ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ
Ε Ν ∆ Ο Ν
Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
Περίοδος Α΄ Έτος 13ο Τεύχος 55ο Ιούλιος 2019
Ματαιότης ματαιοτήτων
Του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης
Διότι κάθε επιδίωξη ανθρώπων που
ασχολείται με τα βιοτικά είναι καθ’
ολοκληρίαν παιχνίδια παιδιών στην
άμμο, που η ικανοποίηση γι’ αυτά που
έγιναν τελειώνει μαζί με την σχετική
απασχόληση μ’ αυτά. Μόλις δηλαδή
έπαψαν να ασχολούνται τα παιδιά μ’
αυτά και η άμμος ξαναμαζεύτηκε στο
σημείο απ’ όπου την είχαν πάρει, δεν
άφησε πλέον κανένα ίχνος απ’ τα
έργα των παιδιών.
Αυτό είναι η ανθρώπινη ζωή· άμμος
είναι η φιλοδοξία· άμμος η εξουσία·
άμμος ο πλούτος· άμμος κάθε τι που
απολαμβάνουμε επιμένοντας με τη
σάρκα· αυτά στα οποία τώρα οι ψυ-
χές που βρίσκονται σε νηπιακή
(πνευματικά) κατάσταση, ματαιοπο-
νώντας για ανυπόστατα πράγματα,
υπομένουν γι’ αυτά πολλούς κόπους,
τότε μόνο θα καταλάβουν καλά την
ματαιότητα της παρούσας ζωής,
όταν εγκαταλείψουν τον τόπο της
άμμου, εννοώ τη ζωή της σάρκας.
Διότι η απόλαυση έμεινε με τη ζωή
της ύλης και δεν παίρνουν μαζί τους
τίποτα άλλο εκτός απ’ τη συνείδηση.
Μου φαίνεται λοιπόν ότι και ο μεγά-
λος Εκκλησιαστής, επειδή ήδη έχει
απομακρυνθεί απ’ αυτά και περπατάει
τώρα στον άυλο κόσμο με γυμνή ψυ-
χή, είπε αυτά που είναι φυσικό να
πούμε κάποτε κι εμείς, όταν φύγουμε
απ’ την παραλία αυτή, στην οποία
υπάρχει η άμμος που ξεβράζει η θά-
λασσα της ζωής και χωριστούμε απ’
όλα τα κύματα που μας χτυπούν από
γύρω και κάνουν τα αυτιά μας να
βουίζουν, παίρνοντας από τη νοητική
θάλασσα μόνο την ανάμνηση των
όσων επιδιώξαμε εδώ και λέγοντας το
ματαιότης ματαιοτήτων τα πάντα ματαιό- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΕ ΑΥΤΟ
της και ποιο κέρδος θα έχει ο άνθρωπος ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ
που μοχθεί κάτω απ’ τον ήλιο; (Εκκλ. 1, 2
-3). Ομιλία εις τον ύπατον
Ευτρόπιον
Πραγματικά· κατά την άποψή μου, αυτός του Αγίου Ιωάννου του
ο λόγος ταιριάζει στην κάθε ψυχή, όταν Χρυσοστόμου
απαλλαγμένη από τα επίγεια, βρεθεί στη
ζωή που ελπίζουμε διότι, είτε πέτυχε κάτι Περί της ματαιότητος
από τα υψηλότερα στη ζωή αυτή, κατηγο- της δόξης των
ρεί την κατάσταση στην οποία βρισκόταν ανθρώπων.
και ελεεινολογεί τα περασμένα συγκρί- του Αγίου Λουκά
νοντας τα μ’ αυτό που βρήκε τώρα· είτε αρχιεπισκόπου Κριμαίας
δόθηκε με όλες τις δυνάμεις της στα υλι-
Για το ότι δεν πρέπει να
κά και είδε όσα δεν περίμενε και εμπειρι-
μεριμνάμε για τα
κά έμαθε πόσο ανώφελα ήταν όσα κυνή-
βιοτικά.
γησε στη ζωή, τότε (και στις δύο περιπτώ-
Οσίου Αντιόχου
σεις) θα βγάλει κλαίγοντας θρηνητική
κραυγή, όπως κάνουμε μετανιωμένοι και Η ταραγμένη μας ζωή
εξιστορώντας τις ανοησίες μας οι και η ευλογημένη
άνθρωποι, ματαιότης ματαιοτήτων και τα ψυχική ησυχία.
λοιπά. του Φώτη Κόντογλου
Απόδοση στη νεοελληνική Ε. Π. Λέκκος Λόγος για τον άνθρωπο
Του Αγίου Ιγνατίου
Εκδόσεις «Λύχνος»
Μπριαντσανίνωφ
Μη μεριμνάτε για τα εγκόσμια!
Π ΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ :
Όλα αυτά είναι μόνο ένα όνειρο!
Η επίγεια ζωή είναι μόνο ένα
όνειρο! Εις τον ύπατον Ευτρόπιον 2
Ο καιρός πλησιάζει! Μικρές στάσεις στην Κλίμα- 5
κα του Αγίου Ιωάννου
Καθαριστείτε με την μετάνοια! Περί της ματαιότητος της 6
δόξης των ανθρώπων
Ετοιμαστείτε για την αναχώρησή
Για το ότι δεν πρέπει να 7
σας απ’ αυτή τη ζωή! μεριμνάμε για τα βιοτικά.
Όσο κι αν έχετε ζήσει εδώ, μια Η ταραγμένη μας ζωή και η 8
ευλογημένη ψυχική ησυχία.
στιγμή μονάχα είναι.
Λόγος για τον άνθρωπο 10
Να προσεύχεστε αδιάλειπτα…
Λόγοι Αγίου Παϊσίου 12
Ιερές Ακολουθίες και 15
εκδηλώσεις του ναού.
Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ
Μάταιε κόσμε! Ψεύτικε 16
ντουνιά!
 Σελίδα 2
Ομιλία εις τον ύπατον Ευτρόπιον.
Τον παρακάτω συγκλονιστικό λόγο τον εκφώνησε ο
Ιερός Χρυσόστομος στα 399, ένα έτος αφού είχε ανεβεί
στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως. Ο
Ευτρόπιος που από άσημος δούλος είχε φτάσει στα
ύπατα αξιώματα της πολιτείας κι είχε δεινά πολεμήσει
την Εκκλησία, έπεσε τέλος σε δυσμένεια και ο στρατός
απαίτησε από τον αυτοκράτορα να τον θανατώσει. Τότε
ο φοβερός αυτός διώκτης των προβάτων του Χριστού
κατέφυγε στην εκκλησία, για να σωθεί από το φρικτό
τέλος που τον περίμενε. Ο Χρυσόστομος τον δέχθηκε
και πρόβαλε κατηγορηματική άρνηση στους στρατιώτες
που κύκλωσαν τον ναό και ζητούσαν να τους παραδο-
θεί ο υπόδικος. Στο μεταξύ η εκκλησία είχε πλημμυρίσει
από πιστούς που έτρεξαν για να ιδούν τον πρώην πα-
ντοδύναμο και τώρα τρέμοντα μπροστά στο θυσιαστή-
ριο όπου είχε προσπέσει διώκτη τους. Πολλοί από τους
χριστιανούς ήθελαν να παραδοθεί στην εξουσία για να
λάβει την τιμωρία που του άξιζε. Τότε ο άγιος πατήρ
ανέβηκε στον άμβωνα και με φλογερή και συναρπαστι-
κή δύναμη, αφ’ ενός μεν έδωσε στο εκκλησίασμα ένα
μάθημα περί της ματαιότητος των ανθρωπίνων αφ’
ετέρου δε κίνησε τις καρδιές σε έλεος απέναντι του ζω-
ντανού αυτού διδάγματος που ήταν ο Ευτρόπιος. Μονά-
χα ένας Χρυσόστομος ως ρήτωρ και ως άγιος θα ήταν
δυνατόν να έχει το θάρρος να μιλήσει τόσο ωμά για το
κατάντημα του Ευτροπίου και συγχρόνως να μη φανεί
σκληρός αλλά τουναντίον μ’ αυτόν τον φοβερό τρόπο
να προκαλέσει στους πιστούς τη συμπάθεια, την αμνη-
σικακία και την επιθυμία ανταποδόσεως καλού αντί
κακού απέναντι του πρώην τυράννου και διώκτη των.
Σημειωτέον ότι ο Ευτρόπιος είχε εισηγηθεί και πάρει
την έγκριση του αυτοκράτορος την προηγούμενη χρονιά
να ακυρωθεί ο νόμος που όριζε ότι οι ναοί ήταν άσυλα
απαραβίαστα.
Σε όλες τις περιστάσεις, αλλά προ παντός σήμερα εί-
ναι επίκαιρο να πούμε· «ματαιότης ματαιοτήτων, τὰ
πάντα ματαιότης» (Εκκλησιαστής 1, 2). Που είναι τώ-
ρα η λαμπρότης του υπατικού αξιώματος; Που τα χα-
ρωπά φώτα; Που τα χειροκροτήματα και οι συνοδείες
και οι πολυέξοδες τελετές; Που είναι οι στέφανοι και
τα ακριβά διαμερίσματα; Που ο θόρυβος της πόλεως
και οι ζητωκραυγές στα ιπποδρόμια και οι κολακευτι-
κές αρχές; Όλα αυτά διάβηκαν. Φύσηξε αγέρας και με
μιας όλα τα φύλλα τα έριξε κάτω, δείχνοντας μας γυ-
μνό το δέντρο και σαλευόμενο από τη ρίζα του. Ήταν
τόσο δυνατό αυτό το δρολάπι, που απείλησε να ξερι-
ζώσει το δέντρο και να το διαλύσει ολότελα. Που εί-
ναι τώρα οι επίπλαστοι φίλοι; Που είναι τα συμπόσια
και τα δείπνα;
Ε Ν ∆ Ο Ν
Του εν Αγίοις πατρός ημών
Ιωάννου του Χρυσοστόμου
Σε απόδοση του Βασ. Μουστάκη
Που είναι το μελισσολόι των παρασίτων και το αψύ
κρασί που χυνόταν ολημερίς και οι ποικίλες τέχνες των
μαγείρων και οι υπηρέτες της εξουσίας που μιλούσαν
και έκαναν περιποιήσεις με πρόθυμη καλοσύνη; Νύχτα
ήταν όλα εκείνα και όνειρο, και σαν χάραξε η μέρα,
αφανίσθηκαν. Ήταν άνθη εαρινά, και σαν πέρασε η
άνοιξη, όλα μαράθηκαν. Σκιά ήταν και γοργοπερπάτη-
σε. Καπνός ήταν και διαλύθηκε. Πομφόλυγες ήταν και
έσκασαν. Αράχνης ιστός ήταν και έσπασε.
Γι’ αυτό, τούτο τον πνευματικό λόγο ψάλλουμε πάνω σ’
αυτά, λέγοντας: «ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα
ματαιότης». Αυτός ο λόγος και στους τοίχους και στα
ιμάτια και στην αγορά και στο σπίτι και στους δρόμους
και στις πόρτες και στα κατώφλια και προ παντός στη
συνείδηση του καθενός διαρκώς πρέπει να είναι γραμ-
μένος και νυχτοήμερα να τον μελετάμε. Επειδή η απα-
τηλότης των πραγμάτων και τα προσωπεία και η υπό-
κρισις από τους πολλούς νομίζονται σαν αλήθεια. Αυτόν
τον λόγο πρέπει πάντα και όλες τις ώρες και παντού ο
ένας να λέγει στον άλλο και ν’ ακούει από τον πλησίον
του: «ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης».
Δεν σου έλεγα ακατάπαυστα πώς ο πλούτος είναι
άστατος; Αλλά εσύ δεν μ’ ανεχόσουν. Δεν σου έλεγα ότι
είναι αγνώμων δούλος; Αλλά εσύ δεν ήθελες να το πα-
ραδεχτείς. Ιδού τώρα τα γεγονότα βοούν ότι όχι μόνο
άστατος, όχι μόνο αγνώμων, αλλά και φονιάς είναι γιατί
αυτός σε έκαμε να τρέμεις τώρα και να φοβάσαι.
Δεν σου έλεγα όταν διαρκώς με απειλούσες, επειδή σου
μιλούσα τη γλώσσα της αλήθειας, ότι εγώ σε αγαπώ
περισσότερο από τους κόλακες; Ότι εγώ που σε ήλεγχα,
ήμουν περισσότερο με το μέρος σου από ότι εκείνοι που
σου χαρίζονταν; Δεν πρόσθετα σ’ εκείνα τα λόγια μου
το ότι είναι καλύτερα τα τραύματα των φίλων από τα
πρόθυμα φιλήματα των έχθρων; Αν υπέμενες τα τραύ-
ματα μου, δεν θα σου γεννούσαν το θάνατο τα φιλήματα
εκείνων· γιατί οι δικές μου πληγές ετοίμαζαν την ανάρ-
ρωσή σου, ενώ οι ασπασμοί εκείνων σου ετοίμαζαν την
απώλεια.
Πού είναι τώρα οι οινοχόοι; Πού είναι εκείνοι που ξεπη-
δούσαν μπροστά σου στις αγορές και σε στεφάνωναν μ’
ένα σωρό εγκώμια; Αποτραβήχτηκαν, αρνήθηκαν τη
φιλία, στάθηκαν μακριά από την αγωνία σου, για να
σωθούν. Αλλά εγώ δεν κάνω το ίδιο. Δεν σε προσπέρα-
σα αδιάφορος. Έπεσες και σε περιμαζεύω και σε φρο-
ντίζω. Η Εκκλησία που πολέμησες άνοιξε την αγκαλιά
της και σε δέχθηκε· τα θέατρα που ενίσχυσες και που
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
για χάρη τους συχνά αγανακτούσες εναντίον μας, σε
πρόδωσαν και σε άφησαν να πεθάνεις.
Αλλά εμείς δεν είχαμε πάψει να σου λέμε πάντα: Γιατί
πολιτεύεσαι έτσι; Θέλεις να διαπόμπευσης την Εκκλη-
σία και οδηγείς τον εαυτό σου στο χείλος του κρημνού.
Αλλά εσύ δεν τα λογάριαζες. Και τα μεν ιπποδρόμια,
αφού σου κατέφαγαν τον πλούτο, ακόνισαν το ξίφος
που θα σε θανάτωνε· η δε Εκκλησία που δέχθηκε την
παράλογη οργή σου, κάνει τώρα το παν για να σε γλυ-
τώσει από τα βρόχια του θανάτου.
Και λέγοντας τώρα αυτά, δεν μπαίνω σε ονειδισμό,
αλλά θέλω να κάνω πιο ασφαλείς εκείνους που σε τρι-
γυρίζουν εδώ (δηλαδή το εκκλησίασμα) δεν αναξέω τα
έλκη του τραυματισμένου, αλλά θέλω να φυλάξω σε
υγεία εκείνους που ως τώρα δεν λαβώθηκαν· δεν κατα-
ποντίζω το ναυαγό, αλλά θέλω εκείνους που πλέουν με
πρίμο αγέρα να τους διδάξω πώς να μη βουλιάξουν.
Και πώς θα γίνει αυτό; Αν νιώσουμε τις μεταβολές των
ανθρωπίνων πραγμάτων. Γιατί κι αυτός, αν είχε φοβη-
θεί αυτές τις μεταβολές, δεν θα τον εύρισκαν.
Αλλά επειδή αυτός ούτε από τον εαυτό του ούτε από
άλλους γινόταν καλύτερος, εσείς λοιπόν που είστε
πνευματικά πλούσιοι, πάρτε ένα κέρδος ακόμη από τη
συμφορά του· γιατί, δεν είναι τίποτε πιο τιποτένιο από
τα ανθρώπινα πράγματα. Όπως και να τα ονομάσει
κανείς, η πραγματικότης θα είναι ισχυρότερη.
Αν καπνό, αν χόρτο, αν όνειρο, αν εαρινά άνθη, αν
οτιδήποτε τα ονομάσει, πολύ πιο άστατα κι εφήμερα
είναι και πιο τιποτένια από το τίποτε. Και ότι μαζί με
την ευτέλεια έχουν και το απόκρημνο, γίνεται φανερό
από τούτη την περίπτωση. Ποιος ήταν ψηλότερα απ’
αυτόν εδώ τον άνθρωπο; Δεν θάμπωσε όλη την οικου-
μένη με τα πλούτη του; Αλλά ιδού που κατάντησε πιο
αξιολύπητος κι από τους δεσμώτες, πιο ταπεινωμένος
κι από τους δούλους, πιο άνεχος κι από εκείνους που
πεθαίνουν της πείνας, βλέποντας κάθε μέρα γύρω του
ξίφη γυμνωμένα και βάραθρα και δήμιους και σύρσιμο
στο θάνατο. Και δεν ξέρει, δεν έχει την ευχαρίστηση
να ξέρει τουλάχιστον πότε θα πεθάνει, αλλά μέσα στο
καταμεσήμερο βρίσκεται σε σκοτάδι πυκνό. Όσο κι αν
προσπαθήσω δεν θα μπορέσω να παραστήσω με τον
λόγο την αγωνία του, την αγωνία του να περιμένει κά-
θε ώρα και στιγμή το θάνατο.
Αλλά τι χρειάζονται τα λόγια μου, όταν ο ίδιος είναι
εικόνα και υπογραφή των όσων λέγω; Χθες, όταν
ήλθαν σ’ αυτόν από το παλάτι για να τον πιάσουν,
έτρεξε στον ιερόν αυτόν τόπο με παγωμένη όψη που
και τώρα εξακολουθεί να είναι τέτοια· τα δόντια του
χτυπούν, τρέμει και λύνεται το κορμί του, η φωνή του
Σελίδα 3
ράγισε, παράλυσε η γλώσσα του κι όλα πάνω σ’ αυτόν
δείχνουν μια ψυχή παγωμένη.
Και τα λέγω αυτά όχι ονειδίζοντας, όχι μπαίνοντας
αδιάκριτα στη συμφορά του, αλλά θέλοντας να μαλα-
κώσω τη δική σας καρδιά και να σας παρακαλέσω
έλεος και να σας πείσω ότι αρκετή στάθηκε γι’ αυτόν
η τιμωρία. Υπάρχουν ανάμεσα μας άσπλαχνοι και
άδικοι, που θα κατηγορήσουν και μένα γιατί τον δέ-
χθηκα πεσμένο μπροστά στο ιερό βήμα θέλοντας, λοι-
πόν, με τα λόγια μου να μαλακώσω και ν’ αλλάξω την
απανθρωπιά τους, γι’ αυτό διαδηλώνω τη συμφορά
του άνθρωπου εδώ.
Για τι πράγμα αγανακτείς, αγαπητέ; πες μου. Γιατί -
λέγει - στην Εκκλησία κατέφυγε εκείνος που ασταμά-
τητα την πολεμούσε. Μα γι’ αυτό ακριβώς έπρεπε πε-
ρισσότερο να δοξάζεις το Θεό, που τον άφησε να
έλθει σε τέτοια ανάγκη, ώστε και τη δύναμη της Εκ-
κλησίας και τη φιλανθρωπία της να μάθει. Τη δύναμη,
βλέποντας πώς έπεσε ενώ θαρρούσε ότι ήταν νικητής
της· τη φιλανθρωπία, βλέποντας πώς η Εκκλησία που
πολεμήθηκε απ’ αυτόν τώρα βάζει ασπίδα να τον προ-
στατέψει και τον δέχεται κάτω από τις πτέρυγες της
και τον ασφαλίζει ολότελα και χωρίς να μνησικακήσει
για ότι εκείνος έπραξε εναντίον της, του άνοιξε την
αγκαλιά της με μητρική στοργή.
Αυτό είναι τρόπαιο απ’ όλα τα τρόπαια λαμπρότερο,
αυτό είναι νίκη περιφανής, αυτό ντροπιάζει και καται-
σχύνει ειδωλολάτρες και Ιουδαίους, αυτό είναι φως
θριάμβου στο πρόσωπο της Εκκλησίας. Γιατί, αφού
πήρε αιχμάλωτο τον εχθρό, τώρα τον λυπάται, κι ενώ
όλοι τον άφησαν έρημο, αυτή μόνη σαν μητέρα φιλό-
στοργη κάτω από τα παραπετάσματα της, τον έκρυψε
και στάθηκε αντιμέτωπη στη βασιλική οργή, στη μα-
νία του όχλου, στο γενικό, ακράτητο μίσος. Αυτός
είναι ο καλύτερος στολισμός του θυσιαστηρίου. Ποιος
στολισμός -θα πεις- ο ακάθαρτος και ο πλεονέκτης και
ο συλητής ν’ αγγίζει το θυσιαστήριο; Μη το λες· επει-
δή και η πόρνη άγγιξε τα πόδια του Χριστού, η τόσο
μιασμένη και ακάθαρτη· και δεν ήταν αυτό λάθος του
Χριστού, αλλά θαύμα και ύμνος μέγας· γιατί δεν ζημί-
ωσε τον καθαρό η ακάθαρτη, αλλά τη μιασμένη πόρνη
ο καθαρός και άμωμος την καθάρισε με το άγγιγμα.
Μη, λοιπόν, μνησικακείς, άνθρωπε. Όλοι είμαστε δού-
λοι Εκείνου που έλεγε ενώ τον σταύρωναν: «ἄφες
αὐτοῖς· οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λουκ. 23,33).
Αλλά θα πεις, ότι αυτός ο άνθρωπος απετείχισε την
Εκκλησία ως καταφύγιο που ήταν, με διάφορα διατάγ-
ματα και νόμους. Αλλά να που με τα γεγονότα έμαθε
το κακό που έπραξε και με την είσοδό του εδώ πρώτος
 Σελίδα 4
αυτός κατάργησε το νόμο που έκαμε κι έγινε θέαμα
οικτρό της οικουμένης κι ενώ είναι βουβός όμως έτσι
σαν να μιλά και να φωνάζει: Μη κάνετε τέτοια, για να
μη πάθετε τέτοια.
Υψώνεται μες από τη συμφορά του σαν διδάσκαλος
και τώρα είναι που ξεπηδά από το θυσιαστήριο μεγά-
λη λάμψη, φοβερότατο δίδαγμα. Ποιό είναι αυτό; Ότι
η Αγία Τράπεζα έχει δεμένο το λιοντάρι. Όταν θέλουν
να απεικονίσουν τη δόξα ενός βασιλέως, δεν θ’ αρκε-
σθούν να τον παραστήσουν καθήμενο πάνω στο θρόνο
και να του φορέσουν την αλουργίδα και να του βά-
λουν στο μέτωπο το διάδημα. Αλλά θα ζωγραφίσουν
επίσης, κάτω από το πόδι του, τους νικημένους βαρ-
βάρους, με δεμένα τα χέρια πίσω, και τα κεφάλια στο
χώμα.
Και ότι δεν χρειάζονται λόγια για ένα τέτοιο δίδαγμα,
οι ίδιοι το παραδέχεσθε με τη βία με την οποία όλοι
τρέξατε εδώ για να δείτε το θέαμα. Σήμερα η Εκκλη-
σία είναι γεμάτη και λαμπροφόρος. Όσο λαό έβλεπα
το Πάσχα συναθροισμένο εδώ, βλέπω και σήμερα.
Αυτός ο άνθρωπος αν και αμίλητος, όλους σας κάλε-
σε, σαλπίζοντας μες από το γεγονός το ίδιο προς όλες
τις κατευθύνσεις.
Και κόρες τους θαλάμους, και γυναίκες τους γυναικω-
νίτες, και άντρες την αγορά άδειασαν και τρέξατε όλοι
εδώ, για να δείτε την ανθρώπινη φύση ελεγχόμενη κι
από τα εφήμερα αγαθά απογυμνωμένη και το χθεσινό
ξετσίπωτο πρόσωπο, που άστραφτε από αναίδεια, πλυ-
μένο από το σφουγγάρι της ντροπής των πραγμάτων
και ξεβαμμένο από τα ψιμύθια ολότελα. Γιατί η καλο-
πέραση που δίνουν οι πλεονεξίες είναι πρόστυχη προ-
σωπίδα σαν γραϊδίου όψης βαμμένη.
Αυτού του καταντήματος είναι μεγάλη η ευγλωττία·
τον άνθρωπο που έλαμπε και φαινόταν από παντού,
τον έκαμε να είναι τώρα ο πιο αδύνατος από όλους.
Αν πλούσιος μπει εδώ, μεγάλο θα είναι το κέρδος που
θα πάρει. Γιατί, βλέποντας από τι ψηλή κορφή κρημνί-
σθηκε εκείνος που έσειε την οικουμένη όλη, και πώς
τώρα είναι ζαρωμένος και δειλότερος από λαγό και
βάτραχο, και χωρίς δεσμά σ’ αυτή την κολόνα κολλη-
μένος και αντί με αλυσίδα από το φόβο σφιγμένος
γύρω της και τρέμοντας, τότε ο πλούσιος θα αισθανθεί
μέσα του να πέφτει ο πυρετός της απληστίας, να σω-
ριάζεται ο εγωισμός του, κι αφού φιλοσοφήσει όπως
πρέπει πάνω στ’ ανθρώπινα, θα φύγει από την εκκλη-
σία έχοντας μάθει από τα πράγματα εκείνα που με λό-
για διδάσκουν οι άγιες Γραφές, ότι δηλαδή· «πᾶσα
σάρξ χόρτος, καὶ πᾶσα δόξα ἀνθρώπου ὡς ἄνθος
χόρτου· ἐξηράνθη ὁ χόρτος, καὶ τὸ ἄνθος ἐξέπε» (Ησ.
40, 6-7). Επίσης «ὅτι ὡσεὶ χόρτος ταχὺ
Ε Ν ∆ Ο Ν
ἀποξηρανθήσονται καὶ ὡσεὶ λάχανα χλόης ταχὺ
ἀποπεσοῦνται» (Ψαλμ. 36, 2). Επίσης «ὅτι… ὡσεὶ
καπνὸς αἱ ἡμέραι (αυτού)» (Ψαλμ. 101, 4) κ.τ.λ.
Αν πάλι μπει εδώ ο φτωχός και υψώσει τα μάτια του σ’
αυτόν τον άνθρωπο, δεν θα λυπηθεί τον εαυτό του ούτε
θα στενοχωρηθεί για τη φτώχεια του. Αλλά θα αισθαν-
θεί ευγνωμοσύνη στη φτώχεια του, γιατί του είναι
άσυλο και λιμάνι ακύμαντο και τείχος ασφαλές. Και
βλέποντας ότι βλέπει, θα προτιμήσει χίλιες φορές να
μείνει εκεί που βρίσκεται παρά ν’ αποκτήσει για λίγο
τον κόσμο ολόκληρο κι ύστερα να κινδυνεύει να χάσει
και την ίδια του τη ζωή.
Βλέπεις ότι όχι μικρή η ωφέλεια είναι και στους πλου-
σίους και στους φτωχούς και στους ταπεινούς και
στους δοξασμένους και στους δούλους και στους ελευ-
θέρους από μια τέτοια εδώ καταφυγή. Βλέπεις πώς για-
τρεύεται ο καθένας μόνο και μόνο που είδε αυτό το
θέαμα.
Άρα σας μαλάκωσα το πάθος, σας ξερίζωσα την οργή;
Άρα σας έσβησα την απανθρωπιά; Άρα σας οδήγησα
σε συμπάθεια; Νομίζω πώς το πέτυχα και μάλιστα σε
μεγάλο βαθμό. Μου το δείχνουν τα πρόσωπα σας και
οι πηγές των δακρύων σας. Αφού, λοιπόν, η πέτρα
έγινε χώμα παχύ και μαλακό, εμπρός ας βλάστηση το
έλεος, ας κυματίσουν τα στάχυα της συμπαθείας μας
κάτω από τα μάτια του Θεού κι ας πέσουμε στα γόνατα
μπροστά στον βασιλέα, η μάλλον ας παρακαλέσουμε
τον φιλάνθρωπο Θεό να μαλακώσει το θυμό του βασι-
λέως, να κάνει απαλή την καρδιά του και να μας δώσει
ολόκληρη τη χάρη που θα του ζητήσουμε.
Και ήδη, από τη μέρα εκείνη που αυτός κατέφυγε εδώ,
δεν σημειώθηκε μικρή μεταβολή στις διαθέσεις του
βασιλέως. Γιατί, σαν έμαθε ο βασιλεύς πώς κατέφυγε
σε τούτο το ιερό άσυλο, έβγαλε λόγο μακρό μπροστά
στο στρατόπεδο, που του ζητούσαν να τον αποκεφαλί-
σει εξαιτίας των εγκλημάτων του, και γαλήνευσε τον
στρατιωτικό θυμό. Και είπε ότι δεν πρέπει μόνο τα
φταιξίματα, αλλά και τα κατορθώματα του να λογαρια-
σθούν, δείχνοντας έτσι ότι ένιωθε την αγανάκτηση
τους, αλλά και ανθρώπινη κατανόηση. Κι όταν πάλι
ήλθαν έως εδώ για να εκδικηθούν τον βασιλέα τους, μ’
άγριες φωνές και έξαλλες χειρονομίες και σείοντας τα
δόρατα, αυτός εδώ αφήνοντας να ρέουν τα δάκρυα από
τα ημερότατα μάτια του και δείχνοντας τους την ιερά
τράπεζα όπου είχε καταφύγει, κόπασε την οργή τους.
Αλλά ας προσθέσουμε κι εμείς τώρα τη δική μας συ-
μπεριφορά. Ποιας συγχωρήσεως θα είσαστε άξιοι, αν ο
βασιλεύς που υβρίσθηκε δεν μνησικακεί, και σεις που
τίποτε τέτοιο δεν πάθατε θα φανερώνατε τόση οργή;
Και πώς, σαν διαλυθεί αυτή η σύναξη και παύση αυτό
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
το θέαμα, θα προσεγγίσετε τα άγια μυστήρια και θα
φέρετε στα χείλη σας την προσευχή εκείνη που ο Κύρι-
ος μάς πρόσταξε να λέμε: «ἄφες ἡμῖν… (καθώς) καὶ
ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν» (Ματ. 6, 12) αν
απαιτείται τιμωρία;
Έκανε μεγάλες αδικίες, προσέβαλε τόσο πολύ; Δεν θα
το αρνηθούμε ούτε εμείς. Αλλά τώρα δεν είναι καιρός
δικαστηρίου, αλλά ελέους· όχι ευθύνης, αλλά φιλαν-
θρωπίας· όχι ανακρίσεως, αλλά συγχωρήσεως· όχι κα-
ταδικαστικής ψήφου, αλλά οίκτου και χάριτος. Ας μη
φλογίζεται λοιπόν κανένας από οργή, ας μη προβάλλει
εμπόδια, αλλά καλύτερα ας δεηθούμε στον φιλάνθρω-
πο Θεό να δώσει σε τούτο το πλάσμα του προθεσμία
ζωής, να εξαρπάσει από τη σφαγή που το απειλεί για
να πληρώσει τα φταιξίματα που έκαμε, και όλοι μαζί
ας προσέλθουμε στον φιλάνθρωπο βασιλέα, παρακα-
λώντας εξ ονόματος της Εκκλησίας, εξ ονόματος του
θυσιαστηρίου, να μάς χαρίσει αυτό τον άνθρωπο που
πρόσπεσε στην άγια Τράπεζα.
Αν το πράξουμε αυτό, και ο βασιλεύς θα το δεχθεί και
ο Θεός πριν και πάνω από τον βασιλέα θα το επαινέσει
και μεγάλη αμοιβή θα μάς αποδώσει για τη φιλανθρω-
πία που θα δείξουμε. Γιατί, καθώς αποστρέφεται και
μισεί τον ωμό και απάνθρωπο, έτσι στον ελεήμονα και
φιλάνθρωπο είναι προσηνής και γεμάτος φίλτρο. Και
αν μεν αυτός είναι δίκαιος, του πλέκει λαμπρότερα
στέφανα· αν δε αμαρτωλός, παρατρέχει τα αμαρτήμα-
τα, αμείβοντας τη συμπάθεια που έδειξε ο αμαρτωλός,
στον συναμαρτωλό του. Γιατί λέγει «ἔλεος θέλω καὶ οὐ
θυσίαν» (Πρ. Ωσηέ 6,6 και Ματ. 9,13). Και παντού της
Γραφής βλέπει το Θεό να ζητά ακριβώς αυτό και να το
λέγει λύση των αμαρτημάτων.
Έτσι λοιπόν, κι εμείς τώρα θα τον κάνουμε ίλεο, έτσι
θα λύσουμε και τα δικά μας φταιξίματα, έτσι θα στολί-
σουμε την Εκκλησία, έτσι και ο φιλάνθρωπος βασιλεύς
θα μάς επαινέσει, καθώς είπα προηγουμένως, και όλος
ο λαός θα μας χειροκροτήσει και τα πέρατα της οικου-
μένης θα μάθουν τη φιλανθρωπία και την ημερότητα
της πόλεως αυτής, και θα γεμίσει η γη από το κήρυγμα
του παραδείγματος μας.
Για να απολαύσουμε, λοιπόν, τα τόσα αυτά αγαθά, ας
προσπέσουμε, ας παρακαλέσουμε, ας δεηθούμε, ας
αρπάξουμε από τα νύχια του κινδύνου τον αιχμάλωτο,
τον φυγάδα, τον ικέτη, για να πετύχουμε κι οι ίδιοι των
μελλόντων αγαθών, χάριτι και φιλανθρωπία του Κυρί-
ου ημών Ιησού Χριστού, ω η δόξα και το κράτος νυν
και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Αναδημοσίευση από το περιοδικό
«ΚΙΒΩΤΟΣ» τεύχος Ιουλίου 1952
Σελίδα 5
Μικρές στάσεις στην Κλίμακα του αγίου Ιωάννου
«Ο κενόδοξος δείχνει ότι είναι πιστός, ενώ είναι ειδω-
λολάτρης. Φαινομενικά μεν σέβεται τον Θεό, αλλά στην
πραγματικότητα επιζητεί να αρέσει στους ανθρώπους
και όχι στον Θεό. Κενόδοξος είναι κάθε επιδεικτικός
άνθρωπος» (λόγ. κα΄ 6).
Νομίζεις ότι η ειδωλολατρία είναι γεγονός ξεπερασμέ-
νο, γιατί ήταν σύμπτωμα της παλαιάς μη πολιτισμένης
εποχής. Ή νομίζεις ότι ορισμένοι σύγχρονοι επανέρχο-
νται σ’ αυτήν για λόγους εντυπωσιασμού ή ιδιορρυθμί-
ας.
Όμως: ειδωλολάτρης είναι επίσης κάθε φιλάργυρος
- η αγάπη του για τα χρήματα ή για κάθε τι επίγειο
φανερώνει την παθολογική προσκόλλησή του σ’ αυ-
τά σαν σε… θεότητα! Ανοίγεις την καρδιά του φιλάρ-
γυρου και βλέπεις… πράγματα, πολύτιμα ίσως, μα…
πράγματα!
Κι ακόμη πιο τραγικά: ειδωλολάτρης, λέει ο όσιος, εί-
σαι οπωσδήποτε κι εσύ, ίσως πολλές φορές την ημέρα,
έστω κι αν βδελύσσεσαι τα είδωλα ή ακόμη και τα χρή-
ματα! Πώς; Κάθε φορά που θέλεις να επιδειχθείς, είτε
για πράγμα αυτού του κόσμου που έχεις, είτε για φυσι-
κό προτέρημά σου, είτε, άκουσον άκουσον!, και για
αρετή σου! Με ότι θέλεις να φανείς στον κόσμο, ακόμη
και θεωρούμενο θεάρεστο, με αυτό φανερώνεις την
ειδωλολατρία σου. Γιατί; Διότι θηρεύεις την ανθρώπι-
νη δόξα. Δεν ζητάς τη δόξα του Θεού - με το στήριγμά
της την ταπείνωση - αλλά το μπράβο και το εύγε των
ανθρώπων. Θεός σου λοιπόν είναι η γνώμη των
ανθρώπων· το τι θα πουν οι άλλοι!
Σου θυμίζει μήπως τον Φαρισαίο της γνωστής παραβο-
λής, ο οποίος καταδικάστηκε από τον Κύριο; Ασφα-
λώς, γιατί τελικώς είσαι κι εσύ ένας Φαρισαίος.
Βλέπω την αντίδρασή σου! Φαρισαίος εγώ; Εγώ τον
Φαρισαίο τον καταδικάζω. Αλλά και ο λόγος του οσίου
είναι μάλλον πιο αξιόπιστος από την ένστασή σου:
«Παντού λάμπει ο ήλιος άφθονα, και παντού σε κάθε
έργο χαίρεται η κενοδοξία… Όπως και αν την ρίξεις
αυτή την τρίβολο άκανθα, την κενοδοξία, (την επιδίωξη
δηλαδή της ανθρώπινης κούφιας δόξας), ίσταται όρθιο
το κεντρί της» (5).
Λοιπόν, είμαστε χαμένοι; Όχι, εφόσον ο Κύριος ήλθε
και είναι ο Σωτήρας μας. Μας έδειξε όμως λόγω και
έργω τον μονόδρομο στον οποίο πρέπει να βρισκόμα-
στε εσαεί: την ταπείνωση. Αν το βλέμμα μας ξεφύγει
έστω και επ’ ελάχιστον από αυτήν τη θεοΰφαντη στο-
λή, μπλεχτήκαμε ήδη στα δίχτυα του Πονηρού! «Δος
δόξαν τω Θεώ» λοιπόν και όχι στον εαυτό σου!
Και προσοχή στα ενάρετα έργα σου! Παραμονεύει α-
διάκοπα το δηλητήριο της… κενοδοξίας, που σε κάνει
«βρωμερό» ενώπιον του Κυρίου!
π. Γεώργιος Δορμπαράκης
 Σελίδα 6
Περί της ματαιότητος της δόξης
των ανθρώπων.
Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα μας περιγράφει
τo θαύμα της αναστάσεως από τον Κύριο Ιησού
Χριστὸ της θυγατέρας του Ιαείρου, του άρχοντα της
συναγωγής. Είναι ένα από τα σπουδαιότερα θαύματα
του Χριστοῦ. Με τρόπο πάρα πολύ απλό ανέστησε ο
Κύριος αυτή τὴν κόρη· πλησίασε το νεκρό κορίτσι το
πήρε από το χέρι και είπε· «Ἡ παῖς, ἐγείρου» (Λκ. 8,
54) και αυτή αμέσως σηκώθηκε. Μάρτυρες αυτού του
θαύματος υπήρξαν μόνο οι εκλεκτοί απόστολοι του
Χριστοῦ Πέτρος, Ιάκωβος και Ιωάννης και οι γονείς
του κοριτσιού. Στους γονείς ο Κύριος είπε αυστηρά·
«Μηδενὶ εἰπεῖν τὸ γεγονός» (Λκ. 8, 56).
Για ποιό λόγο απαγόρεψε να γνωστοποιούν το θαύ-
μα αυτό στους άλλους και να Τον εγκωμιάζουν;
Επειδή δεν ζητούσε την δόξαν των ανθρώπων.
Καθ’ όλη την διάρκεια της επίγειας ζωής του είχε ο-
δηγό στις πράξεις του την καρδιά του, την θεία του
καρδιά. Πραγματοποιούσε αυτό που είχε αποφασιστεί
στην αρχή των αιώνων. Ήταν συγκεντρωμένος στον
Εαυτό του, στο μεγαλειώδες έργο που έπρεπε να κά-
νει, γι’ αυτό και αδιαφορούσε για τον έπαινο και την
ανθρώπινη δόξα. Γνώριζε ότι του προσιδιάζει θεϊκή
δόξα.
Με την απαγόρευση να κοινοποιούν τα θαύματά
του μας διδάσκει να μην επιζητούμε τις τιμές και
την δόξα των ανθρώπων.
Και εμείς, τι κάνουμε εμείς; Ω, πόσο αγαπάμε τους
επαίνους, πόσο τους ποθούμε! Πόσο οξύνουμε την
ακοή μας για να μην μας ξεφύγει κανένας λόγος επαι-
νετικός και καμμία έκφραση σεβασμού στο πρόσωπό
μας. Κανένα άλλο πράγμα δεν εκτιμάμε τόσο πολύ
όπως τα εγκώμια και την δόξα των ανθρώπων.
Ο άγιος απόστολος Παύλος λέει ότι η δόξα των αν-
θρώπων είναι μάταιη και ότι δεν πρέπει να τὴν επι-
ζητούμε. Σε όλα τα έργα μας καθοδηγός μας πρέπει
να είναι ο φόβος του Θεού καὶ η συνείδησή μας.
Αν αυτό τον λογισμό θα έχουμε στο νου μας· αν όλες
τις πράξεις μας θα τις κατευθύνει ο φόβος του Θεού
και η επιθυμία να γίνουμε πιο μεγάλοι στα μάτια του
Θεού, τότε δεν θα επιζητούμε την δόξα των ανθρώ-
πων, όπως δεν την επιζητούσαν οι άγιοι. Όχι μόνο δεν
επιζητούσαν τους επαίνους, αλλά προσπαθούσαν με
κάθε τρόπο να τους αποφύγουν. Έλεγαν ότι ο εκθεια-
σμός και η δόξα βλάπτουν την ψυχή μας. Αν ο
άνθρωπος ακούει συχνά τους επαίνους και βλέπει
σεβασμό στο πρόσωπό του εκ μέρους των άλλων,
τότε αρχίζει να θεωρεί τον σκοπό του πετυχημένο.
Σαν επακόλουθο χάνει το ζήλο του για την δόξα
του Θεού και την αιώνια αλήθεια. Σταδιακά υπο-
δουλώνεται στην κενοδοξία και την φιλοδοξία και
ξεχνάει την αξιοπρέπειά του. Στο τέλος ο έπαινος εκ
Ε Ν ∆ Ο Ν
Του Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας
Από το βιβλίο «Λόγοι και Ομιλίες»
των εκδόσεων «Ορθόδοξος Κυψέλη»
μέρους των άλλων ακούγεται όλο και πιο σπάνια. Οι
άνθρωποι βλέπουν την φιλοδοξία του και γι’ αυτό χά-
νουν τον σεβασμό τους προς αυτόν. Όταν όμως εξα-
ντληθούν οι τιμές εκ μέρους των άλλων αρχίζει ο
άνθρωπος ο ίδιος να εξυμνεί τον εαυτό του και έτσι δη-
μιουργεί αποστροφή στους γύρω του, διότι η αυτοεξύ-
μνηση προκαλεί αηδία στους άλλους.
Οι άγιοι του Θεού την ανθρώπινη δόξα την θεωρούσαν
επικίνδυνη και βλαβερή για την καρδιά. Γι αυτό για να
την αποφύγουν κρύβονταν στην έρημο και τα αδιάβατα
δάση, όπου δεν θα άκουγαν τους μάταιους εγκωμια-
σμούς. Εμείς όμως δεν είμαστε τέτοιοι. Έχουμε ξεχα-
σμένο το λόγο του Κυρίου Ιησού Χριστού που λέει·
«ὅταν ποιήσητε πάντα τὰ διαταχθέντα ὑμῖν, λέγετε ὅτι
δοῦλοι ἀχρεῖοί ἐσμεν, ὅτι ὃ ὠφείλομεν ποιῆσαι πεποιήκα-
μεν.» (Λκ. 17,10)
Είναι καθήκον μας να ευεργετούμε τον πλησίον μας
και να ακολουθούμε στην ζωή μας την οδό της αλη-
θείας. Όταν το κάνουμε να λέμε πως είμαστε δούλοι
και κάναμε αυτό που οφείλαμε να κάνουμε.
Ας μην επιζητούμε την δόξα των ανθρώπων, αλλά την
δόξα του Θεού. Και θα μας την χαρίσει ο Θεός, θα μας
την χαρίσει όταν θα περιφρονήσουμε την μάταιη αν-
θρώπινη δόξα και θα έχουμε μέσα μας το αίσθημα που
είχε ο απόστολος Παύλος όταν έλεγε: «ἀδελφοί, ἐγὼ
ἐμαυτὸν οὔπω λογίζομαι κατειληφέναι· ἓν δέ, τὰ μὲν
ὀπίσω ἐπιλανθανόμενος τοῖς δὲ ἔμπροσθεν
ἐπεκτεινόμενος κατὰ σκοπὸν διώκω ἐπὶ τὸ βραβεῖον τῆς
ἄνω κλήσεως τοῦ Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.» (Φιλ. 3, 13 -
14) (Αδελφοί μου, εγώ δεν θεωρώ τον εαυτό μου ότι
έφθασε στο τέρμα· σ’ ένα όμως πράγμα συγκεντρώνω
την προσοχή μου: Ξεχνώ αυτά που είναι πίσω μου και
κάνω ότι μπορώ για να φθάσω αυτά που βρίσκονται
μπροστά μου. Αγωνίζομαι να τερματίσω και προσβλέπω
στο βραβείο της ουράνιας πρόσκλησης του Θεού δια
του Ιησού Χριστού.)
Δεν σκεφτόταν τα μεγάλα του έργα και τα κατορθώμα-
τά του στην οδό της δικαιοσύνης που διέτρεξε. Πάντα
πορευόταν σ’ αυτό τον δρόμο που δεν έχει πέρας. Η
επιθυμία του να προχωράει όλο και πιο βαθειά στην οδό
του Χριστού ήταν τόσο ισχυρή που τον έκανε να περι-
φρονεί την ανθρώπινη δόξα. Ποτέ δεν την επιζητούσε,
πορευόμενος πάντα μπροστά.
Το ίδιο και εμείς δεν πρέπει να επιζητούμε τιμή και
δόξα των ανθρώπων, αφού γνωρίζουμε πόσο μας
βλάπτουν και πόσο διαφθείρουν την καρδιά μας. Αυ-
τό που χρειάζεται να κάνουμε, είναι να θυμόμαστε και
να λέμε πάντοτε πως είμαστε δούλοι αχρείοι και κάνου-
με αυτό που οφείλουμε να κάνουμε. Εύχομαι αυτό το
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
Οσίου Αντιόχου του Πανδέκτου
Λόγος 119ος Για το ότι δεν πρέπει να μεριμνά-
με για τα βιοτικά.
Η μέριμνα για τα βιοτικά πράγματα είναι δείγμα α-
πίστου και μικρόψυχου ανθρώπου. Γιατί δεν ελπίζο-
με πια στον Θεό που μεριμνά για μας, αλλά στον εαυ-
τό μας, και μεριμνάμε για μας. Εάν δηλαδή τα ορατά
αγαθά, τα οποία μας παρέχει ο αγαθός Θεός, δεν τα ε-
μπιστευόμαστε σ’ αυτόν, για τα μη ορατά, τα οποία μας
υποσχέθηκε, πως θα τα εμπιστευθούμε σ’ αυτόν; Δεν
πρέπει αυτά να μας κυριεύουν έτσι, αλλά μάλλον να
ζητούμε τη βασιλεία αυτού, και όλα αυτά θα μας δο-
θούν επιπρόσθετα, σύμφωνα με το λόγο του. Ωφελιμό-
τερο μας είναι να περιφρονούμε εκείνα που δεν είναι
δικά μας, και να ποθούμε τα δικά μας, εννοώ την αφ-
θαρσία και την αθανασία. Γιατί, όταν γίνομε άφθαρτοι
και αθάνατοι, καταπλημμυριζόμαστε από την ορατή
θεοφάνεια αυτού με τις ιερότατες θεωρίες, που μας πε-
ριβάλλουν με λαμπρότητα με τις φωτεινότατες ακτινο-
βολίες τους , όπως τους μαθητές κατ’ εκείνη τη θειότα-
τη μεταμόρφωση του Σωτήρα, και παράλληλα μετέχομε
με τον απαθή και άϋλο νου της νοητής αυτού φωτοδο-
σίας και της πάνω από το νου ενώσεως, μέσα στις
άγνωστες και μακάριες πνευματικές επιδράσεις των
περίλαμπρων ακτινών κατά μία θειότερη μίμηση των
επουρανίων νόων (πνευμάτων)· γιατί, όπως είπε ο θείος
λόγος, «θα γίνομε ισάγγελοι και υιοί του Θεού, εφόσον
είμαστε υιοί της αναστάσεως» (Λουκά 20,36).
Σωστά λοιπόν ο Εκκλησιαστής διακηρύττει και λέγει·
«Είναι γλυκός ο ύπνος του δούλου, είτε λίγο φάγει είτε
πολύ» (Εκκλ. 5,11). Και προσθέτει· «Υπάρχει μια αρρώ-
στια που είδα κάτω από τον ήλιο, πλούτος που φυλάσσε-
ται και που προξενεί κακά σε εκείνον που τον φυλάσσει,
και θα χαθεί ο πλούτος εκείνος μέσα σε μια κακή ώρα,
και όλες οι ημέρες του πλουσίου θα είναι βυθισμένες
μέσα στο σκοτάδι, το πένθος, τον μεγάλο θυμό και τις
αρρώστιες, και όλος ο μόχθος του διασκορπίσθηκε από
τον άνεμο. Γιατί, όπως ήρθε γυμνός στον κόσμο, έτσι και
θα φύγει. Πολλές φορές όμως δεν θα του επιτρέψει ο
αίσθημα να έχουν οι καρδιές όλων μας. Ας μην επιζη-
τούμε επαίνους, δόξα και τιμή, ας ζούμε ήσυχα, χωρίς
να φαινόμαστε, θεωρώντας τους εαυτούς μας δούλους
αναξίους.
Όταν πέφτουμε, και βεβαίως πέφτουμε, διότι το πράγ-
μα αυτό είναι αναπόφευκτο - ακόμα και στους δικαίους
ανθρώπους επιτρέπει ο Θεός να πέφτουν - όταν πέ-
φτουμε, λοιπόν, αλλοίμονο μας αν πέφτουμε από ψηλά.
Τότε σαν να πέφτουμε από την κορυφή του βουνού.
Καλύτερα να πέφτουμε από χαμηλά. Τότε η πτώση δεν
θα μας βλάψει πολύ. Να είμαστε σαν το παιδί. Αυτό
όταν πέφτει είναι σαν τη μπάλα, πέφτει και σηκώνεται
αμέσως εύχομαι να μας μάθει ο Θεός να σηκωνόμαστε
μετά από κάθε πτώση. Αμήν.
Σελίδα 7
Από το βιβλίο «Αντιόχου μοναχού άπαντα τα
έργα» των εκδόσεων «Γρηγόριος ο Παλαμάς»
Θεός να φάγει από αυτόν, αλλά ο ξένος θα τον φάγει.
Γιατί ο φτωχός γνωρίζει πώς να βαδίζει το δρόμο της
ζωής του» (Εκκλ. 5,12-16 6,2,8). Και άλλος· «Μη με-
ριμνήσεις για την αυριανή μέρα· γιατί δεν γνωρίζεις τι
θα φέρει η αυριανή μέρα» (Παρ. 3,28). Και πάλι· «Μη
καυχιέσαι λοιπόν για την αυριανή μέρα. Καθόσον δεν
γνωρίζεις τι θα σου φέρει» (Παρ. 27,1). «Γιατί θα περά-
σει η ζωή μας σαν τα ίχνη της νεφέλης· και πράγματι
σαν σκιά περνάει η ζωή μας, και δεν υπάρχει επιστροφή
του ανθρώπου από τον θάνατο» (Σ. Σολ. 2,4-5). Και ο
Δαβίδ· «Ανάθεσε στον Κύριο τη μεριμνά σου, και αυτός
θα σε διαθρέψει. Γιατί δεν είδα ενάρετο να έχει εγκατα-
λειφθεί από τον Θεό, ούτε οι απόγονοί του να ζητούν
ψωμί. Δεν θα καταντροπιαστούν σε καιρούς δύσκολους,
και σε μέρες πείνας θα χορτάσουν» (Ψαλμ. 54,23). «Θα
υπερευλογήσω τα προς διατροφή θηράματα της, και
τους φτωχούς της θα τους χορτάσω ψωμί» (Ψαλμ.
131,15). Και ο Πέτρος· «Όλη τη μεριμνά σας αναθέσα-
τε την σ’ αυτόν, γιατί αυτός φροντίζει για σας» (Α΄
Πετρ. 5,7). Όμοια και ο Παύλος λέγει· «Ο Κύριος βρί-
σκεται κοντά· μη μεριμνάτε για τίποτε, αλλά για το κάθε
τι ας γίνονται τα αιτήματά σας γνωστά στον Θεό με την
προσευχή και την παράκλησή σας, συνοδευόμενα από
ευχαριστία» (Φιλ. 4,5-6). Και πάλι· «Ο Θεός έχει τη
δύναμη κάθε δώρο του να σας το δώσει με υπεραφθονί-
α, ώστε, έχοντας πάντοτε αυτάρκεια στο κάθε τι, να
προσφέρετε με υπεραφθονία για κάθε καλό έργο» (Β΄
Κορ. 9,8). Και ο Κύριος· «Μη μεριμνήσετε για τη ζωή
σας, τι θα φάτε ή τι θα πιείτε, ούτε για το σώμα σας, τι
θα φορέσετε· γιατί γνωρίζει ο πατέρας σας ο ουράνιος,
ότι τα έχετε ανάγκη όλα αυτά. Ζητείτε πρώτα τη βασι-
λεία των ουρανών, και όλα αυτά θα σας δοθούν ως επι-
πρόσθετα» (Λουκά 12,30-31). Σ’ αυτόν πρέπει η δόξα
στους αιώνες. Αμήν.
Ο Γέροντας υπέδειξε σε μια διευθύντρια εργαστήρι-
ου ραπτικής, που τον επισκεπτόταν τακτικά, ποιο
χρώμα έπρεπε να προτιμήσει, για τη σχετική έκθεση
που επρόκειτο να κάνει. Εκείνη, αν και τον ρώτησε
για το χρώμα, όταν έλαβε την απάντησή του, δίστα-
ζε να την αποδεχθεί και έδειχνε να προτιμά άλλο
χρώμα. Τότε ο γέροντας της είπε: «Μα δεν το βλέ-
πεις, ευλογημένη, το χρώμα αυτό; Μόνο του φωνά-
ζει». Τελικά ακολούθησε την υπόδειξη του Γέροντα
και σημείωσε επιτυχία. Απορημένη για την εξειδι-
κευμένη γνώση του, πήγε, μετά την έκθεσή της, και
τον ευχαρίστησε.
Ο Γέροντας χάρηκε, αλλά και πρόσθεσε: «Έχεις
όμως δώσει, με την εργασία που κάνεις, και τροφή
στην ματαιοδοξία των γυναικών, όχι λίγη!».
Από το βίο του Αγίου Πορφυρίου
 Σελίδα 8
Η ταραγμένη μας ζωή και η ευλογημένη
ψυχική ησυχία.
Δεν γνωρίζω τί νοιώθουνε οι άλλοι άνθρωποι στον
καιρό μας. Εγώ νοιώθω πολλές φορές πως βρίσκουμαι
μέσα σε μια παραζάλη και μια ταραχή, σ' αυτόν τον
κόσμο της μηχανής και της δράσης. Σαν να στριφογυ-
ρίζει το κεφάλι μου μέσα στο σβούρισμα πού έχει πιά-
σει την ανθρωπότητα, και δεν έχει μιας στιγμής ησυχί-
α. Ποτέ το ανθρώπινο γένος δεν το 'πιασε τόση
δραστηριότητα —όχι πνευματική, μα υλική δρα-
στηριότητα. Γιατί, κι αυτά πού τα λέγει σήμερα ο
κόσμος πνευματικά, επιστημονικά, δεν είναι παρά
υλικά, κι αποβλέπουνε στην υλική ζωή του ανθρώ-
που. Κι αυτή η υλική ζωή του ανθρώπου, λέγεται
με μια λέξη: Παράς. Όλες οι ακαταμέτρητες μηχανές
πού αγκομαχάνε σαν τελώνια μέρα-νύχτα, σε στεριά,
σε θάλασσα και στον αγέρα, όλα αυτά τα συνέδρια,
και τα επιστημονικά εργαστήρια, κ' οι εφευρέσεις, κ’
οι μυριάδες εφημερίδες και τα λογής - λογής βιβλία, κ'
οι καλλιτεχνίες, τα θέατρα, οι ρεκλάμες, οι διάφορες
ρουκέτες για καινούριες θεωρίες, τα διαπλανητικά
ταξίδια, όπως τα λένε, οι αστρονομίες, οι εξερευνή-
σεις στους πόλους, στις ζούγκλες, στα βάθη του ωκεα-
νού, όλα, όλα γίνουνται γι' αυτόν τον τύραννο, πού
καβαλίκεψε την αμαρτωλή την ανθρωπότητα και την
στριφογυρίζει σαν δαιμονισμένη: τον Παρά. Ποτές ο
Μαμωνάς δεν προσκυνήθηκε με τόση πίστη, με
τόσο άγρια πίστη, όσο σήμερα. Κ' οι πιο φανατικοί
προσκυνητές του, αλλοίμονο, είναι οι λεγόμενοι
χριστιανοί, αυτοί πού λένε πως πιστεύουνε σε Κεί-
νον, πού είπε πως ο Μαμωνάς είναι ο πιο μεγάλος
εχθρός του, ο Εωσφόρος, ο Σατανάς!
*
Λοιπόν, ο κόσμος στριφογυρίζει από την τρέλα του
Μαμωνά, κι όλοι μας, επειδή βρισκόμαστε μέσα σ'
αυτόν τον άγριον ανεμοστρόβιλο, είμαστε ζαλισμένοι,
και δεν καταλαβαίνουμε αυτό το φοβερό στριφογύρι-
σμα, πού δεν μας αφήνει να πάρουμε αναπνοή.
Όποιος μπορέσει και τραβηχθεί για λίγο έξω από τού-
τον τον ανεμοστρίφουλα (κ' είναι πολύ λιγοστοί οι
τέτοιοι άνθρωποι), με τρομάρα βλέπει που πηγαίνει η
τυφλή ανθρωπότητα, έχοντας χαμένα τα φρένα της
ολότελα. Τότε μοναχά καταλαβαίνει πώς όλα τούτα τα
εκατομμύρια, στ’ αληθινά δεν νοιώθουνε σχεδόν τίπο-
τα από την ουσία της ζωής, ενώ, ίσια - ίσια, θαρρούνε
πως τρέχοντας σαν δαιμονισμένοι, είναι φτερωμένοι
με τα φτερά της ζωής, και δεν ξέρουνε πως κυνηγάνε
τον ψεύτικο ίσκιο της!
Ο κάθε άνθρωπος της σημερινής κοινωνίας είναι φορ-
τωμένος με τόσες έγνοιες, πού δεν προφταίνει, να ζή-
σει. Κ' ενώ αυτές οι λογής - λογής έγνοιες τον μποδί-
ζουνε να ζήσει, ίσα - ίσα αυτές οι άσπλαχνες έγνοιες
πού του τρώνε το συκώτι, όπως το όρνιο έτρωγε το
συκώτι του Προμηθέα, αυτές λοιπόν οι έγνοιες θαρ-
Ε Ν ∆ Ο Ν
Του Φώτη Κόντογλου
Από το βιβλίο «Ευλογημένο καταφύγιο»
των εκδόσεων «Ακρίτας»
ρεί, μέσα στην παραζάλη του, πως είναι η ζωή η ίδια, ο
δυστυχής, και φοβάται μήπως αυτές οι βδέλλες πού
πίνουνε το αίμα του, ξεκολλήσουνε από πάνω του, και
πεθάνει.
Πάρτε έναν σημερινό άνθρωπο, πού να 'ναι φουσκωμέ-
νος σαν σαμπρέλα από την τρελή δραστηριότητα πού
λέμε, με το κεφάλι του γεμάτο από χίλιες έγνοιες και
φροντίδες και σχέδια και μηχανές (όλα για τον Παρά),
και πιάστε και ξεκολλήστε από πάνω του μία - μία όλες
αυτές τις βδέλλες, ως πού ν' απομείνει σκέτος, δηλαδή
ήσυχος, αζάλιστος, αμέριμνος. Θα νομίσει πως πέθανε,
πως δεν έχει τίποτα να κάνει πια στον κόσμο, γιατί μα-
ζί με τις βδέλλες εβγήκε κ' η ψυχή του, επειδής εκείνες
οι βδέλλες ήτανε η ζωή του. Παραμέσα από το πετσί
του, πού το βυζαίνουνε αυτές οι βδέλλες, δεν υπάρχει
ψυχή, δηλαδή δεν υπάρχει, ζωή. Ο τέτοιος άνθρωπος
δεν μπορεί να απομείνει μόνος με τον εαυτό του, για-
τί εαυτός του καλά - καλά δεν υπάρχει. Γι' αυτό
κρεμνιέται από τις φροντίδες κι από τις σκοτούρες,
γιατί αλλιώς δεν υπάρχει γι' αυτόν ζωή.
Ζωή είναι η από μέσα αίσθηση του κόσμου, πού έχει
ο άνθρωπος. Ζει όποιος απομένει με τον εαυτό του,
χωρίς μάταιους περισπασμούς, «Ο ολιγομέριμνος,
λέγει ένας άγιος, εν αναπαύσει νοός διάγει». Και πάλι ο
ίδιος λέγει: «Χωρίς αμεριμνίας, φως εν τη ψυχή σου μη
ζητήσης, μήτε γαλήνην και ησυχίαν». Μα, για τους ση-
μερινούς ανθρώπους, γαλήνη και ησυχία είναι ο θάνα-
τος, ενώ ταραχή είναι η ζωή. Ο ίδιος άγιος λέγει;
«Άνθρωπος πολυμέριμνος, πράος και ησύχιος ου δύνα-
ται είναι», και «Ο αλλότριος της ειρήνης, αλλότριος εστί
της χαράς».
Από φυσικό μου δεν αγαπώ την ταραχή, κ' είμαι αδιά-
φορος σε ότι γίνεται γύρω μου, δηλαδή στη λεγόμενη
«εξέλιξη». Άλλα σήμερα είναι τόσο μεγάλη η βουή
πού γίνεται στον κόσμο, πού νοιώθω ώρες - ώρες πως
ζαλίζομαι, και πέφτω σε αθυμία, βλέποντας αυτή την
κατάσταση, και για να βγάλω από πάνω μου τα μπερ-
δεμένα νήματα πού μας έχουνε ζωσμένους, αποτραβιέ-
μαι στη μοναξιά, σαν άνθρωπος πού τον κυνηγάνε, και
τρέχει να κρυφτεί.
*
Κάθουμαι κάτω από το τσαρδάκι, κοντά στην ακροθα-
λασσιά. Τ' αεράκι φυσά, γλυκομουρμουρίζοντας στα
δροσερά φύλλα των δέντρων πού κρέμουνται από πά-
νω μου. Ανάμεσα στα δεντράκια και στα χαμόκλαρα,
κοιτάζω το μαβύ πέλαγο. Δόξα σοι ο Θεός! Φύγανε
από πάνω μου οι ανόητες έγνοιες, σαν τον άνθρωπο
πού λούσθηκε και καθαρίστηκε, και νοιώθει τον εαυτό
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής Σελίδα 9

του αναπαυμένον. Αληθινά, «ο αλλότριος της ειρήνης,

αλλότριος εστί της χαράς»!
Κοιτάζω αντίκρυ μου και χαίρουμαι, ενώ ακούγω τη
θάλασσα ν’ αλαφροκυματίζει και τα κυματάκια να
μουρμουρίζουνε στα φύκια της ακρογιαλιάς. Αντίκρυ
βλέπω δυο νησιά, το 'να πίσ' από τ' άλλο. Το πιο κοντι-
νό φαίνεται καθαρώτατα, μ' όλα τα καθέκαστα. Το
άλλο πού κρύβεται από πίσω του, γαλανιάζει, έχει ένα
δροσερό χρώμα, το χρώμα του νερού. Αερικά βουνά,
με έμορφα χαμηλώματα ανάμεσα τους, απλώνουνε από
την μια άκρη ως την άλλη, Βλέπω κάβους, έρημες α-
κρογιαλιές. Εδώ κ’ εκεί μίλια μακρυά τόνα από τ' άλλο,
βλέπω κανένα σπιτάκι, ξεχασμένο στην ερημιά. Ίσως
μοναχά το δικό μου μάτι να το πρόσεξε, το κακόμοιρο.
Άραγε ποια ψυχή κάθεται κει μέσα! Τούτη την ώρα δεν
φαίνεται κοντά του ανθρώπινος ίσκιος.
Δυο-τρία πανάκια, βολτατζάρουνε στο πέλαγο. Το ένα
είναι μεγάλο, ένα τρεχαντήρι μ' ένα λατίνι. Το καθένα
τραβά το μάτι μου. Το κοιτάζω ως πού κουράζομαι.
Μικραίνει, μικραίνει, ως πού σβήνει μέσα στην άχνα
του πελάγου και χάνεται μέσα στη θολούρα. Μια ψυχή
είναι αυτό το πανί πού έσβησε, ένας άνθρωπος. Άραγε
ποιος είναι; Έχε γεια, αδερφέ μου, πού δεν ξέρω ποιος
είσαι, κι ούτε κ' εσύ θα μάθεις ποτές πως σε κοίταξε
κάποιος από μακρυά, με τόση αγάπη, από μιαν έρημη
ακρογιαλιά, δίχως να φαίνεται καθόλου,
Κάθουμαι και κοιτάζω έτσι ώρες πολλές. Ησυχία είναι
μέσα μου, κι απ’ έξω η πλάση είναι ειρηνεμένη και
βλογημένη. Η βουή του κόσμου σαν να 'ναι ψέμα, ένας
βραχνάς πού έσβησε και χάθηκε. Δεν έχω έγνοιες, μηδέ
φιλοδοξίες. Ο πελαγίσιος αγέρας σκόρπισε το σμάρι τις
σφήκες πού ζαλίσανε το κεφάλι μου. Εδώ σε μια ώρα
μέσα, ζεις όσο δε ζει αληθινά ούτε μέσα σ' ένα χρόνο ο
αεικίνητος άνθρωπος της μηχανής και του παρά. Τί
λέγω; Κ' εκατό, και διακόσια χρόνια να ζήσει ένας τέ-
Από το βίο του αββά Σισώη.
τοιος σε τούτον τον κόσμο, δεν θα καταλάβει ότι νοιώ-
θει σε μια ώρα ο από μέσα άνθρωπος από το βαθύ μυ- Ούτος ο Όσιος, ελθών ποτέ εις τον τάφον του Μεγάλου
στήριο του κόσμου! Αλεξάνδρου, του πάλαι ποτέ διαλάμψαντος εν δόξη
βασιλέως των Ελλήνων, έστη προ αυτού και βλέπων
Δυστυχισμένοι! Εσείς πού έχετε την ιδέα πως είσαστε
αυτόν έφριττεν, αναλογιζόμενος το άστατον του καιρού
ζωντανοί, γιατί στριφογυρίζετε μέρα - νύχτα, σαν τις
και της δόξης το πρόσκαιρον· κλαίων δε και θρηνών
μηχανές πού προσκυνάτε! Όσο ζωντανές είναι αυτές οι
έλεγε τους εξής επιγραμματικούς λόγους, τους οποίους
μηχανές, άλλο τόσο ζωντανοί είσαστε και σεις. «Υιοί
ύστερον οι μαθηταί του, ζωγραφούντες την εικόνα του
ανθρώπων, ίνα τί αγαπάτε ματαιότητα και ζητείτε
παρά τον τάφον του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έγραφον
ψεύδος;»
επ’ αυτής· «Ορών σε, τάφε, δειλιώ σου την θέαν και
καρδιοστάλακτον δάκρυον χέω, χρέος το κοινόφλητον
«Ότι πάροικος εγώ ειμί εν τη γη και παρεπί- εις νουν λαμβάνων· πως ουν μέλλω διελθείν πέρας τοι-
ούτον; Αί, αί, θάνατε, τις δύναται φυγείν σε;» δηλαδή
δημος, καθώς πάντες οι πατέρες μου.» «βλέπων σε, τάφε, δειλιώ και τρομάζω από την θεωρίαν
Ψαλμ. 38,13 σου και χύνω δάκρυα εκ καρδίας, φέρων εις τον νουν
μου το υπό πάντων των ανθρώπων οφειλόμενον χρέος,
«Αυτός γυμνός εξήλθον εκ κοιλίας μητρός δηλαδή τον θάνατον· πως και εγώ μέλλω να διέλθω από
μου, γυμνός και απελεύσομαι.» τοιούτον τέλος; Αί, αί, θάνατε, ποίος είναι εκείνος ο
Ιώβ 1,21 άνθρωπος, ο οποίος δύναται να διαφύγει από των χει-
ρών σου;»
 Σελίδα 10
Λόγος για τον άνθρωπο
Του Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ
Η επίγεια ζωή
Ο Κύριος, εξορίζοντας τον άνθρωπο από τον παράδει-
σο, τον τοποθέτησε απέναντι του, στη γη, προκειμέ-
νου να τον βλέπει διαρκώς. Έτσι, διατηρώντας τον
πόθο και την ελπίδα της επιστροφής στον παράδεισο,
θα πενθούσε αδιάλειπτα με μετάνοια.
Η τοποθέτηση του Αδάμ ακριβώς απέναντι από τον
παράδεισο φανερώνει ότι του δόθηκε ζωηρή ανάμνη-
ση του τόπου της τρυφής. Του τον υπενθύμιζε,
άλλωστε, η γη με τις ομορφιές της, ομορφιές πού δια-
τηρήθηκαν ως έναν βαθμό και μετά την αλλοίωσή της
από την κατάρα του Θεού.
Η γη ορίστηκε τόπος μετάνοιας για τούς πρωτοπλά-
στους και για όλο το ανθρώπινο γένος, πού θα προερ-
χόταν απ’ αυτούς. Η επίγεια ζωή κάθε άνθρωπου
είναι καιρός πού του δόθηκε για μετάνοια. Όλη η
ανθρωπότητα πάνω στη γη πρέπει να είναι βυθισμένη
σε μετάνοια και σε απαρηγόρητο πένθος.
Κανείς μας δεν πρέπει να προσκολλάται καρδιακά
στα υλικά πράγματα του πρόσκαιρου τούτου κα-
τοικητήριου μας πρέπει να συλλογίζεται διαρκώς
την επουράνια πατρίδα μας, επιδιώκοντας μ’ όλες
του τις δυνάμεις την επιστροφή σ’ αυτήν. Ο κόπος
και η κακοπάθεια είναι οι απαραίτητοι σύντροφοι της
μετάνοιας, αλλά και οι γονείς της ταπεινοφροσύνης,
γι` αυτό πρέπει να κυριαρχούν στην επίγεια ζωή μας,
όπως όρισε ο Θεός. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να ξεχνά
ποτέ τα λόγια του Κυρίου: «Με τον Ιδρώτα του προ-
σώπου σου θα τρως το ψωμί σου» (Γεν. 3,19) —όχι
μόνο το υλικό αλλά και το πνευματικό ψωμί. Ο
άνθρωπος δεν πρέπει να ξεχνά ποτέ ότι στη γη είναι
πρόσκαιρα εξόριστος, ότι κι αυτός είναι γη, είναι χώ-
μα, και ότι πρέπει να επιστρέψει στη γη, από την οποί-
α προήλθε. Του το θυμίζουν διαρκώς όλα όσα βλέπει
και βιώνει —οι αλλεπάλληλες και ποικίλες συμφορές,
ο πόλεμος με την προσωπική του κακία, ο πόλεμος με
την κακία των άλλων ανθρώπων, ο πόλεμος με τα
στοιχεία της φύσεως ο πόλεμος με τη γη, πού, όντας
καταραμένη εξαιτίας του, μόνο με αιματηρό μόχθο
και ιδρώτα υποτάσσεται σ’ αυτόν. Του το θυμίζουν,
επίσης, οι αδελφοί του, πού τούς άρπαξε ο αδυσώπη-
τος θάνατος, τον ένα πίσω από τον άλλον. Από τη γη
του επιτράπηκε να χρησιμοποιεί μόνο τα απαραί-
τητα για την πρόσκαιρη ζωή του, όχι τα περιττά,
πού απομακρύνουν τη σκέψη από την αιωνιότητα.
Όλοι οι δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης, με πρώτον τον
Αδάμ, έζησαν στη γη έτσι πως καθόρισε ο Θεός, σαν
σε χώρα εξορίας, πένθους και μετάνοιας, τρέφονταν
με την ελπίδα της λυτρώσεως κι έβλεπαν με τα μάτια
της πίστεως την αιωνιότητα. «Περιπλανήθηκαν», λέει
γι’ αυτούς ο απόστολος, «ντυμένοι με προβιές και κα-
Ε Ν ∆ Ο Ν
Από το βιβλίο
«Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ Έργα»
των εκδόσεων της Ιεράς Μονής
Παρακλήτου Ωρωπού
τσικίσια δέρματα, έζησαν με στερήσεις, υπέφεραν κατα-
πιέσεις, θλίψεις και κακουχίες —ο κόσμος δεν ήταν άξιος
να έχει τέτοιους ανθρώπους—, πλανήθηκαν σε ερημιές
και σε βουνά, σε σπηλιές και σε τρύπες της γης. Όλοι αυ-
τοί είχαν την καλή μαρτυρία της πίστεώς τους, όλοι πέθα-
ναν με εμπιστοσύνη στον Θεό, χωρίς να λάβουν την εκ-
πλήρωση των υποσχέσεων απλώς τις είδαν από μακριά,
τις εγκολπώθηκαν και ομολόγησαν ότι είναι ξένοι πάνω
στη γη και περαστικοί απ’ αυτήν». (Εβρ. 11, 37-39)
Ο κόσμος
Σε λίγους ανθρώπους αναφέρεται ο απόστολος. Λίγοι,
πράγματι, έζησαν στη γη έτσι όπως καθόρισε ο Θεός. Ο
άνθρωπος τόσο πολύ αλλοιώθηκε αφότου έπεσε, που,
απορρίπτοντας τη ζωή του πένθους πάνω στη γη,
προτίμησε τη ζωή των απολαύσεων και της υλικής
προόδου, θριαμβολογώντας, θαρρείς και πανηγυρίζο-
ντας για την ίδια του την πτώση. Σ’ αυτή τη σαρκική
ζωή, που σκοτώνει την πνευματική, στράφηκαν ήδη
μερικά από τα παιδιά του Αδάμ, δίνοντας μικρή σημα-
σία στις διηγήσεις του πατέρα τους για τον Παράδεισο
και την εκεί κατάσταση του ανθρώπου. Κι αυτό γιατί
στη χώρα της εξορίας, τη γη, βρήκαν άφθονη τροφή για
να χορταίνουν και να ικανοποιούν τα κτηνώδη πάθη
τους. Τα εγγόνια του προπάτορά μας στράφηκαν ακόμα
περισσότερο στη σαρκική ζωή, ξεχνώντας την αιώνια.
Το ίδιο έκαναν, με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, και
όλοι οι απόγονοι του, θεωρώντας τη διήγηση για τον
Παράδεισο μύθο, επινόηση δεισιδαιμονικής φαντασίας.
Ο θάνατος θέριζε συνεχώς τους ανθρώπους. Αυτοί
όμως, συνέχισαν να ζουν και να ενεργούν σαν να ήταν
αιώνιοι πάνω στη γη. Από τη μετρημένη λήψη λιτής
τροφής για την ενίσχυση των σωματικών του δυνάμεων,
ο άνθρωπος κατάντησε στην πολυφαγία και την καλο-
φαγία. Από την πόση νερού για την ικανοποίηση της
δίψας του, κατάντησε στην απόλαυση διαφόρων ποτών
και στη μέθη. Από την προστατευτική κάλυψη του γυ-
μνού σώματός του με τους δερμάτινους χιτώνες, κατά-
ντησε στον ματαιόδοξο στολισμό του με τα πολυτελή
ενδύματα και περιττά κοσμήματα. Από την κατασκευή
απλών κατοικιών για την προφύλαξη του από τα στοι-
χεία της φύσεως και τα θηρία, κατάντησε στην ανέγερ-
ση τεραστίων και μεγαλοπρεπών μεγάρων. Η χλιδή με
τις αναρίθμητες απαιτήσεις της έγινε νόμος αδυσώπη-
τος στην κοινωνία των ανθρώπων. Αλλά και η νόμιμη
σύζευξη των δύο φύλων για την αύξηση του ανθρωπί-
νου γένους ξέπεσε σε άκρατη ακολασία. Και το χειρότε-
ρο. Ο εμπαθής μεταπτωτικός άνθρωπος, φλογισμένος
από την αχαλίνωτη σαρκική επιθυμία, ξέφυγε από τον
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
δρόμο της φύσεως κι έφτασε να ικανοποιείται με παρά
φύση αμαρτήματα —τόσο πολύ αλλοιώθηκε το επιθυ-
μητικό της ανθρώπινης ψυχής. Αλλά και το θυμικό
αχρειώθηκε πλήρως, υπηρετώντας τα θελήματα του
αμαρτωλού ανθρώπου. Έτσι, εμφανίστηκαν διαμάχες,
αδικίες, ληστείες, αρπαγές, φόνοι, πόλεμοι, κατακτή-
σεις. Το λογιστικό, τέλος, της ανθρώπινης ψυχής χρη-
σιμοποιήθηκε εξολοκλήρου για την εξυπηρέτηση επι-
γείων συμφερόντων και μάταιων σκοπών με μέσα
εφάμαρτα —με το ψέμα, την απάτη, την πονηριά, την
υποκρισία. Έτσι, αμέσως μετά την προπατορική παρά-
βαση, άρχισε να διαμορφώνεται στη γη ένας κόσμος
εχθρικός προς τον Θεό, κόσμος που με τον καιρό γινό-
ταν όλο και εχθρικότερος.
Κόσμος είναι η ζωή των ανθρώπων στη γη μόνο για
τη γη, δηλαδή μόνο για την ικανοποίηση των αμαρτω-
λών τους επιθυμιών και για την υλική τους ευημερία,
ενάντια στον υψηλό και άγιο σκοπό για τον οποίο
τους τοποθέτησε ο Θεός εδώ. «Κόσμος», φιλοσοφεί ο
μεγάλος δάσκαλος των μοναχών αββάς Ισαάκ ο Σύ-
ρος, «είναι όνομα περιεκτικό των παθών. Κόσμος
είναι η σαρκική διαγωγή και το σαρκικό φρόνημα.
Όπου σταματά η κίνηση των παθών, εκεί πεθαίνει ο
κόσμος».
Την απέχθεια γι αυτόν τον κόσμο και, κάτι περισσότε-
ρο, την απάρνηση αυτού του κόσμου ζητάει το Άγιο
Πνεύμα από τους μαθητές Του, λέγοντας: «Μην αγα-
πάτε τον κόσμο μήτε όσα είναι του κόσμου. Αν κά-
ποιος αγαπά τον κόσμο, δεν έχει μέσα του την αγάπη
προς τον Πατέρα. Γιατί όλα όσα είναι του κόσμου –η
επιθυμία της σάρκας, η λαχτάρα ν’ αποκτήσουμε ότι
βλέπουν τα μάτια μας και η αλαζονεία για την κατο-
χή γήινων αγαθών— δεν προέρχονται από τον Πατέ-
ρα αλλά από τον αμαρτωλό κόσμο. Ο κόσμος, όμως,
παρέρχεται και μαζί του όλα όσα επιθυμούν οι
άνθρωποι να κατέχουν μέσα σ’ αυτόν. Απεναντίας,
όποιος εκτελεί το θέλημα του Θεού, θα ζήσει αιώνι-
α» (Α΄ Ιω. 2, 15-17). «Ο κόσμος όλος βρίσκεται κάτω
από την εξουσία του πονηρού» (Α’ Ιω. 5,19). «Η αγάπη
για τον κόσμο είναι έχθρα εναντίον του Θεού. Όποιος,
λοιπόν, θέλει να είναι φίλος του κόσμου, γίνεται εχθρός
του Θεού» (Ιακ. 4,4). Και όταν η Γραφή λέει, «Τόσο
πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε παρέδωσε στον
θάνατο τον μονογενή Του Υιό, για να μην χαθεί όποιος
πιστεύει σ’ Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια» (Ιω. 3,16),
με την λέξη «κόσμος» εννοεί όλους τους ανθρώπους,
χωρίς να εξαιρεί τους αμαρτωλούς, όπως και ο άγιος
Ιωάννης ο Θεολόγος, όταν γράφει: «Έτσι φανερώθηκε
η αγάπη του Θεού για μας: Απέστειλε τον Υιό Του τον
μονογενή στον κόσμο, για να ζήσουμε μαζί Του την αι-
ώνια ζωή». (Α΄ Ιω. 4,9)
Κόσμος, επίσης, ονομάζεται ολόκληρη η ανθρώπινη
κοινωνία με την αμαρτωλή ζωή της, με τις σαρκικές
απολαύσεις της, με την υλική πρόοδο της, με την α-
διάκοπη ανέγερση του νοητού πύργου της –του πύρ-
Σελίδα 11
γου της νέας Βαβέλ. Αυτός ο κόσμος είναι εχθρός του
Θεού και των υπηρετών Του. «Αν σας μισεί ο κόσμος»,
λέει ο Θεάνθρωπος στους μαθητές Του, «να ξέρετε ότι
πριν από σας έχει μισήσει εμένα. Αν ανήκατε στον κό-
σμο, τότε ο κόσμος θα σας αγαπούσε σαν κάτι δικό του.
Επειδή, όμως, δεν ανήκετε στον κόσμο, αφού εγώ σας
διάλεξα και σας ξεχώρισα από τον κόσμο, γι αυτό σας
μισεί ο κόσμος» (Ιω. 15, 18-19). Αυτός ο κόσμος ήταν
και εξακολουθεί να είναι ξένος τόσο προς τον Θεό -
Δημιουργό όσο και προς τον Θεό - Λυτρωτή. Ο διωγ-
μός και η θανάτωση των υπηρετών του Θεού θεωρείται
από τον κόσμο διακονία της αληθείας.
Κεφαλή και άρχοντας αυτού του κόσμου, του εχθρικού
προς τον Θεό, είναι ο αποστάτης άγγελος, ο σατανάς.
Στον άλογο και θρασύτατο πόλεμο που διεξάγει εναντί-
ον του Κυρίου, και των πιστών, τον βοηθούν και τον
υπηρετούν οι άγγελοι του τάγματός του, οι δαίμονες,
και οι απατημένοι από αυτόν άνθρωποι. Όλη η γη και
τα επίγεια δημιουργήματα, που εξουσιάζονταν από τον
Αδάμ πριν αυτός πέσει, μετά την πτώση του υποτάχθη-
καν στον σατανά. Το ομολόγησε ο ίδιος, όταν, τολμώ-
ντας να βάλει σε πειρασμό τον Υιό του Θεού, Τον ανέ-
βασε σ’ ένα ψηλό βουνό, Του έδειξε όλα τα βασίλεια
της οικουμένης και Του είπε: «Θα Σου δώσω όλη την
εξουσία και την λαμπρότητα αυτών των βασιλείων · σ’
εμένα έχει παραδοθεί, και τη δίνω σε όποιον εγώ θέ-
λω» (Λουκ. 4,6).
Όπως βλέπουμε, ο σατανάς παραδέχεται ότι η εξουσία
πάνω στον κόσμο δεν του ανήκε εξαρχής, αλλά του
παραδόθηκε. Έτσι είναι. «Ο εχθρός», λέει ο όσιος
Μακάριος ο Μέγας, «αφού εξαπάτησε τον Αδάμ κι
έτσι έγινε κύριος του, του αφαίρεσε την εξουσία και
αναγορεύθηκε άρχοντας του κόσμου τούτου. Αρχικά
ο Θεός όρισε άρχοντα του κόσμου τούτου και κύριο
των ορατών τον άνθρωπο… Όταν, όμως, αυτός ενέ-
δωσε στην απάτη (του διαβόλου) παρέδωσε την εξου-
σία του σ’ εκείνον που τον έκανε ν’ αποστατήσει (από
τον Θεό). Γι’ αυτό οι μάγοι και οι γητευτές, με την
ενέργεια του εχθρού και την παραχώρηση του Θεού,
εμφανίζονται ως θαυματοποιοί –υποτάσσουν δηλητη-
ριώδη θηρία, μπαίνουν στη φωτιά χωρίς να καίγο-
νται, και ρίχνονται στα νερά χωρίς να πνίγονται». Εύ-
λογα, λοιπόν, η Γραφή ονομάζει τον αποστάτη άγγελο
«κοσμοκράτορα» και «άρχοντα του κόσμου τούτου».
Όπως η κερασιά δεν φέρει καρπό πριν ρί-
ξει τα άνθη, έτσι ούτε ο άνθρωπος δεν
μπορεί να φέρει πνευματικό καρπό μέχρι
να ρίξει από πάνω του τη σαρκική μαται-
οδοξία και τον εξωτερικό στολισμό
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
 Σελίδα 12
Λόγοι Αγίου Παϊσίου
Ο διάβολος κυβερνάει την ματαιότητα.
– Γέροντα, γιατί τον διάβολο τον λένε
«κοσμοκράτορα»; Είναι πράγματι;
– Ακόμη αυτό έλειπε, να κυβερνά ο διάβολος τον κό-
σμο! Όταν είπε ο Χριστός για τον διάβολο «ο άρχων
του κόσμου τούτου» , δεν εννοούσε ότι είναι κοσμο-
κράτορας, αλλά ότι κυριαρχεί στην ματαιότητα, στην
ψευτιά. Αλίμονο, θα άφηνε ο Θεός τον διάβολο κο-
σμοκράτορα! Όσοι όμως έχουν δοσμένη την καρδιά
τους στα μάταια, στα κοσμικά, αυτοί ζουν υπό την
εξουσία «του κοσμοκράτορος του αιώνος τούτου» . Ο
διάβολος δηλαδή κυβερνάει την ματαιότητα και τους
ανθρώπους που είναι κυριευμένοι από την ματαιότη-
τα, από τον «κόσμο». «Κόσμος» τι θα πει; Δεν θα πει
κόσμημα, μάταιο στολίδι; Όποιος λοιπόν είναι κυριευ-
μένος από την ματαιότητα είναι υπό την κατοχή του
διαβόλου. Η αιχμαλωτισμένη καρδιά από τον μάταιο
κόσμο διατηρεί και την ψυχή ατροφική και τον νου
σκοτισμένο. Τότε, ενώ φαίνεται κανείς ότι είναι
άνθρωπος, στην ουσία είναι πνευματικό έκτρωμα.
Μου λέει ο λογισμός ότι ο μεγαλύτερος εχθρός της
ψυχής μας ακόμη και από τον διάβολο είναι το κοσμι-
κό πνεύμα, γιατί μας παρασύρει γλυκά και μας πικραί-
νει τελικά αιώνια. Ενώ, αν βλέπαμε τον ίδιο τον διά-
βολο, θα μας έπιανε τρόμος, θα αναγκαζόμασταν να
καταφύγουμε στον Θεό και θα εξασφαλίζαμε τότε τον
Παράδεισο. Στην εποχή μας, πολύς «κόσμος» –
κοσμικό πνεύμα – μπήκε στον κόσμο και αυτός ο
«κόσμος» θα τον καταστρέψει. Έβαλαν οι άνθρωποι
μέσα τους τον «κόσμο» και διώξανε από μέσα τους
τον Χριστό.
– Γέροντα, γιατί δεν καταλαβαίνουμε πόσο κακό κά-
νει το κοσμικό πνεύμα και παρασυρόμαστε από αυτό;
– Γιατί το κοσμικό πνεύμα μπαίνει σιγά-σιγά, όπως ο
σκαντζόχοιρος μπήκε στην φωλιά του λαγού. Στην
αρχή ο σκαντζόχοιρος παρακάλεσε τον λαγό να βάλει
λίγο το κεφάλι του μέσα στην φωλιά του, για να μη
βρέχεται. Μετά έβαλε το ένα πόδι, μετά το άλλο, και
τελικά μπήκε ολόκληρος, και με τα αγκάθια του
έβγαλε τελείως έξω τον λαγό. Έτσι και το κοσμικό
φρόνημα μας ξεγελάει με μικρές παραχωρήσεις και
σιγά-σιγά μας κυριεύει. Το κακό λίγο-λίγο προχωράει.
Αν ερχόταν απότομα, δεν θα ξεγελιόμασταν. Βλέπεις.
Αν θέλεις να ζεματίσεις έναν βάτραχο, πρέπει να του
ρίξεις λίγο-λίγο το ζεματιστό νερό. Αν το ρίξεις από-
τομα όλο μαζί, πετιέται και φεύγει, γλυτώνει. Ενώ, αν
του ρίξεις λίγο καυτό νερό, στην αρχή θα το τινάξει
λίγο από την πλάτη του και μετά θα το δεχθεί. Αν του
ρίξεις ακόμη λίγο, πάλι θα το τινάξει λίγο, και σιγά-
σιγά θα ζεματιστεί, χωρίς να το καταλάβει. «Βρε, βά-
τραχε, αφού σου έριξε λίγο καυτό νερό, σήκω και φύ-
γε!». Δεν φεύγει. Φουσκώνει - φουσκώνει και μετά
Ε Ν ∆ Ο Ν
Από το βιβλίο «Με πόνο και αγάπη για τον σύγχρο-
νο άνθρωπο» των εκδόσεων του Ιερού Ησυχαστη-
ρίου Ευαγγελιστής Ιωάννης ο θεολόγος, Σουρωτή
Θεσσαλονίκης
ζεματιέται. Έτσι κάνει και ο διάβολος, μας ζεματίζει
λίγο - λίγο, και τελικά, χωρίς να το καταλάβουμε, βρι-
σκόμαστε ζεματισμένοι!
Κοσμικές επιθυμίες
Όσοι δεν φρενάρουν την καρδιά τους από τις υλικές
επιθυμίες, τις μη απαραίτητες, – ούτε καν λόγος γίνεται
για σαρκικές επιθυμίες – και δεν συμμαζέψουν τον νου
τους μέσα στην καρδιά, για να τα δώσουν όλα μαζί με
την ψυχή στον Θεό, διπλή δυστυχία τους περιμένει.
– Γέροντα, είναι πάντα κακό το να επιθυμείς κάτι;
– Όχι, η επιθυμία της καρδιάς δεν είναι καθ’ εαυτή κα-
κή. Αλλά, όταν μου παίρνουν ένα κομμάτι της καρδιάς
μου πράγματα, έστω και μη αμαρτωλά, μου ελαττώνουν
την αγάπη μου προς τον Χριστό. Αυτή η επιθυμία πάλι
είναι κακή, γιατί ο εχθρός μου κόβει την αγάπη μου από
τον Χριστό. Όταν επιθυμώ ένα πράγμα χρήσιμο, ένα
βιβλίο λ.χ., και μου παίρνει ένα κομμάτι της καρδιάς,
τότε αυτό είναι κακό. Γιατί να μου πάρει ένα κομμάτι
της καρδιάς ένα βιβλίο; Το βιβλίο θα επιθυμώ ή τον
Χριστό θα λαχταρώ; Κάθε επιθυμία, όσο καλή και να
φαίνεται, δεν είναι καλύτερη από το να επιθυμεί κανείς
τον Χριστό ή την Παναγία. Όταν δώσω την καρδιά μου
στον Θεό, είναι δυνατόν ο Θεός να μη μου δώσει όλο
τον Εαυτό Του; Ο Θεός ζητάει την καρδιά του ανθρώ-
που. «Δος μοί, υιέ, σήν καρδίαν» . Άμα Του δώσει ο
άνθρωπος την καρδιά του, μετά ο Θεός του δίνει και ότι
αγαπά η καρδιά του, αρκεί να μην τον βλάψει. Μόνο
στον Χριστό όταν δίνεται η καρδιά δεν χαραμίζεται, και
μόνο στον Χριστό βρίσκεις πλούσια ανταπόκριση θεϊ-
κής αγάπης σ’ αυτήν την ζωή, και στην άλλη, την αιώ-
νια, την θεία αγαλλίαση.
Πρέπει να αποφεύγουμε τα κοσμικά πράγματα, για
να μη μας παίρνουν την καρδιά, και να χρησιμοποι-
ούμε τα απλά, μόνο για να εξυπηρετούμαστε. Να
φροντίζουμε όμως να είναι στέρεα. Αν θέλω να χρησι-
μοποιώ ένα όμορφο πράγμα, δίνω όλη την καρδιά μου
στην ομορφιά και για τον Θεό δεν μένει ούτε ένα κομ-
ματάκι. Περνάς από κάπου και βλέπεις ένα σπίτι με ω-
ραία μάρμαρα, σχέδια, σκαλίσματα… Θαυμάζεις τις
πέτρες, τα τούβλα και αφήνεις την καρδιά σου εκεί. Ή
βλέπεις σε ένα κατάστημα έναν ωραίο σκελετό για τα
γυαλιά σου και τον επιθυμείς. Αν δεν τον αγοράσεις,
αφήνεις την καρδιά σου στο κατάστημα. Αν τον αγορά-
σεις, κρεμάς την καρδιά σου από τον σκελετό που φο-
ράς! Ιδίως οι γυναίκες εύκολα κλέβονται. Λίγες είναι
εκείνες που δεν χαραμίζουν στα μάταια την καρδιά
τους. Θέλω να πω, κλέβει ο διάβολος την πλούσια καρ-
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
διά που έχουν με όλα τα κοσμικά, τα χρωματιστά, τα
γυαλιστερά. Χρειάζεται μία ένα πιάτο; Θα ψάξει να
βρει πιάτο με λουλούδια. Λες και θα ξινίσει το φαγη-
τό, αν δεν έχει λουλούδια το πιάτο! Μερικές πνευματι-
κές γυναίκες θα συγκινηθούν με σοβαρά σχέδια, με
δικέφαλο αετό κ.λπ. Μετά ρωτάνε: «Γιατί δεν συγκι-
νούμαι από τα πνευματικά;». Πώς να συγκινηθείς, α-
φού η καρδιά σου είναι σκορπισμένη στα ντουλάπια,
στα πιάτα; Δεν έχεις καρδιά, έχεις μόνον κρέας, που
μέσα κάτι χτυπάει τικ-τακ, μηχανικά, σαν το ρολόι,
ίσα για να περπατάς! Γιατί πάει λίγη καρδιά στο ένα,
λίγη καρδιά στο άλλο και για τον Χριστό δεν μένει
τίποτε.
– Δηλαδή, Γέροντα, και αυτές οι απλές επιθυμίες είναι
αμαρτωλές;
– Οι επιθυμίες αυτές, όσο και αμαρτωλές να μην είναι,
είναι χειρότερες από τις αμαρτωλές.
Γιατί μία αμαρτωλή επιθυμία θα τον συγκλονίσει τον
άνθρωπο κάποια φορά και θα τον πειράξει η συνείδη-
ση, όποτε θα κάνει μία προσπάθεια, θα μετανοήσει, θα
πει «ήμαρτον, Θεέ μού». Ενώ αυτές οι επιθυμίες, οι
«καλές», δεν τον ανησυχούν. Νομίζει ότι πάει κα-
λά. «Αγαπώ το καλό, αγαπώ το όμορφο, λέει.
Άλλωστε και ο Θεός τα έκανε όλα όμορφα». Ναι, αλ-
λά δεν πάει στον Κτίστη η αγάπη του, πάει στο κτί-
σμα. Γι’ αυτό καλά είναι να κόβουμε κάθε επιθυμία.
Όταν κανείς κάνει μία προσπάθεια για τον Χριστό και
θυσιάζει αυτό που αγαπάει και κάνει κάτι που δεν το
αγαπάει – όσο καλό και να είναι αυτό που αγαπάει –,
τότε ο Θεός του δίνει μεγαλύτερη ανάπαυση.
Η καρδιά, πριν καθαρισθεί, έχει τις κοσμικές επιθυ-
μίες και χαίρεται μ’ αυτές. Όταν όμως εξαγνισθεί,
μετά στενοχωριέται με τις κοσμικές επιθυμίες, σι-
χαίνεται τις κοσμικές επιθυμίες και τότε οι χαρές
είναι πνευματικές. Έτσι εξαγνίζεται η καρδιά, όταν
σιχαθεί τις κοσμικές επιθυμίες. Πριν τις σιχαθεί,
έλκεται από αυτές. Αλλά, βλέπεις, εμείς δεν θέλουμε
να στενοχωρήσουμε λίγο τον παλαιό άνθρωπο, θέλου-
με να κάνουμε τα χατίρια του παλαιού ανθρώπου. Πώς
θα γίνουμε μετά μιμητές Χριστού;
– Όταν, Γέροντα, δυσκολεύομαι να κόψω μία επιθυμία
μου, πρέπει να επιμείνω στον αγώνα;
– Ναι, ακόμη και αν στενοχωρείται η καρδιά σου, ε-
πειδή δεν κάνεις αυτά που την αναπαύουν, δεν πρέπει
να υπακούσεις στην καρδιά. Γιατί, αν υπακούσεις, θα
νιώθεις μία χαρά κοσμική και μετά ένα άγχος, πάλι
κοσμικό. Ενώ, αν δεν υπακούσεις και στενοχωρηθεί η
καρδιά, επειδή δεν έκανες αυτά που την αναπαύουν,
και το χαίρεσαι αυτό, τότε έρχεται η θεία Χάρις. Και
αυτός είναι ο σκοπός, να αποκτήσουμε την θεία Χάρη.
Για να αποκτήσεις δηλαδή την θεία Χάρη, πρέπει
να κοπούν οι επιθυμίες, και καλές να είναι· να κοπή
το θέλημα. Τότε ταπεινώνεται ο άνθρωπος και,
όταν ταπεινωθεί, έρχεται μετά η θεία Χάρις. Όταν
Σελίδα 13
δυσαρεστηθεί κοσμικά η καρδιά, τότε θα χαρεί πνευμα-
τικά. Όσο μπορεί κανείς, να μάθει να αποφεύγει την
κοσμική παρηγοριά, να κάνει εσωτερική εργασία πνευ-
ματική, για να αποκτήσει την θεϊκή παρηγοριά.
Οι κοσμικές χαρές είναι υλικές χαρές
– Γέροντα, συχνά κοσμικοί άνθρωποι λένε ότι αισθάνο-
νται ένα κενό, ενώ έχουν όλα τα καλά.
– Η πραγματική, η γνήσια χαρά βρίσκεται κοντά στο
Χριστό. Αν συνδεθείς μαζί Του με την προσευχή, θα
δεις πληρωμένη την ψυχή σου. Οι κοσμικοί την χαρά
την ζητούν στις απολαύσεις. Μερικοί πάλι πνευματικοί
άνθρωποι την ζητούν σε θεολογικές συζητήσεις, ομιλίες
κ.λπ. Και όταν τελειώσουν αυτά, μένουν με ένα κενό
και αναρωτιούνται τί θα κάνουν στην συνέχεια. Είτε
αμαρτωλά είτε αδιάφορα είναι αυτά με τα οποία ασχο-
λούνται, το ίδιο είναι. Δεν πηγαίνουν τουλάχιστον να
κοιμηθούν, να είναι ξεζαλισμένοι το πρωί στην δουλειά
τους;
Εκπληρώνοντας τις κοσμικές επιθυμίες της καρδιάς,
δεν έρχεται η πνευματική χαρά, άγχος έρχεται. Η κο-
σμική χαρά φέρνει και το άγχος στους πνευματικούς
ανθρώπους. Η κοσμική χαρά δεν είναι μόνιμη, αληθινή
χαρά, είναι μία χαρά πρόσκαιρη, εκείνης της στιγμής.
Αυτή είναι υλική χαρά, δεν είναι πνευματική, από υλι-
κές χαρές όμως δεν «γεμίζει» η ψυχή του ανθρώπου.
Ίσα - ίσα γεμίζει σαβούρα μέσα. Όταν νιώσουμε
την πνευματική χαρά, δεν θα θέλουμε την υλική χαρά.
«Χορτασθήσομαι εν τω οφθήναι μοί την δόξαν σου!» . Η
κοσμική χαρά δεν ξεκουράζει τον πνευματικό άνθρωπο,
τον κουράζει. Βάλε έναν πνευματικό άνθρωπο σ’ ένα
κοσμικό σπίτι. Δεν ξεκουράζεται. Και ο κοσμικός
άνθρωπος νομίζει ότι ξεκουράζεται, αλλά βασανίζεται.
Το χαίρεται εξωτερικά, αλλά μέσα του δεν ευχαριστιέ-
ται, βασανισμένος είναι.
– Με την κοσμική τάξη, Γέροντα, σε πιάνει ασφυξία.
– Και ασφυξία τους πιάνει και τα θέλουν κιόλας, όπως ο
βάτραχος τρέχει στο στόμα του φιδιού..
Το φίδι κάθεται απέναντι από την στέρνα και κοιτάζει
συνέχεια τον βάτραχο. Αν ξεγελασθεί ο βάτραχος και
κοιτάξει το φίδι, ηλεκτρίζεται, ζαλίζεται και τρέχει φω-
νάζοντας στο στόμα του φιδιού. Μετά το φίδι τον δα-
γκάνει και τον δηλητηριάζει, για να μη χτυπιέται. Τότε
φωνάζει ο βάτραχος, αλλά, και να τον γλυτώσεις, έχει
δηλητηριασθεί και θα ψοφήσει.
– Γέροντα, γιατί οι άνθρωποι χαίρονται με τα κοσμικά
πράγματα;
– Δεν σκέφτονται την αιωνιότητα οι σημερινοί
άνθρωποι. Η φιλαυτία τους κάνει να ξεχνούν ότι θα χα-
θούν τα πάντα. Δεν έχουν συλλάβει το βαθύτερο νόημα
της ζωής. Δεν νιώσανε άλλες, ουράνιες χαρές. Δεν σκιρ-
(Συνέχεια στη σελίδα 16)
Σελίδα 14
Η δόξα δεν διατηρείται μετά θάνατον
Έχεις πλούτο ή από μεγάλη οικογένεια προέρχεσαι; Και
δέχεσαι τιμές για την ομορφιά του σώματος σου και για
την προσφορά σου στην πατρίδα; Πρόσεχε τον εαυτό
σου, διότι είσαι θνητός· διότι «είσαι γη και στη γη θα
επιστρέψεις» (Γεν. γ΄19). Κοίταξε τι έγινε με άλλους,
οι οποίοι πριν από σένα είχαν δεχθεί τέτοιες τιμές. Που
είναι αυτοί, που είχαν πολιτικές εξουσίες; Που είναι οι
ακαταμάχητοι ρήτορες; Που είναι αυτοί, που παρέθεταν
τα μεγάλα πανηγύρια; Που είναι οι στρατηγοί, οι τύ-
ραννοι, οι λαμπροί ιππείς; Δεν είναι όλα σκόνη; Δεν
είναι όλα μύθος; Δεν βρίσκονται τα μνημόσυνα της
ζωής τους σε λίγα οστά; Σκύψε στους τάφους, εάν μπο-
ρείς να διακρίνεις ποιος είναι δούλος και ποιος κύριος·
ποιος ο φτωχός και ποιος ο πλούσιος. Διάκρινε, αν μπο-
ρείς, τον φυλακισμένο από τον βασιλιά, τον δυνατό από
τον αδύνατο, τον ευπρεπή από τον απρεπή. Αυτός που
σκέπτεται τη φύση δεν θα φερθεί ποτέ αλαζονικά.
Μέγας Βασίλειος
Η ελπίς στο Θεό και όχι στον πλούτο
Διότι δεν πρέπει να σκέπτεσθε πολύ τον πλούτο, ούτε
να είστε αλαζόνες με τη ματαιότητα αυτού του κόσμου,
μόνο στο Θεό να ελπίζετε και να Τον έχετε ως βοηθό
σας, και να μη χάνετε αυτή την ελπίδα· αυτός, που ε-
γκατέλειψε την καλή άγκυρα της ψυχής του, στηρίζο-
ντας τις ελπίδες του σε μάταια πράγματα, τον εαυτό του
ενέπαιξε, τίποτε άλλο εκτός από γέλιο δε θα κερδίζει
για τη μάταιη και άμυαλη αλαζονεία του.
Ευσέβιος Καισαρείας
Ο άγιος
Ο άγιος είναι ο μέγιστος νικητής: μπροστά στα πόδια
του κείται ο κόσμος νεκρός.
Όταν ο μεταξοσκώληκας μεταμορφωθεί σε πεταλούδα,
η πεταλούδα νικηφόρα στέκεται στο άδειο κουκούλι.
Απ’ όλα τα μαγαζιά το παιδί πιο πολύ αγαπά το μαγαζί
με τα παιχνίδια.
Απ’ όλα τα μαγαζιά στην πόλη, για τον ενήλικα
άνθρωπο το πιο πληκτικό μαγαζί είναι των παιδικών
παιχνιδιών.
Ότι είναι ο κόσμος με τις κούκλες και τις χαλκομανί-
ες για το παιδί, τέτοιος είναι και ο φυσικός κόσμος
για τον άγιο, όταν η ψυχή του ανεβεί στον ηθικό και
πνευματικό κόσμο.
Η αποκαλυμμένη αυταπάτη για τον πνευματικό
άνθρωπο επισημαίνει το σημείο, με το οποίο τελειώνει
ο ένας κόσμος και αρχίζει ο άλλος.
Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς
Ε Ν ∆ Ο Ν
Ο Κύριος είναι παντού
Ο Κύριος είναι παντού και όλα τα αγκαλιάζει με την
αγάπη και την παντοδυναμία του. Πρέπει λοιπόν να
είμαι αμέριμνος εν Κυρίω. Αμέριμνος δεν θα πει αρ-
γός και ρίψασπις μπροστά στο καθήκον. Θα πει:
άνθρωπος που τρέφει εμπιστοσύνη στην Πρόνοια
του Θεού, αφού κάμει το δικό του χρέος.
Ο Θεός μας έφερε στην ύπαρξη από την ανυπαρξία.
Μόνοι μας, δεν είμαστε τίποτε. Μόνοι μας ούτε να
ζήσουμε απλώς δεν θα μπορούσαμε. Γιατί ο Θεός μας
τα δίνει όλα: τη ζωή μας, τη δύναμή μας, το φως μας,
τον αέρα μας, τη βρώση και την πόση μας, όλα όσα
ανήκουν στον πνευματικό χώρο. Και όλα όσα ανή-
κουν στον υλικό: τον ήλιο, την ατμόσφαιρα, το ψωμί,
το νερό, τα ενδύματα, το κατάλυμά μας. Μακάριοι οι
«πτωχοί τω πνεύματι», που πάντοτε αναγνωρίζουν τη
δική τους μηδαμινότητα και την παντοδυναμία και
μεγαλοσύνη του Θεού.
Μακάριοι όσοι μπορούν να μένουν ελεύθεροι από
μικρόκαρδες μέριμνες.
Μακάριοι αυτοί που έχουν απλή καρδιά.
Μακάριοι όσοι αναθέτουν στον Κύριο την κάθε
μέριμνά τους. «Εαυτούς και αλλήλους και πάσαν
την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα» (από
την Θεία λειτουργία). Αρκεί να είμαστε πάντοτε μαζί
με τον Θεό και τίποτε δεν θα μας στερήσει η αγάπη
του από όσα έχουμε ανάγκη.
«Ζητεῖτε δὲ πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν
δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται
ὑμῖν». (Ματθ. Στ΄33).
Αρκεί να έχεις τον Θεό στην καρδιά σου, να είσαι πά-
ντοτε αχώριστος απ’ Αυτόν, και όλα τα υλικά πράγμα-
τα που χρειάζεσαι θα σου προστεθούν. Όπου ο Θεός,
εκεί και κάθε ευλογία, κάθε δωρεά.
Όποιοι αγαπούν τον Θεό, ακολουθούνται από όλα τα
χαρίσματα, όπως η σκιά ακολουθεί το σώμα.
Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης
Πολύ καιρό ξόδεψα στη ματαιότητα
Εγώ πολύ καιρό ξόδεψα στη ματαιότητα.
Όλα μου σχεδόν τα νεανικά χρόνια τα αφάνισα μέσα
στη ματαιοπονία που είχα μαθητεύοντας στη σοφία
πού ο Θεός εμώρανε. Ώσπου, κάποτε, σαν να σηκώ-
θηκα από βαθύν ύπνο, κοίταξα κατάματα το θαυμα-
στό φως της ευαγγελικής αλήθειας.
Κατάλαβα πολύ καλά τι άχρηστη είναι ἡ σοφία
των αρχόντων τούτου τοῦ αιώνα, που καταργού-
νται.
Μέγας Βασίλειος
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής Σελίδα 15

ΙΕΡΕΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ

Κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο ΕΤΗΣΙΑ ΙΕΡΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ

του Αυγούστου μετά την ακολουθία
του Εσπερινού (18:00) θα τελούνται 26 - 27 - 28 ΙΟΥΛΙΟΥ 2019
οι Παρακλήσεις εις την
Υπεραγία Θεοτόκο.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΟΡΤΗΣ

Παρασκευή 26 Ιουλίου 2019

Κάθε Τρίτη μετά την ακολουθία του (Παραμονή Εορτής)
Εσπερινού τελείται η Παράκληση 19:00 Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός
του Αγίου Παντελεήμονος χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μη-
τροπολίτου Πειραιώς Φαλήρου και Δραπε-
τσώνας κ.κ. Σεραφείμ
21:00 Λιτάνευση της ιεράς εικόνος του Αγί-
ου Παντελεήμονος.
Κάθε Παρασκευή μετά την ακολου-
θία του Εσπερινού τελείται η Παρά- 22:30 Ιερά Παράκλησις
κληση των Αγίων Κυπριανού
και Ιουστίνης .
Σάββατο 27 Ιουλίου 2019
07:00 Όρθρος και Πανηγυρική Θεία Λει-
τουργία, ιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου
Μητροπολίτου Πειραιώς Φαλήρου και Δρα-
Το μυστήριο της Ιεράς Εξομολογή- πετσώνας κ.κ. Σεραφείμ
σεως τελείται από τους ιερείς του 19:00 Μεθεόρτιος Εσπερινός μετ’ Αρτοκλα-
Ιερού Ναού κατόπιν συνεννοήσεως σίας και θείου κηρύγματος.
( τηλ. 2104615704 )

Κυριακή 28 Ιουλίου 2019

07:00 Θεία Λειτουργία και Κτητορικό
Κάθε Σάββατο τελείται Μνημόσυνο
Θεία Λειτουργία.

Να έχετε τον θάνατο πάντοτε εμπρός εις τα μάτια
σας. Και έτερος καλύτερος διδάσκαλος δεν είναι
άλλος από τον θάνατο. Δεν είμαι άξιος αδελφοί μου,
να σας διδάξω και να σας συμβουλεύω, πλην αποτολμώ
και παρακαλώ τον γλυκύτατό μου Ιησού Χριστό και
Θεό να στείλει ουρανόθεν τη χάρη του και την ευλογία
του, να ευλογήσει και αυτή τη χώρα και όλα τα χωριά
των χριστιανών, να ευλογήσει τα σπίτια σας και τα
πράγματα σας και τα έργα των χεριών σας και πρώτον,
αδελφοί μου, άμποτε να ευσπλαχνισθεί ο Κύριος να
συγχωρήσει τα αμαρτήματα σας και να σας αξιώσει να
απεράσετε κι εδώ καλά, ειρηνικά, αγαπημένα, εις αυτή
τη μάταιη ζωή και μετά ταύτα να πηγαίνετε εις τον πα-
ράδεισο, εις την πατρίδα μας την αληθινή, να χαίρεσθε
και να ευφραίνεσθε και να δοξάζετε και να προσκυνείτε
Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Τριάδα ομοούσιον
και αχώριστον.
Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός

ENDON
Περιοδική ενημερωτική έκδοση του
Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονος
Δραπετσώνας
ISSN: 2653 - 9330
Διευθυντής εκδόσεως
π. Γεώργιος Θεοδωρόπουλος
Αρχισυντάκτης
Στέφανος Φ. Σωτηρόπουλος
Στοιχεία επικοινωνίας για παρατηρήσεις,
σχόλια, προτάσεις, συνεργασίες
Ι. Ν. Αγίου Παντελεήμονος
Αγίου Παντελεήμονος 12
Τ. Κ. 186 48 Δραπετσώνα
Τηλέφωνο: 2104615704
Τηλεομοιότυπο: 2104615759
Ηλ. διεύθυνση: periodikoendon@yahoo.gr
Διαδικτυακό ιστολόγιο :
http://www.periodikoendon.blogspot.gr
Διαδικτυακό ιστολόγιο Ιερού Ναού :
http://www.agios-panteleimon.blogspot.gr
∆ιανέμεται από τον
Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονος
∆ραπετσώνας
Εισφορές προαιρετικές.
Στείλτε μας την ηλεκτρονική σας
διεύθυνση, για να έχετε το
περιοδικό Ε Ν ∆ Ο Ν σε .pdf
αρχείο, στον υπολογιστή σας.
(Συνέχεια από τη σελίδα 13)
τά η καρδιά τους για κάτι ανώτερο.
Δίνεις λ.χ. σε κάποιον ένα κολοκύθι.
«Τι ωραίο κολοκύθι!». λέει. Του
δίνεις ανανά, «Ο ανανάς έχει λέπι-
α», σού λέει και τον πετάει, γιατί δεν
έφαγε ποτέ. Ή πες σε έναν τυφλοπό-
ντικα: «Τί ωραίος είναι ο ήλιος!»,
αυτός πάλι θα χωθεί μέσα στο χώμα.
Όσοι αναπαύονται μέσα στον υλικό
κόσμο, μοιάζουν με τα ανόητα που-
λάκια που δεν θορυβούν μέσα στο
αυγό, για να σπάσουν το τσόφλι και
να βγουν έξω, να χαρούν τον ήλιο –
το ουράνιο πέταγμα στην παραδει-
σένια ζωή –, αλλά παραμένουν ακί-
νητα και πεθαίνουν μέσα στο τσόφλι
του αυγού.
Σελίδα 16
Μάταιε κόσμε! ψεύτικε τας και υγείαν μακράν, και έξαφνα
ντουνιά! κανένα καλόν δεν μας βρίσκει ο θάνατος. Και ωσεί
έχεις πάνω σου! πομφόλυγες διαρρήγνυνται· ιστός
αράχνης που διεσπάσθη.
Επιστολή του γέροντος Ιωσήφ του
Αυτά είναι, αγαπητόν μου παιδί,
Ησυχαστή. Από το βιβλίο
αυτά είναι η τέρψις του κόσμου.
«Έκφρασις Μοναχικής Εμπειρί-
Λοιπόν δράξου παιδείας. Κλαύσον
ας»
και πένθησον. Πολλά καλά εγνώρι-
Τέκνον μου αγαπητόν Φωτεινή· σες τον Θεόν. Προσεύχου και φώνα-
σπλάγχνα μου θεία και ιερά, εύχο- ζε:
μαι να είσαι καλά.
«Θεέ μου, Θεέ μου, ιδέ την ποτέ
Παιδάκι μου, μικρή πεταλούδα. Φωτεινήν σου όντως φώς, και
Έλαβον την επιστολήν σου και εί- άνοιξον και πάλιν τους ουρανούς
δον τα εν αυτή. Εχάρην όπου είσθε σου και στάλαξον μίαν σταγόνα της
όλοι καλά. Αλλ’ εγώ δεν είμαι καλά. θείας σου χάριτος. Φώτισον τους
Έξοδα πολλά και φάρμακα, αλλά οφθαλμούς της ψυχής της και ποίη-
υγεία ουδαμώς. Αργά - αργά βαδίζω σον έλεος μετ’ αυτής. Ω Θεέ μου!
δια την εκείθεν πατρίδα. «οὐκ Θεέ μου! όπου βλέπεις τα κρύφια
ἔχομεν ὧδε μένουσαν πόλιν»|. της ψυχής μας! Γλύκανε την καρδί-
αν μας όπου έχει πικράνει ο πονη-
Η συνοδεία προσπαθούν με όλα τα ρός και αλησμόνησε την αγάπην
μέσα να με γυρίσουν οπίσω, αλλά Σου».
δυστυχώς βαδίζω γοργώς προς τον
τάφον. Θα πάω εκεί να σας περιμέ- Τοιαύτα να λέγης και να φωνάζεις.
νω. Αυτήν την ώραν όπου σου γράφω
Φωτεινή μου, φως, Φωτεινή μου! ανέβη το πρήξιμο μέχρι τον ομφα-
Ήμεθα κάλυκες, εγίναμεν άνθος. λόν· και πήγε στην Δάφνη ο Παπάς
Έπεσαν τα φύλλα, τα σκόρπισεν ο μου - και χωρίς να ηξεύρω συνεν-
αέρας και αλησμονήθημεν. Ωσεί νοήθη εις το τηλέφωνον με έναν
χόρτος εξηράνθην και το άνθος ιατρόν και τον έφερεν λέγων εις ε-
αυτού εξέπεσεν. Λοιπόν τι μας α- μένα ότι περιοδεύων ήλθεν ο ιατρός.
πομένει; Ει τι εκάναμεν και το Και με κύτταξε και μου είπεν ότι
εστείλαμεν διά την άλλην ζωήν, έχω καρδιοπάθεια, προερχόμενην
εκείνο και μόνον παραμένει από πυώδεις αμυγδαλές. Και έδωσε
άθικτον. Κανείς δεν το παίρνει. διά το πρήξιμον χάπια, και ενέσεις
Κανείς δεν δύναται να το αφαιρέ- τονωτικές διά τις αμυγδαλές, ωσάν
ση. αυτές που έστειλαν ο Ιωάννης.
Λοιπόν, Φωτεινή μου, εκείθεν ότι Λοιπόν χίλιες τριακόσιες δραχμές
ημπορούμεν να ταμιεύσωμεν. Αυ- μία επίσκεψις! Ευτυχώς όπου έχω
τήν την ώραν, αν μας εύρη ο θάνα- πνευματικοπαίδια εις την Αμερική
τος, αν αφήσωμεν τίποτα πίσω, και όλοι γράφουν: Κύτταξε την υ-
άλλοι θα τα χαρούν. Εσύ θα ξεχα- γείαν σου! Μη μας αφήσης ορφα-
σθής ωσάν να μην υπήρξες ποτέ. νούς. Και στέλνουν. Άλλη επίσκεψις
χίλιες εξακόσιες με τα φάρμακα.
Μάταιε κόσμε! Ψεύτικε ντουνιά!
Κανένα καλόν δεν έχεις επάνω σου! Αυτά είναι. Καν θέλω, καν δεν θέλω
Τελείως ψεύδος. Τελείως απάτη. δεν με αφήνουν να αποθάνω. Λοι-
Μας απατάς, μας γελάς, παίζεις μαζί πόν έχε υπομονήν.
μας. Μας δείχνεις χρόνους και χάρι-