Mulleres da contorna
LUNS, 8 DE MARZO 2021 | Número 1 | EDICIÓN VERÍN
Joseba Muruzábal e o mural da superavoa nunha das medianeiras de Verín. /FOTO: Martiño Pinal (La Región).
Isabel Alonso “Superavoa’’
homenaxeada nun mural de Verín
O artista Yoseba inmortaliza á primeira muller viticultora da
rexión de Monterrei nunha fachada de Verín
Feli Romero (COPE)
Traducido por Carolina Lorenzo,
1º FPB Ser. Adm.
O artista galego Joseba Mu-
ruzábal, coñecido como
Yoseba MP, coincidindo co Día
Internacional contra a violencia
de xénero que se celebrou o 25
de novembro realizou un gran
mural na fachada dun edificio de
Verín situado na rúa Hermanos
Moreno.
O obxectivo foi facer unha ho-
menaxe ás mulleres rurais. A idea
Sindo Martínez (La Voz de Galicia)
Traducido por Andrea Rocha,
1º FPB Ser. Adm.
Empoderar á muller, previr a
violencia de xénero e reivindicar
a memoria cultural e colectiva
do rural ourensán. Ese é o triplo
obxectivo dunha iniciativa pio-
neira do Centro de Información
á Muller (CIM) da Mancomu-
nidade de municipios de Verín.
O medio de conseguir esas tres
finalidades é o audiovisual. O
seu nome é Arraigadas na Terra.
Desde fai meses unha licenciada
en comunicación audiovisual,
xurdiu da asociación Monteval, o
grupo de desenvolvemento rural
que engloba aos concellos da
rexión de Monterrei.
O seu presidente, José Luis
Suárez Martínez, explica que
“nun ano no que debido ao Co-
vid-19 non puidemos realizar ac-
tos co público, quixemos captar
o espírito do empoderamento fe-
minino. E que mellor xeito de fa-
celo que cun mural grande cun-
ha traballadora que representa o
gran valor que teñen as mulleres
Papel da muller rural de Verín
Iris Justo Rodríguez, filma en-
trevistas con mulleres anciás
dos concellos da comarca, como
Consuelo Sánchez e Tomasa
García. Trátase de avoas nacidas
cara 1933 cunha longa traxec-
toria vital. Féminas que viviron
a guerra e a posguerra. As que
padeceron as dificultades do día
a día nunha Galiza devastada, as
que lavaban a roupa nos lavadoi-
ros públicos, coidaban dos seus
fillos e, por suposto, non paraban
de traballar de sol a sol. Eran os
tempos da fame, do comezo da
masiva emigración dos anos 50
e 60 que marcou o futuro do ru-
Modelo de xornal realizada por Santi Folch (maquetador-online.net). Licenza Creative Commons de Recoñecemento 3.0
rurais ”.
A elixida foi Isabel Alonso
Pardo, veciña de Oimbra, que
foi a primeira muller inscrita no
consello regulador da denomi-
nación de orixe Monterrei. Yo-
seba MP é un artista galego que
leva varios anos homenaxeando
ás avoas galegas, ás que inmorta-
liza nas fachadas de edificios de
ata 15 metros de altura. Mulleres
loitadoras, ás que o artista retra-
ta como as “superavoas galegas”,
sempre levando un mandil, por-
ral verinense e ourensán. «Trá-
tase de dar visibilidade a unhas
mulleres que viviron nas aldeas.
Queremos que elas sexan as pro-
tagonistas do relato dende unha
perspectiva de xénero. Diriximos
cuestións como a narración das
súas vivencias, que é incríble en
moitos casos», comenta a psi-
cóloga do CIM, Lorena Álvarez.
«Elas apórtannos auténticas
leccións vitais que son de enor-
me relevancia para o sentido do
documental que queremos ulti-
mar», destaca.
Nesas historias do segundo e
terceiro terzo do século pasado
Isabel Alonso foi
a primeira muller
inscrita no Consello
Regulador da
Denominación de
Orixe Monterrei.
detállanse: «Como era o con-
cepto e a realización da mater-
nidade, o traballo no campo, as
relacións de parella, ou incluso a
violencia contra as mulleres, xa
que naquela época o concepto
desa violencia non era semellan-
te ao actual. Trátase, en xeral, de
lembrar e plasmar a súa forma de
vida», remarca Álvarez. A inicia-
tiva é posible grazas aos fondos
do Pacto de Estado do Ministerio
de Presidencia para favorecer a
igualdade. Ese diñeiro, aportado
neste caso a Mancomunidade,
foi cedido ao CIM para esta ini-
ciativa comunitaria. «Chegamos
que como di o artista de Cambre,
o mandil representa a unha mu-
ller moi traballadora.
É a primeira vez que o artista,
Yoseba, realiza un gran mural na
provincia de Ourense. Antes dos
grandes murais feitos en San-
tiago de Compostela, Ordes, As
Pontes, Muxía, Cambre, Sigüei-
ro ou Carballo retratara ás mu-
lleres en obras máis pequenas,
que conforman a exposición iti-
nerante “Fenómenos do rural”.
Unha homenaxe ás mulleres ru-
rais galegas. n
ás protagonistas do documental
arroupadas por outras mulleres
como as que forman parte da
asociación de Medeiros ou das
compañeiras do CDR Portas
Abertas», relata Álvarez. Está
previsto que o videodocumental
estea listo a finais de año. Será
amosado sobre todo en Verín,
Monterrei, Oímbra, Cualedro,
Castrelo do Val e Vilardevós, os
municipios integrados no ente
mancomunado. n
2 MULLERES DA CONTORNA, LUNS, 8 DE MARZO, 2021
NOTICIAS
Raquel Queizás,
Contacontos
Raquel Queizás
Recopilado por Alexandre M Lopes,
1º FPB Ser. Adm.
N acín en Queirugás, unha
pequena aldea preto de Ve-
rín (Ourense). Das historias que
escoitei aos meus avós xorde a
miña paixón pola narración oral,
a linguaxe, a lectura e o teatro.
Naquel momento, sabía a hora
exacta polo sol, xogaba con bo-
necas de mazorcas de millo e
hipnotizaba ás galiñas. A pesar
da miña timidez, no patio do co-
lexio reproduciría para os meus
compañeiros aquelas historias
escoitadas ao amor do lume.
Comecei a miña carreira na
narración oral profesional ao
tempo que me licenciei en Filo-
loxía Hispánica na Universidade
de Santiago de Compostela. Era
1999 e a miña paixón pola litera-
tura e a narración oral levoume
a bibliotecas e escolas de toda
Galicia. Seguín narrando histo-
rias en Villa-Real (Castellón) e
máis tarde en Madrid, onde co-
laborei coa compañía Akántaros
en diversos proxectos de pro-
moción da lectura, realizando
sesións de contos e talleres para
fomentar a lectura. Participei na
Conferencia Iberoamericana de
Animación á Lectura «Entre lite-
raturas coas costas», na Casa de
América, no programa “Vallecas
Todo Cultura”, na “XXI Mostra
do Libro Infantil de Madrid”, no
sesións de relatos no parque do
Retiro «Para domar ás bestas»,
nos teatros Lagrada e Artépo-
lis con diversos espectáculos de
historias de creación propia.
Despois viaxei cara ao sur, onde
contei en moitas bibliotecas para
o Centro andaluz das Letras. Ta-
mén realicei varias actividades
de promoción da lectura na Fun-
dación Leer León.n
Saray Suárez Montoya o seu obxectivo é ser mestra de Infantil no futuro. /MIGUEL VILLAR (La Voz de Galicia)
A Xunta recoñeceu hai dous anos a Saray
Suárez cun premio ao esforzo académico
M. Cobas /X.M.R. (LaVoz de Galicia)
Traducido por David Suárez,
1º FPB Ser. Adm.
A Saray Suárez Montoya non
lle parece que o seu caso
debera converterse nalgo des-
tacable. «Non debería ser así,
o lóxico sería que se dese unha
normalización na educación e
non que fose noticia que unha
muller xitana consiga aprobar
a ESO e pase a Bacharelato»,
apunta. No instituto cursan os
seus estudios escolares alumnos
xitanos, que soen fracasar na
ESO. Sen embargo, Saray foi a
Ana Cid, cantante mezzosoprano de Verín
Maribel Outeiriño (La Región)
Traducido por Ainara Mosquera,
1º FPB Ser. Adm.
P ara contar a súa historia de
mezzosoprano, Ana Cid ten
que referirse á súa avoa ma-
terna Jannette, unha francesa
que estudou canto nos Estados
Unidos onde coñeceu ao seu
marido de Verín e co que se
mudou para vivir aquí. “Ela foi
a causa de que se escoitase mú-
sica na miña casa a todas horas
e de que todos os meus irmáns,
nove en total, cantasen desde
nenos e tocásemos un instru-
mento”. Esta afección familiar
á música levouna a estudar
teoría musical con Doña Lolita
en Verín e máis tarde, con só
14 anos, cantou no conservato-
rio da rúa Capitán Eloy, onde o
seu pai a traía un día á semana,
coa profesora. Sra. Ana Deza
Bonet. A súa primeira actua-
ción lírica foi no Liceo con ‘La
Paloma’ de ‘Barberillo de Lava-
pies’. E así continuou ata que
Modelo de xornal realizada por Santi Folch (maquetador-online.net). Licenza Creative Commons de Recoñecemento 3.0
primeira muller xitana en che-
gar a Bacharelato e rematalo. A
estudante recoñecida pola Con-
sellería de Educación ten claro
que o seu futuro pasa polo cami-
ño da formación: «O máis im-
portante na vida, a base de todo,
é a educación. Se non tes unha
boa base, non podes logo desen-
volverte e conseguir cousas no
futuro». Isto foi o que lle dixo
no seu momento un profesor, e
ela repíteo coma o seu mantra
particular. É consciente de que
o seu caso non é habitual e a súa
meta está perfectamente perfi-
lada. «Quero facer Maxisterio
por Infantil. Os nenos sempre se
aos 17 anos entrou nunha crise
e deixouno. Pero a súa nai, con-
vencida das calidades da súa
filla, inscribiuna nun curso de
canto no “Palacio de Metaus”
de Vila Real (Portugal). Alí co-
ñeceu á profesora e fundadora
da Escola de Canto de Madrid,
Lola Rodríguez Aragón, que a
animou a entrar na súa escola.
Máis tarde chegarían xiras por
China e Europa, a súa tran-
sición de soprano a mezzo, o
seu matrimonio cun barítono
baixo, cursos internacionais,
dous nenos e a súa entrada no
coro do teatro Zarzuela onde
aínda continúa. Ana cre que,
ademais dunha boa voz e moito
traballo, a súa gran calidade é o
seu gusto e paixón por subir ao
escenario, a súa afección ao es-
cenario para actuar. “Creo que
o gusto e a sensibilidade que
leva cantar herdeino da miña
avoa. Ademais, encántame can-
tar ‘. Case tanto como camiñar
por Verín a onde vén con fre-
cuencia. n
Mulleres de Verín e contorna
me deron moi ben e dedicarme
a dar clases é o que me gustaría
de cara ao futuro», precisa Sa-
ray Suárez Montoya.
Os pais de Saray, que ten
catro irmás, apóiana para que
siga os seus estudos e ela reco-
ñece que non é un caso habitual,
mentres reitera que si debería
selo.
«Os xitanos, di, pensan que
estudar non é para eles...Os ne-
nos é algo que non contemplan
e estudamos máis as xitanas. A
miña experiencia demostra que
se queres podes e que somos ca-
paces». Nunca se sentiu discri-
minada e confesa que “rompeu
relación cas Matemáticas por
incompatibilidade de caracte-
res”; o seu son as Humanida-
des e precisamente cursou dita
rama do Bacharelato no IES Xe-
sús Taboada Chivite.
«A educación ten que estar
normalizada, sexas da etnia xi-
tana ou non xitana, e que non
sexa algo fóra do común que
unha xitana aprobe a ESO e o
Bacharelato».
n pobo cóntase que nunha ocasión,
MULLERES DA CONTORNA, LUNS, 8 DE MARZO, 2021
Mulleres de Verín e contorna
“A carreira non ten moito que ver coa
realidade que atopas cando traballas”
Antón Fernández,
1º Bacharelato
Muller casada e con dous fi-
llos, con está descrición podería
identificarse medio mundo. Pero
se ampliamos a descrición e dici-
mos que leva 25 anos exercendo
a profesión da carreira universi-
taria que estudou, xa non é tan
común.
Que me podes contar so-
bre a túa infancia?
Nacín en Alemaña. Son filla
de emigrantes que volveron para
Vilardevós, a súa terra, nos anos
oitenta. Estudei no colexio pú-
blico de Vilardevós onde eramos
máis de setecentos rapaces; hoxe
non quedan nin trinta. Recordo
que estaba case todo o tempo
Andrea Carbajal, Ana Carolina Oliveira,
1º FPB Ser. Adm.
Modesta Vivián
Naceu en 1894 e morreu en
1971. Era de Vilardevós, foi co-
ñecida como a curandeira do
goxo, porque curaba o veleno
das cobras,píntegas, toupas e
sapos poñendo nas picaduras
unha pedra herdada da súa fa-
milia que procedía de Cuba. No
un incrédulo acudiu a ela e dixo
que xamais crera no seu traballo
de non ser porque o viu cos seus
propios ollos.
Mais Modesta tamén deixou
o seu legado ensinando ás mu-
lleres do pobo a tecer en teares.n
na rúa xogando coas amigas da
miña aldea.
Que estudaches e por
que?
Non sabía que estudar des-
pois do bacharelato. Meus pais
querían que fixera Enfermería
pero a min non me gustaba, en-
tón subín á biblioteca do insti-
tuto e collín un libro sobre ca-
rreiras universitarias con saídas
laborais, daquela non había nin
ordenadores nin Internet. Cando
lin a descrición do que era Tra-
ballo Social non tiven dúbidas.
Quería coñecer xente e axudala.
Cando viron meus pais que tiña
claro o que quería facer respecta-
ron a miña decisión.
Delfina Manso
Nada en 1895 e finada en
1949, tamén foi modista, neste
caso de Castrelo do Val, e ensi-
nou o oficio a moitas mulleres.n
María Josefa Blanco
Nada en 1948 e finada en
2005, de Matamá (Laza), que
fundou a primeira asociación de
mulleres da vila, ‘O Cruceiro’.n
Modelo de xornal realizada por Santi Folch (maquetador-online.net). Licenza Creative Commons de Recoñecemento 3.0
Ten que ver o que estuda-
ches co traballo que desen-
volves?
A carreira non ten moito que
ver coa realidade que atopas can-
do traballas, é unha base pero
hai que estar constantemente re-
ciclándose a nivel formativo. Tes
que aprender continuamente
pero a maior aprendizaxe é coa
xente coa que intervés: familias,
minorías étnicas, inmigrantes,
persoas con diversidade funcio-
nal, mulleres, maiores, persoas
dependentes, toxicómanos, etc.,
que teñen vidas e historias de su-
peración fascinantes.
Sénteste valorada no teu
traballo?
É un traballo moi feminizado,
Josefina García
Nada en 1927 e finada en
1978, era mestra en Laza e pre-
sentouse aos exames mentres
estaba embarazada, cando xa
tiña tres dos seus nove fillos. É
recordada como unha profesora
innovadora.n
Obdulia Pérez
Naceu en 1884 e morreu en
1974. Era de Tamaguelos (Ve-
rín), Que ademais era rosconeira
(vendía roscóns).n
ENTREVISTA / BREVES
de preocupación e atención so-
cial polo que nunca foi valorado
o suficiente a nivel de remune-
ración. Co paso dos anos pro-
fesionalizouse moito máis con
normativas e plans da Adminis-
tración que recoñeceron o Tra-
ballo Social como unha profe-
sión esencial. O exemplo recente
foi coa crise sanitaria. Na actua-
lidade, si que sinto a valoración
polo meu traballo.
Sufriu algunha vez un
caso de machismo no seu
traballo?
Na nosa profesión, se hai al-
gún home, a xente entendía que
este tiña que ser o xefe.
En máis dunha ocasión peta-
ban na porta e preguntaban se
Teresa Fernández
Nada en 1899 e finada en
1976, era sacristana en Maside,
un oficio daquela para homes,
ademais de dedicarse a ensinar.n
María González
Naceu en 1898 e morreu en
1969. Era de Sarreaus e exercía
de comadroa. Nunca fallaba nun
parto e acudía andando ou en
burro sorteando toda a distancia.
O mesmo Oficio desinteresado
facía.n
3
non había ninguén; eu dicíalles
que si, que estaba eu, e entón
preguntaban polo xefe cando,
en realidade, non existía ningún
xefe só era un compañeiro co
meu mesmo posto de traballo.
Recomendarías a túa ca-
rreira?
Si, antes era unha diploma-
tura estudábase en tres anos.
Cando estudei loitei porque se
convertera nunha licenciatura.
Eu fixen recentemente un curso
ponte para ter o recoñecemento
actual de Grao en Traballo So-
cial. É unha carreira que che en-
sina a traballar en equipo e ten
bastantes saídas laborais. n
Sara Álvarez
Nada en 1906 e finada en
1999, de Santa Uxía de Lobás
(Carballiño), transmitiu o seu
coñecemento de ‘tecedeira’.n
Josefa Varela
Nada en 1901 e finada en
1988, foi costureira en Albarellos
(Monterrei). Ía casa por casa,
converténdose nunha integrante
máis das familias coas que com-
partiu tempo mentres durou o
traballo. Unha das anécdotas
que deixou é que permaneceu
solteira, a pesar de ter preten-
dentes, porque, dixo que non se
quería casar, xa que vía o que ha-
bía en cada casa.n
4 MULLERES DA CONTORNA, LUNS, 8 DE MARZO, 2021 MULLERES DA CONTORNA, LUNS, 8 DE MARZO, 2021 5

ENTREVISTAS Mulleres de Verín e contorna Mulleres de Verín e contorna ENTREVISTAS

Antón Fernández,
1º Bacharelato

Recordemos a entrevista feita

a Carmen Martínez polo día da
muller emprendedora .
Como todos sabemos, o día
8 de marzo celébrase o “Día In-
ternacional da Muller”, no cal
se conmemora a loita da muller
pola súa participación na socie-
dade, a loita pola igualdade.
Falamos con Carmen Mar-
tinez, traballadora e secretaria
dunha empresa de transportes:
Cando eu nacín, fai 38 anos,
non se esperaba que unha muller
da vila, como son eu, terminase
nun traballo digno. Na miña
época moza amigos e coñecidos
homes preguntábanme para
que estudiaba, se o meu único
obxectivo na vida era casar e dar
a luz a uns meniños. Eu pasei de
todo iso e propúxenme sacar a
carreira de Secretariado, a pesar
Carmen Martínez
das dificultades que tiven á hora
de explicárllelo aos meus pais ,
que terminaron apoiándome , e
grazas a eles conseguino.
Ao terminar a carreira esti-
ven buscando traballo ata que
aos 28 anos a empresa na que
estou a traballar agora me con-
tratou. Nun principio tiña medo,
xa que lera nalgúns xornais que
as mulleres no ámbito laboral
eran maltratadas e non as trata-
ban en condicións de igualdade
en relación aos homes, xa ven
con soldos máis baixos .Eu neste
tema tiven moita sorte. O meu
xefe Roberto non era como ou-
tros empresarios, senón que nos
trataba a todos por igual, inde-
pendentemente do noso sexo.
Ao día de hoxe son a secretaria
máis antiga desta empresa e non
teño queixa nin do meu xefe nin
dos meus compañeiros. Iso si,
penso que a día de hoxe xa exis-
te unha igualdade neste ámbito,
e se nalgún lugar segue a haber
unha desigualdade laboral polo
sexo, considero que este proble-
ma debe que ser resolto.n
“Que sería do mundo sen as mulleres?”
Candela Cid,
2º Bacharelato
Este 8 de marzo recoñécese
o papel tan importante e funda-
mental que desempeñamos as
mulleres en todos os ámbitos,
destacando o laboral .
Esta entrevista é o manifes-
to dunha muller traballadora,
loitadora, e emprendedora que
reivindicará os seus dereitos este
luns no seu nome e no de miles
no día a día facelo eu todo, ás
veces, complícase. Con isto non
quero dicir que estar coas miñas
fillas me supoña un traballo
nin moito menos, de feito son as
dúas a miña vía de escape e estou
a desexando sempre chegar do
traballo para estar con elas .
E tamén os diferentes hora-
rios, o cansazo ao final do día…
pásanme factura moitas veces. E
por iso creo que é tan importante
este día, que se recoñeza tamén
como din as miñas fillas: “son a
mamá máxica”, non sei de onde
saco as horas do día, pero fágoo,
non queda outra .
Dixeches que anterior-
mente traballaches nunha
empresa , crees que é mais
difícil alcanzar un posto im-
porante en España que no
resto do mundo civilizado?
Creo que ten que haber pos-
tos de responsabilidade ocupa-
na que traballei maioritariamen-
te había homes que non estaban
moi acostumados á presenza
dunha muller na mesma zona de
traballo.
Ao principio é verdade que
non tiñan moi en conta as miñas
ideas pero conforme ía pasando
o tempo, comezaron a ver a miña
valía e todo foi moi ben. Tamén
teño que dicir que pensei moitas
veces en deixar a empresa, xa que
percibía que había un ambiente
pero non foi ata que comecei a
traballar cando me dei conta de
que é unha realidade aínda pre-
sente.
Ligado a este tema, cal
cres que é o cambio máis ur-
xente, Sabela ?
É difícil escoller, xa que creo
que hai moitas cousas por cam-
biar .
Como nai, penso que é fun-
damental educar en valores de

“Era o branco fácil: non tiña pais”

Ana Guerra,
1º Bacharelato
R.M. é unha muller nada na
Alemaña nos anos setenta, pero
criada en Galicia. Nai de dúas
fillas, vainos comentar diversas
experiencias.
Foi difícil adaptarse á
vida en España despois de
estar na Alemaña?
Sinceramente, non me ente-
rei, tiña cinco anos. Só me acor-
do de que miña nai me dixo que
ía ir vivir cunha muller que era
miña tía. Máis adiante, cando
medrei, foi mais difícil porque
non sabía que fixera mal para
que miña irmá vivira na Alema-
ña con meus pais e eu, non.
Que recordas da túa eta-
pa escolar? Estudaban máis
rapaces que rapazas?
Estiven en dúas escolas, “o
Princesa”, onde o pasei moi mal.
Era o branco fácil: non tiña pais,
pero sempre que viñan a por min
eu non me quedaba quieta e res-
pondía. Nesa escola había o mes-
mo número de rapaces e rapazas,
pero os nenos mandaban moito
máis. Despois estiven en Castre-
lo, que foi moi diferente.
Que estudos realizaches?
Realicei unha oposición para
a Administración do Estado.
Sufriches algún momen-
to de discriminación ao lon-
go de túa vida?
Os profesores da época eran
moi estritos, por calquera cousa
xa che pegaban. Por outro lado,
unha rapaza ca que estudiara no
que agora é primeiro de bachare-
lato dixérame que non ía chegar
a nada. E cando saquei a oposi-
ción sentinme moi ben porque
sabía que lle molestara. Tamén
cando estiven traballando en
Madrid tiña unha xefa bastante
“cabrona”. Ó principio caíame
ben. Como nesa época estaban
empezando a usarse os ordena-
dores e nas carreiras universi-
tarias, se entregabas traballos a
ordenador, sumábanche puntos,
ela pedíame se lle podía pasar os
seus traballos. Eu facíao sen nin-
gún problema, pero un venres
tiña billetes para volver a Galicia
e non os rematei. O luns seguinte
estaba esperando para pedirme
explicacións. Despois dese día
foi un horror traballar aí, o tra-
ballo que ninguén quería dába-
mo a min.n
de mulleres.
Sabela, que che parece
que se celebre o Día Inter-
nacional da muller ?
A min emocióname moito e
paréceme moi bonito que todas
as mulleres sexan recoñecidas
por un día; e que todo o mundo
recorde algunha gran muller que
sexa capaz de conciliar a vida la-
boral coa familiar e ocuparse á
vez da casa, como é o meu caso, e
que non é nada doado.
Dis que non é fácil conci-
liar a túa vida como nai coa
túa vida laboral, por que ?
Si, no meu caso son nai sol-
teira de dúas fillas preciosas, e
tiven a sorte de que, a pesar de
ser tan pequenas, non me dan
o mérito que supón isto, xa que,
coma min, hai moitísimas mulle-
res nesta situación ou desgracia-
damente, peor .
A que te dedicas ?
Eu traballo nunha academia
que montei fai moitos anos dan-
do clases de inglés a rapaces den-
de os 6 anos ata os cursos máis
altos da ESO.
Pero estiven catro anos tra-
ballando nunha empresa ata que
decidín deixalo e dedicarme ao
que realmente me gustaba .
A ensinanza foi a miña voca-
ción dende sempre e dixen, e por
que non? E unha amiga e máis
eu decidimos montar dende cero
este proxecto, que tivemos a
sorte de que saíra moi ben. Aín-
da que polas mañás axudo aos
dos tanto por homes como por
mulleres, en función da súa va-
lía; hai que recoñecer os méritos
independentemente do sexo .
Algo moi positivo do que me
din conta neses anos traballan-
do na empresa é que a maioría
de mulleres, á hora de traballar,
non queren impoñer as súas
ideas, son conciliadoras, e creo
que isto ás futuras xeracións de
mulleres beneficiaralles moito,
pois estou segura que cada vez se
buscarán máis este tipo de perfís
nas empresas.
Como era a percepción
dos teus compañeiros can-
do vían a unha muller pre-
sentar un produto nunha
reunión ou aportar as súas
ideas?
estraño e que os meus compañei-
ros me vían como unha ameaza
en vez de como unha axuda.
Neste tipo de situacións
daríaste conta da desigual-
dade que segue a haber
hoxe en día no ámbito labo-
ral. Que sentiches canto te
enfrontaches a esta realida-
de ?
Totalmente. Eu son unha per-
soa que está moi concienciada
co movemento feminista. Non
podemos permitir este tipo de
comportamentos e actitudes por
moi interiorizadas que estean na
sociedade.
Supoño que como toda mu-
ller nalgún momento da súa vida
tivo que lidar con calquera tipo
de comportamento inadecuado,
igualdade. Aínda que nós pode-
mos loitar por cambiar o noso
entorno (familia, amigos…), non
serve de nada se non hai un cam-
bio estrutural e iso so conségue-
se mediante as leis .
Ademais disto, vexo moi im-
portante o tema de facilitar a
conciliación e a igualdade de
condicións e oportunidades no
ámbito laboral, como comentei
ao comezo da entrevista .
Que consello lle darías ás
mulleres que se van a intro-
ducir no mundo laboral?
O consello que lles daría sería
que confíen nelas e na súa valía,
que con moito esforzo e dedica-
ción pódese conseguir todo .
Que loiten polo que lles faga
felices, e que non se deixen pisar

“Non querían que traballasemos “Cada vez hai máis mulleres

apenas traballo. Pero é certo que meus pais no negocio familiar, Na empresa de publicidade machista ou discriminatorio, nunca por ninguén. n

no campo” interesadas nas novas tecnoloxías”

Alexander Djau,
1º Bacharelato
Algunha vez tiveches al-
gún problema por ser mu-
ller para traballar?
Si, antigamente os homes
non querían que as mulleres
traballaran na horta ou no cam-
po porque que dicían que eran
traballos moi forzosos e que as
mulleres debiamos estar na casa
facendo tarefas do fogar, como
por exemplo a comida; pero eu,
no meu caso, como era una mu-
ller libre, entón traballei no que a
mi me gustaba: a horta.
Que pensou a túa familia
sobre iso?
A miña familia nese momen-
to non sabía ben o que estaban
a pensar pero, como xa dixen
antes, eu era una muller libre
e facía o que me gustaba. Fi-
nalmente, eu creo que se foron
adaptando á miña situación, eu
ía traballar do que me gustaba e
o fórono aceptando. Logo diso ó
meu mozo tamén lle empezou a
parecer ben e empezou a levar-
me ó mar a pescar con el.
Que sentiches o facer o
que realmente a ti che gus-
taba?
Pois a verdade é que te sentes
ben contigo mesma e animas a
que outras mulleres tamén cum-
pran o soño de traballar do que
realmente lles gusta, eu iso a un
mesmo faino moi feliz.n
Antía Agustiño,
1º Bacharelato
Durante a súa etapa for-
mativa e experiencia pro-
fesional atopou problemas
relacionados coa desigual-
dade?
Actualmente e durante a
miña etapa profesional tiven a
sorte de non ter problemas deste
tipo. Non obstante, lembro como
no instituto sentín discrimina-
ción cos compañeiros dalgúns
profesores.
Desde o punto de vista
da túa experiencia, en que
momento está o grao de co-
ñecemento profesional das
mulleres dentro do sector
Tamén é certo que cada vez hai
máis mulleres interesadas no
campo das novas tecnoloxías e
que son grandes profesionais
que destacan notablemente den-
tro do sector.
E en xeral, consideras
que existe no mundo labo-
ral igualdade entre os pro-
fesores e as profesoras de
materias relacionadas coas
novas tecnoloxías?
En realidade a tendencia é
que os profesores sexan predo-
minantes sobre as profesoras.
No noso sector hai actualmente
unha equiparación salarial pero,
ao mesmo tempo, ese gran factor
ideolóxico por cuestión de sexo
segue presente no campo da con-
tratación.
fundamentalmente dun sistema
no que se ensinara e se educara
evitando facer distinción entre
homes e mulleres. Deste xeito,
sería máis doado para máis ho-
mes entrar en profesións erro-
neamente clasificadas como “de
muller”, e viceversa. É o princi-
pal obstáculo que se adoita ato-
par e teremos que esquivalo.
Que consello darías aos
futuros estudantes de pro-
gramación ou videoxogo?
A clave é que estuden e apren-
dan todo o posible para conver-
terse en grandes profesionais. É
unha área en constante cambio
e crecemento, polo que o máis
importante é que aproveiten os
coñecementos que de cada ma-
teria require. Respecto ao factor
Federica, xogadora promesa
Jôao C. Costa,
1º Bacharelato
O mundo do fútbol está moi
masculinizado. Inda que o sabe,
Federica, segue querendo xogar
a este deporte para facerse máis
profesional. Esta chica empezou
a xogar ao fútbol dende pequena
e formouse en varias canteiras
de equipos profesionais. Agora
mesmo está xogando en segunda
división nun equipo bastante bo
con esperanza de ascender este
ano.
Na entrevista que lle fixemos
preguntámoslle numerosas cou-
sas, pero neste artigo do periódi-
co quixemos centrarnos nunhas
preguntas sobre o 8M.
O primeiro que quixemos sa-
ber foi a súa opinión sobre este
movemento das mulleres e esta
foi a súa resposta: “ O 8M é un
movemento das mulleres para
reivindicar os seus dereitos como
mulleres traballadoras, para min
este movemento é un avance moi
grande na sociedade e paréceme
moi ben”.
A segunda pregunta foi se
participara nalgunha mani-
festación relacionada con este
movemento do 8 de marzo e a
resposta foi: “Non participei di-
rectamente, porque na situación
sanitaria na que estamos non me
parecía ben, pero saín un anaco
á ventá e puxen un cartel do 8M
para apoiar”.
E na última pregunta que
quixemos saber que faría para
cambiar esta situación de des-
igualdade salarial no fútbol pro-
fesional, posto que os xogadores
gañan millonadas mentres que
as mulleres non gañan case nada
comparado con eles. A súa res-
posta foi a seguinte: “O que eu
cambiaría é intentar vender o
fútbol feminino da mesma forma
que se vende o fútbol masculino;
recordemos que neste deporte,
por moi bonito que sexa, o que
xera diñeiro é a publicidade e a
venda de todo o que rodea o fút-
bol, xa sexa a ropa, o marketing...
Todo. Entón o que faría sería iso,
intentar vender a mesma imaxe
que ten o fútbol masculino e así
ter un equilibrio e gozar deste
bonito deporte”.
Estas foron as palabras da xo-
gadora, que desexa unha igual-
dade entre homes e mulleres.
Amais destas tres preguntas ta-
mén se falou da excelente tem-
pada que está a facer e do seu
desexo de gañar a liga.n

“A cociña sempre me
das novas tecnoloxías? sexista, recomendaría sobre todo
Por desgraza, neste eido Que cambios se deben que ignore as críticas baseadas

gustou”
aínda hai pouco confianza nas
mulleres, pero creo que as cou-
aplicar para acadar unha
educación máis igualitaria?
no seu sexo e que en ningún caso
dubide de si mesma.n
“O campo paréceme un entorno tranquilo” Laura, bombeira
sas van cambiando aos poucos. Creo que a base debería partir
Gabriel González, Óscar Cruz,

“Levo dez anos ensinando”

Alberto Capelas,
1º Bacharelato
Que é o 8 de marzo?
É o Día Internacional da Mu-
ller e concédese porque, aparte
de ser un día importante, a mu-
ller reivindícase e fai manifesta-
cións para loitar polos seus de-
reitos e conseguir a igualdade na
sociedade.
Que te chamou a atención
da cociña?
A cociña sempre me gustou.
De pequena adoitaba facer recei-
tas e sobremesas cos meus cur-
máns, e fai dez anos tiven esta
oportunidade e non a puiden
rexeitar.
Entón, sempre quixeches
ser cociñeira?
Si, desde pequena xa o tiña na
cabeza.
Que riscos vives no teu
traballo?
Se falamos sobre a cociña,
pois que hai veces que me quei-
mo e fago algunha ferida, pero
non moita cousa máis; e como
muller atopo algún que outro co-
mentario machista.
Que consello lle darías a
todas as mozas novas que
queiran ser cociñeiras?
Pois que se introduzan neste
precioso mundo, que aínda que
haxa máis cociñeiros ca cociñei-
ras, non pode ser un impedimen-
to; temos que demostrar e gozar
da igualdade neste traballo.n
Anxo Barja,
1º Bacharelato
Hoxe entrevistarei a Manuela
Blanco Rivas, unha moi boa ami-
ga da miña nai.
Cando era pequena non tiña
as saídas laborais coas que con-
tamos hoxe e sempre axudou na
casa aos seus pais. Hoxe téñoa
aquí, ao meu lado, como profeso-
ra de matemáticas para entrevis-
tala e coñecer así os seus retos,
obxectivos e todo o que sufriu
para facer realidade o soño de
ser profesora.
Canto tempo dedicaches
a conseguir todo isto?
Todo comezou a custar moi-
to pero co esforzo de cada día e
coa axuda de meus pais acabeino
conseguindo.
Pensas que todo o mundo
o pode conseguir?
Si, e todo o que podemos con-
seguir para lograr que o queiras
é poder e inflúe en ti mesmo e na
túa dedicación.
Canto tempo levas traba-
llando?
Levo dez anos ensinando a
todo tipo de estudantes, dende
os que queren e os que non que-
ren estudar.
Moitas veces pensas en
todo o que tiveches que pa-
sar?
Si, sempre recordo que iso
fai que teña ganas de seguir en-
sinando para ver se algún día os
meus alumnos chegan máis alá
ca min.
Como te describen os
teus amigos?
Descríbenme como unha per-
soa decidida e dedicada a todo o
que fai, que nunca se rende, tei-
muda, e iso é o que máis me gus-
ta de todo: o que pensan de min.
Moitas grazas aos lectores que
poderán ler este artigo. E aquí un
caso de superación. Xa sabe que
todo é posible. n
1º Bacharelato
Boas tardes, Carmen. Grazas
por dedicarme o seu tempo para
facer esta entrevista.
De onde é, en que ano na-
ceu e que fai no día a día?
Bos días. Chámome Carmen.
Nacín no hospital de Verín no
ano 1969. Principalmente dedí-
come ao traballo no campo e a
agricultura.
Ten algún tipo de estu-
dos?
Si, pero soamente teño estu-
dos primarios. Isto estudeino no
colexio do concello de Vilarde-
vós.
Gústalle traballar no
campo?
Si, a verdade é que é unha das
cousas que máis me apaixonan.
Paréceme un entorno do máis
tranquilo e relaxante. Ademais,
non teño a ninguén que mande
en min á hora de realizar o meu
traballo, polo que son totalmen-
te libre para traballar da maneira
que queira.
Cantas horas dedica a
traballar no campo e na
agricultura?
Pois iso depende do día; hai
días que ao mellor estou toda a
mañá e outros que só estou un
anaco. Incluso tamén nalgúns só
vou un pouco pola tarde. En xe-
ral, teño un horario moi variado.
Cales son as túas princi-
pais afeccións?
Principalmente gústame moi-
to ir pasear moi cedo, sobre as
oito ou nove da mañá, ou se non
despois de comer, polas tres da
tarde. A parte disto, tamén me
gusta moito ver a televisión.
Que pensa facer no seu
futuro, vai seguir así?
A verdade é que nunca o pen-
sara pero agora que o dis espero
seguir traballando nisto sempre,
e seguir gañando a vida desta
maneira.
Moitas grazas por todas as
respostas e perdoe polo tempo
perdido.n
1º Bacharelato
Cando chegou o día das pro-
bas físicas para acceder ao pos-
Hoxe entrevistaremos a Lau- to de traballo as demais persoas
ra Soto López, que nos contará a miraban estrañadas, xa que non
súa experiencia laboral e se a si- era habitual ver a mulleres soli-
tuación foi cambiando ao longo citando ese traballo. Este pensa-
do tempo. mento hoxe en día cambiou bas-
tante, polo que estou bastante
“Teño 44 anos e dous fillos. contenta no meu traballo; teño
Debido á miña experiencia na moi boa relación cos meus com-
vida, creo que podo aportar algo pañeiros e os meus xefes trátante
e ser un exemplo de superación con respecto.”n
para moitas mulleres.
Moita xente non cre que as
mulleres podamos desenvolver-
nos ben nos traballos de forza,
como poder ser o de policía ou
bombeiro, como é o meu caso.
Son bombeira desde hai case 20
anos. Ao rematar os meus estu-
dos presenteime a unhas oposi-
ción e aprobei.

Modelo de xornal realizada por Santi Folch (maquetador-online.net). Licenza Creative Commons de Recoñecemento 3.0 Modelo de xornal realizada por Santi Folch (maquetador-online.net). Licenza Creative Commons de Recoñecemento 3.0
6 MULLERES DA CONTORNA, LUNS, 8 DE MARZO, 2021
ENTREVISTAS
“A vida xa non está para tantos trotes”
Tatiana Barja,
1º Bacharelato
Tras entrevistar a Carmen
Salgado, de 89 anos e natural de
Nocedo do Val, coñecemos algo
máis do que foi o seu esforzo en
tempos de pobreza. Marcada de
lonxe pola Guerra Civil, exemplo
en primeira persoa da emigra-
ción e traballadora no contexto
da España ditatorial, cóntanos
un pouco do que foi a súa vida.
Como foi, en xeral, a túa
infancia?
Nacín no 1931 e, coma os da
miña quinta, tiven unha infancia
dura.
Comecei no colexio aos seis
anos. Ás nenas levábannos á es-
cola do barrio e aos rapaces, á da
ponte. Eles tiñan mestre e nós
mestra, por suposto.
Ás veces iamos á casa do cura,
onde tiñamos clase pola tarde.
Lémbrome que había unha bi-
blioteca. Dicían que era das máis
grandes da contorna pero, cando
comezou a guerra, viñeron e le-
várono todo. Era da Igrexa, e sei-
ca foi trasladada a Ourense por
orde do bispo.
Daquelas tamén era habitual
que viñesen por comida. Leva-
ban camións cargados de millo
e patacas para os que estaban na
fronte e os que quedaban sen ela
non daban un chío.
“Tiven que intervir nalgúns casos de violación”
Miriam Dameá,
1º Bacharelato
Hoxe entrevistamos a Laura,
unha muller que loitou moito.
Cando soubeches que
querías dedicarte a iso?
Sóubeno cando tiña 16 anos,
souben que quería axudar a xen-
te a que se sentise máis segura.
Cres que está ben visto
que as mulleres sexan poli-
cías?
Antigamente non, pero ago-
ra hai máis mulleres ca min que
exercen esta profesión.
“Facía longas viaxes no camión”
Rodrigo Gago,
1º Bacharelato
Bos días, voulle facer un-
has preguntas. Está de acor-
do en participar nunha en-
trevista?
Bos días. Si, estou de acordo.
Podo facelo, xa que participei en
varios xornais.
E iso a que se debe?
Eu fun a primeira muller en
Ourense que conduciu un ca-
mión.
Cando foi iso?
Cando tiña 22 anos tiven a
oportunidade de poder conducir
un camión que comprara me pai
para traballar nos transportes.
Eu quería saber como era iso,
entón montei e comecei a con-
ducir. Aquilo gustoume moito e
decidín dedicarme ao transporte
axudando ao meu pai, e así foi.
Na escola ensinábannos o
máis sinxelo: ler, escribir, su-
mar e restar. Cando xa nos ma-
nexabamos ben, pasabamos ao
relixioso: as oracións, a historia
sagrada e, os sábados, evanxeo.
A cartilla tocábanos dúas ve-
ces na semana: os sacramentos,
as benaventuranzas, os noví-
simos...abofé que o sabiamos
todo!
Cando deixabades a esco-
la, que faciades logo?
Aos catorce botábannos fóra.
A maioría quedabamos na casa,
e os que estudaron mandáronos
á cidade para que continuasen.
Na vila os rapaces traballaban
na terra e as rapazas ocupabá-
monos das tarefas do fogar. Ás
veces tamén axudabamos a ro-
zar monte e recoller leña para o
inverno. Ás mulleres sempre nos
trataban distinto pero, cando se
trataba de rematar algo con pré-
sa, entón querían que axudara-
mos, fose a tarefa que fose.
Na miña casa eramos catro
rapazas e un rapaz. Naturalmen-
te, meu irmán foi o único ao que
lle chegou a carta do servizo mi-
litar, e foi destinado a África. Po-
rén, Pai morreu naquelas datas
e tivo que quedar na casa para
axudar.
Foron tempos duros...
Cres que cobrades moi-
to menos que os homes por
exercer a mesma profesión?
É verdade que cobramos moi-
to menos por facer o mesmo tra-
ballo.
Que opinas respecto
diso?
Na miña opinión deberiamos
cobrar o mesmo, que non haxa
unha desigualdade de soldo.
Custouche chegar ata
aquí?
A verdade é que si. Meu pai
dicía que unha muller non podía
ser policía, porque eramos máis
débiles cós homes. Pero eu nun-
Un ano despois xa tiña toda a
formación necesaria para poder
conducir adecuadamente aquel
camión.
Que transportaba no ca-
mión?
Eu facía longas viaxes no ca-
mión transportando todo tipo de
alimentos.
Cal era a reacción da xen-
te ao vela naquel vehículo
tan grande?
A xente sempre quedaba
abraiada mais non lle daba im-
portancia ningunha.
Doulle as grazas por con-
tarme todo isto e axudarme
con esta tarefa.
Nada, eu a ti.n
Modelo de xornal realizada por Santi Folch (maquetador-online.net). Licenza Creative Commons de Recoñecemento 3.0
De que maneira che afec-
tou a emigración?
Por desgraza, tiven que vivila
en primeira persoa.
Dez anos despois de casar
xa estaba buscando un contrato
para marchar traballar fóra.
Aos que emigrabamos prepa-
rábannos en Ourense a viaxe cos
gastos pagados e só tiñamos que
cumprir traballando o tempo
acordado.
Máximo e mais eu marcha-
mos a Suíza o 20 de decembro
do 1968.
Era a primeira vez que subía
en avión. Aínda recordo a alegría
de lle escoitar dicir á azafata que
estabamos pasando por riba da
fronteira francesa... Que dife-
rentes semellaba todo dende alí
arriba! Se me fan xurar, diría que
cando estabamos a piques de
aterrar fun quen de ver un pastor
coas súas ovellas, nada menos.
Como foi a vida alí?
Chegamos a Xinebra nas vés-
peras do Nadal, tardando entre
esperas e retrasos case dous días.
Dende alí leváronnos ata o res-
taurante onde tiñamos o contra-
to e déronnos algo de comer (eu
levaba sen probar bocado dende
que marcharamos de España).
Quedaba en Berna, e alí pasamos
o noso primeiro ano de contrato.
Para comunicarnos coa xen-
te, adoitaban axudarnos os ita-
ca me rendín e agora estou aquí.
Que lle dirías ás mozas
de agora en dia se quixeran
exercer dita profesión?
Diríalles que seguisen os seus
soños e que todo, con esforzo e
empeño, se consegue.
Que outra profesión exer-
cerías?
Pois, en principio, profesora
pero volvinme atrás.
E que che fixo cambiar de
opinión?
Ver que se me daba ben axu-
dar aos demais.
“Todos deberiamos ser feministas”
Paula Fidalgo,
1º Bacharelato
Nesta ocasión decidín entre-
vistar a miña nai, María, unha
muller traballadora e moi impor-
tante na miña vida.
Cantos anos levas traba-
llando?
21 anos, dos cales levo nove
na mesma empresa.
Algunha vez tiveches difi-
cultade para que te contra-
tasen por ser muller?
No meu caso, non; aínda que
sei que sucede a diario.
No teu traballo cobrades
igual homes e mulleres?
Si, o único que, segundo a
sección na que traballes, podes
cobrar máis ou menos.
Gústache o teu traballo?
Mulleres de Verín e contorna
lianos, pois o seu era o idioma
que máis se parecía ao noso e, a
duras penas, nos iamos enten-
dendo.
Aínda que as racións de co-
mida non eran moi grandes e
non tiñamos días de descanso,
fixemos grandes amizades. Lém-
brome moito do que traballaba
de cociñeiro, pois era o único, a
parte do patrón, que sabía falar
español. Sempre estaba estudan-
do...estudaba incluso mentres
traballaba: cociñaba e lía, todo
á vez!
Cando rematamos o ano de
contrato, marchamos a Zurich,
e alí estivemos os últimos catro
anos. Ao comezo non cobraba-
mos moito, pero se estaban con-
tentos poñíanche bos informes
e, pouco a pouco, as condicións
foron mellorando. No segundo
establecemento tiñamos dous
días libres cada semana, e eu
aproveitaba para ir traballar a
unha casa privada onde podían
pagarme a parte. Limpaba, lava-
ba e colocaba a roupa, cociñaba
e controlaba aos fillos da parella.
Nunca aceptamos coller va-
cacións para volver uns días, e
cando decidimos volver foi para
quedar.
Que sucedeu tras a volta
á vila?
Volvemos en febreiro do
1973, tras estar fóra cinco anos.
Que foi o que máis che
custou para conseguir a túa
praza?
Pois foron as probas físicas
que tes que pasar.
Quen foi o teu apoio en
todo este percorrido?
Foi o meu marido, o cal é al-
banel agora.
Quen sempre foi o teu
exemplo a seguir?
Pois foi Frida Calo mais miña
nai, o meu apoio.
Tiveches que intervir
nalgún caso de violación?
En todo o que levo de profe-
Si, aínda que me gustaría ter
traballado de mestra.
Cal foi a túa peor expe-
riencia traballando?
Non sabería dicir en si
mesma...Pero ao traballar cara o
público tes que aguantar a moita
xente maleducada, e obviamente
non podes dicirlles nada.
Cambiou moito a túa vida
co coronavirus?
Si, como a de todos, aínda
que seguín traballando en todo
momento e a ninguén próximo a
min lle pasou nada.
Estás contenta ca túa vida
actualmente?
Si, aínda que a COVID-19 non
sexa fácil, agora mesmo son feliz.
Cales son as túas afec-
cións favoritas?
Principalmente estar coa fa-
Cando chegamos miña nai xa
comezaba a precisar máis axuda,
a miña filla era toda unha moza
e o resto, simplemente deixaran
pasar o tempo. O único que non
cambiara fora a forma de vivir.
Utilizamos o diñeiro aforrado
en Suíza para comezar a facer a
nosa casa, e cando esta rematou
de prepararse, tivémonos que
adaptar ao ritmo de vida que le-
vabamos antes.
Para min foi todo un cambio.
Despois de ver a realidade do
mundo, descubrir novos lugares
e persoas, foi coma unha xerra
de auga fría.
A partir de entón o meu tra-
ballo foi sempre na terra. Pasaba
xornadas traballando en distin-
tas leiras, cultivando e coidando
da horta ou vixiando ao rabaño,
pois aquilo era do que viviamos.
Traballei de sol a sol practica-
mente ata o día de hoxe.
Pouco a pouco o corpo pe-
diume ir parando e, aos meus
89 anos, doume conta de que a
vida xa non está para tantos tro-
tes. Ao longo dela haberá sem-
pre que esforzarse por conseguir
aquilo que se queira, pero paga
a pena se ao final alcanzas eses
pequenos obxectivos e, ademais,
a xente é quen de recoñecer o teu
labor.n
sión, si, unhas veces.
Se non é moito pregun-
tar, que idade tes?
Pois teño 56 anos dos cales
levo exercidos 32 anos de servi-
zo.
Ti cres que a situación da
muller mudará?
Eu creo que a igualdade aca-
barase conseguindo.
Ben, moitas grazas por per-
mitirme esta incrible entrevista.
Grazas por todo.n
milia e asistir a clases de baile,
zumba...Non teño máis afec-
cións.
Xa que estamos cerca do
día da muller, considéraste
feminista?
Si, creo que todos deberiamos
selo, xa que o feminismo busca a
igualdade entre todos; deberia-
mos de loitar todos os días por
iso e non só o día oito de marzo.
Cal é ese soño que non
puideches realizar?
Dende cativa me chamou a
atención ser mestra pero o vivir
lonxe do colexio e a situación
económica non axudaban.n
MULLERES DA CONTORNA, LUNS, 8 DE MARZO, 2021
Mulleres de Verín e contorna
“É unha pena moi grande ter que marchar ao
estranxeiro para traballar”
Cristina Rivero,
1º Bacharelato
Estrella Martínez Castro nace
o 18 de agosto de 1963 en Medei-
ros, unha vila de Ourense. É a
menor dunha familia humilde de
catro membros do rural.
Estuda a primaria no colexio
de Medeiros, comezando aos 6
anos e rematando aos 15.
Dende pequena sempre tivo
que combinar os seus estudos
co traballo do monte axudando
a súa familia, co rol de ser una
nena. Non puido seguir cursan-
do os seus estudos.
Marcha a Suíza con 22 anos
onde desempeña o oficio de Au
pair durante uns meses.
Volta a súa vila onde casa aos
Acoso e intimidación
Xavier Estévez,
2º Bacharelato
Hoxe teremos o testemuño
dunha rapaza de 17 anos que,
por desgraza, coma moitas ou-
tras mulleres, sufriu episodios
de acoso e de intimidación. De
forma especial recorda na época
pre-pandemia a volta dunha lon-
ga noite de festa.
Relata a situación con medo
no corpo, coa inseguridade de
non saber se o home que ía de-
trás dela ía facerlle dano; se esa
última mensaxe que enviou pe-
dindo axuda, terá destinatario
ou será en van...
Que será necesario facer para
“Non comía nin co resto dos compañeiros”
María Álvarez,
1º Bacharelato
Como te chamas? En que
ano naciches? Onde?
Chámome Xulia. Nacín no
ano 1980 en Ourense, onde vivo
actualmente.
Cales son as túas cualifi-
cacións académicas?
Estudei primaria e secundaria
en Ourense; posteriormente, fun
facer bacharelato a Santiago por
cuestións de traballo de meus
pais, onde alí tamén realicei a
miña carreira de policía.
Pódesme comentar cales
son as especialidades que
ofrece a policía?
Criminalística, Administra-
ción, Intelixencia, Investigación
criminal. Había máis pero no an-
dar na que estaba eu situada só
se ofrecían esas.
26 anos. Xuntos deciden emigrar
de novo a Suíza onde, nesta oca-
sión, traballan na hostalaría.
De volta a Galicia deciden
formar a súa familia e anos máis
tarde ten dúas fillas, a maior aos
38 anos e a máis pequena aos 40.
Dende entón non volve ter un
traballo fixo, polo tanto, dedicase
a as tarefas do fogar, do monte e
en algúns traballos puntuais.
Actualmente forma parte dun
grupo de mulleres do rural cha-
mado Asociación San Salvador,
onde se lles intenta dar visibilida-
de as mulleres que viven no en-
torno do rural. Xa sexa facendo
excursións, actividades, cursos...
Por que decidiches ir tra-
ballar a Suíza?
cambiar esta situación? Chega
só con establecer normas e leis
de protección ás mulleres ou é
preciso un cambio na sociedade?
Este debe ser un cambio gradual,
as novas xeracións teñen que
criarse e convivir en completa
igualdade de condición e, sobre
todo, en equidade. Co novo cam-
bio xeracional os nenos do futuro
están crecendo cun sentimento
de liberdade e progreso do que
moitos dos nosos avós non go-
zaron. E coa chegada da globali-
zación descóbrense moito antes
os casos de abusos, como o que
cometeu hai uns días un policía
retirado ao atacar a unha moza
que ía soa pola rúa de noite, e
que rematou coa morte da ra-
paza. Tras isto miles de persoas
En que especialidade te
atopas?
Nas especialidades de policías
para oficiais: orde público e se-
guridade.
Como foi a túa experien-
cia na academia de policías?
Ao principio choraba moito.
Entrei con 16 anos e era case a
única muller. Sentíame discrimi-
nada, de feito os tres primeiros
meses só ía da academia á ha-
bitación e ao revés, nin sequera
comía no comedor cos demais!
Ata que un día me decatei de que
non podía seguir así, que escolle-
ra ese traballo porque me gusta-
ba e quería gozalo; entón decidín
erguer a cabeza e empezar a so-
cializar cos meus compañeiros e
a vida cambioume moito grazas
a iso.
Actualmente, como é a
túa vida persoal?
Modelo de xornal realizada por Santi Folch (maquetador-online.net). Licenza Creative Commons de Recoñecemento 3.0
Tiven que marchar porque
aquí non había de que traballar.
Só había traballo na terra e era
máis ben pouco. As colleitas non
eran moi boas e o xabaril sempre
as empeoraba. Había o xusto e
necesario para comer. Así que
decidín ir a Suíza uns meses e
logo volvín. O meu marido dedi-
couse a diferentes oficios e eu de-
diqueime a coidar as miñas fillas,
a horta, as galiñas, o porco…
Dedicácheste ao traballo
de casa pero, se puideses
volver atrás e ter a oportu-
nidade de desempeñarte
nun oficio, cal sería?
Gustaríame ser perruqueira.
Nunca cursei ningúns estudios
relacionados con iso pero sem-
mobilizáronse e manifestáronse
buscando xustiza para esa mu-
ller que podería ser a miña irmá,
a túa moza, ou a súa nai.
É moi importante educar e
coñecer os riscos, saber que facer
e, inda máis importante, sentirte
protexida; non ter que depender
de nada nin de ninguén para saír
á rúa. Se non te sentes segura nas
túas rúas, onde debes estalo? n
Grazas á academia á que fun
estudar, coñecín ao que hoxe en
día é o meu marido. Temos unha
filla chamada Uxía. E traballa-
mos os dous, eu de policía e o
meu marido de administrativo.
O traballo policial pode
afectar á túa vida persoal?
Cada traballo pode afectar
á vida persoal dunha maneira
ou de outra, e o traballo policial
é o mesmo. A miúdo, os axente
de policías traballamos moitas
horas en horarios inusuais, por
exemplo, quendas nocturnas.
Tamén se require traballar en
festivos. Algúns días témolos que
perder, por exemplo os aniver-
sarios dos nosos fillos, debido a
unha quenda laboral. A pesar
de todos estes inconvenientes
o lado bo é que exercín o traba-
llo que sempre me gustou; do
salario non me podo queixar; e
teño vacacións coma todos os
funcionarios.n
pre tiven boa man para o pelo.
En min, nas miñas fillas… A ver-
dade é que en contadas ocasións
fomos a un salón de peiteado.
A que dedicas o teu tem-
po actualmente polo día?
Pola maña estou na casa fa-
cendo sempre algo, especial-
mente o xantar ou limpando un
pouco. Algunhas veces vou ao
monte se é necesario regar. Pola
tarde vou darlles de comer ás ga-
liñas e dar un paseo.
Que opinas sobre o tema
de ter que marchar fóra
para atopar traballo?
É unha pena, é unha pena moi
grande porque se houbese traba-
llo aquí nas vilas, xa non queda-
Alumna IES García Barbón
Rida Mekaoui,
1º Bacharelato
Unha alumna menor de idade
que estuda no IES García Barbón
de Verín afirma que hai homes e
mulleres que menosprezan a
unha parte de poboación polo
feito de ser muller. A pesar das
dificultades que lle impuxo a so-
ciedade e os comentarios fóra de
lugar, algún de moi mal gusto,
ela sostén que todos os que es-
tean pasando polo mesmo, debe-
rían facer como ela e non deixar-
se afectar por eses comentarios,
sexan de homes ou de mulleres.
Débese seguir loitando polo que
“Compañeiras eran discriminadas”
Marcos Danta,
1º Bacharelato
E.R.P. é unha muller que
naceu en Verín, vila onde ac-
tualmente reside. Fai dous anos
traballaba en Barcelona nun
laboratorio químico. Hoxe faré-
moslle unhas preguntas.
Cóntanos un pouco sobre
a túa vida.
Pois fixen toda a primaria
no colexio de Castrelo do Val e
comecei a traballar nun bar aos
17 anos. Xa que non tiña moitas
opcións para seguir estudando,
aos 21 anos comecei una relación
coa que hoxe é a miña parella ac-
tual e decidimos ir vivir a Barce-
lona, onde estudiei química.
Como foi a túa época de
estudos?
Pois na miña época de estu-
dos non sufrín ningún tipo de
machismo, foi una época bastan-
te boa.
Atopácheste con algunha
dificultade despois de aca-
bar os estudos ou nos teus
traballos posteriores?
Pois cando comecei a traba-
llar en Verín no bar só querían
mulleres como camareiras, pero
7
ENTREVISTAS
ría tan pouca xente. O traballo do
campo é duro, é un traballo que
precisa de todas as horas posi-
bles, case sen descanso. Iso tam-
pouco pode ser, a vida para algo
está, para gozar e traballar.
Tivo repercusión a pan-
demia no teu día a día?
Indirectamente, pero si. Co
grupo de Mulleres Rurais facia-
mos excursións, ximnasia… Coa
Cruz Vermella tiñamos talleres,
cursos… E o que doe máis é o
non poder ir os martes e xoves a
tomar café e xogar todas xuntas
as cartas.n
se quere; de feito, ela conseguiu
incorporarse e conseguir todas
as súas metas ata o momento de
agora. O seu soño é poder obter
un traballo digno e ben remune-
rado para sentirse ben con ela
mesma. A frase que caracteriza a
esta rapaza é “ás veces as cousas
poden complicarse ao ser muller
e algunhas persoas poden estar
na túa contra co obxectivo de que
non sexas mellor que eles ou que
consigas o teu soño. Pero non se
lle pode facer caso a esas persoas
que limitan a unha muller”.n
ninguén me discriminou a min
por iso e despois en Barcelona,
non, pero si que coñecín com-
pañeiras que eran discriminadas
dentro dos seus traballos ante-
riores polo mero feito de seren
mulleres.
Sénteste cómoda no teu
actual emprego?
Pois si, por sorte actualmen-
te non está mal visto que una
muller traballe nun laboratorio
e non tiven ningún problema á
hora de facer amizades cos meus
compañeiros de traballo.
Nalgún momento sufri-
ches machismo tanto no
traballo como fóra?
Por sorte a min nunca me to-
cou vivir ningún tipo de machis-
mo.
No teu fogar as responsa-
bilidades compártense?
Si, maiormente sempre divi-
dimos as tarefas da casa, e cada
un fai a súa parte.
Como te sentes tras vol-
ver a Verín?
Moi cómoda, a verdade. Sín-
tome mellor nun lugar como Ve-
rín que nas cidades.n
8 MULLERES DA CONTORNA, LUNS, 8 DE MARZO, 2021
ENTREVISTAS
“Na miña carreira a maioría eramos mulleres”
Laura Fernández,
2º Bacharelato
O día 8 de marzo é un día
importante para facer mención
a todas esas mulleres que loita-
ron, e loitan, pola igualdade en
todos os ámbitos da vida. Así que
o hoxe vou aproveitar para facer
unha entrevista a un exemplo
de muller traballadora que teño
presente na miña vida: a miña
nai.
Natalia Blanco Álvarez, con
43 anos, é educadora social e
traballa na Cruz Vermella dende
fai vinte e un anos, case a me-
tade da súa vida. Debido ó seu
traballo axudou a moitas outras
“Sentinme menosprezada ao practicar artes marciais”
Uxía Vilaboa,
1º Bacharelato
Bos días. Neste pequeno
apartado atopamos a declara-
ción dunha das miles de mulle-
res que viven nesta vila pero, sen
temor a equivocarnos, podemos
afirmar que ela non é a única que
se sinte deste xeito.
Expuxen unha serie de pre-
guntas, moi sinxelas, que ela res-
pondeu con sinceridade e con co-
modidade. Ditas cuestións están
orientadas cara aos pensamentos
que xorden nunha muller, no seu
día a día, polo feito de ser muller
e tamén para entender diferen-
tes puntos de vista. Estas son:
Mamá
Santiago Pérez,
1º Bacharelato
A miña nai naceu o 9 de xa-
neiro de 1971, pero por un des-
coido do meu avó, xa que el
apuntou que naceu o día 19, ten
dous aniversarios, e como tamén
ten dos nomes, ten dous santos;
ademais, como me tivo a min e á
miña irmá á vez, sempre nos me-
temos con ela con que lle gusta ir
de dous en dous.
A miña nai nunca tivo unha
vida fácil. Un exemplo de iso é
que con só oito anos disparáron-
lle cunha escopeta, e aínda hoxe
en día segue tendo os perdigóns
nas pernas, e iso só é unha das
moitas cousas que tivo que su-
perar.
Por iso defendo que a miña
nai é a mellor do mundo, porque
a pesar de todo o que pasou sem-
pre ten un sorriso, é amable con
todos, e sempre axuda a quen o
necesita.
Ela fai ata o imposible para
facernos felices á miña irmá e a
min, como por exemplo cousas
tan simples como interesarse
polo que nos gusta e xogar con-
nosco.
Ela é un gran exemplo para
min, non só por ser a miña nai,
senón tamén por ser unha per-
soa impresionante da que estou
moi orgulloso.n
mulleres a conciliar a súa vida fa-
miliar a cambio de desconciliar a
súa vida propia.
En que consiste o teu tra-
ballo?
En desenvolver proxectos so-
ciais, no meu caso, no ámbito ru-
ral para favorecer a calidade de
vida de persoas e familias en si-
tuación de vulnerabilidade. Gra-
zas ó meu traballo colaboro con
outras profesionais deste sector
na atención de diferentes colec-
tivos: infancia, muller, discapa-
cidade, persoas maiores, etc. .
Destacar que a maior parte das
persoas usuarias destes proxec-
tos sociais son mulleres.
Algunha vez te sentiches
menosprezada por ser mu-
ller ?
Si, por exemplo, á hora de
practicar un deporte ou unha
arte marcial, no meu caso, clasi-
fícante como alguén máis débil
que o home.
Sénteste desprotexida ao
ir camiñando soa?
Por suposto, por iso foi polo
que empecei a practicar artes
marciais, para ser capaz de de-
fenderme por se me chega a oco-
rrer algo. Aínda así, todos os días
cando saio á rúa sinto medo. E
se é de noite, peor aínda; por iso
non son capaz de escoitar música
A miña nai
Gabriel González,
1º Bacharelato
A miña nai chámase Dorita.
Naceu no ano 1972 en Verín.
Cando era pequena, estudou pri-
maria no colexio de Vilardevós.
Máis tarde, tamén fixo sétimo e
oitavo de EXB na mesma escola.
Ata que cumpriu os dezaseis anos
traballou no campo e axudou nas
tarefas domésticas. Pero non
todo era traballar, tamén queda-
ba cos amigos do pobo e cos seus
irmáns para xogar. Cando xa tiña
dezaseis anos tivo que ir traba-
llar a Madrid para gañar diñeiro
e así poder manterse economica-
mente. Ela traballaba nun fogar
rico, pero estes non eran como
calquera rico que se cría superior
aos outros, senón que eran moi
boas persoas. Despois duns anos
regresou para Galicia.
Cando xa levaba aquí un tem-
po, coñeceu ao meu pai e máis
tarde casáronse. Despois tive-
ron dous fillos, a miña irmá e eu.
Agora meu pai é camioneiro e
miña nai fai as tarefas domésti-
cas e coida de meus avós.
Por último, dicir que estou
moi orgulloso dela e todo o tra-
ballo que realizou. n
Modelo de xornal realizada por Santi Folch (maquetador-online.net). Licenza Creative Commons de Recoñecemento 3.0
Sendo muller atopáches-
te con dificultades á hora de
chegar ao teu posto de tra-
ballo?
Como a miña carreira era do
ámbito social, a maioría eramos
mulleres e seguimos séndoo,
polo que para optar ó meu pos-
to de traballo tiven que competir
con outras mulleres.
O teu traballo favorece a
conciliación da vida fami-
liar e laboral?
Neste sentido, no meu tra-
ballo teño certa flexibilidade e
dende o 2020, coa chegada da
COVID-19, implantáronse no-
vas modalidades de traballo:
xornada intensiva, teletraballo,
cos cascos, necesito estar alerta
polo que poida pasar.
Cres que só hai comen-
tarios obscenos ou de mal
gusto por parte dos homes
ou tamén existen por parte
da mulleres?
Tanto por parte de homes
como de mulleres, algunhas de-
las fan comentarios para nada
agradables.
Cres que na sociedade
actual os teus soños futuros
poderíanse ver afectados
polo feito de ser muller?
Nunca se sabe o que pode oco-
rrer nun futuro, teño esperanzas
“Estivemos varios anos pola nosa conta
e despois traballamos para Zara”
Lucía Barbosa,
2º Bacharelato
Esta conversa é coa miña tía
de 87 anos. Á idade de 30 anos
creou o seu taller de costura
como unha muller emprendedo-
ra, tendo en conta cal era o pa-
pel da muller naqueles anos. Ela
conseguiu ter moito éxito grazas
ao seu esforzo e ás súas ganas de
traballar.
Cóntame, a que te dedica-
ches?
Ben, pois eu cando era moza
traballei no campo e nas labores
da casa ata que casei e vin vivir
para A Coruña.
Cando chegaches á Coru-
ña, por que decidiches tra-
ballar na costura?
Unha vez aquí...O meu mari-
do era garda civil e eu pois esti-
ven no cuartel algúns anos sen
facer nada e coidando dos fillos.
A min dábaseme ben coser e fa-
cer pantalóns ou cousas desas.
Entón empecei aos poucos, co-
sendo cousas para xente do cuar-
Mulleres de Verín e contorna
bolsa de horas, etc., que permi-
te compaxinar a vida laboral cas
responsabilidades familiares
máis facilmente.
Antes da COVID-19 como
facías?
Tiven que delegar o coidado
dos meus fillos noutras mulleres,
neste caso as avoas . Sen a súa
axuda non tería máis opción que
escoller ou continuar coa miña
vida familiar ou co meu traballo.
Que che parece que se ce-
lebre un Día Internacional
da Muller?
Mentres a igualdade non sexa
real é unha data que hai que ce-
lebrar para recordar os logros
obtidos e motivar a poboación a
de que non. Nalgúns aspectos
considero que igual si pero non
de maneira tan acentuada como
todos estes anos atrás.
Que é o que opinas, como
muller, do que está a pasar
coa loita polos dereitos das
mulleres?
Creo que está moi ben que si-
gamos loitando por conseguir a
igualdade que tanta falta fai pero
hai un límite. Non me mal inter-
pretes, o que quero dicir é que
moitas veces se leva ao extremo e
creo que o que se busca é a igual-
dade, non a superioridade.
Con esta serie de preguntas
tel e para xente que vivía cerca de
nós, ata que empezou a crecer o
negocio, e cando xa tiña algúns
clientes fixos e bastante popula-
ridade montei o taller para cre-
cer algo máis.
Contrataches xente?
Si cheguei a ter 10 emprega-
das, e anos máis tarde a miña
filla tamén se introduciu no ne-
gocio comigo e entre as dúas
pois fomos modernizándonos
un pouco máis. Estivemos varios
anos pola nosa conta e despois
traballabamos para Zara e en xe-
ral para outras marcas famosas.
E que facías exactamente
coa roupa de Zara?
Pois a nos mandábannos o
material, os botóns, as cremallei-
ras, etc. e nós faciamos de todo,
pero maioritariamente chegá-
banos a roupa por partes e nós
tiñamos que coselas para termi-
nalas. Por exemplo unha cha-
queta, podía chegar xa cortada
nas distintas pezas que tiña e nós
só tiñamos que coselas e poñer-
lle os botóns ou os adornos que
cumprisen.
seguir adiante nesta loita. Aín-
da que a igualdade ten que estar
presente todos os días, non só
nun día específico.
Como colaboras ti nesta
causa?
A nivel persoal, con peque-
nas accións cotiás: inculcando
nos meus fillos/as a importan-
cia de valorarse, respectar e tra-
tarse sempre por igual. A nivel
profesional realizamos accións
de sensibilización en diferentes
ámbitos: escola, asociacións, ac-
tividades nas rúas... . E apoiando
a outras mulleres a mellorar as
súas condicións de vida e fomen-
tar a súa participación social.n
quixen dar a entender a impor-
tancia de que todos teñamos os
mesmos dereitos e as mesmas
condicións, e que tanto mulleres
como homes sigamos loitando
para conseguir ese equilibrio;
pero tamén para saber que se
debe conseguir a igualdade e non
volver a un punto inicial no cal
un xénero é considerado supe-
rior ao outro, xa que todos somos
iguais.n
E unha vez que te xubila-
ches, que pasou co taller?
Despois quedou a miña filla
ao cargo de todo e incluso a miña
nora tamén entrou a traballar
con ela pero por poucos anos, xa
que ó pouco tempo de eu xubilar
decidiron vender o taller; a miña
nora inda segue traballando
agora nun taller de confeccións
como o noso.
E ti segues cosendo ou xa
estas totalmente retirada?
Home! Coser, coso pero para
os meus fillos ou para as miñas
netas. Se hai que meterlle a un
pantalón ou cambiar calquera
cousas dunha camisa sempre re-
corren a min pero non fago moi-
to máis, xa vou vella para traba-
llar e agora as mans xa non me
axudan a nada.n
MULLERES DA CONTORNA, LUNS, 8 DE MARZO, 2021
Mulleres de Verín e contorna
“As mozas e mozos
deberían gozar da vida”
Lucas Pardo,
1º Bacharelato
Nesta entrevista breve, pre-
guntámoslles a dúas mulleres de
Oímbra sobre como ven as súas
vidas e que recomendarían a xu-
ventude de hoxe.
Teresa Sousa e Josefina Sán-
chez de 85 anos e 75 respec-
tivamente, responden a cinco
preguntas sobre como foron as
súas vidas, que cambiarían e que
pensan sobre os mozos e mozas
de hoxe en día.
Cal é a cousa que máis
botades en falta das vosas
infancias?
T: Da miña infancia o que
máis boto de menos é pasar tem-
po xogando cas amigas e diver-
tíndonos. Tamén a ilusión e a di-
versión coas que vives cando un
é pequeno. Daquela parecía todo
máis fácil e sinxelo.
J: Eu o que máis boto de me-
nos é crer nos Reis Magos e no
Nadal, aínda me acordo do moi-
to que me enfadei cando me di-
xeron que os que traen os regalos
eran os meus pais. Nunca máis
me gustaron esas festas.
Cal pensades que foi o
mellor momento das vosas
vidas?
T: A ver, e que un só momen-
to é moi difícil dicir… Eu penso
que a miña mellor época foi en-
tre os 15 e os 20 anos. Nesa época
eu estaba chea de ganas de facer
cousas e de esforzarme.
J: Os 15 anos. Eu era unha ra-
paza moi presumida, moi coque-
ta e chea de noivos.
Cal pensades que foron
os maiores logros das vosas
A miña nai, Natalia
María Álvarez,
1º Bacharelato
Natalia, miña nai, naceu o 13
de setembro de 1978, nun pobo
chamado Flariz na provincia de
Ourense, no corazón rural gale-
go. Foi filla de dous emigrantes
galegos que a deixaron ao coi-
dado durante un ano da súa avoa
Elisa e retornaron a buscala para
levala con eles.
Dende ben pequeniña sempre
foi moi loitadora e amou a súa te-
rra como boa galega, pasou a súa
infancia e adolescencia en Cata-
luña onde non era moi aceptada
por ser galega. Mentres estudia-
ba Economía, regresou á súa
aldea natal para coidar do seu
avó paterno, e daquela cursou un
ciclo superior de Administración
e Finanzas para afianzar os seus
coñecementos.
Loitou sempre para que o seu
pobo tivera todos os servizos dos
que carecía e incluso chegou a
formar parte dun partido polí-
vidas?
T: O meu maior logro son as
tres marabillosas fillas que criei e
os meus netiños, que me son uns
soles.
J: Quitáchesmo da boca. As
miñas fillas e a miña neta, que
me é “hermosísima”.
Se puidésedes cambiar
algo das vosas vidas, que se-
ría?
T: Gozaría máis da vida sa-
bendo o que sei hoxe… Eu que
botei dez anos namorando co
meu Manoliño e nin o collín da
man ata casar... Se chega a ser
hoxe, déixoo sen folgos!
J: Eu tamén intentaría gozar
máis da vida, pasei moito estrés
por cousas que no fondo nin im-
portaban.
Se tivésedes 16 anos ago-
ra, cal sería a primeira cou-
sa que fariades?
T: Eu viaxaría, que é unha
cousa que tiña que ter feito máis
cando podía.
J: Eu o primeiro que faría se-
ría ir meterme co cura, que non
me cae nada ben e debe ser ben
divertido tirarlle das orellas.
Por último, que lle diria-
des aos mozos e mozas de
agora?
T: Eu diríalles que gocen da
vida mentres poidan, sempre
con moderación claro, pero que
o pasen ben.
J: Eu insistiríalles máis na
parte da moderación, que boa
fala lles fai. Pero si, sobre todo
que se divirtan agora que poden
e teñen tempo, que cando tes 70
anos é máis difícil vivir experien-
cias novas.n
tico para loitar polos dereitos
dos traballadores e dos galegos
en xeral. Traballou na banca, no
Sergas, en Correos e na oficina
dunha empresa de camións onde
as mulleres non eran moi acep-
tadas, pero ela logrou ser unha
máis. No 2004 casou e tivo a súa
única filla, María, que foi quen
de retirala por uns anos da vida
laboral, xa que lle dedicou todo o
tempo a educación e coidado da
filla.
Actualmente, é a xerente da
empresa familiar da súa parella,
na cal non se lle impón desenvol-
ver tanto tarefas de oficina coma
traballar a pé de obra. Continúa
ca súa loita persoal de vivir no
rural, falar galego e tratar de
equiparar o seu traballo co dos
homes que a rodean.
Muller loitadora, muller tra-
balladora , as horas do día fán-
selle pouco para poder atender a
familia e mailo seu traballo.n
Modelo de xornal realizada por Santi Folch (maquetador-online.net). Licenza Creative Commons de Recoñecemento 3.0
Teresa Sousa Feijóo
Lucas Pardo,
1º Bacharelato
Teresa Sousa Feijóo naceu
en Oímbra no ano 1936. A súa
familia era de clase baixa, os eu
pai era un portugués que tiña
emigrado a España e que se ca-
sara cunha galega dunha familia
labrega. Ademais dos seus pais,
vivía cos seus tres irmáns e a súa
irmá.
A súa infancia e a súa xuven-
tude foron as normais para unha
familia pobre da época. Ela e os
seus irmáns sempre tiveron que
traballar no campo para axu-
dar os seus pais, polo que a súa
escolaridade foi moi limitada.
Como consecuencia da situación
económica, a súa irmá, a maior
dos cinco, tivo que emigrar a
Brasil. Os catro que quedaron ti-
veron que axudar tamén doutras
formas, por exemplo, pasando
contrabando dun lado ao outro
da fronteira. Fóra da situación
económica, a súa vida non varia-
ba moito da norma da socieda-
de da posguerra. Pasaba os días
traballando e axudando na casa,
dando paseos cas amigas e indo á
escola. Aínda que as veces pasase
fame ou frío, no verán ía as festas
das parroquias próximas e no in-
verno celebrábase unha humilde
Noiteboa. A relixión tamén era
unha parte importante da súa
vida, igual ca de todos os rapaces
naqueles anos.
Con tan só quince anos come-
zou a namorar cun mozo que no
seu futuro sería o seu home. El
Nova biblioteca IES García Barbón
9
ENTREVISTAS
tiña vinte cinco anos e era fillo Tivo tres fillas e grazas a o es-
dunha familia de clase media, forzo que levou a cabo durante
que para Teresa destacou pola toda a súa vida, conseguiu que
súa forma de pensar diferente todas elas tivesen bos estudos e
á dos demais rapaces da época. nunca estivesen retidas polas ne-
Pouco despois disto, o médico cesidades económicas. Casual-
de Oímbra, amigo de seu pai, mente, a maior das tres traballa
ofreceulle comezar a traballar en Correos en Madrid, e a menor
como o seu axudante. Así, ela foi das tres fíxose enfermeira.
aprendendo certos coñecemen-
tos sobre medicina que aínda A día de hoxe vive tranquila
que hoxe se considerarían bási- e feliz, acompañada das súas fi-
cos, daquela eran moi destaca- llas, dous netos, dúas netas, a súa
bles para unha rapaza de deza- amiga e veciña Josefina e o seu
seis anos. A miúdo viaxaba con can, Café.n
el polas aldeas visitando as casas
dos pacientes realizando venda-
xes, recoñecendo que medica-
mentos eran máis apropiados
para certos síntomas e axudán-
doo a realizar moito do traballo
escrito do oficio. A relación entre
os dous medrou e o médico cada
vez a vía máis como herdeira da
súa posición. De feito, anos máis
tarde ata lle ofreceu venderlle a
súa casa e pagarlle os estudos
para poder ser a seguinte médica
da aldea. A única condición que
lle esixiu foi a de deixar de namo-
rar, pois pensou que iso prexudi-
caría os seus estudos. Finalmen-
te, acabou tomando a opción
do amor no que hoxe considera
que foi a decisión máis dura da
súa vida; e tendo ela vinte cinco
anos, casou con el.
Anos despois comezou a axu-
dar ao seu home no traballo de
carteiro do concello, sendo a pri-
meira muller de Oímbra en ter
vehículo propio, unha motocicle-
ta coa que repartía o correo polas
aldeas.