ATATÜRK DÜŞÜNCE SİSTEMİ

ÇERÇEVESİNDE ATATÜRK
İLKELERİ

BURDUR MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ
MİMARLIK BÖLÜMÜ
EBUBEKİR TAYÇU

2011403002
Atatürk ilkeleri ve Atatürkçülük
• Türkiye Cumhuriyeti'nin temel niteliğini oluşturan Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik, Laiklik ve
İnkılapçılık (Devrimcilik) Atatürkçülük adı verilen Türk Devrimi'nin düşünce sistemini oluşturan ilkelerdir.
• 1937’de anayasaya dahil edilmiştir.
• Siyasal içerikli olduğu kadar toplumun sosyo-ekonomik ve sosyo- kültürel yapısı ile de doğrudan ilgili olan
Atatürk İlkeleri'nin her biri ayrı özellikler taşımakla birlikte, birbirini tamamlayan ortak değerleri de içlerinde
barındırırlar.
• Tam bağımsızlık, çağdaşlaşma, akılcılık ve bilimsellik, demokrasi ve ulusal egemenlik bütün ilkelerin içeriğinde
bulunan ortak özelliklerdir.
• Bunlardan bilhassa cumhuriyetçilik, milliyetçilik ve laiklik Atatürk’ün her şartta ısrarla üzerinde durduğu
ilkelerdir

ATÜRKÇÜLÜK VE TÜRK İNKILABININ ÖZELLİKLERİ

• Uyum içinde işleyen düşünce ve ilkelerden oluşan bir bütündür.
• Milletin ihtiyaçlarından doğmuştur.
• Milli bir düşünce sistemidir.
• İlerleme ve yenileşmeye açıktır. Dışarıdan alınmış bir ideoloji değildir.
• Temelinde insanlığın binlerce yıldır işlediği evrensel değerler vardır.
• Doğmasının en önemli sebebi kişisel devlet yönetiminin hiç bir kesimin istek ve ihtiyaçlarını
karşılayamamasıdır.
• Türk İnkılabında Fransız ve Rus İhtilalinden farklı olarak; fikri ve ideolojik hazırlık safhası
yoktur.
• Bağımsızlık ve egemenlik birlikte yürütülmüştür.

NOT!!!
Türk İnkılabını Osmanlı Islahatlarından
Ayıran Farklar:
1. Kapsamlı, değişimci ve köklüdür.
2. Sadece devleti ve kurumları değil halkı da yüceltmeyi
amaçlamıştır.
3. Islahatlar tereddütlü; inkılaplar kararlıdır.
4. İnkılaplarda dış baskı yoktur.
5. Önce çağdaşlaşmayı engelleyen kurumlar kaldırıldı;
sonra yenilik yapıldı.

Atatürk ilkeleri+Atatürk İnkılapları=Atatürkçülük

Atatürk İlkeleri
1-CUMHURİYETÇİLİK:
• Kelime Latince kökenlidir ve "Res Publica" kamuya ait , kamu anlamına gelir.
• Kelime anlamı halk, topluluk, halk idaresi olan cumhuriyet, siyasi terim olarak devlet
başkanının seçimle belirlendiği idare tarzının adıdır. Devletin rejim şeklidir.
• Halk egemenliğini esas alır
• Milliyetçiliğin doğal sonucudur.
• Demokratiktir.
• Seçme ve seçilme hakkı tüm vatandaşlara verilir.
• Hükümet ile millet arasında kopukluk yoktur.
• Anayasanın değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez maddesidir.
• Mustafa Kemal’in parti tartışmalarının dışında tuttuğu bir ilkedir
• Halkçılık, milliyetçilik, laiklik ve inkılapçılık ilkeleri ile ilgilidir.
• Cumhuriyetçiliğin en başta gelen niteliği Atatürk'ün; "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir ."
ilkesinde ifadesini bulur.

Cumhuriyetçilikle alakalı anahtar kelimeler:

• Demokrasi
• Siyasi
• İdari
• Siyasi partiler
• Milli idare
• Seçme ve seçilme hakkı
• Yönetim
• Milli egemenlik
• Oy vermek
• Seçimler
• Çok partili hayat

Bu ilke doğrultusunda yapılan yenilikler:

• Tanzimat Fermanı'nın ilanı,
• Islahat Fermanı'nın ilanı,
• Kanun-i Esasi''nin kabulü ve I. Meş rutiyet'in ilanı,
• II. Meşrutiyet'in ilanı,
• Amasya Genelgesi (Milletin istiklalini yine milletinkendi azim ve karan kurtaracakt1r.),
• Erzurum Kongresi Kararları (Kuvayı milliyeyi amil, iradeyi milliye-yi hakim kılmak esastıır . ),
• Sivas Kongresi Kararlan,
• Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması,
• Teşkilat-ı Esasi'ye Kanunu'nun kabulü (1.madde: Egemenlik kayıtsız ş artsız milletindir.),
• Cumhuriyet'in ilanı.

 CUMHURİYET, YÜKSEK AHLAKİ DEĞER VE

2-Milliyetçilik
• NİTELİKLERE
Atatürk'ün DAYANAN
milliyetçilik anlayışı BİR İDAREDİR.
kültür milliyetçiliğidir.
• CUMHURİYET
Irkçılığı FAZİLETTİR.(
ve ümmetçiliği reddeder. Mustafa Kemal
Atatürk)
 2-MİLLİYETÇİLİK:
• Türk milletinin mutluluğu, birlik ve beraberliği için çalışmaktır.Vatanı daha güzel, daha
bayındır hale getirmektir.
• Görevini en iyi yapmak, çok çalışmaktır.
• Milli benliğin bilincine varmak ve yüceltmektir.
• Dil, kültür ve ülkü birliği ile birbirine bağlı vatandaşlar olarak “Ne Mutlu Türküm
Diyene” demektir. Milletin ortak duyguda biraraya gelmesi, acısında üzülmek,
sevincinde sevinmektir.
• Kendi gücüne dayanmak, tam bağımsızlığı savunmaktır.
• Milli meselelerde milleti maceraya sürüklememek, akılcı ve gerçekçi davranmak,
barışçı olmaktır.

Atatürk'ün öngördüğü Türk milliyetçiliğinin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Milli birlik, beraberlik ve bütünlüğü esas alır.

• Saldırgan değil barıştan yanadır.
• lrkçılık karşıtıdır.
• Laik ve çağdaş düşünceye aç1kt ır .
• Demokratiktir.

Milliyetçilik ile alakalı anahtar kelimeler:

1. Türk
2. Vatan
3. İstiklal
4. Beraberlik
5. Milli
6. Ulusal
7. Kültür
8. Dil-Tarih
9. Bağımsızlık
10. Vatan millet sevgisi

Bu ilke doğrultusunda yapılan yenilikler:

-Yeni Türk Devleti’nin kurulması

-Türk Tarih Kurumu’nun kurulması
-Türk Dil Kurumu’nun kurulması
-İzmir İktisat Kongresi’nin toplanması
-Kapitülasyonların kaldırılması
-Kabotaj Kanunu’nun çıkarılması
-Yeni Türk harflerinin kabul edilmesi
-Yabancıların kurduğu bazı işletmelerin millileştirilmesi

 Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran Türk halkına Türk Milleti denir. (1930)

 "Bizim yolumuzu çizen, içinde yaşadığımız yurt, bağrından çıktığımız Türk Milleti ve bir de
milletler tarihinin binbir acıklı olay ve üzüntülü yapraklarından çıkardığımız
3-Laiklik
 sonuçlardır."
 (1 Kasım 1937-TBMM)
 3-Laiklik:
 En genel tanımıyla, din ve devleti işlerinin birbirinden ayrılması, dini inançlarının devlet yönetiminde ve siyasette rot
oynamaması esasına dayanır.
• Mustafa Kemal’in parti tartışmalarının dışında tuttuğu ve taviz vermediği bir ilkedir.
• Devlet vatandaşların inanma ve inanmama hakkını anayasa ile güvence altına almıştır.
• Osmanlı din devleti olmasının gereği olarak dini müesseseleşmesine yansıttığı için Laik Türk Devleti
inkılaplar döneminde bütün müesseselere müdahale etme gereği duymuştur.
• Din egemenliği değil; millet egemenliği esastır.
• Hukuk birliği ve hukukun dinden bağımsız olması esastır.
• Dış devletlerin azınlıkların haklarını bahane ederek Türk Devletinin iç işlerine karışmasını önlemişti
• Yobazlık, bağnazlık ve din sömürüsüne karşı olmaktır.
• Toplum yaşamında gerçeğe ve araştırmaya dayalı bilimsel zihniyeti hâkim kılmak, serbest düşünmenin
önündeki engelleri kaldırmaktır.
 Aklı hür, vicdanı hür nesiller yetiştirmektir.
 Düşüncenin harekete geçirilerek toplumu ileri götürecek yeni buluşlara, gelişmelere imkân sağlamaktır.

Laiklikle ile alakalı anahtar kelimeler:

1. Akıl ve bilim
2. Din ve mezhepler
3. Din ve vicdan özgürlüğü
4. İnanç ve ibadet özgürlüğü
5. Tutucu olmama,
6. İrticacı (gerici) olmama

Bu ilke doğrultusunda yapılan yenilikler:

Saltanatın kaldırılması
- Cumhuriyetin ilanı
- Halifeliğin kaldırılması
- Şer’iye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılması
- Tevhid-i Tedrisat kanunu
- Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması
- Medeni Kanun’un kabulü
- 1924 Anayasası’ndan “Devletin dini İslam’dır” maddesinin çıkarılması.
- 1924 Anayasası’na laiklik ilkesinin girmesi
- Maarif Teşkilatı hakkındaki kanunun kabulü
- Medreselerin kapatılması
- Kılık Kıyafet Kanunu’nun kabulü (Peçe ve Çarşaf giyilmesinin yasaklanması)

Laiklik ilkesi doğrultusunda yapılan inkılaplar

Türk Toplumuna faydaları
1. Din ve mezhep ayrımı yapmadığı için toplumsal birliği sağlamıştır.

2. Akla ve bilime dayanan uygulamaları kabul ettiği için çağdaşlaşmayı sağlamıştır.

3. Dini duyguların kullanılarak halkın kandırılmasını engellemiştir.

 Din ve mezhep herkesin vicdanına kalmış bir iştir. Hiç kimse hiçbir kimseyi,
ne bir din, ne de bir mezhebi kabul etmeye zorlayabilir. Din ve mezhep
4-Halkçılık

hiçbir zaman politika aleti olarak kullanılamaz. .( Mustafa Kemal

Atatürk)
 4-HALKÇILIK:

 Devletin halk yararına bir siyaset izlemesi,halka hizmet götürmesinde kişilerin

dil,din,ırk,mezhep,cinsiyet ve siyasi görüşüne bakılmaksızın kanun önünde eşit olmasıdır.
 Kanunlar önünde herkesin eşit olması, herkese eşit uygulanmasıdır.
 Kişi veya belirli zümrelerin değil kamu yararının gözetilmesi, yönetimde şeffaf ve saydam
olunmasıdır. Devletin halkın sömürülmesine mani olması, yoksul ve güçsüzlere sahip
çıkmasıdır.
 Toplumda sosyal adaletin (çıkarların dengeli-uyumlu gözetilmesi, gelir ve vergilerin adil
paylaşılması) sağlanmasıdır.
 Tüm vatandaşlara temel hakların (1.Sağlık-2.Öğrenim-3.Çalışma-4.Sosyal Güvenlik) eşit
verilmesidir.
 Sınıfçılık olmadığı için Komünizmden ayrılır.
 Cumhuriyetçilik ve milliyetçilik ile ilgilidir.

Halkçılıkla alakalı anahtar kelimeler:

1. Eşitlik
2. Sosyal devlet
3. Ayrıcalıksız toplum
4. Sosyal adalet
5. Hak
6. Adalet
7. Herkes
8. Halk

Bu ilke doğrultusunda yapılan yenilikler:

 Medeni Kanun
 Soyadı Kanunu
 Aşar vergisi kaldırıldı
 TBMM’nin açılması
 Kılık kıyafet kanunu
 Kadınlara siyasi hak verilmesi
 Tevhid-i tedrisi kanunu
 Unvanların yasaklanması
 Hanedanın yurt dışına çıkarılması
 Cumhuriyetin ilanı
 Saltanatın kaldırılması
 Toprak reformu
 Teşvik-i sanayi
 Millet mekteplerinin açılması

 Bizim görüşümüz-ki halkçılıktır– kuvvetin, kudretin,

egemenliğin, yönetimin doğrudan doğruya halka
 5-DEVLETÇİLİK:
verilmesidir, halkın elinde bulundurulmasıdır. .( Mustafa
Kemal Atatürk)
  5-DEVLETÇİLİK:
 Sınırları belIi bir toprak parçası,üzerinde yaşayan, siyası bakımdan örgütlenmiş insan
topluluklarının oluşturduğu siyasi ve hukuki bütünlüğe devlet denir.
 Devletçilik ise; devlet yetkilerinin artması,, genişlemesi, kamu hizmet ve faaliyetlerinin
yayılması demektir.
 Devletin ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda daha hızlı bir gelişme sağlamak amacıyla
yaptığı uygulamalardır.
 Bu ilke halkçılığın tamamlayıcısıdır.
 Ekonomide planlı kalkınma hedeflenmiştir.
 Karma ekonomiyi esas alan Türk Devletçilik İlkesinde özel mülkiyetin olması Devletçiliği
Komünizmden ayırır.
 Müdahalecidir; katı değildir.
 Zamanın şartlarına göre değişmiştir

Devletçilik alakalı anahtar kelimeler:

 İktisat
 Planlama
 Ekonomi
 Kalkınma
 Devlet bankalarının açılması
 Devletin fabrikalar vermesi

Bu ilke doğrultusunda yapılan yenilikler:

1. Beş yıllık kalkınma planı

1. MTAnın kurulması
2. Etibank ve Sümerbank
3. Devlet demir yolları
4. Uşak şeker fabrikası
5. Devlet işletmelerinin açılması
6. Devlet bankalarının kurulması
7. Sosyal hizmet kurumlarının açılması
8. Sağlık ve eğitim kurumlarının açılması

Türk Toplumuna faydalar

 Planlı ekonomiye geçilmiştir.

 Özel sektörün yapamadığı kuruluşlar devlet eliyle yapılmıştır.

 Ekonomik yatırımların eşit dağılımına çalışılmıştır

 Devletçiliğin bizce manası şudur: Fertlerin hususî teşebbüslerini ve

faaliyetlerini esas tutmak, fakat büyük bir milletin bütün ihtiyaçlarını ve bir
çok 6-İNKILAPÇILIK:
 şeylerin yapılmadığını göz önünde tutarak, memleketin iktisadiyatını

devletin eline almak.( Mustafa Kemal Atatürk)

  6-İNKILAPÇILIK:
 Atatürk ilkelerinden inkılapçılık, Türk inkılabının korunması aklın ve bilimin yol
göstericiliğinde çağın gereklerine göre sürekli olarak geliştirilmesi ve yenilenmesi
ilkesidir
 Çağın değişen şartlarına göre değişimi ve modernleşmeyi esas alır.
*TBMM’nin açılması ile başlayan Türk İnkılabının devam ettiğini gösterir.
*Durağan değildir.

 İnkılâpçılık üç yönlü anlam ifade etmektedir:

 Birincisi; Türk Milleti’ni geri bırakan veya çağın gerisinde kalan kurum, kuruluş ve teşkilleri
yıkarak, yerlerine milletin ilerlemesini sağlayacak yeni, modern olanlarını kurmak,
 İkincisi; Türk İnkılâbı’nı aklın ve bilimin yol göstericiliğinde çağın gereklerine göre sürekli
olarak geliştirmek ve yenilemek,
 Üçüncüsü; Türk İnkılâbı’nı zayıflatmak, yıpratmak ve nihayet yıkmak maksatlı saldırı ve
girişimlere karşı onu korumak ilkesidir.
 Dolayısıyla İnkılâpçılık, geçmişten ziyade geleceğe dönük bir düşünce sistemi
olan Atatürkçülüğün dinamik idealini oluşturur.

İnkılapçılık alakalı anahtar kelimeler:

Yenilik

İnkılap

Muasır
Uygarlık
Medeni
Modern
Dinamizm
Çağdaşlaşma

Bu ilke doğrultusunda yapılan yenilikler:

Diğer ilkelerde anlatılan tüm inkılaplar çağdaşlaşma için yapılmıştır.Bundan dolayı tüm
inkılaplar inkılapçılık ilkesiyle ilgilidir.Diğer ilkelerde bahsedilen inkılaplar dışında kalan
inkılaplar(Takvim,ölçü birimleri değişmesi,hafta sonu tatili vb.)bu ilke bünyesinde kabul edilir.

 Kan ile yapılan inkılâplar daha sağlam olur, kansız inkılâplar ebedileştirilemez Fakat biz
inkılâba ulaşmak için lüzumu kadar kan döktük Bu kanlarımız, yalnız muhabere
meydanlarında değil, aynı zamanda memleketin dahilinde de döküldü Biliyorsunuz ki
Hendek’te, Bolu’da, Konya’da, Yozgat’ta vesair memleketlerimizde bir çok isyanlar meydana
geldi Ve bunların hepsi bastırıldı Temenni ederim ki, bu dökülen kanlar yeterli olsun ve
bundan fazla kan dökülmesin…”

22011923, Bursa Şark Sinemasında Halkla Konuşma.( Mustafa Kemal

Atatürk)
Kaynakça
1. http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/kok/ati2.pdf
2. https://yalova.edu.tr/Files/UserFiles/50/2._dnm_tarih_notlar.pdf
3. https://www.ufuk.edu.tr/ataturk-ilkeleri-ve-inkilaplari
4. https://uzak.mehmetakif.edu.tr/pluginfile.php/115034/mod_resource/content/1/13.%C
3%9Cnite%20Konu.pdf
5. https://ebyu.edu.tr/ataturk-ilkeleri/