SCOOP

editie 31 2021 Arteveldehogeschool, Journalistiek

voetweg66.be
Mediaplatform van de Bachelor Journalistiek
aan Arteveldehogeschool

FLOW nieuws in tekst, video of

audio en dat regionaal
of over de grenzen
foto medewerkers van vzw Jong blijven
kwetsbare jongeren steunen in
coronatijd

SLOW longreads om in
de fauteuil te lezen
foto: de impact van een schizofrenie-
patiënt op familieleden

SHOW de beste stukken,

de mooiste videoportretten

foto ‘Neen, ik wil er geen’

over bewust kinderloze Vlamingen

WOW Internationaal: studenten op

stap in het buitenland

foto de Berlijnse gaycommunity

drie jaar na de legalisering van
het homohuwelijk

Interesse in samenwerkingen met onze studenten?

Mail naar info.journalistiek@arteveldehs.be
Een exemplaar van Scoop bestellen en Scoop online lezen
kan op voetweg66.be/slow/scoop
Edito Scoop is verontrust
Een studie van de Universiteit Antwerpen
(UA) wijst uit dat het aantal seksistische
opmerkingen op de onlinesites van de
Vlaamse nieuwsmedia de jongste vijf jaar
verdubbeld is, en de racistische praat
verdrievoudigd. Scoop sprak met twee
zogenoemde moderatoren die dagelijks in
de weer zijn om haatberichten en andere
bagger systematisch van het scherm te
verwijderen. Hun mentaal beladen karwei
draagt op bescheiden en anonieme wijze
bij tot een hoger doel: de vrijwaring van de
democratische instellingen en het behoud
van de rechtstaat.
In zekere zin anticiperen de moderatoren
ook op de achterhaalde wetgeving ter zake.
De digitale verspreiding van berichten die
aanzetten tot haat, geweld en discriminatie
zijn sinds 1999 alleen strafbaar wanneer ze
ingegeven zijn door racisme of xenofobie.
Intussen vliegen de haatberichten om de
oren van meerdere kwetsbare minderheden,
andersdenkenden en andersgelovigen en
zij moeten vooralsnog de slagen verduren
zonder gerechtelijke bescherming. De
complexe verhouding tussen het recht op
vrije meningsuiting en de bescherming van
de fysieke en mentale integriteit van elke
persoon was het afgelopen jaar terecht
een onderwerp van menig debat, ook in de
media.
Maar de mogelijke tegenstelling tussen het
recht op privacy en de persvrijheid lokte
heel wat minder reacties uit. Nochtans
stond het onlinemagazine Apache naar
aanleiding daarvan de afgelopen jaren
onder voortdurende druk. De directe
aanleiding vormde het door Apache
gebrachte dossier over de aanwijzingen van
belangenvermenging tussen het Antwerpse
stadsbestuur en de bouwonderneming
Land Invest Group van Erik van der Paal en
zijn gewezen medewerker Joeri Dillen, de
Ten geleide Een team derdejaarsstudenten Journalistiek van de Gentse Arteveldehogeschool werkt
met tussenpozen van november tot januari aan het jaarlijkse mediamagazine Scoop.
Ze gaan aan de slag met interessante journalistieke trends en gebeurtenissen van het jaar en
proberen daarbij altijd vooruit te blikken. Het concept van Scoop is onder meer geïnspireerd
door Delayed Gratification, een Brits magazine dat sinds 2011 vier keer per jaar drie tot zes
maanden terugkijkt in de tijd.
voormalige kabinetschef van Antwerps
burgemeester Bart De Wever. Om de
belangenverstrengeling tussen de politieke
en de zakelijke wereld te staven, plaatste
Apache in november 2017 een filmpje online
van bijna het hele Antwerpse schepencollege,
op weg naar een verjaardagsfeest van Van
der Paal in een Antwerps sterrenrestaurant.
De bouwondernemer klaagde daarop
Apache aan voor de schending van de
privacy, maar de correctionele rechter sprak
het magazine daarvoor midden januari
2021 vrij. Volgens de rechter mocht de stoet
politici op de openbare weg gefilmd worden
en is het maatschappelijk belang van de
beelden voldoende aangetoond.
Naar eigen zeggen gaat Van der Paal in
beroep en ondertussen ontsnapte Apache
ook aan schadeclaims voor een bedrag
van zo’n 350.000 euro, ingediend door
de kompanen van de bouwondernemer.
Tienduizenden euro’s hoestte Apache
intussen wel aan advocatenkosten op,
daarin bijgestaan door de 5.700 leden, want
het magazine werkt zonder advertenties.
Een politiek radicale ondernemer
bezoedelt met zijn volgehouden juridische 3
campagne de reputatie van het Vlaamse
bedrijfsleven. En wil weinig anders dan
onderzoeksjournalisten op droog zaad
zetten, de pers als waakhond muilkorven en
bij uitbreiding de voor links versleten media
kortwieken. Het heeft de redactie van Scoop
verwonderd en verontrust dat daarover
het voorbije mediajaar behoudens enkele
uitzonderingen geen grondig debat is
gevoerd, geen opiniestuk geschreven, geen
solidariteit vertoond. Wat vandaag Apache
overkomt, is morgen een bedreiging voor
het hele perslandschap.
De redactie van Scoop, 21 januari 2021.
INHOUD
JANUARI 9-13 ‘We hebben de middelen niet
om alles correct te modereren’

FEBRUARI 17-19 Vlaamse factcheckers

MAART 23 Column: Litteken

24-27 Amerikaanse media na Trump
/ Zijn de media te links?

APRIL 31-33 Het cordon médiatique

blijft heilig in Wallonië
34-35 De diaspora van Charlie:
waar zitten de charlies nu?

MEI 39-41 Coronablijvers in de media

JUNI 45 Column: Rode vlekken

46-47 Wilfried op Vlaamse wijze

JULI 51-53 Als het moeilijk wordt,

bellen we de tekenaar

AUGUSTUS 57 Scoopogram
58-61 Voetbaljournalistiek onder
het juk
SEPTEMBER 65-67 Journalisten moeten zich
(soms) inhouden
68-71 Duidingsprogramma’s
op de radio

OKTOBER 75-78 Inclusiviteit in de media:

over voornaamwoorden en
dead names
79 Column: Journalisten denken
te snel dat ze goed bezig zijn
80-83 Vriendschappen en
vijandschappen met politici

NOVEMBER 87 Vibrators: serious business

voor Flair
88-89 Bedankt, nieuwsiconen:
studenten journalistiek wuiven
Martine Tanghe en
Dany Verstraeten uit

DECEMBER 93 Vlaamse redacties blurren zelf

agenten op foto’s
94-97 Bodyguarded journalism:
beschermengelen voor
verslaggevers
JANUARI Thomas Nolf
Sporen van vernieling en geweld Fotograaf Thomas Nolf publiceerde in januari
in De Morgen een reeks van zijn bezoek aan de Polytechnic University in Hong-
kong. Dat was een van de vijf bezette campussen tijdens de hevige protesten in
november 2019. Studenten hadden die campus veranderd in een guerrillaba-
sis. Twee maanden nadien was het al terug business as usual, maar Nolf vond
nog sporen: stellingen en afgesloten gedeeltes. “Het beeld vat de twee uitersten
samen die onlosmakelijk verbonden zijn met de mensheid. Enerzijds zie je de
sporen van vernieling en geweld, daarnaast de wil om de schade te herstellen.
Het gebeurt niet vaak dat je zoiets in één oogopslag kunt vastleggen op beeld.
Daarom is deze foto mij dan ook bijgebleven.”
 )
h on
P yt

ty
on
M
s(
ne
y Jo
(+) Terr

Euthana
iep s
ro c
sT e
ne i
N
ey
s

Meest geklikt Tweets Cover

van de maand van de maand van de maand

Mooi dat koning Albert eindelijk

Delphine Boël heeft erkend als zijn
dochter. Veel te laat, maar toch
nog eervol: hij leeft nog en het is
voordat de rechtbank bekend zou
maken wat uit DNA-test was ge-
bleken. Daartoe was hij gedwon-
gen, op straffe van dwangsom.
Het blijft intens treurig dat hij zo
lang heeft gewacht. Jarenlang
berokkende hij de Belgische mo-
Op Voetweg66
narchie daarmee schade. Maar
‘Acht podcasts die de moeite wij, het publiek, spelen ook een rol
waard zijn om te luisteren’ door van royals perfectie en bo-
venmenselijk gedrag te verwach-
Twaalf weken lang debatteerden 8 stu- ten. Het zijn mensen, en generatie
denten audio en podcast in hun pod- Albert kon niet scheiden.
castclub over de meest uiteenlopende
luisterverhalen en -reeksen. Elke week Marc van der Linden
werden ze een beetje kritischer. Ze dis- @MarcvdLinden
cussieerden over de voice-over-stem,
donderdag 27 januari 2020 De begroting
Iraanse generaal
zit vast Qassem
omdat democraten 
Soleimani wordt
de opnames, montagestijl en de mu-
en republikeinen
gedood door een het oneens
Amerikaanse
zijn over 
drone, na
ziekkeuze. In hun rubriek gaven ze een
de financiering
aanvallen op devanAmerikaanse
‘The wall’. Een ambassade.
deel van
kleine situatieschets en een eindoor-
Het
de overheidsdiensten
begin van een debatsluit over
en ambtenaren
een onwettige
deel. Één ding konden ze garanderen: vallen zonder inkomen.  
moord.
intens luisterplezier.
Vlaamse moderators zitten vaak met de handen in het haar

‘We hebben
de middelen niet om alles
correct te modereren’
TRIGGER
Op 6 januari doet Dimitri Er komt steeds meer druk te liggen op de moderatoren van
Antonissen, via zijn eigen
site HLN.be, een hoopvolle de Vlaamse nieuwspagina’s. Zij filteren dagelijks duizenden re-
belofte: ‘Minder reacties,
meer debat.’ acties op hun socialemediakanalen en nieuwssite en toetsen die
door Lenka Van de Cauter
aan hun eigen vooropgestelde voorwaarden. De moderatoren
zagen dan ook van dichtbij het aantal haatreacties en giftige
commentaren jaar na jaar stijgen: ‘Wat wij doen is enkel en alleen
symptoombestrijding, het echte probleem wordt niet aangepakt.’

Wie of wat zijn moderatoren?

Moderatoren (op het internet) hebben als taak de reacties op een forum, socialemediakanaal
of website in de gaten te houden. Om hun taak te kunnen uitvoeren krijgen zij speciale rechten
toegekend om bepaalde reacties te verwijderen, te reageren in naam van de pagina of sommige
gebruikers te blokkeren of te beperken in acties. In dit artikel gaat het over de moderatoren van 9
de socialemediakanalen van VRT, VTM Nieuws en Het Laatste Nieuws. Bij die laatste krant gaat
het niet alleen over de sociale media, maar kunnen de lezers ook op HLN.be een reactie plaatsen.
Die reacties worden ook in de gaten gehouden en gemodereerd. Bij VRT hebben de lezers die
optie niet, hierbij gaat het dus enkel over de socialemediakanalen.

Het extreme taalgebruik is in Vlaanderen socialemediakanalen zo goed mogelijk te mo-

Dimitri Antonissen, hoofdredac-
teur van HLN.be. (Foto: Pieter-Jan
Vanstockstraeten)
Karl De Rycke, social media ma-
nager bij HLN en VTM Nieuws.
(Foto: Karl De Rycke)
de jongste jaren ongeveer verviervoudigd.
Terwijl iedereen opgesloten zat in zijn kot, waren
diverse socialemediakanalen dé plaats voor
een hevig debat. Soms ging het er dan ook
hevig aan toe, zoals toen een jogger een hond-
je neerstak afgelopen zomer. In vergelijking
met 2015 is de seksistische taal online verdub-
beld, en de dreigende en zelfs racistische taal
is er verdrievoudigd. Dat blijkt uit een studie
van Textgain, een bedrijf dat zich bezighoudt
met artificiële intelligentie en deel uitmaakt
van de Universiteit Antwerpen. Het bedrijf ver-
geleek 100.000 willekeurige berichten uit 2015
met die uit 2020 en gaf die berichten een cijfer
op toxiciteit. Hoe hoger dat toxiciteitscijfer ligt,
hoe meer haat het bericht bevat. De resulta-
ten zijn duidelijk: er is een spectaculaire stijging
van online polarisering, en dat moet verholpen
worden.
De moderatoren van de Vlaamse nieuwspagi-
na’s voelen dan ook een enorme druk om hun
dereren. Bij Het Laatste Nieuws komen daar ook
de reacties van hun nieuwswebsite bij, goed
voor zo’n 200.000 reacties per maand. ‘Op onze
website wordt elke reactie gemodereerd voor-
aleer ze geplaatst wordt. Is de reactie in strijd
met onze gebruiksvoorwaarden, dan wordt de
reactie niet gepubliceerd', zegt Dimitri Antonis-
sen, hoofdredacteur van HLN.be. ‘We zetten veel
middelen in om de tienduizenden reacties per
maand op onze website te modereren. Meer
dan de helft daarvan wordt geweigerd om-
dat ze in strijd zijn met onze regels. Die worden
dus ook nooit gepubliceerd. Maar op Facebook
hebben we niet dezelfde en de juiste tools en
kunnen we dus niet op dezelfde manier te werk
gaan. Facebook maakt het ons er ook niet mak-
kelijker op. Wij zouden graag bericht per bericht
kunnen beslissen of er reacties geplaatst mo-
gen worden zoals op onze eigen website, maar
dat gaat nog steeds niet. We nemen natuur-
lijk wel onze verantwoordelijkheid en ons team
grijpt steeds in als het debat ontspoort.’
10
Ook de moderator(en) van VRT NWS
zijn niet tevreden over de houding van
Facebook. ‘Het bedrijf Facebook neemt
simpelweg te weinig zijn verantwoor-
delijkheid op. Het laat uitschijnen dat
het werk maakt van het bestrijden van
hate speech, fake news en dergelij-
ke door bijvoorbeeld te focussen op de
tussenkomsten van Trump. Maar het
probleem is veel ruimer elders. Zo zijn er
veel besloten groepen die vol staan met
hate speech, waar Facebook zeker van
op de hoogte is. Toch mogen die vaak
blijven bestaan.’ Alexander* roept Face-
book op om de problemen echt aan te
pakken. Karl De Rycke, social media ma-
nager bij HLN en VTM Nieuws valt hem
bij. ‘In het algoritme van Facebook zijn
comments de belangrijkste parame-
ter. Iemand die veel reacties leest en er
zelf ook schrijft, is voor Facebook waar-
devoller dan iemand die doorklikt op
een artikel en op onze site terechtkomt.
Je blijft op hun platform en ziet hun re-
clame. En ik denk dat daar het probleem
ligt. Facebook ziet er alleen voordelen
voor hen in.’
‘Iedereen moet zijn
mening kunnen geven,
maar dat kan enkel
met respect.’
- Dimitri Antonissen,
hoofdredacteur HLN.be
Flooding en doxing
Zowel Antonissen als Alexander* vertel-
len dat de online problemen eigenlijk
dezelfde zijn als die in de buitenwereld.
Alle onderwerpen waarbij er sprake is
van een grote polarisering in de maat-
schappij vragen ook de meeste aan-
dacht van de moderatoren. Zo zijn er vijf
grote tendensen te onderscheiden. Eerst
en vooral is er natuurlijk de hate speech
rond migratie en diversiteit. ‘Die onder-
werpen vragen altijd onze grootste aan-
dacht, je kan hierbij bijna voorspellen
welke reacties er zullen komen,’ beves-
tigt Alexander*. Recentere problemen
zijn de complottheorieën en antivaxers
die tijdens de coronacrisis opnieuw
opdoken. Overigens worden bepaalde
doelgroepen vandaag heviger gestig-
matiseerd: ‘Zo worden jongeren in deze
periode vaker het slachtoffer van stig-
matisatie, omdat zij toegeven dat ze
het vandaag moeilijker hebben. Jonge-
ren zijn op Facebook vaak minder aan-
wezig en er is dus ook minder gezonde
counter speech tegen die reacties, hier-
bij letten we dus nog meer op.’ Flooding
betekent dat mensen onder een be-
paald artikel reacties plaatsen over een
ander onderwerp. Meestal zijn dat dan
ook giftige commentaren om reactie uit
te lokken, wat de moderatoren zo goed
als mogelijk proberen te vermijden. Dan
is er nog doxing, het verspreiden van
iemands privacygegevens. Dat is een
serieus probleem, want het houdt ze-
ker mogelijke gevaren in. Zo werd Joke
Schauvliege vorig jaar slachtoffer van
doxing en werd ze overspoeld met dui-
zenden sms’jes. Het openbaar maken
van iemands privégegevens zonder
toestemming is ook wettelijk verboden,
hierbij wordt zeker hard en snel opgetre-
den. ‘Modereren is dus zeker nodig,’ zegt
De Rycke. ‘Er zijn nu eenmaal uitspra-
ken die niet thuishoren in een reactie,
en die moeten we eruit filteren. Helaas
beschikken we nog steeds niet over de
juiste tools én de nodige middelen om
alle reacties grondig te kunnen mode-
reren.’
Modereren is ook voeden
Wat houdt het modereren nu juist in, ge-
woon wat reacties verwijderen en klaar?
‘Modereren is veel meer dan dat,’ lacht
Alexander*. ‘We voeden de mensen ook
indien ze vragen hebben of met twijfels
zitten. Dan plaatsen we in een reactie
een link naar een artikel met het ant-
woord op hun vraag of twijfels. Daar-
naast plaatsen we ook disclaimers, korte
berichtjes waarin we wijzen op de gel-
dende regels en de gevolgen wanneer
die niet gerespecteerd worden, indien
we merken dat het debat ontspoort en
beantwoorden we de binnenkomende
Messengerberichten.’ Alexander* en zijn
team reiken ook hulplijnen aan indien ze
merken dat een artikel toch bepaalde
emoties oproept. ‘Zo willen we een vei-
lige omgeving creëren waarbinnen ie-
dereen zijn mening kan uiten, zolang die
respectvol geformuleerd is natuurlijk.’
Bij HLN hebben ze naast hun sociale-
mediakanalen ook nog de website waar
lezers reacties kunnen plaatsen.
Daarvoor gebruiken ze een artificial-
intelligencesysteem, dat is ingesteld
met de historiek van het moderatieteam
van het voorbije half jaar. De informa-
tie die de moderatoren de voorbije zes
maanden verzamelden over toxische
berichten zorgt er dus voor dat het sys-
teem berichten kan beoordelen op hun
toxiciteit. ‘Dat systeem wordt toegepast
op alle binnengekomen reacties en zo
krijgen ze een cijfer op basis van de mo-
gelijke toxiciteit. Als het systeem zeker
is dat het ongepast is, wordt de reactie
niet geplaatst, maar bij twijfel wordt ze
doorgestuurd naar ons moderatieteam,’
legt Antonissen uit. HLN werkt voor zijn
site zowel met interne als externe mode-
ratoren. Op die manier geven ze gehoor
aan de belofte die ze vorig jaar maak-
ten. Minder reacties, beter debat. ‘We
kunnen hier natuurlijk moeilijk cijfers op
plakken, maar we doen wel ons best om
die belofte waar te maken.’ Dat hij het
probleem nu misschien verschoven zou
hebben naar de Facebookpagina, ont-
kent Antonissen. ‘Het zal ons nooit luk-
ken om het hele probleem rond online
haat op te lossen, en dat was ook niet
ons doel. Helaas is dat een probleem in-
herent aan Facebook en kunnen wij dat
niet zomaar in ons eentje oplossen.’
‘Er zijn nu eenmaal zaken
die niet thuishoren in
een reactie en die moeten
we eruit filteren’
- Karl De Rycke, social media manager
HLN & VTM Nieuws
Meer dan alleen modereren
‘We doen dus wat we kunnen,’ verdui- 11
delijkt Karl De Rycke. ‘Helaas ontbreken
soms de juiste tools. Mijn job houdt meer
in dan alleen modereren. Ik ben verant-
woordelijk voor alle sociale media van
HLN en VTM Nieuws, voor de nieuwsbrie-
ven en ik lees heel wat stukken na. Voor
al die taken werk ik samen in shiften
met twee andere editors, maar ook met
drie is het onmogelijk om alles correct
te controleren.’ De Rycke geeft een korte
samenvatting van hun strategie. ‘Geluk-
kig heeft Facebook een tool waardoor
we bepaalde woorden kunnen ingeven
die niet in reacties mogen verschijnen.
Die reactie wordt dan automatisch ver-
borgen voor gebruikers, maar de vrien-
den van de plaatser kunnen de reactie
wel nog zien.’ Zo’n tool heeft het natuur-
lijk moeilijk om subtielere haatreacties
of verschillende schrijfwijzen van woor-
den te onderscheiden. Ook hierbij is er
dus nog menselijke tussenkomst nodig.
Na de tool passeren de reacties bij de
drie moderatoren. ‘We houden vooral de
stukken in de gaten die mogelijk gevaar
inhouden. Alle artikels controleren is on-
begonnen werk.’
 Bij de live-uitzending van Martine Tanghes laatste journaal
plaatste VRT een disclaimer om haar lezers op bepaalde regels
en gevaren te wijzen. (Foto: screenshot Lenka Van de Cauter)
Het eerste uur kijken De Rycke en zijn
team nog alle reacties na, nadien zijn
het enkel de relevantste. ‘Dit zijn de reac-
ties die veel tegenreacties en likes op-
leveren, en dus diegene die het vaakst
12 gemodereerd moeten worden’, zegt
De Rycke. ‘Om even een kleine vergelij-
king te maken: op tien dagen tijd krijgen
wij zo’n 809.000 reacties binnen, bij VRT
zijn dat er 232.000. Het is dus onmogelijk
ze allemaal na te lezen. Maar we doen
wat we kunnen.’
‘Onze positie is nog
té kwetsbaar.’
- Moderator VRT
Nood aan reactie
De Rycke betreurt dat HLN vandaag
gezien wordt als het kanaal met gif-
tige commentaren onder zijn artikels.
Hij beseft wel vanwaar die gedachte
komt. ‘Het probleem is bij ons begon-
nen, maar is intussen overgewaaid naar
bijna alle nieuwspagina’s. Wij zijn dus
zeker niet de enige die te maken krijgt
met ongewenste reacties. De bagger zit
overal en is niet meer tegen te houden,
maar wij hebben helaas de perceptie
tegen omdat er bij ons vaak nog net
iets meer ongepaste reacties verschij-
nen.’ Antonissen, hoofdredacteur bij HLN,
begrijpt wel waarom mensen de drang
voelen om te reageren. ‘Mensen zoeken
naar bevestiging van hun mening of wil-
len die aanscherpen door andere me-
Soms moet VRT zelf een reactie plaatsen om de regels
nogmaals duidelijk te maken.
(Foto: screenshot Lenka Van de Cauter)
ningen te lezen. Maar helaas bestaan er
ook negatieve redenen: sommige men-
sen willen enkel felle reacties uitlokken
of anderen beïnvloeden. Dat vormt een
reden om in te grijpen en te modereren.
Zo kunnen we de vrije meningsuiting
garanderen. Iedereen moet zijn mening
kunnen en durven geven, maar dit kan
enkel als er respect is voor die verschil-
lende meningen.’
Alexander* sluit zich hierbij aan. ‘Op dit
moment zit iedereen thuis en is de vir-
tuele ruimte ook onze sociale ruimte ge-
worden. Je mening en gedachten venti-
leren is dus nodig en mag zeker, zolang
die respectvol geformuleerd zijn. Net
als in het echte leven zijn er ook online
grenzen aan de vrije meningsuiting en
die moeten wij bewaken. Zelfs al zijn we
het niet eens met een mening, zolang ze
correct en met respect geformuleerd is,
zullen wij daar geen probleem van ma-
ken. Voor ons telt elke mening.’
Mentaal belastend
‘Toen ik deze job nog maar net uitoefen-
de, heb ik lang slecht geslapen. Ik joeg
mij er echt in op. Dag na dag werd mijn
huid een beetje dikker en ondertussen
heb ik dus een olifantenhuid gekweekt.
Als een reactie ongepast is, verberg of
verwijder ik die en meldt het desnoods
aan Facebook. Maar daar stopt het, ik
laat het daarna weer gewoon achter
me,’ vertelt De Rycke. Toch pleit Alexan-
der* voor een betere bescherming van
Vlaamse moderatoren. ‘De job is men-
taal soms erg belastend en houdt ook
een veiligheidsissue in. Momenteel is
onze positie nog té kwetsbaar en moe-
ten we zelf de nodige maatregelen ne-
men, zoals onze privéprofielen beveili-
gen. Een supervisie hierop zou dus zeker
welkom zijn.’
‘Het zal ons nooit
lukken om het hele
probleem rond online
haat op te lossen’
- Dimitri Antonissen,
hoofdredacteur HLN.be
Ook Antonissen heeft al eens een reac-
tie van de site meegenomen naar bed.
‘Al tweemaal kon ik de reactie echt niet
achter me laten en heb ik die mensen
opgebeld. Het ging hierbij telkens om
een overlijden waarop ongepast werd
gereageerd en dat kon ik andermaal
niet zomaar achter me laten. Ik heb
hierbij dan ook twee totaal verschillen-
de reacties gekregen. Eén persoon wou
niet reageren, maar uitte nadien wel
zijn ongezouten mening nogmaals op
Facebook. De tweede persoon schrok
heel hard en besefte plots dat er wel
degelijk mensen achter de scher-
men werken die die reacties nalezen.
Die persoon heeft nadien ook zijn of haar
reactie verwijderd.’

Bij ‘gevaarlijke’ artikels plaatst de VRT vaak een disclaimer om het publiek op bepaalde regels
te wijzen. (Foto: screenshot Lenka Van de Cauter)
Menselijke tussenkomst nodig
Menselijke tussenkomst is nodig, maar
ook de gebruiker zal op een bepaald
moment transparantie vragen, en daar
staan de meeste bedrijven niet voor te
springen. Facebook zette de voorbije
maanden nog meer menselijke mo-
deratoren in naar aanleiding van de
Amerikaanse presidentsverkiezingen.
Hun gok om bij de vorige verkiezingen
voornamelijk te werken met artificial
intelligence en computertools draai-
de namelijk op een kleine ramp uit. Zo
toont Facebook, op een indirecte ma-
nier, aan dat menselijke tussenkomst
bij het modereren écht wel nodig is. Dat
vindt ook Alexander*. ‘Toch is er bij velen
nog koudwatervrees. Het modereren is
in Vlaanderen nog steeds in volle ont-
plooiing. Ieder werkt op zijn manier en
niemand weet wat de juiste werkwijze is.’
Alexander* verduidelijkt ook dat er meer
supervisie nodig is. ‘Het modereren
moet professioneel ontwikkeld worden
door opleidingen en supervisie, waarbij
we ook intervisie met moderatoren van
andere mediabedrijven op touw kunnen
zetten om het werk samen te professi-
onaliseren.’
Toch willen beide moderatoren afslui-
ten met een positieve noot. ‘Modereren
houdt ook een positieve macht in’, vol-
gens Alexander*. ‘We voeden de men-
sen met nieuwe informatie, antwoorden
op hun vragen, leggen zaken uit. We
zijn dus niet alleen boemannen, maar
VRT probeert zijn lezers ook te voeden door extra informatie aan te bieden uit
andere artikels. (Foto: screenshot Lenka Van de Cauter)
Ook op Instagram houdt VRT de reacties goed in de gaten.
(Foto: screenshot Lenka Van de Cauter)
stellen ons ook betrokken op en doen
steeds meer aan interactie met de ge-
bruikers.’
‘Soms kan je ook
13
ludiek reageren, en dat
maakt de job tof.’
- Karl De Rycke, social media manager
HLN & VTM Nieuws
Ook De Rycke ziet de positieve kant van
zijn job in. ‘Op sommige reacties kan ik
als HLN ook op een ludieke manier re-
ageren, en dat is goed voor je merk.
Zo was er eens een man die onder een
artikel over een Temptation-verleid-
ster vroeg hoe het nog zou zijn met K3.
Toevallig hadden we een paar uur
daarvoor een artikel geplaatst over
Klaasje, en kon ik dus gewoon die link
plaatsen. Mijn reactie werd op heel wat
gelach onthaald door onze volgers. Dat
maakt onze job ook tof en luchtig.’
*Alexander is een schuilnaam, de moderator
van VRT NWS wenst anoniem te blijven.
FEBRUARI Alex Vanhee
Van kleine band naar headliner “Ik volg Editors al van hun eer-
ste concert in België, toen ze het voorprogramma verzorgden
van Franz Ferdinand. Wanneer je een band volgt vanaf het pril-
le begin, is het fijn om ze te zien evolueren van kleine band in
de Vooruit tot headliner van Rock Werchter. Het beeld is sober,
grafisch en breekbaar. Het is net of er iets door zijn vingers glipt.
Geen grote machopose, maar heel fijne en kleine emotie.”
 r
nke
ka
ef t
Ar n o h e
Meest geklikt
van de maand
Op Apache.be
‘Weyts schrapt ondersteuning
voor getraumatiseerde vluch-
telingenkinderen’
Het Centrum voor Leerlingenbegelei-
ding (CLB) stopt met een project voor
de begeleiding van getraumatiseer-
de kinderen met een vluchtverhaal.
Vlaams minister van Onderwijs Ben
Weyts (N-VA) subsidieert het pro-
ject niet langer. Pas enkele dagen na
de deadline kregen de projectme-
dewerkers het nieuws te horen, nadat
ze lange tijd in het ongewisse werden
gelaten. Het CLB had nochtans meer-
maals contact proberen opnemen
met het kabinet van Weyts, vertelt
een CLB-medewerker.
Aalst ca
rn a
va
op l
ie n
uw
be
sc
hu
ldi
gd
va n
antisemitisme
Tweets Cover
van de maand van de maand
Er is een eerste geval van het
nieuwe coronavirus gedetecteerd
in België bij één van de mensen
die momenteel in de quarantai-
nefaciliteit in Neder-Over-Heem-
beek verblijft. Deze persoon is in
goede gezondheid. Ons labrato-
rium heeft vannacht ook de volle-
dige virussequentie bepaald.
Marc Van Ranst
@vanranstmarc
dinsdag 4 februari 2020
Dit is zo ongeveer de meest
palindromische dag in de ge-
schiedenis en toekomst van de
mensheid. Zowel in Europese,
Amerikaanse, als in mijn favoriete
ISO standaard (jjjj-mm-dd) kun
je het beide kanten oplezen. Dit De jonge activisten die al sinds juni 2019 op
straat komen voor een democratisch Hong-
komt bijna NOOIT meer voor. Al
kong strijden verder. Velen zijn bereid hun
jaren kijk ik uit naar deze dag. :D
leven te geven voor de vrijheid van hun land. 
Diederik Jekel
@DiederikJekel
zondag 2 februari 2020
Dit zijn de Vlaamse
factcheckers
TRIGGER
Op 7 februari 2020 ontstaat
heisa op Theo Franckens
Factchecking duikt op in steeds meer verschillende media. Het is een
Twitteraccount. Hij verwijt volwaardig journalistiek genre met zijn eigen regels en standaarden.
de VRT stagiairs in te zetten
om zijn uitspraken te fact- Het bestaat in vele maten en soorten. Zo controleren interne factchec-
checken en dat ze fouten
maken, wat door iemand kers artikels van het eigen medium en externe factcheckers beweringen
bestreden wordt. Hij vindt
dat de VRT een factcheck
uit andere media. Factchecking is in Vlaanderen een klein gegeven.
gebruikt om hem in dis- Er is hier ook een gebrek aan wetenschappelijk onderzoek rond dat
krediet te brengen, dat die
vol fouten staat en dat alle journalistiek genre. We lopen dan misschien achter op grote landen,
politieke stromingen even
vaak gefactcheckt moeten maar toch probeert Vlaanderen op zijn eigen manier te factchecken.
worden.
We halen de mosterd bij onze buurlanden en kneden dat naar Vlaamse
door Jana Baert noden en normen. Wie zijn die Vlaamse factcheckers?

How to factcheck? Institute, een non-profit journalistieke school en

Knack-factchecker Jan Jagers onderscheidt vijf
cruciale stappen om een claim te factchecken.
1. De bron van de claim contacteren en vragen
wat hij/zij kan aandragen als bewijs.
2. Aan de hand van online raadpleegbare
officiële en geloofwaardige bronnen zelf
gegevens verzamelen over de claim.
3. Experts contacteren om toelichting te geven
bij wat je niet verstaat of om je de weg te
tonen naar wetenschappelijke publicaties
over het thema.
4. De puzzel samenleggen.
5. In een beknopt, transparant en helder stuk
al die informatie uitschrijven.
Jan Jagers geeft ook enkele gouden regels mee
waaraan een factcheckartikel moet voldoen.
* Een claim moet uit de publieke ruimte komen
en relevant zijn voor een maatschappelijk
debat of voor het dagelijks leven.
* Een claim moet verifieerbaar zijn, wat
inhoudt dat die gevalideerd of weerlegd
wordt op basis van feiten.
* Een claim is breed verspreid en behandelt
uiteenlopende thema's, maar komt steeds
uit het heden of het verleden.
* Toekomstvoorspellingen zijn niet aan de
orde.
* Transparantie is key. De factchecker geeft
steeds aan welke bronnen hij gebruikt heeft.
Dat zijn online- of wetenschappelijke artikels,
onderzoeksrapporten of statistieken, maar
ook experten.
Het International Fact-Checking Network (IFCN)
is een wereldwijd forum voor factcheckers.
Het netwerk maakt deel uit van het Poynter
onderzoeksorganisatie uit Florida. Het doel van
het netwerk: factcheckers van over de hele wereld
verenigen.
Het IFCN heeft een gedragscode voor factcheckers
en hun projecten: 'the Code of Principles'. Die
bevat vier belangrijke voorwaarden: grondigheid,
transparantie, onpartijdigheid en systematiek.
17
Wie aan die voorwaarden voldoet, krijgt een
certificaat van het IFCN. Er wordt van dat lid dan
ook verwacht dat het zich bij elke feitencheck aan
bepaalde voorwaarden en criteria houdt.
In 2019 kreeg Knack met zijn factcheckrubriek
als eerste nieuwsmedium in België het IFCN-
certificaat. Jan Jagers, die de rubriek mee
uitbouwde, vertelt dat het certificaat een
belangrijk doel was. 'Het is een stapje verder in de
professionalisering van wat de redactie voordien
al deed. Door dat certificaat houd je bepaalde
zaken tegen het licht en verhoog je de kwaliteit
van je eigen producties, je eigen manier en je visie
op factchecking van binnenuit.'
Hoe krijg je zo'n IFCN-certificaat?
* Dien je aanvraag in via het onlineformulier
van Poynter. Opgelet, zowel je factchecks
als de organisatie moeten aan enkele
voorwaarden voldoen.
* Nadat het formulier is ingediend, moet je
wachten op een Nederlandstalige assessor
van het Poynter Institute. Die gaat via
steekproeven na of alles wat je schrijft, klopt.
* Is het proces afgerond? Dan is het een
kwestie van wachten op dé mail die vertelt
of je het certificaat behaald hebt.
* Niet onbelangrijk: het certificaat is maar
één jaar geldig, dus vergeet het proces niet
jaarlijks te herhalen.

Knack heeft vier vaste gespecialiseer-
de factcheckers. De rubriek maakt sinds
mei 2020 ook deel uit van het fact-
checkingprogramma van Facebook.
Enerzijds worden er factchecks gemaakt
over claims en posts die op Facebook
ronddwarrelen en veel aandacht krij-
gen. Anderzijds zijn er de wekelijkse
factchecks die in het magazine op de
website verschijnen. De redactie maakt
gemiddeld 20 factchecks per maand en
200 per jaar. Elke factchecker schrijft er
ongeveer evenveel, zowel individueel als
in duo. Er wordt zelfs over de landsgren-
zen heen samengewerkt in de strijd tegen
desinformatie. De factcheckers van Knack
doen hun werk volgens de voorwaar-
den van de Code of Principles van het
IFCN en werden daarvoor beloond met
het IFCN-certificaat.
Jan Een vaste waarde binnen
Jagers de rubriek. Bouwde die mee
uit tot wat die nu is. Momen-
teel zet Jagers vooral in op een
kwaliteitsvolle uitbreiding van
de rubriek. In 2019 zorgde hij
ook voor de uitbouw van Fact-
Rank. Met behulp van artificië-
le intelligentie filtert die gratis
tool automatisch beweringen
uit Nederlandstalige teksten
die een factcheck verdienen.
Brecht Focust op claims op Facebook
Castel en houdt van online onder-
zoek. Vaak gaat het over fo-
to's of video's die uit de juiste
context zijn gehaald en zo een
vorm van desinformatie zijn.
Castel probeert de lezer mee
te nemen in zijn onderzoek. Zo
wil hij tools aanreiken om zelf
kritisch te kijken naar berichten
op sociale media.
Karin Richt haar pijlen op alle claims
die op Facebook en Instagram
Eeckhout circuleren en een groot publiek
bereiken. Die foto's, filmpjes,
video-interviews of teksten zijn
actueel en divers. Eeckhout
checkt die claims liefst zo snel
mogelijk nadat ze beginnen
circuleren, zodat het thema
absoluut relevant is als fact-
check.
Stefanie Vertrekt altijd vanuit claims die
in de media verschijnen. In kran-
Van den ten en magazines, maar ook
Broeck op sociale media als Twitter en
Facebook. Vaak gaat het om
uitspraken van politici, maar
het kunnen ook algemenere
claims zijn. Elke claim kan in aan-
merking komen, want Van den
Broeck specialiseert zich niet in
een thema. Ze kijkt met een open
blik naar alle claims die op haar
afkomen.
In april 2019 werd het journalistiek plat-
form Factcheck.Vlaanderen in het leven
geroepen om desinformatie tegen te
gaan via artificiële intelligentie. Het plat-
form zegt alle uitspraken of content online
te factchecken en streeft ernaar diverse
thema's te behandelen. Ook die factchec-
kers volgen de richtlijnen van het IFCN en
onderschrijven de Code of Principles. De
redactie werkt altijd van thuis uit en alle
vergaderingen zijn online. Elke vaste re-
dacteur heeft naast factchecken ook nog
een andere beroepsactiviteit, wat de re-
dactie vrij uniek maakt.
Magali Hoofdredacteur bij Factcheck.
Bruneel Vlaanderen. Ze selecteert
claims en bepaalt welke fact-
checks online verschijnen.
Magali Bruneel neemt ook de
eindredactie op zich en zorgt
ervoor dat elk stuk nog eens
nagelezen wordt door experts
voor de eigenlijke publicatie.
Arnaud Richt zich op onderzoeksjour-
De Decker nalistiek, waarbij hij de na-
druk legt op ongelijkheden
en de Noord-Zuidverhouding.
In elk geval zijn de thema's
waarrond hij factcheckt heel
uiteenlopend.
Ferre Schreef al factchecks over de
meest uiteenlopende thema's
Wouters
en vindt onpartijdigheid en een
brede interesse de key om een
factchecker te zijn. De claims
die Ferre Wouters checkt, ko-
men van diverse kanalen,
want overal is er fake news te-
rug te vinden.
Ella Combineert haar werk bij
Huys Factcheck.Vlaanderen met
haar EU-studies aan de Uni-
versiteit Gent. Haar stukken
lopen erg uiteen qua thema-
tiek en ze werkt - zoals vele
factcheckers - volgens een
bepaald systeem om een
claim te beoordelen als (on)
waar.
Debbie Focuste tot nu toe vooral op
internationaal fake news dat
Gens ook bij ons circuleerde. Deb-
bie Gens werkte samen met
andere internationale fact-
checkingwebsites om die
claims te ontmaskeren en te
verklaren. Ze werkte dan ook
al vaak met factchecks uit
vreemde talen en vertaalde
die voor het Vlaamse publiek.
Anke Schrijft zelf diverse factchecks,
maar vertaalt ook Engelstali-
De Cock ge factchecks. Anke De Cock
vindt het daarbij belangrijk
om zo begrijpbaar mogelijk
te schrijven en verkiest 'men-
sentaal' boven jargon. Vanuit
Factcheck.Vlaanderen gaat
ze veel claims na over weten-
schap en COVID-19.
Check is een rubriek van VRT NWS
waarin beweringen, geruchten en nep-
nieuws worden gecheckt. De thema's
die in Check verschijnen, hangen af van
de actualiteit. Die geschreven fact-
checks kunnen ook mee evolueren in de
tijd. VRT-journalisten maken een selec-
tie van berichten die (online) circuleren
en geven daarbij context en uitleg.
Majd Focust voornamelijk op verifi-
Khalifeh catie van foto’s en video’s die
op sociale media circuleren
en die afkomstig zijn uit oor-
logsgebieden, van aanslagen,
natuurrampen of protesten.
Daarnaast geeft hij zelf fact-
checkopleidingen, zowel in
Europa als in de Arabische
wereld.
Tim
Verheyden Maakt verhalen over de me-
chanismen van desinformatie.
Verheyden werkte ook achter
de schermen mee aan de visie
achter de Check-rubriek van
de openbare omroep.
Fabienne Onderzoekt op een concep-
Meijer tuele manier desinforma-
tie binnen het nieuwskader.
Daarnaast ontwikkelt ze tools
om desinformatie beter te
bestrijden.
Vincent Het afgelopen jaar focuste
Merckx hij hoofdzakelijk op corona-
factchecks, maar ook andere
thema's kwamen aan bod.
Diverse beweringen zoekt
Vincent Merckx zowel via tra-
ditionele als sociale media,
maar hij gebruikt ook inzen-
dingen van het publiek uit de
mailbox van Check.
Rien Werkt als freelancer bij VRT
Emmery NWS en schrijft op regelma-
tige basis factchecks voor de
Check-rubriek van de publie-
ke omroep.
De Standaard belooft elk artikel te chec-
ken en zo nodig te dubbelchecken.
Maar er is ook een aparte rubriek die
factchecks over maatschappelijke
thema's toelicht. Aan het eind van elk
artikel wordt ook steeds een conclu-
sie geformuleerd die de lezer vertelt of
de claim al dan niet klopt. Die factchecks
verschijnen zowel op de website van
De Standaard als in de fysieke krant.
Dries Factchecker bij De Standaard,
De Smet waar hij alle maatschappelijk
relevante thema's bestudeert.
Zijn claims zijn hoofdzakelijk
publieke uitspraken, bijvoor-
beeld vanop Twitter, uit ande-
re media, uit een nieuwsbrief,
enzovoort. Dat maakt van hem
een externe factchecker. Hij
probeert zijn stukken zo feitelijk
mogelijk te maken om zo de
juiste conclusies te trekken.
Bart Vertrekt vanuit een uit-
Brinckman spraak die ergens in zijn
achterhoofd bleef hangen.
Vervolgens gaat Brinckman
op zoek naar de herkomst
en het waarheidsgehalte
om uit te maken of de uit-
spraak waar of onwaar is.
Nikolas Schrijft factchecks voor De
Vanhecke Standaard en focust daarin
op veiligheid: politie, jus-
titie, inlichtingendiensten,
criminaliteit, enzovoort. Een
snel polariserend thema,
waarover regelmatig forse
stellingen de wereld worden
ingestuurd. Een factcheck
is dan nuttig om iets tot de
juiste proporties te herlei-
den.
Wim Naast zijn job van Wet- Britt Van Marsenille,
Winckelmans straatredacteur schrijft Thomas Vanderveken,
Wim Winckelmans regel-
matig factchecks voor De Jan Van Looveren
Standaard. Die kunnen be-
Klaas Dessers, eindredacteur van Fact-
trekking hebben op de po-
checkers, benadrukt dat geen van
litieke wereld. Dan gaat het
de schermgezichten of redacteurs, jour-
om claims die de ronde
nalisten zijn die gespecialiseerd zijn in
doen in de Wetstraat. Maar
factchecking. Het tv-programma neemt
evengoed kan het gaan om
claims over andere publieke
dus een bescheiden opstelling in binnen
het genre en kan niet op dezelfde lijn gezet
onderwerpen.
worden als de andere factcheckrubrieken.
Filip Werkt als interne factchecker
bij De Standaard. Dat houdt
Verhoest
in dat hij de factcheckatti-
tudes bij de medewerkers
op de redactie probeert
aan te scherpen, zowel
bij journalisten als bij eind-
redacteurs, fotoredac-
teurs en grafici. Het doel is
de betrouwbaarheid van in-
formatie te verhogen.
In het tv-programma Factcheckers op
Eén checken Thomas Vanderveken, Britt
Van Marsenille en Jan Van Looveren of de
tsunami aan berichten, weetjes en feiten
die we dagelijks over ons heen krijgen
ook echt kloppen. Hun doel is duidelijk:
de waarheid achterhalen. Per aflevering
onderzoekt het trio telkens drie, meest-
al maatschappelijk relevante, feiten op
hun waarheidsgehalte. Factcheckers is
een infotainmentprogramma waarbij de
schermgezichten feiten checken op basis
van hun eigen ervaringen én op basis van
input van experten. Op het einde van elke
factcheck volgt een sluitend antwoord:
juist of fout. Foto credits: Brecht Castel door Anneleen van Kuyck.
Debbie Gens door Céline Mouton. Filip Verhoest door
De Standaard. Nikolas Vanhecke, Bart Brinckman,
Wim Winckelmans door Alexander Meeus.
Vincent Merckx, Fabienne Meijer, Majd Khalifeh,
Britt Van Marsenille, Jan Van Looveren, Thomas
Vanderveken door VRT
MAART Thomas Geuens
Binnenkort staan we er weer “Deze foto is gemaakt in De Roma
voor de communicatie rond het sluiten van de zalen. Het beeld
wil vooral een positieve boodschap overbrengen, namelijk:
‘Binnenkort staan we er weer.’”
 #MeToo
an na
e er a
nm
we
ou
vr

n
ee
tg
em
ne
ar y
S ve n M

B el gië g
a at
in
loc
kd
w o
n
Meest geklikt Tweets Cover
van de maand van de maand van de maand

Tweet: Nog even en @Rudi-

Vranckx kan gewoon lekker
thuis aan oorlogsverslagge-
ving doen in de Colruyt. ‘De si-
tuatie escaleert hier, Martine.
De troepen van Ludo zijn door
de verdedigingslinie van de re-
bellen van Rita gedrongen en
hebben hen een pak wc-papier
Op Flair afhandig gemaakt.’
‘Véronique Leysen (34) post
Koen steekt tandje bij
doodeerlijk post-partumfoto' @KoenVanderElst

Véronique Leysen (34) beviel een paar vrijdag 13 maart 2020

weken geleden van haar tweede kind-
je. Ze deelde nu op Instagram een
doodeerlijke foto over wat de bevalling Een mens zou heimwee krijgen
deed met haar lichaam. Op de foto naar nog eens een goeie, ouwe
poseert ze voor de spiegel met haar granaataanslag in Antwerpen.
baby in haar armen en haar post-par- #backtonormal
tumbuikje. Ze vertelt eerlijk hoe ze zich Een eerbetoon aan basketballegende Kobe
Michael Van Peel
voelt na de bevalling, en ze heeft het Bryant die samen met zijn dochter Gianna
@MichaelVanPeel
niet enkel over een roze wolk. om het leven kwam in een helikoptercrash.
dinsdag 31 maart 2020 De sportwereld is in rouw.
 Litteken
Column ‘De jeugd is niets meer gewend. In mijnen tijd
door Kaat Baeyens wast wel wat anders ze! Een paar flinke schop-
pen onder  hun gat  ja, dat hebben ze nodig!’  ten die iemand, een familie of een gebeurtenis
Dat soort Facebookreacties zijn niet meer
weg te denken bij de artikels over jongeren en
het coronavirus. Het Laatste Nieuws, VRT NWS,
Studio Brussel, VTM NIEUWS,… Je vindt de com-
ments terug bij elk gedeeld stuk op de Facebook-
pagina van gelijk welk medium. Ze lokken boven-
dien ook hevige tegenreacties uit van de jongere
generaties. Er ontstaat als het ware een strijd om
wie het nu net het hardst te verduren krijgt tijdens
deze pandemie.   de Dikke van Dale. Dat kunnen dus lagereschool-
Eerlijk? Ook ik sta vaak op het punt om in de te-
genaanval te gaan. Die neiging heb ik normaal
nooit. Meestal weet ik wel beter en laat ik zulke
zaken niet aan mijn hart komen. Maar die com-
ments triggeren me. Ergens logisch, want ik ben
nu eenmaal een jongere. Het voelt zelfs alsof alle
wapens op mij gericht zijn. ‘Wablieft?’ is het eer-
ste dat in mijn hoofd popt. Niets meer gewend?
Ik zit hier al maanden achter mijn bureautje te
werken voor school. Zonder te klagen, zonder
de maatregelen te overtreden. Die reacties doen
mijn bloed koken.
volgens hem: hoe concreter, hoe beter. Leeftijden,
etnische of culturele achtergronden zijn elemen-
meer plaatsen. Ook ik denk dat het benoemen van
de leeftijd in dit geval wel relevant is, aangezien
het aangeeft in welke laag van de maatschap-
pij er misschien wel meer kans op besmetting is.
Maar of de term ‘jongeren’ zo concreet is, daar heb
ik toch mijn twijfels bij.  
‘Jon·ge·re: (de, meestal mv.) iem. van jeugdige
leeftijd, syn. adolescent.’ Zo vind je de term terug in
kinderen, middelbare scholieren, studenten en
mensen met een job zijn. Van een diverse groep
gesproken. Journalisten zouden hier dus wel reke-
ning mee mogen houden in de berichtgeving over
jongeren. Maar de term volledig weglaten, lijkt me
geen goed idee. Misschien waait dat jongerenba-
shen wel weer over. Misschien is het een bijwerking
van de pandemie en zal het er ook weer mee weg-
gaan. Misschien moet ik ook gewoon eens leren
om een dikkere huid te kweken.  23
Maar misschien gaat die eelt nooit meer weg,
na corona. Misschien wordt het een litteken.

Want weet u, de artikels waarop mensen o zo lief-

devol reageren, gaan niet enkel over de jeugd die
de regels aan haar laars lapt. Het gebeurt ook bij
persoonlijke getuigenissen van jongeren die er
helemaal onderdoor zitten. Die stukken geven de
jongere generatie net een stem in deze pandemie.
Ze delen hun verhaal met de samenleving, in de
hoop er wat begrip voor in ruil te krijgen. Het resul-
taat blijkt net het tegengestelde te zijn. Natuurlijk
zijn er ook mensen die zich wél kunnen inleven in
de situatie van de jongeren, maar voor sommi-
gen is zelfs een greintje solidariteit opbrengen al
te veel gevraagd.

Kunnen de media iets doen om de spanningen

tussen de generaties te laten afnemen? 
Een van de  meer  begripvolle reacties zette
me hierover aan het denken. ‘Waarom is het no-
dig dat de jongeren steeds benoemd worden als
het over het overtreden van de maatregelen gaat?
Iedereen maakt fouten, ongeacht de leeftijd’,
luidde de comment. Zo bracht Google me bij een
artikel van VRT-nieuwsombudsman Tim Pauwels.
Daarin legt hij uit waarom het vermelden van
de leeftijd, religie of afkomst van mensen in
Foto: Pauline Verleyen
de media relevant kan zijn. De afspraak is duidelijk
 De oorlog tussen
Trump en de media
TRIGGER
De tweets van Trump
op 25 maart 2020: “The
Lamestream Media is the
dominant force in trying
to get me to keep our
Country closed as long
as possible in the hope
that it will be detrimental
to my election success.
The real people want to
get back to work ASAP.
We will be stronger than
ever before!”
door Maarten Bockstaele
24
boven: Peter Van Aelst, expert
politieke communicatie UA
(Foto: UAntwerpen)
onder: Tom Evens, expert media-
beleid UGent (Foto: UGent)
Donald Trump gebruikte in zijn eindeloze tweetstroom
termen als ‘lamestream media’ en ‘the enemy of the people’ om
de media te beschrijven die hem niet steunden. Enkel Fox
News slaagde erin binnen de gratie van de president te blijven.
Blijven de media in het post-Trump-tijdperk met een stempel
van fake news kampen?
Al sinds het eerste jaar van zijn presidentschap
verwierp Donald Trump de nieuwskanalen die
te kritisch voor hem waren. In 2017 zei hij tijdens
een persconferentie dat hij ‘in een lopende oor-
log verkeerde’ met de mainstream media. Het
vertrouwen in de media daalde de laatste jaren
tot historische dieptes. Zo bleek uit een peiling
van het analysebedrijf Gallup dat minder dan
40 procent van de Amerikaanse bevolking de
media betrouwbaar vindt. ‘Maar het is een mis-
vatting dat Trump dat wantrouwen uit het niets
heeft gecreëerd,’ zegt Peter Van Aelst, professor
politieke communicatie aan de Universiteit Ant-
werpen. ‘Het is belangrijk om te onthouden dat
het geloof in die traditionele media al langere
tijd heel laag was, zeker bij de Republikeinse kie-
zers.’
‘Het is mij opgevallen dat Trump daar zelf van
schrok. Er wordt vaak verondersteld dat Trump
dat allemaal veroorzaakt heeft. Ik geloof meer in
een wisselwerking: Amerikanen hebben al lang
het gevoel dat de media te links zijn, waardoor
ze op zoek gingen naar alternatieven. Trump zag
dat in, speelde hierop in en heeft de mogelijkhe-
den hiervan uitgediept. Hij heeft de kritiek tegen
die media extra hard gemaakt.’
Bart Vanhaelewyn, doctoraal onderzoeker jour-
nalistieke mediastudies, is het hiermee eens.
‘Zo’n vertrouwensdaling toont hoe de samen-
leving evolueert. Er zijn verschillende groepen,
vooral uit politieke hoek, die de journalisten
proberen onderuit te halen. Journalisten dienen
namelijk als kritische tussenschakel. Zij bepalen
wat de bevolking te weten komt en vormen dus
een filter tussen de politici en het publiek.’
‘Als politici erin slagen om de geloofwaardigheid
van journalisten te ondermijnen, zullen burgers
meer luisteren naar die politici, bijvoorbeeld via
sociale media. Zij hebben er dus alle belang
bij de kritische filter van de media te omzeilen,
maar op die manier zorgen politici ervoor dat
de waakhondfunctie van “the Fourth Estate” in
gevaar komt. Journalisten worden in een positie
gedwongen waarbij ze niet meer kritisch durven
te zijn.’
‘Je kan zeker niet alle media
labelen met een duidelijke
politieke voorkeur, maar Trump
heeft journalisten met zijn bitse
retoriek in een bepaald kamp
geduwd. Voor of tegen Trump’
- Peter Van Aelst, expert
politieke communicatie (UA)
Partijaanhangers
Daarnaast worstelen de Verenigde Staten ook
met de welbekende ‘media bias.’ In Amerika kijkt
de bevolking meer naar commerciële zenders
dan naar de publieke zender. Die zenders zijn
doorgaans politiek vooringenomen. Ze leunen
meer aan bij de Democratische of de Republi-
keinse partij. Fox News is een welbekende Repu-
blikeinse aanhanger, CNN wordt gezien als de
Democratische tegenhanger. ‘In de Amerikaan-
se samenleving proberen commerciële zenders
elkaar uit te sluiten door hun eigen mening op te
dringen. Dat komt vooral door de opkomst van
sociale media, maar ook door gevoelige topics
zoals migratie en klimaat die steeds zichtbaar-
 der worden,’ vertelt onderzoeker Van-
haelewyn.
‘Je merkt nu dat commerciële media
daarop inhaken, omdat dit een en-
gagement opwekt bij de kijkers. Als ze
een genuanceerd standpunt innemen,
zullen de kijkers eerder gelaten kijken
naar het nieuws. Als je als medium zelf
een extremer standpunt inneemt, dan
ga je de kijkers ook meer motiveren om
te blijven kijken. Zo creëer je een sterker
“communitygevoel.”
Voor de media is het dus heel verleide-
lijk om mee te gaan in die polarisatie.’
Antwerps professor Van Aelst geeft
echter aan dat je zeker niet alle media
kan labelen met een duidelijke politie-
ke voorkeur. ‘Trump heeft dat beeld met
zijn bitse retoriek wel versterkt, waar-
door journalisten in een bepaald kamp
werden geduwd. Voor of tegen Trump.
Een aantal media vinden dat niet zo
erg: Fox News heeft daar geen pro-
blemen mee, MSNBC zal daar ook niet
mee inzitten. Een krant zoals The New
26 York Times heeft echter niet de ambitie
om met een linkse reputatie te werken.
Maar doordat ze zich duidelijk tegen
Trump afzetten, krijgen ze dat etiket
automatisch opgeplakt. Het is dus iets
complexer dan: “Ze kiezen er zelf voor
aan welke kant ze staan.”’
‘Te los om op te staan’
Het gevoel van anti-establishment on-
der de Amerikanen en de media bias,
gaven Trump een stevige basis voor
zijn oorlog tegen de media. Hij plaats-
te nieuwskanalen zoals CNN, ABC News,
MSNBC en Sky News binnen dat esta-
blishment. Zij staan bekend als meer
liberale zenders en durfden tegen zijn
beleid in te gaan. Tom Evens, professor
mediabeleid aan de UGent, legt het uit.
‘Trump heeft dit meesterlijk uitgespeeld
door te beweren: ‘'Iedereen die iets an-
ders beweert dan wat ik zeg, die liegt.
“Zij” verbergen bepaalde geheimen
die jullie niet mogen weten, en omdat
ik de waarheid spreek, keren ze zich
tegen mij.’' Door die kanalen binnen
dat establishment te steken, gaan
de Trumpsupporters zich tegen die me-
dia keren. Zo heeft hij een heel zwart-
wit, gepolariseerd klimaat gecreëerd.’
‘Toen Trump voor het eerst beweerde dat
The New York Times leugens verspreidt,
lachten mensen daarmee. Maar als de
president van de Verenigde Staten tien
keer herhaalt dat die krant liegt, zal je
de elfde keer op zijn minst eens twijfe-
len. Je ziet dat ook bij complottheorie-
ën: de theorie dat er een chip in het
coronavaccin verstopt zit waarmee de
overheid je zal controleren en volgen, is
te los om op te staan. Maar als je dat in
de juiste context brengt, kunnen zaken
die manifest onwaar zijn toch blijven
hangen en zullen mensen dat geloven.
Het gaat over het opruien van de be-
volking in het voordeel van Trump.’
‘Toen Trump voor
het eerst beweerde dat
The New York Times
leugens verspreidt,
lachten mensen daarmee.
Maar als de president
van de Verenigde Staten
tien keer herhaalt dat
die krant liegt, zal je
de elfde keer op zijn
minst eens twijfelen’
- Tom Evens, expert
mediabeleid (UGent)
Door het toepassen van die techniek,
slaagde Trump erin zenders als CNN
een reputatie van fake news te geven
bij Republikeinse kiezers. Voor zijn presi-
dentschap was er al een zeker wantrou-
wen, maar door de retoriek van Trump
vielen de laatste restanten appreciatie
volledig weg. ‘Zij passen gewoon niet in
het kraam van Trump,’ geeft professor
Evens van de UGent aan. ‘Maar eigenlijk
zijn dat kwaliteitsmedia die niet moed-
willig valse feiten de wereld insturen.
Alleen, ze zitten met een Republikeins
imagoprobleem.’
Trump-bump
De vraagt rijst: raken zenders zoals
CNN die stempel van fake news alsnog
kwijt? ‘Voor de mensen die enkel gelo-
ven in het eigen gelijk, zal dat moeilijk
worden,’ meent Antwerps professor
Van Aelst. ‘Het is een beetje dubbel:
CNN is een commercieel bedrijf en
heeft nog nooit zoveel kijkers bereikt.
Als je dan vraagt of ze daarvan af willen,
dat weet ik niet. Zolang de ratings goed
zijn, zullen zij tevreden dezelfde koers
blijven varen.’
Ook Tom Evens vermoedt dat Republi-
keinse kiezers niet meer naar die zen-
ders zullen kijken. ‘Ik vrees echter dat
iedereen die dergelijke media van-
daag hebben opgegeven, nooit meer
overtuigd kunnen worden van het te-
gendeel. In zo’n politiek gepolariseerde
omgeving is het moeilijk voor Trump-
supporters om nog terug te keren naar
die zenders. Ik zou dus verder inzetten
op kwaliteitsjournalistiek. Inzetten op de
waarheid.’
‘Toch is het niet allemaal kommer en
kwel. Zo maakte de krant The New York
Times een “Trump bump” mee: zij zag
de verkoopcijfers stijgen door verschil-
lende schandalen van Trump bloot te
leggen. Zo was de krant de eerste die
de verkiezingsinmenging van Rusland
aantoonde. Zij heeft ook meerdere be-
sluiten van Trump stevig onder de loep
genomen. Dus ondanks het roepen
van Trump dat The New York Times niet
te vertrouwen was en fake news ver-
spreidde, merkte de krant betere ver-
koopcijfers. Het leek alsof iedereen die
tegen Trump was, een abonnement op
The New York Times aanschafte.’
Biden to the rescue
Trump greep in november 2020 naast
een herverkiezing. Joe Biden zal de
46e president van de Verenigde Staten
worden. Bart Vanhaelewyn gelooft dat
Biden zal proberen de band tussen de
pers en het Witte Huis te herstellen. ‘Bi-
den zal zijn bevoegdheden gebruiken
om het vertrouwen in de media en het
journalistieke landschap te herstellen.
Het zal er vooral van afhangen hoe
krachtig de stem van Trump tijdens
dat presidentschap van Biden nog zal
zijn. Een van Trumps plannen is om een
eigen mediakanaal of eigen zender op
te richten. Als dat een populaire zender
wordt, zal hij zijn volgers blijven over-
tuigen dat ‘de linkse media’ niet te ver-
trouwen zijn.’
Joe Biden zit anders in elkaar: hij zal
nooit stellen dat Fox News leugens
verspreidt, ook al weet hij dat ze al-
 tijd meer zullen aanleunen bij de Republikein- zal in twijfel getrokken worden door die groep.
se partij. Ik hoop dus dat hij erin zal slagen Want waarom zouden ze iemand vertrouwen die
om de Amerikanen te overtuigen dat Trumps gewonnen heeft op basis van leugens? Ik denk
stempel van fake news niet correct is,’ sluit dat Trump zal proberen om binnen vier jaar op-
de Gentse onderzoeker af. nieuw een gooi te doen naar het presidents-
schap. Biden zal het dus heel moeilijk krijgen om
Tom Evens denkt dat de vier jaar Biden te weinig van “The Divided States of America” opnieuw
zullen zijn om dat vertrouwen te herstellen. ‘Die “The United States of America te maken.”’
extreme beweging die Trump heeft aangewak-
kerd, zal blijven doorgaan met onrust stoken. Ze
geloven niet eens dat Biden de verkiezingen eer-
lijk gewonnen heeft. Alles wat Biden zal zeggen,
Bart Vanhaelewyn, doctoraal
onderzoeker journalistieke me-
diastudies UGent (Foto: UGent)

Zijn de media te links?

Niet alleen in het Amerika van Trump, maar ook in eigen land klinkt felle
kritiek op de pers. Jean-Pierre Rondas, redacteur bij Doorbraak.be en 27
oud-presentator bij VRT-radiozender Klara, liet in een Knack-interview
van 24 november 2020 weten dat hij de media te links vindt.

“Als de N-VA in een regering zit, steunt Raf Liekens, politiek interviewer HUMO positie, want woord en wederwoord zijn
de pers de oppositie. Als de N-VA in ‘Verschillende onderzoeken tonen belangrijk in de journalistiek. Zo nemen
de oppositie zit, steunt de pers de re- aan dat 70 tot 80 procent van de jour- we nooit een standpunt in. Als ik echt
gering” en “De N-VA is inderdaad de nalisten links zou zijn. Als je dat nader links zou zijn, zou ik wel andere dingen
grootste partij, maar in de pers worden bekijkt, gaat het over centrumlinks. Een vertellen. Wij zeggen hoe het zit en dat
daar campagnes tegen gevoerd.” Het journalist is getraind op woord en we- is het.’
zijn slechts enkele quotes van Rondas. derwoord, zo word je steeds minder
Scoop vroeg een reactie van ervaren radicaal en sta je bijgevolg in het cen- Rik Van Cauwelaert, voormalig hoofd-
politieke journalisten.  trum van het politieke spectrum. Je leert redacteur Knack
dat de waarheid niet zwart-wit is, maar ‘De opmerking dat de media te links zijn,
dat betekent niet dat je geen opinie wordt wel vaker gemaakt. Het is eigen-
Walter Pauli, Knack-redacteur hebt. De uitspraak van Rondas is heel lijk een gemakkelijke uitvlucht. Mochten
‘Rondas is de slechtst geplaatste per- kwalijk. Ze bewijst dat de tenen bij N-VA de media inderdaad zo links zijn, hoe
soon om die opmerking te maken.  en Vlaams Belang op dat gebied het komt het dan dat de sp.a nauwelijks nog
Ik vind het onnozel dat hij mensen die langste zijn.’ bestaat? Links is niet meteen de eer-
nog maar een klein Rondaske proberen ste formatie in het land. Sterker nog, in
te zijn, kwalijk neemt. Ik denk de media Johny Vansevenant, politiek journalist Vlaanderen is rechts en extreemrechts
gewoon sneller een kritisch type aan- VRT gegroeid. Dat is niet omdat we linkse
trekken, en die gedachte is lange tijd ‘De media brengen nieuws dat de men- media hebben. De pers zit trouwens al-
gelinkt aan links. Maar kijk eens waar sen interesseert. In het geval van een tijd in de oppositie. Wij zijn er niet om een
ex-journalisten terechtkomen? Je vindt openbare omroep breng je vooral de regeringsbeleid te steunen. Zolang een
ze over het hele spectrum terug, maar informatie die komt van de regering. Als partij niet in de regering zetelt, zal die het
vooral aan de centrumrechtse zijde. daarin geen linkse partijen zetelen, heb gevoel hebben dat zij de pers meeheeft.
De N-VA grossiert in ex-journalisten van ik zogezegd continu geïnformeerd over En als ze dan in de meerderheid zit, ziet
alle mogelijke niveaus. Dan moeten ze een rechts beleid. Of omgekeerd. Zeker, ze de andere kant van de medaille.’
niet zeggen dat de media te links zijn.’  wij houden onze focus ook op de op-
APRIL Bart Van Den Moeren
Eén met de natuur “Dit tafereel speelt zich af in Lichtaart, aan de Kleine
Nete. Een meisje zoekt verfrissing tijdens het warme voorjaar. Er valt een
zacht licht op haar bovenlichaam. De bewegingen van haar lichaam
stralen onbezorgdheid uit. Deze foto vat 2020 samen. Terug naar de
basis, terug naar de natuur. Even ontsnappen uit het hectische leven.”
 et d e c o ro n a
rm m cij f
s ch e ers
h et
op
ag

d
e
lk
te
ch
Gu
Van
S t e ve n

B l o e db
ad
in N
ov
a
Sc
ot
ia
(C
an
ad
a)

Meest geklikt Tweets Cover

van de maand van de maand van de maand

Mijn bericht gezien?

-WhatsApp?
Neen, Slack.
-Wacht, ik zat in iNews.
Ik stuur het via Teams wel.
-Neen, we vergaderen via
Zoom nu.
Shit, maar ik was nog een filmpje
uit Messenger aan het halen.
-Doe dat straks maar na onze
Google Hangout.
Doorbraak.be
Wacht, ik stuur een postduif.
Het is allemaal de schuld
van N-VA Xavier Taveirne
@ksavjee
Doorbraak.be vindt dat er in België
maandag 6 april 2020
enkele politici te vinden zijn die er
sinds het uitbreken van de coronacrisis
de kantjes aflopen. Ze zouden haast Tweet: Moeten we die dia over
allemaal te vinden zijn in de gelederen fase 2b echt kennen of moe-
van de N-VA. De auteur van het artikel ten we hem gewoon een keer
trekt stevig van leer tegen onder ande- herlezen? COVID-19 verspreidt zich razendsnel.
re Zuhal Demir en Ben Weyts. De onwetendheid is groot en de kennis
jietse pauwaert over het virus verandert dagelijks. De we-
@jietsepauwaert reld strijdt tegen een onbekende vijand.

vrijdag 24 april 2020

Wilfried-hoofdredacteur François Brabant neemt het cordon médiatique onder de loep

“Het cordon médiatique

blijf iets heiligs in Wallonië en
het principe van heiligheid
is dat je er geen vragen bij stelt”
TRIGGER Het Waalse magazine Wilfried kwam recent in het nieuws
De Standaard publiceert
op 28 april een interview omdat het als eerste nieuwsmedium in dertig jaar het Waalse
met François Brabant,
de hoofdredacteur van cordon médiatique doorbreekt. Over de taalgrens geldt de on-
Wilfried die het cordon
médiatique doorbrak door
geschreven regel dat een journalist geen interviews afneemt
een interview met Tom van politici die tot een extreme partij behoren. Door de goede
Van Grieken te publiceren.
verkiezingsresultaten van de Partij van de Arbeid werd dat cor-
door Frederik Laurens
don echter aan de linkerzijde verbroken. Aan de rechterzijde bleef
het in stand. Afgelopen jaar publiceerde Wilfried een interview
met Vlaams Belangvoorzitter Tom Van Grieken. Scoop sprak met
de auteur ervan, François Brabant.
31
In de afgelopen edities van Wilfried Een unicum in de Belgische politiek. Sindsdien
kwamen veel artikels en interviews is de N-VA de grootste fractie in de Kamer en
over het Vlaams-nationalisme aan bod. komt het Vlaams Belang op de tweede plaats.'
Waarom?
'In de Belgische politiek is de Vlaams-natio- 'Voor mij persoonlijk zijn er twee partijpolitie-
nalistische stroming momenteel dominant. De ke stromingen die interessant zijn in België. De
grootste partij in de Kamer is de Nieuw-Vlaam- Luikse PS en het Vlaams-nationalisme zijn alle-
se Alliantie (N-VA) en in de peilingen het bei werelden met hun eigen stromingen, con-
Vlaams Belang. Je kan er dus niet omheen flicten en idealen. Een dergelijk grote socialisti-
dat het Vlaams-nationalisme een politiek fe- sche partij zoals de PS bestaat nergens nog in
nomeen is in België. Als journalist is het mijn Europa. In Duitsland, Frankrijk, Italië en Neder-
beroep dat te verklaren en ik denk dat het ook land zijn de traditionele linkse partijen sterk af-
François Brabant
nuttig is voor onze lezers om die ontwikkeling te genomen. Ook het Vlaams-nationalisme is een
(Foto: Wouter Van Vooren)
begrijpen. Ik merk dat er in Wallonië nog veel soort Belgische uitzondering, er bestaat geen
misverstanden over het Vlaams-nationalisme equivalent.'
bestaan. De mensen daar kennen de geschie-
denis of de redenen achter zijn electoraal suc- Waarom koos u ervoor om in april 2020
ces niet goed.' - ondanks het cordon médiatique - net
Vlaams Belangvoorzitter Tom Van Grieken
'Wat er sinds 2010 met het Vlaams-nationalis- te interviewen?
me gebeurd is, kan je bijna met een revolutie 'Hij is de voorzitter van de Vlaamse partij die
vergelijken. Het was de eerste keer in de ge- piekt in de peilingen, terwijl hij bijna volledig
schiedenis dat een niet-traditionele partij de onbekend is in de andere helft van het land. Bij
grootste werd in de Kamer. Vanaf de onafhan- Wilfried werken we in elke editie rond een be-
kelijkheid van België tot 2010 waren de grootste paald thema. Deze keer ging het over geweld
fracties daar steeds de liberalen, de socialis- in de Belgische politiek en geschiedenis. We
ten of de christendemocraten. Daarnaast had denken vaak dat België een land is zonder po-
je ook de groenen en de Volksunie, maar zij litiek geweld, met een “esprit bon enfant”. Dat
speelden telkens een tweederangsrol. In 2010 is niet volledig waar. Denk maar aan de moord
was de N-VA plots groter dan de PS of de CD&V. op André Cools.'
 'In die editie stak ook een dossier over
de Waalse collaboratie tijdens de Twee-
de Wereldoorlog. Daarom dacht ik dat
het binnen die context interessant kon
zijn, nu extreemrechts zo groot is in Eu-
ropa, om de man te ontmoeten die dat
succes in Vlaanderen symboliseert. De
pagina’s erna kwamen ook mensen aan
het woord die een tegengeluid lieten
horen. We boden het Vlaams Belang
niet zomaar een gratis podium. Ik denk
wel dat Tom van Grieken zelf tevreden
was met het interview, dat moet ik niet
ontkennen. Voor hem is het natuur-
lijk een cadeau om ruimte te krijgen in
de Franstalige pers waarin het Vlaams
Belang nooit aan bod komt.'
‘Het was de eerste keer
in de geschiedenis dat
een niet-traditionele partij
de grootste werd in
de Kamer’
'Het is belangrijk om te benadrukken
dat ik het interview niet afgenomen heb
32 om reclame te maken voor Wilfried.
Mensen beweren wel “bad press is still
press”, maar het kon ook contraproduc-
tief zijn voor ons. Veel van de reacties
die ik op het interview kreeg, kwamen
van lezers die zeiden dat ze veel hadden
bijgeleerd en dat ze nu beter begrepen
waarvoor het Vlaams Belang staat. Ook
dat is de rol van de journalistiek. Ik moet
bekennen dat ik veel minder kritiek op
het interview heb gekregen dan vooraf
gevreesd. De meeste kritiek kwam van
de linkse vakbonden, niet van Ecolo of
PS. Die partijen begrijpen de politieke
realiteit. Bij mijn collega’s waren de re-
acties wat verdeeld. Van verschillenden
onder hen kreeg ik merkbare steun, an-
deren keken de kat uit de boom.'
Enkele weken na uw interview in
Wilfried zond de RTBF een reporta-
ge over het Vlaams Belang uit. Was
zoiets daarvoor al gebeurd?
'Om daarop te antwoorden moet je eerst
de voorgeschiedenis wat kennen. Veel
mensen denken dat het cordon sanitai-
re ontstaan is na Zwarte Zondag in 1991,
maar dat is niet waar. In 1989 onderte-
kenden alle democratische partijen het
akkoord tegen het Vlaams Blok. Op dat
moment gaven zowel Nederlandstalige
Cover desbetreffende editie Wilfried, Tom Van Grieken
rechts met geheven vuist.
als Franstalige media het woord aan
extreemrechts. Oudere collega’s van Le
Soir en RTBF vertelden me dat het tot 1991
aanvaardbaar was om in de Franstalige
media Gerolf Annemans of Filip Dewinter
te interviewen. Toen werden ze natuur-
lijk nog niet vaak uitgenodigd omdat
het Vlaams Blok tot 1991 een kleine partij
was, maar het kon wel.'
'Wanneer Zwarte Zondag op 24 novem-
ber 1991 aanbreekt en het Vlaams be-
lang van twee naar twaalf zetels gaat in
de Kamer komt dat als een schok voor
veel Franstalige journalisten. Vooral bij
progressieve journalisten die vonden
dat ze meer in het werk moesten stellen
dan louter het cordon sanitaire. Op dat
moment voerden zowel de redacties van
de Vlaamse als de Waalse media een
hevig debat over de te volgen strategie
tegenover het Vlaams Blok. De Vlaamse
media hebben rond 1993 besloten wel
interviews met hen toe te laten, terwijl
de Walen kozen voor het cordon médi-
atique tegen de extreme partijen. Wat
we deden met het interview in Wilfried
was ongezien in een Franstalige krant of
Franstalig magazine.'
Stel dat Filip Dewinter nog steeds
voorzitter was van het Vlaams
Belang, zou u hem dan ook geïnter-
viewd hebben?
'Ik vind het moeilijk om daarop te ant-
woorden. Ik ben er eerlijk gezegd niet
zeker van. Ik moet toegeven dat op dat
vlak de strategie van Tom Van Grieken
wel werkt. Je merkt wel een bepaalde
evolutie bij rechts. Vroeger waren Guy
Verhofstadt (Open VLD), Yves Leterme
(CD&V) of Hugo Schiltz (VU) de rechtse
politici en was Filip Dewinter extreem-
rechts. Toen was de kloof heel duidelijk
tussen beide rechtse stromingen. Nu is
Theo Francken rechts en Tom Van Grie-
ken of Dries Van Langenhove extreem-
rechts. Hoewel er vandaag nog steeds
een duidelijk verschil is tussen N-VA en
Vlaams Belang, wordt de grens toch va-
ger. Het wordt dus ook moeilijker om het
cordon médiatique te verdedigen.'
‘Voor Van Grieken is dat
natuurlijk een cadeau
om ruimte te krijgen in
de Franstalige pers waar
het Vlaams Belang nooit
aan bod komt’
Wat zijn volgens u de voor- en na-
delen van het cordon médiatique?
'Het voordeel is dat we in Wallonië zo
goed als geen extreemrechtse partijen
hebben. Of dat de oorzaak of het gevolg
is van het cordon médiatique weet ik
niet. Als we het cordon médiatique heb-
ben omdat er hier bijna geen extreem-
rechtse partijen zijn, is het natuurlijk wel
makkelijk om te zeggen dat je geen in-
terviews met hen doet.'
'De vergelijking tussen extreemrechts
en PVDA is interessant volgens mij. Ik wil
absoluut niet beweren dat het gelijk-
aardige partijen zijn, maar voor de ver-
kiezingen van 2014 kwam de PVDA ook
niet op de RTBF. Tot dan gold het cordon
médiatique ook voor hen en nodigde de
RTBF iemand als Raoul Hedebouw nooit
uit. Na de verkiezingsresultaten van
PVDA in 2014 werd het voor de met be-
lastinggeld gefinancierde RTBF moeilijk
om 10 tot 15 procent van hun kijkers uit te
sluiten. Zodra extreemlinks groter werd,
werden dergelijke partijen niet langer
uitgesloten door de Waalse media, dat
merk je. Het zou dus kunnen dat het mo-
ment dat extreemrechts groter wordt
in Wallonië, ook zij meer in de media te
vinden zullen zijn.'
'Een beter voorbeeld is de minder ha-
telijke sfeer in het publieke debat. Ik kijk
graag naar programma’s zoals De Af-
spraak omdat je er debatten van een
hoog niveau te zien krijgt. Zulke kwali-
tatieve programma’s zijn er niet in Wal-
lonië. Tegelijkertijd is er een bepaalde
negatieve sfeer in het publieke debat
geslopen. Dat komt volgens mij omdat
het Vlaams Belang zo vaak aanwezig
is in de kwaliteitsmedia. Het geeft veel
mensen het gevoel dat ze zonder pro-
blemen extreme boodschappen kun-
nen verkondigen. Zelf zal Van Grieken
nooit de rode lijn overschrijden, maar hij
geeft wel het signaal dat het oké is om
haatboodschappen naar minderheden
te sturen.'
Het grootste nadeel van het cordon
médiatique is dat het ervoor zorgt dat
Walen niet mee zijn met de Vlaamse en
de Belgische politiek. Het is een beetje
zoals je kop in het zand steken. Een van
mijn collega’s zei me onlangs dat we
grote idealen en principes zoals demo-
cratie gebruiken om het cordon médi-
atique te verdedigen, maar eigenlijk is
het om onze luiheid te rechtvaardigen.
Als Franstalige journalist is het natuur-
lijk makkelijker om geen Nederlands
te spreken, want dan moet je niet naar
de persconferenties van het Vlaams
Belang (lacht).'
Waren de gesprekken tussen N-VA
en het Vlaams Belang tijdens de
Vlaamse regeringsonderhandelin-
gen van 2019 iets waar de mensen
in Wallonië zich zorgen om maak-
ten?
'Het is moeilijk om te zeggen wat dé Wa-
len denken over die gesprekken, want er
zijn even veel meningen als mensen.
Enerzijds blijven er Walen die denken dat
Bart De Wever, de voorzitter van N-VA,
de nieuwe Adolf Hitler is. Anderzijds zijn
er ook mensen die denken dat we ie-
mand als Bart De Wever nodig hebben
in Wallonië. Het blijft voor mij wel een
mysterie wat de bedoeling van Bart De
Wever was met die formatiegesprek-
ken. Ik denk dat vooral Jan Jambon en
Theo Francken voorstander waren van
een regeringsakkoord met Vlaams Be-
lang. Het probleem voor hen was dat ze
geen meerderheid konden vormen met
enkel N-VA en Vlaams Belang. Als dat
wel zo was geweest, zag het politieke
landschap er nu misschien anders uit.
Het Vlaams Belang staat voor veel Wa-
len nog steeds symbool voor extreem-
rechts, geweld en racisme. Het feit dat
Bart De Wever het aanvaardbaar vond
om met hen te spreken was voor hen
choquerend.'
Denkt u dat Waalse partijen meer
moeten openstaan om samen met
Vlaams-nationalistische partijen als
N-VA te besturen?
'Afgelopen zomer was dat een groot
debat waarbij de PS zeer verdeeld was.
Huidig vicepremier Pierre-Yves Der-
magne, staatsecretaris Thomas Der-
mine en PS-voorzitter Paul Magnette
waren duidelijk voorstander om samen
met N-VA te regeren. Het is geen toeval
dat de twee mensen die het dichtst bij
Magnette staan de mooiste posten kre-
gen binnen de federale regering. Zelfs
Elio Di Rupo was voorstander volgens
mij, maar de Brusselse PS was tegen.
Met reden ook, denk ik. In een grote,
kosmopolitische stad als Brussel zorgen
de vragen over identiteit, xenofobie en
racisme natuurlijk voor meer emoties.
Voor de Brusselse PS-voorzitter Ahmed
Laaouej was het veel moeilijker om een
regering met Theo Francken aan zijn
achterban te verkopen dan voor Der-
magne die burgemeester is van Roche-
fort. '
‘Het grootste nadeel van
het cordon médiatique
is dat het ervoor zorgt
dat Walen niet mee zijn
met de Vlaamse en
Belgische politiek’
Kwamen die formatiegesprekken
er door een ideologische evolutie
bij het Vlaams Belang waardoor ze
nu aanvaardbaarder zouden zijn?
'Dat verklaart het voor een deel denk ik.
Tegelijkertijd moet je ook zien dat het
Vlaams Belang de spelregels van de
democratie naleeft. Zo roept de partij
niet publiek op tot geweld, respecteert
ze het parlement, heeft ze geen militie
en wil ze via de verkiezingen macht ver-
werven. Binnen het Vlaams-nationa-
lisme bestaan er wel groepen die niet
duidelijk de regels van de democratie
volgen, maar het is de vraag of zij onder
de vleugels van het Vlaams Belang val-
len, of dat ze autonoom zijn.'
'Als je nu het programma van het
Vlaams Belang leest, dan staat er bijna
niks in dat openlijk tegen de democratie
ingaat. Dat is toch een evolutie ten op-
zichte van het Vlaams Blok uit de jaren
’80. '
Gaan andere Franstalige ma-
gazines sneller interviews met
extreemrechtse partijen publiceren
nu Wilfried het pad heeft geëffend?
'Ik heb die vraag ook gekregen van
Brussels minister voor Gezondheidspro-
motie, Gezin, Begroting en Openbaar
Ambt Barbara Trachte (Ecolo). Ze vond
het een interessant interview, maar
vreest dat de sluizen nu open staan
voor kranten als Sudpresse en La Der-
nière Heure om er meer over te berich-
ten. Wanneer je echter de Franstalige
magazines of kranten zoals Le Vif of
Le Soir doorneemt, komen daar zelfs
geen quotes van extreemrechtse politici
in voor. De Franstalige journalisten heb-
ben het telefoonnummer niet eens van
Vlaams Belangpolitici als Gerolf Anne-
mans of Van Grieken of zelfs de woord-
voerder van het Vlaams Belang. Vier
weken nadat ons interview versche-
33
nen was in Wilfried, heeft de RTBF wel
een reportage over het Vlaams Belang
uitgezonden waarin ze ook het woord
aan Van Grieken gaf. Ik denk dat de RTBF
blij was dat ons interview al versche-
nen was, zo waren de reacties voor hen
minder scherp.'
'Het cordon médiatique blijft iets heiligs
in Wallonië en het principe van de hei-
ligheid is dat je er geen vragen bij stelt.'
Bent u zelf nog steeds tevreden
over uw beslissing om Van Grieken
te interviewen?
'Absoluut, maar het mag geen gewoon-
te worden. We zullen nu zeker niet in elke
editie van Wilfried een interview met ie-
mand van het Vlaams Belang publice-
ren. Misschien dat het over een jaar of
twee nog eens opnieuw gebeurt.'
'Journalisten horen stil te staan bij de
impact van wat ze schrijven, maar ze
mogen er zich ook niet de kop over bre-
ken. De rol van de journalist is de waar-
heid achterhalen, wat daarvan ook de
gevolgen zijn.'
 Jozefien Daelemans en ex-charlies

De diaspora van
Charlie
TRIGGER
Jozefien Daelemans,
Toen Jozefien Daelemans de stekker uit Charlie Magazine moest
ex-hoofdredacteur trekken, schreef de redactie in een afscheidstekst: ‘Onze redacteurs
van het ter ziele
gegane Charlie zullen hun talenten op andere plekken blijven ontplooien en hun
Magazine, startte
met een twee- stemmen laten horen.’ Charlie bracht vijf jaar openhartige fuck-fa-
wekelijkse column
bij De Standaard keverhalen die de meeste media toen niet zouden durven te publi-
op 30 april.
ceren. Weg met taboes, perfecte lichamen, betuttelende opmerkin-
door Gabrielle Delreux
gen en alledaags seksisme. Meer krijg je te lezen op de website van
Charlie. Waar zijn de Charlies terechtgekomen en kunnen ze er hun
stem laten horen?

Doordat het in Vlaanderen erg moeilijk is om een
onafhankelijk medium rendabel te maken, structu-
rele samenwerkingen met grotere mediahuizen niet
lukten en ten slotte ook het Vlaams Journalistiek
Fonds afgeschaft werd, besloot de redactie eind
34 2019 met veel pijn in het hart te stoppen.
Al jaren vond Jozefien Daelemans dat er qua con-
tent een leemte was in de klassieke vrouwenbla-
den. Er werd alleen maar geschreven over mode,
koken, de inrichting van je huis en andere lifestyle-
onderwerpen. Verder vond ze dat het tijd was voor
een onlinevrouwenblad, als aanvulling op de tradi-
tionele printmagazines.
‘Het initiatief komt oorspronkelijk van mij, maar ik
heb vrij snel gezelschap gekregen van redacteurs,
fotografes en journalisten die wilden meewerken. En
algauw zijn mensen naar ons beginnen toestromen.
Ze wilden hun verhalen vertellen, bepaalde thema’s
aankaarten.’
Impact
Charlie Magazine verdween in december 2019, toch
blijft Daelemans elke week berichten krijgen van
mensen die Charlie missen. ‘Onze lezers waren blij
dat ze een magazine hadden gevonden met verha-
len waarin ze zich herkenden, waar ze zich veilig en
begrepen voelden’, zegt ze fier.
Charlies impact bleef ook niet onopgemerkt in het
medialandschap. ‘We hebben naar een aantal
blinde hoeken gewezen, dan heb ik het vooral over
de manier waarop er aan berichtgeving wordt ge-
daan. Er werd vooral lifestylenieuws voor de vrou-
wen gecreëerd en hard nieuws vanuit een mannelijk
Jozefien Daelemans perspectief. Ook op gebied van diversiteit schoten
(Foto: Sarah Van Looy) de media te kort. De meeste redacties hadden een
witte blik, terwijl dat vandaag geen weerspiegeling
meer is van de maatschappij.’
‘De auteurs konden op onze redactie hun pure zelf
zijn. Vaak staan ze waar ze nu werken alleen met
hun idee, of met hun blik op de actualiteit. Het is een
andere ervaring dan op een redactie zitten waar di-
versiteit vanzelfsprekend is en omarmd wordt’, zegt
de oud-hoofdredactrice. Het is voor iedereen een
grote aanpassing, toch blijven alle ex-Charlies hun
best doen om het klassieke medialandschap te
verrijken, voor zover het kan.
‘We hebben naar een aantal
blinde hoeken gewezen,
dan heb ik het vooral over
de manier waarop er aan
berichtgeving wordt gedaan’
- Jozefien Daelemans,
ex-hoofdredacteur Charlie
Wat nu?
‘Ik ben nu columnist bij De Standaard, dus ik schrijf
om de twee weken een column. Ik focuste mij bij
Charlie Magazine vooral op genderproblematieken.
Het was in het begin wat zoeken om mijn plaats bij
De Standaard te vinden. Bij Charlie kende ik mijn
publiek en lag mijn stem of pen dichter bij mijn per-
soonlijkheid. Nu moest ik eerst wat zoeken naar wie
mijn doelpubliek is, de leeftijd ligt bijvoorbeeld een
stuk hoger dan bij Charlie. Het is een divers publiek,
dus qua thema’s ga ik nu breder en mijn schrijfstijl
is ook iets neutraler geworden. Ik ben mij ervan be-
wust dat ik alle leeftijden moet en wil aanspreken’,
legt Daelemans uit.
'In het begin was het een hele aanpassing,
maar het is een uitdaging', zegt ze. Er zijn
de voorbije jaren heel wat nieuwe initi-
atieven uit de grond gestampt, zoals de
podcasts als Scheef Bekeken en Wat zij
wil, Instagrampagina’s als No Babes, en
videoproducties als Spot On en ¿Het Nieu-
we Normaal!. Veel onderwerpen die bij
Charlie aan bod kwamen, vinden we terug
in de vorm van Instagramposts, podcasts
en video’s. ‘Het gedachtegoed is zeker niet
weg, het was ook niet exclusief van ons.
Ook andere magazines bespreken nu heel
wat ideeën die wij naar voren brachten.’
Daelemans blijft er bescheiden bij: ze vindt
dat het niet alleen haar verdienste is, maar
denkt wel dat Charlie Magazine een drijf-
veer is geweest om die thema’s bespreek-
baar te maken.
‘99% van de redacties be-
staat uit witte mensen die
nog steeds beslissingen
nemen over de hoofden
van gekleurde mensen.
Structureel is er
nog heel veel werk.
Er is al aandacht voor
de problematiek, maar
die is verre van opgelost’
- Jozefien Daelemans,
ex-hoofdredacteur Charlie
Oplossing
Volgens Daelemans is er een vrij simpele
oplossing voor het gebrek aan diversiteit:
meer mensen van kleur aanwerven op de
redactie. ‘Het overgrote merendeel van
de redacties bestaat uit witte mensen die
nog steeds beslissingen nemen over de
hoofden van mensen van kleur. Structureel
is er nog heel veel werk aan de winkel. Er is
al aandacht voor de problematiek, maar
die is verre van opgelost.’
Natuurlijk merkt Daelemans een verschil
met vroeger. 'Veel magazines werken nu
met een meer inclusieve beeldvorming en
proberen bepaalde thema’s zoals racisme
en seksisme aan te kaarten. Toch is dat
voor verbetering vatbaar', vindt ze.
‘Daarnaast is het ook belangrijk om
een soort talentenpoel te hebben voor
jongeren, waar ze opgeleid kunnen
worden en hun talent kunnen uiten.’ Er is
volgens Daelemans een motor voor ver-
nieuwing nodig in het medialandschap.
‘Mocht Charlie zijn blijven bestaan, dan
was die vernieuwing of die diversiteit op
de redactie er misschien sneller gekomen.’
Ex-Charlies aan het woord
De ex-Charlies leggen uit of het hen ge-
lukt is om hetzelfde gedachtegoed mee te
nemen naar hun nieuwe werkplek. Wie kan
het beter omschrijven dan zij zelf?
Anouk Torbeyns werkt nu
als binnenlandjournaliste
bij De Standaard. Binnen
Charlie Magazineteam was
ze redactiechef.
‘Het verschil met Charlie
is dat De Standaard een mainstream-
medium is. Het bespreekt vooral actuele
thema’s. Wanneer ze buiten de actualiteit
vallen, staan die thema’s minder op de
agenda. Bij Charlie kwamen die thema’s
altijd aan bod. Niet iedereen zit hier op
dezelfde golflengte, niet iedereen is even
snel mee. Dan sta ik daar iets meer alleen
in. Het grootste verschil is dat ik bij Charlie
exclusief over zulke onderwerpen schreef,
bij De Standaard is dat niet mogelijk. Er is
daar ook minder tijd voor.’
Camille Deckers werkt bij
VRT NWS op de jongeren-
redactie, voor tienerkanaal
nws.nws.nws op Instagram.
Ze is begonnen als stagiaire
bij Charlie.
‘nws.nws.nws is nieuws op
maat van jongeren. Mijn doelpubliek is na-
tuurlijk volledig anders nu. Het is vaak niet
makkelijker om die thema’s te brengen
voor een jong publiek, want je moet het-
zelfde nieuws in een heel simpele en hel-
dere taal brengen. In ons Vlaamse media-
landschap kan je als vrouw je eigen punt
bijna nergens maken. Zoiets vrijblijvends
als Charlie, waar je jouw ding mag doen,
dat is er niet meer, en dat mis ik enorm als
journaliste.’
Selma Franssen werkt
vooral als zelfstandige. Ze
schrijft boeken en geeft
daar lezingen over. Daar-
naast werkt ze ook als mo-
derator en presentator. In
het Charlieteam was ze re-
dactiechef en redacteur.
‘Als freelancer voel ik me niet altijd comfor-
tabel om bij bestaande media in Vlaan-
deren de onderwerpen te pitchen waar
ik voor Charlie over schreef. Bij Charlie
Magazine wist ik dat mijn invalshoeken
begrepen en serieus genomen werden
en had ik controle over het proces, ik wist
onder welke titel en intro mijn stukken ver-
schenen. Redacties in Vlaanderen zijn nog
altijd enorm homogeen en stukken worden
vanuit dat beperkte frame gebracht. Ik trek
liever mijn eigen plan als freelancer. Nadat
mijn eerste boek gepubliceerd werd, ben
ik me meer gaan richten op het schrijven
van boeken en publiceren in media in het
buitenland.’
Sophie Lodewijks werkt als
freelancejournaliste voor
verschillende media zo-
als De Standaard, De Mor-
gen en Knack Weekend. Bij
Charlie was ze eerst stagi-
aire, nadien redactrice.
'Ik pitch mijn eigen ideeën en bepaal dus
zelf waarover ik schrijf en op welke ma-
nier. Mijn stijl is nog altijd dezelfde als bij
Charlie, ik blijf dicht bij mezelf. Dat is fijn.
Qua onderwerpkeuze is het wel een beet-
je anders. Bij Charlie had ik onder meer
mijn BuitenGewoon-rubriek waarvoor ik
mensen interviewde over hun realiteit die
vaak afweek van de “opgelegde norm”:
van dragqueens over transgenders tot
politici met uitgesproken fetisjen. Ik vond
het belangrijk om hun verhalen eerlijk en
onbevooroordeeld, in zoverre dat kan toch,
te vertellen omdat ik geloofde dat hun
blikverruimende, vaak vernieuwende vi-
sies enorm waardevol waren. En dat denk
ik nog steeds. Alleen met een open blik
creëer je ruimte voor erkenning en begrip.’
Ann-Marie Cordia werkt
als freelancejournaliste en
eindredacteur bij De Mor-
35
gen, Goed Gevoel en is
hoofdredacteur bij Markant
Magazine, een blad rond le-
vensverhalen van vrouwen,
mode en cultuur. Binnen Charlie Magazine
was ze een van de redactrices en eindre-
dacteur.
‘Bij Charlie konden we snel beslissen om
over een bepaald onderwerp te schrijven.
Ik merk dat ik als journalist sommige on-
derwerpen in andere media nog altijd veel
moeilijker ‘verkocht’ krijg. Dat vind ik jam-
mer, want ik vertrek het liefst vanuit mijn
eigen ideeën.’
Charlotte Wollaert werkt als
freelance-eindredacteur bij
Gazet Van Antwerpen.
Bij Charlie was ze een van
de redactrices.
‘Ik merk dat ik over bepaal-
de onderwerpen meer weet
dan andere eindredacteurs. Over inclusief
taalgebruik probeer ik te benadrukken dat
we dat beter kunnen. Ik geloofde super-
hard in Charlie als medium en in de men-
sen die het maakten. Het is spijtig dat het
niet meer bestaat.’
Anouk Torbeyns, Camille Deckers (Foto: Yassine Atari), Selma Franssen
(Foto: Sarah Van Looy), Sophie Lodewijks (Foto: Sophie Lodewijks),
Ann- Marie Cordia (Foto: Chen Vandeput), Charlotte Wollaert
(Foto: Sara Stragier)
MEI Sander de Wilde
Kruiden goed voor de immuniteit ‘De serres, een project dat kunste-
naar Alain Verschueren al 15 jaar eerder deed, paste hij nu aan de hui-
dige sanitaire crisis aan. Hij vulde de serres daarom met aromatische
kruiden als tijm, salie en rozemarijn, die volgens hem niet alleen lekker
geuren, maar ook de immuniteit versterken. Zo had ik een leuke middag
waarbij ik voor het eerst sinds de lockdown mijn vrienden weer eens
zag, een opdracht (onbetaald) kon uitvoeren en misschien zelfs een
beeld kon verkopen.’
 yd
Fl o
rg e
(+) Geo

75 jaar
de ein
WO
II i
n
m
ne

i
ur
do
or
co
ro n
a

Meest geklikt Tweets Cover

van de maand van de maand van de maand

Er komt een dag waarop men

HLN.be
OVERZICHT. Sportwedstrijden
verboden tot 31 juli, winkelen
met mondmasker aangera-
den en meer sociaal contact:
dit zijn de beslissingen van
de Veiligheidsraad
De Nationale Veiligheidsraad heeft op
6 mei 2020 opnieuw samengezeten
om de coronamaatregelen te evalue-
ren. Vanaf 10 mei, op Moederdag, kwa-
men er sociale versoepelingen. Win-
kelen werd opnieuw toegelaten, maar
mondmaskers waren niet verplicht,
met uitzondering van het openbaar
vervoer. De horeca bleef wel gesloten.
in de tv-studio aan de expert
vraagt of je bij het wassen van
de handen beter eerst met de
linker- dan wel met de rechter-
hand begint. En dat die daar in
alle ernst zal op antwoorden.
Carl Devos
@devoscarl
zondag 10 mei 2020
Tweet: Mag ik voorstellen
de geleende term ‘social dis-
tance’ voortaan te vervangen
door de mooie eigentaalse term
‘gezonde afstand’?. U mag dit
voorstel steunen met een RT.
#gezondeafstand
Guillaume V.d.Stigh. ‘Koop jij een magazine speciaal voor de co-
@GuillaumeVdS ver?’ Vogue Portugal brengt een editie uit
‘zonder’ cover omdat het blad ervan overtuigd
zondag 3 mei 2020
is dat de inhoud alleen volstaat.

Excursies, toeristische activiteiten en

sportactiviteiten waren verboden.
Hoe ziet de toekomst na corona eruit in de journalistieke wereld?

Coronablijvers in de media
TRIGGER
Op 5 april werd de Ronde
De coronacrisis heeft ook de journalistieke wereld geraakt.
van Vlaanderen virtueel Journalisten moesten een versnelling hoger schakelen, want
gehouden. 26 mei, Eleven
Sports toont de voetbal- de informatiehonger van het publiek was groter dan ooit.
wedstrijd tussen Borus-
sia Dortmund en Bayern
Maar het coronawerken noopte ook tot creatieve oplossingen.
München in een leeg sta-
dion. Op de achtergrond
Enkele daarvan maken kans blijvertjes te worden in het journalis-
wordt een klankband tiek metier.
ingezet om zo de geluiden
van een gevuld stadion na
te bootsen.

door Raïsa Pollet

Op 13 maart 2020 viel het hele land stil, het co-
ronavirus zorgde voor een algemene lockdown
in België. Daardoor moest er zoveel mogelijk
van thuis gewerkt worden zonder nog fysiek
contact te hebben met anderen. Overal was
het zoeken naar manieren om toch te kunnen
verder werken. Wies Descheemaeker, voorzitter
bij De Algemene Centrale der Openbare Dien-
sten voor cultuur en secretaris bij ACOD-VRT,
vertelt hoe dit ging: ‘Vooral in het begin van
de eerste lockdown was het aanpassen, men-
sen verwachtten dagelijks geïnformeerd te
worden. Er was een grote nood aan nieuws, en
dat nieuws moest in een veilige werkomgeving
gemaakt worden, wat een hele uitdaging was.’
Iedereen had zijn eigen idee over hoe de maat-
regelen toegepast moesten worden. Zo zegt
Descheemaeker. ‘Wij als vakbond vonden dat
de werkgever moest zorgen dat werknemers
op een veilige manier konden werken. Dat ging
van thuiswerken tot het uitzoeken welke veilig-
heidsmaatregelen er op de werkvloer moes-
ten worden toegepast. Het ging niet enkel om
preventie van het virus, maar ook de reactie
van het bedrijf als er toch iemand ziek is.’ Mi-
chelle Graus, voorzitter van ACOD-VRT, vertelt
hoe die eerste periode verliep: ‘In het voor-
jaar kwam alles in verband met veiligheids-
maatregelen pas laat op gang. We waren dus
niet goed voorbereid om de nieuwsploegen,
cameramensen, geluidsmensen, monteurs… 39
optimaal te beschermen. Maar die werknemers
waren zich wel heel bewust van alle risico’s die
ze liepen. Zij werden om het zo te zeggen naar
het front gestuurd. Ze moesten meehelpen op
COVID-19-afdelingen of zorgpersoneel van
woonzorgcentra interviewen.’
Een nieuw toekomstbeeld
Er kan geconcludeerd worden dat de groot-
ste aanpassing het thuiswerken is geweest.
De meeste mensen vinden thuiswerken wel
aangenaam, alleen is nu de slinger helemaal
doorgeslagen. Daarom zou een combinatie
van het thuiswerken en op redactie werken een
idee voor in de toekomst zijn. Kevin Van der
Auwera, chef online bij Knack, vertelt dat thuis-
werken niet enkel negatief is. ‘Het is zo dat ie-
dereen het aangenaam vindt om eens van
thuis te kunnen werken. Je verliest minder tijd,
er is minder verkeersstress en minder tijdsdruk.
Je bent thuis een stuk vrijer, je kan eens wan-
delen tijdens je pauze, wat op het werk niet al-
tijd mogelijk is. Mensen hopen dat die manier
van werken deels zal blijven, dat ze een aantal
dagen thuis kunnen werken en de resterende
dagen naar de redactie kunnen komen. En zelf
denk ik ook dat mensen thuis net productiever
zijn, omdat ze op hun werk al snel eens afgeleid
worden of even een babbeltje doen.’ 

40
boven: Jan De Meulemeester met Ben Weyts voor de opname die elk in
een andere ruimte doorgaat
onder: Ruimte waar gasten tijdens de uitzending zitten
(foto's: Jan De Meulemeester)
Ook bij de televisie wordt thuiswerken
niet enkel negatief bekeken. 'Er zit
wel een toekomst in het online inter-
viewen', vertelt Jan De Meulemeester,
politiek journalist en nieuwsanker bij
Vlaamsparlement.tv en Kanaal Z. ‘Die
video-interviews hebben ook een voor-
deel, de kijker is er ondertussen ge-
woon aan geworden en accepteert het.
De cameraploeg moet niet speciaal
een uur onderweg zijn om een quote
op te nemen, ze kan het gewoon van-
op de redactie doen. En je voelt wel dat
dat een nieuwe piste is om je inter-
views vlugger op te nemen. Wat toch
een beetje een besparing is. Ook een
videoconferentie volgen is gemakke-
lijk. Normaal moest je hiervoor naar
Brussel en terug, waardoor je direct een
voormiddag kwijt was.’
Van der Auwera voegt hier wel aan toe
dat we moeten opletten: ‘Er zit wel een
gevaar in, door thuis te werken ver-
vaagt de scheiding tussen ontspanning
en werk. Ik denk dat het belangrijk is dat
die afbakening er blijft, dat je thuiskomt
en je werk achter je kan laten.’   tal politici beginnen dat wel te leren,
Alhoewel er al een aantal ideeën zijn, is
er toch nog geen duidelijk beeld over
hoe die aanpassingen in de toekomst
kunnen blijven.
Of er besparingen zullen moeten
komen is nog niet duidelijk. Eerst is
het belangrijk om de coronaperiode
door te komen. Algemeen directeur van
de Krant van West-Vlaanderen, Ste-
faan Vermeersch vertelt over mogelij-
ke aanpassingen in de toekomst. ‘Al de
logistiek die op het werk voorhanden is,
hebben we verdubbeld toen iedereen
van thuis uit moest werken. De vraag
was dan hoe we die gingen verdelen?
En wat als iedereen dan terugkeert, be-
houd je dan die aanpassingen of niet?
We hebben hier momenteel nog geen
antwoord op. Nu zijn we vooral bezig
met hoe we dagelijks te werk gaan.’  
‘Als iedereen nog wat
inspanningen doet om
die videoboodschappen
deftig te maken, kan dit
wel bruikbaar worden
in de toekomst’
Politiek journalist en nieuwsanker bij
Kanaal Z - Jan De Meulemeester
Kwaliteitsprobleem
Er zit dus zeker een toekomst in
het thuiswerken en het gebruiken van
video-interviews. Maar er is nog heel
wat werk om dat op poten te zetten.
De kwaliteit van een videocall is toch
niet dezelfde als die van een pro-
fessionele opname. Het komt niet
professioneel over als een politicus van-
uit kikkerperspectief in zijn woonkamer
een interview doet voor de nationa-
le televisie. ‘Er zijn wel veel mensen die
beginnen leren dat een videocall met
een goede verbinding, goede beeld-
kwaliteit en een goede kadrering be-
langrijk zijn om een boodschap goed te
brengen. In het begin was dt nog niet
zo, toen kwam dat allemaal heel onpro-
fessioneel over. Wij hebben als Vlaam-
sparlement.tv op een bepaald moment
een mail gestuurd naar het parlement
om uit te leggen op welke manier je een
videoboodschap goed brengt. Daarin
vertellen we dat het belangrijk is om te
zorgen dat je een mooi beeld hebt en
een aantrekkelijke omgeving. Een aan-
maar het is toch nog een minderheid.
Als iedereen daar nog wat inspannin-
gen voor doet, en leert hoe je die video-
boodschappen op een deftige manier
maakt, kan dat wel bruikbaar worden in
de toekomst’, vertelt De Meulemeester. 
Reporter in de Wetstraat
‘Ook de werking in de Wetstraat is
enorm veranderd. Op een bepaald mo-
ment gingen de plenaire zittingen niet
meer door. Wij waren gewoon van ie-
dere donderdag naar het parlement te
gaan, waar je om het even welke poli-
ticus kan aanspreken. Maar die waren
daar tijdens de lockdown niet meer.
Dus was er een groot verlies voor
Wetstraatreporters, zij konden nog
maar weinig mensen interviewen’, ver-
telt De Meulemeester.
Dat is niet het enige probleem in de
Wetstraat, Graus kaart nog een ander
fenomeen aan. ‘Eenmaal de politicus
buitenkomt, gebeurt het vaak dat jour-
nalisten daarop afstormen voor een kort
interview. Dat zorgt ervoor dat anderen
zich dan ook gedwongen voelen om dat
te doen. In tijden van corona is dat heel
onveilig. Ook hiervoor werden oplossin-
gen gezocht, zoals het delen van vragen
of materiaal. Maar dat lukt niet altijd
even goed. Er werd al voorgesteld om
het aan te pakken zoals de sportjour-
nalisten, waar elke journalist zijn eigen
vakje krijgt. Iedereen blijft achter een
hek staan en de politicus gaat naar de
journalist in plaats van omgekeerd. De
kanselarij weigert dat te doen en zegt:
‘ze moeten hun gezond verstand maar
gebruiken’. Verschillende journalisten
wilden zich niet meer in die massa be-
geven en weigerden om nog naar de
Wetstraat te gaan.’
Voor freelancers viel bijna al het werk
weg, plots mochten zij nergens meer
heen en was er dus geen nieuwsgaring
meer mogelijk. Ronny Vanhooren free-
lancejournalist voor De Standaard en
Het Nieuwsblad, vertelt hoe corona hem
geraakt heeft.
Hoe deze manier van opnemen er live uitziet (Foto: jan De Meulemeester)

‘Zelfs gemeenteraden werden uitge- Ook op persoonlijk vlak heeft corona, en sen, en heb thuis twee kleine kinderen
steld voor een bepaalde periode. In de de bijkomende gevolgen een impact. lopen. Maar gewoon in contact blijven
maand april zijn ze gestart met digita-
le zittingen, maar zonder pers. Dus dan
Jan De Meulemeester vertelt: ‘Het was
zeer boeiend om te zien hoe een sa-
met iedereen, simpelweg eens chec-
ken of alles nog ‘oké’ is, dat is online niet
41
moet je een beroep doen op de pers- menleving hiermee omgaat, maar het zo eenvoudig. Een e-mail of sms kun-
berichten die raadsleden of schepenen heeft mijn job wel wat saaier gemaakt. nen snel verkeerd overkomen en men-
je sturen. Omdat je niet weet wat er pre- Als politiek journalist ga je bijvoorbeeld sen kunnen gemakkelijk verbergen dat
cies in de gemeenteraden gezegd werd, naar recepties om op een informele het niet zo goed gaat. We zijn dus naar
moet je maar geloven wat er in dat manier te netwerken en dingen te we- andere manieren op zoek gegaan om
bericht staat. Woord en wederwoord ten te komen. Het hele informele luik is met het team contact te houden. We
verdwenen op die manier. Dat was het weggevallen, enkel het strikt professi- hebben elke week een moment gezocht
grootste gevolg. Ondertussen is dat wel onele blijft over.’ Ook bij Kevin Van der waarop we samen informeel konden
aangepast. Veel werk viel ook gewoon Auwera, Chef online bij Knack voelde samenkomen. We speelden een spel,
weg en dus bleven ook de inkomsten uit. het werk anders aan. ‘De coronaperio- deden een quiz of praatten wat bij. Dat
Dat komt neer op een enorm verlies van de heeft mijn job een pak moeilijker en om als team contact te houden en niet
zo’n 65%.’  uitdagender gemaakt om verschillende altijd over werk te moeten praten.’  
redenen. Ik leid een team van 19 men-
JUNI Stefaan Temmerman
Black Lives still Matter “De veelbesproken Black Lives Matter-manifes-
tatie. Het is pijnlijk om te zien dat dat nog steeds nodig is, dat mensen
nog niet bewust zijn van het feit dat er maar één ras is: het menselij-
ke ras. Een ras met verschillende kleurschakeringen. Het is pijnlijk dat
sommigen dat nog steeds niet begrijpen en bevooroordeeld zijn.”
 ijdens kolonialism
en t
d ad e
w an
or
vo

jt
pi
ts
ig
tu
be
Filip
Koning

Faillisse
me
nt
wi S
ss
po
rt
Meest geklikt Tweets Cover
44 van de maand van de maand van de maand

Tweet: Zouden die wc-papier-

hamsteraars hun stapel elke dag
nog liefdevol aankijken? #dtv

ivan de vadder
@vadderiVRT
donderdag 25 juni 2020

HUMO Ik zit letterlijk op een trein die stil-

Dit is ‘Katrientje’ uit ‘Dage- staat en waar omgeroepen wordt
lijkse kost’: ‘Jeroen Meus is de dat de bestuurder “de nodige for-
Vader Theresa van de Belgi- mulieren moet invullen alvorens
sche televisie’ we verder mogen.”

Kathryn Cops (43) regisseert al drie Ik ben in een van mijn cartoons
jaar ‘Dagelijkse kost’ met Jeroen Meus. terechtgekomen... @nmbs
Daarnaast heeft ze ook andere pro-
lectrr
gramma’s geregisseerd bij Woestijnvis. @lectrr
Ze beschrijft hoe het is om met hem te George Floyd sterft nadat een politieman
woensdag 24 juni 2020
minutenlang met zijn knie op Floyds nek zit.
werken en hoe het was bij Woestijnvis.
Zijn laatste woorden ‘I can’t breathe’ vormen
Veel humor, ‘witty’ taalgebruik en een
nu de strijdkreet van de Black Lives Matter-be-
beetje ‘anders’ beschrijven Cops het weging.
beste, en haar collega’s beamen dat.
 Rode vlekken

Column Het afgelopen jaar was, zacht uitgedrukt, erg uit-
dagend voor de studenten journalistiek. Sinds
door Gabrielle Delreux
de uitbraak van Covid-19 lopen velen onder hen
het risico op depressie, dat door eenzaamheid,
prestatiedruk en faalangst veroorzaakt wordt. Het
aantal studenten dat daaronder bezwijkt, is schrij-
nend hoog.
Mijn hoofd is leeg en mijn vingers zijn verlamd.
Mijn zinnen kloppen niet meer en mijn ideeën lei-
den hun eigen leven. De creativiteit is leeggezogen
door de vele uren op mijn kot en het gebrek aan
sociaal contact. Wat mij daarbij verbaast, is dat
sommige docenten er niet bij stilstaan. We onder-
gaan een gemeenschappelijk lot, niet te vergeten.

Ik ben er niet aan ontsnapt, zo blijkt. Vorig aca-
demiejaar kreeg ik te kampen met pityriasis ro-
sea, een goedaardige huidziekte, vrij onschuldig
en waarvan de oorzaak niet vaststaat. Daarom
beweren de artsen dat de opgelopen huidziek-
te psychosomatisch is. Je lichaam reageert met
andere woorden op je gemoed. Zo werd ik plots
van de ene op de andere dag het slachtoffer van
een irriterende vijand die zijn aanwezigheid ma-
Verder vind ik het verontrustend en frustrerend
om vast te stellen dat de meeste journalisten niet
eens journalistiek hebben gestudeerd. De mees-
ten behaalden een master in de filologie of zelfs
in communicatie of geschiedenis. Hoe moeten wij
daarmee concurreren? Met een bachelor journa-
listiek heb ik het gevoel dat het praktisch, noch
theoretisch genoeg is om de journalistieke baan
op te kunnen. Met de handen in het haar kijk ik

45
nifesteerde door rode bolletjes op mijn bovenli- op het internet naar wat ik allemaal zou kunnen
chaam. De huisarts stelde me persoonlijke vragen. studeren. Een eeuwige twijfelaar, zeker, zo zou je
De vragen die mij ongemakkelijk maakten, waren mij wel kunnen noemen, maar er zijn zodanig veel
die over stress en mijn mentale gezondheid. Door opties dat het ook niet anders kan. Het maakt me
wat ik haar vertelde, concludeerde ze dat stress bezorgd. Als ik niet oppas, komen er rode vlekken
de boosdoener was. ‘Ik heb een deadline binnen op mijn lichaam om mij eraan te herinneren dat ik
twee dagen, ik moet mijn taak nu absoluut afwer- mijn innerlijke evenwicht in de gaten moet houden.
ken,’ verzekerde ik mijn huisarts. Sindsdien begrijp For God’s sake!
ik dat ik meer naar mijn lichaam moet luisteren.
Het zendt mij signalen dat er iets niet klopt. Een
alarmbel zou dan in mijn hoofd moeten rinke-
len. Maar soms negeer ik die. Waarom? Omdat
ik constant het gevoel heb dat ik net niet genoeg
mijn best doe. Journalistiek is keihard werken voor
weinig geld, zonder baangarantie. Dat wist en ac-
cepteerde ik, waardoor ik eerdere symptomen van
stress niet in de mot had. En ik kan het bevestigen:
wie niet horen wil, moet voelen.

Daarnaast besef ik uiteraard dat ik lang niet de

enige ben die met dergelijke symptomen kampt.
In feite zitten we allemaal in hetzelfde schuitje. Mijn
medestudenten vinden het steeds moeilijker om
iets gedaan te krijgen. De maatschappij verwacht
veel van ons, we krijgen geen tijd om even stil te
staan. Alles moet heel snel gebeuren en daar-
naast ook nog eens goed zijn. Wil je schrijven? Wel,
we verwachten dan dat je dat snel kunt, want er
is geen tijd om nog veel bij te leren. Ik wil heel erg
mijn best doen voor mijn toekomstig beroep en
fier zijn op mijn werk, maar soms zit ik gewoon te
staren naar mijn computerscherm. Foto: Pauline Verleyen
 Interview met Pascal Verbeken, hoofdredacteur van de Nederlandstalige Wilfried.

Wilfried op
Vlaamse wijze
TRIGGER
Op 14 oktober 2020
verscheen de eerste
Als je de laatste maanden een vaste bezoeker was van de bete-
Nederlandstalige
Wilfried. Onder leiding
re dagbladhandel, heb je misschien iets bijzonders opgemerkt:
van gerenommeerd
non-fictieschrijver en
er ligt een nieuw magazine in de rekken, Wilfried. Het geestes-
documentairema-
ker Pascal Verbeken
kind van de Waalse François Brabant moet onder leiding van
moet het Belgische
kwartaalmagazine de
de Vlaamse Pascal Verbeken het vacuüm van foto- en reporta-
ambitieuze doelstellin-
gen van Wilfried naar
gejournalistiek in het Vlaamse perslandschap opvullen.
Vlaanderen vertalen.

door Moonray Grunewald

In 2017 verscheen de eerste Wilfried in Wallonië,
een magazine dat zijn lens op heel België richt.
Het blad kwam het voorbije jaar vooral in de kijker te
staan omdat het als eerste het cordon médiatique
doorbrak. Het interview met Vlaams Belangkopstuk
“Comprendre, ne pas juger”. ‘Begrijpen, niet oordelen’,
verduidelijkt Pascal Verbeken. Hij is hoofdredacteur
van de Nederlandstalige Wilfried, documentaire-
maker en gerenommeerd schrijver van non-fictie-
boeken. ‘De journalistiek is de voorbij twintig jaar,

46 Tom Van Grieken zorgde voor een ware schokgolf

in Wallonië.
onder invloed van sociale media, in grote mate, een
opiniejournalistiek geworden van oordelen en me-
ningen’, betoogt Verbeken. ‘Wij proberen met een
meer gelaagde journalistiek inzicht te brengen. Dat
is onze missie, vooral met reportages waarvoor we
ook de allerbeste journalisten uit Wallonië, Brussel
en Vlaanderen samenbrengen.’

De focus ligt bij de driemaandelijkse Wilfried vooral

op foto- en reportagejournalistiek. Daarom is er ook
expliciet gekozen om het blad op papier te brengen.
‘Voor foto- en reportagejournalistiek is papier altijd
het meest geschikt’, zegt Verbeken. Er zijn lange en
diepgaande interviews en reportages, met intrige-
rende foto's. Het voelt als iets zeldzaams en unieks.
‘Als je de Wilfried openslaat, kom je in een eigen uni-
versum van fotografie, reportages en opiniestukken
terecht. Het is een blad als geen ander en ik denk
dat we altijd een soort van spookrijder moeten blij-
ven op de snelweg der media’, verklaart Verbeken.

Bovendien is het lang geleden dat er in de kranten-

Cover van de eerste Nederlandstalige Wilfried.
Op 14 oktober 2020 verscheen de eerste Neder-
landstalige Wilfried. De filosofie achter het blad
is deels ontleend aan het motto van commissa-
ris Maigret, een hoofdpersonage gecreëerd door
de Belgische romanschrijver Georges Simenon,
winkel nog eens een nieuw blad verschenen is met
een eigen smoel, ziel, programma, inzet en ambi-
tie. “Als er iets nieuws verscheen, waren dat dikwijls
marketingproducten, als gevolg van een marke-
tingonderzoek’, vertelt Verbeken. ‘Wilfried daaren-
tegen, is het gevolg van brainstormen tussen jour-
nalisten en non-fictieschrijvers, de marketing volgt
achteraf. Dat is - denk ik - ook een groot verschil
met andere media waar de marketing voorloopt op
de journalistiek.’

Pascal Verbeken, hoofdredacteur van de Nederlandstalige Wilfried. (foto: Johan Jacobs)
Nood aan België
Het kwartaalmagazine richt haar lens op
heel België, van Verviers tot Oostende en
van de Schelde tot aan de Lesse. Volgens
Verbeken heeft ons land daar ook nood
aan: ‘We vernemen eigenlijk heel weinig
over Wallonië in de Vlaamse media, de
mensen die erover schrijven dat zijn bijna
allemaal buitenlandcorrespondenten. Je
hebt hier geen volgehouden structurele
aandacht voor wat er in dit land gebeurt
en dat is heel merkwaardig. Als je dat in
Nederland of in Frankrijk zegt, kunnen ze
bijna niet geloven hoezeer media hier ook
gesplitst en gefocust zijn op de eigen taal-
groep en gemeenschap.’
‘Generatiegenoten van mij in La Louvière
en Charleroi hebben een heel ander Bel-
gië meegemaakt dan ikzelf’, getuigt Vla-
ming Verbeken. ‘Zij hebben decennialang
crises meegemaakt in Wallonië. Er is dan
ook een fundamenteel verschil in hoe je
naar België kijkt. Om België te begrijpen
is het essentieel om inzicht te hebben in
ons land, dat is een bredere scoop en die
brengen wij.’
Bovendien komt het nieuws over Wallonië
vaak uit één straat, een straat die zelfs niet
in het Waalse gewest ligt, de Wetstraat.
‘Heel veel berichtgeving die toch komt
overgewaaid uit het andere landsdeel
verkrijgen we via de wetstraatjournalis-
tiek. Maar dat is per definitie een slagveld’,
zo zegt Verbeken. ‘Daardoor krijg je de in-
druk dat wij hier in een land leven dat in
een permanente crisis verkeert en op de
rand van het conflict staat.’
‘Voor veel Walen is Vlaanderen synoniem
geworden van N-VA en Vlaams Belang.
Waarom?’, vraagt Verbeken zich af. ‘Omdat
Walen voortdurend gebombardeerd wor-
den met stukken over de Wetstraat waar
die twee partijen prominent aanwezig zijn,
terwijl daarbuiten een ander Vlaanderen
ligt dat veel minder aan bod komt. Het
omgekeerde geldt ook voor ons. Met wat
vergelijken wij Wallonië? Heel vaak met de
PS. Er is een enorme niche om te laten zien
wat er allemaal gebeurt. Met lange verha-
len, want dat gebeurt te weinig, maar zon-
der belgicistische ondertoon’, zegt Verbe-
ken scherp. “Wij zijn een puur journalistiek
medium. Nuchter en kritisch’, hij benadrukt
vooral die woorden. ‘Wij bestrijken het hele
plaatje. Er is aandacht voor politiek, cul-
tuur, media, alles eigenlijk.’
Uniek platform
De achtergronden en persoonlijkheden
van de twee hoofdredacteuren van Wilf-
ried, François Brabant en Pascal Verbeken,
maakt van de Waalse en Vlaamse Wilfried
een blad met karakter. Maar het zijn tege-
lijk ook twee verschillende tijdschriften met
uiteenlopende invalshoeken.
De Franstalige Wilfried is drie jaar geleden
opgericht door een aantal journalisten
en non-fictieschrijvers in Franstalig Bel-
gië. Mensen die actief waren bij de grote
kranten maar met een gezamenlijke wens,
een medium waarin ze lange reportages
en interviews konden brengen. De Frans-
talige Wilfried heeft een meer politieke
ondertoon dan de Nederlandstalige. ‘De
oprichters waren voornamelijk politieke
journalisten, zoals François Brabant’, ver-
telt Verbeken. ‘Dat komt logischerwijs door
hun eigen interesseveld, lange verhalen
met een politieke inslag, politieke repor-
tages, interviews en analyses. Zij willen die
niche vullen die de mainstream media in
Franstalig België openlieten.’
In de Nederlandstalige Wilfried is er meer
ruimte voor reportages en fotojournalis-
tiek. ‘Eigenlijk meer de genres waar ik zelf
ook mee bezig ben als non-fictieschrijver’,
vertelt Verbeken met een lach. ‘Ik denk dat
er nog een tekort is aan goede reportages,
zeker ook in de Nederlandstalige media.
Vooral reportages waar gewone mensen
aan het woord komen. Het is heel interes-
sant om de levende geschiedenis van een
plek te vertellen aan de hand van de men-
sen die er leven. Dan kom je ook veel meer
tot een voelbare journalistiek die aansluit
bij dat motto van Simenon: ''comprendre,
ne pas juger.'''
Dat betekent niet dat de Franstalige en
Nederlandstalige Wilfried twee totaal ver-
schillende werelden zijn, integendeel. ‘Er is
overlap, maar er is ook een groot stuk waar
eigen accenten gelegd worden. De realiteit
van de twee taalgemeenschappen zorgt
ervoor dat niet alle onderwerpen te slij-
ten zijn aan de overkant van de taalgrens.
Maar heel veel onderwerpen dan ook weer
wel’, stelt Verbeken. ‘Een forum of platform
waar de journalistiek uit Franstalig en Ne-
derlandstalig België elkaar ontmoeten, dat
is tot op dit moment nooit gebeurd.’
De coöperatie 47
Wilfried is sinds 2019 een coöperatieve
vennootschap, dat wil zeggen dat iedere
Belg een aandeel kan kopen en voor een
stukje mede-eigenaar kan zijn van Wilfried.
Wilfried heeft dus geen privé-eigenaar,
het magazine behoort toe aan de lezers
die garant staan voor de onafhankelijk-
heid. Al meer dan driehonderd vennoten
waken op die manier over de ambitie van
het blad. Opnieuw uniek in België, naast
Médor in Franstalig België en Apache dat
sinds kort ook op papier verschijnt.
In het Vlaamse medialandschap zijn er
zo’n vijf grote persgroepen, de grote tan-
kers die ook de grootste kranten, maga-
zines, radio- en tv-zenders bezitten. ‘Naast
die grote tankers denk ik dat we nog meer
dan vandaag de kleine bootjes zullen heb-
ben. Sommige zullen standhouden, ande-
re zullen verdwijnen, maar dat is ook het lot
van de grotere titels’, verklaart Verbeken.
‘Wie had ooit gedacht dat de krant Het Volk
zou verdwijnen, dat was ondenkbaar 40
jaar geleden en toch is het gebeurd. Het is
een goede zaak dat er naast de grote tan-
kers nog meerdere kleinere media zullen
ontstaan. "Laat duizend bloemen bloeien",
zegt men weleens, en Wilfried is een van
die nieuwe bloemen.’
JULI Nicolas Maeterlinck
Serene zomer “Die dag zou het de eerste dag geweest zijn van het gra-
tis stadsfestival 'Gentse Feesten 2020', maar door de pandemie werd
het evenement volledig afgelast. Op een LED-bord van de politie staat:
“Geen versterkte muziek tussen 22u en 6u”, dat had je hier een jaar eer-
der niet moeten zeggen.”
 ne
ico
o rr
oM i
(+) Enn

M i sb rui
ksc
ha
nd
al a
in
Be
lg
is
ch
et
u rn
we
re l d
b ar st l os

Meest geklikt Tweets Cover

van de maand van de maand van de maand

Tweet: Zie ik dat nu goed? Is mijn

vakantiebestemming van oran-
je met quarantaine, naar oranje
met waakzaamheid, naar oranje
met quarantaine, naar groen ge-
gaan? Mijn goesting is intussen
rood.

Fatma Taspinar
@ftaspinar

Op Tagmag.be woendag 15 juli 2020

‘Grootste droom van

overleden Naya Rivera is
Tweet: Vroeger liet men regerin-
uitgekomen’
gen vallen. Vandaag laat men
regeringsvormingen vallen.
Volgens Chris Colfer, ‘Glee’-collega van
Naya Rivera, kwam de grootste droom
Joël De Ceulaer
van de overleden actrice uit toen ze @jdceulaer
beviel van haar zoontje Josey. Colfer
gaf aan dat Rivera niets liever wilde maandag 13 juli 2020
dan moeder worden. Op 8 juli 2020 Na de dood van George Floyd verovert
de Black Lives Matter-beweging de hele
verdween Rivera tijdens een boottocht,
wereld. Met gebalde vuisten in de lucht
nadat ze een duik had genomen met
laat iedereen zijn stem horen. Zinloos po-
haar zoontje. Enkele dagen later werd litiegeweld wordt niet langer getolereerd.
haar lichaam teruggevonden.
'Als het moeilijk wordt,
bellen we de tekenaar'
TRIGGER Tekenaars die voor nieuwsmedia werken, krijgen vaak delicate
Op 2 juli 2020 verschijnt
in Trends een opinie- onderwerpen op hun bord. De ene krijgt daarbij meer vrijheid dan
stuk van redacteur Stijn
Fockedey over Trump de andere, zo blijkt uit gesprekken met enkelen. Maar over één
versus Facebook, ad-
verteerders die Mark
ding zijn ze het eens: ze kunnen een eigen perspectief in hun te-
Zuckerbergs platform kenwerk kwijt.
proberen te boycotten
en Facebook dat niet
hard genoeg optreedt
tegen haat en racisme,
blijkens de Black Lives
Matter-protesten. Te-
kenaar Karl Meersman
heeft hierbij een illus-
tratie getekend die dat
moet verbeelden.

door Kimberly Meuleman

Tekenaar Gerard Alsteens (Knack), beter be-
kend onder de naam GAL, vindt dat een illus-
tratie bovenal relevant moet zijn. ‘Iedere ge-
respecteerde krant heeft één of meer eigen
tekenaars. De tekenaar heeft dikwijls een auto-
nome visie. Ik illustreer niet graag onbenullig-
heden. Ik vind dat het onderwerp relevant moet
zijn, dat het een betekenis moet hebben. Je te-
kent niet zomaar om een blad te vullen.’
Tekenaar Klaas Verplancke (Weekend Knack,
©Karl Meersman/Trends De Tijd, De Standaard) neemt hetzelfde stand-
punt in. Een illustratie moet relevant zijn. ‘Het
grote verschil met klassieke kunst is dat wij
dingen maken die niet alleen voor onszelf rele-
vant moeten zijn. Kunstenaars zijn in de eerste
plaats bezig met expressie, met persoonlijke
expressie, met identiteit. Op één of andere ma-
nier cijferen wij, beeldontwerpers, dat weg en
denken wij vooral ook na over de andere kant
van de lijn. Het moet op zijn minst relevant zijn
voor iemand anders dan jijzelf.’
Politici spelen een grote rol in de media, omdat
ze publieke figuren zijn. Hoe beeld je die af om
een bepaalde indruk mee te geven aan het pu-
bliek? Illustrator Karl Meersman is bekend voor
zijn portretten in het politiek-economische blad
Trends. Hij werkt ook voor Knack Focus. Maar er
is een onderscheid tussen wat hij doet voor die
twee bladen. Focus schrijft over kunstenaars,
artiesten, toneelspelers, filmsterren, zangers, 51
muzikanten. Bij Trends gaat het vooral om poli-
tici en managers.
‘Ik illustreer niet graag onbe-
nulligheden. Ik vind dat
het onderwerp relevant moet
zijn, dat het een betekenis
moet hebben. Je tekent niet
zomaar om een blad te vullen’
- Gerard Alsteens (GAL), Knack
‘Er zit wel iets in het gezegde “als je iemand wil
leren kennen, moet je hem tekenen.” Natuurlijk
ken ik al de geportretteerden niet persoonlijk.
Maar voor een sprekend portret is extreme
waarneming nodig. Een goed portret laat ook
een beetje in de ziel kijken. Met bepaalde men-
sen heb ik meer een klik dan met andere. Als
ik mijn modellen niet ken, zoek ik er veel over
op. Ik lees ook veel. Zo groeit er sympathie of
onverschilligheid voor iemand. Voor politici wil
ik echt kritisch zijn; die moet ik op de korrel ne-
men. Politici in Trends pak ik dus veel scherper
aan dan kunstenaars in Focus.’
Dikke neus
Tekenaar Gerard Alsteens is erg bekend voor
zijn karikaturen. Dat soort tekening wordt al

52
boven: Queen Elizabeth II The Disunited Kingdom. (Tekening
Karl Meersman) midden: ‘Beste Ben Weyts, ik stel voor dat
u eens stageloopt op intensieve zorgen.’ (Tekening Caroline
Vermeire) onder: Harry Styles gekleed in een jurk op de cover
van Vogue. (Tekening Trui Chielens)
snel als spottend ervaren, maar dat is
niet altijd terecht. ‘Mensen denken dat
een karikatuur altijd iemand is met een
dikke neus, maar dat is niet zo. Een en-
kele keer krijgt iemand zelfs een fijne
neus. Een karikatuur is een overdrijving
van een eigenschap die niet vleiend
is. Daardoor zijn mijn figuren niet altijd
even aangenaam. Ik heb al verschil-
lende mensen ontmoet die ik ook ge-
tekend heb. Sommigen gaan daar heel
goed mee om, anderen minder.’
De Morgen publiceert elke week de ru-
briek Uitkijkpost, met een brief van Joël
De Ceulaer aan een prominent figuur.
Lezers van de rubriek weten dat daar
telkens een portret van de geadres-
seerde bij staat. Die tekeningen zijn
van de hand van illustrator Caroline
Vermeir, van Studio Caro. Zij tekent het
portret aan de hand van een foto die ze
krijgt van de redactie. ‘Ik kijk altijd naar
de emotie van de foto. Als het een sym-
pathieke foto is, probeer ik de tekening
ook sympathiek te maken. Maar als de
persoon boos is op de foto, probeer ik
dat waarheidsgetrouw weer te geven.
Soms steek ik daar een uitvergroting
in. Als iemand boos op de foto staat,
vind ik het wel grappig om die kaken
dan extra rood te maken, om de woude
extra duidelijk te maken. Maar ik pro-
beer daar niet te hard in te overdrijven.’
Eigen leefwereld
Een illustratie kan ook bedoeld zijn om
de lezer te laten nadenken over wat er
afgebeeld is. Dat is zeker het geval bij
gevoelige onderwerpen zoals mentale
gezondheid, het menselijk lichaam en
taboes. Trui Chielens tekend regelma-
tig voor de rubriek Hart en Hoofd van
De Standaard. Ze heeft ervaring bij
het maken van dat soort beelden.
Ze verwijst daarbij erg naar haar eigen
leefwereld, om het beeld zo toegan-
kelijker te maken voor het publiek. ‘Als
ik een tekst of een thema krijg, komen
er sowieso een aantal beelden in mijn
hoofd op. Ik overleg met mezelf: hoe zou
ik zelf reageren op situaties waarin de
personages van dat thema terechtko-
men? Ik probeer ergens herkenbaar te
zijn, maar ook te verrassen. Ik wil men-
sen raken met iets wat ze herkennen.’
Chielens gebruikt voornamelijk perso-
nages om de leefwereld van de lezers
te weerspiegelen. ‘In mijn beelden pri-
meert de mens en zijn emoties.
Architectuur of grootse omgevingen
verdwijnen meer naar de achtergrond.
Die focus op het personage is ook
handig voor die rubriek Hart en Hoofd.
Menselijke emoties weergeven op al-
lerlei verschillende manieren, ligt me
enorm. Zeker in tijden van corona is dat
belangrijk.’
Ook Elise Vandeplancke (De Morgen)
illustreert sociale en maatschappelijke
thema’s zoals armoede en gelijke kan-
sen. ‘Omdat het over maatschappelij-
ke thema's gaat, probeer ik rekening te
houden met de gevoeligheden. Ik doe
mijn best om zoveel mogelijk inclusief
te zijn. Verschillende huidskleuren of
verschillende types personen, of een
keer clichés doorbreken. Het is niet al-
tijd evident.’
Handig
Artdirector van De Morgen Arne De-
puydt legt uit dat er niet automatisch
een illustratie wordt gevraagd bij ‘ge-
voelige’ onderwerpen, maar wel bij
moeilijk te illustreren thema’s of als
het onmogelijk is om een foto erbij te
plaatsen. ‘Een illustratie is bij gevoelige
stukken natuurlijk wel handig, omdat je
die beeldinhoud tot in de details kunt
redigeren. Zo kan je gelaagder te werk
gaan. Bij een interview, reportage of
nieuwsstuk met actueel beeldmateriaal
zal je niet snel een illustratie zien.’
Illustrator Elise Vandeplancke deelt
die mening: met een tekening kan je
makkelijker een moeilijk onderwerp il-
lustreren. ‘Je speelt meer met fantasie.
Als een persoon zijn verhaal anoniem
vertelt, of als je niet concreet iemand
kan uitbeelden, is het moeilijk om ie-
mand in beeld te brengen. Bijvoor-
beeld: bij iemand die verdrietig is, kan
je niet elke week een foto van een hui-
lend persoon zetten. Als het moeilijk is
om het met foto's uit te beelden, kun je
met tekeningen verder werken.’
Illustrator Trui Chielens bevestigt dat
de vraag naar illustraties sinds coro-
na gestegen is. Niet onlogisch, want de
mentale gezondheid wordt aangetast
tijdens de pandemie. ‘Ik heb het gevoel
dat filosofische thema's nu iets meer
aan bod komen. We hebben het meer
en meer over mentale gezondheid, over
hoe wij ons allemaal voelen, hoe we
omgaan met heel de situatie.’
TikTok onder vuur na viraal zelfmoordfilmpje. (Tekening Elise Vandeplancke)
Chielens werkt voor Feeling Magazine,
een tijdschrift dat ook gevoeligere on-
derwerpen brengt. ‘Ik merk ook daar dat
er heel veel artikels zijn rond gezondheid
en mentaal welzijn, en dat allemaal
sinds corona. Daar horen beelden bij
waar weinig stockfoto's over te vinden
zijn. Filosofische thema's zijn vaak ab-
stract en in die zin denk ik dat er overal
meer illustraties nodig zijn’, zegt Chie-
lens.
Vrije keuze
Hoe verloopt de samenwerking precies
tussen een redactie en een illustrator?
De meeste illustratoren werken in op-
dracht van een redactie. Sommigen
vast, anderen als freelancer. Er zijn er
ook die de autoriteit hebben om zelf met
een idee te komen en dus meer vrijheid
hebben. Maar dat gebeurt meestal als
je daar al geruime tijd hebt gewerkt.
Tekenaar Karl Meersman werkt al lang
voor mediagroep Roularta; ooit is hij
helemaal vanaf nul begonnen. ‘Voor
Trends werk ik al meer dan dertig jaar.
Ik was heel jong toen ik er begon. Ik was
toen een straattekenaar. De hoofdre-
dacteur zag me tekenen en vroeg: ‘Wil
je niet bij ons komen werken?’ Ik heb de
stiel moeten leren vanaf nul en wist niets
over economie. De eerste jaren werd ik
dus gestuurd en opgeleid; gaandeweg
kreeg ik meer vrijheid en nu heb ik volle-
dige autonomie in wat ik maak.’
‘Bij Trends overleg ik elke zondag.
Dan bel ik met de hoofdredacteur en
zeg: “Kijk Daan (Killemaes, n.v.d.r.), ik zou
dàt willen doen”. Ik volg het nieuws een
hele week: wat gebeurt er en wat gaat
er volgende week gebeuren. Ik moet
proberen wat vooruit te denken. Bij Fo-
cus is dat bijvoorbeeld een film die gaat
uitkomen, of een nieuwe plaat van Bob
Dylan bijvoorbeeld, of van Billie Eilish. Ik
schrijf meestal drie thema’s op. Dan kijk
ik wie ik het liefste teken, welke figuur mij
het meeste inspireert’, zegt Meersman.
‘Ik doe mijn best om
zoveel mogelijk
inclusief te zijn.
Verschillende huidskleu-
ren, verschillende types
personen, een keer
de clichés doorbreken’
- Elise Vandeplancke, De Morgen
Tekenaar Gerard Alsteens heeft nog
meer vrijheid in zijn werk. Hij krijgt geen
opdracht, maar geeft een opdracht
aan zichzelf. ‘Vanaf vrijdag kijk ik bij-
voorbeeld alle bladen na. Ook luister ik
veel naar de radio en kijk ik naar het tv-
nieuws. Ik kies drie items om een teke-
ning rond te bedenken. Ik maak zelf een
keuze, niemand weet wat ik ga tekenen.
De redactie krijgt de tekening binnen en
ziet dan pas wat ik gemaakt heb. Ik heb
altijd die vrijheid gehad.’
Maar ook als je niet alle vrijheid hebt,
kan je als tekenaar vrij kiezen wat je te-
kent over het onderwerp dat je ontvangt.
Trui Chielens krijgt bijvoorbeeld een on-
derwerp aangeboden van de artdirec-
53
tor van De Standaard. ‘Ze kennen mij
intussen en weten welke onderwerpen
ze mij kunnen geven. Maar ik heb nog
maar zeer weinig een opdracht gewei-
gerd, omdat ik vind dat je als illustrator
steeds jezelf moet verplaatsen in een
vaststaand gegeven. Dat is iets waar
we in getraind zijn. Dat je je eigen wereld
probeert te creëren bovenop iets wat je
aangereikt of aangeboden wordt. Is het
nu een verhaal of een thema, of een zin,
dat kan van alles zijn’, zegt Chielen.
Prijskaartje
Hoeveel kost een illustratie precies? Bij
alle illustratoren met wie we spraken,
wordt de prijs bepaald door de redactie.
Artdirector Arne Depuydt kan wel een
idee geven van hoeveel een illustratie
ongeveer kost. ‘De kostprijs van een il-
lustratie hangt enorm af van de grootte.
Dat kan van 100 tot 350 euro gaan. Op
zich is dat ongeveer dezelfde prijs als
voor een foto van een eigen fotograaf.
Maar een vergelijking maken is moeilijk
omdat veel beelden vanuit beeldban-
ken komen. Die zijn, doordat ze binnen
een abonnement vallen, sowieso goed-
koper. Illustraties zijn altijd op bestelling.’
AUGUSTUS Franky Verdickt
Bloemen voor de slachtoffers “Op de foto ben ik net twee uur in Wit-Rusland.
Mijn contact brengt me naar de metrohalte op het Pushkinplein in Minsk.
De foto toont een rebelse orthodoxe priester die aan de metrohalte Pushkins-
kaya een mis opdraagt aan Alexander Taraikovsky. Hij werd op 10 augustus het
eerste dodelijke slachtoffer van de protesten in Wit-Rusland. Elke avond ko-
men sympathisanten bloemen plaatsen op de plaats waar het slachtoffer viel,
maar elke avond haalt de politie de bloemen weg. De protesten in Wit-Rusland
werden en worden zeer hardhandig neergeslagen, er is sprake van martelingen,
mishandelingen en verkrachtingen. Honderden burgers zijn opgepakt of ge-
vlucht naar het buitenland.”
 t
er
eH
ed b
(+) Rob

Ver woe
nd s te
ee
x
pl
si o
e
a
an
ha
ve
nB
e i ro
et

Meest geklikt Tweets Cover

56 van de maand van de maand van de maand

Je zou verwachten dat in een

Op Flows.be
‘Maandelijks drie schepen
met Chinese elektrische
wagens naar Europa’
Wallenius Wilhelmsen, een bedrijf aan
de haven van Zeebrugge, zal drie keer
per maand een schip met Chinese
elektrische auto’s voor de Europese
markt aanleveren. In Bremerhaven ar-
riveerde in maart al de eerste lading
van vijfhonderd wagens voor toeristi-
sche verhuur. De wagens komen van
de Chinese constructeur Aiways.
land dat belang hecht aan vrije
meningsuiting en persvrijheid,
volksvertegenwoordigers nooit
–nooit- zouden suggereren dat
journalisten en commentatoren
zich best even van commentaar
zouden onthouden. Belerend of
niet.
Rik Van de Walle
@rvdwalle
zaterdag 29 augustus 2020
Twee maanden voor zijn dood
kwam er een melding van een
racistisch incident in onze fuif-
zaal Albatros tot bij ons. De club
in kwestie was Reuzegom. Het
mikpunt was Sanda Dia. Twee
maanden later stierf Sanda door President Trump wil de Chinese app TikTok
zijn doop bij Reuzegom. verbieden in de VS. Het bedrijf zou te veel
gegevens verzamelen en een gevaar vormen.
Kenny Van Minsel
@VanMinselKenny

zondag 30 augustus 2020

 SCOOPOGRAM

1 12 2 4

2 1 13 6

3 1 5 6 9

4 4

5 12 8 9

6 12 4 4 13

7 11 8 6

8 6 2 11

9 3 11 8 5 1

10
57
7 13 2 2

11 4 9 8

12 11 13 6 8 2

-
13 12 9

14 2 3 1

15 8 7 2 6

16 1 4 11 9

1. De kerk in het midden houden
2. Flatulentiecontroles
3. Congres over fruitsap
4. Drang naar gefrituurde
aardappelrepen
5. Krantenblogger
10. Gezegend Alle antwoorden zijn ergens in dit scoop-
11. Opgehouden te bestaan nummer terug te vinden. Gelijke getallen
door Facebook staan voor gelijke letters. ‘ij’ staat voor
één letter. De woordbalk in de midden-
12. Wat vierjarigen en journalisten
kolom bevat een begrip. De oplossing
gemeen hebben
vindt u via deze QR-code.
13. Geen computer

6. Beroemde kroon 14. Advertenties uitlachen

7. Bang van een Duitse deelstaat 15. Maakt de boel meestal onveiliger

8. Beeld(verruimende) kunstenaars 16. De vierde (onmacht)

9. Communicatiepanorama
 Voetbalclubs houden de touwtjes in handen

Voetbaljournalistiek
onder het juk
TRIGGER
Op 12 augustus 2020
verschijnt in Het Laatste
Is voetbaljournalistiek een bedreigde sector? De vraag rijst
Nieuws een artikel over
de transfers van Ronald
door een nieuw fenomeen bij de Belgische voetbalclubs: eigen
Vargas en Renato Neto
naar KSK Deinze. In het
content creëren. Na de opkomst van perschefs, rond de eeuw-
artikel wordt verwezen
naar het filmpje, dat
wisseling, is dat het tweede grote obstakel dat de voetbaljour-
de club zelf de wereld
instuurde om de trans-
nalist zal moeten overwinnen. De combinatie van die twee
fer aan te kondigen.
Voetbalclubs doen dat
brengt het voortbestaan van de stiel in gevaar. Enkele journa-
steeds vaker. De rol van
de journalist lijkt uitge-
listen leggen de vinger op de wonde.
speeld.

door Jens Cansse

58
Clubs die eigen content voorzien voor hun fans: op
zich kan je er niets op tegen hebben. Leuke filmpjes
met ludieke beelden uit de kleedkamer, grappige
fases op training of een geblesseerde speler die
hard werkt aan zijn comeback. Maar is die eigen
content wel zo onschuldig als hij lijkt? Wordt de rol
van de voetbaljournalist zo niet stap voor stap over-
genomen door de clubs? Volgens Guillaume Mae-
be, voetbaljournalist bij Het Nieuwsblad, is er wel
degelijk een probleem. ‘Clubs beseffen al langer
dat ze de media niet meer nodig hebben om hun
supporters te bereiken. Maar dat ze met dat idee
ook echt iets doen, is een vrij recente ontwikkeling.
Ze investeren in kleine mediabedrijven. Club Brugge
heeft bijvoorbeeld zijn eigen Club Media House. Nu
focussen die bedrijven nog heel vaak op video en
andere multimediale content, waarmee ze dan
sponsors in de kijker zetten. Maar die mediabe-
drijven merken meer en meer dat ze ook verhalen
kunnen sturen en zo de output over hun club onder
controle kunnen houden.’
‘Clubs kondigen hun eigen content aan met be-
woordingen als “exclusief”. Alsof ze er een wedstrijd
van maken. Dat is natuurlijk belachelijk, want zij
bepalen zelf wie er wint. Daarnaast zijn zulke in-
terviews vaak ook niets waard. Het is een politiek
praatje met  de standaardvragen en standaar-
dantwoorden. Ze kunnen alles op voorhand bepa-
len, want zowel de interviewer als de interviewee zijn
werknemers van de club. Maar dat is meteen ook
hun grootste nadeel. Ze kunnen het niet verdoeze-
len als het slecht gaat. Resultaten spreken voor zich.
Op dat moment is een objectieve vraagstelling een
minimumvereiste. Een interview vanuit de club zal
daarom nooit dezelfde waarde hebben als een in-
terview uit een onafhankelijk medium. We zullen al-
tijd een kritische vinger aan de pols kunnen houden.’
Verknippen
Naast het aanbieden van eigen content proberen
de clubs het beeld naar de buitenwereld nog op
andere manieren te bepalen. ‘Clubs proberen te
controleren wat en vooral hoe dingen in de krant
komen’, getuigt Hans Vandeweghe, columnist en
journalist bij De Morgen. ‘De opkomst van de pers-
verantwoordelijke bij de clubs is daar doorslagge-
vend in geweest. Ze lezen interviews na, laten quo-
tes verknippen of zelfs helemaal weggooien, maar
ze ontzeggen ook de toegang aan journalisten die
té kritisch zijn. Zo proberen ze veel meer controle te
houden over de output.’
‘Ik wil daarmee niet zeggen dat de opkomst van
perschefs helemaal slecht is. Alles wordt nu veel
meer gekanaliseerd. Maar er moet natuurlijk wel
een evenwicht zijn. Patrick Janssens, de vroege-
re algemeen directeur van KRC Genk en daarvoor
burgemeester van Antwerpen, zei mij ooit: 
“De voetbalpers, dat is een bende onnozelaars.
 van links naar rechts: Hans Vandeweghe, De Morgen foto door Corelio, Brent Jolie, diploma sportjournalistiek.
Jacques Sys, Sport/Voetbalmagazine. Guillaume Maebe, Het Nieuwsblad.
Mochten wij in de politiek doen wat ze met
de voetbalpers doen, namelijk alles zeg-
60 gen in interviews en achteraf alles er op-
nieuw laten uithalen, dan zouden wij gevild
worden. Maar de voetbalpers, die pikt dat
blijkbaar.” Vandeweghe heeft een cynische
kijk op de zaak. Volgens hem evolueert de
voetbaljournalistiek in de verkeerde rich-
ting. ‘Het is meer en meer voetbalschrijve-
rij aan het worden.  Je bent zo sterk afhan-
kelijk van de clubs. En als je ertegenin gaat,
sta je aan de zijlijn en moet je van daaruit
observeren. Ik ken er niet veel die voor lou-
ter observeren worden betaald.’
‘Een interview vanuit
de club zal nooit dezelfde
waarde hebben als
een interview vanuit
een onafhankelijk medium’
- Guillaume Maebe,
Het Nieuwsblad
Is het een onomkeerbaar gegeven, of valt
er nog iets aan te doen? Vandeweghe: ‘Het
probleem is dat iedereen die de voetbal-
journalistiek kent zoals die vroeger was, nu
al wat ouder is en zich niet meer wil en-
gageren, en er tegelijk ook relatief weinig
last van heeft. Daarnaast heb je de jonge-
re collega’s die denken: “Ja goed, het is nu
zo”. Die vinden het niet nodig om daarte-
gen op te treden en leggen zich erbij neer.’
Taarten
Volgens Vandeweghe  is België wel
een uitzonderlijk voorbeeld hierin. ‘Nieuw-
tjes en quotes voorzien, met taarten naar
spelers gaan als ze verjaren, de vrouwen
van spelers in de picture zetten. Ja, dat
zijn dingen die je in veel andere landen
gewoon niet ziet. Of het gebeurt in een
soort schandaalpers. Bij ons wordt dat in
“zogezegd” serieuze kranten gedaan. Als
je dat allemaal wil doen, dan moet je wel
meestappen in wat de clubs willen.’
Jacques Sys,  al jaren hoofdredacteur
bij Sport/Voetbalmagazine, ziet niet en-
kel nadelen aan de sterke inmenging van
perschefs. ‘Je moet tegenwoordig altijd bij
de perschef passeren als je iemand van
de club wil interviewen. Soms is dat lastig,
maar nu en dan heeft het ook zijn voorde-
len. Ik heb zelf nog meegemaakt dat ik 24
keer moest bellen naar een speler voor ik
hem aan de lijn kreeg. Nu doe je een te-
lefoontje naar de perschef en dan weet je
meteen waar je staat. Maar aan de ande-
re kant maakt dat ook deel uit van de con-
trole die clubs willen uitoefenen. Tegen-
woordig willen ze alles nalezen. Ik kan daar
tot op zekere hoogte nog inkomen, dat is
een vorm van professionalisme. Feitelijke
onjuistheden die in het artikel staan, wor-
den er zo snel uitgefilterd. Maar ze mogen
uitspraken van spelers niet aanpassen of
zelfs verwijderen. Toch gebeurt dat ook.
Dan merk je dat journalisten, vooral kran-
tenjournalisten, dat gewillig toelaten om-
dat ze bang zijn dat ze geen interviews
meer zouden krijgen als ze ertegen in-
gaan.’ Volgens Sys gaat het hier over een
zekere trots over je artikel die je moet heb-
ben als journalist.  
‘Soms moet je op
je strepen durven te
staan. Want ze zouden
het allemaal voor
je voorkauwen’
- Jacques Sys,
Sport/Voetbalmagazine
Het is een probleem dat Sys ook vooral ziet
bij de jongere generatie. ‘Je merkt dat bij
bepaalde jonge journalisten. Die schrijven
al met een bepaalde zelfcensuur. Ze den-
ken bij zichzelf: “Dit zal waarschijnlijk niet
passeren” en schrijven het dan ook niet.
Ze leggen er zich bij neer. Ze zouden meer
durf moeten hebben om voor zichzelf op
te komen en vooral: goed argumenteren
waarom ze het wél zouden mogen schrij-
ven.’
Sys staaft die uitspraken met een
voorbeeld uit zijn eigen ervaring: ‘Ja-
ren geleden had ik een interview met
Christoph Daum, die toen trainer was van
Club Brugge. De perschef was daarbij, wat
ik toen al vreemd vond. Daum vertelde
over het feit dat hij in het verleden te ma-
ken had gekregen met kanker. Hij heeft daar
toen heel uitgebreid en open over gespro-
ken, maar de perschef vroeg achteraf om
de kankerpassage niet te publiceren. Toen
heb ik gezegd: “Kijk, Daum is zestig jaar, hij
weet wat hij vertelt. Ik ga dat wel schrijven.”
Ik heb het gedaan en ik heb er geen pro-
blemen door gekregen. Soms moet je op je
strepen durven staan, want de perschefs
zouden het allemaal voorkauwen.’
zo maak je een goed interview. Het is ook
het leukste wat er is in de journalistiek, maar
in tegenstelling tot wat mensen denken is
het ook het moeilijkste. Door de zware con-
troles van perschefs en het voorzien van
interviews door de clubs zelf, is het bijna on-
mogelijk geworden om zulke interviews nog
af te nemen. Het vak is zo een groot deel
van zijn charme verloren.’

‘Patrick Janssens zei ooit:

de voetbalpers, dat is
een bende onnozelaars.
Mochten politici die
dingen doen met journa-
listen, ze werden gevild’
- Hans Vandeweghe,
De Morgen

Content creator
Wat nu met de toekomst? Hoe kijkt een stu-
dent sportjournalistiek naar die situatie?
Brent Jolie, net afgestudeerd aan Howest in ‘Tv-medewerker doet zijn beklag over de aanwezigheid van de vele camera-
mensen van de clubs: “Voor wat filmen wij hier eigenlijk nog?’
de richting sportjournalistiek, ziet het som-
ber in en kiest bewust om niet aan de slag
te gaan als sportjournalist. Hij kijkt meer uit
naar een job aan de andere kant, als con-
61
tent creator bij een voetbalclub. ‘Clubs heb-
ben meer en meer de touwtjes in handen.
Ze controleren het nieuws als het ware. Zij
bepalen wat er naar buiten gaat en hoe.
Het mooiste voorbeeld hiervan is transfer-
nieuws. Je komt dat soort nieuws nog maar
zelden te weten via een nieuwsmedium. Al-
les wordt eerst gecommuniceerd via de so-
cial media van de voetbalclub in kwestie.
Vooral de vele krantenjournalisten zijn daar
de dupe van. Het nieuws dat zij brengen, is
vaak een reproductie van wat de clubs zelf
eerst hebben gepost op hun social media,
aangevuld met een opinie en wat context.
Het is een bijzonder lastig beroep gewor-
den.’ Volgens Jolie is het ook iets dat leefde
onder de studenten. ‘Vanaf ons tweede jaar
begonnen we te beseffen dat er eigenlijk
weinig toekomst zit in voetbaljournalistiek.
Velen van ons die iets wilden doen in de
voetbalwereld hebben daarom hun ambitie
bijgesteld en zoeken nu een job in de com-
municatiesector. Daar is op zich niets mis
mee. Alleen zal je daar niet echt kritische
vragen mogen stellen, het gaat tenslotte
ook om het uitdragen van het imago van
de club.’
‘Clubs kunnen het niet verdoezelen als het slecht gaat. Deze fan van
Jacques Sys 
vat het met deze woorden RSC Anderlecht pikt het niet dat de club een positieve boodschap wil
brengen over het debuut van een jonge speler, terwijl ze die match
samen: ‘Interviewtechnieken toepassen verloren hebben.’
om zo zaken aan een speler te ontlokken:
SEPTEMBER Dirk Waem
De verlossing “Na een jaar vol corona vergeten we bijna dat 2020 ook
een nieuwe regering baarde. De Croo en Magnette dalen de trappen van
het statige Egmontpaleis af om het nachtelijke regeringsakkoord tijdens
een persconferentie voor te stellen. De Vivaldiregering is een feit.”
 rg
bu
ns
Gi
er
Bad
(+) Ruth

Autoka
aa ra v
nV
aa l
m
s
B
el
an
g
in
B ru
sse
l

Meest geklikt Tweets Cover

64 van de maand van de maand van de maand
Tweet: Ik heb geen corona gehad,
geen seksfilmpjes doorgestuurd
gekregen en ik ken de pasjes van
het Jerusalema dansje niet. Ben
zelfs geen enkele keer aangeduid
als preformateur. Ik mag precies
gewoon niet meedoen met heel dat
2020 dingetje.

Elke Neuville
@elkeneuville

vrijdag 11 september 2020

Op Kerknet Lieve iedereen, een waarschuwing:

‘Joshua (32) verbouwt kapel
uit dank voor genezing van
broer’
Toen Joshuas broer in een coma
belandde na een verkeersongeval,
heeft hij hele nachten gebeden op-
dat zijn broer het zou overleven. Toen
stuur je nudes van iemand anders
door naar me (‘bv’ of niet) dan zal ik
daarvan aangifte doen bij de poli-
tie. Knuffels. Seriously: nudes maken
is not a crime. Nudes van iemand
anders doorsturen wél. Eén ‘forward’
kan iemands leven verwoesten. De
impact op de psyche van de per-
soon die weet dat z’n/haar nudes Door zijn verleden als geheim agent kon pre-

die uiteindelijk uit zijn coma ontwaakte circuleren is enorm. Praat over iets sident Poetin alle macht naar zich toetrekken.
anders aan de koffiemachines. De documentaire ‘Putin: A Russian Spy Story’
en zijn gezondheid verbeterde, besloot
Wees volwassen. onthult al zijn geheimen.
Joshua uit dank een kapel te verbou-
wen. Mensen kunnen er voor een centje
Kenneth Dée
een kaars aansteken. Het geld gaat re- @kennethdee
gelrecht naar het goede doel, ter steun
van andere verkeersslachtoffers. vrijdag 4 september 2020
Journalisten moeten zich
(soms) inhouden
TRIGGER Media worden er de jongste jaren, en vooral sinds de verkiezing
In de opinierubriek Welles-
Nietes in De Morgen van van Donald Trump in 2016, steeds vaker van beschuldigd te links-
zaterdag 12 september 2020
discussiëren N-VA-parle- progressief te zijn. In het Verenigd Koninkrijk kwamen er deels
mentslid Marius Meremans
en auteur van ‘Dochter van
daardoor nieuwe BBC-richtlijnen. Die moeten het onlinegedrag
de dekolonisatie’ Nadia van de journalisten beperken. Hoe zit het met de onpartijdigheid
Nsayi op pagina 76 over de
vraag of de VRT te 'woke' is van onze eigen Belgische pers, en moet een journalist zich eigen-
geworden. Die rijst nadat de
BBC precies daarvan is be- lijk wel aan die onpartijdigheid houden?
schuldigd.

door Francis Pauwels

In oktober 2020 vroeg de Britse omroep BBC in het eerste gezicht misschien schrikbarend dat
een nota aan haar journalisten om niet langer journalisten zo aan banden worden gelegd,
hun steun uit te spreken voor sociale bewegin- maar anderzijds zijn nieuwsankers en journa-
gen, zelfs al zijn ze ‘niet-controversieel’, en ook listen het verlengde van een omroep. Hun ac-

boven: Charlotte Michils, juridisch advi-
seur bij de VVJ. (Foto: Charlotte Michils)
onder: Karin De Ruyter, ombudsvrouw van
De Standaard. (Foto: Fred Debrock)
niet in hun vrije tijd. Journalisten uit bepaalde
Britse regio’s werd gevraagd om niet deel te
nemen aan de Gay Prideparades en betogin-
gen van Black Lives Matter. Dat leidde tot een
discussie over de grenzen van journalistieke
onpartijdigheid. Die vraag is relevant voor alle
journalisten.
Bij de VRT moeten journalisten zich al langer
aan een gedragscode houden. Charlotte Mi-
chils, juridisch adviseur bij de Vlaamse Ver-
eniging van Journalisten (VVJ), legt uit welke
wetten, controleorganen en richtlijnen de on-
partijdigheid van onze pers waarborgen. ‘We
maken een onderscheid tussen zelfregulering
enerzijds en wetgeving anderzijds. In de cate-
gorie zelfregulering zijn er richtlijnen zoals bij-
voorbeeld de VRT zichzelf heeft opgelegd. Wat
kunnen die richtlijnen zijn? Ten eerste is er het
redactiestatuut van de VRT-nieuwsdienst, dat
de deontologische code vastlegt en de on-
afhankelijkheid van de redactie tegenover de
directie verzekert. Er is ook een deontologische
adviesraad die issues aan dat redactiestatuut
toetst, en er zijn de tien geboden voor sociale
media.’ In die laatste herkennen we gelijkaar-
dige regels zoals die die de BBC hanteert. Een
VRT-journalist mag niets op sociale media zet-
ten wat hij niet voor een microfoon zou zeggen.
Een structurele voorkeur of afkeur voor bepaal-
de politieke partijen en politici uitspreken, is dus
not done, zelfs op een privéaccount. Het lijkt op
65
ties hebben een directe invloed op het imago
van de omroep, daarom worden ze strenger in
het oog gehouden. Dat zien we de laatste jaren
steeds duidelijker door de opkomst van de so-
ciale media.
Level playing field
Op de website van de VRT staat ook expliciet
te lezen dat ze de Code van de Raad voor de
Journalistiek onderschrijft. Die code omvat een
pak richtlijnen, ook wel ‘soft law’ genoemd, die
de openbare omroep zichzelf oplegt. Het bevat
beroepsethische minimumregels die gelden
voor alle vormen van journalistiek.
Naast die zelfregulering haalt Michils ook het
wettelijk aspect aan. ‘De belangrijkste wette-
lijke factor is het mediadecreet. Dat bevat al-
lerlei bepalingen voor omroepdiensten, niet
alleen voor de VRT maar ook voor de private
omroepen. Volgens het mediadecreet moe-
ten informatieprogramma’s, mededelingen en
programma’s met een algemene informatieve
inslag en alle informatieve programmaonder-
delen in een geest van politiek ideologische
onpartijdigheid worden verzorgd.’ In principe
moeten de openbare en privéomroep dus even
onpartijdig zijn. Zo wordt een ‘level playing field’
gecreëerd en vermijdt België toestanden zoals
bijvoorbeeld in de Verenigde Staten. Daar kan
een grote zender als Fox probleemloos de Re-
publikeinse Partij steunen.
Michils vindt dat het in België op dat
vlak wel goed zit: ‘Er zijn echt wel een
aantal bronnen die de onpartijdigheid
van de media controleren en in stand
houden, zowel via soft law als via de
wet. Maar de wetten gaan vooral over
de omroep, terwijl de geschreven pers
vooral binnen het domein van zelfregu-
lering valt.’
‘De journalistiek heeft
een waakhondfunctie,
machtsstructuren
moeten tegen het licht
worden gehouden.
Overal waar er macht is,
kunnen er excessen zijn.’
Vaag
In bepaalde kringen worden de media
ervan beschuldigd te links-progressief
te zijn. Wat denken ze daar zelf van?
Karin De Ruyter, ombudsvrouw van De
Standaard, laat weten dat ze vaak met
dergelijke opmerkingen te maken krijgt.
“Ik vind dat altijd moeilijk te beant-
woorden omdat die opmerking meest-
al vaag en niet gepreciseerd is. Vaak
gaat ze gepaard met de toevoeging
‘activistisch’.
Het klopt dat De Standaard eerder
progressief is in bepaalde standpun-
ten. Een krant mag natuurlijk bepaalde
punten op de agenda zetten. Of men
dat nu activistisch noemt of niet is een
kwestie van interpretatie. Het té activis-
tisch zijn werd ons vaak verweten in de
klimaat- en milieudiscussie; daar heeft
de krant duidelijke standpunten over
ingenomen. We hebben acties mee
georganiseerd zoals de Curieuzeneu-
zen, dat kan je misschien een vorm van
activisme noemen. Maar anderzijds is
het ook de taak van een nieuwsme-
dium om bepaalde maatschappelijke
problemen op de agenda te zetten."
Volgens De Ruyter is een krant ook vrijer
dan de omroep, omdat de krant meer
aan zelfregulering gebonden is, tegen-
over de meer door wetgeving gebon-
den televisiemedia. ‘Wij zijn bij de krant
niet verplicht om in elk politiek stuk elke
partij aan het woord te laten. Bij de VRT
moeten ze rekening houden met de be-
heersovereenkomst van 2019, die neu-
traliteit vraagt. Natuurlijk hebben wij
ook onze journalistieke verantwoorde-
lijkheid van onpartijdigheid. Die willen
we als krant niet laten vallen, zeker om-
dat die onpartijdigheid momenteel wel
internationaal onder druk staat.’ Daar-
mee doelt ze onder meer op wat afge-
lopen zomer bij de New York Times is
gebeurd. De republikeinse senator Tom
Cotton riep in een opiniestuk op om
het leger in te zetten tegen betogingen
van Black Lives Matter. Dat de New York
Times het opiniestuk publiceerde, kon
op veel kritiek rekenen, ook binnen de
krant zelf. Zo kwam de discussie weer
op gang over de opgelegde onpartij-
digheid, en of journalisten niet vanuit
een bepaald activisme mogen schrij-
ven wanneer het over maatschappelij-
ke thema’s als politiegeweld gaat.
‘Je bent als mens en
journalist nooit volledig
objectief in je onderwerp-
keuze, formulering en
woordkeuze’
Volgens De Ruyter is dat niet zo’n goed
idee. ‘De vraag is natuurlijk: als je die
objectiviteit laat vallen als norm, wat
zet je dan in de plaats? Wat is dan je
maatstaf? Daar is momenteel geen
antwoord op. Uiteindelijk is het doel de
journalistieke waarheidsvinding, dat is
je guideline. De manier waarop je dat
doet, hoeft dan niet noodzakelijk vanuit
onpartijdigheid te zijn volgens sommi-
ge mensen. Je bent als mens en jour-
nalist natuurlijk nooit volledig objectief.
Er zit subjectiviteit in je onderwerpskeu-
ze, je formulering en woordkeuze, en je
schrijft altijd vanuit je eigen persoon.
Als journalist met ervaring kan je wel
een weloverwogen mening over iets
geven, als die gebaseerd is op waar-
heid en feiten, niet op buikgevoel of
emoties, of om mee te doen met de
massa.’
Blij
Er zijn volgens de VRT ook gevallen
waar de journalist zich minder neutraal
mag opstellen. In een opiniestuk van 24
april 2017 op de website van VRT, licht
VRT-ombudsman Tim Pauwels drie
dergelijke situaties toe. Ten eerste is
dat het Vlaamse karakter. Wat relevant
is voor Vlaanderen, zal op de voor-
grond komen, en als bijvoorbeeld een
Belgische sportman een overwinning
behaalt, mag de omroep ook blij zijn.
Ten tweede is er de wetenschappelij-
ke consensus. De VRT hoeft geen flat
earther aan het woord te laten telkens
wanneer er gezegd wordt dat de aarde
rond is. Onpartijdigheid hoeft dus niet
te betekenen dat elke mening evenveel
gewicht krijgt. Meningen die tegen de
wetenschappelijke consensus ingaan,
mogen wel aan bod komen, maar
moeten gekaderd worden om desin-
formatie te voorkomen.
Als laatste en belangrijkste, is er de de-
mocratie en mensenrechten. De open-
bare omroep onderschrijft de mensen-
rechten en de democratie. Dat staat
ook in het redactiestatuut van de VRT:
‘De interviewer grijpt in als standpun-
ten worden ingenomen die indruisen
tegen de rechten van de mens of die
discriminerend zijn’. Net zoals bij de we-
tenschappelijke consensus mogen ex-
treme meningen wel aan bod komen,
maar telkens met correcte kadering en
weerwerk.
‘In de VS kan een grote
zender als Fox probleem-
loos de Republikeinse
partij steunen.
Dat vermijden we hier
67
met het mediadecreet’
Onrecht
Terwijl het moeilijk is om je als journalist
activistisch op te stellen en tegelijk je
geloofwaardigheid te behouden, heeft
een journalist wel een zekere sociale
verantwoordelijkheid om onrecht aan
het licht te brengen. In zekere zin kan je
dat als activisme zien. Charlotte Michils
wijst ook op die verantwoordelijkheid.
‘De journalistiek heeft een waakhond-
functie, machtsstructuren moeten te-
gen het licht worden gehouden. Of dat
nu de overheid is of het bedrijfsleven,
de uitvoerende, rechterlijke of de wet-
gevende macht. Overal waar er macht
is, kunnen er excessen zijn. Los daarvan
is het goed om altijd alle kanten te be-
lichten en zeker ook te strijden tegen
maatschappelijk onrecht. Dat is iets
dat wij allemaal zouden moeten doen,
om die democratische reflectie te heb-
ben. Dat zit ingebakken in de journalis-
tiek.’
 Radiopresentatoren van duidingsprogramma’s over hun uitdagende job

De topsporters
onder de journalisten?
TRIGGER
Vanaf september 2020
presenteert Gert Geens
Radiopresentator van een VRT-duidingsprogramma, het lijkt
het duidingsprogramma
De Wereld Vandaag op
voor de meesten onder ons een bijzonder drukke job. Met de
Radio 1. radio als snelste medium en het nieuws dat nooit een pauze
door Kaat Baeyens
neemt, ogen radiojournalisten van de openbare omroep als
topsporters in de journalistiek. Hoe slagen zij erin steeds op
de hoogte te blijven van de meest uiteenlopende thema’s?
Benedikte Coussement (presentatrice bij De Ochtend), Gert
Geens (presentator bij De Wereld Vandaag) en Jos Vandervel-
den (eindredacteur van De Wereld Vandaag) vertellen over hun
persoonlijke ervaringen.

Waarom spraken we enkel met VRT-presentatoren?

68 Private zenders als Qmusic, NRJ en JOE kiezen er bewust

voor om geen duidingsprogramma’s bij het nieuws uit te
zenden. Zij willen zich vooral profileren als muziekzender
en leggen de focus dus volledig op hits, artiesten en alles
daarrond.

Wat zijn de grootste verschillen tussen
de presentatie van een duidingsprogram-
ma op de radio en de andere jobs die jullie
in het verleden uitoefenden?
Benedikte Coussement: ‘Ik was vroeger
nieuwslezeres bij Studio Brussel. Daar moet je de
luisteraars zo gebald mogelijk het hoofdnieuws
meegeven. De nieuwsfeiten komen binnen en jij
updatet je publiek. Bij De Ochtend zetten we zelf
meer het nieuws op de kaart, klagen we aan en
zoeken we uit. Het gaat dus dieper dan louter
de nieuwsupdates weergeven. Op het vlak van
research is het verschil echter niet zo groot. Bij
beide jobs doe je een beroep op andere journa-
listen en experts die in een themacel zitten.’
Gert Geens: ‘Sinds 2005 presenteer ik ook
live-evenementen bij Sporza. De nadruk ligt
daar meer op de verslaggeving. Daar moet je
als presentator zelf beslissingen nemen, maar
bij moeilijke momenten kan je wel altijd terug-
vallen op de uitzending van de sportwedstrijd
zelf. Bij De Wereld Vandaag gaat dat niet, maar
hier werk je wel samen met een heel team dat
mee beslissingen neemt en uitgebreid resear-
cht. Het één compenseert het ander dus. Ik kan
niet beweren dat je voor Sporza meer eigen ken-
nis moet hebben dan voor De Wereld Vandaag.
Bij beide programma’s moet je wel goed kunnen
inspelen op de antwoorden.’
Hoe ziet een dag in jullie leven er
precies uit?
Benedikte Coussement: ‘Mijn wekker gaat af
om kwart voor 4, zodat ik tegen 5 uur zeker op
de redactie ben. Tegen dan zorg ik dat ik mijn
mailbox en Twitter al eens gecheckt heb. Omdat
ik altijd vroeg ga slapen, moet ik op de redac-
tie nog een paar nieuwsupdates bekijken die ik
de avond ervoor gemist heb. Elke ochtend is
strak getimed, want het moet vooruitgaan.
Samen met de redactie neem ik nog een paar
kranten door om nog nieuwe onderwerpen te
vinden. Wanneer we om 6 uur aan de uitzen-
ding beginnen, staat ongeveer twee derde van
de onderwerpen vast. Soms hebben we tus-
sen 8 en 9 uur nog niets op voorhand kunnen
inplannen. Dat hangt natuurlijk af van dag tot
dag. Het kan ook voorkomen dat we tijdens
de uitzending nog gesprekspartners moe-
ten opbellen voor een interview dat binnen
 de tien minuten op antenne moet.
Na de uitzending plaatsen we alle
fragmentjes op onze website. Tegen
de middag ben ik meestal thuis en dan

?
is het tijd om even uit te rusten. Om
16 uur haal ik de kinderen van school
en begin ik het nieuws weer te volgen.
Voor het slapengaan neem ik snel
de research eens door die onze dag-
redactie heeft voorbereid voor de vol-
gende uitzending.’

‘In sommige gevallen

lees ik de onderwerpen
pas voor het eerst op het
moment dat de plaat die
ervoor komt, gedraaid
wordt. De taak van de
redacteurs mag dus echt
niet onderschat worden.’
– Gert Geens

Jos Vandervelden en Gert Geens:

‘Bij De Wereld Vandaag beginnen we
’s ochtends al met het verzamelen van
onderwerpen en sluiten de dag tel-

69
kens af rond 19 uur. Wat dit program-
ma zo interessant maakt, is dat het
perfect samenvalt met de nieuwsdag.
Ons redactieteam bestaat uit drie
redacteurs, de eindredacteur en de
presentator. We zijn een klein maar
hecht team, waardoor we zeer effici-
ënt te werk kunnen gaan. De Wereld
Vandaag sluit aan bij De Ochtend en
gaat dus vaak nog dieper in op onder-
werpen die daar behandeld werden.
Overdag komt er natuurlijk nog veel De werkplek van de redactie van De Ochtend en De Wereld Vandaag

nieuws bij waarrond we kunnen werken.

voor een scenario. Dat wil niet zeggen Geens: ‘Ik denk soms wel eens: “Ik hoop
Om 16 uur verhuist de redactie naar
dat alles al uitgeschreven is. Als pre- dat het hier goed komt, want hier ben ik
de studio. Tegen dan ligt ongeveer
sentator moet je hoe dan ook zelf kun- nu zelf niet zo’n meester in.” Maar als ik
zestig procent van de onderwerpen
nen inspelen op de antwoorden van je op voorhand weet dat ik iemand moet
vast. De andere worden tijdens de uit-
gesprekspartner. Maar als ik tijd heb, interviewen over een thema waar ik
zending nog gekozen en voorbereid.
probeer ik mijn tekst wel al eens kort uit niet echt in thuis ben, laat ik me extra
In sommige gevallen leest de presen-
te schrijven.’ informeren door de redacteurs. Vooral
tator de onderwerpen pas voor het
Coussement: ‘Wanneer je bij moeilij- bij lastminuteonderwerpen is de voor-
eerst op het moment dat de plaat die
kere onderwerpen moet improviseren, bereiding van de redacteurs cruciaal,
ervoor komt, gedraaid wordt. De taak
kan de boodschap soms verloren gaan want dan is er geen tijd voor overleg.
van de redacteurs, die dat vaak last
voor de luisteraars. Dan is het dus be- Je moet je er ook mee kunnen verzoe-
minute moeten voorbereiden en
langrijk om je aanpak op voorhand nen dat je niet alles kan weten. We blij-
uitschrijven, mag dus echt niet onder-
neer te pennen.’ ven vragenstellers. Wij willen net iets te
schat worden.’
weten komen. Al moet je natuurlijk wel
Is het al eens gebeurd dat je te een beetje basiskennis hebben.’
Schrijf je als presentator zelf je
weinig geïnformeerd was over een Vandervelden: ‘Daarom heb je bij deze
script en interviewvragen?
nieuwsonderwerp? programma’s een presentator nodig
Geens: ‘Vooral de redacteurs berei-
Coussement: ‘Ja, dat gebeurt. Alles- die goed thuis is in een radiostudio. Als
den de onderwerpen voor. Zij bepalen
behalve leuk, maar dat is menselijk.’ je dan ook een beetje vlot van tong
de invalshoek van het stuk en zorgen
bent, komt het wel in orde.’

Zo ziet het bureau van een redacteur bij De Wereld
Vandaag eruit tijdens de voorbereidingen
‘Bij drukke uitzendingen
waarbij er nog veel
last minute moet
gebeuren, leef je voor-
al op adrenaline. Ik kan
een echte kick krijgen
wanneer alles uiteindelijk
70 toch nog net lukt.’
– Benedikte Coussement
Heb je vaak last van stress bij deze
job?
Geens: ‘Je moet het kunnen omzetten
naar positieve stress. Bovendien moet
er ook wel een beetje druk op zitten,
denk ik. Zonder agitatie gaat het echt
niet lukken. Het is dan ook belangrijk dat
je alert blijft tijdens de uitzending.’
Coussement: ‘Ik kan zelf wel goed om-
gaan met die deadlines en stress. Het
is een kwestie van gewoonte. Je moet
altijd rustig proberen te blijven. Boven-
dien weten de luisteraars ook niet pre-
cies welke onderwerpen er op je pro-
gramma staan. Bij drukke uitzendingen
waarbij er nog veel last minute moet
gebeuren, leef je vooral op adrenaline.
Ik kan dan ook een echte kick krijgen
wanneer alles uiteindelijk toch nog net
lukt. Zo herinner ik me nog zeer goed
de dag waarop de nieuwe federale re-
gering bekendraakte. ’s Ochtends had-
den we bijna alle nieuwe namen van
de ministers in de uitzending, met een
eerste reactie. En dat nog voor de ee-
daflegging. Daar haalde ik enorm veel
voldoening uit.’
Hoe houd je je hoofd koel tijdens
deze lastminutemomenten?
Geens: ‘Het is vooral belangrijk dat je
niet in paniek raakt. Ik heb ondertussen
wel al enkele jaren ervaring in het pre-
senteren, waardoor dat dus niet zo snel
meer gebeurt.’
Vandervelden: ‘Ervaring in een radio-
studio is dus wel echt een must om
dit programma te kunnen presenteren
zonder te panikeren. Daarnaast werken
we ook steeds met een scenario, dat tij-
dens de uitzending nog aangepast kan
worden. Als we bijvoorbeeld merken dat
we een bepaalde interviewee niet me-
teen kunnen bereiken, verschuiven we
dat onderwerp naar een later moment
in de uitzending.’
Geens: ‘Bovendien kunnen we steeds
terugvallen op de muziek wanneer er
nog zaken zijn die last minute geregeld
moeten worden.’
Coussement: ‘Volgens mij is dat ook
iets wat je in je hebt of niet. Iedereen die
voor De Ochtend werkt, blijft altijd wel
vrij rustig. Je mag ook niet panikeren bij
deze job, want dan komt het gewoon
niet goed.’
Is het dan echt nog nooit voorge-
komen dat je toch een beetje in
paniek schoot?
Coussement: ‘Dat is wel al gebeurd ja,
maar dan moet je improviseren. Ik kan
daar soms heel kwaad van worden. Al
gaat het soms over een klein woordje,
waardoor de hele zinsbouw niet meer
klopt. Maar wanneer ik de uitzending
achteraf beluister, besef ik dat het ei-
genlijk allemaal wel meevalt. Je bent
drie uur lang intensief bezig. Logisch
dat er in die tijd foutjes gemaakt wor-
den. Het is dus belangrijk dat je kan re-
lativeren.’
Het is dus niet de ideale job voor
perfectionisten?
Coussement: ‘Ik denk dat de meesten
hier eigenlijk zeer perfectionistisch zijn.
Iedereen kan wel eens vloeken bij fou-
ten. Perfectionistisch zijn mag, zolang je
het ook kunt loslaten.’
Uit welk hout moet je precies ge-
sneden voor deze job?
Vandervelden: ‘Je moet snel, ge-
vat en krachtig kunnen inspelen op je
gesprekspartners. Daarom is het zo
belangrijk dat de presentatoren zelf
voldoende bagage en ervaring hebben.’
Geens: ‘Aan de ene kant moet je leer-
giering zijn en jezelf vragen durven
stellen. Aan de andere kant moet je
ook de typische radioskills voldoende
beheersen: mondig zijn, Algemeen Ne-
derlands spreken en complexe zaken zo
eenvoudig mogelijk kunnen uitleggen.
Ten slotte moet je er ook brede interes-
ses op nahouden voor deze job. Ik zie
mezelf dan ook als een generalist.’
Coussement: ‘Als presentator voor De
Ochtend moet je natuurlijk vroeg kun-
nen opstaan. Het is allesbehalve een
9-to-5-job. Van nature geïnteresseerd
zijn en goed kunnen omgaan met
deadlines is ook noodzakelijk. Daar-
naast moet je ook empathisch zijn en
begrip kunnen opbrengen voor andere
standpunten. Toch is het ook belangrijk
dat je kritisch blijft. Er zijn vaak politici
die interessante boodschappen aan-
bieden, maar je moet wel steeds blijven
nadenken waarom ze deze nu precies
willen verspreiden. Je wil je ook niet al-
tijd als spreekbuis door iedereen laten
gebruiken.’
‘Als je een leven wil
buiten je werk, doe dan
geen journalistiek, klinkt
het. Daar ben ik het ab-
soluut niet mee eens.
Op die manier laten ze
de journalistiek als
een klotejob overkomen.’
– Jos Vandervelden
De radio is het snelste medium.
Oefenen jullie één van de meest
intensieve jobs uit in de journalis-
tiek?
Coussement: ‘Dat hangt af van je ei-
gen kwaliteiten. Ik ben bijvoorbeeld ie-
mand die heel moeilijk werk kan plan-
nen op lange termijn. Er zijn hier mensen
op de redactie die wekenlang bezig zijn
aan een grote reportage. Dat zou ik niet
kunnen. Ik vind het net leuk om met kor-
te deadlines te werken. Het is dus wel
intensief, maar op een andere manier.’
Geens: ‘Bij radio kan je 70 kilometer per
uur rijden, maar soms ook wel 180. Er zijn
dagen en momenten waarop het zeer
intensief is, maar dat hangt af van het
nieuws. Breaking news moet je natuur-
lijk meteen brengen. Het schommelt
dus vaak.’
Vandervelden: ‘Dat klopt. Onlineme-
dia zijn ondertussen misschien wel nog
sneller geworden, maar radio blijft toch
wel een van de scherpste en snelste
media.’
Links: Gert Geens, presentator bij De Wereld Vandaag. Rechts: Jos Vandervelden, eindredacteur van De Wereld Vandaag
Coussement: ‘De radio speelt bij de
meeste mensen ook vaak op de achter-
grond. Je publiek kan de onderwerpen
niet herlezen zoals een krantenartikel.
Het is dus een extra uitdaging om alles
in een logisch verhaal te gieten en dat
vervolgens duidelijk over te brengen.’
Het nieuws staat nooit stil. Lukt
het om de balans te vinden tussen
werk en privé?
Coussement: ‘Ik heb het gevoel dat
ik dat evenwicht goed kan behouden.
Bezig zijn met nieuws in mijn vrije tijd
ervaar ik ook niet echt als werken. Op
vrijdagavond probeer ik wel altijd te
ontspannen en durf ik al eens niet naar
het journaal te kijken. Ook tijdens de
vakanties neem ik wat meer afstand
van het nieuws. Maar het helemaal niet
meer volgen, zou heel onnatuurlijk aan-
voelen.’
Geens: ‘Ik presenteer de ene week
bij Sporza en de andere bij De Wereld
Vandaag. Tijdens de werkweek van
De Wereld Vandaag heb ik het wel druk-
ker dan anders. Ons werk stopt echter
nooit volledig wanneer wij hier de par-
king afrijden. Compleet afhaken kan
dus niet.’
Vandervelden: ‘Bij deze job moet je de
actualiteit altijd opvolgen, maar ook ik
beschouw dat niet echt als werk. Ik doe
dat vanuit mijn eigen interesse. Stagi-
aires vertellen me vaak dat scholen de
journalistiek inleiden als een zware, el-
lendige job. Als je een leven wil buiten je
werk, doe dan geen journalistiek, klinkt
het. Daar ben ik het absoluut niet mee
eens. Op die manier laten ze journalis-
tiek als een klotejob overkomen.’
Coussement: ‘Nochtans bedanken veel
luisteraars ons voor de uitleg en het
gezelschap deze dagen, sinds de co-
ronacrisis. De mensen worden samen
met jou wakker en zijn ook oprecht be-
nieuwd naar wat je te vertellen hebt. De
voldoening die het publiek en ik eruit
halen, maakt dat het allemaal waard.
Die appreciatie doet me toch veel. Pas
op, je moet je luisteraars niet altijd naar
de mond praten, maar hun mening blijft Benedikte Coussement, presentatrice bij De Ochtend
toch wel belangrijk.’
(Foto's: Kaat Baeyens)
OKTOBER Kristof Vadino
Vijf voor twaalf “In oktober 2020 werd de intensivecareafdeling voor coronapa-
tiënten van het Sint-Pietersziekenhuis in Brussel overspoeld. Sinds het begin van
de pandemie is de druk op de gezondheidswerkers nooit afgenomen. De zorg-
verleners zijn dag in dag uit in de weer voor de patiënten en presteren vele uren
onder stressvolle omstandigheden. De verpleegsters moeten familieleden informe-
ren over de toestand van de patiënten en families van stervende patiënten opvan-
gen. De druk is enorm en er vallen steeds meer verpleegkundigen uit. 'Er waren nog
nooit zo veel afwezigen', zegt hoofdverpleegkundige Eric Karel. ‘Dat door extreme
vermoeidheid, burn-outs en uitgestelde gezondheidsproblemen. We vragen meer
erkenning voor ons moeilijke werk.”
 ier
e m
t pr

d
or
w
o
ro
eC
er D
Al exa n d

#prou
bo d
ys
or w
t 'gd
e
ka
pt a
'd
oo
r LG
BTQ
IA+ beweging

Meest geklikt Tweets Cover

van de maand van de maand van de maand

Watched #detwaalf this week.

One of the most complex, nuan-
ced and gripping courtroom dra-
mas I’ve ever seen. Naturalistic
and extaordinary. Beautiful and
gritty. A study of humanity, mo-
rality, integrity and consequence.
Bravo.

Ricky Gervais
@rickygervais
de krant van West-Vlaanderen
'Waregem in diepe rouw woensdag 28 oktober 2020

na plots overlijden Mathis

Dierick (17)' “Hallo, met de brandweer”
“Hoi, m’n huis staat in brand”
Ion Basket Waregem was in diepe rouw “Okay.. Past vrijdag voor u?”
na het plotse overlijden van teamge- “Wacht, ik kijk even in mijn agen-
noot Mathis Dierick. Mama Stephanie, da. Die in brand staat, overigens.
papa Jürgen en broer Manu bleven Yep, vrijdag heb ik niets.”
verweesd achter. Voor de 17-jarige “Tot dan!”
Waregemnaar was basketbal zijn le- “Tot dan!” De dood van de iconische Ruth Bader Gins-
ven. Ook bij Vibso Waregem, waar de burg laat een diepe indruk na op de VS. Als
Jeroen Baert opperrechter streed ze voor vrouwenrechten.
jongen schoolliep, reageerde men @jbaert Symbolisch voor RBG: ze droeg altijd een ket-
geschokt. De Scoop-redactie betuigt
ting over haar toga in de vorm van een kraag
haar medeleven aan de familie van dinsdag 27 oktober 2020
om haar vrouwelijkheid te uiten.
Mathis.
Emiel Lenaert: ‘Dit is geen discussie of argument’

Wat met inclusie? 

TRIGGER
Op zondag 11 oktober 2020
De trans- en non-binaire gemeenschap voelt zich niet vertegen-
komt Joppe De Campenee- woordigd in de Vlaamse media. Scoop ging op onderzoek.
re spreken over de nieuwe
genderneutrale kledingcol-
lectie van Zalando in De Ze-
vende Dag. Joppe gebruikt
de voornaamwoorden die/
hun, maar toch verschijnt
een artikel op VRT NWS
waarin die aangesproken
wordt met de voornaam-
woorden hij/hem.

door Margot Vandewalle

75
Non-binaire personen zijn mensen die zich
niet thuis voelen in de binaire hokjes van ‘man’
of ‘vrouw’. Het is moeilijk omprecies te weten
hoeveel mensen er in België non-binair en/
of transgender zijn, omdat niet iedereen dat
graag deelt. Uit een Belgische studie van 2018
uitgevoerd door Joz Motmans, coördinator van
het Vlaamse Transgender Infopunt en gastpro-
fessor genderstudies aan de UGent, blijkt dat
22% van de bevolking zich zo identificeert. In
de Nederlandse taal gebruiken we meestal het
mannelijke hij/hem of het vrouwelijke zij/haar
als voornaamwoorden wanneer we naar an-
deren verwijzen. Non-binaire personen worden
vaak liever aangesproken met de non-binaire
voornaamwoorden die/hen/hun. Soms ge-
bruikt men ook wel het Engelstalige woord ‘pro-
nouns’ om te spreken over voornaamwoorden.

Op zondag 11 oktober 2020 kwam Joppe De

Campeneere (die/hun) in het zondagse praat-
programma De Zevende Dag op Eén spre-
ken over de nieuwe genderneutrale kledinglijn
van Zalando. Het gesprek ging daarnaast ook
over non-binariteit. Nog geen tien minuten na
afloop van het programma tweet het Twitter-
account van De Zevende Dag: ‘Joppe De Cam-
peneere draagt zelf ook kledij uit vrouwencol-
lecties. Omdat hij het mooi vindt, los van de
afdeling waaruit de kleren komen.’ Op Twitter
breekt daarna de hel los. Enkele uren later ci-
teert Joppe de tweet van De Zevende Dag met:
Emiel Lenaert (Foto: Gabriëlle Delreux)
‘Mijn pronouns zijn die/hun, daar hebben we het
nochtans uitgebreid over gehad op voorhand.’
Dergelijke kleine slordigheden komen voor de
trans- en non-binaire gemeenschap respect-
loos over.
Emiel Lenaert (die/hun) is non-binair en stu-
deert drama. Op hun school is die de eerste
non-binaire student en komt die dagelijks in
contact met andersdenkenden. In de media
ziet die hunzelf ook niet gerepresenteerd.
Stappen zetten
Volgens Emiel hebben journalisten
doorgaans van meet af aan de basis
niet mee en willen ze te snel werken:
‘Vaak zijn die eerste stappen naar in-
clusie nog niet gezet. Journalisten willen
al allerlei artikels schrijven, vooraleer ze
écht begrijpen wat inclusie inhoudt. Wij
willen hen dat uitleggen en vragen van
de media de bereidheid om daaruit de
nodige lessen te trekken.’
Binnen het thema van gender en seksu-
aliteit wordt heel specifieke terminolo-
gie gebruikt. De enige juiste terminolo-
gie vind je op de websites van Çavaria,
de koepel van LGBTQ+-organisaties, en
het Transgender Infopunt.
‘Journalisten willen al
allerlei artikels schrijven,
voordat dat ze écht
begrijpen wat inclusie
inhoudt’
- Emiel Lenaert
‘Nadat je de basis begrepen hebt, kan je
nagaan wat het effect van je artikel zal
zijn’, vervolgt Emiel. ‘Stap twee is besef-
fen dat een goede intentie niet altijd een
navenant effect betekent. Die twee ge-
gevens moet je los van elkaar plaatsen.
Hoe iets overkomt, is belangrijker dan
hoe je het bedoeld hebt. Research over
gender is daarom bijzonder belangrijk.’
Wanneer journalisten vandaag artikels
schrijven over trans- en/of non-binai-
re personen, doen ze dat meestal niet
in samenspraak met die mensen. Daar
ligt het grootste probleem voor Emiel:
‘De enige juiste manier om over trans-
en/of non-binaire mensen te schrijven
is samen met hen. Als je zo’n artikel aan
het schrijven bent, dan zou je ons ge-
woon kunnen bellen. Journalisten moe-
ten erkennen dat wij die dingen weten.
Zo vermijd je ook gênante situaties
waarin wij journalistieke stukken enkele
weken later verbeteren op Twitter. Mocht
er gewoon ook al iemand werken op de
redactie die trans of non-binair is, dan
zou dat al helemaal anders zijn. Dan
zou er sowieso een andere taalgevoe-
ligheid aanwezig zijn, een die nu totaal
ontbreekt.’
Mediakritiek
Florian Saerens (hij/hem) is alumnus
Journalistiek van de PXL Hogeschool in
Hasselt. Voor zijn bachelorproef schreef
hij het artikel: ‘Journalistiek stigma rond
gender non-conforme personen: ‘Ze
willen wel over ons spreken, maar niet
met ons’. Aanvankelijk schreef Florian
het artikel om voor zichzelf uit te maken
wat er allemaal met zijn eigen gender
gaande was, maar al snel kwam hij ook
in contact met de andere kant van het
verhaal: ‘Door wat mijn interviewees mij
vertelden, werd al snel duidelijk dat er
een heel grote ontevredenheid heerste
over de manier waarop er over trans-
en non-binaire mensen geschreven
wordt in de pers. In mijn eigen research
botste ik inderdaad op heel wat artikels
die gewoon verschrikkelijk zijn. Daarom
besloot ik om in mijn artikel voorname-
lijk trans- en non-binaire personen aan
het woord te laten, en niet alleen gen-
derexperts.’
In zijn artikel levert Saerens heel wat
kritiek op de manier waarop de me-
dia vandaag over trans en non-binai-
re mensen schrijven. Daarom was het
moeilijk om het artikel gepubliceerd
te krijgen: ‘Het stuk was al in septem-
ber 2020 klaar, maar het werd uitein-
delijk pas gepubliceerd door het onli-
nenieuwsplatform De Wereld Morgen in
november. Het werd heel weinig gele-
zen, daarom heb ik zelf een Instagram-
campagne op poten gezet. Zo schreef
ik heel wat Instagrampersoonlijkheden
aan met de vraag of ze het stuk wilden
delen op hun pagina.’
Al is Florian blij met zijn publicatie, hij
vindt het toch jammer dat zijn stuk voor-
al in linkse sferen is terechtgekomen: ‘De
mensen die mijn stuk deelden, stonden
er van meet af aan achter. Zij zijn het
altijd met me eens geweest. Maar door
het eens te zijn met elkaar, boek je geen
vooruitgang. Het had eigenlijk de men-
sen die er totaal niet mee akkoord gaan
moeten bereiken, want zo trek je een
maatschappelijk debat open. Het is niet
terechtgekomen bij de journalisten zelf,
de personen die het eigenlijk hadden
moeten lezen.’
Dead names
Een dead name is de naam die trans-
en/of non-binaire personen kregen bij
de geboorte, maar die zij niet langer
wensen te gebruiken. Er zijn verschillen-
de standpunten over het gebruik hier-
van, maar Emiel en Florian zijn het in
ieder geval eens met elkaar: ‘Stop ge-
woon met het gebruiken daarvan’, zegt
Emiel, ‘Dat is echt heel raar en bizar.
Je herinnert daarmee iemand constant
aan zijn traumatische verleden, terwijl
die dat overduidelijk probeert te ver-
geten om zo een authentieker leven te
kunnen opbouwen.’ Ook Florian vindt
dat het gebruik van dead names ge-
woon mag stoppen: ‘Als een persoon
een nieuwe naam kiest, dan moet je
daar rekening mee houden.’
Karin De Ruyter (zij/haar), ombuds-
vrouw bij De Standaard, pleit voor een
genuanceerder debat. Volgens haar is
die dead name echt wel nodig om het
artikel te begrijpen: ‘Bij een artikel dat
specifiek handelt over een coming out
is dat gewoon nodig om de persoon te
kunnen identificeren. Maar eenmaal we
die dead name voor de eerste keer ge-
bruikt hebben, zullen we die in het ver-
volg niet meer vermelden.’ Een ander
argument dat de ombudsvrouw aan-
haalt, is dat je in een krant niet aan ge-
schiedvervalsing kunt doen: ‘Je kan niet
ontkennen dat die persoon een groot
deel van hun leven die naam heeft ge-
bruikt’, verduidelijkt ze. ‘Als wij een dead
name van iemand niet meer mogen
gebruiken, dan betekent dat dat we dat
ook overal moeten aanpassen in onze
archieven, maar zoiets is gewoon on-
mogelijk.’ Uit journalistiek oogpunt kan
Florian nog ergens begrijpen dat men-
77
sen het misschien niet helemaal zullen
begrijpen. Het identificeren kan volgens
hem makkelijk opgelost worden door
het toevoegen van een foto. ‘Onder-
schat het publiek niet’, klinkt het.
Florian Saerens (Foto: Michiel Devijver)

Karin De Ruyter, ombudsvrouw van
De Standaard. (Foto: Fred Debrock)
Het artikel dat Florian Saerens schreef voor zijn bachelor proef. (dewereldmorgen.be)
78
Joppe De Campeneere citeert De Zevende Dag op Twitter.
Leerprocessen
Emiel en Florian vinden ook dat er respectvol-
ler omgegaan kan worden met voornaam-
woorden. ‘Het is de plicht van een journalist
om de maatschappelijke diversiteit zo correct
mogelijk weer te geven. Ik weet dat sommige
mensen het gebruik van die/hen/hun geen
correct Nederlands vinden, maar dat vind ik
geen argument. Als je mee wilt met je tijd, pas
je dan ook aan’, zegt Florian. Emiel geeft toe
dat het gebruik van voornaamwoorden soms
wat moeilijk is: ‘Ik gebruik soms de verkeerde
voornaamwoorden voor mezelf. Maar het gaat
erom dat je je fout inziet en verbetert. Erken je
fout en excuseer jezelf hiervoor. En neem jezelf
voor om het in het vervolg beter te doen.’
Karin De Ruyter is het hier opnieuw niet mee
eens. ‘Ik heb er persoonlijk wel wat moeite
mee, en andere mensen misschien ook, om-
dat het gewoon taalkundig fout is. Wij krijgen
dan mails van lezers met de boodschap dat we
een taalfout gemaakt hebben. Het gebruik van
die/hen/hun past ook niet altijd in een tekst. De
aanbeveling van de redactie is dan ook dat
we zoveel mogelijk de naam van de persoon
gebruiken in plaats van hij, zij of die. Voor de
media is dat iets vrij recents en dat vraagt wat
aanpassing. Het is een leerproces.’
 Journalisten denken
te snel dat ze goed
bezig zijn
Column “Margot, ik las vanochtend een artikel van Het Laat-
door Margot Vandewalle ste Nieuws en het leek mij vrij goed qua inclusi-
viteit”, liet mijn docent Journalistiek me spontaan
weten. Ik wist direct waarover het ging. Elliot Page,
een acteur die onder meer bekend is van films als
Juno en Inception, liet op zijn Instagrampagina
weten dat hij transgender is. Mijn docent, tevens
al jaren journalist, lijkt heel voldaan met zijn ont-
dekking. Bij mij kan er alleen maar een awkward
lachje vanaf. Journalisten denken al te vaak dat ze
oprecht goed bezig zijn.
Later op de dag neem ik het artikel door en kom
ik tot de conclusie dat het inderdaad een correct
stuk is. Het Laatste Nieuws was het enige Vlaam-
se medium dat de dead name van Elliot Page niet
ment.’
Vreemd, zou Catherine in the heat of the moment
Eric ook plots aanspreken met zij/haar als voor-
naamwoorden?
Ergens voelt het ongemakkelijk om voor een ge-
meenschap te pleiten waar ik geen deel van ben.
Ik ben een cisgender (zoek het op, hetero’s) lesbi-
sche vrouw en ik kan me dus maar half inbeelden
welke discriminatie mensen die niet binnen het
‘perfecte’ binaire plaatje passen elke dag meema-
ken.
De media zouden een verbindende rol kunnen
spelen in deze situatie, maar dat doen ze niet. Door
het schrijven van correcte artikels die trans- en

gebruikte. Een dead name is de naam die trans-
en/of non-binaire personen gekregen hebben bij
hun geboorte, maar die ze niet meer wensen te
gebruiken. Die naam is voor hen niet meer be-
langrijk, vandaar ‘dead’ dus. Toch vinden de me-
dia op één of andere manier die dead name zowat
het belangrijkste aan een trans- en/of non-binair
persoon. Net alsof hun gehele persoonlijkheid al-
leen maar daaruit bestaat. Door het toevoegen
van een foto van die persoon aan je artikel, zullen
de lezers ook wel begrijpen over wie het gaat. Ik
vind de gedachte dat je geen artikel kan schrijven
zonder iemands dead name te vermelden nogal
eng. Elke verwijzing naar die naam, berokkent de
persoon waarover je schrijft ongemakkelijkheid en
zelfs pijn. Dus waarom zou je die dead name dan
continu opnieuw blijven gebruiken?
79
non-binaire personen in positieve sferen afbeel-
den, zal transgenderisme en non-binariteit genor-
maliseerd worden in de samenleving. In 2020 zijn,
volgens cijfers van de Human Rights Campaign,
op z’n minst 350 transgender en non-binaire men-
sen vermoord, dat zijn er 20 meer dan in 2019. Hun
overlijden toont aan dat transfobie en discrimina-
tie absoluut de wereld nog niet uit zijn. Correct ver-
wijzen naar trans- en non-binaire personen in de
media kan levens redden. Doe dat dan ook.

Maar hier blijft het niet bij: Op 24 november 2020

ging het in De Slimste Mens Ter Wereld, een quiz-
programma op VIER, ook compleet mis. Presenta-
tor Eric Van Looy stelde een vraag over muzikant
Sam Bettens, die in 2019 bekendmaakte dat hij
transgender is. Catherine Van Eylen, sportanker
bij de VRT, gebruikte voortdurend verkeerde voor-
naamwoorden wanneer ze naar antwoorden over
Sam zocht. Eén van de gezochte antwoorden was
zelfs zijn dead name?! Erik Van Looy of de juryle-
den wijzen er haar geen enkele keer op dat ze de
verkeerde benamingen gebruikt. Bij VIER reageren
ze als volgt: ‘Het gebruik van verkeerde voornaam-
woorden komt uiteraard door the heat of the mo- Foto: Pauline Verleyen
 Vriendschappen en vijandschappen tussen journalisten en politici

‘Ga maar niet de dikke

vriend uithangen’
TRIGGER
Op 24 oktober vond
er een panelgesprek
Journalisten komen niet alleen in contact met politici, ze moe-
plaats met Isolde Van
den Eynde en Jan De
ten er ook vaak mee samenwerken. Is er ruimte voor een vriend-
Meulemeester op de
journalistendag van het
schappelijke relatie of behouden journalisten en politici beter
Vlaams Jeugd Parle-
ment. Daar vertelden ze
een professionele afstand? Vijf journalisten vertellen over hun
over hun vriendschap-
pelijke relatie met poli-
ervaringen en visies.
tici. Jan sprak specifiek
over een discussie met
zijn vrouw omtrent zijn
trouwfeest. Kan hij daar
bevriende politici voor
uitnodigen?

door Mauro D’Abbenigno

80

Dirk Van Den Bogaert,
politiek journalist VTM
Bent u ooit in conflict geraakt met een
politicus?
‘Het is al voorgevallen dat ik voor VTM Nieuws een
discussie had met een minister die een afspraak
niet nakwam. Toen heb ik gezegd: “Sorry, maar
dan hoef je zondag niet naar onze studio te ko-
men”. Die persoon was daar behoorlijk boos over
en dat heeft toch een vijftal weken aangesleept.
Hij hield toen duidelijk afstand. Een aantal weken
later was dat plotseling voorbij, want zoiets kan
je als politicus natuurlijk moeilijk volhouden.’
In hoeverre laat u politici toe in uw per-
soonlijk leven?
‘Je moet proberen een gezonde afstand te be-
waren tussen politici en journalisten. Ik ga bij-
voorbeeld geregeld naar het voetbal als fan van
KAA Gent. Jean-Luc Dehaene stond algemeen
bekend als een groot supporter van Club Brug-
ge. Als Club Brugge speelde tegen Gent, kwam
ik Dehaene wel eens tegen. We deden niet als-
rechts: Dirk Van den Bogaert. Credits:
Dirk Van den Bogaert.
of we elkaar niet kenden. Maar er werd ook niet
Getekend door Tanguy Depecker over politiek gepraat. Je komt overal wel politici
tegen, maar daar is niks mis mee. Die mensen
zijn niet besmet en journalisten zijn ook niet be-
smettelijk. Het is alleen een kwestie van geen
persoonlijke privérelaties op te bouwen die je in
de problemen kunnen brengen.’
En stel dat een journalist en een politicus
al een vriendschappelijke relatie onder-
hielden nog voor het beoefenen van hun
functies?
‘Dat kan, maar de professionaliteit dwingt elk
in zijn rol. Er zijn overigens mensen die je sym-
pathiek en onsympathiek vindt. Dat mag geen
enkele rol spelen. Ik kan perfect iemand intervie-
wen die ik helemaal niet moet hebben uit om het
even welke partij. Dat lukt mij nu al vele jaren en
ik heb daar ook nog nooit klachten over gekre-
gen van politici zelf.’
‘Je bent commentaarschrijver,
maar zit op schoot bij
die mannen’
– Raf Liekens, Humo
e

Raf Liekens,
politiek interviewer Humo
Heeft u vriendschappelijke relaties
met politici?
‘Nee, maar de man van Vlaams minister
van Energie Zuhal Demir (N-VA) is mijn
baas geweest. Hem beschouw ik wel
als een vriend.
Hij is nadien woordvoerder geworden
bij N-VA en heeft haar daar leren ken-
nen. Maar als ik Demir interview, stel ik
ambetante vragen. Nadien kan ik daar
82
een glas wijn mee drinken, maar dat
gebeurt niet dikwijls. Ik zie haar eigenlijk
alleen maar voor een interview en dat is
vaak bij haar thuis omdat ik ze zo goed
ken.’
Dus u kunt wel een zakelijke af-
stand bewaren?
‘Absoluut. Om een idee te geven: zij (De-
mir) heeft een paar jaar geleden een
kind gekregen. Er was toen een ba-
byborrel waarvoor ik een uitnodiging
kreeg. Ik ben daar niet op ingegaan.’
Kent u andere journalisten met
vriendschappelijke relaties?
‘Het is algemeen bekend dat journalist
Yves Desmet (De Morgen) goed be-
vriend is met oud-partijvoorzitter Karel
De Gucht (Open Vld) en oud-premier
Guy Verhofstadt (Open Vld). Ik heb mij
laten vertellen dat die soms kwamen
eten bij elkaar. Yves Desmet is ook al
naar de villa’s van beide politici ge-
weest in Toscane. Dat is moeilijk natuur-
lijk. Je bent commentaarschrijver, maar
zit op schoot bij die mannen.’
Kent u journalisten die verstoorde
relaties hebben met politici?
‘Absoluut. Journalist Joël De Ceulaer (De
Morgen) zal volgens mij niet de kans voorstellen dat ik met politici bevriend
krijgen om Theo Francken (N-VA) of zou kunnen worden. Na al die jaren kan
burgemeester van Antwerpen Bart de ik mij dat wel voorstellen, maar ik doe
Wever (N-VA) te interviewen. De We- dat liever niet omdat je wordt verhin-
ver weigert dat systematisch omdat hij derd je werk behoorlijk in te vullen.’
vindt dat De Ceulaer een activist is die
beter zelf in de politiek zou stappen. De ‘Het heeft me best veel
Ceulaer dient elk jaar een interview-
aanvraag in en dat wordt elk jaar syste-
tijd gekost voordat ik me
matisch geweigerd.’ kon voorstellen dat ik met
politici bevriend zou
Het is geen geheim dat journalist
Bart Brinckman (De Standaard) en
kunnen worden’
- Bart Brinckman, De Standaard
Bart De Wever (N-VA) een langdu-
rig dispuut hebben met elkaar. Wat
Het is voor u dus moeilijk om de
kunt u mij hierover vertellen?
ene avond thuis bij een politicus
‘De Wever heeft ooit geprobeerd om
te eten, om dan later een kritisch
Brinckman te laten ontslaan. Hij heeft in
stuk te schrijven?
elk geval gebeld naar De Standaard en
‘Je kan professioneel met een politi-
benadrukt dat hij niet meer wou praten
cus gaan eten en hem de dag erna
met Bart Brinckman. Bijgevolg weigert
de grond in schrijven. Maar echt thuis
De Wever interviews met De Standaard.
gaan eten in familiale sfeer? Dat zou ik
Ergens snap ik dat ook wel. Als een po-
nooit doen. Ik heb dat misschien één
liticus een paar keer gerold wordt door
keer gedaan, 25 à 30 jaar geleden, en
een journalist, kan ik mij wel voorstellen
dat was eerder toevallig. In principe
dat je niet meer staat te springen om
zou dat wel mogelijk moeten zijn, maar
door bepaalde mensen geïnterviewd te
dat gebeurt zeer weinig. Mij lijkt het niet
worden. Ik vind het dan wel verregaand
verstandig en niet wenselijk. Je zet beter
dat je als politicus een heel medium
heldere lijnen uit.’
uitschakelt.’
Hoe staat u tegenover samen rei-
zen met politici?
‘Ik ben regelmatig op zakelijke reis ge-
gaan met politici. Dit jaar heb ik Congo
bezocht met huidig premier Alexander
De Croo (Open Vld), Pieter De Crem
(CD&V) en oud-premier Sophie Wilmès
(MR). Als je dan samen in hetzelfde ho-
tel logeert, kan het zijn dat je aan de bar
eens een informeel gesprek aangaat
en samen iets drinkt. Maar daarvoor
hoef je niet naar het buitenland te gaan.
Soms blijf je hangen na een interview,
drink je nog iets en praat je nog wat na.
Ik kader dat eerder in een professionele
sfeer. Toch moet je daar ook heel voor-
zichtig mee zijn omdat je weet dat je in
een informele context zit. De informatie
Bart Brinckman,
die je dan verkrijgt, kan je niet zomaar in
politiek redacteur
de krant gooien.’
De Standaard
In hoeverre kunt u politici toelaten
in uw persoonlijk leven?
‘Er zijn bepaalde politici die ervan uit-
gaan dat journalisten positief over hen
zullen schrijven als er een goede rela-
tie is tussen beiden. Ze zijn verbaasd
wanneer dat niet gebeurt. Vandaar dat
ik ook vind dat je dat moet vermijden.
Het heeft lang geduurd voor ik me kon

Walter Pauli,
Knackredacteur
Heeft u vriendschappelijke relaties
met politici?
‘In mijn studententijd was ik studenten-
afgevaardigde in Leuven, samen met
viceminister-president van de Vlaamse
Regering Bart Somers (Open Vld). Daar
liepen we ook volksvertegenwoordiger
Hendrik Bogaert (CD&V) tegen het lijf.
Ik ben Chiroleider geweest op hetzelfde
moment als Johan Danen (Groen) en
Wouter Raskin (N-VA). We hebben sa-
men meermaals in een tent geslapen
met de hele groep. Die oude vriend-
schappen koester ik nog altijd. Ik heb in
het progressieve milieu ook Bruno Tob-
back (sp.a) leren kennen, vijf jaar voor
hij verkozen werd in het parlement. Met
hem heb ik nog gesnookerd. Ik ga niet
onnozel doen en doen alsof ik die men-
sen niet meer ken.’
‘De echte vrienden aan
wie ik mijn hart zou uit-
storten, zijn geen mensen
uit de Wetstraat’
- Walter Pauli, Knack
Zou u vriendschappelijke relaties
met politici afraden?
‘Nee, ik zou het niet afraden. Je moet er
gewoon mee leren omgaan. Een voor-
beeld: ik ken Pol Van Den Driessche van
toen hij bij De Standaard zat en ik bij
De Morgen. Pol is dan naar de CD&V en
N-VA gegaan. Ik ben collega van hem
geweest, dus noem ik hem bij zijn voor-
naam. Als ik met hem afspreek, weet ik
heel goed dat ik tegenover een politicus
zit. Maar ik ken hem ook anders. Pol Van
Den Driessche heeft ooit als journalist
de politieke elite van zijn tijd uitgeno-
digd op de receptie van het communie-
feest van zijn zoon. Dat zou ik nooit doen,
maar ik veroordeel hem daar niet voor.
Toch moet je opletten dat je voldoende
terughoudend bent. Ga maar niet de
dikke vriend uithangen.’
Hoe staat u tegenover samen rei-
zen met politici?
‘Ik heb twee jaar geleden de vraag ge-
kregen van Filip Dewinter om samen
met de VRT mee te gaan naar Aleppo
in Syrië. Ik wou wel eens weten wat De-
winter uitsteekt op een buitenlandse
reis. En ja, dan zit je soms met die po-
litici aan tafel. Een van zijn partijgeno-
ten had geen cash op zak en door de
internationale boycot van Syrië kon hij
in de bar niet betalen. We hebben toen
zijn drankjes betaald; de man vertel-
de vervolgens honderduit en dat was
bijzonder leerzaam en soms hilarisch,
ook over het politieke leven achter de
schermen. Toch is het beter om die re-
laties met politici collegiaal te houden.
De echte vrienden aan wie ik mijn hart
zou uitstorten, zijn geen mensen uit de
Wetstraat.’
Johny Vansevenant,
politiek journalist VRT
Heeft u vriendschappelijke relaties
met politici?
‘Vroeger werd er wel eens met politi-
ci op restaurant gegaan of je werd op
een kabinet ontvangen voor een maal-
tijd. Het grote voordeel daarvan was
dat je soms vernam wat er in de pijplijn
zat. Bijvoorbeeld: toen Jean-Luc De-
haene (CVP) nog premier was, werden
oud-journalist Jos Bouveroux en ik uit-
genodigd voor een ontbijt op zijn kabi-
net. Hij legde toen uit wat zijn plannen
waren. Dergelijke onderonsjes zijn de
jongste jaren veel verminderd. Journa-
listen hebben de tijd niet meer om over
de middag twee uur met politici te ta-
felen.’
Bent u ooit in conflict geraakt met
een politicus?
‘Bij de openbare omroep moeten we
uitermate voorzichtig te werk gaan. Wij
mogen niet reageren op sociale media
of enige voorkeur laten blijken. Daar-
om komen dergelijke conflicten minder
voor. Bovendien ben ik verslaggever en
geen commentator die met het vinger-
tje zwaait.’
Mogen journalisten en politici per-
soonlijk contact hebben?
‘Je doet dat beter niet. We hebben te-
gengestelde belangen. Wij journalisten
moeten toezien of alles op een correcte
manier verloopt. Toch moet je goede
contacten onderhouden met de po-
litieke wereld en een zekere jovialiteit
vertonen tegenover elkaar. De grote
Wetstraatjournalist Hugo de Ridder zei
83
ooit eens: “Een journalist die nog nooit
een minister met de voornaam heeft
aangesproken, heeft nog niet veel pri-
meurs gehad”. Mensen beweren trou-
wens al te snel dat journalisten een
eenzijdig parcours bewandelen. Ze be-
seffen niet hoe redacties vol zitten met
checks and balances. Nieuwsberichten
gaan door een hele molen van eindre-
dactie en nieuwslezers.’
illustraties: Raf Liekens. Credits: Raf Liekens. Bart Brinckman. Credits:
Read My Lips. Johny Vansevenant. Credits: Read My Lips. Walter Pauli.
Credits: Rob Stevens, Getekend door Tanguy Depecker
NOVEMBER Marco Mertens
Eigen ontwerp “Deze foto ligt me na aan het hart omdat ik Elodie Ouedraogo
doorheen de jaren al vaak gefotografeerd heb, waardoor er een prettig contact
is ontstaan. Het is bovendien van nature een erg mooie vrouw, die altijd stijlvol
gekleed gaat. Ze draagt één van haar eigen ontwerpen, die in het artikel belicht
werden. De manier waarop ze op die tafel zit refereert uiteraard aan haar verle-
den als topatlete.”
 na
do
ara
oM
(+) Dieg

Pr e s i d e
ve r nt s
kie
zi n
en g
n

i
VS

Meest geklikt Tweets Cover

van de maand van de maand van de maand

‘Kerstbubbel’. Wat een treurig

woord toch. Het lijkt wel een be-
smettelijke ziekte vergelijkbaar
met ‘builenpest’.

Rik Torfs
@torfsrik

donderdag 26 november 2020

Op VICE
‘7 vragen die je altijd al wilde
stellen over vaginale scheten’
Geef toe: die Russen kunnen
VICE durfde het aan het taboe rond va- er wel de spanning in houden
ginale scheten te doorbreken, en sprak #USElection2020
met een expert over het fenomeen.
Van Cauwelaert
Vragen wat een vaginale scheet is, hoe
@cauwelaert
het voorkomt en of je het onder contro-
le kunt houden, VICE beantwoordt alle vrijdag 6 november 2020
vragen.
Na maanden onderzoek is het eerste co-
ronavaccin klaar voor gebruik. Het begin van
een lange weg naar een normale wereld?
Vibrators zijn serious
business voor Flair
TRIGGER
Op 17 november 2020 Toen het woord ‘seks’ nog taboe was, schreeuwde Flair het al van de
brengt Flair magazine
een pleasure speci- daken. In 2007 pakte het blad uit met een uitdagende slogan ‘kom klair
al uit waarbij je voor
een kleine opleg een met flair’ en gaf het de lezeressen een minivibrator cadeau. Dat het
vibrator krijgt.
vrouwenmagazine Flair geen blad voor de mond neemt, hoef je nie-
door Pauline Willems
mand nog te vertellen. Vorig jaar bracht het vrouwenblad een Pleasure
Edition uit met als onderkop ‘een extra lekker nummer vol good vibra-
tions’ en opnieuw voorzag het de lezeressen van een pittig-trillend ge-
schenk. Kent Flair 'stoute’ en ‘minder stoute’ periodes of spelen andere
factoren hier een rol?

Foto: De muntgroene Flairvibra-
tor die voor slechts 5,50 euro
extra bij de Pleasure Special
te verkrijgen is. (Foto: Flair)
Het blad verscheen voor het eerst in
1980 met als doel jonge vrouwen te
informeren over onderwerpen waar
zij belang aan hechten. Omdat er in
de jaren tachtig nog niet veel ande-
re manieren waren om met lotge-
noten over seksualiteit te praten of
om meningen uit te wisselen, nam
het vrouwenmagazine die rol op zich.
Het magazine werd al snel als ‘stout’
ervaren omdat het onderwer-
pen aankaartte die toen nor-
maal niet openlijk besproken wer-
den. Flair deed dat met één doel:
taboes doorbreken. Dat is volgens
huidig hoofdredactrice Eva Van Dries-
sche de enige bestaansreden van Flair. Velen za-
gen het blad als een ‘seksboekje’, maar zo wilde
het zich nooit positioneren. ‘Het is nooit de bedoeling
geweest om een “stout magazine” te zijn, zegt Van
Driessche. ‘Je kon er gewoon informatie in terugvinden
die je nergens anders vond.’
Vandaag is het vrouwenblad Flair allang niet meer de
enige die dergelijke onderwerpen openlijk bespreekt,
waardoor het volgens de hoofdredactrice steeds
moeilijker wordt om taboedoorbrekend te zijn. ‘Flair is
gestart voor de tijden van internet en voor sociale me-
dia, maar nu zijn wij ingehaald door andere spelers.
Ook op TikTok of YouTube kun je tegenwoordig terecht
voor sekstips. We zijn dus lang niet meer de enige die
het over zo’n onderwerpen heeft.’ Toch wordt het ma-
gazine vandaag door sommigen opnieuw als ‘stout’
ervaren, de reclamecampagnes in het bijzonder.
Minivibrator
Op 17 november 2020 bracht Flair zijn Pleasure Edition
uit waar je voor een kleine oplage een minivibrator kon
scoren. Het is niet de eerste keer dat dat soort campag-
ne gevoerd wordt, maar het gebeurt ook niet jaarlijks.
Volgens de hoofdredactrice heeft dat niets met ‘stoute’
en ‘minder stoute’ periodes te maken, maar met an-
dere belangrijke factoren. ‘Het klopt inderdaad dat bij
uitgeverij Sanoma de laatste jaren een stukje sensati-
oneler waren dan anders. Flair heeft zich
inderdaad een tijdlang minder gefocust
op jonge vrouwen en meer op de leeftijd
dertig tot veertig. De doelgroep veran-
derde, waardoor er andere soorten on-
derwerpen aan bod kwamen en andere
product plussen (gadgets, n.v.d.r.) bij
het magazine zaten. Maar ook de hoofd-
redactrice zelf bepaalt voor een groot
deel de campagnes.’
87
De hoofdredactrice en de doelgroep be-
palen dus mee op welke manier recla-
me gevoerd wordt, maar ook de tijds-
geest is van belang. ‘Vroeger kenden we
preutsere tijden en zagen de campag-
nes er totaal anders uit dan nu. Het was toen eerder
stout en plezierig bedoeld en er werd mee gelachen.’
Zo verscheen er in 2005 een editie met als titel “I love
my vibrator.” Nu lacht men de vibrator niet meer weg
en wordt de campagne met de volle sérieux gevoerd.
‘Het draait rond het leren kennen en aanvaarden van
je eigen lichaam en daar hoort nu eenmaal seksueel
genot bij.’ De nadruk ligt nu vooral op empowerment
vanuit een feministisch standpunt. Daaraan wordt
vandaag de dag enorm veel waarde gehecht.
Braaf
Hoewel de medewerkers van Flair zelf het woord “stout”
dus niet gebruiken, klinkt “een lekker nummer vol good
vibrations” ook niet meteen braaf. 'De reden waarom
het vrouwenblad opnieuw voor een opvallende slogan
koos, is omdat er anno 2020 een nieuwe preutsheid
heerst', zegt Eva Van Driessche. ‘Onze reclamespot over
de Flairvibrator werd bijvoorbeeld door het merendeel
van de radiozenders geweigerd. Schandalig. Vroeger
werd dezelfde reclamespot wél uitgezonden.’ Ook Fa-
cebook en Instagram vormen de laatste tijd een pro-
bleem. Steeds meer mediakanalen neigen naar het
Amerikaanse mediasysteem en nemen snel een blad
voor de mond. ‘Gesponsorde posts met seksueel ge-
tinte woorden of waarop seksspeeltjes afgebeeld zijn,
worden meteen verwijderd. Alleen op onze eigen web-
site is die content nog veilig.’
 Drie studenten journalistiek nemen afscheid van Martine Tanghe en Dany Verstraeten

Bedankt,
nieuwsiconen
TRIGGER
Op 30 november 2020
leest VRT-nieuwsanker
Na een carrière van 42 jaar verdwijnt Martine Tanghe van ons
Martine Tanghe haar
laatste journaal voor.
scherm. Kijkers genoten in haar laatste journaal van elke se-
door Pauline Verleyen
conde en lieten haar eloquente woorden nog een laatste maal
over zich heen vloeien. ‘Bedankt dat je bij ons was’, zei ze en
velen pinkten een traantje weg. Ook voor VTM-nieuwsanker
Dany Verstraeten lonkt sinds 2020 het pensioen. We mogen
de nieuwslezer nog tijdens het weekend op ons scherm ver-
welkomen. Wat Dany Verstraeten zelf betreft mag dat nog zo
lang mogelijk duren. Drie laatstejaarsstudenten journalistiek
van de Arteveldehogeschool vertellen wat de twee iconen voor
hen betekenen.

88

Marie Bruggeman Wat maakt Martine Tanghe zo goed?

Leeftijd: 21
Focus: Video
Hoe zou je je bewondering voor Martine Tanghe
beschrijven?
‘Mijn bewondering voor Martine Tanghe is met mij
meegegroeid. Zij was een constante in mijn leven.
Ik ben er mij altijd van bewust geweest dat zij haar
job beter deed dan de gemiddelde nieuwslezer.
Toen ik aan mijn opleiding journalistiek begon, heb
ik pas echt gemerkt hoe moeilijk het beroep van
nieuwsanker is. Daardoor groeide mijn bewonde-
ring voor haar nog meer.’
Welk Martine Tanghemoment zal je altijd bijblij-
ven?
‘Ik herinner me goed het moment toen ze voor de
eerste keer terugkwam na haar ziekte. Ze oogde
toen zo sterk en onverslaanbaar. Ook haar afscheid
zal me altijd bijblijven. Ik heb expres drie treinen ge-
mist om naar die uitzending te kunnen blijven kijken,
ik wou er geen seconde van missen.’
‘Ik denk dat haar taal haar sterkste troef is. Zij spreekt
zo mooi. Ook kan ze heel goed interviewen. Ze is kri-
tisch en weet altijd wat te zeggen. Martine Tanghe
zal je nooit zien afgaan op live televisie. Zelf volg ik
logopedie om mijn taal te verbeteren en daarin is
Martine Tanghe ook wel een voorbeeld voor mij. Ik
zou het zelf wel zien zitten om het journaal voor te
lezen, maar ik heb voor mijzelf al de klik gemaakt
dat dat waarschijnlijk nooit zal lukken. Maar toch, je
weet nooit.’
Zal je Martine Tanghe missen?
‘Ik mis haar nu al. Ik wou onlangs het journaal her-
bekijken op de site van de VRT en toen kwam ik tot
de vaststelling dat ze al niet meer tussen de foto’s
van de nieuwslezers staat. Ze is echt weg.’
Wat zou je zeggen tegen Martine Tanghe mocht
zij nu voor je staan?
‘Leer het mij alsjeblieft. Ik wil het ook kunnen! Wat is
je geheim?’
 ‘Ik mis Dany Verstraeten wel al een beet-
je nu hij in de week het nieuws niet meer
presenteert. Het zal volgens mij ook heel
vreemd zijn als zowel Dany Verstraeten als
Martine Tanghe niet meer op onze televisie
zullen verschijnen. Zij zijn voor mij toch de
twee grote iconen binnen de tv-nieuws-
wereld. Het is toch wel het einde van een
tijdperk.’
Maarten Bockstaele
Leeftijd: 21 ‘Dany Verstraeten en
Focus: Tekst Martine Tanghe zijn voor
ze goed nieuws brengt. Dat heb je bij an-
dere nieuwsankers iets minder volgens mij,
daarom apprecieer ik Martine Tanghe heel
erg. Je ziet een mens als je naar haar kijkt,
een echt persoon.’
Wat is je favoriete Martine Tanghemo-
ment?
‘Een van de mooiste momenten voor mij
was toen ze het overlijden van haar film-
journalist en collega Ward Verrijcken moest
aankondigen. Je zag dat ze het er moeilijk
mee had. Iemand anders had dat mis-

Kan je je bewondering voor Dany Ver-

mij de twee grote iconen schien met veel minder emotie gebracht.

straeten beschrijven? binnen de nieuwswereld. Er kwam toen ook heel wat commentaar
op, mensen vonden het niet objectief of
‘Elke avond tijdens het eten kijk ik met mijn Dit is toch wel het einde professioneel, maar voor mij was dat juist
ouders naar het VTM-nieuws. Ik zie Dany
Verstraeten dus al jarenlang het nieuws
van een tijdperk’ heel professioneel. Op zulke momenten
doorbreekt zij een bepaald patroon en is
voorlezen. Ik heb doorheen die jaren een
Wat zou je zeggen tegen Dany Verstrae- ze niet bang zich open te stellen voor haar
soort respect voor hem opgebouwd. Wan-
ten mocht hij nu voor je staan? kijkers.’
neer je tijdens je opleiding journalistiek
‘Bedankt voor je harde werk. Geniet van je
nieuwsstukken maakt, besef je hoe zwaar
welverdiende rust!’ Zal je Martine Tanghe missen?
de job van nieuwsanker zowel mentaal als
‘Ik mis haar al enorm, niemand kan voor
fysiek moet zijn. Alleen al je taal juist krijgen
mij Martine Tanghe vervangen, echt nie-
is heel moeilijk en ik denk dat veel mensen
mand. Ik heb ook een beetje geweend tij-
dat onderschatten. Binnen onze opleiding
dens haar afscheid. Toen ze haar kleinzoon
volgen wij ook logopedie en dat vind ik
vastpakte, zag je dat ze nu gewoon oma
heel uitdagend.’
kon zijn.’

Welk Dany Verstraetenmoment zal je al-

Wat zou je zeggen tegen Martine Tanghe
tijd bijblijven?
‘Een moment dat me altijd zal bijblijven,
mocht zij nu voor je staan?
‘Je bent een voorbeeld voor heel veel toe-
89
is toen hij twintig jaar geleden het nieuws
moest aankondigen dat koning Boude- Leonie De Bouvere komstige journalisten. Voor mij ben je het
icoon binnen de journalistiek.’
wijn was overleden. Plots verscheen ach- Leeftijd: 21
ter hem een redactiemedewerker die hem
Focus: Video
vertelde dat niet prins Filip de nieuwe ko-
ning zou worden, maar wel Albert. “’t Is Al-
Hoe zou je je bewondering voor Martine
bert” blijven voor mij echt iconische woor-
Tanghe beschrijven?
den. Dat zijn van die momenten waar je als
‘Ik kijk al van kinds af aan naar het jour-
nieuwsanker geschiedenis mag aankon-
naal en Martine Tanghe was altijd al mijn
digen. Ik vind het ergens jammer dat ik te
favoriet. Nu ik ouder ben, let ik natuurlijk
jong was dat moment live mee te maken,
meer op hoe zij presenteert en valt het me
gelukkig kunnen we zulke iconische mo-
op hoe goed zij is. Omdat ik journalistiek
menten op YouTube herbekijken.’
studeer, zie ik soms wel kleine foutjes hier
en daar in het journaal - dat kan altijd ge-
Wat maakt Dany Verstraeten zo goed?
beuren natuurlijk. Maar bij Martine Tang-
‘Ik bewonder Dany Verstraetens rust heel
he zijn die er nooit, zij is echt perfect of zo.
erg. Hij kan op een kalme manier de
Veel generaties hebben haar aan het werk
nieuwsfeiten vertellen, hoe erg ze ook zijn.
gezien en zo is ze ook voor velen een ver-
Omdat hij alles heel neutraal vertelt, komt
trouwd gezicht op televisie. Martine Tang-
het nieuws beter over. Mocht er ooit een
he ziet er toegankelijk uit, alsof je gewoon
dag komen dat hij nerveus voor de came-
tegen haar zou kunnen babbelen. Andere
ra zou zitten, dan weet je dat er echt iets
nieuwsankers vormen soms precies een
mis is. Ik denk dat Dany Verstraeten heel
bepaalde afstand tussen zichzelf en de
erg belangrijk is geweest voor ons jour-
kijker.’
nalistieke landschap. Wanneer je naar het
nieuws kijkt, en Dany Verstraeten verschijnt
Wat maakt Martine Tanghe zo goed?
op het televisiescherm, dan voel je je op
‘Ik vind dat zij altijd een hele goede en toe-
een manier meteen thuis. Ik ben heel erg
passelijke gezichtsuitdrukking heeft, ze zal Martine Tanghe, ex-nieuwsanker en oma. (Foto: VRT Jokko)
benieuwd welke nieuwsankers na verloop
heel serieus kijken wanneer het over ern- Marie Bruggeman, laatstejaarsstudente journalistiek. (Foto:
van tijd ook zo’n respect zullen opbouwen.’
stige dingen gaat, maar ik vind het zo leuk Dominique Meire) Maarten Bockstaele, laatstejaarsstudent
journalistiek. (Foto: Pauline Verleyen) Leonie De Bouvere,
laatstejaarsstudente journalistiek. (Foto: Marcelle Ohm)
Zal je Dany Verstraeten missen?
dat je haar af en toe ook ziet lachen als
DECEMBER Inge Kinnet
Nieuw leven “Miguel Van Damme, doelman van Cercle Brugge, kreeg dit jaar voor
de derde keer te horen dat hij leukemie heeft. Alle mogelijke behandelingen zijn
opgebruikt. Maar tussen al die miserie was er ook prachtig nieuws: de voetballer
verwacht in mei een dochtertje met zijn vrouw Kyana. ‘Ik wil in mei ons dochtertje in
mijn handen kunnen houden.’”
 ng
ai

t
Es
d'
d
ar
isc
ry G
(+) Valé

Op de
l re e va
pt
oc
h
ee
n
Br
ex
it-
ak
ko
rd o

Meest geklikt Tweets Cover

van de maand van de maand van de maand

Kerst 2020: we zitten met mond-

maskers rond een vuurkorf onze
kak in te houden terwijl we met rol-
len wc papier naar drones smijten.
Ach zolang de kroketten maar kro-
kant zijn zeker.

zin om je tom helsen

@detomhelsen

donderdag 10 december 2020

Op Knack
‘Steven Van Gucht ontkracht
5 dooddoeners over corona’
‘Logisch dat er meer positieve gevallen
zijn, er wordt veel meer getest! En als ik
mij in het buitenland aan de corona-
maatregelen hou, mag ik toch op reis!'
Volgens viroloog Steven Van Gucht zijn
deze uitspraken echte dooddoeners.
Met duidelijke argumenten ontkracht
hij enkele redeneringen die misschien
aannemelijk lijken, maar toch volledig
verkeerd zijn.
Wat als de vaccinaties door Bpost
georganiseerd werden: 1. “We ko-
men je morgen tussen 12 en 14u
vaccineren.” 2. Brief in de bus:
“Je was niet thuis. We hebben je
buren op nummer 17 gevacci-
neerd.”3. Email: “Je kan je vaccin
komen halen in de Decathlon van
Charleroi.”
Nieuwssite Apache brengt voor het eerst
een papieren versie uit.
RelmansTM
@KrisRemels
maandag 28 december 2020
Vlaamse redacties blurren
zelf agenten op foto’s
TRIGGER
De Wereld Morgen brengt
Boetes tot 45.000 euro en een gevangenisstraf tot een jaar voor
op 16 november een arti- wie herkenbare beelden van politieagenten verspreidt. Dat stond
kel over de hevige protes-
ten tegen de nieuwe vei- in het voorstel voor de nieuwe Franse veiligheidswet. Na zware op-
ligheidswet in Frankrijk.
hef – niet in het minst bij journalisten – en betogingen beloofde
door Frederik Laurens
president Macron in december dat artikel te laten herschrijven.
Hoe zit het met agenten fotograferen in Vlaanderen, vroeg Scoop
aan Pol Deltour, nationaal secretaris van de Vlaamse Vereniging
van Journalisten en aan Belgafotograaf Nicolas Maeterlinck.

Wat vindt u van het voorstel om de

veiligheidswet in Frankrijk uit te
breiden?
Pol Deltour: ‘Aan de ene kant snappen
we die reflex. Mensen die bij de politie
werken hebben ook recht op veiligheid.
Het zijn mensen die zich telkens in de
vuurlinie begeven. Bij politiediensten zelf
valt te horen dat ze zich minder veilig
voelen en dat de situatie erger wordt.
We kunnen dat niet negeren aangezien
we als journalisten zelf ook extra veilig-
heid vragen.’
‘We moeten wel zien of het veiligheids-
probleem voor hen wel zo groot is en
of het aan het verergeren is. Een recent
artikel in De Tijd toonde aan dat die in-
cidenten volgens de statistieken sinds
2012 stabiel blijven. Daarom denk ik dat
we moeten oppassen dat we niet over-
drijven. Agenten hebben zeker recht op
veiligheid, maar ik denk niet dat de si-
tuatie bij ons dramatisch genoeg is om
extra maatregelen te nemen.’
Zijn er in België plannen om een
dergelijk wetsvoorstel in te voeren?
Deltour: ‘Die zijn er op dit moment niet.
De politiediensten en hun vakbonden
zelf dringen wel aan op extra bescher-
ming. Ze vragen heel concreet aan de
pers en het bredere publiek om beelden
van politieagenten te anonimiseren. Zo
willen ze de veiligheid van hun mensen
waarborgen. Veel journalisten weten
niet dat er in België al een soortgelijke
wet bestaat voor speciale politiedien-
sten. Ook hun agenten mogen niet die
herkenbaar in beeld worden gebracht.’
‘Vanuit de journalistiek gaan wij trou-
wens in verregaande mate mee in de
vraag van politiediensten. Redacties
beslissen uit eigen beweging zo goed
als altijd om agenten anoniem te ma-
ken. Het enige geval waarbij we dat niet
doen is als we merken dat agenten zelf
over de schreef gaan en buitensporig
geweld gebruiken. In dat geval zullen
wij ons niet inhouden om die beelden te
publiceren.’
‘Veel journalisten weten
niet dat er in België al zo’n
wet bestaat voor speciale
politiediensten’
Pol Deltour
Kan een agent tegen een journalist
zeggen dat hij moet stoppen met
filmen?
Deltour: ‘Wettelijk wordt de identiteit
van een gewone agent niet beschermd.
Hij heeft dus formeel niet het recht om
tegen een fotograaf of cameraman te
zeggen dat die moet stoppen met fil-
men. Een agent kan natuurlijk altijd vrà-
gen aan een journalist om te stoppen
met filmen. Het zou een andere zaak
zijn mocht hij de cameraman dwingen
de beelden te wissen of de camera af
te nemen en zelf de beelden wist. Wij
zullen nooit aanvaarden dat een agent
zelf het recht in eigen handen neemt en
censuur toepast.’
‘We hebben daar vroeger incidenten
mee gehad en hebben toen ook klacht
ingediend bij toenmalig minister van
Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet. De
minister heeft toen beslist dat een agent
niet op eigen houtje de camera van een 93
journalist mag manipuleren en dat is
sindsdien altijd de officiële lijn gebleven.’
Nicolas Maeterlinck: ‘Een agent kan
dat inderdaad altijd vragen. Je hebt
echter ook bepaalde momenten waar
betogingen uit de hand lopen. Als het
dienstwapen van een agent wordt ge-
stolen bijvoorbeeld, dan gebeurt het wel
dat de politie onze foto’s opvraagt om
te zien wie daar eventueel bij betrokken
zou kunnen zijn.’
Maakt het een verschil als het
een gewone burger is die beelden
maakt in plaats van een professio-
nele journalist?
Deltour: ‘Vanuit de beroepsvereniging
stellen wij dat iedereen die journalistiek
actief is, aanspraak kan maken op de
rechten en vrijheden die bij ons beroep
horen. Als journalisten eisen wij het recht
op om autonoom over onze beelden te
beschikken. Als burgers dat doen, heeft
dat natuurlijk veel minder met ons te
maken. Het is dan aan die burger om
zelf op te komen voor zijn rechten. Wij
gaan als beroepsvereniging niet om het
even wie verdedigen die beelden maakt
van agenten, maar wel als het gebeurt
vanuit een journalistieke reflex.’
 Journalisten op pad met bodyguards

Beschermengelen
voor verslaggevers
TRIGGER
Op 15 oktober 2020 brengt
NOS het nieuws naar bui-
Journalisten die worden vergezeld door bodyguards. Het lijkt
ten dat zijn bekende sa-
tellietwagens voortaan
een ver-van-mijn-bedshow. Tenzij je dicht bij Nederland slaapt.
anoniem rondtoeren.
De Nederlandse omroep
Sinds 2020 hebben verschillende Nederlandse media besloten
neemt de beslissing na
blijvende bedreigingen
beveiligers mee te sturen wanneer hun journalisten op pad
aan het adres van ver-
schillende medewerkers.
gaan voor bepaalde thema’s. Welke invloed heeft dat op een
Eerder heeft de omroep
al besloten een beroep te
journalist? Is het een nieuwe vorm van journalistiek? En be-
doen op een beveiligings-
firma om zijn journalisten
langrijker: waait die trend ook naar Vlaanderen over?
op pad te beschermen.

door Arnaut De Wael

94
John van den Oetelaar,
hoofdredacteur Eindhovens Dagblad
(Foto: Ton van de Meulenhof)
Een dertiende haatreactie plaatsen over de
partijdigheid van de auteur op een onlinearti-
kel, of je tijdens een manifestatie profileren als
de activist die de camera kapotslaat. Beide zijn
vormen van agressie tegenover een journalist. In
Syrië staat het beroep van journalist op nummer
zes bij de gevaarlijkste beroepen ter wereld, voor
zover dat in een top tien kan worden gegoten.
Uit onderzoek van IFJ, de Internationale Federa-
tie van Journalisten, blijkt dat sinds 1990 er 2.658
journalisten zijn vermoord tijdens het uitoefenen
van hun beroep: gebeurtenissen verslaan. Zoals
verwacht vallen landen als Mexico en Irak, waar
persvrijheid en vrijheid van meningsuiting niet
hoog in het vaandel worden gedragen, op als
rode zones.
Ook dichter bij huis ondervinden verslaggevers
dagelijks hinder bij het uitoefenen van hun job.
Dat merkt John van den Oetelaar, hoofdredac-
teur van het Eindhovens Dagblad. “De eerste
keer dat een van onze journalisten vergezeld
werd door een beveiliger, was bij het zwartepie-
tendebat. De demonstratie vond plaats op zon-
dag. De zaterdag ervoor werd de oud-voorzitter
van voetbalclub PSV begraven. We maakten
daar een mooi verslag van, alleen vermeldden
we dat het niet conform de coronamaatregelen
was. Ze hadden namelijk een erehaag gevormd
zonder anderhalve meter afstand te houden.
Dat ontplofte meteen op sociale media. Uitein-
delijk kreeg onze PSV-watcher een dreigement
via zijn telefoon. We nemen dat serieus, want het
is niet dat iedereen van de harde kern van PSV
even verstandig is. Zeker wanneer er drugs en
drank in het spel zijn, dan worden ze onbereken-
baar’, aldus van den Oetelaar.
‘Ik kan geloven dat er een punt
komt waarop je te bang wordt.
Dan moet je iets anders gaan
doen… of goed beveiligen’
- John van den Oetelaar, hoofdredacteur
Eindhovens Dagblad
Banaal
Het was niet het enige voorval. ‘We hadden de-
zelfde beveiligingsfirma al een keer ingescha-
keld voor beveiliging op de redactie zelf. Het gaat
soms over de banaalste dingen. Denk maar aan
een opiniestuk over het al dan niet toestaan van
vuurwerk. Of dat nu de nieuwe toekomst is van
journalistiek? Ik weet het niet. Ik kan nu dap-
per zeggen dat we altijd ter plekke zullen gaan,
maar ik weet niet wat de toekomst brengt. Het
kan echt uit de hand lopen. Eindhoven heeft last
van drugscriminaliteit. Ooit was er een periode
waarin we echt veel inkt aan dat onderwerp
hebben besteed. Tijdens die periode kregen we
verschillende bedreigingen. We hebben zelfs
een journalist met zijn gezin moeten evacueren
en een andere is thuis bedreigd met een pistool.
Politie kan voor extra beveiliging voor journalisten zorgen tijdens demonstraties. (Foto: Harrison Haines)
Toch zijn we blijven publiceren. Als je
stopt, moet je stoppen met je vak. Ik
kan zeker geloven dat er een punt komt
waarop je te bang bent om nog iets te
doen, maar dan moet je iets anders
gaan doen… of goed beveiligen, dat kan
ook.’
De Nederlandse beveiligde journalisten
zijn geen uniek verhaal. Ook in Frankrijk
worden 'gardes du corps’ ingezet. Toen
de Franse zender LCI het protest van de
gele hesjes versloeg, werden tientallen
journalisten lastiggevallen, bedreigd en
aangevallen. Een van de bodyguards
liep een gebroken neus op. Duitsland
en Italië krijgen steeds meer problemen
met protesten uit extreemrechtse hoek.
Verandert er dan structureel niets? Wel,
tijdens de internationale World Press
Freedom Conference 2020 in Den Haag
gaven 56 landen hun akkoord om jour-
nalisten beter te beschermen. Daar-
onder Nederland en België. Nederland
trekt dan wel 7 miljoen euro uit om de
veiligheid van journalisten te bevorde-
ren, België heeft nog niets concreets
verricht.
Drugsoorlog
Op donderdag 21 november 2013 vond
in Amsterdam een debatavond plaats
over de veiligheid van journalisten. Ana-
bel Hernández, een Mexicaanse onder-
zoeksjournaliste, was uitgenodigd om
haar visie te delen. Hernández bracht in
een boek over de drugsoorlog in haar
thuisland banden tussen verschillen-
de kartels en overheidsfunctionarissen
aan het licht. Sindsdien wordt ze elke
seconde van de dag beschermd door
bodyguards. ‘Een journalist die met
lijfwachten over de straat moet, is een
schande voor elke natie’, zo verwoord-
de Hernández het in Amsterdam. En kijk,
enkele jaren later maken nu Europese
journalisten kennis met bodyguards.
Peter ter Velde is behalve veiligheidsco-
ördinator bij NOS ook oprichter van Pers-
Veilig. Dat initiatief kwam er op vraag
van de vakbond Nederlandse Vereni-
ging van Journalisten, het Genootschap
van Hoofdredacteuren, de politie en het
Openbaar Ministerie. De aanleiding was
een rapport van Alex Brenninkmeijer, de
voormalige Nationale Ombudsman van
Nederland, in 2017: Een dreigend klimaat.
Daaruit bleek dat de trend van bedrei-
gingen aan journalisten blijft toenemen.
‘Daarin spelen sociale media een cruci-
ale rol. Een onlinebeveiliger inhuren kan 95
helaas niet. Een herinnering om zich
online aan communicatierichtlijnen te
houden heeft - denk ik - geen invloed,
laat staan dat ze gelezen worden.’
Maar ook op straat ziet ter Velde de
dreiging toenemen. Daar wordt wél iets
aan gedaan. Hoe gaat het in zijn werk?
De beveiliger staat op een afstand en
staat ervoor in dat de journalist veilig
zijn werk kan doen. Het is zeker niet altijd
nodig. Er wordt pas een beveiliger mee
op pad gestuurd als er sprake is van
eerdere bedreigingen, of als de aan-
loop naar de manifestatie tumultueus
verlopen is. Dat is het meeste van toe-
passing op televisiejournalisten. Ze wor-
den omringd door cameramannen en
vaak worden net zij aangevallen. Waar-
om? Ze vallen op. Precies om die reden
zijn fotografen ook vaak slachtoffer.
De grootte van de redactie maakt een
verschil in de dreiging. ‘Regionale re-
dacties zijn uiteraard kleiner en toegan-
kelijker dan nationale redacties’, zegt
hoofdredacteur John van den Oetelaar
van het Eindhovens Dagblad.
‘Bij de NOS kan je niet doodleuk binnen-
stappen. Bij ons is dat wel al gebeurd.
Dan spreek je over intimidatie, dreige-
menten, maar ook schelden en ver-
nielingen. Onze lezers mogen zeker kri-
tisch zijn, ze moéten kritisch zijn, maar
het is toch zo vaak onredelijk. De groep
mensen die journalisten bedreigt om
artikels bijvoorbeeld niet te publiceren,
wordt steeds groter. Dat brengt de jour-
nalistiek in gevaar.”
Marrakechpact
Pol Deltour, nationaal secretaris VVJ
schetst de Belgische situatie: ‘Hier is er
nog geen structureel probleem. Dat be-
let niet dat er hier en daar indicaties zijn
dat we op dezelfde weg zijn. Daarom
hebben we in 2019 het Meldpunt voor
Agressie Tegen Journalisten opgericht.
Tijdens de Mars tegen Marrakech, waar
extreemrechts op straat kwam tegen
het Marrakechpact, werden medewer-
kers van VRT, VTM, fotografen… aange-
vallen. We kunnen niet zeggen dat er
niets aan de hand is. We zitten op een
hellend vlak. Het is dus zeer belangrijk
om daar aandacht aan te besteden.
We houden elk incident bij, we proberen
onmiddellijk te reageren en volgen het
op. Zo proberen we het probleem een
beetje in te dijken.’
camera of fototoestel - extra kwetsbaar.
Ze trekken de aandacht van de amok-
makers.’
Er zijn overigens nog andere moge-
lijkheden om de situatie te verbeteren.
Daarin kunnen politie en politici een
belangrijke rol spelen. ‘De lezers en ac-
tivisten hebben we niet in de hand. We
kunnen niet bepalen hoe zij zich ge-
dragen. Er kan wel onder andere meer
politieaandacht gaan naar journalisten.
Dan heb ik het over positieve aandacht,
niet op die manier dat er journalisten
worden opgepakt. Ook juridisch kunnen
we extra steun gebruiken. Als we bij het
opvolgen van dossiers een klacht in-
dienen, of als we een procedure voeren
voor de rechtbank, moet er wel degelijk
een bestraffing komen. En we roepen
ook in het algemeen de overheid, po-
litici en politie op zelf te stoppen met
agressie tegenover journalisten. De
traditie om op een beschaafde manier
te communiceren begint te vervagen.
Back to the basics.’

Sinds het ontstaan van het meldpunt 97

in 2019 zijn er tientallen meldingen bin-
nengekomen. In verschillende situaties.
‘Je kan het onderscheid maken tussen
daden van fysieke agressie, heel zicht-
baar, en daden van verbale agressie’,
aldus Deltour.  ‘Bij die laatste spelen
sociale media een enorme rol. Meldin-
gen van stalking en seksisme zijn alles-
behalve een uitzondering. Die waanzin
heeft een enorme invloed op iemands
functionaliteit als journalist én zijn wel-
zijn als mens. Daar merken we dat voor-
al vrouwelijke en allochtone journalisten
slachtoffer zijn. De grootste oorzaak van
die stijging ligt bij de vrije communica-
tiecultuur die ontstaan is dankzij het in-
ternet. Mensen denken, vaak ook ano-
niem, dat ze alles kunnen zeggen.’

Perskaart
Of een beveiliger echt onderdeel wordt
in een Vlaams verslagteam, blijft koffie-
dik kijken. ‘Laten we hopen van niet. We
zitten momenteel ook niet in een ide-
ale situatie. Als journalisten hun pers-
kaart niet meer rond hun nek durven
te hangen omdat ze anders als doelwit
worden gezien, is dat niet aangenaam
boven: Peter ter Velde, PersVeilig
werken. Net daarom zijn beeldjournalis- onder: Pol Deltour, nationaal secretaris VVJ (Foto: BelgaImage)
ten - denk aan mensen met een video- links: Black Live Matter betoging in Amsterdam ( Foto: Shane Aldendorff)
 Arnaut De Wael

Lenka Van de Cauter

Maarten Bockstaele

Pauline Verleyen

Kaat Baeyens
Margot Vandewalle

Francis Pauwels

Piet Martens

Pauline Willems

Foto: Steven Meert

 Jens Cansse

Mauro D'Abbenigno

Raïsa Pollet

Jana Baert Kimberly Meuleman

Gabrielle Delreux

Frederik Laurens

Eric Van de Casteele

Moonray Grunewald
Scoop Vlaams mediamagazine jaargang 19 nr. 31

Redactie:
Jana Baert Meer Scoop lezen?
Kaat Baeyens www.voetweg66.be/slow/scoop
Maarten Bockstaele
Jens Cansse Reageren op Scoop?
Mauro D’Abbenigno info.journalistiek@arteveldehs.be
Gabrielle Delreux
Arnaut De Wael Tweet naar @ArteveldeJOU
Moonray Grunewald
Frederik Laurens Adverteren in Scoop 2022?
Kimberly Meuleman Dat kan. Mail naar:
Francis Pauwels piet.martens@arteveldehs.be
Raïsa Pollet en we sturen u de tarieven. De
Lenka Van de Cauter inkomsten worden gebruikt om
Margot Vandewalle met een professionele vormgever
Pauline Verleyen en illustrator te kunnen werken.
Pauline Willems
Mediamagazine Scoop is
Hoofdredactie: een uitgave van de opleiding
Eric Van de Casteele Bachelor in de Journalistiek aan
Piet Martens de Arteveldehogeschool in Gent.
De derdejaarsstudenten maak-
Eindcorrectie: ten dit tijdschrift in het kader van
Liesbet De Vuyst een educatief project. Alle ar-
teikels en afbeeldingen hebben
Vormgeving: daarom een citerend karakter.
Laura Gieseke Dank aan alle Scoopredacteurs,
beeldredacteurs, fotografen en
Illustrator: journalisten voor bereidwillige
Pol Cosmo medewerking. De tekstredactie is
afgesloten op 22 januari 2021.
Verantwoordelijke uitgever: Wij hopen dat Scoop lezen uw
Dries Rombouts tijd waard is.
Leeuwstraat 1
9000 Gent Tot volgend jaar!