De Meeuwen van Tinbergen

Een interdisciplinair project over het leven en gedachtegoed van Niko Tinbergen

theatergroep cowboy bij nacht

Niko Tinbergen (1907 - 1988)

• Gedragsbioloog

• Vogelaar

• Schrijver

• Tekenaar

• Filmer

• Nobelprijswinnaar
De Meeuwen van Tinbergen - Omschrijving en Inhoud

• Een interdisciplinair project over Niko Tinbergen, het menselijk

instinct en ‘supernormale prikkels’

• Een uniek kruispunt van kunst, wetenschap en natuur: wil het

publiek in zowel het hart, het hoofd als het lijf raken

• Op een speciaal ontworpen buitenlocatie, dat fungeert als een

‘tijdelijk monument voor Tinbergen’
De Meeuwen van Tinbergen - Omschrijving en Inhoud

• Eerbetoon voor een groot publiek aan deze ‘vergeten held’ uit de
Nederlandse wetenschapsgeschiedenis

• Aan de hand van het gedachtegoed van Niko Tinbergen (als

grondlegger van ons moderne begrip van ‘instinct’) wordt het
menselijk gedrag in het hier en nu onder de loep genomen

• Centraal hierbij staat het begrip ‘supernormale prikkel’;

kunstmatige prikkels die het instinct sterker doen reageren dan
een normale prikkel zou doen
De Meeuwen van Tinbergen

Dit project wil de toeschouwer confronteren

met de hedendaagse verleidingen van
‘supernormale prikkels’ en hem vanuit
verschillende perspectieven (die van de
kunst, de wetenschap en de natuur) langs de
rafelranden van het menselijk instinct leiden,
binnen de kaders zoals Niko Tinbergen deze
ons zo’n 60 jaar geleden heeft geschetst.
De Meeuwen van Tinbergen - Meerdere disciplines

• Theatervoorstelling

• Lezingen

• Tentoonstelling

• Excursie naar meeuwenkolonie

• Publicatie
Theatervoorstelling

Aan de hand van een aantal cruciale

gebeurtenissen uit Niko Tinbergens leven
wordt het verhaal verteld van het menselijk
instinct, met de supernormale prikkel als
voornaamste exponent daarvan.
Tentoonstelling

Door de tentoonstelling heen vermengen

biografische elementen (objecten van Niko
Tinbergen) zich met voorbeelden van
supernormale prikkels toen en nu. De
bezoeker kan actief en passief kennis nemen
van de bijzondere wereld van het (menselijk)
instinct.
Lezingen

Verschillende wetenschappers, filosofen en

schrijvers zullen een lezing geven over een
onderwerp dat samenhangt met het
gedachtegoed van Tinbergen. Met het begrip
instinct als leidraad zullen onderwerpen
aangesneden worden zoals die zich in het
dagelijks leven manifesteren.
Excursie

Onder leiding van een boswachter van

Staatsbosbeheer wordt een bezoek gebracht
aan een meeuwenkolonie. De bezoeker krijgt
de unieke mogelijkheid om het gedrag van
de meeuwen en hun jongen met eigen ogen
te aanschouwen, in stilte, onder invloed van
de elementen.
Publicatie ;OLH[LYNYVLW*V^IV`IPQ5HJO[PZT4\ZL\T)VLYOHH]L
<UP]LYZP[LP[3LPKLU:[HH[ZIVZILOLLYLU6LYVS-LZ[P]HS

De publicatie zal bestaan uit een bundeling KLTLL\^LU ^^^JV^IV`IPQUHJO[US

van alle research, foto’s en filmbeelden uit de ]HU[PUILYNLU

[OLH[LYNYVLWJV^IV`IPQUHJO[OVLMZTLKLYPQZ[YHH[KH\[YLJO[cVU[^LYWWH\S^VS[LYPUR
;OLH[LYNYVLW*V^IV`IPQ5HJO[PZT4\ZL\T)VLYOHH]L

tentoonstelling, interviews met de

3LPKLU<UP]LYZP[LP[3LPKLU:[HH[ZIVZILOLLYLU6LYVS-LZ[P]HS

>H[PZKLV]LYLLURVTZ[[\ZZLULLUMYPRHKLSZWLJPHHSYVVKNLZ[PM[L
SPWWLUJOVJVSHKLTLSR]PKLVNHTLZZJOV\KLY]\SSPUNZP[JVTZLU
LLUW\ZO\WILOH&¶.LaPLU]HU\P[KLNLKYHNZSLLYaPQUKP[HSSLTHHS

verschillende deelnemers, transcripties van

ºZ\WLYUVYTHSLWYPRRLSZ»+H[^PSaLNNLU!\P[]PUKPUNLU]HUKLTLUZ
KPLILKVLSKaPQUVTVUaLPUZ[PUJ[LUOLM[PNLY[LWYPRRLSLUKHUKH[
^HHY]VVYKPLPUZ[PUJ[LUL]VS\[PVUHPYVU[^PRRLSKaPQU

de lezingen, etc. Op deze manier wordt het

+LTLL\^LU]HU;PUILYNLUPZLLUPU[LYKPZJPWSPUHPYWYVQLJ[V]LYZ\WLY
UVYTHSLWYPRRLSZLUV]LYNLKYHNZIPVSVVN5PRV;PUILYNLUKPLPU LLU
5VILSWYPQZ^VUTLKLUHHYHHUSLPKPUN]HUaPQUVUKLYaVLRVW;LYZJOLSSPUN
UHHYZ\WLYUVYTHSLWYPRRLSZIPQTLL\^LU/L[WYVQLJ[]VYT[LLU\UPLR

unieke samenwerkingsverband tussen alle

RY\PZW\U[]HUR\UZ[^L[LUZJOHWLUUH[\\YKVVYKLJVTIPUH[PL]HULLU
[OLH[LY]VVYZ[LSSPUNLLU[LU[VVUZ[LSSPUNLLUZLYPLSLaPUNLULULLUL_
J\YZPLUHHYKLaPS]LYTLL\^LURVSVUPL^HHY;PUILYNLUaPQUIHHUIYLRLUKL
VUKLYaVLRKLLK

deelnemers uit verschillende disciplines

+LTLL\^LU]HU;PUILYNLUPZLLUZHTLU^LYRPUN[\ZZLU[OLH[LYNYVLW
*V^IV`IPQ5HJO[4\ZL\T)VLYOHH]L9PQRZT\ZL\T]VVYKL.LZJOPL
KLUPZ]HUKL5H[\\Y^L[LUZJOHWWLULU]HUKL.LULLZR\UKL<UP]LYZP
[LP[3LPKLU:[HH[ZIVZILOLLYLUOL[6LYVS-LZ[P]HSLUaHSVW;LYZJOLSSPUN

bestendigd in een tastbaar document.

PUWYLTPuYLNHHU[PQKLUZ6LYVSVWLLUZ[LLU^VYWHMZ[HUK]HUKL
TLL\^LURVSVUPLHSKHHY

TLLYPUMVYTH[PL
O[[W!KLTLL\^LU]HU[PUILYNLU^VYKWYLZZJVT
De Meeuwen van Tinbergen - Locatie als veldlaboratorium

De bezoeker kan op dezelfde locatie één of

meerdere onderdelen op verschillende
momenten, of met een combinatiebezoek na
elkaar ‘ondergaan’. De locatie wordt als een
veldlaboratorium vormgegeven, naar gelijkenis
van het tentenkamp waar vanuit Tinbergen en
zijn studenten rond de Tweede Wereldoorlog
hun werk deden.
De Meeuwen van Tinbergen - Locatie als veldlaboratorium

Tijdens de voorstelling en de lezingen zal dit

veldlaboratorium het decor zijn waar het
publiek vanaf een tribune op kijkt. Buiten de
voorstellingen om zal het publiek het decor
kunnen betreden en in en om de verschillende
tenten een tentoonstelling kunnen bekijken.
Ook vormt de locatie het startpunt voor de
excursies naar de meeuwenkolonie.
De Meeuwen van Tinbergen - Partners

• Theatergroep Cowboy bij Nacht theatergroep cowboy bij nacht

• Museum Boerhaave (Rijksmuseum voor de Geschiedenis van de

Natuurwetenschappen en Geneeskunde)

• Instituut Biologie (Universiteit Leiden)

• Staatsbosbeheer

• Oerol Festival Terschelling

De Meeuwen van Tinbergen - Planning

• juni 2011: Première / Officiële start van het project: Boschplaat Terschelling, Oerol Festival

• zomer 2011: toernee langs diverse theaterfestivals

• najaar 2011: toernee langs Museum Boerhaave, Leiden en diverse Nederlandse universiteiten

• voorjaar 2012: publicatie

• (beoogd) 2012: buitenlandse universiteiten

De Meeuwen van Tinbergen - Colofon
Concept, artistieke leiding Arnold Hoogerwerf
Zakelijke leiding Ineke Rutgers

Voorstelling - Theatergroep Cowboy bij Nacht, Oerol
Regisseur Alexander de Vree
Tekstschrijver Robert van Dijk
Scenografie Lotte de Vries
Componist Arnold Hoogerwerf
Techniek Elizabet van der Kooij
Productie Nienke Martinus
Staatsbosbeheer i.s.m. Cowboy bij Nacht
Grafische vormgeving Paul Wolterink
Tentoonstelling en lezingen - Museum Boerhaave, Universiteit Leiden
Ontwerp devrijervandongen
Curator Bart Grob (Museum Boerhaave)
Realisatie locatie Rembrandt Boswijk
Excursie - Staatsbosbeheer, Oerol
Inhoud en coördinatie
Uitvoering Boswachters Staatsbosbeheer