Tangon Do Rungus

Sid Daerah Kudat

Inanu sid saralom di toun 1956~1980

T.A. Forschner
Umpatod.
Buuk diti nendukut om nompon it akopiro ongo tangon dit
ongo Rungus sid daerah kudat it ongo tangon diti inanu sid
saralom di toun 1956 sampai 1980. Iti buuk tangon diti amai
Forschner o minonurat di hiza di kakali-po yosido gumama sid
sabah. Agazo ponorima kasih kumaa sid di amai Forschner tu
yosido nakadapat mongontok ditokou patahu dit ongo tangon aki-
odu toku di kodori.

Disunting di Hans Angels Jesrin

Manuskrip di Amai T.A. Forschner

TANGON AKI-ODU
1
TOKOU
Pogihiman dit ongotangon
I tambang om i kambing om it orimau
I tangon di palanuk om i kogiu
I tangon di minirumpak do gobuk om i kolibambang
I kara om i sonit
I Kurudong
I Nunuk Aragang
I Tangon dit Usan-usan om i Sarip
I Sonit om i Mondou
I Yuruk-kuruk mogihim do lias
I Gulabatu
I Borot Lovong
I Ligun
I tangon di vogok
I minagasu it anak vagu
It ombolog puhu
I palanuk om i raja om i Obunavas
I tangon di Mongkig di minodiuk
I raja Molimbonog om i Kamuliang Banog
I kavazao do parai
I Sorinit
I Sunsulit om i Kidod
I Pirizok om i Purakok
I turu it ongoondu
I Montoburui
It inuvung
I langa om it anak vagu
I minirogop i gipa om i kokou
I monggis binilai

TANGON AKI-ODU
2
TOKOU
Pogihiman dit ongotangon
It ongohinatus
I hatus it angaanak
I Kolobituko
I Luvang Tungkia
It anak vagu om it inuvung
I Igot-liou
I turu it angaanak vagu
I Utut-utut
I Gungguripa
It anak vagu di mogihim do balang
I dato om i buazo
Tangon dit anak vagu do minozo di sarip minonikaji
Tuturan kodori
I Linusuvon it Pomogunan
It asu
Biano kasaap di kodori

TANGON AKI-ODU
3
TOKOU
I tambang om i kambing om it orimau
Varo-po i tambang dino manau-panau sid isan do tagad.
Manja inot orimau dino nga manau-panaui sinod isan do tagad.
Manjadi miringuvab inot orimau. Iti tambang nga miringuvabi.
O-hai, ka dit orimau, O-hai, ka di tambang. Korongou-nopo dit
orimau do miring uvab iti tambang, banalko asana sampai boros
dit orimau, Nokokuro ka Adambang, tu monusui-ko dohon
miringuvab? ka dit orimau om kinamai-no mongogusa iti
tambang, om i tambang, nga kinam-no, tumangkus, tu mogidu-
no. Alaid-no tumangkus iti tambang, nokorikot-no sid natad do
sulap, dot ino sulap dino, varo kambing sino, tu azam dit Anak
Vagu. Manjadi kemot-nopo di kambing do mangkustangkus i
tambang, duatoi do nokokuro, tu tumangkus. Boros di tambang,
Tumangkusoku diti, tu gusaon-oku dot orimau, ka di tambang.
Boros di kambing, Kada ikorosi, gamko siti-ko dohon, tu
tabangan-ku i ikau, ka di kambing. Manjadi minintoron-no i
tambang dino sampai nokorikot it orimau. Manjadi nokorikot-po
it orimau dino, pomoros-no dot, Nokokuro-ka, Adambing, tu
onuvon-nu ino tambang-ku, ka dit orimau. Boros di kambing,
Nokokuro, tu retan ko dikau do tambang, dot dohon do tambang
iti, azam-ku ong iti tambang diti, ka di kambing. Boros dit orimau,
Amu, dohon dino, alaid-ku-no pigugusa ino, ka dit orimau. Boros
di kambing, Banalko dohon, ka. Alaid-ku-no piaazam iti, ka di
kambing. Bang amu-ko kasip, nga ikau dino nga azamon-kui, tu
ipongoduvo-ku dit azam-ku dot orimau, ka di kambing.

Boros dit orimau, Nokokuro, tu baiko ikau om kapangazam

dot orimau, ka dit orimau. Boros di kambing, bang amu-ko kasip
do kiazam-oku dot orimau, nga imatai tokou silod pinosuvangan-

TANGON AKI-ODU
4
TOKOU
ku, ka di kambing. Om pigagazad-no kumaa sid talaga dot
aralom-po o oliou-po. Nokorikot-po siri, boros di kambing, Ba,
Orimau, bang amu-ko kasip ng imatai-no sinod rinuvang do
kandang-ku inot orimau-ku. Bang kosuvang-ko-no dara,ikau dino
nga koduvo-no, ka di kambing om molungungo-no it orimau dino
sid rinuvang do talaga, nga banal-banal-ko varot emot dau dot
orimau sid rinuvang, tu it ondig-ondig dau.

Kemot-imot-po dit orimau, Atok, azam-oku-no diti, ka dit

orimau om kinam-kinam-no tumangkus, nga suvai-ko minintoron
ong nokemot do kara. Manjadi kemot-po di kara, Nokokuro-ko
Orimau, tu tumangkus-ko? ka di kara. Boros dit orimau, Azamon-
oku di kambing, tu ipongoduvo dit azam dau dot orimau sid
rinuvang do talaga, ka dit orimau. Boros di kara, Okonko orimau
iri, baiko it ondig-ondig-nu iri, ka di kara. Ino-pogi miguli kito
sori om patazo-to i kambing, ka di kara.

TANGON AKI-ODU
5
TOKOU
 Manjadi miniguli-no it orimau dino om i kara dino nga
kinumogos-no sid iku dot orimau, tu Malan-oku mamanau, ka di
kara. Manjadi minsosomok-ogi it orimau dino om emot-no di
kambing, nemot-po di kambing it orimau om kinam-no
momunsangal i kambing dino, nga tongirad do lingkut i tana dot
osukab di tondukon dau. Kemot-imot-po di orimau i iadino, nga
kinam tumangkus mogidu, tu Amu atangkaan ong iadino o
kahakang, ka dit orimau. Nga ino-po kara sinod iku dau dino, nga
minatai-no, tu kazai mahid-ahid sid govuton.
Manjadi it Anak Vagu dino mangaladtak do parai it imot dit
orimau i tondukon di kambing, baiko kurulu do parai it iada dit

TANGON AKI-ODU
6
TOKOU
Anak Vagu sid panahambai do sulap. Manjadi olungung it Anak
Vagu sid panahambai do sulap do varo tambang siri onuvo-no dit
Anak Vagu it bilok dau om tokono-no it tambang, nga minatai
banal. Manjadi iadno dino ong i tangon do tambang, minataii-
minatai i sondot do tambang.

TANGON AKI-ODU
7
TOKOU
I tangon di palanuk om i kogiu.
Varo-po i tongonon-ku dino i palanuk om i kogiu. Manjadi i
hiza diri tumutud do tagad sampai otuvong-ogi i pomogunan
natakapan di lisun it adau. Manjadi iti palanuk manaupanau sid
somok di tinutudan i tagad. Amu songkuro nosomungan di
palanuk i kogiu.Manjadi boros di palanuk, Ade Odogiu, iti biano
banal-ko osusa, tu a-nu emot iti bogizuvon iti pomogunan. Imatai-
pogi sinod kotonobon nga otuvong-ogi, ka di palanuk. Manjadi
boros di kogiu, Kuran-no ong ino iadino? tu otilib kito diti, ong
kotongus ino barat dot ologod, ka di kogiu. Boros di palanuk,
Bang iadino, osuhul-no ong tulungaioku dot pomunduk dino
ongosogo pambalado-oku sinod puun do monggis, ka di palanuk.
Boros di kogiu, Bang ikau dino, tu opodok, amu-ko otilib. Bang
ioku, tu agazo, tantu otilib-oku. Osuhul-no ong ioku ot pambalado
sinod puun do monggis, ka di kogiu. Boros di palanuk, Amu, tu
ikau-nopo dino ahakang. Kumavid-ko sid ongokazu, nga amu
koviliu-ko, tu ahakang-ko. Ioku-nopo, tu okugui, tantu otilib-oku,
ka di palanuk. Boros do kogiu, Amu iadino, inoi nga ioku o
pambalado, tu agazo, tu obintilib, ong agazo, ka di kogiu. Na
kinam-no miboros di palanuk om i kogiu dino, notori i palanuk,
ong alaid-no. Boros di palanuk, Bang ino iadino-bo, kuozon-po.
Mogihim-okui dot ulun vokon dot pokitulungan-ku
mangambalad dohon, ino-pogi pomunduk-no dinot ongosogo
dino om okuto-no sid puun do monggis, ka dino palanuk. Manjadi
pomunduk-no i kogiu dot ongosogo om okuto-no sid puun do
monggis om sumirio-no iosido. Boros di palanuk, Bang iadino,
sino-ko-nod puun do monggis, tu iambalud-to-no ikau, ka di
palanuk. Na rumikoto-no i kogiu sid puun do monggis om
gumobuo-no om pambalado-no di palanuk sampai navi inuntunan

TANGON AKI-ODU
8
TOKOU
di sogo i novonduk di kogiu. Navi-po, notopuan ino kogiu dino
dot insanko pompod dot unturu nga aso-no kotulai, notopuan-no
kavi dot ongosogo gama di palanuk mangambalad.

Manjadi nopongo-po i palanuk pambalad di kogiu sid puun

do monggis, pogidu-no iosido sampai minong-irak-no dot,
Oruvan. ko-no, Odogiu, ka, tu okonko bogizuvon iti, baiko lisun
dot tumutud do tagad i riniba, ka. Nga baiko titiim-oku dikau, tu
ahakang-ko banal, ka dino palanuk. Bang ikau dino, tu iadino
kahakang, okuro ong iadino ogumu ot sogo dino, nga oputut-nu
kavi, ka. Manjadi tipongimot-oku di kahakang-nu, ka dino
palanuk. Boros di kogiu, Ikau-no Adalanuk o banalko araat. Elo-
ko mangakal dohon. Nga kada-po, ka dino kogiu om kinam-

TANGON AKI-ODU
9
TOKOU
kinam moguhod i kogiu nga nongo-putut i sogo. Na ino palanuk
dino tiumang-kus-no, tu rumosi dot patazon dino kogiu iosido.

Na kinam midu ino palanuk dino om i kogiu, nga naka-labus-

no, kinamai-no mogihim ino palanuk. Na okonko milod
ahajangan dau, tu banal-ko siumusut ino palanuk. Alaidno
manau-panau i palanuk dino, nokemot-no iosido dot povudukut o
lobpung. Kemot-po di palanuk, doromozo om tumimpak-ogi sid
inuntunan di lopung om modopo-no iosido. Manjadi ino kogiu
dino okonko engkod mogihim ong okonko emot dau, tu banalko
nakasana di nakambalad iosido sid puun do monggis. Manjadi
alaid-no diri mogihim i kogiu di palanuk, nahajangan-no dot
osodu-po otimpan-no dau dot mimpak-timpak sid purun di

TANGON AKI-ODU
10
TOKOU
timpak do lopung. Boros di kogiu, Hodi-ko Adalanuk. Nga kada-
po. Asabak-ko ong korikot-oku-no, ka di kogiu. Nga ong it osodu-
po i kogiu minsanko humangog i palanuk nga amu, posimozooni
i kogiu. Bang it osomok-no i kogiu, boros di palanuk, Odogiu,
monguro-ko dino? tu ino boroson-nu dino amu-ku ohorotizan. Tu
ioku diti okonko nokedu-idu siti. Tu antad-po dit opodok sampai-
no biano amu-no laid insan-oku dot kopirimpanau do siombo-
siombo, inoi nga sisiti-oku, tu mananggom-oku di hogkos di aki.
Tu humungot i aki, ong kedu-idu-oku-no, tu, Takahon dot ulun,
ka di aki, dot ino-ogi ikau nga retan-nu ko ioku o minangambalad
dikau sid puun dot monggis, asot andaman-ku dino, ka dino
palanuk. Boros di kogiu, iadko-no dino, Tu ima sori nga retan-nu
dot bogizuvon. Ino-po dino nga a-ku elaan nunu o boroson-nu

TANGON AKI-ODU
11
TOKOU
dino, ka di kogiu. Na boros di palanuk, A-ku-no elaan momoros
ong iadino, tu isot elaan-ku ong ioku, banalko sisiti-oku laid antad
dit opodok-oku-po.

Ong ino boroson-nu dino a-ku ohorotizan, a-ku elaan, ka di

palanuk. Amu, ka di kogiu, okonko a-ku otutunan ikau, ka. Tu,
buris-ko, ka. Boros di palanuk, Aso pogintutunan ong buris, tu
ong dahai do bansa enizo palanuk dot buris kavi, ka dino palanuk.
Na boros di kogiu, Banal-no om buris, topot ikau-no iri, tu
otutunan-ku banal, ka di kogiu. Odogiu, ka di palanuk, bang
iadino boros-ku amu-koi mangasip nga ombo-no kekau ong
manahaja-ko-no dot ulun, ka di palanuk om kinam-no midahava-
midahava, nga notori i kogiu ong alaid-no.
Na boros di kogiu, Bang ino iadino, tu amu nakapanau-
panau-ko, ka di kogiu, om sukul ong banalko okonko ikau, ka,
sampai-no inot ong tomodon-nu pentoron-ko siti nga mananggom
dinot hogkos di aki-nu, okon-poko nunu boroson-ku, ka di kogiu.
Engin-oku dara mimot dinot hogkos di aki-nu, ka. Ai, atok, ka di
palanuk, Banal dara-bo ino, Odogiu, ka. Nga kasalaan-ka-nopo,
a-ku atamaan dot varot ulun do kovoli, ka. Tu ino ong ohizaan dot
mimot-ko om korikot i aki, ka, siombo ot okonko ioku ot oduhon,
ka di palanuk. Na kinam gumorot-gumorot i kogiu, tu banalko
engin mimot di hogkos, na boros di palanuk, Ong iadino, sukul
om kedu-oku-po, ong banal-noko ogorot-ko, nga atagi, ka. Topot
peduo-oku-po, tu banal-noko oruol i ginavo-ku dino, ong mad
ungkozuton-nu ino hogkos dot okonko kedu-oku-po, ka di
palanuk, tu amu-oku engine dot imata-imatan-ku dot ungkozuton
i hogkos di aki dino, dot ioku-ogi kondiri nga ainsan-ku
ungkozuto, bai ulun vokon, ka di palanuk. Na boros di kogiu,

TANGON AKI-ODU
12
TOKOU
Bang iadino, pogidu-no, ong sukul om koho-ko, ong kedu-ko-no,
ka di kogiu. Na boros di palanuk, Bang iadino, iduan-ku dot
ongoiso ot ulun mongumo, na tavahanan-to-no ikau om
ungkozuton-nu-no, ka. Ai, iadnobo dino, ka di kogiu.

Na pogidu-no i palanuk dot nokedu-po ongoiso-not ulun

mongumo diri, na tavahanai-no di palanuk i kogiu dot, ngkozuto-
no, tu osodu-oku-no, ka di palanuk. Na ingkakat-no i kogiu dino
om rikoto-no i lobpung om mad ungkozutoi dot iadko it kopong-
ungkozutan dot hogkos banal. Kopuriman-rimanai-po do lobpung
dot varot kinumavid dau, kinamkinamai-po tuminduk ino kogiu
om kinam tumabid. Nga notopuan-no vagu i kogiu, tu it inan, it
avak, liou, nga notobidan kavi dit lopung. Atok, ka di kogiu, i
Adalanuk-no ot araat, ka, Lopung bala iti, ka, retan di Adalanuk
ko hokos di aki dau, ka. Om kinamkinam moguhod i kogiu,
kinamai momutut i lopung dino, nga nopututi dau, tu banalko
ahakang i kogiu. Na orukung-no iosido, tu it ongotikagang nga
varo notipu, kopihot di lobpung tumabid. na nakalabus-po i kogiu
dino om i lobpung, nga minatai-no, pamanauno vagu do modihim
di palanuk, tu ka di kogiu, Bang biano om emot-ku i Adalanuk,
asabak-no, tu patazon-ku, ka di kogiu.
Na ino palanuk dino minodihim-no vagu dot susuton dau.
Alaid-no manau-panau diri, nakahajang-no dot vinalai do surun
dot mirad do panding kagazo, dot bai a-kosondotsid tana minit-
ginit it vinalai do surun. Na i kogiu manau-panau modihim di
palanuk, alaid-no nemot-no dau i palanuk di moub-loub. Boros di
kogiu, Hodi-ko-no vagu, Adalanuk, ka, Ikau-no vagu iri, ka. Na
ino palanuk dino olungui-no, tu banalko sumamba dinot kogiu.
Boros di palanuk, Nunu-no ino boroson-nu dino? ka, tu a-ku

TANGON AKI-ODU
13
TOKOU
ohorotizan, ka. Boros di kogiu, Iadko-no dino. ka, Retan-nu-ko a-
ohorotizan-nu, ka, dot it insani, nga iadino i boros-nu, ka. Na
patazon tekau ong biano ka, Tu banal-ma-ko nasansara-oku di
lobpung, ka. Boros di palanuk, Pongining-po, Odogiu, ka, tu
ioku-ma diti, ka, antad dit opodok-po, sampai biano, ka, siti-oku-
no siti, ka. Tu sinuhu-oku di aki manganggom dino java dau, ka.
Ino-ogi om korikot-ko siti, Na patazon-oku dikau, ka, Amu atag
ino iadino, ka di palanuk. Boros di kogiu, Iadno dino it akal-nu,
ka, tu it insani, nga retan-nu ko hokos di aki-nu, ka; Ino-no dino
retan-nu ko java, ka. Boroson-ku-bo, Odogiu, ka di palanuk, tu
java ong iti diti, ka. Inot ong lobpung kanu dino, a-ku elaan ino,
ka. Ikaunobo iri, ka di kogiu, tu buris-ko, ka.

Topot boros dino palanuk, Asot boros-nu ong buris, tu

sokoviai ong palanuk enizo buris. Manjadi buris-nopo nga ioku-
no, aso-no patut ong ino dino, ka di palanuk. Boros di kogiu, Bang
ino-bo iadino, tu okonko elaan-kekau, nga engin-oku monuntung
dinot java di aki-nu, ka. Boros di palanuk, Ong inot iadino,
Odogiu, ka, mokimahap-oku dikau, ka, tu bang orongou-ku inot
uni dino java dino, ka, i aki-ogi nga okonko sino-po, ka, siombo
dot a-oruol i ginavo-ku? ka. Manjadi nga korikot-ko siti, nga
tuntungon-nu ka, na amuoku, ka di palanuk. Boros di kogiu, Bang
iadino, tu a-ku potuntung, ka, Pisoson tekau, ka, irason tekau ino,
ka di kogiu. Na ong ino iadino, ka di palanuk, Tu banalko engin-
ko, ka, na pedu-oku-po, ka. Tu banalnoko oruol i ginavo-ku dino,
ka. Boros di kogiu, Bang ino-bo iadino, ka, na pogidu-no, ka.

Na pogidu-no i palanuk dot ongoisot ulun mongumo it

pinogiduan om tavahanai-no inot kogiu dot, Tuntungo-no,
nokedu-oku-no, ka dino palanuk. Panganu-no i kogiu do kazu om

TANGON AKI-ODU
14
TOKOU
bambang-bambango-po inot vinalai do surun om kohuzas-no
sampai kinam-kinamai sumingot i kogiu, nahadan ino kogiu.
Ingkod-ingkadai-no dit ongosurun moningot ong nahadan ino
kogiu dino.

Na nogulian-po i kogiu, Ai, adok, ka di kogiu, i Adalanuk-no

ot araat, ka, Intolu-no it sansara-ku diti, ka, Akalan-oku-nopo, ka.
Nga ihimo-ku-po vagu i Adalanuk, ka di kogiu, banal-ma-ko
araat, ka di kogiu. Om pamanau-no ino kogiu modihim. Na ino
palanuk dino kinumaa-no sid timbang dot olungan. Na nokorikot-
no sid olungan, nemot ino buhazo do modop-odop do banalko
agazo. Nemot-po di palanuk, doromozo om tumimpak-no sid ulu
di buhazo. Na i buhazo okonko noposik. Na ino kogiu dino
okonko engkod-ingkod modihim di palanuk, dot alaid-no diri
notimpan-no dau dot mimpaktimpak i palanuk sid ulu di buhazo.
Boros di kogiu, Ikau-no iri i Adalanuk, ka. Nga asabak-ko-no ong
biano, ka. Na inot palanuk dino olungui-no, tu banalko rumosi di
kogiu sampai boros di palanuk, Kada-no kirad dino, Odogiu, ka,
tu ioku ma diti, ka, ainsan do kedu siti, ka. Antad dot opodok-ku,
nga siti-oku-no siti, tu mananggom-oku di sundatang di aki-ku,
ka. Boros di kogiu, Ino-no ong ikau dino, ka. Varot
tatanggamannu, ka. Tu baiko ipanansara dohon, ka. Otutunan-ku
kagi banal ikau, tu ino buris-ko, ka di kogiu. Boros di palanuk,
Aso iado-nu dino, ka. Tu sokoviai ong palanuk nga enizo do
buris, ka. Manjadi nga buris-nopo nga ioku-no, ka, Amu apatut
ong ino dino, ka. Tu banal-banal ong ioku diti-ko, a-insan kedu,
tu humungot i aki, ong iduan-ku iti sundatang dau, ka om kinam-
no miboros di palanuk om i kogiu.

TANGON AKI-ODU
15
TOKOU
Boros di kogiu, Bang ino iadino, tu okon bala kekau, ka, engin-
oku dara monundatang dino sundatang-nu, ka, i sundatang di aki-
nu, ka di kogiu. Boros di palanuk, Mokimahap-oku dikau, ka, tu
a-insan kosundatang iti, ka. Na boros di kogiu, Banal-no om a-
insan kosundatang, nga ioku ot engin monundatang, ka di kogiu.
Boros di palanuk, Amu-oku, ka, tu ong orongou-ku it uni di
sundatang diti, tantu oruol i ginavo-ku, tu okonko emot-imot-ku i
aki, ka. Boros di kogiu, Bang ino iadino, tu okonko povoli-ko do
sundatang-nu, ka, osuhul-no ong irason tekau, ka di kogiu. Na
korongou-nopo di palanuk i iadino, Bang ino-bo iadino, na
sumino-oku-po, ka di palanuk, sid timbang do bavang, ka. Siti-
ko-bo-to-, ka di kogiu.

Na nokosiri-pod timbang do bavang i palanuk, Tuhunai-no

ino sundatang di aki dino, ka di palanuk, om tuhunai-no di kogiu
om obilo-no ino buhazo. Koguzu-guzu-po ino buhazo dino om
kopurimanai dot varot kiumavid dau, kinam-kinamai sumimpad
ino kogiu, nga misoribau misaralom sinod vaig. Na kinam-kinam
miuhod, amu-ogi songkuro om tilantung-po dino buhazo, tu
nouvak-no inot roo. Om ino kogiu nga minatai-no, tu nogop di
buhazo it ulu di kogiu. Na i buhazo, nga minatai-no, i kogiu o
minatai-no. Minikuvaluni sinod bavang. Na ino buhazo dino
mantung-lantung-no, tu minatai-no om i kogiu nga minatai-no.

Na kemot-nopo dit ongobuhazo vokon, boros di buhazo, Ino-

ma koruhang tokou dinoi elaan-ku i kinapatazan, i gama di
palanuk sinod kogiu, tu retan di palanuk ko sundatang di aki dau.
Manjadi ino buhazo dino miumbal di kogiu, nga aso om aso
notori, sompi minatai. Na osuhul-no ong surungo tokou i palanuk,

TANGON AKI-ODU
16
TOKOU
ka. Bang iadino, ka di buhazo, Okonko bai i Odogiu minatai, nga
mulongko bansa tokou nga varo minatai. Osuhul-no ong
pimpatazan ino palanuk dino, ka. Mogoti ot akanon tokou, ka di
buhazo. Na ino palanuk kakali sid timbang do bavang. Boros di
palanuk, Ino-mai banal dikou, ka, ioku o nakapatai dino buhazo
dino. Na kadan-no ong miakal, osuhul-no ong mirumpak tokou
tantu. Mijanji tokou, ka di palanuk. Boros di buhazo, Sino-koi
bala Adalanuk, ka. Na atag-neno, ka. Iokoi nga engin do
mirumpak, ka.

O, nga, boros dino palanuk, Songira kopirumpakan tokou?

ka. Boros di buhazo. Ombono-ko ikau, ka, Ikau mangajanji, ka di
buhazo. Na bang iadino, ka di palanuk, mangajanji-oku-no, ka,
Kotoluvan antad biano, ka. Om misamung tokou siti, tu

TANGON AKI-ODU
17
TOKOU
mirumpak tokou-no, ka. Ino-pogi, ka, ong kouli-kouno, ka,
mongindongou-kou-no dot ongoulun dot sokoviai it ongobuhazo
tumimung kavi sumamung, tu iokoi ma diti, ka, nga otimung-okoi
sumamung dikou, ka di palanuk, tu ino-nopo miakal amu atag,
ka.

Na pengkaa-no, ka di buhazo, ino-pogi, ka, sumarap tokou

banal sid kotolu't adau, ka. Ai sumarap, ka di palanuk, ikou nga
sumarap, iokoi nga sumarap, ka. Na mulio-no ino buhazo om
kinam-no minghabal sokoviai i buhazo pinosulok-no kavi sinod
pirumpakan dot janji di pisomungan.

Na inot palanuk dino sosodop-ogi dit koduvo it adau rumikot-

no iosido sid pantai om kinam-no mingandak-ngandak, nga
sampai notongkop-no it pantai dot orutik-ogi ot ihud. Dot ino
palanuk dino okonko kikoruhang, iseso iosido miningandak-
ngandak minonongkop di pantai dit ihud.

Na sid kotolu-pot adau ongotopian manggas-ogi it adau,

nokorikot-no i buhazo, tu sumarap i janji. Na ino palanuk nga
kakal-no sisino, nga baiko iseso ma ong i palanuk. Boros dit
ongobuhazo, Siombo-no i koruhang-nu? ka. Boros di palanuk,
Ikou-no bala buhazo ot amu monuluk do janji, ka, tu i janji tokou
sumarap, ka. Ikou ogi om asavat-no it adau om korikot-kou-ogi,
ka. Ioku diti, ka, ogumu o koruhang, ka. Topot nokouli-no, tu
nabasan mong-inud dikou, ka. Imatai-pogi dikou inot ihud, ka.
Boros di buhazo, Banalno ino, ka. Nga iokoi diti amu adau banal,
ka. Ino koruhang dikou amu nokenud dahai, ka di buhazo. Nga
rumpakon om iso-ko-no dino, nga aso guna, ka di buhazo.
Osuhul-no ong mijanji tokou vagu, ka, tu misamung tokou vagu

TANGON AKI-ODU
18
TOKOU
siti, ka. Ai, iadino, ka di palanuk, nga a-ku el-elaan dot piro o
posomungon-ku dikou, ong okonko ezap-po, ka. Ino pogi ong
kavasa, nga izapon-ku ikou, supaya elaan-ku dot songkuro-kou
kogumu, ka. Ai, kavasa, ka di buhazo, izapo-koi-no, ka. Bang
iadino, ka di palanuk, todung-kou-no sinod tindal, ka. Potodung-
todungo-no inot ongoulu dikou, ka, tu izapon-ku, ka. Na piahatu-
no i buhazo om sokoviai it ongoulu, nga nitodung-no sinod tindal,
timbang do bavang.

Na timpuun-no di palanuk i sid pompod sampai mininsarazo

dot ino-no i gama mongizap, Iso, duvo tiuk, ka, baiko monizuk di
mato do buhazo, nga lumosodi sampai navi i buhazo.
Nokensarazo-po navi i buhazo, tu sampai sid sarazo i buhazo. Na
boros di palanuk, Takal-akakal, ka, tu okonko kiko-ruhang-oku
diti, ka, nongobolou-ku-po ikou, ka di palanuk. Na ino buhazo
dino nenizo dot obolou, om ino palanuk dino nga minogidu-no
dot a-nosulian iosido. Iadino i tangon di palanuk om i kogiu.

TANGON AKI-ODU
19
TOKOU
I tangon di minirumpak do gobuk om i
kolibambang.
Varo-po ka i kolimbambang dino om i gobuk minirumpak,
tu ino-no it ikasana dit ongogobuk dit ongokolibambang dino it
mongurun dot ongovusak it ongokolibambang. Manjadi boros dit
ongogobuk, Osuhul-no patazon tokou it ongokolibambang dino,
tu mongorungoi dot ongovusak do kazu, ka dit ongogobuk dino
om kinam-no mimpatai dot ongokolibambang it ongogobuk dino.
Manjadi boros dit ongokolibambang, Bang iaditi, tu mamatai-kou
dahai, osuhul-no ong mirumpak tokou-ogi, tu olumbatos dot avi
-okoi, ka dit on ongokolibambang.

TANGON AKI-ODU
20
TOKOU
 Boros di gobuk, Atag-no beno, mijanji tokou dot songira o
kopirumpakan tokou, ka dit gobuk. Boros di kolibambang,
Osuhul-no ong kotoluvan antad biano misamung tokou sid
timbang do bavang do tuhunan, ka dit ongokolibambang. Manjadi
nakun-no dot ongogobuk do iadino.

Manjadi amu-po norikot i kotoluvan dino minonodia dot

ongobabambang it ongogobuk dot varo-no ong rukom do pinili
dot anaru o rugi.

Varo-no ong orukakang it piningonuvan dit ongogobuk dino.

Manjadi norikot-po i kotoluvan dino, sinumamung-no it
ongogobuk sid pinijonjizan dot rikot siri dot nosodiano laid it
ongokolibambang. Manjadi boros dit ongogobuk, Kuran tokou
mirum-pak, tu opodok-kou, ka dit ongogobuk dino. Manjadi

TANGON AKI-ODU
21
TOKOU
boros dit ongokolibambang, Sumokot-okoi sid ongoulu dikou om
bambango-okoi dikou, ka di kolibambang dino. Boros di gobuk,
Atag-no-beno, ka di gobuk om piboros-boros-no dot, Ong varo
kosokot sid dohon, nga bambango-no dikou, tu amu dati emot
koduruk, ka dit ongogobuk dino.

Om timpuun-no mirumpak ino.

Manjadi boros dit ongokolibambang, Pagavi-kou banal,

Pinglapakai tokou banal inot ongoulu dot ongogobuk, ka dit
ongokolibambang dino. Manjadi kodungko kosokot it
ongokolibambang dino sid ongoulu dit ongogobuk, bambangon-
no dit ongogobuk dit ongorugi dot rukum om it ongo-
marampalavan dit nopingonuvan laid dau, nga kodungko
abambang, nga opihuzas it ulu dot ongogobuk. Topot it
kolibambang dino amu onong, tu tumulud di bambangon dit
ongogobuk. Nga kinam-kinam-po mirumpak, ka ino, nga navi it
ongogobuk, tu minibambang-no songkoruhang. Ong i
kolibambang dino, ka, nga minsanko iso aso nohino dino, tu
okonko onong dit ongogobuk mamambang. Manjadi iadno dino
o kinangaranan dot kolibambang, tu pinibambang dit ongogobuk.
Manjadi iadno dino ong i tangon do gobuk dino om i kolibambang
di minirumpak.

TANGON AKI-ODU
22
TOKOU
I kara om i sonit.
Varo iso o tangon kodori: Varo-po i Kara dino manau-panau
iosido sid govuton. Majadi alaid-no diri, nahajangan-no di Kara
it Sonit dot mindakod sid puun do punti, tu mangakan dit punti. I
punti dino nensanan-no do mansak it sangkazu.

Manjadi nemot-po di Kara it Sonit, pomoros-no iosido. Boros

di Kara, O Odonit, kada-no kiindakod, tu aratu-ko dati. Ioku-ogi
ot mindakod, tu opinit. Manjadi ong ikau, sisino-koid tana. Ombo
ot iada-ku om mungkapis, ino-no ot dikau. Ombo-nopo ot
munglatung, dohon, ka di Kara.

TANGON AKI-ODU
23
TOKOU
 Manjadi sinuhut-no kavi dit Sonit i boros di Kara dino, tu inta-
man-ko otopot i boros di Kara. Manjadi ombo it mungkapis dino
sopulan dit Sonit, nga varo-varo nga asot onsi, tu nakan-no laid
di Kara. Ginapa nga navii it sangkazu dino, nga malingko
sangkaram nga amu nokotiim it Sonit sampai i Kara dino, nga
banal-ko otomon, tu mangagauk dit Sonit.

Rontob-no iadino i tangon do Kara om Sonit.

I Sonit om i Mondou.

Varo-po i sonit om i mondou. Boros di mondou, O Odonit,

ka di mondou, mintavuntavun kito-kai, ka di mondou. Boros di
sonit, Ba, isai ot gulu, ka di sonit. Boros di mondou, Ikau, ka di
mondou.

Manjadi minoub-no i sonit sid somok do vaig om untunai-no

dit mondou it sonit dino. Nopongo-po, tutudai-no dau. Novuvu-
po om imatai-no di mondou, nga azangi-zangis i sonit, tu
minukad sid tana sampai nokorikot sid vaig. Amu nolonuk dot
apui i sonit, tu kiakal. Manjadi minodop-odop-no i mondou dino
om untunai-no di sonit. Nopongo-po, tutudai-no dau. Novuvu-po,
kakazo-no di sonit, nga iso-po i tulang ot amu nosorob.

Boros di sonit, Uruvan-ko-no dino, tu agauk-ko dohon, ka di

sonit om gamao-no dau dot uruding i tulang dino. Nopongo-po
om unizo-no di sonit, nga banal-ko avantang. Manjadi nokodop-
po i sonit, tinakau-no di kara it uruding dino. Manjadi noposik-po

TANGON AKI-ODU
24
TOKOU
it sonit, monguruding-nguruding-no i kara dino sid raan dot
monggis. Manjadi minogihimno it sonit dino do kabou.

Na minindakod-no i kabou dino. Nemot-po dit anak do kara

i kabou mindakod, pomoros-no iosido sid ama dau, i boros dau,
Nunu-ka inot mamangkamang dino, Ama? ka dit anak do kara.
Boros dit ama, Gungguung di onggison beno, Ahat, ka dit ama,
dot nokorikot-po i kabou dino om onggipai-no it ontoluv di kara
dino, nga liumiadi sampai minatai-no.

Manjadi minatai-po, sinopulan-no di sonit it uruding dau sampai

banal-ko otomon it sonit dino.

Iadno dino i tangon di sonit om i mondou.

TANGON AKI-ODU
25
TOKOU
I Kurudong.

Manangon tokou di Kurudong. Manjadi i Kurudong dino

opodok-po iosido sinamadan-no laid dit ama, tu iosido dino o
komulakan do kusai. Ioti dino turu songobpinai, limo it ongokusai
om duvo it ongondu. Manjadi i binatang sino dino banalko anaru,
tu okonko nehas i valai ong kodori gima, oulud banal ong kodori.
Na antad dit opodok-po iosido aso kerad do kavantang di
Kurudong om aso kerad do kohijau om i buatan nga asot kerad
dot ulun, tu kiansamung-no laid dit opodok-po.

Na koduung nagazo-gazo-no, boros dit ama, Ikau-nobo dino

ot Ahat, ot onuvon-ku dot samadan-ku sampai poguruvon tokau
dino, tu harapan diti valai tokou, ka dit ama. Na i Kurudong dino
koduung nagazo-gazo. no a-mikuli sid valai, tu a-koho it ama,
vinalazan dau sid tagad dot odopon dot iseso nopo iosido. Ino
gamaon di Kurudong mangaji-nopo do kokobol.

Na kodung nagazo-gazo-no iosido om kikobol-no, nga

nosompungan-no do rogon dot okonko rogon dot araat,
inonsomungan. Na nokouli-no sid valai, tu a-nokoho it ama do
mingodop sid tagad ong it agazo-gazo-no, rumosi dot. . .
Kodori gima kodung varo-no koronu dot ulun-no, varot
sumaap. Na rumosi it ama do keseso i Kurudong sid tagad om
varo korikot do mamatai, na pinouli-no dit ama. Nokouli-po i
Kurudong, nga boros dit ama, Ikau-bo dino Ahat, a-koho-oku dot
tumanidko do panansavaan-nu. Osuhul-no sumu-hut-ko dilo
dohon do kengingan. Manjadi osuhul-no om mangandu i tokou-

TANGON AKI-ODU
26
TOKOU
no. Ino-no ot onduzon tokou, inot anak dinot osukod tokou siti,
ka dit ama. Na nakakun-no i Kurudong.

Na ioti dino okonko ulun do monombitil, lumundu ioti dino.

Mazad-po dit anak vagu-no banal i Kurudong, - ong kodori gima,
tu varo ponukungan di kogozoo dot ulun, Tumintinno om
kavantai - sinuhu-no dinot ama i Kurudong mogihim do bangku
dot tuntudun tu boros dit ama, alaku banal ot bangku dot
tuntudun, tu dagangon banal do Sarip, ka dit ama. Na tumiim-no
i Kurudong mamanau. Nga pamanau-nopo iosido, insan-ogi
nakadapat-no, tu ohijau. Nokokuro ong sid savat it tuntudun nga
anui. Na kemot-nopo dit ama om iadino i buatan di Kurudong, na
sinuhu-no dau dot ino ot ponso-horian dioti, it ongobpinai vokon
mongumo, ong i Kurudong-no manganu dot bangku dot tuntudun.

TANGON AKI-ODU
27
TOKOU
 Na toun-po diri boros dit ama, Adeh Ahat mihukum tokou-
no, tu a-ku atamaan ongkalasu-ko, ka dit ama. Na nakakun-nopo
i Kurudong, tu agazo-no banal iosido. Okonko dapu ot inindamo
dit panansavaan, inindamo dit osukod di valai, bangku dot
tuntudun ot indomoon, tu i dapu kurang alaku banal. Ong bangku
dot tuntudun banalko alaku kodori. Na boros dit panansavaan,
Nokuro ong isurung o sulap dot oponu dot dapu, amu-oku
mangakun. Ong bangku-ogi dot tuntudun dot inturu kopinturu
nga pasavo-oku, ka dit osukod dino. Na boros dit ama di
Kurudong, Tau di Ahat. Bang kemot-ko do iadino, na kasavo
tokou. Bang a-ko kemot, kuozon, ka dit ama. Boros di Kurudong,
Na tiiman-nobo. Kali, tumutu-kou-no do tolu gantang o vagas, tu
okorui-ku sid govuton, ka di Kurudong.

Na nening-po dit osukod i iadino, nopongo-no i hukum dioti,

tu kopitorima. Na susuvabpo diri, asarap-po, pamanau i
Kurudong sid govuton, tu i janji dino turu-not adau o kotinangan.

Nakapanau i Kurudong nga norikot i badi. I badi dino okonko

osodu sinod valai. Nening dit ongo-sarip dot varot kabalan sino
om varo ohijau, tu varot ulun do minonuturan, duato-no banal di
Sarip dot isai. Na tumimpuun-po amu-po valangon dit angaanak.
Alaid-no valangon dot i Kurudong, ka. Kening-nopo di Sarip,
tuturanai sid kinoruhangan dau. Na nongokouli-po i Sarip,
pangahabal-no sid pomogunan dau dot varot akansang sitid
pomo-gunan do Rungus, ka, kinabalan-po, ka, kian-samung-po,
ka.

TANGON AKI-ODU
28
TOKOU
 Nening dit ongoulun do Bakaka dot okon osomok-somok i
pomogunan dino. Na boros dit ongoulun sori sid Bakaka, tiimai
tokou i Kurudong, ka, tu sokoviai iti pomogunan norikot tokou-
no ngavi. Nga aso kerad di tokou siti ponong, ka. Na tiiman-po
ong i Kurudong, tu mad koronu, okuro ong ino Sarip nga
momoros ka di Bakaka.

Na susuvab-po di badi i Kurudong nokoling-no sid govuton,

tu ino manganu di bangku dot tuntudun, pamanau-no it ongoulun
do Bakaka rumikot sid pomogunan dino, tu mongorumpak. Na
ioti dino inturu-kopiinturu, tu i pongitungan dit ongoulun do
Bakaka, ong okudik nga aso tinganan, ka, tu okonko odibak ino
binatang dino.

TANGON AKI-ODU
29
TOKOU
Na kotoluvan diri om nokorikot-ogi it ongoulun do Bakaka tu
lumazag gima om sid rahat-po ot vina-zaan, okonko otimburusu
o panau miapit-apit mongoduat do sionggo o pomogunan-no
banal di Kurudong. Na sid kotolu-pot adau antad di badi
nokorikot-no i Bakaka. Na i Kurudong kakali sid tanga do
govuton, amu-po nokouli-uli.

Korikot-nopo it ongoulun do Bakaka, duato-no sid Sarip sid

somok sid valai dino. Boros di Bakaka, Sionggo i binatang di
Kurudong, ka. Ei amu osodu, siti, ioku-not pangkalan dioti om
siti-not badi dot agazo, ka di Sarip. Na apakai-neno, ka di Bakaka,
iokoi diti okonko nunu o tomod, ka, tumiim-nobo dizau, ka, tu
ohijau om nokoronu-no banal dot kabalan, ka dit ongoulun do
Bakaka. Au, aso tiiman dikou, ka di Sarip, ong i Kurudong, ka.
Andang-andang sinamadan dilot ama antad dit opodok-po, ka. A-
kou gumuna dino ong otoron i Kurudong, ka di Sarip. Ai, tiiman,
ka dit ongoulun do Bakaka - tu it ongoulun do Bakaka dino, ka,
toturu-turu narangau i kangkab, banal-ko ongogazo-. Na boros di
Sarip, Atag-no-beno, ong tumiim-koui. Rontob-nopo, insuhat-
kou banal. Ralan ma, siti-no. Tumakad diti. Nga katakad-takad-
koui dino, kiralan-no vagu dot sid gibang. Nga kadan-kou maza-
no silo, tu okon ilo o diolo do valai. Sid vanan o diolo do valai.
Na antad diti duvo o burul dot alapazan, na iri-ogi dioti, ka di
Sarip.

Pamanau-no i Bakaka. Na i Kurudong dino amu-po nokouli-

uli kakali sid tanga do govuton. Korikot-po it ongoulun do
Bakaka sid koduvo i burul na olungungan-no I binatang di
Kurudong dot molu-olu-no i binatang ka. Nitukodi di sompi
burul, nokotutup sompi sid burul, ka, kinotutupon do valai, tu

TANGON AKI-ODU
30
TOKOU
anaru i binatang. I binatang dino, ka, ong i pongoretan-no dot
gama manangon tokou kodori, Tipuan Barambang, ka, i binatang.
(Ino kabarasan dot, Tipuan Barambang dino, ka, Varot lumohing-
no ot ulun dot minduzu sinod binatang di Kurudong. Otipu i
tungkat om kompus-ogi di valai, tu banalko anaru, ka, i binatang).

Na pongitungan dit ongoulun do Bakaka, Ong okonko

intodonon sid ongososogohon mongimpa dot ulun, mad nga
rikoton i valai, amu otinganan mamatai, tu ogumu it ulun. Na
intodonon dit Ongobakaka sid ongososogohon mongimpa dit
ulun. Varo, varo sumagou dit oimot patazon antava it ulun uli
antad sid ginamaan nga patazon-no. Na nengkudikan-no om
rikoto-ogi i valai. Na antad di kinorikatan dau nasadapan iri, ka,

TANGON AKI-ODU
31
TOKOU
sampai nosu-vaban mongimpa dit ulun talib-no, ka, nentanga i
suvang do valai. Susuvab-po diri soruvango-no di Bakaka i
binatang di Kurudong. Na siumarap ioti, nasadapan-po ioti
mamatai om navi-no ka dit ulun, tu sumaap-no it ulun sino. Nga
asonot ohijau, aso kerad di Kurudong kohijau-kagi om okonko
nengat dot varo mangazou do rumikot. Na i Kurudong dino
okonko nokouli-uli, kakali sid govuton. Na mazad-po di mavi-no
it ongoulun, nemot-no di Bakaka it Inuvung di valai sino, it anak
dot osukod modop-odop, ka. Na kodung nemot, tabpaai-no om
lopoto-no do karong om poginito sid tiningusan, tu i pongitungan
dau oviton ong muli-no. Na a-nopo iginit osoluvan dau monibas,
dot navi-no i suvang do valai, nolingan ong i niginit. I-pot duvo
it obpinai di Kurudong ot nandaman mongovit. Na inot
Ongobakaka-maoi nga nohinaani, tu tolu-poo nokouli. I-pot
nosimpipi-po, it ohijau banal.

Na adau di kinoulian di Bakaka nga kinoulian di Kurudong

sid govuton. Na i Kurudong kotoluvan sid himbaan. Na kouli-
nopo i Kurodong ovongo, tu sori-ogit tagad dau orongou-no laid
it ngantod dinot agung dino valai tu okonko oingkod-ingkod ot
agung, tu ohigak. Ino-ogi om agung-po om varo, mulongko
abaralangau dau o boros dot ulun nga aso-no. Adeh, ovongo i
Kurudong. Manjadi pivo-zoon di Kurudong tumangkus om
misasadang-po dino bangku dot tuntudun, nga okuro ong uhus-
ogi ino govuton, tu humago, vokon-no ong kemumui do ralan,
vokon-no ong amu dot rikoto di Kurudong ino valai dot bai
manuk-po o sampakok, tu aso-not ulun-ulun om inot ongovogok
sanggari. Na nemot-po di Kurudong ino iadino, banal-noko oruol
i ginavo dau, tu nohizaan nokoling iosido. Kodung-no nokorikot,
lungkibo-no it onsung dau om vozoon morosboros dot, Adeh dou

TANGON AKI-ODU
32
TOKOU
ra, banal o mangazou iti, tu a-otoron-oku. Pogi ong otoron-oku,
apot elaan dot opunso ot ongomolohing om ongobpinai diti.
Pengkuro, ong otoron-okuogi, nga peng-kuro-po. Kali, itit
inindamo dioti diti, tu gumu-gumu dino dapu dahai, nga okonko
inot inindamo, ombo ot ongobangku nga indomoom kobungahan
do valai iti, ka di Kurudong, poibako-no i bangku tinutu sid
onsung sampai noromut ngavi, tu asanda iosido do bai bangku ot
inihim om ino valai o navi mamatai. Na nokebak-po dau, ihimono
dau it ongomolohing dau om it obpinai dau. Na it ama sid abai o
kinapatazon, tu minindakod it ama sid abai manganu di rabpo
dau, nga a-po nanu notuhak-no, na minatai sid abai. Na it idi dau
sumoliu-ogi, tu okonko nengat do varo mangazou. Siriogid
navaon na notibas-no minatai-no siri.

Na it obpinai dau do kusai sid natad o kinapatazon, tu

mongogusa-no dit muli-no i Bakaka, nga amu nakasaap. Na i
kotuaan dau osodu-sodu sid valai, tu iri-no gima otohijau-hijau.
Nokuro ong notopuan dot damat nga amui matai koduruk. Na
pongitungan dau, I tolu-po i Bakaka apataii, gusao, nga amui
otopot-ko napatai dau, tu okugui-no laid ong iosido. Na kodung
napatai-no i kotuaan, pudungo-no di Bakaka it ulu, tu iti-no it
Kurudong diti, ka. Kodung iadino, tu mad ialo-no ot ohijau, ei,
ialo-no beti ot i Kurudong, ka di Bakaka om pudungo-no i liou
om suluho-no om korovingai-no om sandango-no muli.

TANGON AKI-ODU
33
TOKOU
 Na kemot-nopo di Kurudong dot osodu sid valai it pinatazon
dit kotuaan dau, pogihad iosido om mulio-no sid valai vagu
pengkokodim-no, ino-no boros di Kurudong, Isai-po o nobi diti
valai diti? Manjadi kada-kou-no kekum mangambat. Okonko
mangazou-oku diti. Ioku-no diti ot i Kurudong-no i harapan diti
valai siti. Ambato-oku dikou, ka di Kurudong. Adeh, titimpa-no
dit ondu sid tiningusan do valai, Adeh Aka, ioku-no-beti o nobi,
nga atag-ogi ino nokouli-ko-no dino, ka dit ondu. O ai, atag-no-
beno, ka di Kurudong, dot ikaui-no ot napasi siti. Bang iadino,
tuturanai-oku, ka. Ai, aso-bo tuturanon dino, ka dit ondu, tu it
adau di kinapanahan-nu diri, susuvab-po diri kinorikatan di
mangazou. Manjadi kotoluvon-ko gima sid govuton. Biano kouli

TANGON AKI-ODU
34
TOKOU
i Bakaka. Koduvo-not adau siti-iti. Nga nakalan-okoi, ka dit ondu,
tu iti-no nakakal dahai okonko nengat dot varo mangazou. Gulu-
po i sid ongososogohon ot aso kouli sid valai. Bai ino mibo sid
tagad aso kouli sid valai. Nohinaan-no itit ulun do valai om
suvango-ogi iti valai. Nga okonko nakasaap-po. Nokuro ong ei i
aka, i obpinai-nu i kotuaan, nga amu nakasaap. Na kuran-po, ka
di Kurudong, pengkaa dino. Rontob-nopo, kito-po diti asono
kopisavaan-to diti, ka di Kurudong. Ioku diti amu-oku mintoron
mogihim diti ong a-po emot i Bakaka diri. Ino-nopo, pongo-
hondom-no i molohing-nu. Iatod-ku ikau, tu songpongitungan-ku
ong a-ku iatod-ku ikau, oviton-ku ikau mirimpanau, okonko
kogoos-kono dino, tu bai ondu-ko, ka.

Adeh, boros dit ondu, kada-no iadino. Kadapo, it ama-nu om

it ongobpinai-nu om itongomolohing-to minatai-no ngavi om
ikau-po mogihim-po do kapatazan, ka dit ondu. Ei amu ka di
Kurudong, pogihim-no do varis-nu, pongohondom-no dot siombo
i varis-nu dot osomok, om varis dit molohing-nu, ka. Ei varo-no,
ka dit ondu baik osodu siti Ino varis dinot ama-ku, pinsan
kenduvo dit ama-ku. Antad siti ong sumarap-no mamanau
sangadau mamanau, ka dit ondu, om korikot-ogi. Na ino
kabarasan-ku dot a-koho-ku dot mamanau-ko-no, ka dit ondu. Au
kito-ma diti napangaan do hukum. Manjadi nga ong iadno-ko
avantang o vangun-to, okonko iadko pinotondtolo o mogontong
kito-no ong kouli-ko sid govuton, ka dit ondu. Ioku-ma, ka di
Kurudong, asot andaman-ku diti do kuran ong didino, tu osusa i
ginavo-ku. Ino-pogi pongodompihot, ka di Kurudong, potodon
tekau.

TANGON AKI-ODU
35
TOKOU
 Na mongodompihot it ondu, tu okonko nohinaan ino barang
do valai, nga ombo-nopo mad ovit-ovit dau mongodompihot do
kosulungan, tu kakali ong it akanon, nga amu osusa, iri-no ong
kakan-no laid. Nga ino kosulung ot pingovitan ioti. I Kurudong
dino navagatan-nopo sulung, tu pinompon ino sulung do valai.
Rontob it ovit, novit-no mamanau. Nga siumarap ioti dino
mamanau, sumakai-po it adau amu-no kogoos it ondu mamanau,
tu bai osodu ino panahon. Nga panganu ino Kurudong do kazu
om tongkonon-no dau it piningbabaan dot ondu om posokoon it
ondu sid kazap dau om pamanau-no i Kurudong. Na rumuhuk-po
it adau, korikot-no. Tu it vatu dot avazaan di Kurudong, osukab
om asadu, banalko magavi mamanau. Na sid natod-ogi-ma
ovongoo it molohing dot ondu. Nokokuro-kou, ka, tu iadino-kou?
ka di molohing dit ondu. Ei okonko nokokuro-keti, ka di

TANGON AKI-ODU
36
TOKOU
Kurudong, iokoi diti nonong dot osusa. Susa dot monombitil
okon. Susa dot sumakit okon. Nga norikatan do mangazou-no
valai dahai. Tu nokoling-okoi. Duvo-okoi-no ot napasi, ka di
Kurudong, hizaan dot sid tanga do govuton. Manjadi uli-oku do
bai manuk sampakok dit binatang-za. Na iatod-ku siti i ade, tu ei
ioku diti o mirimpanau-beti monusul di Bakaka, ka di Kurudong,
tu osusa i ginavoku ong a-emot, ka. Adeh, boros di molohing dit
ondu, Atag-neno. Nga ino mamanau-kono sori ong i dikau do
ginavo, ka di molohing dit ondu, a-milo-milo nga mamanau-ko,
ka. Ong dohon do pongitungan amu koho. Kali atag ong kositi-
kou-no. Mintoron-kou siti dahai do pomogunan, tu ino mad
okonko avantang inoi kosungguvo dino hukum dikou dino.
Kiavantang-no om uli-kou. Nga aso nunu-nunu i valai dikou.
Sionggo dot a-kou mogontong dino, ka di molohing dit ondu, tu
nening dau i kinapangaan do hukum. Manjadi iti-ogi om duvo-
kou-po, nga rumundun-koui, ka di molohing dit ondu, amu
atamaan ong iadino, ka. Ei amu, ka di Kurudong osusa ino
ginavo-ku. Ei amu, ka di molohing dit ondu, kadan-no mamanau.
Mazad dit ogorot banal i Kurudong do mamanau, boros di
molohing dit ondu, Kuozon-poko. Rontob-nopo, nga mitutun-
kou-no dino turu sodop. Kiro-kiro, ka di molohing dit ondu, Adat,
tu kopisavo-kou-no ma gima diti. Nga ino kinotuntulo dino iadino
ino valai dikou. Manjadi kadan-nopo ong oikum. Pitutun-kou-no
turu sodop. Manjadi osukup dot turu sodop, ombo kekau, ka. Na
amu-ko guvailan, ka.

Na nakun-no di Kurudong ino gima dino. Manjadi nosukup-

no ino turu sodop-kogi gima, boros di Kurudong, Iti diti,
mintoron-ko siti dioti. Ioku diti ong amu penduvo i janji diti.
Mamanau-oku biano ino suvab, ka. Ei kadan-no, ka dit ondu, tu

TANGON AKI-ODU
37
TOKOU
ioku diti opurimanan-ku mad kitizan-oku, ka. Ei amu, ka di
Kurudong, fasal ong ino tizan-nu ali-alii, ioku diti mamanaui
biano. Ei amu, ka dit ondu, kadan-no mamanau. A-ko kouli siti
ong kapanau, ka dit ondu, ka di savo di Kurudong, tu nasavo-no-
beno. Ei kouli, ka di Kurudong. Nokokuro dot a-kouli? Nga alaid
miguvail na nokoturut it ondu, tu ei ogorot i Kurudong kagi om
okonko milo it ondu hovudan nga mamanau i Kurudong.

Na ino kinovidan di Kurudong-nobo dino, turu ino rabpo dau

do nopili ngavi ino rabpo dino om tandanai-po di Kurudong do
karabai ino rabpo, tu ei mad dumazou dot mongohigak di ginavo.
Ino karabau dino burambon do banal-ko kiuni, nga
pinopiampaping it avak do karabau om pamanau-no. Nga okuro
ong atanod-no sinod valai, nga oining-no ino karabau di
Kurudong. Na sumodop-po iri nokorikot-no i Kurudong i tuhunan
sid dau. Na ino Sarip sid natad dau, Ba Kurudong, ka di Sarip,
siombo-ko-ka? Ei Sarip, ka di Kurudong, aso siombo-no diti.
Mamanau-oku diti monusul-oku dot inantadon dit ongoulun do
Bakaka. Manjadi ohuro Sarip, sionggo o vinazaan di Bakaka di
minuli? Siti-no-ka? ka di Kurudong. Siti, ka di Sarip. Ba, piro-po
i Bakaka o nokouli? ka. Tolu-po, ka di Sarip. Na mionong-no i
tuturan di savo-ku, ka. Nga nokokuro, tu navi i binatang dikou,
ka di Sarip? A-otoron-oku, hiza di nokoling_oku, ka. Ong na
kiboros di Bakaka dot i minanandang dot ulu, itit ulu diti di
Kurudong dot ulu, ka. Ei okon-beri, ka di Kurudong. Bai
kotutunan-ku iri. Otutunan-nu Sarip ong dohon dot ulu, ka di
Kurudong, tu koturuan sasandangon, nga kakali mungarit it
nipon-ku, ong dohon dot ulu sandangon.

TANGON AKI-ODU
38
TOKOU
 Ba okuro, ka di Sarip, siombo-ko-ka? ka di Sarip. Mamanau
iti biano, ka di Kurudong, mogihim di pomogunan do Bakaka, ka.
Ino-pogi Sarip, pintolu do mongohondom nga siombo i
pomogunan di Baka-ka? Ai adok, Kurudong, ka di Sarip, aso
suhuon iI pomogunan do Bakaka. Osodu. Tu i nokorikot sinod
pomogunan do Bakaka dino, ka di Sarip, i-pot aki-ku. Ioku-po i-
pot ama-ku om ioku diti amu-po nokorikot sori, rontob habal-
habal it ening-ku. Kagi-ma Sarip, ka di Kurudong, songkuro
kosodu? Pirot adau mamanau antad siti, ka di Kurudong. Ong
lazagon, ka di Sarip, koturuan lumazag om korikot-ko sori. Ai
ong ioku kelo, ka di Kurudong, kotoluvan korikot -oku. Ino-po
Sarip, tahakai-oku dot alud dot agazo, tolu-no ropo kosongou ot
izan dot alud om turu-no ropo kanaru ot alud tahak dohon. Ei
amu, ka di Sarip, kadan-no iadino Kurudong. Osusa-kono dino
nga mamanau-ko sori, ka di Sarip. Kali, ka di Sarip, pengkaa
dino. Mintoron-ko sid valai-ku. Onuvon tekau do mangahatul do
pomogunan-ku, ka di Sarip. Ei amu, ka di Kurudong, okonko ino
ot tomodon-ku diti. Kali, tahakai-oku dot alud, Sarip, ka di
Kurudong. Ei amu, ka di Sarip. Om amu mangasip dohon, na
patazon tekau, ka di Kurudong. Bang iadino, ka di Sarip,
pengkuro-po. Onuvo-no inot alud-ku. Tolu-no ropo inot izan dilo
kosongoho. Turu-no ropo kanaru. Nga kigagau-ko-ka? ka di
Kurudong. Aso, ka di Sarip. Ei amu, ka di Kurudong, kigagau-ko
dino. Na varo-no gagau dino, ka di Sarip, tinung-kusan. Ino gagau
dino iadko rongobon kalaab om tolu-no rangau kolombon ino
kokovidan. Tu i-pot angaki dau sanganu dino gagau, nga
tinungkusan ino Sarip. Nga a-nakagau-gau, tu asot kaganti dit aki
do kahakang. Nga, ka di Kurudong, iti o pakazon-ku kagau.

TANGON AKI-ODU
39
TOKOU
 Na koho i Sarip, onuvon di Kurudong ino gagau om udanon,
nga nokoudan-po i Kurudong dino nososod inot alud, tu banalko
avagat om gumovo i Kurudong dino. Nga sakajab-no titimpanon
di Sarip mad mulud-tulud noimot sid tanga do rahat do merad do
valai, sumukab i rahat do gouvon, banalko ahakang. Na
mongogorung-no ino vaig di gouvon di Kurudong. Na antad di
sasarap tanga hari-po it adau om nokorikot-no do valai. Ino valai
dino anaru, nga okonko dang Silam, dang Momogun. Bai osomok
sid rahat o pinavalazan, nga tumudu i Kurudong. Ba, siombo-ko-
ka? ka dit ulun sino. Siombo diti Kurudong, ka. Ai monusul di
pomo-gunan do Bakaka ka di Kurudong. Inoogi, tanganai-oku
dikou siombo i pomogunan do Bakaka. Adeh, boros dit ulun sino,
Kurudong, osodu ino pomogunan do Bakaka. Tu ino-no kiroo.
Ino-pot mad angaki-za mangon do varo korikot sori. Nga sionggo

TANGON AKI-ODU
40
TOKOU
o polombusan, ka di Kurudong. Ei sinoi, ka dit ulun sino. Nga
amu kentoron, ka di Kurudong, mitalib-oku.

Nga ogulou-no i valai mangahavud di Kurudong, kadan-no

kilombus Kurudong, mintoron-ko siti, nga milombus-no i
Kurudong. Rumato-po sid burul it adau, nga nokorikot-no i
Kurudong do valai. Ino dino nga anarui. Nga ino dino ong korikot
i Kurudong, nga mongoduat dot siombo-ko i kolom-busan di
Kurudong. Boros di Kurudong, Au, asot duaton diti, monusul-oku
do pomogunan do Baka-ka, ino-pogi tanganai-oku dikou dot
siombo o pomogunan do Bakaka. Ai, adeh, Kurudong, ka dinot
ulun sino. Osodu-po Bakaka. Tu i-pot aki-za nokorikot. Manjadi
boros di Kurudong, Atag-no beno. Tudukai-oku dikou do vazaan-
ku. Na boros dit ongoulun sino, Ei sino-no tanga do rahat o
vazaan-nu, ka. Na pilombus-no i Kurudong.

Na okonko intoron i Kurudong dino, sodop adau mamanau.

Mazad-po di mongingkukuuk i manuk di minsusuvab, na
nokorikot-no do valai, kotolu o valai. Na ino dino ogulou-ogi it
ulun paapit, tu sodopi. Na oimoti i Kurudong sind tanga rahat, tu
ododos i rahat do koduung mitalib i Kurudong, tu banalko magavi
gumau, boros dit ulun sino, Adeh Kurudong apit-po, ka. Siombo-
ko iti, ka. Au, monusul-oku di pomogunan do Bakaka, ka di
Kurudong. Ei ino monusul-bo, nga mapit-po, ka dit ulun sino. Ei,
amunobo iti, ka di Kurudong. Ino-pogi bang andaman-po dikou i
pomogunan do Bakaka, tuturanai-oku dikou songkuro-po om
korikot-oku, ka. Na boros dit ulun sino, A-no osodu banal,
Kurudong, ilo-pot valai di Tumpu. Banal ong ino pomogunan do
Bakaka osodupo. Ong ilot valai di Tumpu ilo tuhunan dit
ongoulun do Bakaka sori, ka dit ulun sino. Au apat-po

TANGON AKI-ODU
41
TOKOU
pomogunan otoliban om orikot, ka. Bai aso-po nokorikot dahai,
nga atarang-no habal, ka.

Ei na milombus-oku, ka di Kurudong, atarang-no ino om

pilombus-no. Na talangan palad do sasarap nokorikot it valai do
kaapat. Ino valai dino nga dinuat-no di Kurudong dot elaani i
Bakaka om amu. Nga elaan, ka dioti. Rontob-no, kumapit-po
Kurudong ka.

Na ino sid kaapat dino kiumapit i Kurudong dot koduruk. Na

kodung nakapit, Pogi-ma turunai-no it ulun om umpugai-no it
ulun tuminong mongoduat-no humabal-no. Pogi-ma nga amu
tantu mambat i Kurudong, tu oruol i ginavo dau dit a-po korikot
iosido sid pomogunan do Bakaka. Na boros dit ongoulun sino,
Adeh Kurudong, kada kilombus, intorono-no sid valai-za. Nga it

TANGON AKI-ODU
42
TOKOU
toriso-iso ogi it angaanak dit ongoondu sino dino, iduan it
anganak. Kadan dot a-kemot i Kurudong nga ogulou om kehad
dino binatang, tu mogihad inot angaanak, tu kovihi memot it
ongoulun do valai. Na pilombus-no i Kurudong, di nokinggat
iosido om nokinum.

Antad di nokosilau-no it adau mangahab sid sasakazan it

adau vagu di koduvo-no it adau dino, nokorikot-no do valai. Na
ino valai di kolimo-no. Na dinuat-no di Kurudong, Na ino dino
pinapit di Kurudong, tu alambatan i Kurudong nokorikot sino
dino. Na minapit-no i Kurudong. Mantad di tanga sumakai, muli-
pulid-po it adau pilombus-no i Kurudong. Na rumato-po sid burul
inot adau om nokorikot-no do valai, koonom. Na ino dino okon-
noko baiko it angaanak ot gumulou, giumulou kavi i valai. Adeh
Kurudong, kadan kilombus, intoron-ko sid dahai, ka. Ei amu, ka
di Kurudong, amu mapit iti diti, ka di Kurudong ong biano. Ei
amu, ka dit ulun, sinapit-po, ka. Ei amu minapit i Kurudong ino-
pogi, ioku diti amu kapit diti, tu tudukai-oku dikou do tuhunan
sori, ka. Na boros dit ulun sino, Osomok-nobo. Iokoi diti sinod
Tumpu ot pangkalan dahai dit nunu-nopo it ijuval dahai, antava
kumut, basi, nunu-nopo i dagangon dahai, sinod ilo Tumpu dilo
pangadagangon dahai, tu ilo Tumpu banal-ko lumundu siti, ka.
Adeh, kodungko kemotko do valai dot otimpan sid rahat, nga
kisokup dot amas silot tiningusan om vatu-nopo om nengkakat-
no do valai om kitiningulun do raja silod navaon do valai. Na
valai dilot Tumpu. Ilot valai dot Tumpu dilo, ka dit ulun dino,
inturu nokosukabai na aso-po nobubus do sahat, tu banalko
avantang. Na atag-nobeno, ka di Kurudong. Elaan-ku ino, ioku-
no om milombus-no om pamanau-no, na tanga sodop-no om
tilobu-no sid pangkalan do Tumpu. Na nokinengatan di

TANGON AKI-ODU
43
TOKOU
Kurudong i pangkalan do Tumpu, na miantan dot tiningulun do
banalko avantang.

Dot siri-ogit pangkalan i Kurudong dino pokogos dit alud

dau. Na kasamung dit uripon di Tumpu, tu inot uripon dit Tumpu
dino banalko ogumu, Adeh, isai-ko diti, ka dit ongouripon. Ai
ioku diti, ka di Kurudong. Bai isai o ngaran-nu, ka. I Kurudong,
ka di Kurudong. Ba nunu o tomod-nu, ka dit uripon di Tumpu.
Agazo o tomod-ku, ka di Kurudong, Monusul-oku di pomogunan
do Bakaka. Okura-ka, siti-no-ka pangkalan di Bakaka? ka. Siti-
no, ka dit ongouripon. Ba, antad siti, ka di Kurudong, songkuro-
ko-po kosodu? ka. A-ku elaan ikau manalahas, ka dit uripon.
Suvai korikot-ko silot umpu dino. Na bang ino i Kurudong-ko
bala, ka, tumindal-ko-bo dino, tu bang okonko ikau korikot siti,
ka dit uripon, osusa, tu kisukoi sitid pangkalan do Tumpu diti.
Izapo-no i linaangan diti, ka dit uripon, iso laang katahak dot
hopod sen. Manjadi inot pangkalan dino, antadno sid rahat
pengrikot sid valai do Tumpu pantaran dot banalko avantang do
pantaran. Na i kagama do sukoi, isot ihud dot ulun tiihidon dot
uripon do monuo isot ihud tiihidon, tu rumosi asakau, na hopod
sen. Insan laang.

Na korikot-po sid valai dot Tumpu, tanid-no it uripon di

minogulu di mongintahan. Nga kotolu-no i Tumpu. Noimot-po di
Tumpu i Kurudong, Ba, isai i ngaran-nu? ka di Tumpu.
Kurudong, ka di Kurudong. Adeh, ka di Tumpu, kadan-ko
kilombus, ong i Kurudong-kono mala. Nokuro, ka di Kurudong.
Osian-ko, ka di Tumpu. Ba, nunu it kosian-ko, ka. Ai, atok, ong i
pomogunan do Bakaka, ka di Tumpu, ogumu o kabalan. Tu ino
pomogunan do Bakaka dino, aso-no pinoomit-omitan do kobol

TANGON AKI-ODU
44
TOKOU
sid dohon. Antad-po didiri-po, ka diTumpu sid dohon nga o
pinoomitan di kokobol. Manjadi, ka di Kurudong, songkuro-no o
kokobol-nu, ka. Ai ong biano, tu lumohing-oku-no, ka di Tumpu
okurang o kobol.

Korudong, na inema, imatai do bibidon ilo pasok. Kovilizon

di Kurudong i pasok, onom mirilit dot napasagi dot sandangau-
dangau ino pinosogizan do basi, na atali di Tumpu, totolizan. Ikau
dino amu nakatali, ka di Tumpu. Tau-no, ka do Kurudong. Na
okuro-ka, oboli-no rumikot silo. Au kavasa, ka di Tumpu. Na
imatan-no Tumpu ong ioku, ka di Kurudong, om rikoto-no om
pitiko-no dot unturu i basi, nga nogutas, tu banalko osukup do
pirobuk do basi. Adeh, banal-no, ka di Tumpu, kabalan-no
Kurudong, ka di Tumpu. Nga pengkaa dino, iginit kilo basi-ku ko
ikau gutaso-no ino rabpo-nu, ka, Ombo kogutas dilo basi kotogu-
ko dot Bakaka Tu ilo basi dilo ong dangol dot okonko nopili,
kumapit silo, barani, basi barani Na tumoronong i Kurudong siri
om vutuso-no i rabpo dau, turu, om potibaso-no, nga sampai
koonom i rabpo dino riumiliti dot a-milod langkabon nakakapit. I
koturu i rabpo di Kurudong, nga narangab a-kotogu. Nga, ka di
Tumpu, kadan-no rumikot sid Bakaka. Bakaka, ka di Tumpu,
kazu dot olombon ong gagau, siniliu rinobuk. Basi dot iadino
kokodou ino, pisoson, silihon dot pohobuk. A-ko guna sorid dino,
ka di Tumpu. Ai amu, ka di Kurudong, Tumpu, amu-po elaan ong
i Kurudong. Ong pitiko-no di Kurudong dot unturu, it tinibas dau
dot rabpo dau nga akotogu ong i rabpo, ong kopitik dot unturu,
nga nitalib, ka. Ei adeh, ka di Tumpu, Kurudong banal-noko
kabalan-ko ong iadino. Ong iadino Kurudong, kadan-no
lumombus. Tahakan tekau i kovosihan, ka di Tumpu. Amu-oku,
ka di Kurudong, lumombus-oku diti, ka. Ei amu, ka di Tumpu,

TANGON AKI-ODU
45
TOKOU
pongining-no di boros-ku. Ong monginingko-ogi dohon, ka di
Tumpu, tahakan tekau do kovosihan. Iti-no it itahak-ku dikau. Ino
pomogunan do Bakaka dino banalko koubasan-ku. Manjadi ong
ponggilon-ku ilot ulun sori dilo dot ino-no boros-ku dino dot,
Moginakan-oku dot ahatul o gama moginakan, tu huntadon-ku
mogidu siti, maliu-oku do pomogunan, kangku. Manjadi ondu
kusai angaanak ongosukod, okuro ong lumohing-no banal, gam
mitompuzungon, kadan-no dot amu mamanau siti, tu humuntad-
oku, kangku dilo, amu milod dot a-mamanau ngavi it ongoulun
do Bakaka, ka di Tumpu. Ei, ioku-ma, ka di Kuru-dong, okonko
a-aharapoku dikau Tumpu, nga tirikot-oku di pomogunan do
Bakaka.

Ei adeh, ka di Tumpu, kadan-nobo, tu ino kovo-sihan-ku sid

dikau, ka di Tumpu, mangagama-oku do guakap dot banal-ko
ongogagazo o gunakap-ku, iadko valai dot avantang, tu rumosi-
oku-ko elaan dino Bakaka do mamatai dau. Manjadi silihon-ku
dot valai dot avantang, na mad okonko dulung tipamatai o buatan,
ka di Tumpu, supaya amu rumosi it ongoulun do Bakaka. Na
opongo-po o valai dino, monginomol-oku, tu inot kinomol dino
bahagi dit ulun sid Bakaka. Ombo-nopo it ulun di noligou it tanid
i pomogunan, ka di Tumpu, na okonko penumon. Bai it ulun
Bakaka. Ei amu, ka di Kurudong, lumombus-oku diti, Tudukai-
oku o ralan. Ei amu, ka di Tumpu. Kurudong, tanganan tekau, ka
di Tumpu. Pomogunan do Bakaka sitid dondtol tolu mitumpuk o
binatang, nga tolu-no kabalan. Ilo sid lombus, ka di Tumpu, turu
mitumpuk o binatang nga turu-no banalko harapan diolo. Ilo
pintindakan diolo ilo kabalan, ka di Tumpu, mirantai do
tiningusan do valai aso lopoi. Manjadi iso-po-ma ot okosog-ko
tumindak, ka di Tumpu, koturunan sid savat dino kakali dot

TANGON AKI-ODU
46
TOKOU
sasahavan-po, tu turu ilo sori. Tolu it sitid dondtol, hopod o
kabalan banal. Nga sumondot-ko iad sino, nga varoi i manahau,
ka di Tumpu. Siombo-siombo sondoton-nu, varoi manahau dikau.
Manjadi kadan-ko kilombus, ka di Tumpu, apatai-ko dino, ka.
Kali pengkaa dino, ka di Tumpu. Bang mangasip-ko dohon,
ipasavo-ku dikau dilot anak-ku do komulakan. Ei amu-oku, ka di
Kurudong. Kisavo-ku-no diti, Ei ioku-ma, ka di Tumpu, savo-ko-
po-ma, sovooi ilot anakku do komulakan. Kali valai nga tahakan
tekau barang nga tahakan tekau. Pangazan nga tahakan tekau.
Uripon nga tahakan tekau, ka di Tumpu.

Nga kopongitung i Kurudong, hangog-po. Nga kuozon-po,

Tumpu, ka, sukul om okonko monipu-ko dohon. Ei amu, ka di
Tumpu, amu-oku monipu dikau.

Na nakun-no di Kurudong i iadino dot a-nokolombus i

Kurudong sid valai do Bakaka. Na osinang i ginavo di Tumpu, tu
ei banalko kenginan dau i Kurudong. Ponuhu-no i Tumpu dit
ongouri-pon dau. Muripon, ka di Tumpu, pangagama-kou do
valai dot banalko ongovavantang o valai gamaon dikou. Manjadi
tanid-no monginomol, tanid-no mangagama do valai, tu
kenginan-ku, ka di Tumpu, koturuan-no opongo. Na mihas-no it
ongouripon mogihim do kazu, mogihim do taap, nga banal banal
koturuan-no nokopongo-no ino ongokavavalazan dino. Na inot
ongokavavalazan dino, turu mitumpuki iadko it binatang do
Bakaka, tu a-oruson ulun do Bakaka ong okonko iadino. Na
binaris i minangagama do valai, tu it uogon dot Tumpu, Ong okon
a-abaris i valai, ohigong-no it obik-obik-no mamatai dot ulun, ong
avuk-no.

TANGON AKI-ODU
47
TOKOU
 Manjadi ong abaris bantaranai-no sid ongopialatan, nga
kodung avi-no it iso i binatang, nga tumompik-no sid koduvo. Na
iadino i gama di Tumpu mangahatul di valai. Nopongo-po i valai,
mangagama_no i Tumpu do kinomol, nga i sid koturu i binatang,
na pongino_mol-nopo bahagi dit ongokabalan ginovulan do
razun dot jaham-no dot akanon jaham do kapatazan, banalko
pisarazun. Kazu ong tirian i mizaui o kazu lumonot. Na nopongo-
po mangagama inot Tumpu dinot kenuman dot ulun, ponuhu-no
i Tumpu dit uripon dau mamanau mongoi dinot ulun do Ba_kaka.
Na nunu o boroson-ku, ka dit uripon. Na ino-no o boroson-nu, ka
di Tumpu. Sinuhu-oku di Tumpu diti mongoi dikou, tu iosido
biano maliu-no do pomogunan. Manjadi engin humuntad dot
aramai-ramai sitid pomogunan tokou, humuntad izau dot
ongokoubasan dau sitid somok antava ikou-nobeti. Nga kadan-no
dot a-kou mamanau-no ngavi, tu, ka-ma di Tumpu, ondu kusai
anak osukod okuro ong lumohing-no, gam tompuzungon, kadan-
no dot amu mamanau, ka di Tumpu. Ino-pogi mongodom-pihot-
kou mamanau tokou-no, ka dit uripon.

Na mongodompihot-no it ulun sino dino do mamamanau. Na

banal-banal nokotoluvan antad di kinapanahan dit uripon om nga
korikot-ogi, tu antad sinot valai-no, kotoluvanpo mamanau om
orikot-ogi kenot tuhunan. Nga gulu-po korikot it ongolumohing
om iriogi it angaanak-nopo om iri-ogi it ongoondu-nopo om iri-
ogi it ongokusai-nopo om nga iri-ogi it ongokabalan. Na
nokorikot-po ioti, boros di Tumpu, Adeh Kurudong, kadan-ko
luman-dak, tu lumandak-nopo dino, otutunan-ko dot ulun do
Bakaka. Manjadi sumusutko, ka di Tumpu. Sumusut sid ongkob
dikou, tu sinod valai-ku siti indakod kavi it ulun. Nga sumusut

TANGON AKI-ODU
48
TOKOU
sinod ongkob. Lumopot-po do kumut. Bang boroson-ku-no dot,
Zazaha i tokou-no, kangku, nga mimbulai-ko-no, ka di Tumpu.

Na sumusut-po i Kurudong. Na nokorikot-no ngavi it ulun do

Bakaka sino, panganu-no Ii Tumpu dit ongokakanan, macam
ginis o kakanan, tu i kenginan di Tumpu dot aso rumosi-rosi it
ongoulun do Bakaka. Ong i kakanan nga pilion inot
ongovavantang ombo kovizahan mangakan dot ongokinulat.

Na nopongo-po makan om noduat-no dot ongovizau,

pongogom-no dit Tumpu it inumon, nga inot uripon dau monuki
turu i binatang, kinam-kinam-po monuki, nga sumuva sumoliu
inot ongouripon dino ka, mananggal dinot ulun sino om i
songbak-poamu mangkis. It a-po avuk banal megol-nopo. Nga
ogos-ogos ong sumoliu i Kurudong, tu oining dau it ogulou, nga
a-koho i Tumpu Kadan-no sumoliu ong okonko kodimon-ku, ka.
Na mangavuk-po it onom binatang, tompikai-no di Tumpu
penum do razun it ongokabalan. Na ngavi it inumon dot Tumpu
dino, i ginovulan do razun, rontob akovogui mingkakat inot
ongokabalan, nga matai. Rontob lulumahan om a-milo mingavoi-
gavoi tu lumohon om kengkakat-no amu, nga okonko mavuk.
Adeh ka di Tumpu, bang iadino it ongo-kabalan, soliu-no
Kurudong, ka, otibas tokou-keno, ka. Zazahai tokou it ongoulun
di minatai om it ahadan dino, ka di Tumpu. Na sumoliu i Kuru-
dong, na a-nemot di Tumpu it ondu di Bakaka. Turu, tu
nokosuvang sid ongkob dau, nga a-nemot dau, a-nemot penum.
Kemot-imot-po it ondu do Bakaka pindolongoi, Adeh, Kurudong,
kada-koi patazo, ka, gam sovoo-okoi ka. Ei, ka di Kurudong,
kadankobo iadino. Tu okonko aso savo-ku diti. Ei amu, ka dit
ongondu, nga i longoi dioti iadko manangdayang-ko-pogi-ma, tu

TANGON AKI-ODU
49
TOKOU
ohiniza. Iso monimpuun, Kurudong, Kurodong, kada-kou patayo,
gam sovoo-okoi, ka dit ongondu. Nga ogulou-no, nga amu
mongining i Kurudong dino. Rikoto-no pogulu dit Kurudong
dinot ongokabalan om ginamai-no di Kurudong tinibas, nga
nabasan i Sarip mogihim di rabpo do kotogu it panakasan di
Tumpu. Adeh, boros di Sarip, Tumpu, varo-pot dohon dot rabpo
do banalko otogu. Na pangazai-no di Tumpu i Sarip, tu tumabang
ngavi it ongosarip. Sid natad di Tumpu monodok dit ongoliou di
Bakaka, tu iti-no i hukum di Tumpu sino, kongoi-po di Sarip dino,
zazahai-no di Kurudong inot ongoulun dino. Ei iadko marabok
ukukon ino i liou mitimpalabok-nopo.

Na antad di minsosodop nasarapan-po do susuvab om ba

navi-ogi it ulun mamatai dot okuro ong anak-po nga patazon. Nga
inot ongondu di minindolongoi dino, ngavi-po mamatai it
nongoavuk dino, rikoto-no di Kurudong it ongoondu om patazo-
no. I namindolongoi-no banal it ongoondu , Adeh, Kuru-dong,
kadan-ko patazo, gam sovoookoi, ka. Na amu mangasip i
Kurudong dino, pinatai dau.

Nga it ongoobpinai di Kurudong i duvo, boros di Kurudong,

Kadan-kou-po muli. Sumitikou-no, tu ioku-kagi-ma siti-oku-no,
ka di Kurudong. Na mintoron-nobo, sumuvang-no sid ongkob dit
obpinai dau. Na it ongouripon do Tumpu mangakut dit
ongobuntung dot ulun pada-ada sid rahat. Na ino Bakaka dino,
ombo-nopo i kousu-po, na amu-no nakapanau. No ino o
nakaranzat sid pomogunan do Bakaka, tu nopunso, nopunso
katahan.

TANGON AKI-ODU
50
TOKOU
 Na it ongoondu dino nasavo-no dit angaanak do kusai di
Tumpu, anak do komulakan, tu nakata-tanid-no ong inot gulu-no
it anak do kusai. Nga i komulakan ot apid, apid i komulakan, anak
di Tumpu-no ino o monikid minanansavo dit obpinai di
Kurudong.

Na i Kurudong dino, atatap sino o pomogunan sampai it

anganak dau, nga sino-no. Na duvo toun, sineno i Kurudong om
nokotibang-ogi magandaha sid pomogunan do Rungus.
Magandaha-po i Kuru-dong, aso-no nemumui dau dit savo dau,
tu nakarangkat-no ivaliu sid pomogunan do Kirangavan. Na
siumulok-no i Kurudong sinot lubok om nemot-ogi.

Na inot anak di Kurudong sinod Rungus dino naranzat-no.

Sinod Kirangavan o kinaranzatan. Na boros di Kurudong, ikau-
no o mongitung dino, sid savo dau. Bangengin-ko mozo dohon,
mozo-ko-no dohon. Amu-nobo, tuminggal-ko-po siti. Ioku diti
om tatap sid pomogunan do Tumpu. Kagi inot anak-to dino, amu-
oku koho do maliu sid Tumpu, tu asot dohon do ranzat siti ponong
dino, ka di Kurudong. Ei maliu-ma sid Tumpu. A-koho do mozo
dau. Manjadi nakun-nopo dino savo di Kurudong sitid Rungus,
inopung-no iosido dot a-ma minozo sid Tumpu. Na sid ranzati di
Kurudong, siti nga ranzati ino-no sid Kirangavan-no ino ranzat di
Kurudong.

Kasalaan-nopo, mulio-po i Kurudong, pomoros-no, Sagana

ong ondu avasih, ka di Kurudong, tu dohon do ranzat. Sagana ong
kusai araat Inono i boros di Kurudong. Na sagana ong ondu, ei
avasih-not ongondu ong sino ponongoi. Ong ongokusai aso tantu
Nompus-no ino.

TANGON AKI-ODU
51
TOKOU