Professional Documents
Culture Documents
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ:
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Μάρτιος 2010
ΑΘΗΝΑ
1
Οργάνωση, Σχεδιασμός και Ανάπτυξη του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης στη
Δημητσάνα
Περίληψη
Τα μουσεία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της ποιότητας ζωής μας και ως
ένας ζωντανός κλάδος μπορούν να βοηθήσουν να αναδειχθεί ο πολιτισμός και η
πολιτιστική κληρονομιά μας σε ποιοτικό σημείο αναφοράς παγκοσμίως. Η
καλύτερη οργάνωση των τοπικών μουσείων σε συνδυασμό με την
ανάπτυξη διαφόρων επιχειρηματικών συμπληρωματικών
δραστηριοτήτων και την εκμετάλλευση των τοπικών πολιτιστικών
και πλουτοπαραγωγικών στοιχείων, μπορεί να αποτελέσει βασικό
σημείο ώθησης της κοινωνικής και οικονομικής προόδου μιας
περιοχής.
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης (YMY) δραστηριοποιείται σε ένα πλούσιο
γεωπολιτικό χώρο συμβάλλοντας στην βιώσιμη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Η
οργάνωση και η λειτουργία του ακολουθούν ένα ιδιαίτερο μοντέλο διαχείρισης
(ΠΙΟΠ, Δίκτυο Μουσείων) μέσω του οποίου επιτυγχάνεται ευελιξία και αμεσότητα
στη λήψη αποφάσεων και στην επίλυση των όποιων προβλημάτων. Η συμβολή του
ΥΜΥ στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου είναι
εδραιωμένη και επιβεβαιωμένη. Η Δημητσάνα, μετά την ίδρυση του μουσείου, έγινε
ένα αγαπητός τουριστικός προορισμός, οι επισκέπτες βοήθησαν στην οικονομική
ανάπτυξη και οι διάφορες εκδηλώσεις του μουσείου εμπλουτίζουν την πνευματική
ζωή της περιοχής.
Η κυρίαρχη θέση του ΥΜΥ στην τοπική κοινωνία μπορεί να διευρυνθεί και πέρα από
τα τοπικά όρια μέσω της χρήσης των νέων τεχνολογιών επιτυγχάνοντας διεύρυνση
των επισκεπτών και των υπηρεσιών του και δημιουργώντας ένα μουσείο χωρίς όρια
και τοίχους. Τέλος, για να συμβάλλει ο τομέας του πολιτισμού στην ενίσχυση της
περιφέρειας είναι απαραίτητη η θέσπιση ενός πλαισίου που να βοηθά στην ανάπτυξη
επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.
2
Organization, Planning and Development οf the Open Air Water Power Museum in
Dimitsana
Summary
Museums play an important role in enhancing our life quality and are a vivid section.
They can help to highlight our culture and heritage as a quality benchmark all over the
world. Local museums need better organization and in conjunction with the
development of various business activities or further exploitation of the local cultural
and wealth data, they may become a special trigger point for social and economic
progress in the region.
The Open Air Water Power Museum operates in a rich geopolitical area contributing
to the sustainable development of the region. The organization and the operation
follow a particular model of management (PIOP, Museums Network) through which
is achieved flexibility and immediacy in decision making and resolution of any
problems. Open-air Water Power Museum’s contribution to the economic, social and
cultural development of the area is established and confirmed. Dimitsana, after the
establishment of the museum, was a popular tourist destination and visitors have
helped economic growth. Moreover, museum's various activities enrich the cultural
life of the region.
The dominant position of the Open-air Water Power Museum on the local community
can extend beyond the local levels by using the new technologies. By this way it can
expand its visitors and services and create a museum without walls and boundaries.
Finally, the appropriate legal framework, which can enhance the region and help
develop business initiatives on culture, is necessary to be established.
3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Περίληψη........................................................................................................................2
Περίληψη........................................................................................................................2
Περίληψη........................................................................................................................2
Summary........................................................................................................................3
Summary........................................................................................................................3
Summary........................................................................................................................3
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...................................................................................................................9
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...................................................................................................................9
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...................................................................................................................9
I. Τα χαρακτηριστικά της έρευνας.............................................................................9
α. Λόγος διεξαγωγής έρευνας................................................................................9
α. Λόγος διεξαγωγής έρευνας................................................................................9
α. Λόγος διεξαγωγής έρευνας................................................................................9
β. Προσδοκώμενα αποτελέσματα .........................................................................9
β. Προσδοκώμενα αποτελέσματα .........................................................................9
β. Προσδοκώμενα αποτελέσματα .........................................................................9
γ. Μεθοδολογία της Έρευνας...............................................................................10
γ. Μεθοδολογία της Έρευνας...............................................................................10
γ. Μεθοδολογία της Έρευνας...............................................................................10
II. Σύνθεση/Δομή της Εργασίας...............................................................................10
III. Σκοποί και Επιμέρους Στόχοι της Έρευνας.......................................................11
Κεφάλαιο Πρώτο..........................................................................................................12
Κεφάλαιο Πρώτο..........................................................................................................12
Κεφάλαιο Πρώτο..........................................................................................................12
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα.................................................12
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα.................................................12
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα.................................................12
1.1 Εισαγωγή............................................................................................................13
1.1 Εισαγωγή............................................................................................................13
1.1 Εισαγωγή............................................................................................................13
1.2 Η Γεωγραφική θέση...........................................................................................13
1.2 Η Γεωγραφική θέση...........................................................................................13
1.2 Η Γεωγραφική θέση...........................................................................................13
1.3 Η Ίδρυση ...........................................................................................................13
1.3 Η Ίδρυση ...........................................................................................................13
1.3 Η Ίδρυση ...........................................................................................................13
1.4 Οι φορείς υλοποίησης και λειτουργίας..............................................................14
1.4 Οι φορείς υλοποίησης και λειτουργίας..............................................................14
1.4 Οι φορείς υλοποίησης και λειτουργίας..............................................................14
1.4.1 Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ιδρυμα της ΕΤΒΑ (ΠΤΙ.ΕΤΒΑ)........................14
1.4.1 Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ιδρυμα της ΕΤΒΑ (ΠΤΙ.ΕΤΒΑ)........................14
1.4.1 Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ιδρυμα της ΕΤΒΑ (ΠΤΙ.ΕΤΒΑ)........................14
1.4.2 Επιτροπή Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Τράπεζας Πειραιώς.................15
1.4.2 Επιτροπή Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Τράπεζας Πειραιώς.................15
1.4.2 Επιτροπή Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Τράπεζας Πειραιώς.................15
1.4.3 Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ)..........................................16
1.4.3.1 Υπηρεσία Μουσείων............................................................................18
1.4.3.2 Υπηρεσία Έρευνας και Προβολής.......................................................18
1.4.3.3 Υπηρεσία Εκδόσεων............................................................................18
4
1.4.3.4 Υπηρεσία Ιστορικού Αρχείου..............................................................19
1.4.3.5 Υπηρεσία Διοικητικού και Λογιστηρίου .............................................19
1.5 Η Αποστολή και οι στόχοι ................................................................................19
1.5 Η Αποστολή και οι στόχοι ................................................................................19
1.5 Η Αποστολή και οι στόχοι ................................................................................19
1.6 Χρηματοδότηση ................................................................................................20
1.6 Χρηματοδότηση ................................................................................................20
1.6 Χρηματοδότηση ................................................................................................20
1.7 Οι συλλογές του μουσείου.................................................................................21
1.7 Οι συλλογές του μουσείου.................................................................................21
1.7 Οι συλλογές του μουσείου.................................................................................21
1.8 Συμπεράσματα....................................................................................................23
1.8 Συμπεράσματα....................................................................................................23
1.8 Συμπεράσματα....................................................................................................23
Κεφάλαιο Δεύτερο.......................................................................................................24
Κεφάλαιο Δεύτερο.......................................................................................................24
Κεφάλαιο Δεύτερο.......................................................................................................24
Σχεδιασμός του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης...................................................24
Σχεδιασμός του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης...................................................24
Σχεδιασμός του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης...................................................24
2.1 Εισαγωγή ...........................................................................................................25
2.1 Εισαγωγή ...........................................................................................................25
2.1 Εισαγωγή ...........................................................................................................25
2.2 Προμελέτη ίδρυσης του ΥΜΥ...........................................................................25
2.2 Προμελέτη ίδρυσης του ΥΜΥ...........................................................................25
2.2 Προμελέτη ίδρυσης του ΥΜΥ...........................................................................25
2.3 Διαδικασία σχεδιασμού του ΥΜΥ.....................................................................26
2.3 Διαδικασία σχεδιασμού του ΥΜΥ.....................................................................26
2.3 Διαδικασία σχεδιασμού του ΥΜΥ.....................................................................26
2.4 Διαδικασία παραγωγής του ΥΜΥ......................................................................28
2.4 Διαδικασία παραγωγής του ΥΜΥ......................................................................28
2.4 Διαδικασία παραγωγής του ΥΜΥ......................................................................28
2.5 Υλοποίηση σχεδιασμού του ΥΜΥ.....................................................................29
2.5 Υλοποίηση σχεδιασμού του ΥΜΥ.....................................................................29
2.5 Υλοποίηση σχεδιασμού του ΥΜΥ.....................................................................29
2.6 Λειτουργικός σχεδιασμός του ΥΜΥ..................................................................30
2.6 Λειτουργικός σχεδιασμός του ΥΜΥ..................................................................30
2.6 Λειτουργικός σχεδιασμός του ΥΜΥ..................................................................30
2.7 Στρατηγικός σχεδιασμός του ΥΜΥ...................................................................31
2.7 Στρατηγικός σχεδιασμός του ΥΜΥ...................................................................31
2.7 Στρατηγικός σχεδιασμός του ΥΜΥ...................................................................31
2.8 Συμπεράσματα....................................................................................................32
2.8 Συμπεράσματα....................................................................................................32
2.8 Συμπεράσματα....................................................................................................32
Κεφάλαιο Τρίτο............................................................................................................34
Κεφάλαιο Τρίτο............................................................................................................34
Κεφάλαιο Τρίτο............................................................................................................34
Οργάνωση του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης....................................................34
Οργάνωση του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης....................................................34
Οργάνωση του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης....................................................34
5
3.1 Εισαγωγή ...........................................................................................................35
3.1 Εισαγωγή ...........................................................................................................35
3.1 Εισαγωγή ...........................................................................................................35
3.2 Βασικά χαρακτηριστικά του ΥΜΥ....................................................................35
3.2 Βασικά χαρακτηριστικά του ΥΜΥ....................................................................35
3.2 Βασικά χαρακτηριστικά του ΥΜΥ....................................................................35
3.2.1 Θεσμικοί και λειτουργικοί στόχοι του ΥΜΥ..............................................36
3.2.1 Θεσμικοί και λειτουργικοί στόχοι του ΥΜΥ..............................................36
3.2.1 Θεσμικοί και λειτουργικοί στόχοι του ΥΜΥ..............................................36
3.2.1.1 Θεσμικοί στόχοι ..................................................................................36
3.2.1.2 Λειτουργικοί στόχοι ............................................................................36
3.3 Η διαδικασία της οργάνωσης του ΥΜΥ............................................................37
3.3 Η διαδικασία της οργάνωσης του ΥΜΥ............................................................37
3.3 Η διαδικασία της οργάνωσης του ΥΜΥ............................................................37
3.3.1 Καθορισμό συγκεκριμένων εργασιών του ΥΜΥ........................................38
3.3.1 Καθορισμό συγκεκριμένων εργασιών του ΥΜΥ........................................38
3.3.1 Καθορισμό συγκεκριμένων εργασιών του ΥΜΥ........................................38
3.3.2 Καθορισμό γενικών δραστηριοτήτων του ΥΜΥ........................................39
3.3.2 Καθορισμό γενικών δραστηριοτήτων του ΥΜΥ........................................39
3.3.2 Καθορισμό γενικών δραστηριοτήτων του ΥΜΥ........................................39
3.3.3 Στελέχωση των θέσεων με το κατάλληλο προσωπικό του ΥΜΥ...............40
3.3.3 Στελέχωση των θέσεων με το κατάλληλο προσωπικό του ΥΜΥ...............40
3.3.3 Στελέχωση των θέσεων με το κατάλληλο προσωπικό του ΥΜΥ...............40
3.3.4 Οργανωτική δομή και καθορισμός ιεραρχίας εργαζομένων του ΥΜΥ......41
3.3.4 Οργανωτική δομή και καθορισμός ιεραρχίας εργαζομένων του ΥΜΥ......41
3.3.4 Οργανωτική δομή και καθορισμός ιεραρχίας εργαζομένων του ΥΜΥ......41
3.3.5 Αξιολόγηση του υπάρχοντος συστήματος του ΥΜΥ. Ανατροφοδότηση...42
3.3.5 Αξιολόγηση του υπάρχοντος συστήματος του ΥΜΥ. Ανατροφοδότηση...42
3.3.5 Αξιολόγηση του υπάρχοντος συστήματος του ΥΜΥ. Ανατροφοδότηση...42
3.4 Συμπεράσματα....................................................................................................43
3.4 Συμπεράσματα....................................................................................................43
3.4 Συμπεράσματα....................................................................................................43
Κεφάλαιο Τέταρτο.......................................................................................................44
Κεφάλαιο Τέταρτο.......................................................................................................44
Κεφάλαιο Τέταρτο.......................................................................................................44
Οι διαστάσεις και η συμβολή των πολιτιστικών δράσεων του Υπαίθριου Μουσείου
Υδροκίνησης ...............................................................................................................44
Οι διαστάσεις και η συμβολή των πολιτιστικών δράσεων του Υπαίθριου Μουσείου
Υδροκίνησης ...............................................................................................................44
Οι διαστάσεις και η συμβολή των πολιτιστικών δράσεων του Υπαίθριου Μουσείου
Υδροκίνησης ...............................................................................................................44
4.1 Εισαγωγή............................................................................................................45
4.1 Εισαγωγή............................................................................................................45
4.1 Εισαγωγή............................................................................................................45
4.2 Η κοινωνική διάσταση των πολιτιστικών δράσεων του ΥΜΥ .........................45
4.2 Η κοινωνική διάσταση των πολιτιστικών δράσεων του ΥΜΥ .........................45
4.2 Η κοινωνική διάσταση των πολιτιστικών δράσεων του ΥΜΥ .........................45
4.3 Η συμβολή των πολιτιστικών δράσεων του ΥΜΥ στην οικονομική ανάπτυξη
..................................................................................................................................49
6
4.3 Η συμβολή των πολιτιστικών δράσεων του ΥΜΥ στην οικονομική ανάπτυξη
..................................................................................................................................49
4.3 Η συμβολή των πολιτιστικών δράσεων του ΥΜΥ στην οικονομική ανάπτυξη
..................................................................................................................................49
4.4 Συμπεράσματα....................................................................................................51
4.4 Συμπεράσματα....................................................................................................51
4.4 Συμπεράσματα....................................................................................................51
Κεφάλαιο Πέμπτο.........................................................................................................52
Κεφάλαιο Πέμπτο.........................................................................................................52
Κεφάλαιο Πέμπτο.........................................................................................................52
Η έρευνα.......................................................................................................................52
Η έρευνα.......................................................................................................................52
Η έρευνα.......................................................................................................................52
5.1 Εισαγωγή............................................................................................................53
5.1 Εισαγωγή............................................................................................................53
5.1 Εισαγωγή............................................................................................................53
5.2 Δείγμα ................................................................................................................53
5.2 Δείγμα ................................................................................................................53
5.2 Δείγμα ................................................................................................................53
5.3 Συλλογή δεδομένων...........................................................................................53
5.3 Συλλογή δεδομένων...........................................................................................53
5.3 Συλλογή δεδομένων...........................................................................................53
5.3.1 Συνεντεύξεις ...............................................................................................53
5.3.2 Επιτόπιες επισκέψεις...................................................................................55
5.4 Ανάλυση δεδομένων .........................................................................................55
5.4 Ανάλυση δεδομένων .........................................................................................55
5.4 Ανάλυση δεδομένων .........................................................................................55
5.5 Ανάλυση ερωτήσεων .........................................................................................56
5.5 Ανάλυση ερωτήσεων .........................................................................................56
5.5 Ανάλυση ερωτήσεων .........................................................................................56
5.6 Ανάλυση των απαντήσεων.................................................................................60
5.6 Ανάλυση των απαντήσεων.................................................................................60
5.6 Ανάλυση των απαντήσεων.................................................................................60
5.7 Συμπεράσματα συνέντευξης .............................................................................65
5.7 Συμπεράσματα συνέντευξης .............................................................................65
5.7 Συμπεράσματα συνέντευξης .............................................................................65
Συμπεράσματα - Προτάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη του Υπαίθριου Μουσείου
Υδροκίνησης................................................................................................................66
Συμπεράσματα - Προτάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη του Υπαίθριου Μουσείου
Υδροκίνησης................................................................................................................66
Συμπεράσματα - Προτάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη του Υπαίθριου Μουσείου
Υδροκίνησης................................................................................................................66
6.1 Εισαγωγή............................................................................................................67
6.1 Εισαγωγή............................................................................................................67
6.1 Εισαγωγή............................................................................................................67
6.2 Λειτουργικό επίπεδο..........................................................................................67
6.2 Λειτουργικό επίπεδο..........................................................................................67
6.2 Λειτουργικό επίπεδο..........................................................................................67
6.3 Οργανωσιακό επίπεδο .......................................................................................69
6.3 Οργανωσιακό επίπεδο .......................................................................................69
7
6.3 Οργανωσιακό επίπεδο .......................................................................................69
6.4 Συμπεράσματα....................................................................................................72
6.4 Συμπεράσματα....................................................................................................72
6.4 Συμπεράσματα....................................................................................................72
Βιβλιογραφία ...............................................................................................................73
Βιβλιογραφία ...............................................................................................................73
Βιβλιογραφία ...............................................................................................................73
Παράρτημα Α΄ : Λίστα ερωτήσεων.............................................................................79
Παράρτημα Α΄ : Λίστα ερωτήσεων.............................................................................79
Παράρτημα Α΄ : Λίστα ερωτήσεων.............................................................................79
Παράρτημα Β΄ : Φύλλα Εφημερίδας Κυβερνήσεως....................................................92
Παράρτημα Β΄ : Φύλλα Εφημερίδας Κυβερνήσεως....................................................92
Παράρτημα Β΄ : Φύλλα Εφημερίδας Κυβερνήσεως....................................................92
Εικόνες.........................................................................................................................93
Εικόνες.........................................................................................................................93
Εικόνες.........................................................................................................................93
8
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ανάδειξη του πολιτισμού σε βασικό μηχανισμό κοινωνικής και οικονομικής
προόδου σχετίζεται με την ανάπτυξη τοπικών και διεθνών συνεργασιών και τη
διεξαγωγή ενός εποικοδομητικού πολιτιστικού διαλόγου. Οι επιχειρήσεις υιοθετούν
την έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και παράλληλα µε τη χορηγική
πολιτική τους, την επιλέγουν ως μια συνεισφορά της επιχείρησης προς την κοινωνία
και τον πολιτισμό.
Η παρούσα εργασία παρουσιάζει την επιλογή ενός τραπεζικού οργανισμού να
συμβάλλει στην πολιτιστική αναβάθμιση μιας περιοχής δημιουργώντας ένα
τεχνολογικό μουσείο. Αν και το οικονομικό όφελος/κέρδος από αυτή την επιλογή
είναι δυσδιάκριτο, έγινε διότι η τεχνική κληρονομιά είναι, όπως αναφέρει ο
Παπαδόπουλος (1998, σ. 36), κεφάλαιο της ιστορίας και η προστασία του σημαίνει τη
δυναμική, κριτική ένταξή του στο σύγχρονο βίο, ο οποίος συμπεριλαμβάνει παιδεία,
έρευνα, καλλιτεχνική δημιουργία, βιομηχανία πολιτισμικών προϊόντων.
β. Προσδοκώμενα αποτελέσματα
9
προς όφελος τόσο των ιδίων όσο και της κοινωνίας. Φιλοδοξία είναι αυτή η ενέργεια
να συμβάλλει στην ενίσχυση της επικοινωνίας και της δικτύωσης μεταξύ των
οικονομικών και πολιτιστικών οργανισμών, ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω η
αναπτυξιακή τους πολιτική.
10
ΠΙΟΠ.
11
Κεφάλαιο Πρώτο
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα
12
1.1 Εισαγωγή
Το Μουσείο είναι δημιούργημα του Πολιτιστικού Τεχνολογικού Ιδρύματος της
ΕΤΒΑ (ΠΤΙ.ΕΤΒΑ) αλλά σήμερα, η διαχείριση του Μουσείου γίνεται από το
Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), του οποίου η έδρα είναι στην Αθήνα.
Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη
Δημητσάνα και για να έχουμε μια ολοκληρωμένη άποψη για τη φιλοσοφία ίδρυσής
του, διερευνάται η ιστορική του πορεία. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζονται οι
ιδιαίτερες συνθήκες ίδρυσής του και οι φορείς που συνέβαλαν στην υλοποίηση του
σχεδίου. Θα αναφερθούμε δηλαδή, στη λειτουργία και οργάνωση του Πολιτιστικού
Τεχνολογικού Ιδρύματος της ΕΤΒΑ (ΠΤΙ.ΕΤΒΑ) και Πολιτιστικού Ιδρύματος του
Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), διότι τα ιδρύματα αυτά κατέχουν θέση-κλειδί στην
ανάπτυξη του Μουσείου. Περιγράφονται επίσης, η αποστολή, οι στόχοι και οι
συλλογές του Μουσείου, διότι έχουν ιδιαίτερη σημασία για την κατανόηση της
συμβολής του στην τοπική και ευρύτερη ιστορία και ανάπτυξη.
1.3 Η Ίδρυση
Το ΥΜΥ στη Δημητσάνα ιδρύθηκε και λειτούργησε το 1997 από το ΠΤΙ.ΕΤΒΑ, ένα
Κοινωφελές Ίδρυμα, νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, σε συνεργασία με τη Γενική
Γραμματεία Περιφέρειας Πελοποννήσου και με πόρους που διατέθηκαν από το Β΄
Πακέτο Στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το 2003, μετά την πώληση της
13
ΕΤΒΑbank στην Τράπεζα Πειραιώς, το Ίδρυμα περιήλθε στην Τράπεζα Πειραιώς
διατηρώντας το νομικό πλαίσιο που προαναφέρθηκε.
14
κατά την εκδήλωση ενημέρωσης των κατοίκων της Δημητσάνας (1989, σ.17), η
δημιουργία του ΥΜΥ αποτελεί και μια αναπτυξιακή παρέμβαση, μια αναπτυξιακή
προσφορά της ΕΤΒΑ στη Γορτυνία και στην Αρκαδία γενικότερα, μια προσφορά
ανάπτυξης στον πολιτισμό και τουριστικό τομέα.
Αργότερα, οι τομείς των δραστηριοτήτων του διευρύνθηκαν αναλαμβάνοντας την
οργάνωση, ταξινόμηση και αξιοποίηση του Ιστορικού Αρχείου της ΕΤΒΑbank,
καθώς και την εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων για την τεκμηρίωση της
τεχνολογίας, της οικονομίας και της παραγωγής κατά την αρχαία και τη βυζαντινή
περίοδο.
15
έχει τα βέλτιστα αποτελέσματα όταν συντελείται σε ένα εύρωστο κοινωνικά
περιβάλλον”.
16
Πειραιώς, βάσει του Καταστατικού του Ιδρύματος, εξασφαλίζει τα λειτουργικά έξοδα
αλλά και επιχορήγηση για την υλοποίηση του έργου του και τη συνεχή διεύρυνση
των στόχων του. Ανάμεσα στους στόχους του είναι η διεύρυνση του Δικτύου
Μουσείων του, η δημιουργία νέων ερευνητικών προγραμμάτων, η αύξηση των
δραστηριοτήτων του στις αίθουσες πολλαπλών χρήσεων του Δικτύου Μουσείων, κ.ά.
Το Δίκτυο Μουσείων του ΠΙΟΠ λειτουργεί, μέσα από τις πολλαπλές δραστηριότητες
που αναπτύσσει, ως πολιτιστικός πυρήνας και ζωντανό κύτταρο επικοινωνίας με τις
τοπικές κοινότητες, εξασφαλίζοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη των εκάστοτε περιοχών
στην ελληνική επαρχία. Το Δίκτυο Μουσείων του ΠΙΟΠ αποτελείται προς το παρόν
από τα εξής μουσεία:
• Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα,
• Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη,
• Μουσείο Πλινθοκεραμοποιΐας Ν.&Σ. Τσαλαπάτα στο Βόλο,
• Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας στη Λέσβο και
• Μουσείο Μαραμαροτεχνίας στη Τήνο.
Σύμφωνα με την Έκθεση Εταιρικής Υπευθυνότητας (2008, σ. 47) της Τράπεζας
Πειραιώς «για την επόμενη τριετία, στόχος είναι να ολοκληρωθεί το δίκτυο μουσείων,
εντάσσοντας σε αυτό τρία ακόμη μουσεία, μέσω του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου
Αναφοράς και σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και την ΄Ενωση
Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Το ολοκληρωμένο δίκτυο θα επιτρέψει στο ΠΙΟΠ την
απρόσκοπτη λειτουργία και ανάπτυξη των δράσεων στην περιφέρεια, η οποία
στηρίζεται οικονομικά με τη δημιουργία πόλου έλξης τουριστών, αλλά και πολιτιστικά
με τη δημιουργία δράσεων υψηλής ποιότητας που απευθύνονται στους πληθυσμούς που
κατοικούν σε αυτήν».
Για την εκπλήρωση των στόχων του, το Π.Ι.Ο.Π. συνεργάζεται με την Τοπική
Αυτοδιοίκηση, το Υπουργείο Πολιτισμού και την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη
χρηματοδότηση μερικών δραστηριοτήτων του.
Η λειτουργία και η οργάνωση του Δικτύου Μουσείων γίνεται από έξι υπηρεσίες του
ΠΙΟΠ που έχουν έδρα την Αθήνα. Στη συνέχεια, θα αναφέρουμε ενδεικτικά στοιχεία
για τις υπηρεσίες αυτές, ώστε να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα της διοίκησης και
λειτουργίας του Ιδρύματος.
17
1.4.3.1 Υπηρεσία Μουσείων
Η Υπηρεσία Μουσείων παρακολουθεί συνεχώς την πορεία των μουσείων του
Δικτύου και φροντίζει για την εύρυθμη λειτουργία τους και την έγκαιρη συντήρηση
των μηχανημάτων και εξοπλισμών τους. Έχει αναλάβει τη διαχείριση και οργάνωση
των Μουσείων του Δικτύου και, σε συνεργασία με το κατά τόπους προσωπικό
υποδοχής, φροντίζει για την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των επισκεπτών τους. Οι
εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στα διάφορα μουσεία οργανώνονται και
συντονίζονται κατά κύριο λόγο από το Ίδρυμα (κεντρικά), ενώ κατά περίπτωση
εξετάζεται η δυνατότητα διάθεσης του χώρου για δραστηριότητες τρίτων. Η
Υπηρεσία Μουσείων επιδιώκει επίσης, τη σύνδεση των Μουσείων του Δικτύου με
άλλα πολιτιστικά κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού για την ευρύτερη προβολή
του Ιδρύματος και του διαχειριστικού μοντέλου του Δικτύου και την αναζήτηση των
βέλτιστων πρακτικών λειτουργίας (EEKE, 2008, σ. 48-50).
18
φάσμα του πεδίου της έρευνας και της επιστήμης και για το λόγο αυτό επιδίδεται
στην έκδοση μη εμπορικών εκδόσεων, στην επανέκδοση παλιών εξαντλημένων και
σε διάφορα που αφορούν τη μουσειολογία, πρακτικά συνεδρίων, κ.ά.. (EEKE, 2008,
σ. 51)
19
λειτουργούν ως πολιτιστικοί πυρήνες και ζωντανά κύτταρα επικοινωνίας με τις τοπικές
κοινότητες, μέσα από τις πολλαπλές δραστηριότητές τους».
Πράγματι, το ΥΜΥ λειτουργεί ως πόλος έλξης χιλιάδων τουριστών και αποτελεί
δίαυλο επικοινωνίας και πολιτισμού με τις γύρω περιοχές. Διαπιστώνουμε ότι η
αποστολή της υπηρεσίας μουσείων του ΠΙΟΠ είναι πολύ σημαντική αφού συνδέει το
χώρο και χρόνο με τα εκθέματα των μουσείων και με την κοινωνία (γεωπολιτική
προσέγγιση). Η γνώση, άλλωστε, μέσα σε ένα μουσείο, όπως αναφέρει και η
Αντζουλάτου-Ρετσίλα (1986, σ. 9-11), είναι κυρίως οπτική εμπειρία που συνιστά το
κύριο εκπαιδευτικό όργανο του μουσείου και έχει στόχο την ευρύτητα της κοινωνικής
μάθησης μέσα από την αλληλεπίδραση.
Πολλοί φορείς (π.χ. ΥΠ.ΠΟ, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, κ.ά.) έχουν
οργανώσει και χρηματοδοτήσει την καταγραφή, τη φωτογράφιση, την αποτύπωση
των μηχανισμών και των φάσεων παραγωγής, αλλά και τη βιντεοσκόπηση-
κινηματογράφηση των παραδοσιακών τεχνολογιών με σκοπό τη διάσωσή τους. Στις
μεθόδους διάσωσης αυτής της παραδοσιακής τεχνολογίας, θα πρέπει να προστεθεί
και η μέθοδος που ακολούθησαν το ΠΤΙ.ΕΤΒΑ και το ΠΙΟΠ: αυτή της
αποκατάστασης των εργαστηρίων και των μηχανισμών τους. (Λούβη, 2005, σ. 71-72)
Η Υπηρεσία Μουσείων του ΠΙΟΠ, σε συνεργασία με το προσωπικό των μουσείων,
φροντίζει για την ενίσχυση της επισκεψιμότητας των μουσείων (π.χ. μέσω
περιοδικών εκθέσεων, διαλέξεων, κ.ά.), την όλο και μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητά
τους και την καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των επισκεπτών.
1.6 Χρηματοδότηση
Οι πόροι /κεφάλαια των πολιτιστικών οργανισμών (π.χ. τα έσοδα που προέρχονται
από τους επισκέπτες) δεν είναι αρκετά για να καλύψουν τα αναπτυξιακά τους σχέδια
και γι’ αυτό χρειάζεται να βρεθούν εναλλακτικές μορφές άντλησης πόρων (π.χ.
βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες, μακροπρόθεσμες) (Κορρές, 2002, σ. 94).
Κατά τη σχεδίαση του ΥΜΥ, το ΠΤΙ.ΕΤΒΑ εξέτασε διάφορους τομείς για την
εξεύρεση πόρων χρηματοδότησης και την ενίσχυση της ίδρυσης του μουσείου. Όπως
αναφέρεται στη συνέχεια (βλ. σ. 21 κ.ε.), ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του ΥΜΥ
συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (1988 - 12.000.000
δρχ.). Όταν η Τράπεζα Πειραιώς εξαγόρασε την ΕΤΒΑ, οι οικονομικές ανάγκες του
ΥΜΥ (π.χ. πάγια, επέκταση των εγκαταστάσεων) καλύφθηκαν από το ΠΙΟΠ.
20
Σήμερα, η χρηματοδότηση του ΥΜΥ εξακολουθεί να γίνεται από την Τράπεζα
Πειραιώς μέσω του ΠΙΟΠ. Το ΠΙΟΠ διαχειρίζεται το ποσό που διαθέτει η Τράπεζα
και το διανέμει στα μουσεία του Δικτύου ανάλογα με τις ανάγκες τους. Το ποσοστό
δηλαδή, που λαμβάνει το κάθε μουσείο δεν είναι ξεκάθαρο και εξαρτάται από τις
δράσεις που διοργανώνονται σε αυτό και το γενικότερο αναπτυξιακό του πρόγραμμα.
21
Πιο αναλυτικά, η διαδρομή στον υπαίθριο χώρο του μουσείου (Εικ.2) περιλαμβάνει:
1. Το κτίριο του νερόμυλου παρουσιάζει τη λειτουργία και τη χρήση της
νεροτριβής στην προβιομηχανική κοινωνία. Η νεροτριβή (Εικ.3) είναι μια
ξύλινη χοάνη, στην οποία πέφτει νερό με πίεση δημιουργώντας δίνη. Εκεί
πλένονταν τα υφαντά ή τοποθετούνταν μάλλινα υφάσματα για να
μαλακώσουν και να αποκτήσουν την κατάλληλη υφή. Στο ίδιο χώρο υπάρχει
το σπίτι του μυλωνά και ο αλευρόμυλος που είναι λειτουργικός και αλέθει με
τη δύναμη του νερού, η οποία θέτει σε κίνηση δύο μυλόπετρες που
συνθλίβουν το σιτάρι παράγοντας αλεύρι.
2. Το κτίριο του βυρσοδεψείου βρίσκεται απέναντι από τα ερείπια δύο
βυρσοδεψείων για το πλύσιμο των δερμάτων, των οποίων οι «λίμπες»
(γούρνες) καθαρίστηκαν και στερεώθηκαν. Το εσωτερικό του βυρσοδεψείου
(Εικ.4) είναι χωρισμένο σε «ζώνες» που αντιστοιχούν στα διάφορα στάδια
επεξεργασίας των δερμάτων. Με τη βοήθεια οπτικοακουστικού υλικού
(ταινία) παρουσιάζονται αναλυτικά όλες οι φάσεις και τα στάδια από την
προβιομηχανική επεξεργασία των λεπτών δερμάτων, καθώς και τα εργαλεία
που χρησιμοποιούνταν.
3. Το κτίριο του μπαρουτόμυλου (Εικ.5) περιέχει πλήρη μηχανισμό: τη φτερωτή
του, τον εκκεντροφόρο άξονα, τα κοπάνια, τα ξύλινα στοιχεία, τα γουδιά και
άλλα απαραίτητα σκεύη. Ο παλιός λοιπόν, μηχανισμός παραγωγής μαύρης
μπαρούτης με κοπάνια έχει αποκατασταθεί και ο επισκέπτης, μέσω του
οπτικοακουστικού υλικού (ταινία), μπορεί να ενημερωθεί για την ιστορία, τις
φάσεις παραγωγής και την εμπορία της μπαρούτης στον ευρύτερο μεσογειακό
και βαλκανικό χώρο (18ος - 20ός αι.).
4. Το ρακοκάζανο (Εικ.6) βρίσκεται στο κέντρο του υπαίθριου χώρου, σε ένα
πρόχειρο προστατευτικό στέγαστρο, όμοιο με αυτό που στηνόταν στην
ύπαιθρο, μετά τον τρύγο, για την παραγωγή του τσίπουρου. Τρεχούμενο νερό
χρησιμεύει για την ψύξη του αποστακτικού σωλήνα.
Σε όλους τους χώρους υπάρχει πληροφοριακό υλικό για τα εκθέματα και την ιστορία
τους. Σε μερικά κτίρια (βυρσοδεψείο, μπαρουτόμυλος) για την ενημέρωση των
επισκεπτών χρησιμοποιείται οπτικοακουστικό υλικό ενώ στο πωλητήριο οι
επισκέπτες, αν το επιθυμούν, μπορούν να προμηθευτούν ειδικό πληροφοριακό υλικό
για το μουσείο και την περιοχή. Στη γύρω περιοχή έχουν ανακαλυφθεί περισσότερες
22
από 100 ερειπωμένες υδροκίνητες εγκαταστάσεις, οι οποίες αποτελούν δείγμα της
έκτασης χρήσης της συγκεκριμένης τεχνολογίας.
1.8 Συμπεράσματα
23
Κεφάλαιο Δεύτερο
Σχεδιασμός του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης
24
2.1 Εισαγωγή
Σύμφωνα με τους Montana και Charvon, (1993 όπως αναφέρει ο Κουτούζης, σ. 43) ο
σχεδιασμός είναι μια προσπάθεια να ελέγξουμε το μέλλον, καθώς μέσω του αυτού,
ορίζεται το επιχειρηματικό αντικείμενο του οργανισμού, καθορίζονται οι στόχοι
ανάπτυξης, επιλέγονται συγκεκριμένες κατευθύνσεις, λαμβάνονται συγκεκριμένες
αποφάσεις και ενέργειες και εξετάζονται εναλλακτικοί τρόποι προς την επίτευξη
αυτών των στόχων.
Εντοπίζοντας τους παράγοντες που συμβάλλουν στο σχεδιασμό μπορούμε να
δημιουργήσουμε ένα επιτυχημένο πολιτιστικό οργανισμό και να θέσουμε στέρεες
βάσεις για την οργάνωση και ανάπτυξή του. Σκοπός λοιπόν, αυτού του κεφαλαίου
είναι να ερευνηθεί το περιβάλλον (εξωτερικό και εσωτερικό) που επηρέασε τον
σχεδιασμό, την πορεία και τη λειτουργία του ΥΜΥ.
Το 1987 έγινε η προμελέτη του Μουσείου, που υποβλήθηκε στην ΕΟΚ το 1988 και
πέτυχε επιχορήγηση 12.000.000 δρχ. Η οριστική μελέτη εγκρίθηκε από το Υπουργείο
πολιτισμού και παράλληλα, ο χώρος του Μουσείου κηρύχθηκε, με υπουργική
απόφαση, διατηρητέος με ζώνη προστασίας 30 μέτρα γύρω του.
25
Η δημιουργία του ΥΜΥ ξεκίνησε το 1988, αφού έγιναν οι αναγκαίες προεργασίες
καθαρισμού του χώρου, προσωρινής παροχέτευσης του ρεύματος και στέγασης των
κτισμάτων. Συντάχθηκε η προμελέτη- πρόταση διαμόρφωσης του περιβάλλοντα
χώρου και αποκατάστασης των κτιρίων και διερευνήθηκε η εξασφάλιση των
αναγκαίων πιστώσεων από συνενδιαφερόμενους φορείς, απαραίτητη προϋπόθεση για
την πραγματοποίηση του έργου (Τεχνολογία, 1988, σ. 6).
26
Για την ελαχιστοποίηση της αβεβαιότητας και του ρίσκου στο σχεδιασμό και τη
λειτουργία του ΥΜΥ, η ΕΤΒΑ πραγματοποίησε αρχιτεκτονική και μουσειολογική
προμελέτη, η οποία εντόπισε τα βασικά προβλήματα-παραμέτρους που έπρεπε να
αντιμετωπιστούν από τον αρχιτέκτονα, και συμπέρανε ότι έπρεπε να κρατηθεί το
ήθος του φυσικού τοπίου και των χώρων. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκε το
περιβάλλον του Μουσείου έτσι ώστε να ανιχνευθούν και να αναπαρασταθούν
επιστημονικά και ιστορικά τα κτίρια, όσο είναι δυνατό, στην αρχική μορφή και στις
μετέπειτα φάσεις και εξοπλισμούς τους. Η αναστήλωση έπρεπε να ακολουθήσει τη
λεπτομερή αποτύπωση των διαφόρων στοιχείων και να τεκμηριώσει την πρόταση
επισκευής των υπαρχόντων κτιρίων διευθετώντας το χώρο μουσειο-γραφικά.
Ζητούμενο ήταν επίσης, το να μπορεί ο επισκέπτης, με τη βοήθεια των εκθέσεων να
κατατοπιστεί σε βασικά ιστορικά θέματα, όπως π.χ. η οικοτεχνία, η τοπική βιοτεχνία,
η υδροκίνηση, ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας, το εμπόριο της μπαρούτης, οι
αλλαγές και η εξέλιξη των μηχανικών συστημάτων και των ενεργειακών πηγών.
(Τεχνολογία, 1988, σ. 11)
27
Όπως αναφέρει ο Κουτούζης (σ. 52), είναι αναγκαίο να υπάρχουν εναλλακτικές
λύσεις για την υπερπήδηση των όποιων προβλημάτων ώστε η διαδικασία του
σχεδιασμού να γίνει περισσότερο ευέλικτη και προσαρμοστική. Έχοντας αυτό υπόψη,
το ΥΜΥ μελέτησε τα στοιχεία και με τη βοήθεια των ντόπιων συγκέντρωσε
πληροφορίες –προτάσεις για την περιοχή και τα διάφορα κτίσματα. Εντοπίστηκαν τα
αρνητικά και θετικά σημείων των διαφόρων προτάσεων και μετά την αξιολόγηση των
εναλλακτικών λύσεων, έγινε η επιλογή της καλύτερης δυνατής λύσης που να
ανταποκρινόταν στις ιδιαίτερες συνθήκες και προϋποθέσεις που αναπτύσσονται στο
εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον του Μουσείου. Μετά την επιλογή της λύσης
διαμορφώθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες για την υλοποίησή της και διαμορφώθηκαν
επιμέρους σχέδια για την επίτευξη του τελικού σκοπού. Η διαδικασία διαμόρφωσης
επιμέρους σχεδίων, όπως μας πληροφορεί ο Κουτούζης (σ. 52) είναι από μόνη της
μια ξεχωριστή διαδικασία προγραμματισμού σε επιχειρησιακό πλέον επίπεδο, η
οποία πρέπει να ακολουθήσει τα στάδια που περιγράφουμε.
Μετά λοιπόν, την πρώτη ενημέρωση και τη χάραξη των γενικών γραμμών του
προγράμματος, έγινε η αποτύπωση, σχεδιάστηκε η υπάρχουσα κατάσταση και
βγήκαν συμπεράσματα για την αντοχή των κτιρίων, για την αρχική τους κατασκευή
και για τα στοιχεία που πρέπει να αναδειχθούν. Η αποψίλωση του γύρω χώρου
αποκάλυψε τη δύναμη του νερού, που με τα διάφορα ρεύματά του κινούσε πάνω από
5 μύλους και στη συνέχεια, πότιζε χωράφια.
28
2.5 Υλοποίηση σχεδιασμού του ΥΜΥ
Η υλοποίηση του σχεδιασμού είναι πολύ σημαντική διότι μετά την υλοποίηση δίδεται
η εκκίνηση για την εφαρμογή των άλλων λειτουργιών της διαδικασίας της διοίκησης:
της οργάνωσης των κατάλληλων δομών και μηχανισμών για την υλοποίηση των
σχεδίων, της καθοδήγησης και κινητοποίησης των ανθρώπων και τέλος του ελέγχου
της προόδου και της αποτελεσματικότητας των σχεδίων. (Κουτούζης, σ. 52-53).
Η κεντρική ιδέα στην αρχιτεκτονική διαμόρφωση του χώρου του ΥΜΥ ήταν να
υποβάλλεται συνεχώς στον επισκέπτη η σημασία και η δύναμη του νερού. Το υγρό
στοιχείο λοιπόν, επεκτάθηκε σε επιλεγμένες θέσεις που δημιουργούσαν πλατώματα
και καθιστικά και αναδείχθηκε το αρχικό κλίμα των χώρων με επίχριστες λιθοδρομές
και χωμάτινα δάπεδα.
29
στους επισκέπτες να κατανοήσουν την ιστορία της μπαρούτης, την τεχνολογία της
επεξεργασίας της και τη σημασία της στον αγώνα.
30
Το ΠΙΟΠ θέτει, λοιπόν, στόχους που αφορούν στην καλύτερη αξιοποίηση των πόρων
που ήδη διαθέτει το Ίδρυμα. Πιο συγκεκριμένα, βελτιώνοντας την παραγωγική
ικανότητα των εργαζομένων του, προσπαθεί να διασφαλίσει τη βελτίωση της
ποιότητας των παραγόμενων υπηρεσιών και προϊόντων, με απώτερο στόχο την
αύξηση της αποτελεσματικότητας, τη μείωση του κόστους και τη μεγιστοποίηση των
κερδών. (EEKE, 2008, σ. 47).
• Ο σκοπός του
• Η διαφορά ανάμεσα στο που βρίσκεται ο οργανισμός και που θέλει να πάει
Επειδή όμως, γνωρίζουμε ότι οι στόχοι καλό θα ήταν να είναι μετρήσιμοι (ποσοτικά ή
και χρονικά), το ΠΤΙ.ΕΤΒΑ όρισε χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση των
εργασιών και του προγραμματισμού (λειτουργικού και στρατηγικού). Στόχος του
ΠΤΙ.ΕΤΒΑ ήταν η διάσωση, η ανάδειξη και η προβολή της παραδοσιακής
τεχνολογίας και της βιομηχανικής κληρονομιάς του τόπου και επομένως, ο
πληρέστερος τρόπος διάσωσης της παραδοσιακής τεχνολογίας παραμένει το
Μουσείο, γιατί σε αυτό περιέχονται όλες οι μέθοδοι παρουσίασης (π.χ. καταγραφή,
αποτύπωση, βιντεοσκόπηση κ.ά.) σε συνδυασμό με τη διάσωση των παραδοσιακών
μηχανημάτων. Η ΕΤΒΑ δηλαδή, κατέφυγε στην κλασική μορφή δημιουργίας
μουσειακών συνόλων, για τα οποία ισχύει η βασική αρχή ότι κανένα από αυτά δεν
31
είναι κερδοφόρο, αλλά παρέχει μια σημαντική κοινωνική προσφορά στο ευρύτερο
γειτνιάζοντα με το Μουσείο χώρο, η οποία συσχετίζει την κοινωνική μάθηση με την
ανάδειξη και διατήρηση της τοπικής ιστορίας.
Όταν το ΥΜΥ πέρασε στο ΠΙΟΠ οι σκοποί του μουσείου διατηρήθηκαν και
εμπλουτίστηκαν με νέους. Το 2008 για παράδειγμα, ήταν σημαντική χρονιά
ανάπτυξης για το ΠΙΟΠ, ενώ χαρακτηρίστηκε από τη συμπλήρωση του Δικτύου
Μουσείων και την οργάνωση των πρώτων σημαντικών δράσεων στις αίθουσες
πολλαπλών χρήσεων του Δικτύου. Παράλληλα, το Ίδρυμα έγινε αποδέκτης νέων
προτάσεων από φορείς του Δημοσίου για τη δημιουργία νέων μουσειακών χώρων.
(EEKE, 2008, σ. 48)
Για την επόμενη τριετία, στόχος του ΠΙΟΠ είναι να ολοκληρωθεί το Δίκτυο
Μουσείων, εντάσσοντας σε αυτό τρία ακόμη μουσεία, μέσω του Εθνικού
Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς και σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού
και την ΄Ενωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Το ολοκληρωμένο δίκτυο θα επιτρέψει
στο ΠΙΟΠ την απρόσκοπτη λειτουργία και ανάπτυξη των δράσεων στην περιφέρεια,
η οποία στηρίζεται οικονομικά με τη δημιουργία πόλου έλξης τουριστών, αλλά και
πολιτιστικά με τη δημιουργία δράσεων υψηλής ποιότητας που απευθύνονται στους
πληθυσμούς που κατοικούν σε αυτήν. (EEKE, 2008, σ. 47)
2.8 Συμπεράσματα
Για την επίτευξη οποιουδήποτε στόχου οφείλουμε να επιδιώκουμε τη συμμετοχή των
τοπικών οικονομικών και κοινωνικών ομάδων στον σχεδιασμό, αλλά και την
εκτέλεση των σχετικών πρωτοβουλιών και μέτρων καθώς η κοινωνική συναίνεση
αποκτά ιδιαίτερη σημασία ενόψει και της υψηλής (εθνικής, ιστορικής, καλλιτεχνικής)
αξίας των πολιτιστικών αγαθών και του χαρακτήρα τους ως δημοσίων αγαθών.
Η αποκατάσταση των εργαστηρίων και των μηχανισμών τους από το ΠΤΙ.ΕΤΒΑ και
το ΠΙΟΠ αργότερα, έγινε με επιστημονική και τεχνοοικονομική προμελέτη και χωρίς
να πέσουν στην παγίδα ενός τουριστικού «εξωραϊσμού». Η αποκατάσταση των
εργαστηρίων και του περιβάλλοντος χώρου έγινε με σκοπό τη διάσωση, ανάδειξη και
32
προβολή της παραδοσιακής τεχνολογίας και της βιομηχανικής κληρονομιάς του
τόπου και βοήθησε στο να εξασφαλιστεί η επιβίωση των μηχανισμών.
Ο λειτουργικός και στρατηγικός σχεδιασμός του ΠΙΟΠ έθεσε για το 2008 στόχους
που διασφαλίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπως π.χ. τη διεύρυνση του δικτύου των
μουσείων του στην ελληνική περιφέρεια, την ολοκλήρωση και δημιουργία νέων
ερευνητικών προγραμμάτων, κ.ά. Για την επίτευξη βέβαια, των στόχων αυτών, εκτός
της θέλησης και της προσπάθειας των εργαζομένων στο ΠΙΟΠ, είναι απαραίτητη η
κοινωνική συναίνεση και η θέσπιση ενός πλαισίου, το οποίο θα βοηθήσει στην
ανάπτυξη του πολιτισμού.
33
Κεφάλαιο Τρίτο
Οργάνωση του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης
34
3.1 Εισαγωγή
Η οργάνωση δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για να επιτύχουμε τους σκοπούς που
έχουν τεθεί στη διαδικασία του σχεδιασμού/προγραμματισμού. (Κουτούζης, σ. 62-3)
Στο κεφάλαιο αυτό θα ερευνηθούν τα βασικά χαρακτηριστικά της οργάνωσης του
ΥΜΥ, θα παρακολουθήσουμε και θα μελετήσουμε τη διαδικασία της οργάνωσής του
ώστε να διαπιστώσουμε αν τέθηκαν οι σωστές βάσεις και προδιαγραφές για να
επιτευχθεί η σωστή ανάπτυξη του Μουσείου. Αυτό που διαπιστώνεται στο
συγκεκριμένο κεφάλαιο είναι ότι η οργάνωση του ΥΜΥ διαφέρει κατά πολύ από τα
άλλα συνηθισμένα μουσεία, καθώς δεν είναι αυτοδιοικούμενο, αλλά ανήκει στο
Δίκτυο Μουσείων του ΠΙΟΠ, πράγμα που κάνει την οργάνωσή του εξαιρετική.
Το ΥΜΥ είναι ένα θεματικό τεχνολογικό μουσείο, το οποίο είναι οργανωμένο έτσι
ώστε τα εργαστήριά του να διατηρούν το σύνολο των μηχανισμών, αλλά και να
προβάλλεται επεξηγηματικά η αλυσίδα παραγωγής με μουσειοδιδακτικούς τρόπους,
ώστε ο επισκέπτης να κατανοεί τον τρόπο εργασίας του τεχνικού και της παραγωγής
του τελικού προϊόντος (Λούβη, 2005, σ. 72-3).
Το ΥΜΥ έχει οργανωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε η οργάνωσή του οδηγεί σε νέες
αποτελεσματικότερες μορφές. Στη συνέχεια, θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας
τους θεσμικούς και λειτουργικούς του στόχους.
35
3.2.1 Θεσμικοί και λειτουργικοί στόχοι του ΥΜΥ
Οι στόχοι (θεσμικοί και λειτουργικοί) ενός πολιτιστικού οργανισμού καθορίζουν τις
επιδιώξεις του στο εξωτερικό και εσωτερικό του περιβάλλον. Κάθε δραστηριότητα,
που πραγματοποιείται, επιλέγεται για να εκπληρωθούν επιλεγμένοι στόχοι και για το
λόγο αυτό, οι στόχοι οφείλουν να είναι εξ αρχής ξεκάθαροι και σαφείς.
Το ΥΜΥ είναι δημιούργημα του ΠΤΙ.ΕΤΒΑ, ανήκει σε ένα Δίκτυο Μουσείων και
σήμερα η λειτουργία του έχει περιέλθει στο ΠΙΟΠ, το οποίο βάσει του καταστατικού
του καθορίζει και τις επιδιώξεις του Μουσείου. Το ΠΙΟΠ, όντας προϊόν της
Επιτροπής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του Ομίλου, φροντίζει για την προστασία
και την προώθηση του τομέα του πολιτισμού. Οι βασικοί καταστατικοί στόχοι του
ΠΙΟΠ αφορούν στη διάσωση α) της παραδοσιακής τεχνολογίας και β) της
βιομηχανικής κληρονομιάς.
Οι λειτουργικοί στόχοι του ΠΙΟΠ και κατ' επέκταση και του ΥΜΥ, αφορούν στους
ρυθμούς ανάπτυξής του, στη φήμη του, στην καινοτομία του στο διοικητικό σύστημα
που εφαρμόζει, κ.ά.. Πιο συγκεκριμένα, το 2008, όπως αναφέρει και ο ίδιος ο
οργανισμός (EEKE, 2008, σ. 48), ήταν σημαντική χρονιά ανάπτυξης.
36
Χαρακτηρίστηκε από τη συμπλήρωση του Δικτύου Μουσείων (Μουσείο
Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο) και την οργάνωση των πρώτων σημαντικών δράσεων
στις αίθουσες πολλαπλών χρήσεων του Δικτύου (περιοδεύουσες εκθέσεις και άλλες
πολιτιστικές δράσεις).
37
Στο παράδειγμά μας, το ΥΜΥ είναι ένα μουσείο του οποίου η οργάνωση και η
λειτουργία καθορίζεται και ελέγχεται από το ΠΙΟΠ. Αν εξετάσουμε το ΠΙΟΠ
διαπιστώνουμε ότι οι στόχοι του είναι σαφώς καθορισμένοι ως προς το περιεχόμενο,
τη χρονική διάρκεια και τους φορείς υλοποίησης ενώ από την άλλη, η οργάνωση του
ιδρύματος είναι ευέλικτη, ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι.
Οι τάσεις της οργάνωσης σήμερα, όπως μας πληροφορούν και οι Χλωμούδης &
Κωσταγιόλας (2004, σ. 33 κ.ε.) έχουν ως πυρήνα την ευέλικτη εξειδίκευση, νέες
αρχές παραγωγικότητας, εξειδικευμένες μονάδες παραγωγής, και πολύμορφη εργασία
και τεχνολογία. Ενθαρρύνεται και αξιοποιείται η συμμετοχή των εργαζομένων π.χ.
στη λήψη αποφάσεων ή σε θέματα ασφάλειας και προστασίας των αρχείων, κλπ.
ώστε να ενδυναμώνεται η συνοχή του οργανισμού και να διασφαλίζεται η ποιότητα
του.
Οι λειτουργικοί στόχοι του ΠΙΟΠ για παράδειγμα, που αφορούν στην ένταξη τριών
ακόμη μουσείων στο Δίκτυο Μουσείων -μέσω του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου
Αναφοράς και σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και την ΄Ενωση
Μαστιχοπαραγωγών Χίου (EEKE, 2008, σ. 47)- θα ήταν ανέφικτοι χωρίς τη
συμβολή, τη συμμετοχή και την προσπάθεια των εργαζομένων στο ΠΙΟΠ. Η
οργάνωση και η επάνδρωση του Ιδρύματος με το αναγκαίο και εξειδικευμένο
προσωπικό είναι αναγκαία για την εκπλήρωση του στόχου και η διαδικασία αυτή
αποτελεί ένα μέρος μόνο της όλης διαδικασίας της οργάνωσης. Πιο συγκεκριμένα, η
διαδικασία της οργάνωσης περιλαμβάνει μια σειρά από διαδικασίες:
• Ανατροφοδότηση
38
στη διαδικασία του προγραμματισμού, καθορίζονται συγκεκριμένες εργασίες και
θέσεις εργασίας που είναι αναγκαίες για την επίτευξη των στόχων αυτών. Στην ουσία
οι εργαζόμενοι ενημερώνονται και εξειδικεύονται σε κάποιο συγκεκριμένο τομέα και
ο οργανισμός, χάρη στην εξειδίκευση και τον καταμερισμό της εργασίας, κατορθώνει
να πετύχει θεαματική αύξηση της παραγωγικότητάς του (Κουτούζης, σ. 67).
39
της χώρας, γίνεται πιο εύκολος ο συντονισμός των εργαζομένων με μια γεωγραφική
προσέγγιση.
40
3.3.4 Οργανωτική δομή και καθορισμός ιεραρχίας εργαζομένων του
ΥΜΥ
Αποτέλεσμα της φάσης αυτής είναι η δημιουργία του οργανογράμματος, όπου
καθορίζεται η δομή του οργανισμού και γίνεται ο διαχωρισμός του σε επιμέρους
συστατικά τμήματα. Μέσω του οργανογράμματος διαφαίνεται η κλίμακα
δικαιοδοσίας/ιεραρχίας κάθε μέλους μέσα στον οργανισμό, η ευθύνη του και η
υπευθυνότητά του απέναντι στα υπόλοιπα μέλη. Για το λόγο αυτό, τα
οργανογράμματα μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμα εργαλεία για μια αποτελεσματική
διοίκηση καθώς όλα τα μέλη του οργανισμού ξέρουν σε ποιον λογοδοτούν άμεσα και
από πού παίρνουν εντολές και κατευθύνσεις, ενώ έχουν και μια γενική εικόνα της
ιεραρχίας (ποιος είναι ανώτερος από ποιον). (Κουτούζης, σ. 65 κ.έ.)
• Διοικητικό Συμβούλιο
• Γενική Διεύθυνση
• Υπηρεσίες:
• Μουσείων
• Εκδόσεων
• Ιστορικού Αρχείου
• Τεχνική Υπηρεσία
41
3.3.5 Αξιολόγηση του υπάρχοντος συστήματος του ΥΜΥ.
Ανατροφοδότηση
Η ανάγκη παροχής υπηρεσιών υψηλής ποιότητας είναι έντονη τα τελευταία χρόνια
και για το λόγο αυτό η αξιολόγηση του υπάρχοντος συστήματος είναι απαραίτητη
ώστε να υπάρχουν διορθωτικές κινήσεις/επιλογές για την καλύτερη και εύρυθμη
λειτουργία του οργανισμού (Κουτούζης, σ. 65).
Σήμερα, την ίδια ανάγκη για αξιολόγηση ενστερνίζεται και το ΠΙΟΠ. Συνεργάζεται
με την τοπική αυτοδιοίκηση και τις κατά τόπους Περιφέρειες, ώστε να καταγράψει τα
τυχόν προβλήματα, τις προτάσεις και να προωθήσει διάφορες πολιτιστικές
δραστηριότητες στην περιοχή µε τρόπο ώστε να προάγεται η ανάπτυξη του
πολιτιστικού τουρισμού, ο οποίος μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα για
την οικονομία απομακρυσμένων περιοχών.
• το δίκτυο μουσείων του ΠΙΟΠ έλαβε πιστοποίηση ποιότητας ΕΛΟΤ κατά ISO
9001:2000, στο πλαίσιο πιστοποίησης του Ιδρύματος για την έρευνα, μελέτη,
δημιουργία και λειτουργία πρότυπων μουσειακών μονάδων.
42
3.4 Συμπεράσματα
Η Οργάνωση συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων ενός οργανισμού, στόχων που
έχουν τεθεί κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού. Η οργάνωση και η λειτουργία του
ΥΜΥ είναι προϊόν της υλοποίησης των καταστατικών στόχων του ΠΤΙ.ΕΤΒΑ και
ΠΙΟΠ. Σύμφωνα με το καταστατικό λοιπόν, στόχος είναι «να συμβάλλει ουσιαστικά
και με αποτελεσματικό και ασφαλή τρόπο στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας,
εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα, αλλά και την ευρωπαϊκών προδιαγραφών ενεργό
δράση ενός δικτύου μουσείων που θα λειτουργούν στην ελληνική επαρχία,
εμπλουτιζόμενα με τις πληροφορίες, τη γνώση και τα τεκταινόμενα στα πολιτιστικά
κέντρα της Ελλάδας και της Ευρώπης».
Το ΠΙΟΠ θεωρεί ότι η καλύτερη οργάνωση των μουσείων και η διαρκής ανανέωση
των δράσεών τους υποστηρίζει την τοπική κοινωνία, που σταδιακά αναγνωρίζει τις
θετικές επιπτώσεις που έχουν οι δράσεις αυτές στην προβολή της πολιτιστικής
ταυτότητας της περιοχής αλλά και στην τόνωση της τοπικής οικονομικής
δραστηριότητας. (Έκθεση Εταιρικής Υπευθυνότητας, 2008, σ. 49). Το ΥΜΥ
εκπληρώνει τους στόχους του ΠΙΟΠ συμβάλλοντας στη διατήρηση, τη διάσωση και
τη κατανόηση της παραδοσιακής τεχνολογίας της υδροκίνησης στην ευρύτερη
περιοχή (Λούβη, 2006).
43
Κεφάλαιο Τέταρτο
Οι διαστάσεις και η συμβολή των πολιτιστικών δράσεων του
Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης
44
4.1 Εισαγωγή
Το γεγονός ότι ο πολιτισμός εμφανίζει παράλληλα την κοινωνική και την οικονομική
του διάσταση, αποτελεί βασική παραδοχή που λαμβάνεται υπόψη κατά τη χάραξη
πολιτιστικών πολιτικών τόσο σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο (π.χ. Unesco, Το
Συμβούλιο της Ευρώπης και η ΕΕ), όσο και σε εθνικό επίπεδο από το αρμόδιο
Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά και άλλους φορείς που συμμετέχουν ποικιλοτρόπως
στην πολιτιστική δράση (π.χ. μουσεία). (ΟΚΕ, σ.8)
Στόχος του κεφαλαίου αυτού είναι να αναδείξει ότι σε όλο τον κόσμο, σε περιοχές με
πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, η Οικονομία του Πολιτισμού αποκτά ολοένα και
βαρύνουσα σημασία και αντίκτυπο τόσο στην κοινωνία όσο και στην ίδια την
οικονομία. Η δημιουργία και η στήριξη αυτής της οικονομίας οφείλει να έχει
κυρίαρχη θέση στις πολιτικές τόσο της τοπικής αυτοδιοίκησης όσο και των
επιχειρησιακών παραγόντων, αφού μπορεί να αποτελέσει μια ισχυρή αναπτυξιακή
πρόταση. Ειδικότερα, στην περιοχή της Δημητσάνας, ο πολιτισμός αποτελεί
συγκριτικό πλεονέκτημα καθώς πρόκειται για μια πόλη που συνεχίζει τη σύγχρονη
πορεία της κοντά σε μεγάλους ιστορικούς χώρους και το μουσείο έχει σκοπό την
ανάδειξη της τοπικής ιστορίας.
45
Η πολιτική ενός μουσείου συνδέεται με την κοινωνική μάθηση και μέσω της
αλληλεπίδρασης των εκθεμάτων - επισκεπτών επιτυγχάνεται ενεργητική και –ενίοτε-
συνειδητή συμμετοχή των πολιτών στα πολιτιστικά δρώμενα. Όπως αναφέρει η
Αντζουλάτου-Ρετσίλα (1986, σ. 9-11), ο επισκέπτης έρχεται στο μουσείο κατά κύριο
λόγο για να δει από κοντά κάποιο έκθεμα και κατά δεύτερο για να μάθει. Η
συμμετοχή του αυξάνει την αίσθηση της κοινωνικής συνοχής και με την καθιέρωση
τοπικών πολιτιστικών θεσμών η πόλη, ο οικισμός, η γειτονιά αποκτούν ταυτότητα.
Στο πλαίσιο αυτό η ΟΚΕ (σ.8) υπογραμμίζει ότι αν και είναι σημαντική η οικονομική
διάσταση του πολιτισμού (την οποία θα αναλύσουμε στη συνέχεια), δεν πρέπει να
θεωρείται ότι υπερτερεί σε σχέση με άλλες πτυχές της πολιτιστικής δράσης.
Αντιθέτως, οι θετικές οικονομικές επιδράσεις του πολιτισμού μπορούν και πρέπει να
συμβαδίζουν με την πολύ σημαντική συμβολή του στην κοινωνική συνοχή και στην
προώθηση της συμμετοχής όλων και ιδίως των ευπαθών κατηγοριών του πληθυσμού
στο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Ζητούμενο είναι, και μάλιστα τόσο για τη σχετική δράση
της πολιτείας όσο και τις επενδύσεις ιδιωτών στην πολιτιστική παραγωγή και
δημιουργία, να συνεκτιμάται και να επιδιώκεται όχι μόνο η οικονομική ωφέλεια αλλά
και η κοινωνική.
Μετά την πώληση της ΕΤΒΑ, η διαχείριση των πολιτιστικών αυτών δραστηριοτήτων
περιήλθε στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη του ΠΙΟΠ, η οποία έχει βασικό άξονα
την καταγραφή και ανάδειξη της προβιομηχανικής κληρονομιάς και την
εμπεριστατωμένη μελέτη των τεχνικοοικονομικών όψεων της νεοελληνικής
οικονομίας και κοινωνίας. (Έκθεση Εταιρικής Υπευθυνότητας, 2008, σ. 50)
46
Όπως πληροφορούμαστε από την ιστοσελίδα του Ιδρύματος, «τα μουσεία αυτά
αποτελούν πρότυπα για τη μέθοδο δημιουργίας μουσείων και για τον τρόπο της
μουσειογραφικής εκφοράς τους και προβάλλουν σε κάθε περίπτωση τον ειδικό
χαρακτήρα της παραγωγής της περιοχής που βρίσκονται».
47
απόδοση των εργαζομένων της, τη σταθερή και αποδοτική συνεργασία του ιδρύματος
με τους πελάτες και τους προμηθευτές του και την άμεση αποδοχή από την τοπική
κοινωνία των πρωτοβουλιών και προγραμμάτων που υλοποιούνται από το ίδρυμα και
την αύξηση των εσόδων του.
48
ύπαρξης του Μουσείου και των σύγχρονων γνωστικών και τεχνολογικών
προκλήσεων. Η προσφορά πολύπλευρης βιωματικής εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας
κατά τη διάρκεια των επισκέψεων από παιδιά και μεγάλους προσφέρει βαθύτερη
κατανόηση της σπουδαιότητας της ιστορίας της περιοχής και ειδικά των παραγόντων
που τη διαμορφώνουν.
Σύμφωνα με την ΟΚΕ, η επιτυχής πολιτική για την ανάπτυξη και ενίσχυση
δραστηριοτήτων σχετικών με τον πολιτισμό και τη διαχείριση της πολιτιστικής
κληρονομιάς, θα πρέπει να προσανατολίζεται στις ανάγκες μιας συγκεκριμένης
χωρικής οντότητας και να ανταποκρίνεται στις εξής προκλήσεις:
49
• ανάλυση των επιδόσεων της εκάστοτε οικονομικής δραστηριότητας
(επισήμανση πλεονεκτημάτων, μειονεκτημάτων και ευκαιριών) έτσι ώστε να
γίνεται συσχέτιση του τομέα του πολιτισμού με άλλους οικονομικούς κλάδους
στην χωρική οντότητα (ΟΚΕ, 9-10).
Βασικός στόχος των πολιτιστικών οργανισμών είναι μέσα από την δράση τους να
υποστηρίξουν τη διασύνδεση μεταξύ πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης και να
συνδυάσουν τις διάσπαρτες προσπάθειες στον πολιτισμό με τον γενικότερο
αναπτυξιακό προσανατολισμό ενός τόπου.
Στην περίπτωση της περιοχής της Δημητσάνας η εκμετάλλευση της δύναμης του
νερού, η οποία άρχισε μια δύσκολη περίοδο για την χώρα, πρόσφερε διέξοδο και
απασχόληση στους κατοίκους. Συνδυάζοντας στοιχεία όπως π.χ.
• τοπικές ιδιαιτερότητες (π.χ. γεωμορφολογία),
• τοπική ιστορία (π.χ. συμβολή στην Επανάσταση 21),
• επαγγελματικές δραστηριότητες (π.χ. Μπαρουτόμυλοι),
το ΠΤΙ.ΕΤΒΑ κατάφερε να συμβάλλει στην επίτευξη της τοπικής οικονομικής
ανάπτυξης. Η ίδρυση του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης σε συνδυασμό με τη
διαρκή ανανέωση των δράσεών του (π.χ. εκθέσεις φωτογραφίας), υποστηρίζει την
πνευματική/πολιτιστική ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας, η οποία σταδιακά γεύεται
τις θετικές επιπτώσεις που έχουν οι δράσεις αυτές στην προβολή της πολιτιστικής
ταυτότητας της περιοχής, αλλά και στην μακροπρόθεσμη τόνωση της τοπικής
οικονομικής δραστηριότητας.
Όσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος προώθησης μιας πολιτιστικής δράσης, τόσο
μεγαλύτερες οι δυνατότητες εμπορικής εκμετάλλευσης και κατά συνέπεια επηρεάζει
περισσότερο την πραγματική οικονομία του τόπου. Όταν υπάρχουν δράσεις και
εκδηλώσεις που έχουν παγιωθεί μπορούν, με την κατάλληλη υποστήριξη, να δώσουν
την δυνατότητα στις διάφορες επιχειρήσεις να επενδύσουν στις δράσεις αυτές με
άλλα προϊόντα, να δημιουργήσουν τουριστικά πακέτα και να χρησιμοποιήσουν τις
πολιτιστικές εκδηλώσεις ως ένα επιπλέον μέσο για την περαιτέρω ανάπτυξη της
τουριστικής οικονομίας του νομού. Στο παράδειγμά μας, το ΥΜΥ αναπτύσσει
δράσεις υψηλής ποιότητας, οι οποίες διαθέτουν τόσο χρόνο ωρίμανσης και
διαφήμισης ώστε να αποτελούν πόλο έλξης τουριστών και η τοπική κοινωνία της
Δημητσάνας να επωφελείται οικονομικά.
50
Όπως είναι κατανοητό, η πολιτιστική παραγωγή και δράση διέπονται από τους
κανόνες της αγοράς, της προσφοράς και τη ζήτησης. Η υπαγωγή της πολιτιστικής
δημιουργίας και παραγωγής στους κανόνες της αγοράς ενέχει τον κίνδυνο του
περιορισμού των πολιτιστικών εκδηλώσεων, της πολιτιστικής πολυφωνίας και
ανάπτυξης καινοτόμων ιδεών, αν οι εκδηλώσεις αυτές δεν προσφέρουν το εμπορικό
κέρδος (ΟΚΕ, 10).
Στο παράδειγμά μας, το ΠΙΟΠ, σε συνεργασία µε την τοπική αυτοδιοίκηση, προωθεί
πολιτιστικές δραστηριότητες που έχουν κοινό ενδιαφέρον για την περιοχή και µε τον
τρόπο αυτό, προάγει την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού, που μπορεί να
αποτελέσει σημαντικό παράγοντα για την οικονομία απομακρυσμένων περιοχών της
χώρας µας.
4.4 Συμπεράσματα
Μπροστά στις σύγχρονες προκλήσεις για την πολιτιστική πολιτική και την έντονη
αλληλεπίδραση της κοινωνικής και οικονομικής διάστασης του πολιτισμού, οι
διάφορες επιχειρήσεις δεσμεύονται πλέον οικειοθελώς για ηθική συμπεριφορά και
συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη με ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητας ζωής
τόσο του εργατικού τους δυναμικού όσο και των τοπικών κοινοτήτων και της
κοινωνίας γενικότερα. Δηλώνουν ότι ασχολούνται σοβαρά όχι μόνον με την
αποδοτικότητα και ανάπτυξή τους, αλλά και τον κοινωνικό και περιβαλλοντικό
αντίκτυπό τους.
Το ΠΤΙ.ΕΤΒΑ και αργότερα το ΠΙΟΠ κατάφεραν να αναδείξουν την περιοχή της
Δημητσάνας και να συνδέσουν την ίδρυση ενός μουσείου με την τουριστική
ανάπτυξη της περιοχής δηλώνοντας έτσι το σεβασμό τους προς την τοπική κοινωνία
και τη θέλησή τους για τη διάσωση της τοπικής ιστορίας, της προβιομηχανικής
τεχνολογίας, κ.ά. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου πολιτιστικού γίγνεσθαι με χαρακτηριστικά
περιοδικότητας, σταθερότητας και ποιότητας αποτελεί κληροδότημα στις σημερινές
και μελλοντικές γενιές, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της επικοινωνίας και της
δικτύωσης μεταξύ της τοπικής κοινωνίας, των οικονομικών και πολιτιστικών
οργανισμών, ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω η αναπτυξιακή τους πολιτική.
51
Κεφάλαιο Πέμπτο
Η έρευνα
52
5.1 Εισαγωγή
Το ΥΜΥ στη Δημητσάνα, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, διοικείται από την Κεντρική
Διεύθυνση του ΠΙΟΠ στην Αθήνα και όχι τοπικά. Διαπιστώθηκε λοιπόν, η ανάγκη να
διεξαχθεί μια έρευνα που να ασχοληθεί με το Μουσείο, την οργάνωση και τη
λειτουργία του, με το καινοτόμο αυτό σύστημα διοίκησης, ώστε να διαπιστωθεί η
συμβολή του στην ανάπτυξη ενός τόπου.
Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο περιγράφεται η έρευνα που διεξήχθη σχετικά με το
ΥΜΥ στη Δημητσάνα. Παρουσιάζεται το δείγμα των ερωτώμενων και αφού αναλυθεί
η μεθοδολογία παρουσιάζονται και αναλύονται οι ερωτήσεις που χρησιμοποιήθηκαν
ώστε να αντιληφθούμε το σκεπτικό που οδήγησε στο να διατυπωθούν. Το κεφάλαιο
τελειώνει με την ανάλυση των απαντήσεων που λάβαμε και κάποια χρήσιμα
συμπεράσματα.
5.2 Δείγμα
Η επιλογή των ερωτώμενων έγινε έτσι ώστε να αντλούνται από αυτούς πολλαπλές
πληροφορίες. Για την πληρέστερη διερεύνηση του θέματος επιλέχθηκαν να
ερωτηθούν:
• εργαζόμενοι του ΠΙΟΠ
• εργαζόμενοι του ΥΜΥ
• η βιβλιοθήκη και τα μουσεία του Δήμου Δημητσάνας
• η τοπική αυτοδιοίκηση
• επισκέπτες του ΥΜΥ
Η επιλογή τους έγινε με βάση τα ακόλουθα κριτήρια:
• να έχουν επαγγελματική σχέση με το ΥΜΥ
• να είναι πολιτιστικοί φορείς της περιοχής της Δημητσάνας
• να είναι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης του Δήμου Δημητσάνας
• να έχουν επισκεφτεί το ΥΜΥ
5.3.1 Συνεντεύξεις
Με τις συνεντεύξεις δίνεται η δυνατότητα της συγκέντρωσης δεδομένων με
περισσότερες λεπτομέρειες και υποκειμενικά σχόλια. Στη διάρκεια της παρούσας
έρευνας πραγματοποιήθηκαν επτά ημι-δομημένες τηλεφωνικές συνεντεύξεις, που δεν
53
ξεπερνούσαν την μισή ώρα, στη χρονική περίοδο μεταξύ των μηνών Δεκεμβρίου
2009 και Ιανουαρίου 2010 και πέντε ημιδομημένες πρόσωπο με πρόσωπο
συνεντεύξεις. Ο τύπος της ημιδομημένης συνέντευξης επιλέχθηκε διότι διευκολύνει
τον ερωτώντα καθώς προϋποθέτει τη δημιουργία μιας λίστας πιθανών ερωτήσεων και
θεμάτων. Η λίστα αυτή διευκολύνει επειδή παρέχει την ελευθερία να υποβάλλονται
οι ερωτήσεις με τη σειρά που κάθε φορά επιθυμεί ο ερωτών, ακολουθώντας βέβαια,
κάθε φορά τον τρόπο σκέψης του συνεντευξιαζόμενου. Η τηλεφωνική συνέντευξη
επιλέχθηκε, γιατί ο ερευνητής μπορεί να συγκεντρώσει σε ελάχιστο χρονικό διάστημα
άφθονο και χρήσιμο υλικό και η πρόσωπο με πρόσωπο για την αμεσότητα.
Στις συνεντεύξεις χρησιμοποιήθηκε μια αυτοσχέδια λίστα 61 ερωτήσεων, η οποία
περιλαμβάνει τρεις ενότητες κλειστών και ανοιχτών ερωτήσεων. Οι κλειστού τύπου
ερωτήσεις είναι διχοτομημένες ή πολλαπλής επιλογής και επιλέχθηκαν διότι
διευκολύνουν τον ερωτώντα στην καταγραφή των απαντήσεων και υποβοηθούν στην
ταξινόμηση των απαντήσεων. Οι ανοιχτές ερωτήσεις επιλέχθηκαν παρά το γεγονός
ότι οδηγούν στην πολυμορφία των απαντήσεων, η οποία δυσκολεύει την καταγραφή,
ταξινόμηση και ανάλυση αυτών, διότι βοηθούν το άτομο να απαντήσει με
περισσότερη άνεση, σαφήνεια και ακρίβεια (Ευαγγελόπουλος, σσ. 133-138,
Παρασκευόπουλου,1980, σσ. 16-30).
Ανάλογα με την ιδιότητα του ερωτώμενου, επιλεγόταν συγκεκριμένη ενότητα
ερωτήσεων. Πιο αναλυτικά οι ενότητες έχουν ως εξής:
Η 1η ενότητα περιλαμβάνει τα στοιχεία του ερωτώμενου.
Η 2η ενότητα περιλαμβάνει τα στοιχεία που αφορούν στην Οργάνωση και Λειτουργία
του Μουσείου. Πιο συγκεκριμένα περιέχει:
• Πληροφοριακά στοιχεία Μουσείου
• Τεχνικο-υλική υποδομή Μουσείου
• Χρηματοδότηση Μουσείου
• Δαπάνες Μουσείου
• Συλλογή
• Μηχανογράφηση Μουσείου
• Προσωπικό Μουσείου
• Επισκέπτες Μουσείου
• Παροχή υπηρεσιών
• Πολιτιστικές δράσεις/ Εκπαιδευτικά προγράμματα επισκεπτών
54
• Εκπαιδευτικά προγράμματα προσωπικού
Τέλος, η 3η ενότητα περιλαμβάνει Θέματα Συνεργασίας Μουσείου.
Οι συνεντεύξεις που έγιναν με τους εργαζομένους του ΠΙΟΠ και του ΥΜΥ
περιελάμβαναν όλες τις παραπάνω ενότητες.
Οι συνεντεύξεις που έγιναν με τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και τους
υπόλοιπους πολιτιστικούς φορείς της Δημητσάνας επικεντρώθηκαν:
• σε θέματα συνεργασίας της τοπικής κοινωνίας με το ΥΜΥ
• στη συμβολή ή μη του ΥΜΥ στην τοπική ανάπτυξη
Οι συνεντεύξεις που έγιναν με τους επισκέπτες του Μουσείου επικεντρώθηκαν σε
θέματα που αφορούν:
• Συλλογή
• Χώρο Μουσείου (διευκολύνσεις)
• Επισκέπτες Μουσείου
• Παροχή υπηρεσιών
Οι απαντήσεις ορισμένων ερωτήσεων ομαδοποιήθηκαν και συνδυάστηκαν για την
ευκολότερη επεξεργασία τους.
55
στην πορεία της ταξινόμησης του υλικού των συνεντεύξεων αναθεωρήθηκαν και
αναδιαμορφώθηκαν τόσο οι κατηγορίες όσο και τα ερευνητικά ερωτήματα μέσα από
την αλληλεπίδραση των δεδομένων της έρευνας. Έτσι, καταλήξαμε στις παρακάτω
κατηγορίες:
• Πληροφοριακά στοιχεία Μουσείου
• Τεχνικο-υλική υποδομή Μουσείου
• Χρηματοδότηση Μουσείου
• Δαπάνες Μουσείου
• Συλλογή
• Μηχανογράφηση Μουσείου
• Προσωπικό Μουσείου
• Επισκέπτες Μουσείου
• Παροχή υπηρεσιών
• Πολιτιστικές δράσεις/ Εκπαιδευτικά προγράμματα επισκεπτών
• Εκπαιδευτικά προγράμματα προσωπικού
• Συνεργασίες Μουσείου.
Στη συνέχεια, μετά την οριστικοποίηση των κατηγοριών και την οριστική ταξινόμηση
των δεδομένων, ακολούθησε η ανάλυση του υλικού.
56
προγράμματα επισκεπτών του ΥΜΥ, Β11. Εκπαιδευτικά προγράμματα προσωπικού
ΥΜΥ.
Αναλυτικότερα, στο μέρος αυτό της λίστας έγιναν ερωτήσεις σχετικά με την
οργάνωση και τη λειτουργία του Μουσείου. Ο υπεύθυνος/εργαζόμενος του
οργανισμού κλήθηκαν να δώσουν αρχικά κάποια γενικά πληροφοριακά στοιχεία. Ο
χρόνος έναρξης λειτουργίας, ο τόπος στέγασης και ο αριθμός των επισκεπτών που
εξυπηρετεί θεωρήθηκαν σημαντικά με την έννοια ότι οι συνθήκες από την έναρξη της
λειτουργίας και εφεξής αναδιαμορφώνονται εξαιτίας παραγόντων όπως ο χώρος
λειτουργίας, η προσέλευση και οι ανάγκες των επισκεπτών και οι παρεχόμενες
υπηρεσίες. Επίσης, κλήθηκαν να απαντήσουν και αν το Μουσείο έχει ιστοσελίδα ή
όχι (ερώτ. 3) για να δείξουμε τη σχέση του Μουσείου με τις νέες τεχνολογίες και την
επέκτασή του στο χώρο του Διαδικτύου.
Όσον αφορά στη σχετική ερώτηση με τον αριθμό των επισκεπτών που εξυπηρετεί το
μουσείο (ερώτ. 2), έγινε για να διαπιστωθεί το μέγεθος των επισκεπτών, ώστε να
δούμε την απήχηση που έχει το Μουσείο στην τοπική και ευρύτερη κοινωνία και
επιπλέον, γιατί όσους περισσότερους επισκέπτες δέχεται ένα μουσείο τόσο
περισσότερα χαρακτηριστικά παρατηρούνται, τόσο περισσότερες συναλλαγές
πραγματοποιούνται και διαφοροποιούνται οι λειτουργικές του όψεις.
Η υποενότητα με τίτλο «Τεχνικο-υλική υποδομή ΥΜΥ» περιέχει ερωτήσεις με σκοπό
να εντοπιστούν και να συγκεντρωθούν τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του
χώρου και του εξοπλισμού (ερωτ. 4-16). Οι απαντήσεις θα χρησιμεύσουν ώστε να
αξιολογηθεί η υπάρχουσα κατάσταση στον τομέα της τεχνικής και υλικής υποδομής
και να προταθούν λύσεις σε όποια προβλήματα ή δυσκολίες εντοπιστούν. Εξετάζεται
επίσης, αν υπάρχουν χώροι κατάλληλα διαμορφωμένοι για ΑΜΕΑ (ερώτ. 12).
Οι ερωτήσεις σχετικά με τη διαμόρφωση του χώρου στέγασης του Μουσείου και του
υλικοτεχνικού εξοπλισμού ενδιαφέρουν διότι ανάλογα με τον προσφερόμενο
εξοπλισμό διαφοροποιούνται και οι υπηρεσίες που ένα μουσείο μπορεί να προσφέρει
και γίνονται πιο αποτελεσματικές οι λειτουργίες του. Για τους ίδιους λόγους έγιναν
και οι ερωτήσεις σχετικά με την ασφάλεια (ερώτ. 13), την ύπαρξη των ηλεκτρονικών
υπολογιστών (ερώτ. 15) και τη σύνδεση αυτών με το Διαδίκτυο (ερώτ. 16).
Η υποενότητα με τίτλο «Χρηματοδότηση ΥΜΥ» περιέχει ερωτήσεις με σκοπό να
διαπιστωθεί το εύρος των οικονομικών πόρων. Αναζητήθηκε δηλαδή υπάρχουν
τακτικά έσοδα από εθνικούς (ερώτ. 17) ή ευρωπαϊκούς πόρους (ερώτ. 18), από
57
διάφορες υπηρεσίες που προσφέρονται (ερώτ. 19) ή από άλλα έσοδα π.χ. δωρεές
(ερώτ. 20).
Στην υποενότητα με τίτλο «Δαπάνες ΥΜΥ» οι ερωτήσεις τέθηκαν για να διαπιστωθεί
το εύρος των δαπανών και η ποσοτική κατανομή αυτών των εξόδων (ερώτ. 21-24).
Στην υποενότητα του ερωτηματολογίου με τίτλο «Συλλογή» αναζητήθηκε το
εμβαδόν των εκθεσιακών χώρων (ερώτ. 25) και το εμβαδόν όλων των χώρων του
Μουσείου (ερώτ. 26) για να αναδειχθεί η επάρκεια και άνεση ή όχι του χώρου για τα
εκθέματα. Οι ερωτήσεις αυτές σε συνδυασμό με την ερώτηση 28 μπορεί να
παρουσιάσει το εμβαδόν που αντιστοιχεί σε κάθε έκθεμα.
Αναζητώντας τον πλούτο του ΥΜΥ τέθηκε η ερώτηση για την ύπαρξη ή όχι σπανίων
και πολύτιμων συλλογών (ερώτ. 27). Στις επόμενες ερωτήσεις (ερωτ. 28, 29, 30)
διερευνήθηκε ο όγκος της συλλογής του Μουσείου, ο τρόπος που αυτή αποκτήθηκε
και η συχνότητα ανανέωσής της. Οι ερωτήσεις αυτές έγιναν επίσης, για να
διερευνηθεί η λειτουργία και η πολιτική του Μουσείου στον τομέα των
προσκτήσεων. Στην ερώτηση 31 διερευνάται η σχέση του Μουσείου με τις νέες
τεχνολογίες για την ευρύτερη ενημέρωση και προώθηση της συλλογής.
Η υποενότητα «Μηχανογράφηση ΥΜΥ» αναζήτησε να διαπιστώσει την οργάνωση
της μηχανογράφησης των μουσειακών συλλογών. Ο χειροκίνητος (ερώτ. 32) και ο
αυτοματοποιημένος (ερώτ. 33) τρόπος αναζήτησης των μουσειακών συλλογών
παρουσιάζουν τον τρόπο της οργάνωσης της πληροφορίας που παρέχει το Μουσείο
και τη σχέση που έχει αυτό με τις δυνατότητες που παρέχονται από τις νέες
τεχνολογίες. Η ερώτηση που αφορούσε στην τεχνική υποστήριξη (ερώτ. 34) έγινε για
να διαπιστωθούν τα τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζει το Μουσείο στην
καθημερινή του λειτουργία.
Στην υποενότητα «Προσωπικό ΥΜΥ» συλλέγονται δεδομένα για το προσωπικό: τον
αριθμό των εργαζομένων (ερώτ. 35) και το αν η εκπαίδευσή τους είχε σχέση με
Βιβλιοθηκονομία/Μουσειολογία (ερώτ. 36). Τα δεδομένα αυτά συνθέτουν την
υπάρχουσα κατάσταση και ταυτόχρονα αποτελούν κριτήρια αξιολόγησης καθώς η
εξειδίκευση στη Βιβλιοθηκονομία/Μουσειολογία διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο
στην ποιότητα της εξυπηρέτησης. Η ερώτηση 37 ζητά την άποψη των ερωτώμενων
για την αριθμητική επάρκεια του προσωπικού. Αυτή η ερώτηση σε συνδυασμό με την
ερώτηση 40, η οποία αναφέρεται στις υπερωρίες των υπαλλήλων, επιτρέπει να
διαπιστωθεί και εμπράκτως η επάρκεια ή μη των υπαλλήλων. Οι ερωτήσεις 38 και 39
ενδιαφέρουν γιατί είναι σημαντικό οι εργαζόμενοι να παρακολουθούν διάφορα
58
σεμινάρια που γίνονται κατά καιρούς (διά βίου μάθηση), ώστε να ενημερώνονται και
να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες. Η μη παρακολούθηση των σεμιναρίων μπορεί
να εκληφθεί ως αδιαφορία.
Στην υποενότητα «Επισκέπτες ΥΜΥ» συλλέγονται δεδομένα για τους επισκέπτες, τα
οποία είναι χρήσιμα για την διαμόρφωση της συνολική εικόνας της υπάρχουσας
κατάστασης. Στην ερώτηση 41 και 42 αντίστοιχα οι επισκέπτες ταξινομούνται ανά
ειδικότητα και ηλικία. Τα δεδομένα αυτά συνθέτουν την υπάρχουσα κατάσταση. Την
ταξινόμηση των επισκεπτών εξειδικεύουν οι επόμενες ερωτήσεις 43, 44 και 45, οι
οποίες προσδιορίζουν τους χρήστες ποσοτικά. Η ερώτηση 46 τέθηκε για να μετρηθεί
το ενδιαφέρον των επισκεπτών του Μουσείου και η επόμενη ερώτηση (47)
εξειδικεύει τους τομείς ενδιαφέροντος των επισκεπτών. Η ερώτηση 46 σε συνδυασμό
με τις ερωτήσεις 25 και 26 της υποενότητας «Συλλογή» αναδεικνύουν τη
λειτουργικότητα του χώρου και του απαιτούμενου χρόνου για την περιήγηση του
εκθεσιακού χώρου. Οι ερωτήσεις 48, 49 και 50 διερευνούν την ικανοποίηση των
επισκεπτών από τις υπηρεσίες και τους χώρους του μουσείου.
Η υποενότητα «Παροχή υπηρεσιών» περιέχει ερωτήσεις με υποκειμενικές
απαντήσεις. Πιο συγκεκριμένα, διερευνά τις συνηθέστερες υπηρεσίες που
προσφέρονται στους επισκέπτες (ερώτ. 51) και τις προτάσεις για βελτίωση των
υπηρεσιών (ερώτ. 52, 53, 54). Οι προτάσεις αυτές αποτελούν κριτήρια αξιολόγησης,
καθώς οι προτάσεις δείχνουν από τη μια τη διάθεση των ερωτώμενων να
συνεισφέρουν στην ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών του οργανισμού και από
την άλλη διαπιστώνεται η συμμετοχή ή όχι των εργαζομένων/συνεργατών στη
διοίκηση.
Στην υποενότητα «Πολιτιστικές δράσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα επισκεπτών
του ΥΜΥ» διατυπώνονται ερωτήσεις σχετικά με την εκπαίδευση και επιμόρφωση
των επισκεπτών. Οι ερωτώμενοι καλούνται να απαντήσουν αν γίνονται πολιτιστικές
δράσεις (ερώτ. 55) ή εκπαιδευτικά προγράμματα προς τους επισκέπτες του μουσείου
(ερώτ. 56) και αν η απάντησή τους είναι καταφατική, ζητείται ο συνολικός αριθμός
των δράσεων/εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τα θέματα που καλύπτουν και τις
ηλικίες στις οποίες απευθύνονται. Οι ερωτήσεις αυτές στοχεύουν να διερευνήσουν τη
σύνδεση του Μουσείου με την τοπική και μαθητική κοινότητα.
Η υποενότητα «Εκπαιδευτικά προγράμματα προσωπικού ΥΜΥ» διερευνούν την
εκπαίδευση και επιμόρφωση των εργαζομένων. Οι ερωτώμενοι απαντούν καταφατικά
ή αρνητικά στην ερώτηση αν γίνεται εκπαίδευση στο προσωπικό του οργανισμού
59
(ερώτ. 57). Αν η απάντησή τους είναι καταφατική συνεχίζουν αναφέροντας τον
συνολικό αριθμό των σεμιναρίων/προγραμμάτων, το συνολικό αριθμό των ατόμων
που συμμετείχαν και τα θέματα που αυτά κάλυπταν.
Η τρίτη ενότητα «Γ. Θέματα συνεργασίας ΥΜΥ» περιλαμβάνει τις ερωτήσεις 58 έως
60. Στην ενότητα αυτή έγινε προσπάθεια να συγκεντρωθούν στοιχεία για τους
τρόπους και το εύρος της συνεργασίας που αναπτύσσει το Μουσείο με τους
διάφορους τοπικούς (ερώτ. 58), εθνικούς (ερώτ. 59) ή διεθνείς (ερώτ. 60) φορείς ή
ιδρύματα.
Η τελευταία ερώτηση (ερώτ. 61) τέθηκε για να δοθεί η δυνατότητα να εκφραστούν
ελεύθερα απόψεις/προτάσεις από τον ερωτώμενο για θέματα που δεν
περιλαμβάνονται στο ερωτηματολόγιο.
60
πρακτικός για τους επισκέπτες (την ίδια άποψη μοιράζονταν προσωπικό του
ΠΙΟΠ/ΥΜΥ και επισκέπτες). Διατηρήθηκε η αρχική μορφή των κτιρίων, αλλά
δημιουργήθηκε ειδικός χώρος υποδοχής, πωλητηρίου και παρκινγκ. Δεν υπάρχει
χώρος φύλαξης αντικειμένων (π.χ. γκαρνταρόμπα, αποσκευές) ή απασχόλησης
παιδιών, αλλά όπως μας πληροφόρησαν οι υπάλληλοι του ΥΜΥ, δεν είχε διαπιστωθεί
μέχρι στιγμής τέτοια ανάγκη (το επιβεβαίωσαν και οι επισκέπτες). Στα άμεσα σχέδια
του ΠΙΟΠ, βέβαια, εντάσσεται η δημιουργία ενός κυλικίου/ αναψυκτηρίου για τις
ανάγκες των επισκεπτών.
Ο τεχνικός εξοπλισμός είναι επαρκής και χρησιμοποιείται για τις προβολές του
Μουσείου, τις διάφορες εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται ή για την προστασία του
χώρου και των εκθεμάτων (κάμερες, συναγερμός). Λόγω της ιδιομορφίας του
εδάφους (π.χ. πολλά σκαλοπάτια) δεν μπορεί να τηρηθούν οι κανονισμοί για ΑΜΕΑ.
Επίσης, όπως παρατηρήθηκε από τους επισκέπτες, δεν υπάρχουν υπολογιστές για να
χρησιμοποιήσουν οι επισκέπτες και να περιηγηθούν ηλεκτρονικά στο χώρο ή στο
Διαδίκτυο.
Όπως επιβεβαιώσαμε από τις ερωτήσεις της ενότητας «Χρηματοδότηση του ΥΜΥ»,
η χρηματοδότηση του Μουσείου γίνεται από την Τράπεζα Πειραιώς. Τα έσοδα από
τους επισκέπτες του Μουσείου (76.000 €) συμπληρώνουν το ποσό, αλλά δεν υπάρχει
κανένα άλλο πρόσθετο έσοδο (π.χ. από τον κρατικό προϋπολογισμό ή χορηγίες).
Όπως μας επισημάνθηκε, η Ευρωπαϊκή Ένωση, χρηματοδότησε -μέσω Β΄ και Γ΄
ΚΠΣ- την κατασκευή χώρων του ΥΜΥ (π.χ. την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, το
χώρο του παρκινγκ) αλλά δεν πρόκειται για τακτική χρηματοδότηση.
Στην ενότητα «Δαπάνες του ΥΜΥ» διαπιστώσαμε ότι αυτές καλύπτονται
εξολοκλήρου από την Τράπεζα Πειραιώς. Διαπιστώθηκε ότι οι δαπάνες του ΥΜΥ
περιλαμβάνουν τη μισθοδοσία των υπαλλήλων που είναι 100.000 €, τα λειτουργικά
έξοδα (π.χ. ΔΕΗ, ΟΤΕ, κ.ά.) 23.000 € και τη συντήρηση των μηχανημάτων 25.000 €.
Για το περασμένο έτος δεν πραγματοποιήθηκαν δαπάνες για την εκπαίδευση του
προσωπικού του ΥΜΥ.
61
Δαπάνες ΥΜΥ
0%
17%
Μισθοδοσία
Λειτουργικά έξοδα
16% Συντήρηση των μηχανημάτων
Εκπαίδευση προσωπικού
67%
62
υπάρχει και μια καθαρίστρια που φροντίζει το χώρο. Όπως έχουμε ήδη βέβαια,
επισημάνει, οι διοικητικές, οργανωτικές λειτουργικές εργασίες πραγματοποιούνται
από τους εργαζόμενους του ΠΙΟΠ, οι οποίοι αριθμούν στους 37. Το προσωπικό της
Αθήνας αλλά και της Δημητσάνας λαμβάνει κάποια εκπαίδευση – ενημέρωση κατά
την πρόσληψής του και στη συνέχεια, μόνο οι εργαζόμενοι της Αθήνας, ανάλογα με
τις ανάγκες και τις απαιτήσεις (Εικ.9)., συμμετέχουν σε συνέδρια, σεμινάρια κ.ά.
Οι ερωτήσεις της ενότητας «Επισκέπτες του ΥΜΥ» προσπάθησαν να συνθέσουν την
ηλικιακή και γεωγραφική προέλευση των επισκεπτών και να εντοπίσουν τα σημεία
ενδιαφέροντος των επισκεπτών. Οι επισκέπτες του ΥΜΥ είναι διαφόρων ηλικιών η
πλειοψηφία των οποίων είναι μαθητές.
Ηλικία Επισκεπτών
1% 4%
33%
Έως 6 ετών
7-18 ετών
40%
18 – 25 ετών
26 - 60 ετών
61 ετών και πάνω
22%
Οι μαθητές προέρχονται κυρίως από τη γύρω περιοχή. Υπάρχουν ωστόσο, και πολλοί
επισκέπτες-τουρίστες από την Αθήνα, διότι η Δημητσάνα είναι αγαπητός χειμερινός
προορισμός. Ο μέσος χρόνος παραμονής των επισκεπτών στο χώρο είναι 30 λεπτά.
Ωστόσο, όταν ο επισκέπτης θέλει να παρακολουθήσει τις δύο εκπαιδευτικές ταινίες
που προσφέρονται (του μπαρουτόμυλου και βυρσοδεψείου), θα πρέπει να παραμείνει
πλέον της μίας ώρας. Σύμφωνα με τους επισκέπτες, όλοι οι χώροι του Μουσείου τους
προσελκύουν, αλλά ο μπαρουτόμυλος και το βυρσοδεψείο είναι αυτοί που κυρίως
προκαλούν μεγαλύτερη εντύπωση.
63
Ενδιαφέρον Επισκεπτών
2%
11%
34% Αλευρόμυλος
Βυρσοδεψείο
Νεροτριβή
30%
Μπαρουτόμυλος
Άλλοι
23%
64
Ο τομέας της συνεργασίας του ΥΜΥ με άλλα τοπικά μουσεία ή βιβλιοθήκες
διαπιστώθηκε ότι υστερεί. Δεν πραγματοποιήθηκε καμιά συνεργατική δράση και οι
όποιες δραστηριότητες έγιναν χωρίς τη συμβολή άλλων τοπικών πολιτιστικών
φορέων. Η μόνη συνεργασία που θα μπορούσε να αναφερθεί είναι οι περιοδεύουσες
εκθέσεις που γίνονται στις αίθουσες πολλαπλών χρήσεων των μουσείων του Δικτύου.
Επίσης, οι συνεργασίες που πραγματοποιούνται με μουσεία/βιβλιοθήκες της
επικράτειας και του εξωτερικού διοργανώνονται από την κεντρική διοίκηση της
Αθήνας και ως χώρος διεξαγωγής της δραστηριότητας επιλέγεται συνήθως η Αθήνα
και όχι το ΥΜΥ.
Η θετική συμβολή ωστόσο, του μουσείου έχει επιβεβαιωθεί από όλους τους
πολιτικούς και πολιτιστικούς φορείς που ρωτήθηκαν. Η ίδρυση του ΥΜΥ κρίθηκε ότι
συμβάλλει θετικά στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση της
περιοχής.
65
Συμπεράσματα - Προτάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη του
Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης
66
6.1 Εισαγωγή
Τα μουσεία παραδοσιακά είναι οι χώροι που συγκεντρώνουν, οργανώνουν και
μεταδίδουν στο κοινό γνώση και ευχαρίστηση. Ήταν φυσικό λοιπόν, με την εξέλιξη
στην τεχνολογία, ο θεσμός των μουσείων απέκτησε όχι μόνο ένα διευρυμένο
χαρακτήρα αλλά κλήθηκε να ανταποκριθεί σε νέες συνθήκες και δεδομένα, όπως και
σε ένα πολυπληθέστερο κοινό με μεγαλύτερες απαιτήσεις για υπηρεσίες, ποιότητα
και απόδοση.
Μερικά από τα ελληνικά μουσεία κάνουν ήδη χρήση των νέων τεχνολογιών για να
προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο αριθμό
απομακρυσμένων επισκεπτών, και ταυτόχρονα συνεχίζουν να οργανώνουν διάφορες
εκδηλώσεις με στόχο να ανταποκριθούν στις ανάγκες του κοινού τους και της
κοινωνίας γενικότερα.
Το παρόν κεφάλαιο λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα κατάσταση, εξετάζει τις
προοπτικές ανάπτυξης του ΥΜΥ σε δύο επίπεδα: στο λειτουργικό και στο
οργανωσιακό. Διερευνώνται οι τομείς αυτοί για να διαπιστωθεί αν το ΥΜΥ έχει
εκμεταλλευτεί πλήρως τις δυνατότητες που του προσφέρονται και για να εντοπιστούν
τα στοιχεία που θα συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξή του.
67
• Σύνδεση του μουσείου με την εξω-μουσειακή κοινότητα
• Διεξαγωγή σχολικών μαθημάτων στο χώρο του μουσείου
• Διοργάνωση έκθεσης με ζωγραφικά έργα επισκεπτών/μαθητών
• Οργάνωση εκδηλώσεων
Βασικό στοιχείο για υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών είναι η συσχέτιση του υλικού με
τις τοπικές ανάγκες και συνθήκες. Το ΥΜΥ σήμερα διαχειρίζεται μια συλλογή με
ιδιαίτερη ιστορική σημασία και μια πολιτιστική κληρονομιά σχετική με την ιστορία,
τις ασχολίες και την παράδοση της τοπικής κοινωνίας. Αυτή η ιδιαιτερότητά του
παρέχει τη δυνατότητα για μια δυναμική αναπτυξιακή συμβολή στο πολιτιστικό
γίγνεσθαι της περιοχής (ΟΚΕ, σ.8).
Οι υπηρεσίες του μουσείου παρέχονται εξίσου σε όλα τα μέλη της κοινότητας
ανεξάρτητα από την ηλικία, τη φυλή, το φύλο, την εθνικότητα, τη γλώσσα, την
επαγγελματική ή την κοινωνική θέση. Ωστόσο, θα πρέπει να παρέχονται και
εξειδικευμένες υπηρεσίες για εκείνους, οι οποίοι για οποιονδήποτε λόγο (π.χ. άτομα
με ειδικές ανάγκες) δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις συμβατικές υπηρεσίες και
υλικό. Είναι απαραίτητο δηλαδή, να συνυπάρχουν στο χώρο του μουσείου υπηρεσίες
συμβατικές και ψηφιακές.
Οι νέες αυτές υπηρεσίες απελευθερώνουν το μουσείο από το τοπικό πλαίσιο
λειτουργίας του και διευρύνουν την εμβέλειά του. Ο επισκέπτης μπορεί πια να κάνει
μια εικονική περιήγηση στο μουσείο από οπουδήποτε και οποτεδήποτε, και το
μουσείο να ενισχύσει την παρουσία του όχι μόνο τοπικά αλλά παγκόσμια.
Οι αλλαγές αυτές των μέσων και του περιβάλλοντος προκαλούν αλλαγές της
διαχειριστικής λογικής και νοοτροπίας. Αν και η ανάπτυξη των νέων μορφών
υπηρεσιών μπορεί να πραγματοποιηθεί σε πολλαπλά επίπεδα, οι προσδοκίες για
ταχύτατη δημιουργία ενός ολοκληρωτικού ψηφιακού συστήματος που θα προσφέρει
άμεση πρόσβαση σε όλους και από κάθε σημείο του κόσμου, φαίνεται μη ρεαλιστική
τουλάχιστον για το κοντινό μέλλον.
68
Όπως επισημαίνει η ΟΚΕ, (σ.10) οι διάφοροι πολιτιστικοί οργανισμοί μπορούν να
αποτελέσουν ισχυρούς φορείς παραγωγής πολιτισμικής αλλά και πολιτιστικής
δημιουργίας στην ελληνική περιφέρεια και να συμβάλλουν στην διάδοση της γνώσης,
του πολιτισμού και των παραδόσεών μας. Το ΥΜΥ, λοιπόν, έχει διαμορφώσει το
χώρο του έτσι που να δημιουργεί στον επισκέπτη του μια αξέχαστη εμπειρία. Αυτό
που επιχειρείται είναι να οργανωθούν οι διάφορες δραστηριότητες με συγκεκριμένο
και ιδιαίτερο περιεχόμενο.
Γενικότερα, οι δραστηριότητες του ΠΙΟΠ εξαπλώνονται σε ολόκληρη την Ελλάδα,
με άξονα το Δίκτυο των θεματικών του μουσείων. Το Δίκτυο Μουσείων
αναπτύσσεται διαρκώς και μεταφέρει στην ελληνική περιφέρεια πολιτιστικές
δραστηριότητες υψηλών προδιαγραφών. Ωστόσο, σε τοπικό επίπεδο παρατηρείται
έλλειψη συνεργασίας. Το ΥΜΥ είδαμε ότι δεν συνεργάζεται με τους υπόλοιπους
πολιτιστικούς οργανισμούς αν και γνωρίζουμε ότι με τη συνεργασία τα όρια του
μουσείου επεκτείνονται και εκτός των περιορισμένων ορίων ενός κτιρίου και
δημιουργείται μια διεύρυνση με εξαιρετικά μεγάλη ποικιλία μορφών, αλλά και
επιπέδων ποιότητας. Ο τρόπος συνεπώς, που το κάθε μουσείο αντιμετώπιζε μέχρι
σήμερα τη συλλογή του, δηλαδή ως μια τοπική συλλογή και αποκλειστικό κτήμα του,
καλό θα ήταν να αλλάξει: σήμερα η συλλογή που αναπτύσσεται τοπικά είναι πιθανόν
να υποστηρίζει και ανάγκες απομακρυσμένων επισκεπτών, οι οποίες θα πρέπει να
λαμβάνονται υπόψη.
69
κάθε είδους πολιτιστικής δραστηριότητας συνετέλεσε ουσιαστικά στην αποκέντρωση
της πολιτιστικής και πνευματικής δραστηριότητας, ενώ παράλληλα ώθησε την
ανθρώπινη επικοινωνία και την πολιτιστική καλλιέργεια. Η αποκέντρωση αυτή
αποτελεί σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της περιφερειακής ανάπτυξης των
πολιτιστικών δραστηριοτήτων και της τόνωσης της κοινωνικής ζωής στην
περιφέρεια.
Η ανάπτυξη και οι αλλαγές αυτές αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά μόνο αν
συνοδευτούν από την ανάλογη διοικητική (σε ανώτερο και κατώτερο επίπεδο)
ευελιξία. Το ΠΙΟΠ, αναπτύσσοντας το Δίκτυο Μουσείων, δείχνει ότι έχει αντιληφθεί
τη νέα πραγματικότητα, η οποία απαιτεί αλλαγή του τρόπου αντίληψης των σχέσεων
μεταξύ της διοίκησης του μουσείου και των εργαζόμενων και βέβαια, μεταξύ του
μουσείου και των επισκεπτών.
Η θεώρηση του μουσείου ως απλής διοικητικής υπηρεσίας έχει εκλείψει και στη θέση
της αναδεικνύεται ο ουσιαστικός ρόλος του, ο οποίος αναβαθμίζεται σε ένα δυναμικό
ρόλο στο χώρο του πολιτισμού, της οικονομίας, της κοινωνίας και της ψυχαγωγίας.
Για την εύρυθμη λειτουργία αλλά και διαχείριση του μουσείου, έχει καταστρωθεί μία
πολιτική της οποίας οι στόχοι, οι προτεραιότητες και οι υπηρεσίες σχετίζονται με την
αποστολή αλλά και τις ανάγκες του ευρύτερου περιβάλλοντος.
Οι βραχυπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι στόχοι, τα σχέδια δράσης, οι στρατηγικές
εκπαίδευσης και οι μέθοδοι ετήσιας αξιολόγησης του ΠΙΟΠ έχουν σχεδιαστεί από τη
διοίκηση έτσι ώστε το κάθε μουσείο του Δικτύου να ενισχύει τις υπάρχουσες
πολιτιστικές εκδηλώσεις και να παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην διάδοση της τοπικής
και εθνικής παράδοσης, ιστορίας και γενικότερα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι
αποκαταστημένοι χώροι των μουσείων του Δικτύου διαθέτουν το κατάλληλο
εξοπλισμό ώστε το προσωπικό να κατευθύνει και να συντονίζει με τη συμμετοχή των
επισκεπτών μια μικρή επίδειξη του τρόπου λειτουργίας για καθαρά εκπαιδευτικούς
λόγους. Η στενή, καθημερινή συνεργασία μεταξύ του μουσείου και επισκεπτών είναι
κύριο μέλημα του ΠΙΟΠ (Λούβη, 2005, σ. 73).
Η αποτελεσματική και επωφελής διάδοση και ενίσχυση του πολιτιστικού γίγνεσθαι
μιας περιοχής είναι πάντα ένα δύσκολο έργο. Οι σημερινοί υπεύθυνοι του ΠΙΟΠ και
των μουσείων δεν πρέπει να έχουν μόνον τα κατάλληλα προσόντα και την
απαιτούμενη εμπειρία. Οι υπεύθυνοι θα πρέπει να συνδυάζουν τον οραματισμό, το
πρακτικό πνεύμα, να προσφέρουν την ώθηση για εξέλιξη και συγχρόνως να
διασφαλίζουν ένα αξιόλογο επίπεδο σταθερότητας και ελέγχου των καταστάσεων. Η
70
ευελιξία και η προσαρμοστικότητα δεν υπήρξαν ποτέ άλλοτε τόσο απαραίτητα
στοιχεία διοίκησης από ό,τι στη σημερινή, συνεχώς μεταβαλλόμενη εποχή.
Το μουσείο έχει ενεργητική συμμετοχή σε οποιαδήποτε μακροχρόνια στρατηγική
βελτίωσης της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης. Για το λόγο
αυτό απαιτείται συγκρότηση αποτελεσματικών μηχανισμών διαχείρισης,
συντονιστικών σε επίπεδο επιτελικό (Υπουργεία Πολιτισμού, Παιδείας, Εξωτερικών,
Τουρισμού) και εθνικό (προγραμματισμός, εκτέλεση έλεγχος) για να αποφευχθούν
επικαλύψεις, προχειρότητες, σπατάλες, κ.ά.. (Παπαδόπουλος, 1998, σ. 5) Για να
εξασφαλιστεί ο συντονισμός των μουσείων και η συνεργασία ανάμεσα στις διάφορες
εμπλεκόμενες ομάδες σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό ή και διεθνές επίπεδο, πέρα
από την υποστήριξη των τοπικών αρχών, πρέπει να υποστηρίζεται με ειδική
νομοθεσία και πολιτικές.
Στο επίπεδο της περιφέρειας, όπως αναφέρει η ΟΚΕ (σ.9), πρέπει να γίνουν ακόμα
σημαντικά βήματα για τη διαμόρφωση μίας πολιτιστικής πολιτικής με όραμα, η οποία
θα υποστηρίζει την πολιτιστική δράση στο τοπικό επίπεδο, ώστε η τοπική κοινωνία
να έρθει πιο κοντά στον πολιτισμό και να εγκαθιδρυθεί μακροπρόθεσμα η
πολιτιστική ανάπτυξη σε κάθε περιοχή.
Σε εθνικό επίπεδο, κατά τη γνώμη μου, για να ανταποκριθούν στις νέες προκλήσεις,
το ΠΙΟΠ και το Δίκτυο Μουσείων του, πρέπει να αναβαθμίσουν τις υπηρεσίες τους,
να προσαρμοστούν στις ανάγκες των επισκεπτών τους και να συνεργαστούν με
άλλους πολιτιστικούς οργανισμούς, ώστε να δημιουργηθεί ένα Εθνικό Δίκτυο
Μουσείων. Ένα Εθνικό Δίκτυο Μουσείων που θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει όλα
τα μουσεία, όχι μόνο αυτά του Δικτύου, και θα μπορούσε να μετατρέψει τα μουσεία
σε πράκτορες της πολιτιστικής αλλαγής, και όχι σε αποθήκες διαφόρων εκθεμάτων.
Επιπλέον, η διοίκηση του ΠΙΟΠ πρέπει να δημιουργήσει ένα εργασιακό περιβάλλον
ανοιχτό, που θα ενισχύει και θα διευκολύνει τη διαπροσωπική επικοινωνία. Το
προσωπικό των υπηρεσιών του και των μουσείων λοιπόν, θα πρέπει σταδιακά να
ενισχυθεί και να διευρυνθεί για να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις και στις
εξειδικευμένες ανάγκες των επισκεπτών. Η εντατικοποίηση της στενής συνεργασίας
μεταξύ υπαλλήλων με ποικίλες ειδικότητες (π.χ.μουσειολόγοι, πληροφορικοί, τεχνικό
προσωπικό) είναι απαραίτητη, καθώς η αλληλοσυμπλήρωσή τους συμβάλλει στην
αποτελεσματικότερη επίλυση των προβλημάτων και ενισχύει το ομαδικό πνεύμα.
71
6.4 Συμπεράσματα
Το ΥΜΥ, όντας ένα μουσείο που προσφέρει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, διατηρεί
μια ιδιαίτερη θέση στην αναπτυξιακή συμβολή του τόπου ίδρυσής του. Οι νέες
τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να δώσουν νέα ώθηση στη
λειτουργία, την ανάπτυξη και προβολή όχι μόνο του ίδιου του μουσείου αλλά και της
τοπικής κοινωνίας και του πολιτισμού, συμβάλλοντας έτσι στην ευρύτερη οικονομική
ανάπτυξη. Η ευελιξία των εργαζομένων και η κατανόηση και αφομοίωση των
αλλαγών της διαχειριστικής λογικής που προκαλούν οι αλλαγές στην τεχνολογία,
μπορούν να συμβάλλουν στην καλύτερη οργάνωση και, σε συνδυασμό με την
ανάπτυξη διαφόρων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, να ενισχύσουν την
οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ευμάρεια.
Η μεγαλύτερη επιτυχία του οργανισμού θα πραγματοποιηθεί με κατάλληλη πολιτική,
με τη συνεχή εκπαίδευση και κατάρτιση του προσωπικού του, τη συνεχή έρευνα που
στοχεύει στον επισκέπτη και τις ανάγκες του, τον συνεχή έλεγχο των υποδομών, την
προώθηση των νέων τεχνολογιών στις δραστηριότητές του. Ο συνδυασμός
ενθουσιασμού και πάθους από το προσωπικό του δεν είναι αρκετό για να φτάσει στην
επιτυχία. Πρέπει να σχεδιαστούν πολιτικές που να δημιουργούν διαφόρων τύπων
συνεργασίας διευρύνοντας τα όρια της εμβέλειάς του και να κατανοηθούν όλοι οι
παράγοντες (κοινωνικοοικονομικοί, πολιτικοί, τεχνολογικοί, θεσμικοί) που
επηρεάζουν τη λειτουργία και τη βιωσιμότητά του.
Τέλος, η Πολιτεία μπροστά στις σύγχρονες κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές, πρέπει
να μεριμνήσει θεσπίζοντας το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο που θα βοηθήσει να
αναπτυχθεί ο τομέας του πολιτισμού και θα συμβάλλει στην ενίσχυση καινοτομιών
στην περιφέρεια όπως π.χ. ο θεσμός της χορηγίας, πολιτιστική πολιτική
εναρμονιζόμενη και με την κοινοτική νομοθεσία, κ.ά.
72
Βιβλιογραφία
Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, Τι είναι Εταιρική Κοινωνική
Ευθύνη, Διαθέσιμο: http://www.csrhellas.gr/CSR_gr/ekegr.htm (20/12/2009).
Ζωγράφος Νικ., Λόγος του Διοικητή της ΕΤΒΑ κατά τα εγκαίνια του Υπαίθριου
Μουσείου Δημητσάνας, στο Τεχνολογία, Τεύχος 3 (1989), σσ. 15-17 Διαθέσιμο:
http://issuu.com/piop_media2008/docs/technology_3. (12.12.2009)
73
Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, Πολιτιστική ανάπτυξη
(Εκθέσεις για το πρόγραμμα 1988-1992, Αθήνα, 1992
Μανώλη, Βάγια «Μουσεία: γέφυρες πολιτισμών» στο: Ανοιχτό Σχολείο (2004) , τχ.
91, σσ. 5-8,
74
Μπουλούμπασης Χρήστος, «Ο ρόλος της σχολικής βιβλιοθήκης στην καλλιέργεια της
φιλαναγνωσίας των μαθητών» στο Επιστημονικό Βήμα, τ. 12, 2010, σ.37-48.
Παπαδόπουλος Σπ., «Το κοινωφελές Ίδρυμα της ΕΤΒΑ», στο Τεχνολογία, Τεύχος 1
(1987) σσ. 4-5, Διαθέσιμο: http://issuu.com/piop_media2008/docs/technology_1
(12.12.2009)
Παπαδόπουλος Σπ., «Το κοινωφελές Ίδρυμα της ΕΤΒΑ», στο Τεχνολογία, Τεύχος 2
(1988) σσ. 5-6 Διαθέσιμο: http://issuu.com/piop_media2008/docs/www.piop.gr
(12.12.2009)
75
Παπαδόπουλος Σπ., «Το κοινωφελές Ίδρυμα της ΕΤΒΑ», στο Τεχνολογία, Τεύχος 3
(1989), σσ. 3-4 Διαθέσιμο: http://issuu.com/piop_media2008/docs/technology_3
(12.12.2009)
Παπαδόπουλος Σπ., Λόγος του Διευθυντή του Κοινωφελούς Ιδρύματος ΕΤΒΑ κατά
τα εγκαίνια του Υπαίθριου Μουσείου Δημητσάνας, στο Τεχνολογία, Τεύχος 3 (1989),
σσ. 18 Διαθέσιμο: http://issuu.com/piop_media2008/docs/technology_3 (12.12.2009)
Παπαδόπουλος Στ., «Τα ελληνικά μουσεία σήμερα» στο Τεχνολογία, Τεύχος 7 (1994)
σσ. 3-6 Διαθέσιμο: http://issuu.com/piop_media2008/docs/technology_7 (12.12.2009)
Παπαδόπουλος Στ., «Τα τοπικά τεχνικά μουσεία και το κοινό τους» στο Τεχνολογία,
Τεύχος 5-6 (1993) σσ. 14-16 Διαθέσιμο:
http://issuu.com/piop_media2008/docs/technology_5-6 (12.12.2009)
76
Πολυμέρου-Καμηλάκη, Αικ. «Οι υδροκίνητες εγκαταστάσεις του Βελεστίνου.
Πρόγραμμα αξιοποίησης από τη Νομαρχία Μαγνησίας και το Πανεπιστήμιο
Θεσσαλίας» στο Τεχνολογία, Τεύχος 5-6 (1993) σσ. 39 Διαθέσιμο:
http://issuu.com/piop_media2008/docs/technology_5-6 (12.12.2009)
Σαΐτης Χ., Οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης, Θεωρία και πράξη, Αθήνα,
1992
Σβορώνου Ελένη, «Για την σύνταξη ενός νομοθετικού πλαισίου για την προστασία
της βιομηχανικής κληρονομιάς ως τμήματος του συνόλου των εθνικών διατηρητέων
μνημείων. Το παράδειγμα της Αγγλίας» Τεχνολογία, Τεύχος 7 (1994) σσ. 43-45
Διαθέσιμο: http://issuu.com/piop_media2008/docs/technology_7 (12.12.2009)
Τσιτούρη, Αμαλία «Το μουσείο, ένα δυναμικό εργαλείο εκπαίδευσης» στο: Γέφυρες
(2003) , τχ. 9, σσ. 49-53.
Χαρατζοπούλου, Κατερίνα, «Τα μουσεία στον παγκόσμιο ιστό: μια προέκταση της
μουσειολογικής πρακτικής» στο: Αρχαιολογία και Τέχνες (1999), τχ.70, σσ.93-95.
77
Doty Richard G., There’s more than one way. Or: Museum implosion and what to do
about it Διαθέσιμο: http://www.icomon.org/en/file_download/16 (22.10.2009)
Faviere J., «Μουσεία για τον άνθρωπο», μτφ. Σπανός, Γ. Τεχνολογία, 4(1991), σσ.
19-20 Διαθέσιμο: http://issuu.com/piop_media2008/docs/technology4 (12.12.2009)
Gorman, G.E., and Clayton, P., «Writing qualitative research reports» στο Qualitative
research for the information professional: A practical handbook, Library Association,
London, 1997, σσ.222-239.
Melanie, Kelly, (Ed) Managing university museums. Education and skills, OECD,
c2001
Strauss, A.L. and Corbin, J., Basics of Qualitative Research: Grounded Theory
Procedures and Techniques, Sage Publications, London, 1990.
Vergo, Peter «Eπανεξέταση της 'νέας μουσειολογίας'» στο: Αρχαιολογία και Τέχνες
(1999) , τχ.70, σσ.50-52.
78
Παράρτημα Α΄ : Λίστα ερωτήσεων
79
4. Ο εκθεσιακός χώρος είναι άνετος και πρακτικός για τους επισκέπτες;
ΝΑΙ ΟΧΙ
11. Ο τεχνικός εξοπλισμός (οθόνες προβολής, τηλεφωνικές και άλλες συσκευές) είναι
επαρκής;
ΝΑΙ ΟΧΙ
13. Για την ασφάλεια του χώρου και των εκθεμάτων υπάρχει ειδική πρόβλεψη (π.χ.
συναγερμός, κάμερες, κ.ά.);
ΝΑΙ ΟΧΙ
80
14. Υπάρχει χώρος αναψυχής στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης για χρήση από
τους επισκέπτες;
ΝΑΙ ΟΧΙ
15. Υπάρχουν Η/Υ στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης για χρήση από τους
επισκέπτες;
ΝΑΙ ΟΧΙ
ΝΑΙ ΟΧΙ
ΝΑΙ ΟΧΙ
Αν ΝΑΙ,
i. ποιο είναι το συνολικό ποσό σε ευρώ; ………………………………
ii. από ποια ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδοτείται; ………… …………
……………… …………… ……………………………………………………
81
19. Έχει έσοδα το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης από τις διάφορες υπηρεσίες του;
[π.χ. έσοδα από είσοδο επισκεπτών, εκπαιδευτικά προγράμματα, κ.α.]
ΝΑΙ ΟΧΙ
20. Έχει έσοδα το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης από άλλα έσοδα του; [π.χ. έσοδα
από δωρεές κ.α.]
ΝΑΙ ΟΧΙ
21. Ποιο είναι το συνολικό ποσό σε ευρώ που δαπανήθηκε για την κάλυψη των
πάγιων δαπανών (π.χ. μισθοί υπαλλήλων) κατά το έτος 2008;
………
22. Ποιο είναι το συνολικό ποσό σε ευρώ που δαπανήθηκε για την αγορά νέων
εκθεμάτων κατά το έτος 2008;
………
23. Ποιο είναι το συνολικό ποσό σε ευρώ που δαπανήθηκε για την συντήρηση των
εκθεμάτων κατά το έτος 2008;
………
24. Ποιο είναι το συνολικό ποσό σε ευρώ που δαπανήθηκε για άλλες δαπάνες που δεν
αναφέρθηκαν παραπάνω κατά το έτος 2008; [π.χ. εκπαίδευση προσωπικού,
επισκευές, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, κ. ά.]
………
82
Β6. ΣΥΛΛΟΓΗ
25. Ποιο είναι το συνολικό εμβαδόν των εκθεσιακών χώρων του Υπαίθριου
Μουσείου Υδροκίνησης σε τετραγωνικά μέτρα;
……………………
26. Ποιο είναι το συνολικό εμβαδόν όλων των χώρων του Υπαίθριου Μουσείου
Υδροκίνησης σε τετραγωνικά μέτρα;
……………………
27. Υπάρχουν στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης συλλογές ή μέρος συλλογών που
να έχουν χαρακτηρισθεί ως σπάνιες ή πολύτιμες;
ΝΑΙ ΟΧΙ
28. Ποιός είναι ο συνολικός αριθμός των εκθεμάτων στο Υπαίθριο Μουσείο
Υδροκίνησης;
…………………….
29. Αποκτήθηκαν μέσω δωρεών νέα εκθέματα κατά τη διάρκεια του έτους 2008;
ΝΑΙ ΟΧΙ
30. Αποκτήθηκαν μέσω αγοράς νέα εκθέματα κατά τη διάρκεια του έτους 2008;
ΝΑΙ ΟΧΙ
83
31. Υπάρχει οπτικοακουστικό πληροφοριακό υλικό στο Μουσείο;
[Αναφέρατε το συνολικό αριθμό των φυσικών μονάδων των τεκμηρίων που υπάρχουν στο
Μουσείο και τα οποία απαιτούν ειδικό εξοπλισμό προκειμένου να δει ή να ακούσει κανείς το
περιεχόμενό τους π.χ. CD-ROMs, δισκέτες, λογισμικό, βάσεις δεδομένων, slides/διαφάνειες,
κασέτες video κ.ά. που είναι διαθέσιμα στους επισκέπτες]
.......................................................................
84
36. Ποιος ο αριθμός υπαλλήλων που εργάζονται στο Υπαίθριο Μουσείο
Υδροκίνησης και ΈΧΟΥΝ πανεπιστημιακή ή τεχνολογική κατάρτιση στο χώρο της
Βιβλιοθηκονομίας ή της Μουσειολογίας;
.......................................................................
85
Β9. ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΥΔΡΟΚΙΝΗΣΗΣ
42. Οι επισκέπτες του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης είναι ποιας κυρίως ηλικίας:
Έως 6 ετών 18 – 60
6 - 18 60 και πάνω
43. Τι ποσοστό από τους επισκέπτες του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης είναι
μαθητές;
Πάνω από 80% 50-80%
25-50% Κάτω από 25%
44. Τι ποσοστό από τους επισκέπτες του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης είναι
τουρίστες;
Πάνω από 80% 50-80%
25-50% Κάτω από 25%
45. Τι ποσοστό από τους επισκέπτες του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης ανήκουν
σε άτομα της τοπικής κοινωνίας;
Πάνω από 80% 50-80%
25-50% Κάτω από 25%
46. Ποιος είναι ο μέσος χρόνος παραμονής του επισκέπτη στον εκθεσιακό χώρο του
Μουσείου;
Λιγότερο από 60 λεπτά 60 λεπτά
Περισσότερο από 60 λεπτά Άλλο ..............................
86
47. Ποιες συλλογές ενδιαφέρουν περισσότερο τους επισκέπτες του Υπαίθριου
Μουσείου Υδροκίνησης;
Βυρσοδεψεία Μπαρουτόμυλος
Νεροτριβή Αλευρόμυλος
Άλλοι ……………………………………………………………………
(Μπορούν να δοθούν περισσότερες από μία απαντήσεις)
ΝΑΙ ΟΧΙ
49. Ποιος ήταν ο αριθμός των επισκεπτών κατά τη διάρκεια του έτους 2008;
................................................
50. Γενικά, νομίζετε ότι οι επισκέπτες είναι ευχαριστημένοι από τη λειτουργία του
Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης;
ΝΑΙ ΟΧΙ
51. Ποιές είναι οι συνηθέστερες υπηρεσίες που ζητούνται από τους επισκέπτες;
(Μπορούν να δοθούν περισσότερες από μία απαντήσεις)
Ξενάγηση
Αγορά έντυπου πληροφοριακού υλικού
Αγορά οπτικοακουστικού υλικού
Παροχή βοήθειας π.χ. πληροφορίες για την ευρύτερη περιοχή
Άλλες……………………………………………………………………………… .
……………………………………………………………………………………
87
52. Ποιες ακόμα υπηρεσίες νομίζετε ότι θα μπορούσαν να προστεθούν;
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
53. Υπάρχουν προτάσεις από τους επισκέπτες του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης
για τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών του;
ΝΑΙ ΟΧΙ
Αν ΝΑΙ
Ποιες;................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
.......................................................................
.......................................................................
88
.......................................................................
Αν ΝΑΙ
i. Ποιος ήταν ο συνολικός αριθμός των εκπαιδευτικών σεμιναρίων /
προγραμμάτων που απευθύνονται στους επισκέπτες κατά τη διάρκεια του
ακαδημαϊκού έτους (2007-2008);
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
Αν ΝΑΙ
i. Ποιος είναι ο συνολικός αριθμός των προγραμμάτων και εκδηλώσεων
εκπαίδευσης, επιμόρφωσης που απευθύνονται στο προσωπικό του
Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης;
.......................................................................
89
.......................................................................
.......................................................................
90
60. Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης συνεργάζεται άλλα μουσεία/βιβλιοθήκες
εκτός επικράτειας;
ΝΑΙ ΟΧΙ
61. Διατυπώσετε συνοπτικά τις προτάσεις σας για τη βελτίωση της λειτουργίας του
Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης ή ό,τι άλλο κρίνετε σκόπιμο.
…………………………………………………………………………………………
…………………….……………………………………………………………………
……………….…………………………………………………………………………
91
Παράρτημα Β΄ : Φύλλα Εφημερίδας Κυβερνήσεως
1. ΦΕΚ, Τεύχος Α, Αρ. Φύλλου 230, 27/8/1981, ΠΔ903 “Περί εγκρίσεως
συστάσεως κοινοφελούς ιδρύματος υπό την επωνυμίαν “Κοινοφελές Ίδρυμα
Ελληνικής Τραπέζης Βιομηχανικής Αναπτύξεως”
2. ΦΕΚ, Τεύχος Β, Αρ. Φύλλου 161, 6/3/1989, “Τροποποίηση, συμπλήρωση και
κωδικοποίηση των διατάξεων του Οργανισμού του Ιδρύματος με την μέχρι
σήμερα επωνυμία “Κοινοφελές Ίδρυμα Ελληνικής Τραπέζης Βιομηχανικής
Αναπτύξεως” που εγκρίθηκε με το 903/25.8.1981 Π.Δ/γμα”.
3. ΦΕΚ, Τεύχος Α, Αρ. Φύλλου 337, 31/12/2002, “Κατάργηση της εξαίρεσης
υπαγωγής της ανώνυμης Τραπεζικής Εταιρίας “Ελληνική Τράπεζα
Βιομηχανικής Αναπτύξεως Ανώνυμη Εταιρία (Ε.Τ.Β.Α.) Α.Ε.” στο πεδίο
εφαρμογής του Ν2076/1992”.
4. ΦΕΚ, Τεύχος Α, Αρ. Φύλλου 211, 2/9/2003, Απόφαση “Έγκριση
συγχώνευσης των ανώνυμων τραπεζικών εταιριών “Τράπεζα Πειραιώς Α.Ε.”
και “Ελληνική Τράπεζα Βιομηχανικής Αναπτύξεως Α.Ε.” με απορρόφηση της
δεύτερης από την πρώτη”.
92
Εικόνες
93
Εικόνα 2. Σχεδιάγραμμα διαδρομής ΥΜΥ. Πηγή:
http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/culture/museums/ymydim.htm (πρόσβαση:
29/10/2009).
94
Εικόνα 3. Νεροτριβή.
Εικόνα 4. Βυρσοδεψείο.
95
Εικόνα 5. Μπαρουτόμυλος.
96
Εικόνα 7. Γενικό Οργανόγραμμα Τράπεζας Πειραιώς. Πηγή:
http://www.piraeusbank.gr/Documents/internet/Enimerosi_Ependiton/Organogramma
_gr.pdf (πρόσβαση: 2/3/2010)
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΜΟΥΣΕΙΩΝ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ
ΠΡΟΒΟΛΗΣ
Συντονισμός Γραφείου
Γενικής Διεύθυνσης
ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ
ΑΡΧΕΙΟΥ
Γραμματειακή στήριξη
97
Εικόνα 9. Εκπαίδευση προσωπικού Τράπεζας Πειραιώς. Πηγή: ΕΕΚΕ 2008, σ. 38
98