჩულით მკითხა. ტელეფონისტმა ქალმა ჭიქით წყალი მომიტანა. მატარებელი ნელი სვლით ნახევარი საათი მაინც მიიკვლევდა გზას მაღალ სახლებსა და ეზოებს შორის. რისი ან ვისი იმედი უნდა მქონოდა? მოკლული ჯარისკაცი ხომ ვერ იტყოდა ჩემზე. რომელსაც დიდი გრძნობის დაფასება არ შეუძლია. ექიმზე ვფიქრობდი. აბა. — სხვა მეტი ვერაფერი მოვიფიქრე. თუმცა ისიც საკითხავი იყო. მადლობა რომ გადავუხადე. დამხვრეტდნენ. — ქალი. არა მგონია. თავის სასიკვდილო განაჩენს ხელს რატომ მოაწერდა! მე გავიქეცი. — ქარხნიდან ოცი კილოგრამი ოქრო გაიტაცაო. გავყურებდი სიბნელეს ფანჯრიდან და ტროკადერო დამიდგა თვალწინ. . — რა მოხდაო? — ჩემი საცოლე გათხოვდა-მეთქი. არც ექიმი და მისი ხალხი იქნებოდნენ გულხელდაკრეფილები. მაგრამ იმათი საქმე როგორც უნდა ყოფილიყო. ოღონდ იმას გიჟის არაფერი ეტყობოდა. ექიმს ჭკუა არ აკლდა და ალბათ სხვა კიდევ უფრო სერიოზული არგუმენტები ექნებოდა მოფიქრებული ჩემი ჩვენების გასაბათილებლად. პირს გავაღებდი. თუ ვერ დავამტკიცებდი. ბუფეტის გვერდით ნივთების შესანახი რკინის კარადები იყო გამწკრივებული. — ეგ არაფერ შუაშიაო. არადა. ძალიან ძნელი იქნებოდა სიმართლის დამტკიცება. მე ჩემსას ვიტყოდი. თვალები სინაზით აევსო. მაგრამ თავის შეკავება მაინც ვერ შევძელი და ცრემლები ღაპაღუპით წამომივიდა.

და — ხომ არ ვცადო-მეთქი?! — გავიფიქრე. — აქვე. . ყუთებითა და ტომრებით გავსებული დერეფანი გავიარე. ჩავდექი რიგში და ყბაზე ხელი მივიდე. დავწექი და თბილისში ჩემი სახლის წინ აკაციის ხე რომ იდგა. ერთ-ერთი იმათგანი გეგონებოდი. სავსე ტომრებისა და ყუთების გვერდით იდგნენ ჯგროდ. განმესაზღვრა. მერე კიბეებს ავუყევი. დერეფნის ბოლოში კარზე წარწერა იყო მიკრული: „ექიმი კარაპეტიანი“. რომელია ციხიდან გაქცეული-მეთქი! — გავიფიქრე და გუნება გამომიკეთდა. არ იყო ბევრი. დავაბიჯებდი გრძელ დერეფანში და კაბინეტების კარებზე აკრულ წარწერებს ვათვალიერებდი. ებრაულ ან სომხურ გვარს ვეძებდი. მივლინების ბარათი მაშინვე დაივიწყა. სამი მანეთი თხუთმეტკაპიკიანებად დავახურდავე და კარადა შევარჩიე. ქუჩა სავსე იყო გამვლელებით. მეც მივყევი. კარადა დავკეტე და ერთი საათის შემდეგ სტომატოლოგიური პოლიკლინიკის შენობას ირგვლივ შემოვუარე. — პირად საქმეზე ვარ-მეთქი ჩამოსული. კედელზე მიმღები ეკიდა. ვიყიდე სიგარეტი და ქიმიური ფანქარი. ამიტომ მივლინების ბარათი უნდა წარმოადგინოო. სამი საათის მერე გამომეღვიძა. — აიკიდეს ტომრები და ყუთები და ფეხით გაუყვნენ გზას. ჩაცმულობით ვგავდი. მთელი საათი ველოდე. როგორ უნდა მოვქცეულიყავი იმ შემთხვევაში. კანონის გვერდის ავლით. — ვუთხარი და პასპორტის გვერდით ხუთმანეთიანი დავდე. ოთახში საწოლი. ტუალეტში ქიმიური ფანქრით კარადის ნომერი და კოდი მარცხენა ფეხის წვივზე დავიწერე და ქუჩაში გავედი. გამოველაპარაკე. სასტუმროს კარის თავზე მსხვილი წითელი ასოებით ეწერა „ჩრდილოეთის მშვენება“. აყვავებული იყო. კარი გავაღე და პატარა ოთახში შევედი. ვითომ კბილი მტკიოდა. — ჩვენნაირი ხალხი იქ იყრის თავსო. — აბა. დავრწმუნდი. თუ საქმე გასაქცევად გამიხდებოდა. ბაზარში სავაჭროდ იყვნენ ჩამოსულები. — მითხრეს. პრობლემა რომ არ მექნებოდა და ზურგჩანთა შევინახე. ას ოთხმოცდაორი მანეთი მქონდა დარჩენილი. ჩავრთე. ფული დავთვალე. სადგურში ჩანთიდან ერთი ქილა ოქროს ქვიშა ამოვიღე და ქურქის ჯიბეში შევინახე. სასტუმროდან გამოვედი და რკინიგზის სადგურისაკენ გავუყევი. სანდო ხალხისაგან ოქროს რომ ყიდულობდნენ. სამჯერ დავკეტე და გავაღე. ტუალეტიდან რომ გამოვედი. ვცდილობდი. ოთახის ნომერი მითხრა და გასაღები მომცა. ჩავიცვი. — შენ ჩვენი რეგიონის მაცხოვრებელი არა ხარ. ვიცოდი. ის ხე დამიდგა თვალწინ. იმათთან მერჩია საქმის დაჭრა. მერე დავიბანე. ოქროს კბილების დასამზადებლად კბილის ექიმები ჩუმად. იქ ჩემი ყურადღება გლეხებმა მიიქციეს. მკაცრი გახდა. ადმინისტრატორმა ჩემს პასპორტს რომ დახედა. ახლოს იაფფასიანი სასტუმრო ვიცითო. ზამთრის მზიანი დღე იდგა. მაგრამ არ მუშაობდა. მიდი და გამოიცანი. სკამი და მაგიდა იდგა.

ხმის ამოღებას არ ჩქარობდა. მერე კარადაში ხის პატარა ყუთი იპოვა. ეგაა ჩემი ბოლო ფასი. საღამოს ფოსტაში ვიჯექი სკამზე და იმ დროს ვიხსენებდი. ამ ფასად ავიღებო. მერე გადააფურთხეო. — მითხრა და პირში ბამბა ჩამიდო. იაფად მოგცემ-მეთქი. — რომ ვუთხარი და არ გაუკვირდა. ვაჭრობას არ ვაპირებო. შავ ბაზარზე გრამი სულ ცოტა თუმანი ღირდა. ყურადღებით მომაჩერდა. მეცოდინება-მეთქი. — არც ერთი-მეთქი. თუ აიღებ. — ასეთი ქვიშა კიდევ თუ გექნება. — მეც გამოვედი და გადავაფურთხე. — ძალიან კარგი. მიკვირდა. მაგრამ რა მექნა? ჩემს მდგომარეობაში მყოფი კაცისათვის კარგი მყიდველის შოვნა არ იყო ადვილი საქმე. იქ მსუქანი კაცი დამხვდა. — შენობიდან რომ გახვალ. ის იყო ჩემი ცხოვრების ყველაზე ბედნიერი ხანა.ბოლოს შევაღე კარი და შევედი. ცივად დამიკრა თავი და — დაჯექიო. სახეზე არაფერი დასტყობია. — რომელი კბილი გტკივაო? — მკითხა მერე. — და წამოვდექი. სეიფი გახსნა. მოვაშორე მარლის ნაჭერი და მივაწოდე. — ოქროს ქვიშა მაქვს. საბავშვო ბაღში რომ დავყავდი მამაჩემს. — თანა გაქვსო? ამოვიღე ჯიბიდან კონსერვის ქილა. სომხურად მივესალმე და გავუღიმე. — რას იტყვი-მეთქი? — გრამში სამ მანეთს გადაგიხდი. ვიგრძენი. ადგა და კარი ჩაკეტა. ბავშვების უმრავლესობას დილით თვალები ცრემლებით რომ ჰქონდა სავსე. თვეში ერთხელ თოჯინების თეატრიდან მოდიოდნენ მსახიობები და სპექტაკლებს მართავდნენ. შავი ულვაშებით. მერე თავიდან შემათვალიერა. სეიფში საფულე ჰქონდა შენახული. დღეში სამჯერ გვაჭმევდნენ. — მოიცაო. — მითხრა. არ უნდოდათ იქ დარჩენა. — ვხედავო. საღამოს სუსანა დეიდა გამოჩნდებოდა ცოცხითა და იატაკის . — ძალიან მაღალი ხარისხის არის-მეთქი. საქმე კარგად უნდა წასულიყო. დავუქნიე თავი. — მითხრა. აუარებელი სათამაშო გვქონდა. ყუთიდან აფთიაქის სასწორი ამოიღო და ოქრო ავწონეთ. — ათას ოთხმოცდაცხრა მანეთი გერგებაო. მუქთად უნდოდა. სამას სამოცდასამი გრამი გამოვიდა. ფული გადათვალა და მომცა. ქვიშა თითებით მოსინჯა. — მიმითითა სავარძელზე.

მანუშაკასთან ლაპარაკის მერე გული დამძიმებული მქონდა. — ღმერთო ჩემო. რომ წამოვედი. ოღონდ მითხარი. — იქნებ ხვალ დილით ადრე სახლში მიაკითხო-მეთქი. — რომ იცოდე. სადაც თავს შედარებით უსაფრთხოდ ვიგრძნობ. ყურმილში მანუშაკას ხმა რომ გავიგონე. — არ მიდგება-მეთქი. გასაღები მომცა და მითხრა: — თუ გინდა. — სამწუხაროა. — ეგ როდის იქნებაო? — იმედი მაქვს. მერე შეგატყობინებ და დაგელოდები-მეთქი. მივაკითხავო. სიმპათიური კაცი ხარო. ახლა მანუშაკა მუშაობდა მის მაგივრად. ისევ სისუსტე ვიგრძენი.საწმენდი ჯოხით და იქაურობის დასუფთავებას იწყებდა. — და ატირდა. — გინდა. სახე შეეცვალა. რომ მალე-მეთქი. — ოქროს ჯვარი და ძეწკვი მაქვს. — ისეთი ადგილი უნდა შევარჩიო. ოცდახუთ მანეთს გადაუხდი და მთელი ღამე შენთან იქნებაო. რატომო? . სად ჩამოვიდე. როგორ მიხარია. — მეც-მეთქი. — უფრო იაფიანიცა მყავსო. ის მელოდია თან წამომყვა. — მეც მენატრები-მეთქი. — ერთმა ჩეჩენმა დამაბა და ყვერები მომაჭრა-მეთქი. გამხდარი ქალი იყო დახატული თვალებით. სასტუმროს ადმინისტრატორი ხანში შესული. — გავაქნიე თავი. გავყიდი და გზის ფულის პრობლემა არ მექნება. შენი ხმა რომ მესმისო. დავუკრაო? — დაუკარი-მეთქი. — მითხრა. გოგოს გამოგიგზავნი. გადავიხარე და ჩურჩულით ვუთხარი. — ხაიმა ვერ ვიპოვეო. — ძალიან მენატრებიო. რომ გნახოო. — არა-მეთქი. — კარგი. — საგალობელს დავუკრავო.

შუაღამეზე სიმღერის ხმამ გამომაღვიძა. ფულის გამო ტყვიას რომ შეუშვერს შუბლს-მეთქი. აბაო. . მაშინ მომივიდა აზრად. რომ დამთავრდა. გულზე მოეშვა და მერე მითხრა: — კიდევ კარგი. გავაჩერე ტაქსი და სასტუმროში დავბრუნდი. ამას ყველაფერს დავუმატე ხალათები და ჯემპრები. გრამები ფასზე გაამრავლა და მითხრა — ექვსი ათას ოთხასი მანეთი გერგება. მერე ძალიან კარგი ყავისფერი პიჯაკი და შარვალი. — ცოლი მოკლაო? — დაიძაბა. ერთიმეორეზე უკეთეს სიმღერებს გადმოსცემდნენ. ბოლომდე ჰქონდა აწეული და ვიბრაციისაგან კედელზე ცახცახებდა. — თქვენ უსმენდით კრასნოდარის კულტურის სახლის სიმღერის ანსამბლსო. მანუშაკას ჩამოსვლა არ გაუჭირდება. პატარა სკვერია. — იქნებ კრასნოდარში ჩავიდე და იქ სადმე გარეუბანში ბინა დავიქირაო. — საშინელი ხალხია-მეთქი. თან ოქროს ქვიშით სავსე პატარა ბოთლი მიმქონდა. ცენტრალური უნივერმაღის შენობა ვიკითხე. — არა. ძალიან ძვირიანი ლურჯი ფერის პალტო და ჩეხური წარმოების ბატინკები. — კარგი. მოსკოვში ხალხთა მეგობრობის უნივერსიტეტი ჰქონდა დამთავრებული-მეთქი. — თავის ცოლთან შემისწრო-მეთქი. გაზეთების ჯიხურის უკან. თანაც თბილისთან ახლოსაა. შვიდი საათისათვის იქ დაგელოდებიო. — აბა. საღამოს. გაუკვირდა. ექიმმა ქვიშა აწონა. იქაური პასპორტი მაქვს და ზედმეტი შეკითხვებისაგან დაზღვეული ვიქნები. ქუჩაში რომ გამოვედი. გაიღიმა და პირში ისევ ბამბის ტამპონი ჩამიდო. — მენდობიო? — ისეთ კაცს არ ჰგავხარ. დილით რკინიგზის სადგურის ბუფეტში ვისაუზმე და მერე პოლიკლინიკისაკენ გავწიე. იქ ჯერ დიდი ტყავის ჩემოდანი ვიყიდე. მეც კბილები დავაჭირე. აპატია. ქმარი ჩეჩენი არ მყავს. თურმე მიმღები თავისით ჩართულა. მაგრამ ამდენი ფული თან არა მაქვსო. ცივილიზებული ჩეჩენი იყო. — როგორ მოვიქცეთ-მეთქი? — კინოთეატრ „კომკავშირელთან“. გამოაცხადეს. მაშინ ამ ოქროს დაგიტოვებ-მეთქი. ლურჯი და წითელი ძაფით ნაქსოვი მოხერის კაშნე და ჩემოდანი თითქმის გავავსე. ხმას დავუწიე და საწოლზე დავჯექი. დაჯდება მატარებელზე და მეორე საღამოს იქ იქნება-მეთქი. რამდენი ვინმე დარჩებოდა ყვერების გარეშეო. თორემ რომ იცოდე.

ველოდები. ისეთი გულწრფელი იყო. ცოტა ხანში ისევ გადმოვრეკავ-მეთქი. სანამ არ დავამთავრე. მიიხედ-მოიხედა და სკვერისაკენ გაემართა.ტანსაცმელი არ გამოვიცვალე. მერე ფოსტაში წავედი. თავი დაიღუპაო. — ოქრო ყოველთვის ფული არ არის. გაზეთების ჯიხურის წინ გაჩერებული ავტობუსი დავინახე. დავჯექი ქუჩის გადაღმა სასაუზმეში. გინდა დამიჯერეთ. ხალხმრავალი ადგილი იყო. დამიკრა თავი და წავიდა. გამოვართვი და მადლობა გადავუხადე. იმ სასტუმროს კლიენტებს შორის ისე მდიდრულად ჩაცმული თეთრი ყვავივით გამოვჩნდებოდი. — მე რომ იქ ჩავედი. დავჯექი სკამზე და მივაჩერდი. მოკლედ მოვუყევი. ეცოდებოდი. არ ღირდა. მოვტრიალდი. ათი წუთი მაინც ვაკვირდებოდი. სკვერში ბავშვები თამაშობდნენ. — და გამიხარდა. გინდა არა. მაგრამ იმ ფულისადმი ზიზღი ვიგრძენი. — კარგი. ყველაფერი რიგზე იყო და დავწყნარდი. ჩემი რიგი რომ მოვიდა. ამდენი ფული არასოდეს მქონია. მივირბინე და ავედი. — აი. — გავიცანიო. შენ სამი კვირის გაქცეული იყავიო. მოვიკითხეთ ერთმანეთი. არ ვიცი. არავინ არ მომდევდა. ხმა არ ამოუღია. — ძალიან შეწუხებული იყო. — მითხრა. მოვა და დაგელაპარაკებაო. შეხვედრის ადგილას ორი საათით ადრე მივედი. — მაგის იმედი არცა მაქვს-მეთქი. — გაგიჭირდება სიმართლის დამტკიცებაო. გულისჯიბიდან გაზეთში გახვეული ფულის დასტები ამოიღო და მომაწოდა. მერე კიდევ ორი ავტობუსი გამოვიცვალე და ბოლოს გულზე მომეშვა. რატომ. მთელი დღე ეჭვები მჭამდა. ყურადღებით მისმენდა. — ახლა სადა ხარო? . შვიდი საათისათვის ექიმი ტაქსიდან გადმოვიდა. ასეთ ნაბოზვარს გადავეყარე-მეთქი. ასე იყო. სასტუმროში ფულის დასტებს გაზეთი შემოვაცალე და მაგიდაზე დავალაგე. — ვაითუ არ მოვიდეს-მეთქი. ფული თუ გაქვსო? — კი მაქვს-მეთქი. სხვა გზა არ მქონდა და დავუჯერეო. — მითხრა. რაშიც იყო საქმე. წყნარად სცემდა ბოლთას. ნახევარი საათის შემდეგ ყურმილი ხაიმამ აიღო. ქუჩა გადავჭერი და წინ ავესვეტე. ასე რომ. — არ მიკვირს-მეთქი. ნერვიულობა არ ეტყობოდა. ფანჯარასთან და ლუდი შევუკვეთე. მანუშაკამ მითხრა. — ხაიმა ვნახე.

. — მაგის ორდენებსაც მე დავიკიდებო. მერე ისევ მანუშაკას ველაპარაკე. კრასნოდარში რომ ვაპირებდი ჩასვლას. — აი. დაცული რომ იყო საფრთხისაგანო. — ახლა რას აპირებო? ვუთხარი. — პასპორტი კრასნოდარის ოლქშია გაცემული და ექვსი თვის მერე ვადა გასდის- მეთქი. დანარჩენი ჩემი მეგობრებისააო. გაუკვირდა და თან კმაყოფილი დარჩა. სასტუმროს ახლოს. — ერთ კვირაში დაგირეკავ-მეთქი. სარკიდან ისეთი კაცი მიყურებდა. სხვისი პასპორტი მქონდა და სასტუმროში ვცხოვრობდი. ჩემოდანი და ძველი ქურქი ავიღე და სასტუმრო დავტოვე. მაგ საქმეს მოვაგვარებო. — არაა პრობლემა. ჩემი ძველი ქურქი ორდენებით დახუნძლულ მათხოვარს მოვახურე გამხმარ მხრებზე. ეს ნაბოზვრები კი. ისეთი რამე უნდა მოვიფიქროთ. — დავპირდი ბოლოს და წამოვედი. გზაჯვარედინთან ორი მოხუცი მათხოვარი იჯდა და იმათ მივაშურე. ეს ორია ჩემი. ჩავთვალე. ხომ ხედავ. — უთხრა მისმა მეგობარმა და ისევ ჩემკენ შემობრუნდა. — ჩვენ ვიბრძოდით. — თავით მანიშნა მეორე მათხოვარზე. ახლა კი გათბებიო. — კარგი იქნება-მეთქი. — შენი იყოს-მეთქი. თუმანი ვაჩუქე. დილით წვერი გავიპარსე. ცხოვრობენო. — დავუზუსტე. — იქ ჩამოვალ და გნახავ. — მე იქნებ ფული მაჩუქოო. ახალი ტანისამოსი ჩავიცვი და სარკეში ჩავიხედე. საბრძოლო მამაცობისათვის. — მითხრა. ერთს თხელი პიჯაკი ეცვა და ზედ სულ ცოტა თხუთმეტი ორდენი ეკიდა. ხალათზე. — ურალში ვარ-მეთქი. იმ მეორეს დაბამბული ქურთუკი ეცვა. ეს რომ მოკვდება. ვიგრძენი. — ამდენი რა იომე-მეთქი? — აი. დარჩენილი ცხოვრება რამდენადაც შეიძლება. მორიდებასა და პატივისცემას რომ იმსახურებს. ორი ორდენი ეკიდა. — აი. იქვე. დანისლული თვალებით შემომხედა და შემომჩივლა. — მერე რომ გაიგო. გაუხარდა. ქურთუკის შიგნით.

დილით დერეფანში რომ გამოვედი. აჩუქებენ რამეს. რკინიგზის სადგურში ტაქსით მივედი. . დრო ბევრი მქონდა და ფოსტა ვიპოვე. ავედი ვაგონში. — წაისისინა ოფიციანტმა. ასე რომ. — და ისე შემომხედა. საღამოს რესტორანში იჯდა ორ ოფიცერთან ერთად და არაყს სვამდა. წავიდნენ და მერე ჩვენც მოგვცეს დაბლა ჩასვლის უფლება. ნაპირზე სამი შავი „ვოლგა“ იდგა. ვუსმენდი ბორბლების დაგადუგს და ვცდილობდი. დროდადრო პატარა დასახლებებს ჩავუქროლებდით. ერთი სიმღერა მოეწონა და ოთხჯერ გაამეორებინა. — დამპირდნენ. სამხრეებს ბრჭყვიალი გაუდიოდა. ტყეები რომ დაიწყო. იქ ჩვენს გენერალს სხვა ორი გენერალი დახვდა. — რა იცი. არაფერზე არ მეფიქრა. ამ მისალმებამ ცოტათი დამაბნია. — მე შენ გეტყვი. ფეხზე გავიხადე და წამოვწექი. რასაც ამბობდა. ყელში ისევ თითქოს რაღაც გამეჩხირა. მშვენიერი კაიუტა მქონდა. ძალიან თავაზიანად მომესალმა და გააგრძელა გზა. დასახლებები ტალახიანი ქუჩებითა და ჭუჭყიანი ქოხებით ერთმანეთს ჰგავდნენ. მატარებელი კრასნოდარისაკენ ღამის პირველ საათზე გადიოდა. — შენს სადღეგრძელოს დავლევთო. წვიმდა. მანუშაკას ხმა რომ გავიგონე. საღამო ხანი იყო. როდის გადიოდა მატარებელი დასავლეთის მიმართულებით. ბილეთი ვიყიდე. მგზავრები ვიდექით და ველოდებოდით. იცოდა. სამხრეთისაკენ მივიწევდი. 28 ტაქსი დავიჭირე და ათი წუთის მერე უკვე რკინიგზის სადგურზე ვიყავი. ჩემოდანში ჩავდე და ბაქანზე გავედი. ორი დღე ვიარე და მერე ისევ გამოვიცვალე მატარებელი. ვუყურებდი და ტანში მბურძგლავდა. იქნებ აჩუქონ-მეთქი? — კაკებეშნიკები არიანო. მესამე დღეს სხვა მატარებელში გადავჯექი. კარადიდან ზურგჩანთა გამოვიღე. — ვინმე აფერისტი ხომ არაა-მეთქი?! — გავიფიქრე. ანგარიშს ვუსწორებდი. მაგრამ ნამდვილი გამოდგა. როდის ჩაივლიდნენ ტრაპს გენერალი და მისი თანმხლები ოფიცრები. არ იყო სადგურიდან შორს. იქ სიგარეტი გავაბოლე და მატარებელს დავუწყე ლოდინი. ბოლოს ერთ პატარა ქალაქში გემზე ავედი და მდინარე დონს დავუყევი. ჩემი ადგილი ვიპოვე და ფანჯარაში დავიწყე ყურება. ესტრადაზე ქალი მღეროდა. უნდა მივმხვდარიყავი. ერთმანეთს სამხედრო სალამი მისცეს. გავიგე. გენერალი დავინახე. მატარებელი რომ ჩამოდგა. როსტოვში რომ ჩავედით.

— ჩემს ნათესავ ქალს იქ პატარა სახლი აქვს. ქათმებს აჭმევდა. რომ აცივდება. მყუდრო სასაუზმე იყო. წავიდეთ და ვნახოთო. საწოლზე მატყლის ლეიბი და საბანი იყო დაგებული. ღმერთს ვეხვეწები. დღეს კვირაა. დავუკრაო. — მანუშაკა. ორმოც წელს მიტანებული ქალი ეზოში დაგვხვდა. მოვეწონე. — ზეგ საღამოს დაგირეკავ. დავჯექი დაწნულ სკამზე და ლუდი შევუკვეთე. — მიყვარხარ-მეთქი. — არა. შეგიძლია. ორი სკამი. ოთახის გაქირავებაზე ნამდვილად არ იტყვის უარს. რაც რუსეთში წაგიყვანეს. მერე პოტენციური მდგმური. ჩემში ჯერ კაცი დაინახა. არაფრად მაგდებს. მშვიდობიანად დაგაბრუნოს. ცხელოდა. სადაც ვიყავი და საითაც ვაპირებდი გამგზავრებას. სადმე გარეუბანში ვინმე ბინას რომ აქირავებდეს იაფად-მეთქი? ჭაღარა მძღოლმა პასუხად ერთი უბანი დაასახელა. მაგიდა და კარადა იდგა. შენი ხმა რომ მესმისო. — იქნებ შენი ლოცვა მშველის. ყოველ კვირას სომხების ეკლესიაში დავდივარ და სანთლებს ვანთებ. ვიდექი კაბინაში და ვუსმენდი. პალტო გავიხადე და იღლიაში ამოვიდე. დანარჩენზე ზეგ ვილაპარაკოთ-მეთქი. ჩემ გვერდით ტაქსის მძღოლები საუზმობდნენ. — ეს ბუხარი თუ მუშაობს-მეთქი? — ვკითხე. სახლს შემოვუარეთ. საწოლი. მეორე დღეს კრასნოდარში ჩავედი. საკმაოდ დიდი ოთახი იყო. თუ გინდა. თორემ შენი საქმეები ბევრად უკეთ იქნებოდა. მაგრამ ხომ ხედავ? არ ესმის ჩემი. სახლში უნდა იყოს. ასეთ დღეში არ ჩავარდებოდიო. როგორა ხარ. ფანჯრები მინდვრებს გადაჰყურებდა. ძველი კოდი ავკრიფე. — მოიცა. წესით. არ წახვიდე. თუნუქის ღუმელი იყიდო და საკვამლე მილს თავი ფანჯარაში გააყოფინოო. მზიანი დღე იყო. ვიარე და ტაქსების გაჩერებასთან სასაუზმე დავინახე. . სადგურში ჩემოდანი რკინის კარადაში შევინახე. მერე ვუთხარი. შევედი. შავი თმა და დიდი ძუძუები ჰქონდა. — იმის მერე. სუფთა. ოთახს ეზოდან ცალკე შესასვლელი ჰქონდა. — ხომ არ იცით. ვიგრძენი. ასანთი ვთხოვე. აქამდე ცოცხალი რომ ვარ-მეთქი?! — მართლა ასე ფიქრობო? — გაუხარდა. მისი ქალიშვილი მოსკოვში სწავლობს და ფული სჭირდება. კედელში ბუხარი ჰქონდა დატანებული. კარი კარგად მოვსინჯე და ქუჩაში გავედი. ჩემო კარგო გოგო-მეთქი? — ახლა კარგად. გავაბოლე და მერე გამოველაპარაკე.

ფული გადავუხადე და რკინიგზის სადგურთან ახლოს დავშორდით ერთმანეთს. მაცივრიდან ერთი ბოთლი არაყი გამოიღო და სუფრაზე დადგა. პერანგის ამარა იყო. რა ეხატა. უბრალოდ. შევედი მაღაზიაში. სახლის პატრონს ვახშმად შემწვარი ძეხვი. ქირაზე ცოტა ხანს ვივაჭრეთ და მოვრიგდით. — გინდაც ხუთი საცოლე გყავდეს. — მითხრა. ის ალბომი დავათვალიერე და გაკვირვებული დავრჩი. უკან ჩამიყვანა ქალაქში. ერთ ალბომზე დიდი ასოებით ეწერა „პიკასო“ ეს სახელი ქიტიას დუქანში მხატვრებისაგან მქონდა გაგონილი. პასპორტს რომ დახედა. მხატვრების ალბომები იყო გამოფენილი და შევჩერდი. — საღამოს ვახშმად გეპატიჟებიო. — გავიფიქრე. თუმცა ამით არ დამთავრდა. მითხრა. თვეში ოცდაათი მანეთი უნდა გადამეხადა. თვალები იმ ძაღლს უგავსო. მაგრამ დავინახე. ტაქსის შოფერი კმაყოფილი იყო. — მეც მაიკოპში ვარ დაბადებულიო. იქნებ ერთი ღერი მომცეო. — სიგარეტი თუ დაგრჩა. იქვე ახლოს. ჭიშკარი შევაღე თუ არა. სახლს შემოვუარე და ოთახში შევედი. მაგრამ არ გამომართვა. — სანამ ამ ძუძუებს თვალებში არ დამატაკებს. ერთხელ. სანამ ჭამას შევუდგებოდით. ვითომ ვერაფერს ვერ ვხვდებოდი. მაგრამ მერე რაო?! . ფეხზე გავიხადე და საწოლზე წამოვწექი. მაგრამ იმ ძაღლის ჯიში ვერ გავიხსენე. მერე რკინეულობის მაღაზიაში პატარა ნაჯახი ვიყიდე და რკინიგზის სადგურისაკენ გავუყევი. ის ბოთლი თითქმის ბოლომდე გამოვცალეთ. ბოლოს მადლობა გადავუხადე. ვიტრინაში. — და დამიბრუნა. სახლის პატრონი ქალი ფანჯარას მოადგა. კარზე მომიკაკუნა. სიგარეტის ღერი ამოვიღე ყუთიდან და გავუწოდე. განზრახ მკერდს წინ წამოსწევდა. დავფიქრდი. შესანახი კარადიდან ჩემოდანი ავიღე და სახლში ტაქსით დავბრუნდი. სიმშვიდე დამეუფლა. ის იყო ტანზე გავიხადე. ჩემოდანი კარადაში შევინახე. მოვიდა და ძუძუები მკერდზე მომაბჯინა. დავემშვიდობე და წამოვედი. გადმოდგა ნაბიჯი და შემოვიდა. მაგრამ თავი ისე დავიჭირე. თავის ნათესავ ქალს მდგმური რომ უშოვა. აბა. რა მნიშვნელობა აქვს? მეცა მყავს კაცი. რკინეულობის მაღაზიაში ვაპირებდი შესვლას. ისეთი გრძნობა მქონდა. ვერ გავიგე. ამ წუთში მაგას. არ მოისვენებს-მეთქი. მიპატიჟებას არ დაელოდა. გავაღე კარი თუ არა. თითქოს სადღაც შორიდან საკუთარ სახლში დავბრუნდი. ბევრი ისეთი ნახატი იყო. წარამარა ტანზე შემოტმასნილ სვიტერს ისწორებდა და ამ გასწორების დროს. ერთმა მთვრალმა მხატვარმა რომელიღაც ჯიშის ძაღლი დაასახელა და შეადარა. მოხარშული კარტოფილი და მჟავე კომბოსტო ჰქონდა. ჩემი ბარგი შეათვალიერა და. — საცოლე მყავს-მეთქი.

კინოთეატრის წინ იდგნენ და ხმამაღლა ლაპარაკობდნენ. ეხ. ეს რა დაგმართნია-მეთქი? — რატომ? მე ძალიან მომწონსო.. სახლში ტაქსით დავბრუნდი. სახლის პატრონმა მომიკაკუნა. თვალით ვერაფერს შეატყობდი. — მაგარი კაცი ხარო! — მესიამოვნა. წასვლისას მითხრა. თხუთმეტჯერ გავიმეორე შეკვეთა. — არა მაქვს-მეთქი. აგურები ისევ ისე.. კონსერვის ქილები და ბოთლები მოვათავსე. სანამ ჩამეძინებოდა. — ეს რა არის. — ქუდი და შავი სათვალე ვიყიდე. — სამკერვალო ფაბრიკაში მუშაობდა. გვიან ღამემდე დავრჩი იქ და ბოლოს შეფიქრიანებული წამოვედი. გავაგრძელე გზა და ყოველი შემთხვევისათვის. საღამოს ფოსტაში ვიჯექი და ვნერვიულობდი. რესტორნიდან რომ გამოვედი. ბუხრის ძირში ჩალაგებული აგურების ამოღება დავიწყე. ქართველები სადილობდნენ. იმ ღამეს მანუშაკა დამესიზმრა. შუადღისათვის ავტობუსით ქალაქის ცენტრამდე ვიმგზავრე. იქ რესტორანი შევარჩიე და მწვადი შევუკვეთე. ჭიშკრისაკენ მიდიოდა. დავბრუნდი ოთახში და საქმეს შევუდექი. ძველებურად დავალაგე და იქაურობამ პირვანდელი სახე მიიღო. ვითომ ქათმის ფეხები ჰქონდა. მანუშაკა. ფანჯარასთან. წინ და უკან. გამიცინა და ხელი დამიქნია. — და ასე ქათმის ფეხებზე შემდგარი კმაყოფილი დააბიჯებდა ჩემ წინ. დავინახე. არ მინდოდა. ადრე გამეღვიძა. — ამ დღეებში ჩამოვა და არ მინდა. მაშინ რა ვქნა- მეთქი? — ვდარდობდი. — არ გავუღე კარი. — აქ ვინმე ნაცნობი არ შემეფეთოს- მეთქი. — სიგარეტი ხომ არა გაქვსო. გავიტანე გარეთ და ღობის იქით გადავყარე. — სამსახურში მივდივარო. ორი საათის მერე. დილით ონკანთან პირს რომ ვიბანდი. მერე ნაჯახით მართკუთხედის ფორმის ორმო ამოვთხარე და შიგ ოქროს ქვიშით სავსე ბრეზენტის ტომრები. საქმოსნებს ჰგავდნენ. მაგრამ მანუშაკამ ყურმილი არ აიღო. — მანუშაკას ხომ არ შეემთხვა რამე-მეთქი? — ვწუხდი. ჩემ პირდაპირ. მანუშაკა. დარჩენილი მიწა მოვხვეტე. სხვა ქართველები დავინახე. — თუ დაკავშირება ვერ მოვახერხე. მერე მთელი დღის განმავლობაში არაფერი მიჭამია. ჯერ კიდევ ბნელოდა. უხერხული სიტუაცია შეიქმნას-მეთქი. — ჩემგან ვერაფერს გაიგებს. ზემოდან მიწა დავაყარე და დავტკეპნე. . მაგის დარდი ნუ გაქვსო.

ჩადე კონვერტში და ამ კაცის სახელზე . — მანდ არის? — არა. რაც წავიდაო. მეორე საღამოს ხაიმამ ჩემთვის უცნობი კაცის გვარი და სახელი ჩამაწერინა. სამუშაო დავკარგე. ბილეთის ფული ხაიმამ მოგცესო. — მიდიო! — ავიღე ყურმილი და. კარგა ხანია. არ მეგონა. დროა. — ასე რომ. არც მე ამოვიღე ხმა. — რას ამბობ-მეთქი? — ხაიმამ ახალი აპარატი მოიტანა. — ღმერთო ჩემო. მავთულები იპოვა და შეაერთა. თუ ამუშავდებოდა. — ალო. იმ შენობასთან ბევრი კარგი მოგონება მაკავშირებდა და გული დამწყდა. — გავიგონე მანუშაკას ხმა. — სად დაიკარგე-მეთქი? — აქ ხანძარი გაჩნდა. მუშაობსო. რა მითხრა შენზე? — თქვა და გაჩუმდა. — გამოაცხადა ოპერატორმა ქალმა მიკროფონში. იცის? — ნათლობის ჯვარი და ძეწკვი დამიმალა. როგორც იქნა. რა კარგიაო. — ეგ ტელეფონი მანდ არ დატოვო-მეთქი. — მაგისი საქმე წასულია. მაგრამ არ გამკვირვებია. საღამოს ფოსტის დარბაზში ვცემდი ბოლთას და ბოლოს. — პასპორტისათვის სურათები გადაიღე. მაგაზე არ იდარდო-მეთქი. — თბილისი. — მაგაზე არც იფიქრო-მეთქი. როგორ უნდა მოვიქცეო. — შენ რა ქენიო? — დავიქირავე ოთახი-მეთქი. ვიცი. მაგრამ ხომ ხედავ. მეშვიდე კაბინა. სხვა ვინმეზე იფიქროო. — არა. არ მესიამოვნა. დედაჩემი ძალიან შეწუხებულია. — დედაჩემმა იცი. მეორე სართული სულ დაიწვა. — ჩემს სანახავად რომ აპირებ წამოსვლას. თან ხელით მანიშნა. დაივიწყე. — მე მაქვს ფული და მოგცემთ.

გამიკვირდა. ჩემს საწოლში დამხვდა. — ვფიქრობდი. როგორ დამშვენებულხარ და დაკაცებულხარ. ასე ჯობია. შენთვის თბილი საწოლი დამეხვედრებინაო. სახლის პატრონის ფანჯრებში სინათლე არ ენთო. წამოვიყვან მანუშაკას და წამოვალო. ჩამოვიდეს ერთი. — ეგ რომ ჩამოვა. — გავიფიქრე და შევახსენე. — და სამჯერ მეტი გადავიხადე. — ამასთან ფრთხილად უნდა იყოს კაცი-მეთქი. რუსეთში ყველაზე გავრცელებული გვარი ივანოვიაო. ჩემი გაგზავნილი წერილი თბილისში რომ ჩავიდა. მაგრამ შევცდი. მანუშაკასათვის ძალიან ლამაზი ოქროს საყურეები და იტალიური. — ასი მანეთი დედაჩემს მივეცი. მანუშაკამ მითხრა. არ მესიამოვნა. — დღესვე მჭირდება-მეთქი. — როდის ჩამოხვალ-მეთქი? — როგორც კი პასპორტს დაამზადებენ. ახლოს არ გაგეკარებიო. რომ ჩამოვალ. შეთანხმებული ვიყავით. არც მეორე საღამოს გამოჩნდა. რა მეთქვა? არადა. — ესე იგი. როდის გნახავ და ჩაგეხუტებიო. “ მერე დავაწებე. — გავიფიქრე. მეორე დილით გადავიღე ფოტო. მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელები ვიყიდე. ამ დილით ხაიმამ მომიტანაო. კონვერტს შიდა მხრიდან დავაწერე: „ეს ფული მანუშაკას გადაეცი. ახალ პასპორტს ჩამოგიტანო. — ხაიმამ შენი სურათი მაჩვენა. შენზე ვზრუნავ. ასი მე დავიტოვე ჩემთვისო. შეკვეთილი წერილი გავაგზავნე. — მალე ჩემი საცოლე უნდა ჩამოვიდეს- მეთქი. მესამე საღამოს მანუშაკამ მითხრა. — ალბათ სძინავს-მეთქი. — კაცი ხარ-მეთქი! — გამიხარდა. თავს ამდენის უფლება რომ მისცა. — შენი პასპორტი მზადაა. — ხომ ხედავ. საჩუქრებით ავავსებ-მეთქი. საღამოს გვიან დავბრუნდი სახლში. — პასპორტით ივანოვი იქნები. იმ დღეებში გული სითბოთი მქონდა სავსე. წვიმდა. მაგრამ არ მოვიდა.გამომიგზავნე მთავარ ფოსტაში. შუადღისათვის ფოსტაში ფოტოები და ოთხი ორმოცდაათმანეთიანი კონვერტში ჩავდე. იმიტომა ვარ აქო. ერთი სული მაქვს. როგორი ამინდია? გადავწყვიტე. გამიხარდა. მოკითხვამდე. — ძალიან კარგი-მეთქი! . სოლიდურ რესტორნებში დავდიოდი და კონიაკს ვსვამდი. მანეთ-ნახევარი გადავიხადე და როგორც მაშინ ეძახდნენ. — ძალიან კეთილი ხარ-მეთქი! — აბა. — ფულის გამო მადლობა გადამიხადა. იმ საღამოს ხაიმა უნდა მოსულიყო და გველაპარაკა. — ეგ რაა.

შენ წადი. რომ ბაქანზე ერთმანეთი ვერ ვნახეთ. — მოიცა. ორჯერ გავუმეორე. დამაგვიანდა პასუხის გაცემა. — ახლა შენი ახალი სახელი და გვარი მიკარნახეო. გადარჩება თუ არა. რა გითხარი? — რად უნდა-მეთქი? — რომ ჩამოვა. სულ ერთი მოსაცდელი დარბაზია. მერე ხმამაღლა წაიკითხა. არა მჯერაო! — თუ ისე მოხდა. პოვნა არ გაგიჭირდება. ტროკადეროს მოღუშული სახე მედგა თვალწინ. — შენი მისამართი ჩამაწერინეო. ექიმებმა არ იციან. ხომ უნდა გვიპოვოსო. — გავიფიქრე. გამიკვირდა. ძალიან მძიმედ არისო. ეს რომ გავიგე. — რად გინდა-მეთქი? — ხაიმამ მთხოვაო. — ესეც ასე. შევინახავო. მე მერე ჩამოვალ და გნახავთო. მოსაცდელ დარბაზში შედი. მე ახლა ვერ მოვდივარ. . — ასე მითხრა. თავშია დაჭრილი. ვუთხარი. — შენ როდის წამოხვალ-მეთქი? — ხვალ საღამოს დავჯდები მატარებელზე და ზეგ საღამოს მანდ ვიქნებიო! — ძალიან კარგი-მეთქი! — ღმერთო ჩემო. მარჯვნივ. — რატომ. შევცბი. — ეგ არის-მეთქი. მაგის ჯერიც დადგა-მეთქი. შემახსენა: — გაიგე. რაც დაწერა. რა მოხდა-მეთქი? — ტროკადეროს ესროლეს. ფანჯარასთან სკამზე დაჯექი და დამელოდე-მეთქი.

— ნეტავი ვინ ესროლა-მეთქი? — ისევ ტროკადეროზე ვფიქრობდი. უფროს ბიჭებთან გამუდმებული კონფლიქტების გამო სულ დალილავებული დადიოდა. ძველი ბიჭების ბარი იყო. სანამ წამოიზრდებოდა. — მეც მომეციო! — სთხოვა. ადექი დროზე?“ იმ დღიდან ტრაკადერო დაარქვეს. მაინც მიადგა გლეხს და. სიტყვა ტრაკი უფრო და უფრო საშიში . ოფიციანტმა პატარა გრაფინით არაყი და წვრილად დაჭრილი ლიმონი მომიტანა. შევფიქრიანდი. ჩვენთან ასეთი წესიაო. ძალიან ბევრი ჰყავდა გალახული და არ უყვარდათ. ზოგი სახლისაკენ მიარბენინებდა. მერე ლიმონი დავაყოლე და სიგარეტს მოვუკიდე. ზოგი იქვე შეექცეოდა საზამთროს. ბოლოს საგალობელი დაუკრა და ფოსტიდან რომ გამოვედი. არ იყო ცუდი გარიგება. უმრავლესობა ალბათ მოუთმენლად ელოდა გათენებას. მაგრამ მერე. არ მქონდა კარგად დაცდილი. — ესე იგი. არ მესიამოვნა. ეს ამბავი ალბათ ბევრს გაუხარდებოდა. ვიარე და წითელი რეკლამით განათებული ბარი დავინახე. ტროკადერომ დააგვიანა. ბარემ ერთ ჭიქას დავლევ-მეთქი. უკან უნდა გამოვბრუნებულიყავი. იქ ხალხს რომ გადავხედე. არაყი ჭიქაში დავასხი და გადავკარი. გლეხი გაბრაზებულა. მისი უცნაური ზედმეტი სახელის ისტორია კი ასეთია: პატარა ბიჭები ადრიან დილით მანქანის დაცლაში უნდა მიხმარებოდნენ კახელ გლეხს. — ნეტა რა უნდა მეწყინოს-მეთქი? 29 გავუყევი ქუჩას. — ტრაკ. ადე? — ანუ — ადექიო? — რო? — დროზეო? სხვა ენაზე სიტყვასიტყვით თუ თარგმნი. გამოდის. იმ დროისათვის ქალაქში გავრცელებულ წესს უბნის ბიჭების სოლიდარობის შესახებ არ ცნობდა. მაგრამ. ტრაკო. დავაპირე კიდეც. „ტრაკო. საქმე უკვე მორჩენილი იყო. მარჯვენა თვალი ამითამაშდა. მით უმეტეს მის უბანში. ვიცოდი. — ფული ახლავე გადაიხადე. გზაჯვარედინთან შევჩერდი და მერე რატომღაც მარცხნივ გავუხვიე. თუ როგორ იზრდებოდა მისი ავტორიტეტი. ვაგიფას გარდა. ორმოცდაათმანეთიანი კუპიურა ამოვიღე და მივეცი. — მითხრა და გატრიალდა. — რადგან შემოვედი. რომ მივიდა. ჩემი ცხოვრება ალბათ სულ სხვანაირად წავიდოდა. დავადე თავი და შევედი. — გადავწყვიტე და მივუჯექი მაგიდას. თითოეული თითო საზამთროს მიიღებდა. ბარიდან მუსიკის ხმა ისმოდა. ეს კუთხური ნათქვამი ასე განიმარტება: — ტრაკ. ახლოს არავის არ იკარებდა. წესით. საზამთროებით რომ ვაჭრობდა და სამაგიეროდ. მაშინ მარჯვნივ რომ გამეხვია. იმისდა მიხედვით. ადე რო? — დაუყვირა თურმე. — ხურდას მოგიტანო.

— გეტყობა. — ეი. — სად-მეთქი? — ტუალეტშიო. დაგსჯი ტყუილისათვისო. ნაბიჯს მოვუჩქარე. — აქაური ვარ-მეთქი. სხვა განსაკუთრებული ნიშნები არ ჰქონდა. გამოსწია სკამი და გვერდით მომიჯდა. — მოიცა. გაუგებარ სიტყვად. შეასრულეო. მერე მიბრუნდა და თავის ამხანაგებს რაღაც უთხრა. — ნახევარი მოგეცი-მეთქი. — ლიმონის ნაჭერი პირში ჩავიდე და წამოდგომა დავაპირე. მოდი აქო. ჯიბეში ჩაიდო და მერე მითხრა. რაც თქვი. წინ ლუდის ბოთლები ელაგათ. — მკლავზე წამავლო ხელი. იცოდე. ოცდასამ მანეთზე მეტი თუ აღმოგაჩნდება. ოთხნი იყვნენ. — თავს ნუ იგდებ. ერთი ადგა. გავაღე კარი და ქუჩაში გამოვედი. სად მიდიხარო. ოფიციანტმა ხურდა რომ დამიბრუნა. ჩემ პირდაპირ იჯდა მაგიდასთან. — ადექი. რაცა მაქვს-მეთქი.ხდებოდა და თანდათან. მთელი ჩემი ფული სამ ნაწილად მქონდა გაყოფილი და პიჯაკისა და შარვლის ჯიბეებში მელაგა. დაბურული მინებით. თვალჩალურჯებული ახალგაზრდა კაცი როგორ მომაშტერდა. . მოვიდა. შეუმჩნევლად. ორმოცდაათმანეთიანი კუპიურა ოფიციანტისათვის არ უნდა მიმეცა. შეცდომა დავუშვი. — გაგჩხრეკ. უკვე ზურგს უკანაც კი. — მე პირველად გხედავო. — რა გინდა-მეთქი? — ვილაპარაკოთო. — გავიყოთ. ავდექი და კარისაკენ წავედი. ჩვეულებრივი ქუჩის ბიჭები იყვნენ. დაინახეს და ფულის სუნი ეცათ. უფულო და უტვინო. შევამჩნიე. ქუჩის მეორე მხარეს შავი „ვოლგა“ იდგა. — პირველად და უკანასკნელად-მეთქი. ტროკად გადაკეთდა და ბოლოს. აქაური არა ხარო. ტროკადეროდ იხსენიებდნენ. მივხვდი. გამომყევიო! — წამოდგა. — ოცდასამი მანეთი გადავთვალე და გავუწოდე.

არ დამიჯერა. ქუჩის გადაღმა გაჩერებული მანქანა მაფიქრებდა. — ძაღლები არ იყვნენ-მეთქი. — ვუთხარი. — კი მაგრამ. მანქანა დაიძრა. გითხრა-მეთქი. გაუხარდა. — მე წესიერი კაცი ვარ-მეთქი. ის მოხდა. — და სახეში გამარტყა. ასეთ რამეს არ ველოდი. — ოღონდ უნდა შემეშვა. — მხატვარი ვარ-მეთქი. — ამ ბარში რა გინდოდაო? — შემთხვევით მოვხვდი-მეთქი! იმ ნაბიჭვრის მეგობრები ბარიდან გამოვიდნენ. შარვლის უკანა ჯიბეში მქონდა შენახული. — რა საბუთებსა მთხოვთ. ხომ მიცნობთო? — კედელთან მიაყენეს. — მოვდივარ. ყურადღებას მივიქცევდი. — ხუთასი მანეთი ცალკე. შევატყვე. — ესე იგი. მანქანიდან ძაღლები გადმოვიდნენ. . — და გავუცინე. მივცემ ამ ფულს. თვალები დაჭყიტეს. სერჟანტს გვერდზე ტყავის ჩანთა ეკიდა. — რატომ გაგარტყაო? — ალბათ ვინმეში შევეშალე. — რაღაც მინდა. ხუთასი მანეთი მაქვს და გაძლევ-მეთქი. — ვუთხარი სერჟანტს. მერე ჩემი ჯერი დადგა. — ჯანდაბას. ისე. ხელი გამიშვი-მეთქი. კაცს პირველად ვხედავ. საყელოში ხელი წამავლო და ბარისაკენ წამათრია. ფული იმ ჩანთაში ჩაალაგა. შენ შენთვის და მე ჩემთვის-მეთქი. იმდენი ფული რომ მინახეს.მაგრამ მაინც დავეჭვდი. ჩვეულებრივად მინდოდა. ის ნაბიჭვარი კი ფეხდაფეხ მომყვებოდა. — გაქცევა ვერ გავრისკე. შენ ფული ბლომადა გაქვსო. გაჩხრიკეს და დიდი დანა ამოუღეს ჯიბიდან. ვითომ არაფერი მომხდარა. მაგასთან საჩხუბარი რა მაქვს-მეთქი. თავის დახრა ვერ მოვასწარი და დავბარბაცდი. ერთი დახედეს და მერე ულვაშებიანმა სერჟანტმა ჩაიდო ჯიბეში. სამნი იყვნენ. მივყოლოდი. — მე მატყუარებს დასანახად ვერ ვიტანო. — დაწყნარდი. ოღონდ ახლა შარი არ ვიშოვო-მეთქი. — შეჩერდითო! — გავიგონე ბოხი ხმა. — სად მიდიხარ? მოდი აქო! მივბრუნდი და ვუთხარი. ის ნაბიჭვარი დიდ გულზე იყო. — მაგრამ იმ ნაბიჭვარმა ხელი არ გამიშვა და რისიც მეშინოდა. ასეთი რა დახატეო? — ლენინის პორტრეტების სპეციალისტი ვარ-მეთქი. მოუხვია და ჩვენ უკან გაჩერდა. კართან გაჩერდნენ და გვიყურებდნენ. ჩემი პასპორტისათვის დიდი ყურადღება არ მიუქცევიათ.

— ვითომ არაფერი. ცხვირიდან წამოსული სისხლი მკერდზე რომ მეწვეთებოდა. — დაამატა მეორე ძაღლმა. — იჩხუბეს. — რამე არ იეჭვოს. იმან დაარტყაო. შეცდომა ვის არ მოსვლია-მეთქი. — ამბობს. დაძაბულობისაგან სული მეხუთებოდა. — კი. ორმოცდაათ წლამდე იქნებოდა. კაპიტანმა ისევ შემათვალიერა. კაპიტანმა ის ნაბიჭვარი იცნო. მერე. — შენ არ ისვენებ. მეჩქარება. კარი კაპიტანმა გააღო. — დამიქნია თავი. — პრეტენზიები გაქვსო? — მკითხა კაპიტანმა. არ მიხვდეს. ჯანდაბას. არ გადმოსულა. ისე იკითხა. — დაამატა სერჟანტმა. — ეგ ვინ არისო? — იკითხა ჩემზე. შეყოყმანდა. არაო? — და შეაგინა. — ეგ წესიერი კაცი ჩანსო. უფრო მეტის შეთავაზება არ ღირდა. აქვს. ვიღაცაში შევეშალე. — ჩემი საცოლის მშობლებთანა მაქვს შეხვედრა. — სამასი იყოს. — არა-მეთქი. დანარჩენი დამიბრუნე და გამიშვი-მეთქი. სერიოზულ დამნაშავესთან რომა აქვს საქმე და არ დაფრთხეს-მეთქი. მომკიდა ხელი და გვერდზე გამიყვანა. — ასე არა-მეთქი. — კარგიო. სხვათა შორის თქვა სერჟანტმა. მხატვარი ვარო. შეტრიალდა და ამ დროს მილიციის ვილისი გამოჩნდა. — თქვიო. ორასი მანეთი დაიტოვე. — რატომო? — დარწმუნებული ვარ. . — გავაქნიე თავი და მაშინ შევამჩნიე. ისე. „ვოლგას“ შემოუარა და ჩვენ პირდაპირ გაჩერდა. — უპასუხა სერჟანტმა. — რა ხდებაო? — არაფერი განსაკუთრებული. — ისევ იმ მეორე ძაღლმა უპასუხა. — ეგ არაფერ შუაშია. — საბუთები აქვსო? — იკითხა. — ისევ იმ მეორე ძაღლმა გასცა პასუხი.

ეძინათ. ჩემ გარდა. ხმა არ ამოუღია. თავი ასწია და ყურადღებით დამაკვირდა. ტელეფონით დარეკა და ვიღაცას მოახსენა. უფრო სწორად. . — გაუშვითო. გაგახსენებენო. მანამდე ჩუმად იყო. ჯუდე ვარ. — მაგაზე არ ინერვიულო. სერჟანტმა ჩანთიდან ამოიღო ფული და აჩვენა. კაპიტანმა კარი აღარ დახურა. მე ჩამსვეს მანქანაში და მილიციის განყოფილებაში მიმიყვანეს. თითქოს გაუკვირდა. თვალები რომ გავახილე. — ძალიან ბევრი ფული აქვსო. კაპიტანმა დახედა. სერჟანტმა თვალი გააყოლა. მაგრამ მეტი არაფერი უკითხავს. იოსები ვარ. — განყოფილებაში მიიყვანეთ. გისოსებს იქით. გეძებენო! — მითხრა მერე მორიგემ. მერე თავი ასწია და სერჟანტს გაბრაზებული მიაშტერდა. დახურა კარი და ვილისი დაიძრა. საკანში. — არადა. გავქანდი და სიმწრისაგან კედელს მთელი ძალით დავარტყი თავი. ის ნაბიჭვარი გაუშვეს. ამ დროს მესამე ძაღლმა გააღო პირი და დააყრანტალა. იმან თვალი აარიდა. მე ვარ. ვერ იყო გუნებაზე. იქ მორიგე ოფიცერმა ჩემს პასპორტს რომ დახედა. ვინ არის სინამდვილეში და საიდანა აქვს ამდენი ფულიო. — მაჩვენეთო! — ბრძანა. მაგრამ კაპიტანმა ჩემი სიტყვები არაფრად ჩააგდო. — და მწარედ გამეცინა. — ხო. დაადგენენ. — რატომ მეძებენ-მეთქი? — არ იციო? — არ მახსოვს-მეთქი. — ესა და ეს კაცი მოიყვანესო. — ეგ ჩემი ჰონორარია-მეთქი. ცის მუქი ლურჯი ნაჭერი ჩანდა. — წამოვიყვირე. — მერე გადააფურთხა. ანდრონიკაშვილი-მეთქი. თენდებოდა. ვიგრძენი. კიდევ ხუთი კაცი იყო. მაღლა სარკმელში. თითქოს აფეთქების სინათლემ გაანათა ირგვლივ ყველაფერი და გონება დავკარგე. — უთხრა და კარის მიხურვა დააპირა. სერჟანტს მიუბრუნდა. — ეს შენა ხარო? — კარგ ხასიათზე დადგა. რა მოხდა-მეთქი? არ მიპასუხა. — ორი წელია. ხომ არ ვეტყოდი. რომ ახალ ხათაბალაში ვეხვეოდი. — მე ის კაცი არა ვარ. საკანში რომ შემიყვანეს და კარი მომიკეტეს.

. მართლა ასე იყო. მე თვითონ ერთი სული მქონდა. რას დამაბრალებდნენ. — დავაქნიე თავი. მეჩხერი. ჩემ მიერ ჩადენილი დანაშაულები ჩამოთვალა. გაძარცული ქალი სასაუზმის მებუფეტე აღმოჩნდა. რომ დაღამდა. პირველადა გაქვს ძაღლებთან საქმეო? — მკითხეს. დაგვაძინე. განერვიულებული დავაბიჯებდი საკანში წინ და უკან და სული მეხუთებოდა. ერთი შეხედვით. რკინიგზის სადგურის მოსაცდელ დარბაზში მანუშაკა იჯდა ფანჯარასთან და მელოდებოდა. — შეიარაღებული ძარცვა. მანუშაკა. . თორემ ცხვირ-პირს დაგამტვრევთო. მთელი დღე თავი მტკიოდა. მიწებებული გეგონებოდა. ვიწექი ნარზე და მანუშაკაზე ვფიქრობდი. იქ. რატომ მაშინვე არ მოვტრიალდი. საღამოს წარმოვიდგინე.. რატომ ზიხარო? — მკითხა ერთმა ახალგაზრდა კაცმა. დილით რკინის კათხებით ჩაი დაგვირიგეს. ეხ. ვიცოდი. — შენ რა. — რა დააშავე. შეწუხებული პატიმრები დამემუქრნენ. 30 დილით ოლქის ცენტრალურ ციხეში გადამიყვანეს და სამი დღის მერე ახალგაზრდა გამომძიებლის წინ დამსვეს მაგიდასთან. რა ჯანდაბა მინდოდა იმ ბარში. მეორე დღეს კვირა იყო. იმ ღამეს არ მძინებია. რა უნდა მეპასუხა? — ჯერ არ ვიცი-მეთქი. — ნუ ყმუი. — გავიფიქრე. ეს ვის გადავყრივარ-მეთქი. მანუშაკა. გულმა რაღაც უსიამოვნო რომ მიგრძნო. — ხო-მეთქი. როგორ ადიოდა გახარებული მატარებელში. ჩემს თავს რატომ ვუღალატე-მეთქი. მანქანის გატაცება და ქალის გაუპატიურება. გამომძიებლები ისვენებდნენ. — ღმერთო ჩემო. სანამ გავიგებდი. გემრიელი მეჩვენა. — დაგიმტკიცებო. იმ საძაღლეთიდან რკინიგზის სადგურამდე ერთი კილომეტრიც არ იქნებოდა. სასაცილო ულვაშები ჰქონდა. არც სიტკბო აკლდა. არადა. მაგიდაზე მუშტი დავარტყი და დავიღრიალე: — ეგ ყველაფერი ტყუილია-მეთქი. როგორ აელამებდა თვალებს და ავტირდი. — ხუმრობად ჩათვალა და გაიღიმა.

— გაები მახეში! — მითხრა ნიშნის მოგებით. რა თქმა უნდა. კიდევ კარგი. ის არის. — გეშლება-მეთქი! — გავნერვიულდი და მაგიდის გადაბრუნება ვცადე. არ გავიშიფრო-მეთქი. — ამ კაცს პირველად ვხედავო. არ მეშლებაო. როგორ გადმოვათრიე მანქანიდან და ვცემე. — დაწვრილებით მოჰყვა. — ცივაო. — ამ შემთხვევაში ცამდე მართალი ვარ-მეთქი. ასე გახდა ცნობილი ძაღლებისათვის დამნაშავის ვინაობა. — სიმართლე თუ გაინტერესებთ. იმ ამბიდან ორი წელი იყო გასული. — ქალბატონო. — მგონი. პირზე მადგებოდნენ და რა მექნა. — სიტუაცია არ შეიცვალოს. ფოტოაპარატი თან ჰქონდა და ორი სურათი გადამიღო. აქეთ კი ის ჟიმავდა ქალს. — ის არის თუ არა? — ჰკითხა გამომძიებელმა მკაცრი ტონით. მზარეულმა გამიღიმა. მაგრამ ბოლომდე დარწმუნებული არა ვარო. ის ქალი ტყეში იპოვეს გულწასული. მაგრამ არ დამანებეს. ჩემმა ტყუპისცალმა თურმე ცეცხლი წაუკიდა. რომ ან ქალი ტყუოდა. დარწმუნებული ვარ. — ის არის. — გამოაცხადა. ნერვიულობისა და ყოყმანის მერე იძულებული ვიყავი. რაც ფული მქონდა წაიღო. ის არისო. ან მზარეული და ფოტოგრაფი ცდებოდნენ და შევშინდი. გამომძიებელი დაიძაბა. გამომძიებელი მაინც კმაყოფილი დარჩა. — იარაღი დამიმიზნა. მეღიარებინა ჩადენილი დანაშაული და ოქმებზე ხელს ვაწერდი. მზარეულმა მოასწრო და მანქანის ნომერი დაიმახსოვრაო. შევეცადე. მაგრამ ის არ არისო. გამოდიოდა. მაგრამ იმ გაუპატიურებულმა ქალმა კინაღამ ყველაფერი გააფუჭა. მარტო დაბრეცილი კარკასი იყო დარჩენილი. მანქანის პატრონი პროფესიით ფოტოგრაფი იყო. — მაგის სახეს რა დამავიწყებს. გეუბნებით. არაფერი შემტყობოდა. პირველად გხედავ-მეთქი! — ვითომ? ძალიან ჰგავხარო. იმ ამბიდან ერთი კვირის მერე. — კარგად დააკვირდიო! ქალი გაჯიუტდა. იქვე ახლოს გატაცებული მანქანა ბოლავდა. ინტერესით ვუსმენდი. კმაყოფილი კაცის გამომეტყველება მივიღე და ხელები გავშალე. კატეგორიული იყო. თურმე შემთხვევით დამინახა ბაზართან. — იქით მანქანა იწვოდა. ეს ჰგავს. . ჩაჯდა მანქანაში და წავიდა. — უფრო შორს არ წასულა. სათვალე ეკეთა და ნიკაპი უკანკალებდა.

გამომძიებელმა ეს ყველაფერი შეამჩნია და გაბრაზდა. — დამემუქრა ის და ქალს მიუბრუნდა. — მიდი. ქალმა მიყურა. ამოვიცანიო. — აღვშფოთდი და წამოდგომა დავაპირე. ქალს. ქვემოთ ხელი მოაწერა და ფურცელი გამომძიებელს მიაწოდა. — შევაგინე. ქალს უყვირა: — შენ რა. მაგრამ დარწმუნებული არა ხარ. დაწერე. — სახე შეეცვალა ქალს. ცერა თითი დავანახვე და თვალი ჩავუკარი. — გამომძიებელი კიდევ უფრო მკაცრი გახდა. რომ ჰგავს. ასეო! ფურცელზე ეწერა: ეგ არის. დაწერე. — ეგ უკვე სხვა საქმეა. უფრო კარგად დააკვირდი! ქალმა თავი დაბლა დახარა. — შენ ხმა ჩაიგდეო! — დამიყვირა გამომძიებელმა. მადლობის ნიშნად. — იცოდე. მაგრამ დაბმული ვიყავი და არ გამომივიდა. — იცოდე. — დაემუქრა ის. ვცადე და გამომივიდა.. ინანებო! — მე პროტესტს ვაცხადებ. რატომ აშინებ? ასე როგორ შეიძლება-მეთქი. — კარგი. — არაო. — ეგ არ არის საკმარისიო. — შეუბღვირა ქალმა.. ისაა თუ არა სინამდვილეშიო. — მოვიცლი მე შენთვისო. ამას არ გაპატიებ. ქალი გაწითლდა. მაგრამ დარწმუნებული არა ვარ და ხელი როგორ დავადოო. მერე კალმისტარი აიღო და ფურცელზე სულ ერთი ფრაზა დაწერა. — ეგ ყველაფერი შენი ნებით მოხდაო? — ჰკითხა გამომძიებელმა. ქურდულად გავუღიმე. — ძალიან ჰგავს. . — ხო. დრო შევარჩიე და გამომძიებელმა გვერდზე მიიხედა თუ არა. კიდევ ერთხელ გაგჟიმოს? სხვანაირად ვერ იხსენებო? — წესიერად მელაპარაკე. იმან ხმამაღლა წაიკითხა და გესლიანად გაიღიმა. მე თვალი ჩავუკარი. მიყურა. რომ ის კაცი არა ვარ-მეთქი! — მე ჩემსას არ ვთმობდი. — შენი დედაც-მეთქი. — აი. გინდა. — მაშინ ხელს რატომ აფარებო? ქალი შეყოყმანდა. — ასე არა. მეტი რა ვთქვაო.

ნარკოტიკების გასაღებისათვის ელოდა გასამართლებას. ჩემ გვერდით საწოლზე იძინებდა. კარგად არ ახსოვდა. სულ ბოლოში. არის. ჩემთვის გააკეთო-მეთქი? — მოსამართლეს ვთხოვ. ხან მეორეზე. იფიქრა. გამომძიებელთან ურთიერთობის გართულების შეეშინდა. თითქმის ყველა დაკითხვის მერე მცემდნენ. ჩემს გვარს შეცდომით ამბობდა. დავაკვირდი და ვიცანი. რომ ვიცოდი. რომ მაწყობდა. ერთხელ მითხრა. რატომ მასამართლებდნენ. როგორ იყო სინამდვილეში. დარწმუნებული ვიყავი. მაგრამ ჩემთვის. რაც მოხდა და სახეზე დაბნეულობა გამოესახა. ხან მესამეზე და ამიტომაა. სიტყვით რომ გამოვიდა. — მართლა ის კაცია და მეშლებაო. მადლობა იმ მშვენიერი ღამისათვის-მეთქი. ხან ერთზე ვფიქრობ. მანუშაკა სულ ცოტა სამი დღე მაინც იჯდა იქ. მაგრამ მაინც ეშლებოდა და იმანაც ბოლოს დაანება თავი. სასჯელი შეგიმსუბუქოსო. კეპი თვალებზე ჰქონდა ჩამოფხატული. ამასობაში ჩემი დაჭერიდან სამ თვეზე მეტი გავიდა. იმ ჩემი ტყუპისცალის ბიძა იყო. მდივანმა ქალმა სამჯერ თუ ოთხჯერ შეუსწორა. შარი არ ვიშოვოო. შენისთანა სასიამოვნო ქალი არასოდეს მყოლია. ფული ჰქონდა და იმ ხნის განმავლობაში საჭმლის პრობლემა არ ექნებოდა. გვერდები ისე მტკიოდა. გამეცინა. იმაზე. მერე ის ადვოკატი სასამართლო პროცესზე ვნახე. რითაც ასე ვთქვათ. ბოლოს ალბათ ბილეთსაც იყიდდა და გაბრუნდებოდა უკან. სულ იღიმებოდა და მოსულელო კაცის შთაბეჭდილებას ტოვებდა. ფიქრს გავურბოდი. მე ერთი ტაჯიკი დამიმეგობრდა. არ ვიცი. — ორი ცოლი და ერთი საცოლე მყავსო. — რა შეგიძლია. ციხის კიბეზე ასვლა მიჭირდა. და მელოდებოდა. საკანში ჩვიდმეტი კაცი ვიყავით. რკინიგზის მოსაცდელ დარბაზში. აბა. მაგრამ მერე . — ანდა. გაკვირვებამ გაიელვა მის თვალებში. თუ როგორ ხასიათზე იქნებოდა. თავს ვიმშვიდებდი. ქალმა თვალი ამარიდა. რა მნიშვნელობა ჰქონდა? ხელი ჩავიქნიე. გაქვავებული სახით მომჩერებოდა. დარბაზში ცოტა იყო ხალხი. მე ერთზე ვფიქრობდი და გული გახეთქვაზე მქონდა. — თურმე სახაზინო ადვოკატი დამინიშნეს. ამას ნამდვილად მოახერხებდა. სულ კარგ ხასიათზე რომ ვარო. — ძუკნა ხარ-მეთქი. მაგრამ სიმართლე მაინც უნდა გითხრა. — მე შენი ადვოკატი ვარო. კედელთან ერთი ჩაფსკვნილი კაცი იჯდა. — მშვენიერი ქალები არიან. შეიძლება. როგორც იქნა. არ მინდოდა. ის იყო. ერთადერთი. — რაც არის. ნამთვრალევი იყო. თვალები დაწითლებული ჰქონდა. — მერე ამაყად დაამატა. თავიდან დავფრთხი. ძიება დამთავრდა და ერთ დღეს ვიღაც თმაგაბურძგნილი კაცი გამომეცხადა. იგრძნო. წარმომედგინა.

სადაც პატიმრებს ერთ დღეს სამად უთვლიანო? — რას ვეტყოდი? — არა-მეთქი. მაგრამ აბა. — მაშინ რა უნდა მექნა? გავიდა კიდევ ერთი კვირა და გამომიცხადეს. წესით. რაც შეეხება იმ ფულს. — ამოიოხრა და თვალებიდან ცრემლები წასკდა. — და ამით მორჩა. — დედაშენმა მოგაკითხაო. რომელში მოვხვდებოდი. მისი შვილი რომ არ ვიყავი და. ციმბირში და ჩრდილოეთში ბევრი ისეთი საპატიმრო ბანაკი იყო. — ნეტა რა ჯანდაბა უნდა-მეთქი? — გავნერვიულდი. — იმის შიში მქონდა. სკამზე იჯდა. — აბა. რატომ მთავაზობ-მეთქი? — წესია ასეთიო. . სანამ დამიჭერდნენ. შავებში იყო ჩაცმული. — წადი შენი დედაც-მეთქი. თორმეტი წელი მომისაჯეს იმ დანაშაულებისათვის. — სამწუხაროდ-მეთქი. როგორც ამბობდნენ. იმ ქალმა იცოდა. ციმბირში ან ჩრდილოეთში მოითხოვო გადაყვანა. გისოსებს იქით საკმაოდ მსუქანი ქალი დავინახე. წარმოდგენაც კი არ მქონდა..დავასკვენი. — განაჩენის გასაჩივრებას ხომ არ აპირებო? — აზრი თუ აქვს-მეთქი? — თუ დაგიმატებენ. ასეთ რამეს არ ველოდი. თორემ დაკლებით ნამდვილად არ დაგიკლებენო. — ერთიც ვნახოთ და. — დედი. განვაცხადე. როგორა ხარ- მეთქი? — ღმერთო ჩემოო. — მითხრა. — თუ მისი დისშვილის მაგივრად ვაპირებ სასჯელის მოხდას. პაემნის ოთახში რომ შევედი. ჩემი დაჭერის მიზეზი რომ გახდა. ისევ იმ ოქროს საბადოებზე მიკრან თავი-მეთქი. ჩემთან არაფერი ესაქმებოდა. მოვახერხე და გავუღიმე. ძალით არ წავეყვანეთ იქით. ეჭვი არ მეპარებოდა. საიდან უნდა მცოდნოდა. თორემ ნებით ასეთ რამეზე როგორ დავთანხმდებოდი. რა უნდა ჰქონდეს ამის საწინააღმდეგო-მეთქი? — და დავმშვიდდი. — ხომ არ გინდა. რომელთა შესახებ. — მართლა ძალიან ჰგავხარო.. სამი დღის მერე ადვოკატმა ციხეში მომაკითხა. — ყირგიზელ ვაჭრებს მოვპარე მატარებელში-მეთქი.

— ბიძამისის თვალწინ მოხდა ეგ ყველაფერი. თავი უხერხულად ვიგრძენი და. არ ვიცოდი. მიყურებდა და რაღაც უცნაურად ეღიმებოდა. — გავიმეორე ისევ. მხრები უხერხულად ავიჩეჩე და დედაჩემი გამახსენდა. — ჩემსას უფრო მოკლე და მსხვილი თითები ჰქონდაო. — რას ამბობთ-მეთქი? — იაგურიაში მეჯოგეებმა მოკლეს და ძაღლებს შეაჭამესო. წასვლისას ჩანთიდან მუყაოს კოლოფი ამოიღო. . ხმა აღარ ამოვიღე. იმან გაქცევა მოახერხაო. მიზეზი ჰქონდა. ისედაც მივუხვდი და კიდევ უფრო შემეცოდა. — ძაღლები თურმე სამი დღე ჭამდნენო. — კიდევ გყავთ შვილები-მეთქი? თავი გააქნია. — აქ ალუბლის ნამცხვარია. არ გაგცემთო. არ აუხსნია. — ძალიან ვწუხვარ-მეთქი. — ნეტა სადაა ახლა-მეთქი? — გავიფიქრე. დავიბენი. — დიდი მადლობა-მეთქი. — იმიტომ ზიხარ ახლა აქო. — ახლა უკვე მნიშვნელობა აღარა აქვს. ცოცხალია და გამოჩნდეს-მეთქი. — მივუსამძიმრე. — ალბათ უარესის გეშინია. — იმედი მაქვს. მერე როგორც იქნა. ჩვენი ინტერესები ერთმანეთს ემთხვევა-მეთქი. — არაო. — რომ ჩამოვართვი. — სასამართლოზე ვერ შევძელი მოსვლა. რა მეთქვა. — ძალიან მინდოდა შენი ნახვაო. ცოტა ხანს ორივენი ჩუმად ვიყავით. არა? — მკითხა. შეიძლება. — ცოცხალი აღარ არისო. — რატომ უნდოდა. შემეცოდა. ავად ვიყავიო. ჩემ შესახებ რომ ეფიქრა და დასკვნაც სწორად გააკეთა. — ასეთი რა დააშავეს-მეთქი? არ მიპასუხა. — იქნებ არასწორად მოგიტანეს ამბავი. თქვენც გაწყობთ. — ცრემლები ცხვირსახოცით მოიწმინდა. — ნუ ტყუიო. ხელებზე დამხედა და ისევ ატირდა. — თქვა და ისევ ატირდა. ამოვიღე ხმა. — შენ შეგიძლია. — ძალიან ვწუხვარ-მეთქი. მშვიდად იყო. ჩემს ბიჭს ძალიან უყვარდაო. ნერვიულობისაგან გატანჯული ქალი იყო.

ჩიტი ტოტს ვერ იპოვიდა. მილიონობით პატიმარი ჰყავდათ. რომ იმ ოქროს გულისათვის დამბრიდეს და სადღაც დამმარხეს და მეორე. — სადაა აქამდე ეგ ნაბოზვარი-მეთქი? . მისი მხრიდან ჩემი გაშიფრვის საფრთხე აღარ არსებობდა. რომ ის საცოდავი ძაღლებმა თუ შეჭამეს. მარტო გადახრუკული გორაკები ჩანდა. დილით ექვს საათზე წამოგვყრიდნენ. — ნეტა ასეთ გამართლებებს საით მივყავარ. მაგრამ ყინავდა და ქარი უბერავდა. კოლონებად დაგვაწყობდნენ და სპილენძის კარიერისაკენ გავუდგებოდით. უცნაური დაავადება იყო გავრცელებული. საითაც გაიხედავდი. იქ დაბინდებამდე ვთხრიდით ქვიან. ძალიან ცოტანი იყვნენ ისეთები. ქალაქ ყარაგანდიდან ხუთასი კილომეტრის დაშორებით. მაგრამ ისე გავიდა მთელი წელი. ზამთარში თოვლი ნაკლებად იყო. დანარჩენები დროდადრო პირიდან მთელ კბილებს აფურთხებდნენ და საბოლოოდ ჩიფჩიფს იწყებდნენ. ფამფალს იწყებდა და ერთ დღეს ღრძილიდან ამოსრიალდებოდა. თვე-ნახევარი ვიყავი გზაში. ეს არ იყო ცუდი. ჯარისკაცებსა და უბრალო პატიმრებს ნიორზე ხელი ადვილად არ მიუწვდებოდათ. რაც მოხდა სინამდვილეში. შრომა-გასწორების კოლონიაში ამოვყავი თავი. — კმაყოფილი ვიყავი. დრო იყო საჭირო და მეც ველოდებოდი. ბოლოს რა იქნება-მეთქი? 31 ერთი თვის შემდეგ ორას ორმოცდაათი პატიმარი ჩაგვსხეს მატარებელში და აზიისაკენ გაგვაქანეს. კოლონიებისა და ციხეების ჩაკეტილ სისტემაში. ვისაც პატარა ამანათებით სახლებიდან უგზავნიდნენ. ამ მხრივ გამიმართლა და კითხვა გამიჩნდა. კაცის პოვნა არ იყო უიმედო საქმე. სუნთქვა ჭირდა. — და ოფიცრები და ადმინისტრაციის თანამშრომლები ერთიანად ნივრის სუნით ყარდნენ. რა უნდა ეფიქრა ხაიმას? ერთი ალბათ ის. რად უნდა თქმა. სამი სატრანზიტო პუნქტი გავიარე და ბოლოს ყაზახეთში. ყოველგვარი ტკივილის გარეშე. ჩიფჩიფის დროს დაწითლებული ღრძილები უჩანდათ. ამბობდნენ. ზედ რომ ჩამომჯდარიყო. ბოლობოლო იპოვიდი. რომ არ ვჩანდი და ჩემ შესახებ არაფერი ისმოდა. მერე საკანში საწოლზე ვიწექი და ვფიქრობდი. აბა. ის მიწა მანქანებით სადღაც შორს მიჰქონდათ. კბილი მოირყეოდა. ის. როცა გვარი და სახელი იცოდი. ხაიმა არ გამოჩნდა და გულში წყენა შემეპარა. ჟანგისფერ მიწას. მაშინ მანუშაკამ ჩემი ახალი გვარი და სახელი რომ ჩაიწერა-მეთქი. ზაფხულში მზე ისე აჭერდა. მეტი სხვა რა? — კიდევ კარგი. ძველი პატიმრებიდან კბილები თითქმის არავის ჰქონდა შერჩენილი. მაგრამ თუ მოინდომებდი. — ნიორი შველისო.

— მითხრეს. ამ ორი წლის წინ კრასნოდარიდან დაგირეკე და გელაპარაკე. ყარაულები სერიოზულ ფულზე უარს არ იტყოდნენ. გაურკვევლობით დატანჯული. ვიღაც ოფიცრის ბატინკს გამოვუცვალე ძირი. კონვერტზე ეწერა. როცა მუშაობდნენ. რა უნდა მეფიქრა? — თუ სერიოზული პრობლემები არა აქვს. ექვსი ათას ხუთას პატიმარს შორის. — გაქცეული კაცი რომ სხვის გვარსა და სახელს ეფარება. მეორემ ადმინისტრაციაში მიშუამდგომლა. გაუკვირდათ. მაშინ გაქცევაში მაინც დამეხმარებოდა. . გაუშვეს და ისრაელში წავიდა-მეთქი. პატიმრებისა და ადმინისტრაციის თანამშრომლების ფეხსაცმელებს ამთელებდნენ. კონვერტი და ფურცლები ვიყიდე და ასეთი რამე დავწერე: „ხაიმას სალამი! შენი ძველი მეგობარი ვარ. ახლა ჩემი ხელფასი ცხრა მანეთამდე გაიზარდა. მაშინ იქნებ მეც შემომიარო და მნახო. — მისამართს ხაზი გავუსვი. მივასწავლიდი. გადავიკითხე და ისევ შევყოყმანდი. ანდა მართლა ფეხებზე დამიკიდა. თანხმობა მიიღო და სპილენძის კარიერიდან ფეხსაცმელების შესაკეთებელ სახელოსნოში გადმომიყვანეს. გულიანი ბიჭები იყვნენ. რომ დამიჭირეს და ახლა შუა აზიაში ვიხდი სასჯელს. ამა და ამ საპატიმრო ბანაკში-მეთქი. ესა და ეს კაცი. რა მექნა. — შენ რა კარგი ხელი გქონიაო. ეს მაწყობდა და კვირაობით. ამაში დარწმუნებული ვიყავი. მიჭირდა იმის დაჯერება. კიდევ ერთი წელი რომ გავიდა და პირველი კბილი გადმოვაფურთხე. ეს წერილი ვინმე ეჭვიანი ძაღლის მაგიდაზე აღმოჩენილიყო. სიგარეტები ყოველთვის ჰქონდათ და მჩუქნიდნენ. მაგრამ არ ჩანდა. არ იყო გამორიცხული. „ადრესატი აქ აღარ ცხოვრობსო“. — აქ არ მომადგეს და არ გამშიფროს-მეთქი. ჯარისკაცების. რომ გამოჩენილიყო. ერთხელ მივეხმარე. რომელსაც თავისი ინტუიციის განსაკუთრებით სჯეროდა და ერთი ეშმაკმა იცოდა. თითქმის არავის ვეკონტაქტებოდი. არ იყო გამორიცხული. — რამე ხომ არ შეემთხვა- მეთქი? — ვწუხდი. — თუ როდისმე ამ მხარეში მოხვდები. სად მქონდა ოქრო დამარხული. მაგრამ მაშინ მოლოდინით დაღლილი ვიყავი. მაშინ ან ბინა გაყიდა და საცხოვრებლად სხვაგან გადავიდა. ორი მოსკოველი აისორის გარდა. წაიღებდა იმ ოქროს და ჩემთვის შეწყალების მიღებას თუ ვერ მოახერხებდა. უნდა შეგხვედროდი. რომ დახედეს. რა მოუვიდოდა თავში. ფეხსაცმელების შესაკეთებელ საამქროში საქმე თავზე საყრელად ჰქონდათ. ის აისორები მეჯღანეები იყვნენ. არ იყო ახალი ამბავი. გავიდა ექვსი თვე და წერილი უკან დამიბრუნდა. იქით სჭირდებოდა შველა. რომ ისე ჰქონდა საქმე. ჩემ გამო თბილისში მანუშაკასა და ხაიმას წერილებს თუ ჩითავდნენ. მაგრამ მოხდა ისე. მაგრამ როგორ უნდა გამეგო სიმართლე? ვინ მეტყოდა? ჩამალული ვიყავი თბილისიდან ძალიან შორს. ძალიან გამიხარდება და ბევრ საინტერესო ამბავს მოგიყვები-მეთქი“. ხშირად კვირაობითაც არ ისვენებდნენ. შიშსა და სიფრთხილეს გადავაბიჯე და მაინც გავგზავნე. ადრე თვეში ოთხ მანეთსა და ოც კაპიკს თუ მიხდიდნენ. მივდიოდი და ვეხმარებოდი. რომ ფეხებზე დამიკიდა. არ ვიცოდი. ამასობაში იმ აისორებიდან ერთს სასჯელის ვადა გაუვიდა. აზიის შუაგულში. ისეთის.

ჩემგან ხელობა ესწავლა. გამოვივლიდი. ხალხის ცხოვრებისა და გეოგრაფიული მდებარეობის შესახებ საკმაოდ ნათელი წარმოდგენა შემექმნა და ბოლოს. რომ ვსწავლობდი ადგილობრივ ჟურნალებსა და გაზეთებს. რომ უნდა მიმხვდარიყვნენ. ამას დავუმატებდი ცხენის ხორცის . მაგრამ ძაღლებს ალბათ ფოსტიდანაც შეეძლოთ კვალის აღება და მიპოვიდნენ. ვიმუშავებდი. მანუშაკასათვის წერილის მიწერას აზრი არ ჰქონდა. ზურგჩანთას სახელოსნოში. სად დავიმალებოდი? ჩემი დამფრთხალი ინტუიცია კარგს არაფერს მიქადდა და რა მექნა? ვერ ვრისკავდი. ბოროტ ხუმრობას ჰგავდა. გადავწყვიტე. — შენი შეკეთებული ფეხსაცმელი ახალზე უფრო დიდხანს ძლებსო. ორი დამხმარე მყავდა. მეორეჯერ ვიხდიდი სასჯელს სხვისი ჩადენილი დანაშაულის გამო და თან გამუდმებით კიდევ უარესის შიში მქონდა. — დროა. იმ პირობებში ეს ჩემთვის დიდი შეღავათი იყო. მაგრამ თავს გაცილებით კომფორტულად ვგრძნობდი. ქართულად ვერ დავწერდი. ნაწილ-ნაწილ. იატაკის ქვეშ სამალავში ვინახავდი. ჩემი საქმე წასული იყო. მუხლებს გავმართავდი. ეს გამორიცხული იყო. თუ მიხვდებოდნენ. ატესტატი ხომ მქონდა და ვიცხოვრებდი ჩვეულებრივი ადამიანის ცხოვრებით. მავთულის საჭრელი გაზი და ჩემ მიერ დამზადებული კომპასი ზურგჩანთაში მქონდა ჩალაგებული. იმ დროისათვის მე და მანუშაკას ალბათ უკვე ბავშვიც გვეყოლებოდა. მზე არ მხრუკავდა და ყინვა არ მაწუხებდა. დამხვრეტდნენ. თავიანთი მდგომარეობით კმაყოფილები იყვნენ და სულ თვალებში შემომყურებდნენ. მაგრამ რეალობა ცინიკური იყო. დასვენების დღეებს ბიბლიოთეკაში ვატარებდი. ერთი ყოფილი ტრამვაის კონდუქტორი ცდილობდა. კარგად ალესილი დანა. ხან თევზის კონსერვებს. ბანაკის ირგვლივ სულ ცოტა ხუთასი კილომეტრის რადიუსში.საქმე აქაც არ მაკლდა. ვინ წერდა. თუ გაიგებდნენ. ის მთარგმნელი ვითომ რატომ დააჭერდა ენას კბილს? მერე ბოზებით სავსე უბანში ხმა რომ გავარდებოდა. პატიმრებთან ურთიერთობისას ჩემთვის საინტერესო თემებზე ჩამოვაგდებდი საუბარს და ასე. სახელოსნო მე ჩამაბარეს. ორივე საკმაოდ ხანში შესული კაცი იყო. მერე ის მეორე აისორიც რომ გათავისუფლდა. მანუშაკამ ჯუდეს წერილი მიიღოო. თან ვისწავლიდი. იმ ქართველ ექიმს რომ არ გადავყროდი. შეიძლება ითქვას. ბიბლიოთეკიდან იმ რეგიონის შესახებ დაწერილი წიგნების გამოტანა დავიწყე. გავრეკო აქედან-მეთქი. მერე ვიჯექი სახელოსნოში და გვიან ღამემდე ვკითხულობდი. სამოქალაქო ტანსაცმელი. ამიტომ მთარგმნელი დასჭირდებოდათ. დამხმარეებს გავუშვებდი. მუშაობას რომ მოვრჩებოდი. იმ წერილს დაწვავდა. წერილი ისე უნდა ყოფილიყო დაწერილი. ხაიმას გამოჩენის იმედი რომ დავკარგე. ვინ ვიყავი სინამდვილეში. ჰოდა. — მეუბნებოდნენ და ხან სიგარეტებს მჩუქნიდნენ. რუსული წესიერად არც მანუშაკამ იცოდა და არც სუსანა დეიდამ. ჩემი იქ ჩაყვანიდან სამი წლის თავზე. გავივლიდი. სუსანა დეიდა საფრთხეს თუ იგრძნობდა.

პატიმრებს ბანაკისაკენ მოერეკებოდნენ. იქ. — ცხვირზე რა დაგემართა? — ჰკითხა ახალმა პატიმარმა ძველს. სადაც ლიანდაგები გამორჩეულად ვიწრო რკალზე უხვევდნენ და მატარებლები სიჩქარეს ანელებდნენ. მაგრამ სამაგიეროდ. სამზარეულოში. ელექტროდენი ითიშებოდა. ცხოვრების ჩვეული რიტმი ირღვეოდა. ჯარისკაცების შიში არ მექნებოდა. გვიან ღამით კი. როგორც წესი. მეორე — ძველი. შემოდგომის ბოლოსათვის ამინდი ფუჭდებოდა. ერთი ახალი პატიმარი იყო. ერთმანეთი ძლივს იცნეს. ქარიშხლის დროს ეს არ იქნებოდა ადვილი. ის ხალათი კედელზე მეკიდა და რომ აცივდებოდა. სიბნელეში როგორ დამინახავდნენ? რისკი ბევრად უფრო ნაკლები იყო. სანამ დამიჭერდნენ. ტროკადერომ დამარტყა და გამიტეხაო. იქ ხომ ბუხრის ძირში დამალული ოქრო მეგულებოდა. ბარაკებში კეტავდნენ და დაცვას აძლიერებდნენ. საფრთხის შესახებ ადმინისტრაცია სინოპტიკოსებისაგან წინასწარ იგებდა და კარიერებზე მუშაობა ჩერდებოდა. ვიცვამდი და ისე ვმუშაობდი. როგორც კი განგაში გამოცხადდებოდა. თითქოს ჩემს ჯინზე ხდებოდა ასე. ერთ დღეს ტრამალებიდან დაძრული ქარიშხალი გადაუვლიდა ბანაკს. ძველ პატიმრებს უკვირდათ კლიმატის ასეთი ცვლილება. მეორემ შესაკეთებლად მოიტანა. რკინიგზა ბანაკიდან ორმოცდაორი კილომეტრით იყო დაშორებული. — იქნებ სხვა რამე მოვიფიქრო-მეთქი? 32 ერთ დღეს ჩემს სახელოსნოში ორი ქართველი შეხვდა ერთმანეთს. ელექტრონის მავთულებს დაწყვეტდა და ჰაერში ატაცებული ქვიშის კორიანტელი ცას დააბნელებდა.კონსერვებს და თურქმენულ თბილ ხალათს. ქარიშხალი არ ჩანდა. მაგრამ ისე გავიდა ის წელი და მერე მეორე და მესამე მიჰყვა. ასეთი გეგმა მქონდა. როგორ უნდა მეპოვა ის ადგილი. აბანოს შენობის უკან. შენობებს სახურავებს ახდიდა. — ათი წლის წინ. ვიცოდი. აბანოში და ცენტრალურ საქვაბეში ხანძრის გაჩენის შიშით ცეცხლს აქრობდნენ. — რატომო? . გავცდებოდი მავთულხლართებს და გეზს დასავლეთისაკენ ავიღებდი. ბოლოს ყოყმანი დავიწყე. ქარები იწყებდნენ ბერვას. სიტუაცია იძაბებოდა და ამით უნდა მესარგებლა. ღობეზე გადაძრომას შევეცდებოდი. გადავიდოდი რუსეთში და კრასნოდარისაკენ დავაწვებოდი. ერთს შეკეთებული ფეხსაცმელი უნდა წაეღო. კანალიზაციის ჭაში დავიმალებოდი.

არ იყო გამორიცხული. სანაცვლოდ კი არაფერს ითხოვდა. მათთან ახლოს მისვლას უბრალო პატიმრები ვერ ბედავდნენ. — ქუჩის კახპის გამოო. ბევრ საინტერესო ამბავს გაიგონებდი. ააა! — დააქნია თავი ახალმა პატიმარმა. რაც მომხდარა ამ ქვეყანაზე და ისიც. ყველაფერი იცოდნენ. დაუსჯელი არ დარჩებოდა. ის ერთი უპრეტენზიო. ქართველმა ებრაელებმა მოახერხეს და ისრაელის სახელმწიფოს ოცდაათი მილიონი დოლარი გადაუგზავნეს ომში დაღუპული მეომრების ოჯახების . არ გაჰკვირვებია. წამლებს რომ ამზადებდა. როგორც ამბობდნენ. შეეძლო. უმეტესობა უსინდისო და ნაძირალა იყო. რაც გაიგონა. მაგრამ მოშორებით თუ იჯექი მაგიდასთან და ცხვირი ჟურნალში გქონდა ჩაყოფილი. ზედმიწევნით წესიერი ქალი იყო. რომ იმ ქართველებმა იცოდნენ. განათლებულ პატიმრებთან ურთიერთობდნენ. თითქოს მათი ლაპარაკი არ მესმოდა და რა უნდა მექნა? წასვლისას ახალმა პატიმარმა ჰკითხა ძველს. ვინც უნდა ყოფილიყო. არავინ იცოდა. მუსიკოსები თუ მწერლები პატიმრებს შორის საკმაოდ იყვნენ. ადმინისტრაცია და აქტივისტები ამის საშუალებას არ აძლევდნენ. ბანაკში შვიდი თუ რვა კანონიერი ქურდი იყო. — უპასუხა იმან თავშეკავებული სიამაყით. იურისტები. იმ პერსონებს კანონიერ ქურდებთან კარგი დამოკიდებულება ჰქონდათ. რომ ვაკვირდებოდი. ძირითადად. რასაც დედამისზე ამბობდნენ. იმას. კვირაობით. თავიდან ტროკადერო იმით გახდა ცნობილი. რატომ იქცეოდა ასე. ხანდახან. კომენდანტსა და რეჟიმის უფროსს ფულს უხდიდნენ და ისინიც არ ეხებოდნენ. მაგრამ ბანაკის ცხოვრებაზე გავლენა არ ჰქონდათ. სიმართლესთან არაფერი საერთო არ ჰქონდა. ერთ კვირა საღამოს. მაშინ ჩემი იქ ჩაყვანიდან მეექვსე წელი სრულდებოდა. ასეთებს ტროკადერო დაუნდობლად უსწორდებოდა. ინჟინრები. რაც მომავალში აუცილებლად მოხდებოდა. ბიბლიოთეკის სამკითხველო დარბაზში იყრიდნენ თავს ფანჯარასთან და ათას რამეზე ლაპარაკობდნენ. ტროკადეროსათვის მიემართა და მოძალადე. ქურდებთან ერთადო. მთელი ცხოვრება აფთიაქში მუშაობდა და ერთ დღეს. რომ ქუჩის კახპებს იცავდა. მაგრამ ღირსეული პერსონებიც ერივნენ. რომელსაც სცემდნენ. ერთმა მოსკოველმა პროფესორმა ასეთი რამე თქვა: ათი წლის წინ. ფულს არ გადაუხდიდნენ ან წაართმევდნენ რამეს. — რომელ ბარაკში ცხოვრობო? — მეთოთხმეტე ბარაკში. თავის სამუშაო მაგიდასთან დალია სული. ეგვიპტესთან ომის დროს. კომუნისტური რეჟიმისადმი ზიზღი აერთიანებდათ. ნებისმიერ კახპას. ცოცხალი იყო თუ არა ტროკადერო. თავიანთ მომხრეებთან ერთად ცალკე ბარაკში ცხოვრობდნენ და გარეთ იშვიათად გამოდიოდნენ. თუნდაც ძაღლი. ექიმები. მუშაობას არ აიძულებდნენ. მაგრამ თავი ისე მეჭირა.

— ესეც ასე.დასახმარებლადო. ვეტყვი. იმ დროისათვის ეს იყო ყოვლად წარმოუდგენელი ამბავი. კარგი ლექსი იყო. ერთი ბოთლი ღვინო მიუტანა. ერთი მთვრალი მხატვრის ნათქვამი გამახსენდა. რა მაგრები ვართო. იქიდან ამერიკაში გადააგზავნეს და იმდენი მოახერხეს. თუ ქართველ ებრაელებზეა ლაპარაკი. წადი. — ასეთ რამეს თვითონ ებრაელები იგონებენ. ხუთი ასლი დაამზადეს და ქვეყნიდან გატანის ხუთი გეგმა შეიმუშავეს. ებრაელების პატრიოტული განცდების მსხვერპლი ვარ და კარგად ვიცი. მეხუთეს კვალი დაკარგეს. . რასაც ვამბობო. მიპატრონებდა. გამოვედი გარეთ. — მით უმეტეს. ის ამბავი კი თურმე ასე მომხდარა: მოაგროვეს ებრაელებმა ოცდაათი მილიონი დოლარი და დაწვეს. შენი დედაც და შენი სამშობლოსიც-მეთქი. — ეს ამბავი მე ჩემი ცოლისძმისაგან ვიცი. — გამხდარი. ჩემი თვალითა მაქვს ნანახი. კაკებემ ამის შესახებ იცოდა და ოთხი ასლი ადვილად იპოვეს. ვინმემ „კალაშნიკოვი“ რომ მომცეს და მითხრას. — ბატონებო. როცა მაქებენ და ტაშს მიკრავენ. აი. ხომ არ მივიდოდი და ვეტყოდი. ის ამბავი რომ არა. ზუსტად არ მახსოვს. მაგრამ მერე გაუჭირდათ. მაგრამ სანამ დაწვავდნენ. — თქვა ყველაზე ავტორიტეტულმა კანონიერმა ქურდმა. თუ რაღაც სარეზერვო ფონდმა. რომ ამერიკის ნაციონალურმა ბანკმა. გალოთდა და დარდს გადაჰყვა. თურმე რაში ყოფილა საქმე-მეთქი. ის დოლარები ძველი ნომრებით თავიდან დაბეჭდა და ისრაელის მთავრობას გადაუგზავნა. — როგორ არა გრცხვენიაო! — მერე წამოდგა და მთელი ხმით საქართველოზე ლექსის კითხვა დაიწყო. ბოლოს. მაგრამ ის პროფესორი თავისაზე იდგა. — მაგრამ ზღაპარს ჰგავსო. ტრაბახი ხომ ქართველების მოგონილიაო. მეორემ დაუმატა. ხალხმა ჭამა მიატოვა და უსმენდნენ. იქ სულ თორმეტი კაცი იყო და ამ ნათქვამმა ნახევარზე მეტი თავიდან სკეპტიკურად განაწყო. ჩამოვჯექი სკამზე და ჩავფიქრდი. ნახეთ. ერთმა ისიცა თქვა. როცა გაირკვა. — ეს ჩემგან. ასე რომ. ქიტიას დუქანში ქეიფობდა. ებრაელებმა ის ასლი ლენინგრადიდან მყვინთავების დახმარებით ფინეთში გაიტანეს. გრილოდა. რაც მოხდა. მხატვართან ერთად სუფრასთან პოეტი იჯდა. მე ახლა აქ არ ვიჯდებოდი. კაპიტნად ჩამოაქვეითეს და სამსახურიდან გამოაგდეს. ამასობაში. — შეიძლება. როგორ იწვოდა ცეცხლში ის დოლარები-მეთქი. სამშობლოს თავი შესწირეო. ქიტიაზე ისე იმოქმედა. ისიც მაგარი მთვრალი იყო და აღშფოთდა. მასეთ ტრაბახა ხალხს სად ნახავთ. კაცი კაკებეს გენერალი იყო და სწორედ მაგ საქმეს კურირებდა მოსკოვიდან. — მე სამშობლო მაშინ მიყვარს. ხუჭუჭთმიანი კაცი იყო. საბჭოთა კავშირი ისრაელის ერთ-ერთ ყველაზე სერიოზულ მტრად ითვლებოდა და ეგვიპტეს იარაღით ამარაგებდა. გვიანი შემოდგომა იყო. ყველა კუპიურა სათითაოდ ფირზე გადაიღეს. ასეც იყო.

დალიეთ. საავადმყოფოდან ახალი გამოსული ვიყავი. მაყურებლებად დარჩნენ. ის ამბავი რომ არა. ცოტანი იყვნენ. თბილ ლოგინში რომ ვიწექი და კუნაპეტ ღამეში არ მივყვებოდი ქარს. რომ შენც ნაძირალა ხარო. სამასი კაცი სამასზე. დაახლოებით. გავლურჯდი და სიცხე მომცა. ზურგზე მოკიდებული ჩანთით. ანუ აქტივისტებსა და ადმინისტრაციული წესებით ცხოვრების მომხრეებს. ჩემს სახელოსნოში პური. მაგრამ ვიღორე და მოვიწამლე. ყოველი შემთხვევისათვის. რას და როდის აპირებდნენ და ორი დღით ადრე. არ იყო ბევრი ფიქრი საჭირო. ქიტიამ მზარეულის დახმარებით ორივე გარეთ გაათრია. — ნაძირალა ხარო! — დაგეთანხმები. — შენ რომელიც უფრო მოგწონს. ორი დღე თითქმის უგონოდ ვიყავი. საკუთარი თავი მივატოვო-მეთქი. განძრევის თავი არ მქონდა და სწორედ მაშინ მოადგა ტრამალებიდან წამოსული ქარიშხალი ბანაკს. რომ გავიგე. გემო არ მომეწონა. თუ სინდისი გეყოფა და აღიარებ. ჩემ ირგვლივ საწოლებზე პატიმრები ხვრინავდნენ. რომ სადღაც შორს. ჩხუბი საღამოს შვიდ საათზე ათ ბარაკში ერთდროულად დაიწყო და მერე კლუბის წინ მოედანზე გაგრძელდა. ყველი. ის დაიჯერეო. ებრაელების პატრიოტული გრძნობების მისამართით ჩურჩულით ვიგინებოდი. მაგრამ ცოტა ხნის შემდეგ. კანონიერმა ქურდებმა ბანაკში გადატრიალება რომ მოაწყვეს. ძალები თანაბარი იყო. არადა. მესმოდა. როგორ აზანზარებდა დარაზულ დარაბებს და ბრაზი მახრჩობდა. — ოღონდ ერთი პირობით. იმ ღამეს დიდხანს არ დამეძინა. აღმოვაჩინე. — იმას სინდისი არ ეყო და ერთმანეთს გინება დაუწყეს. თავიდან რომ გავსინჯე. მე თითქმის სამი წელი ველოდი. ამისათვის სერიოზულად ემზადებოდნენ. ერთი კვირის მერე თევზის კონსერვი ვჭამე. — კმაყოფილი პოეტი მხატვარს მიუბრუნდა და დაუყვირა. მაგრამ არ იჩხუბოთო. პატიმრების უმრავლესობა ბრძოლაში არ ჩარეულა. სიგარეტები და ბოთლებით წყალი მოვიმარაგე. ჩემდა გასაკვირად. — ეს როგორ გამოძვრაო?! — უკვირდა ექიმს. — ასეთ დროს ერთი სიმართლე არ არსებობს. ხარჩოს საჭმელად თამაზამ დამპატიჟა. მერე თეფშების მტვრევაზე რომ გადავიდნენ. — რაშია საქმე? ისე არ მოხდეს. ასე. ხელები და სახე გამისივდა. მაგრამ აქტიურობით გამოირჩეოდნენ. — არ სწყენია მხატვარს. უნდა მოვრიდებოდი და რა მექნა. ბანაკის საავადმყოფოში დამაწვინეს. მოხდა ისე. ოფლი მასხამდა. შევწუხდი. ქართველები კანონიერ ქურდებს უჭერდნენ მხარს. არც მე ვიქნებოდი იქ. — მიპასუხა დაბეჯითებით. სხვა გზა არ მქონდა. — რომელი იყო მართალი-მეთქი? — ვკითხე ბრუტიან თამაზას. მერე დავიწყე გამოკეთება. მე ფული არ მქონდა. . კაი ბიჭები ებრძოდნენ ეგრეთ წოდებულ ბოზებს. გულის სიღრმეში კმაყოფილი ვიყავი.

თხუთმეტი კაცი იყო მკვდარი. რაში იყო საქმე: . ზამთრისათვის ყველა პატიმარს უნდა მიეღო ახალი დაბამბული ქურთუკი. ალყის გარეთ დარჩენილები რაღაც უცნაურად. მოთხოვნები კი ასეთი იყო: სამუშაო დრო არ უნდა ყოფილიყო რვა საათზე მეტი. — როგორც თვითონ აცხადებდნენ. ტაიგაში. რომ იმათ მეც მიმაყოლეს და აღმოსავლეთ ციმბირში. საყარაულო კოშკებზე ჯარისკაცები დაამატეს. ახლა კანონიერ ქურდებს შეეძლოთ გაფიცვის გამოცხადება. რომ წესრიგი ძალის გამოყენებით აღედგინათ. კარგი ბიჭები უკეთ იყვნენ ორგანიზებულები და უფრო მეტი თავგანწირვით იბრძოდნენ. ისინი დროდადრო ჰაერში ისროდნენ. რა ხდებოდა. სხვა ზომები არ მიუღიათ. ვინც კომენდატურის წინ ჯარისკაცების კოლონას ამოეფარა. პოულობდნენ და გათენებამდე განწირული ღრიალი და ბღავილი ისმოდა. ანუ ბოზები. ადმინისტრაციას სერიოზული პრობლემები შეექმნებოდა. გაზრდილიყო შაქრისა და ჩაის ულუფა. დასთანხმებოდნენ კანონიერი ქურდების მოთხოვნებს. ცალკე ბარაკებში გადანაწილდნენ და ხმას ვეღარ იღებდნენ. იმდენი ჯარისკაცი არ ჰყავდათ. თუ პატიმრები მუშაობაზე უარს იტყოდნენ. უმრავლესობა კმაყოფილი იყო მომხდარი ცვლილებებით. ვისი საქციელიც მიუღებელი იყო ქურდული მორალისათვის. მოწინააღმდეგეს თანდათან უკან დაახევინეს. ცოტა ხანში ალყაში მოქცეულებმა მოახერხეს ალყის გარღვევა და ისინიც გაიქცნენ. ფუფლუშნიკები და აქტივისტები. მოხდა ისე. დანარჩენებს მისდევდნენ და თავ-პირს ამტვრევდნენ. განუკითხაობა დამთავრდა. ეს იყო სულ. მერე ერთი ნაწილი ალყაში მოაქციეს. იმ მოლაპარაკებიდან ერთი თვის შემდეგ კანონიერი ქურდების უმრავლესობა და კაი ბიჭებიდან დაახლოებით ოცი კაცი სხვადასხვა ბანაკში დაფანტეს. ბევრი იყო დაჭრილი და დასახიჩრებული. — სამართლიანობისა და ღირსებისათვის. ქურდული კანონების მომხრეებმა გაიმარჯვეს და ბანაკში ცხოვრების წესი შეიცვალა. უცებ პატარ-პატარა ჯგუფებად დაიშალნენ და გაიქცნენ. პიდარასტები. ადმინისტრაციამ სასწრაფოდ შემოიყვანა ბანაკში კარაბინებით შეიარაღებული რაზმი და კომენდატურის შენობის წინ განალაგა. მოკლედ ის ხალხი. ახლა მოგიყვებით. ჩამშვებები. ხის ჭრაზე მიკრეს თავი. დილისათვის ყველაფერი დამთავრდა. უნდა აკრძალულიყო ზედამხედველებისა და აქტივისტების მიერ პატიმრების ცემა. იმათ ასე თუ ისე გაუმართლათ. მათთვის უნდა გამოეყოთ პალატა სავადმყოფოში საცხოვრებლად და დაედგათ ტელევიზორი. ბოლოს დამალულებს დაუწყეს ძებნა. მე სახელოსნოს ფანჯარასთან ვიდექი და იქიდან ვუყურებდი. ეს კატეგორიულად არ აწყობდათ და იძულებულნი იყვნენ. მომხდარი ამბის გამო გატარებული ღონისძიებების შემდეგ ბანაკში აუცილებლად უნდა დარჩენილიყო ორი კანონიერი ქურდი.

შეწყალების ან წლების დაკლების იმედი არ უნდა გქონოდა. 33 თვე-ნახევარი ვიყავი გზაში. მეჯღანეების სპეციფიკური დანა იყო. ზამთარში მდინარის გასარკულ ზედაპირზე საბარგო მანქანები მოძრაობდნენ. ბრიგადაში. დაახლოებით ოც ჰექტარზე იყო გაშენებული და ხუთ ზონად დაყოფილი. უტარო და კარგად გალესილი. გარე სამყაროსთან კავშირის ერთადერთი საშუალება მდინარე იყო. კარცერებში ყინავდნენ და აშიმშილებდნენ. არაფერს განსაკუთრებულს არ ველოდი. კომენდანტმა მითხრა: — შენისთანა წესიერი პატიმარი არა მყავს აქ. გამასამართლეს და სამი წელი დამიმატეს. იქ ექიმები იყვნენ. პატიმრები და ჯარისკაცები გადაჰყავდათ და პროდუქტებს ეზიდებოდნენ. თითოეულში ორმოცდაათამდე პატიმარი ირიცხებოდა. ადმინისტრაციაში უნდა განმეცხადებინა. განუკითხაობა იყო. ვიდრე აზიაში. — მაგრამ ამით არაფერი შეიცვალა. პატიმრებზე ნაწილდებოდა. გეგმას თუ არ შეასრულებდი. ბანაკი ტაიგის ბოლოში. უახლოესი რკინიგზა ტაიგის მეორე მხარეს. ეს გეგმა შიგნით. დაუდევრობის გამო არეულობისათვის ხელის შეწყობაში დამდეს ბრალი. რეზინისა და ბრეზენტის საჭრელი ოცი დანა მებარა. კანონი კანონიაო. — მე მოვპარე. პატიმრები იქაც ჯგუფებად იყვნენ გაერთიანებულები. ვინც დანა იხმარა. ისეც ხდებოდა. ეგ არაფერ შუაშიაო. თავიდან კი ვითვლიდი. . ასეთ პატიმრებს საბოტაჟისათვის ასამართლებდნენ და წლებს უმატებდნენ. მაგრამ მერე დავანებე თავი. ფეხსაცმელების შემკეთებელი საამქროს ნომერი. კი თქვა. მანქანის გზა არ არსებობდა. თუ რამდენი ხე უნდა მოეჭრათ და გაესხიპათ. ბანაკიდან ორი ათასი კილომეტრის იქით იწყებოდა. სამდინარო გემით მივადექი ახალ საპატიმრო ბანაკს. სულ უბრალო მიზეზის გამო სჯიდნენ. იმ ოციდან ერთიც რომ გატეხილიყო ან დაკარგულიყო. სპეციალურ შენობაში ჰყავდათ ჩაკეტილები და ახლოს არავის არ აკარებდნენ. ერთმა დაჭრილმა ზემდეგმა კომენდატურის შენობას რომ მიაღწია და ჯარისკაცების წინ ჩაიკეცა. ბრიგადებს გეგმა ჰქონდათ დაწესებული. ას ორმოცდაათ პატიმართან ერთად. კანონიერი ქურდები ცალკე. ასეთი რამე მოხდა. ძლიერები სუსტებს ჩაგრავდნენ. წესით. ის დანა მერე გამომძიებლებს გადასცეს. გასინჯეს და დიდი დანა გამოუღეს მუცლიდან. მაგრამ რას იზამ. იქ გაცილებით უფრო მკაცრად ექცეოდნენ პატიმრებს. ზედ ციფრი 7 იყო ამოტვიფრული. ორი სატრანზიტო იზოლატორი გამოვიცვალე და ბოლოს. ჩხუბი ახალი დაწყებული იყო. ზონები ბრიგადებად იყო დაყოფილი. სიფრთხილე მოვადუნე და აი.

— ის ფურცელი მერე სულ გულისჯიბეში ედო. თხუთმეტი წლის იქნება. თვალები გაუბრწყინდა. ბოლომდე არ დაიწვაო. ასე გრძელდებოდა მთელი ხუთი თვის განმავლობაში. ყოველ სამ თვეში ერთხელ სწერდა წერილს ბავშვთა სახლის დირექტორს. ალბათ ცოცხლებში აღარც მთვლიდა და თუ ვინმე კარგ ადამიანს შეხვდებოდა. . — პატარა გოგო მყავსო. — მითხრა. კიდემომწვარი ფოტოსურათი ჰქონდა. — მე დედა მყავს ქართველი. რომ გავალ. — იცოდე. საწოლთან მქონდა გაკრული. რომ დამიჭირეს. არ იყო გამორიცხული. ცხვირ-პირს დავუმტვრევო. ტივების რიგს ბოლო არ უჩანდა. ერთადერთი გაყვითლებული. ერთხელ მკითხა. სანამ ისევ არ აცივდებოდა. ჩემ გვერდით ერთ რუსს ჰქონდა საწოლი მიჩენილი. მივეხმარები. მერვე წელი იწურებოდა. ხშირად იძახი მაგ სახელსო. იმ ტივებს პატარა გემები ბუქსირით მიაცურებდნენ. მაგრამ ის არ პასუხობდა და ეს იმუქრებოდა. ცხოვრებაში ფეხზე კარგად რომ დადგესო. კარგად გამომივიდა. ამიტომ ახლა ბავშვთა სახლშია. გაიყინებოდა მდინარე და ნაპირზე მორების დაგროვებას იწყებდნენ. — კიდევ რას ვიძახი-მეთქი? — მგონი. მუშაობითაც ერთად ვმუშაობდით. მანუშაკა კი ჩემი საცოლე იყო. რა იყო ზედ გამოსახული. საღამოს ტყიდან რომ დავბრუნდით. — მანუშაკა ვინ არისო? — ეგ სახელი საიდან მოიტანე-მეთქი? — ღამით რომ გძინავს. — ცოლი მშობიარობას გადაჰყვა. სურათი გამოვართვი და რვეულის ფურცელზე გადავხატე. რომ სიმართლე ვუთხარი. დანახშირებული კედლები დაგვხვდა. ქართულად ლაპარაკობო. რომ დახედა. — რომ ვნახავ. თავს არ დავზოგავ. ბავშვის ამბები აინტერესებდა. ყინული რომ საბოლოოდ გადნებოდა. ძლივს გაარჩევდი. რაც არაფერი იცოდა მანუშაკამ ჩემ შესახებ. კიდევ კარგი. — ბარაკში გაჩენილი ხანძრის დროს დაზიანდა. მივადგებოდით ხეს და ერთი მხრიდან ის უხათქუნებდა ნაჯახს. ზემოდან თუ გახედავდი. მეორე მხრიდან — მე. ზამთრის განმავლობაში დამზადებულ მორებს წყალში ყრიდნენ და უზარმაზარ ტივებად კრავდნენ. ამას არ დაგივიწყებო. რატომ უნდა ეთქვა უარი ოჯახის შექმნაზე?! — ნეტა როგორ არის? რა უჭირს ან რა ულხინს? რა ხდება მის თავს-მეთქი? — ვდარდობდი. მერე გათხოვდა-მეთქი.

განსაკუთრებით მაშინ. მუდმივმა დაძაბულობამ დამღალა და თითქოს მოვეშვი. თავს თითქმის მშვიდად ვგრძნობდი. კიდევ საკითხავი იყო. — მაგრამ სადღაც შორს. საბურავებს ჩექმების შესაკეთებელ მასალად ვხმარობდით. არის. იდგა და საბჭოთა კავშირის ჰიმნს მღეროდა. ბუხრის ძირში ჩამარხული ოქრო მახსენდებოდა. თუ მართლა არსებობ. ბარემ მოვითმენ და მშვიდობიანად გავაჯვამ აქედან-მეთქი. აღმოვაჩინე. სამი მეჯღანე ვიყავით და იმ ორს აშკარად ვჯობდი. მაგრამ დავიწყებულისა და გაუცხოებულის მიმართ. ბრიდავდნენ. საქმე ამის იქით არ წასულა. სანამ გვამი ბოლომდე არ დალპებოდა და შიშველი ძვლები არ გამოჩნდებოდა. გაქცეულებს სპეცრაზმელები მისდევდნენ გერმანული ნაგაზებით და თუ დაეწეოდნენ. გაზაფხულის ბოლოსათვის. მაშინ მოვახერხე იმ ჩემი მეგობარი რუსის დამხმარე მუშად გადმოყვანა. ტაიგასთან პირისპირ დარჩენილ პატიმარს მგლები და დათვები თუ არ შეჭამდნენ. ვითომც არაფერი. არ მარხავდნენ. დამიბარეს კომენდატურაში. გაქცევა იყოს თავის მიტოვება-მეთქი. გადარჩენის შანსი თითქმის არ ჰქონდა. — რაც არის. უმეტესობა შეჩვეული იყო იმ სანახაობას და კოლონა რომ ჩაივლიდა. კმაყოფილი იყო. ჩემდა გასაკვირად. — იჯდა დაბალ სკამზე და აღნიშნული ზომების მიხედვით ჭრიდა მანქანის ძველ საბურავებს. და ჩავიქნიე ხელი. გულის სიღრმეში. თან იმდენი წლის განმავლობაში ბოლობოლო შევეჩვიე პატიმრის ცხოვრებას და ერთ დღეს. რომ მავთულხლართებში დენი არ გადიოდა. სიცილსაც კი გაიგონებდი. ვინც დაინახა. ოღონდ იმ განსხვავებით. რას ერჩი ამ შენს გაჩენილ ადამიანებს-მეთქი? — გავიფიქრე. ღობის იქით ტაიგა იწყებოდა. მაგრამ სულ ეს იყო. შიმშილი მოუღებდა ბოლოს. ასაკით ორივე ჩემზე უფროსი იყო და ჩემი შურდათ. ანდა იქ. რომ კომენდანტურის თანამშრომლები თავიანთ ფეხსაცმელებს მარტო მე მანდობდნენ შესაკეთებლად. ერთი ექვსი თვის მერე ჭკუიდან შეირყა. საფრთხე არ ჩანდა. თითქმის ყველას გაეცინა. როგორც ამბობდნენ. სულ შარზე იყვნენ. . — სად ტყეში ნაჯახის ქნევა და სად აქ სითბოში ჯდომაო. — ღმერთო. ასე რომ. კლუბის წინ გატიტვლდა და საკუთარი ყვერები და ასო დიდი ლურსმნებით არყის ხეზე მიაჭედა. რომ თავისუფლებაზე ფიქრი გაუცნობიერებელ შიშს მგვრიდა. — ახლა შეიძლება. იქაც. თოვლი საბოლოოდ რომ გადნებოდა. გაქცევა რამდენად ღირდა. როცა მანუშაკაზე დარდი შემომაწვებოდა. კრასნოდარში. როგორც სხვაგან. ფეხსაცმელების შემკეთებელ სახელოსნოში ადგილი გათავისუფლდა. ჩემი იქ ჩაყვანიდან ორი წლის თავზე. იმ დროისათვის სასჯელის ნახევარზე მეტი მოხდილი მქონდა. მაგრამ. მაგრამ ჩემზე ცუდად იმოქმედა. კარაბინიანი ჯარისკაცები იდგნენ. შიშს რაღაც ძალიან მნიშვნელოვანის. მერე გვამებს მოიტანდნენ და ბანაკის გასასვლელში დაყრიდნენ. ამ ყველაფრის მიუხედავად. გამესაუბრნენ და ძველ ხელობას დავუბრუნდი. გაქცევის სურვილი დროდადრო მაინც იფეთქებდა. სამაგიეროდ. გაქცევები იწყებოდა. — თითქოს ვიმართლებდი თავს. ღობეს ორივე მხრიდან მავთულხლართები მიუყვებოდა. საყარაულო კოშკებზე. მალე ისე წავიდა საქმე.

ჩვენი ბანაკიდან არ უნდა ყოფილიყო შორს. . ასე რომ. არავითარი განსაკუთრებული ღირებულება არ გაგვაჩნდა. ასტრონომიაზე დაწერილი წიგნების კითხვა დავიწყე. საამქროში სამუშაოდ თითქმის აღარ ცხადდებოდა. — ადმინისტრაციის თანამშრომლები მორიდებით. თითქმის პატივისცემით ექცეოდნენ. მარტო აღმოსავლეთ ციმბირის შესახებ ოცდაათზე მეტი წიგნი წავიკითხე. მაგრამ განსაკუთრებით იმან დამაფიქრა. სადაც ჩამოვარდა. თუ კარგი ამინდი იყო. კანონიერ ქურდებს არ ცნობდა. ყველაფერი დამთავრდებოდა. რომ თურმე ამის რეალური საფრთხე არსებობდა. შემოდგომის ერთ კვირადღეს. ის ცნობილი კრიმინალური ავტორიტეტი იყო და საყოველთაო ინტერესს იწვევდა. მაგრამ ყველაზე უფრო ტუნგუსის მეტეორიტის შესახებ დაწერილმა სქელმა წიგნმა დამაინტერესა. მაგრამ იმ დროისათვის უკვე ვარსკვლავების მიხედვით თავისუფლად შემეძლო ნებისმიერი მიმართულებით გზის გაკვლევა. ერმაკის ციმბირში ლაშქრობით კი მართლა გაკვირვებული დავრჩი. მაგრამ ერთი პატიმარი ცხოვრობდა ჩვენთან. ბარაკში. ამის გამო მეორე მეჯღანესთან უსიამოვნება მომივიდა. ძალიან მალე შემოიკრიბა ირგვლივ თავზეხელაღებული პატიმრები და ბანაკში ერთ-ერთი ყველაზე ანგარიშგასაწევი დაჯგუფება შექმნა. თუ გავქრებოდით. თითქმის მთელი ორი წელი ვიყავი ამ საქმით გატაცებული და ბოლოს აღმოვაჩინე. არავინ იცის. მოახერხა და მის ბარაკში გადავიდა საცხოვრებლად. ანუ ადამიანს. გათენებამდე ვიდექით გარეთ ეზოში და ვარსკვლავებით მოჭედილ ცას ვაკვირდებოდით. ამით არაფერი შეიცვლებოდა. წინასწარ რა მოხდება. მათ შორის ჩემმა მეგობარმა რუსმა