Examen registratie- en successierecht (L.

Weyts)
Examen 2007-2008
Januari 2008
Student: Studiejaar:

Op 7 januari 2007 overlijdt Mr. Jan Bonami in Varadero op Cuba, waar hij gedurende een maand
verbleef om te bekomen van een heelkundige ingreep. Hij laat zijn echtgenote na, mevrouw
Bonamour en vijf kinderen. Mevrouw kwijnt snel weg door dit groot leed en overlijdt op haar beurt
op 2 mei 2007 in de gezinswoning te Wakken, ergens in “the middle of nowhere” in West-
Vlaanderen. Mijnheer Bonami had een groot bedrijf in Waregem, een N.V., waarvan hij gans het
aandelenpakket vier maand voor zijn dood geschonken had aan twee van zijn vijf kinderen, bij akte
verleden voor een Nederlands notaris; zij hadden op die schenking aldaar slechts een vast recht in
euro betaald. Mijnheer en mevrouw Bonami-Bonamour hadden ook verschillende onroerende
goederen. Deze waren bijna alle n.a.v. Kerstmis 2006 geschonken aan hun kinderen, en het
schenkingsrecht erop was betaald. Zij hadden zich een vruchtgebruik voorbehouden, in het
voordeel zelfs van de langstlevende onder hen. Mijnheer Bonami had ook een vriendinnetje,
mevrouw Lippenstift. Ten hare voordele had hij een testament gemaakt, waarbij hij haar het grootst
beschikbaar deel van de nalatenschap legateerde, hetzij wegens bestaan van 5 kinderen, één/vierde
van de nalatenschap, op last evenwel van haar auto, die haar persoonlijk toebehoorde, bij wijze van
bijzonder legaat toe te kennen aan de trouwe chauffeur van mijnheer Bonami, de Heer John
Verbeke. Maar ook mevrouw Bonamour had een testament gemaakt, waarin zij een aantal
schulden erkende jegens één van haar dochters, die haar zogezegd geld zou hebben voorgeschoten
om een dure pelsen mantel te kopen, mantel die daarbij op de dag van haar overlijden niet kan
worden teruggevonden. Zij had in datzelfde testament een legaat vermaakt aan het stiefkind uit het
eerste huwelijk van haar echtgenoot. Er was ook vlak vóór de dood van mevrouw Bonamour door
haar een schenking gedaan van een effectenportefeuille bij onderhandse akte, geregistreerd één uur
vóór haar dood aan 3% bij een belgisch Ontvanger.
Mevrouw Bonamour en de kinderen en nadien de kinderen alleen (voor de nalatenschap van
moeder), gaan naar een notaris om de aangifte van nalatenschap op te maken. Deze legt uit dat
vermits mijnheer in Varadero is overleden, hij een niet rijksinwoner is en dat er een recht van
overgang i.p.v. een successierecht moet worden betaald. Er moet dus volgens hem alleen gerekend
worden op het onroerend vermogen in België gelegen. Dit is het eigendom te Wakken, hoger
vermeld en nog een paar andere. Dit wordt dan bruto voor dit recht belast, behoudens zegt de
notaris voor wat de begrafeniskosten, die wel in mindering mogen worden gebracht.

In de aangifte van mijnheer Bonami vermeldt de notaris hij het aandelenpakket, geschonken aan
zijn twee zonen, als bijzonder legaat op grond van art. 7 W.Succ., maar doet aan de ontvanger
opmerken dat hierop geen Vlaams recht van overgang t.b.v. thans 0% dient te worden betaald,
gezien het schenkingsrecht reeds voor een Nederlands notaris werd vereffend. De voorwaarden van
art. 60 bis W.Succ. (5 werknemers, enz.) moesten dus niet worden nagegaan om van het 0% te
kunnen genieten. Het gaat hier om reeds belaste aandelen, die bijgevolg ontsnappen aan het
successierecht aldus de notaris. I.v.m. de schenking van de onroerende goederen, gedaan Kerstmis
2006, signaleert de notaris deze akte ook in zijn aangifte, maar doet opmerken dat hierop geen recht
van overgang meer verschuldigd is, vermits schenkingsrechten in het verleden werden betaald. Er
zijn nog wel een paar andere onroerende goederen aanwezig op de dag van zijn dood, alle gelegen
in West-Vlaanderen. Deze werden voorheen niet belast. Onze notaris rekent als provisie hiervoor
de Vlaamse rechten van 3 %, 9 %, 27%, te beginnen dus met de laagste schijven. Maar voor de
bouwgronden past hij de reductie toe van 2% tot 150.000€, tijdelijke maatregel geldig tot 31
december 2005 (inmiddels verlengd mits bouwverplichting).De notaris heeft op het aangroeien en
nadien wegvallen van het vruchtgebruik, t.v.v. de langstlevende n.a.v. het overlijden geen recht
berekend. Vroeger was immers op de volle eigendom betaald, n.a.v. de schenking van een deel van
de onroerende goederen, Kerstmis 2006 gedaan. I.v.m. het testament aan het vriendinnetje
Lippenstift had hij aan chauffeur Verbeke evenzeer een recht aangerekend, althans op de auto die
deze kreeg ingevolge het testament, berekend aan het tarief vreemden.

Voor de aangifte van nalatenschap van mevrouw Bonamour had hij de schulden jegens de ene
dochter in aftrek genomen, omdat de bontmantel toch een verrijking betekende voor het persoonlijk
vermogen van mevrouw. Deze werd trouwens aangegeven op de dag van overlijden in de aangifte.
Tenslotte had onze notaris, sinds het Vlaams successierecht het tarief rechte lijn voorziet op een
legaat aan een stiefkind, het successierecht op dit legaat berekent aan het tarief rechte lijn. Wat de
schenking van de effectenportefeuille betreft vlak voor haar dood door mevrouw Bonamour, bij
onderhandse akte aan 3%, verklaarde onze notaris dat deze correct was gebeurd en dat de waarde
van de portefeuille niet bij de grondslag werd gevoegd voor de berekening van het successierecht.

Wanneer later de twee kinderen van mijnheer en mevrouw Bonami-Bonamour, die al de aandelen
in het bedrijf te Waregem hadden bekomen, het onroerend bedrijfscomplex aan het tarief van 1%
uit de N.V. wensen te halen, stelt er zich een probleem. De ouders hadden het goed destijds
ingebracht, en de twee kinderen als erfopvolgers meenden nu het er te kunnen uithalen aan 1%,
maar dit lukt niet zegt de notaris. Maar ik kan de NV omvormen in een BVBA, en dan lukt het
wel.

De broer van Jan Bonami had het tijdens zijn leven allemaal wat rustiger gedaan. Hij was ook op
fiscaal vlak veel intelligenter te werk gegaan. Hij was naar een goed notaris gegaan –zo dacht hij
toch-, en die had hen een ascendentenverdeling aangeraden, en een tarief van 1 % (verdeling) en
dan van 3 %, 4 %, 5 % enz. (schenking) aangerekend op het roerend en onroerend vermogen. Door
die ascendentenverdeling, die zich twee jaar voor diens dood realiseerde, hadden diens erfgenamen
een ernstig besparing gedaan. In het kader van de estateplanning, zo meende hij, zal dit een
besparing opleveren, vermits deze reeds geschonken goederen niet meer in aanmerking zullen
komen voor de berekening van het successierecht bij de indiening van de aangifte van
nalatenschap.

De broer Alain Bonami had ook een conflict gehad met zijn huisnotaris, die hem geen abattement
had toegestaan op de aankoop van een nieuwe gezinswoning te Leuven. Na de
ascendentenverdeling had hij, samen met zijn vrouw, niets meer. Hij kon dus bij de aankoop van
een nieuw huis een abattement genieten van 15.000 euro. De notaris had van de te betalen
registratierechten zomaar 15.000 euro afgetrokken (de regeling was nog maar net ingevoerd en
onze notaris was er nog niet mee vertrouwd), maar de ontvanger was hiermede niet akkoord
gegaan. De 15.000 euro moest van de grondslag – de prijs was 200.000 euro – afgetrokken worden,
dus werd er registratierecht betaald op 185.000 euro aan 10% of 18.500 euro. Er was dus door de
notaris te weinig gestort, hij had 20.000 euro (10% op 200.000) – 15.000 euro = 5000 euro betaald.
Er moest 13.500 euro (18.500-5000) worden bijbetaald. Of had de notaris beter niet voor het
abattement gekozen en registratierechten laten meenemen, van het registratierecht betaald op de
goederen, bij ascendentenverdeling geschonken.
De broer Alain Bonami had tot aankoop van die woning ook een hypothecaire lening aangegaan,
met hypotheek op die woning voor 180.000€ + 18.000€ aanhorigheden alsook een pand op zijn
handelszaak voor eenzelfde bedrag. De notaris berekent de registratie rechten op voornoemde
bedragen, maar de ontvanger is “notaris amused”.

Ontdek de fouten, die de notaris maakte, en leg ze kort uit (max. ½ p. per fout).

- geen rijksinwoner: art 1 WSucc

- de begrafeniskosten zijn bij een niet-rijksinwoner niet af te trekken: art 27 WSucc spreekt alleen
van rijksinwoner + in art 1, 2° WSucc geen aftrek v schulden of begrafeniskosten vernoemd

- Schenking Ad'en: 4m voor overlijden dus SuccR verschuldigd (baseer me op tuur hierboven) dus
voorwaarden 60bis WSucc wel na te gaan

- reductie op bouwgrond = RegR, hier gaat het om SuccR

- het VG wordt niet aangerekend owv art 67 WSucc, niet omdat vroeger op VE werd betaald.
(twijfel)

- de auto aan de chauffeur is geen legaat maar een last op het legaat aan het vriendinnetje, je kan
alleen goederen in de NL legateren en uitz v 64 WSucc niet v toep

- schulden tov dochter niet in aanmerking te nemen: art 33 WSucc

- ORG niet uit BVBA te halen aan 1% want is geen erfgenaam (art 129 WReg), is eigenaar van de
Ad'en door de schenking

- Meeneembaarheid was niet toe te passen want de ascendentenverdeling is schenking en dus

geen zuivere verkoop(voorwaarde 212bis WReg)

- Hyp. Lening en pand HZ: art 92/1 WReg van toepassing