RENESANS

Gr. A

1. Renesans- to odrodzenie, był to powrót to starożytności; czasy burzliwego rozwoju sztuki i nauki,
wielkich odkryć geograficznych, a także prawdziwego kultu starożytności.

2. Powiedz, które z odkryć epoki wpłynęło na rozwój kultury::

-odkrycia geograficzne Krzysztofa Kolumba, Amerigo Vespucciemu, Ferdynanda Magellana
-odkrycie Kopernika

3. Wyjaśnij dlaczego, tematy podjęte przez renesansowych myślicieli można uznać ze przejaw myśli
humanistycznej:
- Dla ludzi tej epoki charakterystyczne jest zafascynowanie sobą, zachwyt nad własnym „ja”, jego
bogactwem i zmiennością, niezachwiana wiara we własne możliwości. „Nic co ludzkie, nie jest mi obce”
– oderwanie się od spraw boskich i dostrzeganie człowieka we wszechświecie.

4. Jakie opinie o człowieku wyłaniają się z poszczególnych fragmentów:

a) człowiek jest głupi, jest błaznem, ale nie boi się śmierci
b) ludzie są niewdzięczni, kłamliwi i chciwi, wolą budzić strach niż miłość
c) człowiek jest chciwy na bogactwa, nie boi się kary za zabijanie i inne przestępstwa i zbrodnie, szuka
bogactw złymi sposobami

5. Z Pieśni IX Jana Kochanowskiego wypisz cytaty:

a) epikurejskie- „Chcemy sobie być radzi? rozkaż, panie, czeladzi, niechaj na stół dobrego wina
przynaszają, a przy tym w złote gęśli albo w lutnią grają”
b) stoickie- „A nigdy nie zabłądzi, kto tak umysł narządzi, jakoby umiał szczęście i nieszczęście znosić,
temu mężnie wytrzymać, w owym się nie wznosić:
c) Horacy- „U Fortuny to snadnie, że kto stojąc upadnie; a który był dopiero u niej pod nogami, patrzajże
go po chwili, a on gardzi nami”
d) obraz Boga- „Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba, kiedy się człowiek troszcze więcej,
niźli trzeba”

6. Pieśń V zbudowana jest zgodnie z zasadami retoryki, nazwij i wypisz środki stylistyczne:
-przerzutnie- „Wieczna sromota i nienarodzona, szkoda, Polaku! Ziemia spustoszona. Podolska leży, a
pohaniec sprosny...”
-wykrzyknienia-„ Nad Niestrem siedząc, dzieli łup żałosny!”
-powtórzenia- „Zbójce(nieczyste), zbójce nas wojują...”

7. Odwołując się do Pieśni V, wyjaśnij przyczynę i cel powstania tego utworu:

-nawiązuje do najazdu Tatarów w 1575 roku na Podole. Poeta wspominając klęskę Polaków ubolewa nad
ich losem. Oto bowiem ogromna ilość chrześcijan została zamordowana w okrutny sposób lub tez wzięta
w niewolę
-Kochanowski nie może zrozumieć, pojąć, że Turcy napadli na kraj pozbawiony władzy królewskiej -
pojawia się poetycki obraz Polaków jako owiec i króla jako pasterza, nawiązuje tym samym poeta do
chrześcijańskiej wiary Polaków, akcentując tym samym fakt, iż Turcy byli muzułmanami, czyli poganami
dla ówczesnych ludzi
-krytykuje ich za to, że pokonał go naród, nie posiadający tak wysokiej kultury. Wytyka także Polakom
głupotę, brak troski o sprawy Polski. Wzywa szlachtę, by się zmobilizowała i ruszyła w odwecie
-staje się to ironiczną refleksją na temat nas samych, naszego postępowania i zdaje się, że nie traci na swej
aktualności, aż do dziś
8. Wyjaśnij pojęcie „nowela z sokołem”:
-jest utworem, którego akcja skupia się wokół jednego motywu, powracającego we wszystkich
najważniejszych fabularnie momentach np. „Sokół” z Dekameronu Giovanniego Boccaccia

Gr. B

1. Humanizm- początkowo ruch umysłowy zmierzający (przez studia nad językami i literaturą antyczną)
do rekonstrukcji przesłania starożytnej kultury. Potem mianem humanizmu zaczęto określać światopogląd
renesansu, stawiający w centrum człowieka, jego potrzeby duchowe i materialne. Dla ludzi tej epoki
charakterystyczne jest zafascynowanie sobą, zachwyt nad własnym „ja”, jego bogactwem i zmiennością,
niezachwiana wiara we własne możliwości. „Nic co ludzkie, nie jest mi obce” – oderwanie się od spraw
boskich i dostrzeganie człowieka we wszechświecie.

2. W Pieśni IX wykaż cztery cechy stylu klasycznego:

-uniwersalizm-„Kto tak mądry, że zgadnie, co nań jutro przypadnie”
-porządek-„U Fortuny to snadnie, że kto stojąc upadnie”
-harmonia-„Tam ja bezpiecznym sercem i pełen otuchy, w równej fuście popłynę przez morskie rozruchy”
-synteza-„Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba, kiedy się człowiek troszcze więcej, niżli
trzeba”

3. Tytuły dzieł i nazwiska twórców:

-„Stworzenie świata”- Michał Anioł
-„Dama z łasiczką”- Leonardo da Vinci
-„Chłopskie wesele”- Pieter Bruegel
-„Narodziny Wenus”- Sandro Botticelli

4. Tren- to wywodzący się ze starożytności gatunek poezji żałobnej. Opiewa on podniosłym stylem cnoty
zmarłego, wyraża ból po jego stracie oraz przynosi pocieszenie w rozpaczy.

5. Tren VI Jana Kochanowskiego:

a) Jan Kochanowski porównuje córkę do śpiewaczki, do Safony, gdyż Urszulka miała być następczynią
Kochanowskiego, miała być sławna, tak jak jej ojciec. Apostrofa ta pokazuje, że Urszulka również miała
talent literacki.
b) poeta-ojciec miał nadzieję, że córka zostanie jego następcą, że będzie kimś sławnym, tak jak on, że
będzie poetką.
c) pogodna, radosna, miała dobre serce, nawet w chwili śmierci nie straciła pogody ducha, wiedziała że
umiera
d) występują tu zdrobnienia, porównania; mają one na celu pokazanie emocjonalnego podejścia
Kochanowskiego, pokazuje to, jak bardzo kochał Urszulkę i jak bardzo teraz cierpi po jej stracie.

7. „Żywot człowieka poczciwego” charakterystyczne cechy twórczości Mikołaja Reja:

-dostarcza nam wiedzy o pracy gospodyni w epoce Renesansu. Wymienia prace, jakie wykonuje, różne
warzywa uprawiane dawniej, żyjące zwierzęta. Rej mówi, że ta praca, jeśli się ją sumiennie wykonuje, jest
wtedy godna. Rej używa licznych wyliczeń oraz zdrobnień.

8. Tematy fraszek Jana Kochanowskiego:

a) „Do Jadwigi”- nieszczęśliwa miłość; autor fraszki jest zakochany w Jadwidze, mówi że zabrała mu
duszę
b) „O szlachcicu polskim”- żona szlachcica; polski szlachcic to ten, który nadużywa alkoholu, ciągle
siedzi w karczmie, a jego nieszczęśliwa żona siedzi w domu
c) „Na sokolskie mogiły”- patriotyzm; najpiękniejsza jest śmierć w obronie ojczyzny

9. Fraszka- krótki utwór liryczny, zazwyczaj rymowany lub wierszowany o różnorodnej tematyce, często
humorystycznej lub ironicznej (satyrycznej). Posiada puentę. Fraszka wywodzi się ze starożytności,
swoimi korzeniami sięga do epigramatu, którego twórcą był Symonides z Keos. Kochanowski wprowadził
fraszkę do literatury polskiej. Oprócz tematyki żartobliwej, pisywał także fraszki refleksyjne, pochwalne,
biesiadne, miłosne.